Το παρακάτω κείμενο χρονολογείται γύρω στα 1855 και αποτελεί την απάντηση του Σιάτλ, αρχηγού μιας φυλής Ινδιάνων, στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Φραγκλίνο Πηρς, ο οποίος ζήτησε από τους Ινδιάνους να πουλήσουν τη γη τους στην αμερικανική κυβέρνηση. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς ξένη στις αντιλήψεις και στον τρόπο ζωής των Ινδιάνων, ο δεσμός των οποίων με τη φύση είναι ιερός και αδιάσπαστος, όπως η αδερφική αγάπη. Ο Σιάτλ εκφράζει με περηφάνια και σεβασμό στην παράδοση τον τρόπο σκέψης της φυλής του, ο οποίος διαφέρει πλήρως από τις υλικές αξίες και τον κατακτητικό πολιτισμό των λευκών. Οι σκέψεις που διατυπώνει ο Σιάτλ απέχουν από εμάς ενάμιση σχεδόν αιώνα, είναι όμως εξαιρετικά επίκαιρες στην εποχή μας, τώρα που όλοι πλέον βιώνουμε τις ολέθριες συνέπειες από την υπερβολική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, τη μόλυνση του περιβάλλοντος και τη διαρκώς επεκτεινόμενη οικολογική καταστροφή του πλανήτη μας
Ο μεγάλος αρχηγός στην Ουάσιγκτον μηνάει* πως θέλει να αγοράσει τη γη μας. O μεγάλος αρχηγός μηνάει ακόμα λόγια φιλικά και καλοθέλητα. Καλοσύνη του, γιατί ξέρομε πως αυτός λίγο τη χρειάζεται αντίστοιχα τη φιλία μας. Την προσφορά του θα τη μελετήσομε, γιατί ξέρομε πως, αν δεν το πράξομε, μπορεί ο λευκός να προφτάσει με τα όπλα και να πάρει τη γη μας.
Πώς μπορείτε να αγοράζετε ή να πουλάτε τον ουρανό - τη ζέστα της γης; Για μας μοιάζει παράξενο. Η δροσιά του αγέρα ή το άφρισμα του νερού ωστόσο δε μας ανήκουν. Πώς μπορείτε να τα αγοράσετε από μας; Κάθε μέρος της γης αυτής είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε αστραφτερή πευκοβελόνα, κάθε αμμούδα στις ακρογιαλιές, κάθε θολούρα στο σκοτεινό δάσος, κάθε ξέφωτο και κάθε ζουζούνι που ζουζουνίζει είναι, στη μνήμη και στην πείρα του λαού μου, ιερό.
Ξέρομε πως ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας. Τα μέρη της γης, το ένα με το άλλο, δεν κάνουν γι' αυτόν διαφορά, γιατί είναι ένας ξένος που φτάνει τη νύχτα και παίρνει από τη γη όλα όσα τού χρειάζονται. Η γη δεν είναι αδερφός του, αλλά εχθρός που πρέπει να τον καταχτήσει, και αφού τον καταχτήσει, πηγαίνει παρακάτω.
Με το ταμάχι* που έχει θα καταπιεί τη γη και θα αφήσει πίσω του μια έρημο. Η όψη που παρουσιάζουν οι πολιτείες σας, κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου. Όμως αυτό μπορεί και να συμβαίνει επειδή ο ερυθρόδερμος είναι άγριος και δεν καταλαβαίνει.
Αν αποφασίσω και δεχτώ, θα βάλω έναν όρο. Τα ζώα της γης αυτής ο λευκός θα πρέπει να τα μεταχειριστεί σαν αδέρφια του. Τι είναι ο άνθρωπος δίχως τα ζώα; Αν όλα τα ζώα φύγουν από τη μέση, ο άνθρωπος θα πεθάνει από μεγάλη εσωτερική μοναξιά, γιατί όσα συμβαίνουν στα ζώα, τα ίδια συμβαίνουν στον άνθρωπο.
Ένα ξέρομε, που μπορεί μια μέρα ο λευκός να το ανακαλύψει: ο Θεός μας είναι ο ίδιος Θεός. Μπορεί να θαρρείτε πως Εκείνος είναι δικός σας, όπως ζητάτε να γίνει δική σας η γη μας. Αλλά δεν το δυνόσαστε.* Εκείνος είναι Θεός των ανθρώπων. Και το έλεός Του μοιρασμένο απαράλλαχτα σε ερυθρόδερμους και λευκούς. Αυτή η γη Του είναι ακριβή. Όποιος τη βλάφτει, καταφρονάει το Δημιουργό της. Θα περάσουν οι λευκοί - και μπορεί μάλιστα γρηγορότερα από άλλες φυλές. Όταν μαγαρίζεις* συνέχεια το στρώμα σου, κάποια νύχτα θα πλαντάξεις από τις μαγαρισιές σου. Όταν όλα τα βουβάλια σφαχτούν, όταν όλα τα άγρια αλόγατα μερέψουν, όταν την ιερή γωνιά του δάσους τη γιομίσει το ανθρώπινο χνότο και το θέαμα των φουντωμένων λόφων το κηλιδώσουν τα σύρματα του τηλέγραφου με το βουητό τους, τότες πού να βρεις το ρουμάνι;* Πού να βρεις τον αϊτό; Και τι σημαίνει να πεις έχε γεια στο φαρί* σου και στο κυνήγι; Σημαίνει το τέλος της ζωής και την αρχή του θανάτου.
Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά μέσα στις πολιτείες του λευκού. Πουθενά δε βρίσκεται μια γωνιά να σταθείς να ακούσεις τα φύλλα στα δέντρα την άνοιξη ή το ψιθύρισμα που κάνουν τα ζουζούνια πεταρίζοντας. Όμως μπορεί, επειδή, καταπώς είπα, είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω - μπορεί μονάχα για το λόγο αυτόν ο σαματάς* να ταράζει τα αυτιά μου. Μα τι μένει από τη ζωή, όταν ένας άνθρωπος δεν μπορεί να αφουγκραστεί τη γλυκιά φωνή που βγάνει το νυχτοπούλι ή τα συνακούσματα των βατράχων ολόγυρα σε ένα βάλτο μέσα στη νυχτιά; Ο ερυθρόδερμος προτιμάει το απαλόηχο αγέρι λαγαρισμένο* από την καταμεσήμερη βροχή ή μοσχοβολημένο με το πεύκο. Του ερυθρόδερμου του είναι ακριβός ο αγέρας, γιατί όλα τα πάντα μοιράζονται την ίδια πνοή - τα ζώα, τα δέντρα, οι άνθρωποι. Ο λευκός δε φαίνεται να δίνει προσοχή στον αγέρα που ανασαίνει. Σαν ένας που χαροπολεμάει για μέρες πολλές, δεν οσμίζεται* τίποτα.
Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Ο ουρανός
Αν ξέραμε, μπορεί να καταλαβαίναμε - αν ξέραμε τα όνειρα του λευκού, τις ελπίδες που περιγράφει στα παιδιά του τις μακριές χειμωνιάτικες νύχτες, τα οράματα που ανάφτει στο μυαλό τους, ώστε ανάλογα να δέονται για την αυριανή. Αλλά εμείς είμαστε άγριοι. Μας είναι κρυφά τα όνειρα του λευκού. Και επειδή μας είναι κρυφά, θα εξακολουθήσομε το δρόμο μας. Αν τα συμφωνήσομε μαζί, θα το πράξομε, για να σιγουρέψομε τις προστατευόμενες περιοχές που μας τάξατε. Εκεί θα ζήσομε, μπορεί, τις μετρημένες μέρες μας καταπώς το θελήσομε. Όταν ο στερνός ερυθρόδερμος λείψει από τη γη, και από τη μνήμη δεν απομείνει παρά ο ίσκιος από ένα σύννεφο που ταξιδεύει στον κάμπο, οι ακρογιαλιές αυτές και τα δάση θα φυλάγουν ακόμα τα πνεύματα του λαού μου - τι* αυτή τη γη την αγαπούν, όπως το βρέφος αγαπάει το χτύπο της μητρικής καρδιάς. Αν σας την πουλήσομε τη γη μας, αγαπήστε την, καθώς την αγαπήσαμε εμείς, φροντίστε την, καθώς τη φροντίσαμε εμείς, κρατήστε ζωντανή στο λογισμό σας τη μνήμη της γης, όπως βρίσκεται τη στιγμή που την παίρνετε, και με όλη σας τη δύναμη, με όλη την τρανή μπόρεσή σας, με όλη την καρδιά σας, διατηρήστε τη για τα τέκνα σας, και αγαπήστε την, καθώς ο Θεός αγαπάει όλους μας. Ένα ξέρομε - ο Θεός σας είναι ο ίδιος Θεός. Η γη Του είναι ακριβή. Ακόμα και ο λευκός δε γίνεται να απαλλαχτεί από την κοινή μοίρα.*
μτφρ. Ζήσιμος Λορεντζάτος
Το Βήμα, 16/1/1977
* μηνάει: στέλνει μήνυμα * ταμάχι: πλεονεξία * δεν το δυνόσαστε: δεν μπορείτε * μαγαρίζεις: λερώνεις * ρουμάνι: δάσος *φαρί: άλογο * σαματάς: φασαρία * λαγαρισμένος: καθαρισμένος * οσμίζεται: μυρίζει * τι: γιατί * η κοινή μοίρα: εννοεί το θάνατο
Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής
ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1
Χωρίστε το κείμενο σε ενότητες και γράψτε συνοπτικά τα επιχειρήματα που διατυπώνει ο Ινδιάνος σε καθεμιά από αυτές.
2
Πώς αντιλαμβάνεται ο Ινδιάνος τη σχέση του με τη φύση;
3
Γιατί η όψη της πολιτείας των λευκών (και η νοοτροπία των κατοίκων της) «κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου»;
4
Σε διάφορα σημεία του κειμένου ο Ινδιάνος Σιάτλ χαρακτηρίζει τον εαυτό του και τους ομοεθνείς του «άγριους». Πώς αντιλαμβάνεστε αυτόν το χαρακτηρισμό;
5
Τι πιστεύετε ότι αποφάσισαν τελικά οι Ινδιάνοι για τη γη τους; Ποια σημεία του κειμένου μάς προϊδεάζουν για την απόφασή τους;
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
♦
Χωριστείτε σε ομάδες και βρείτε στοιχεία για χαμένους πολιτισμούς, όπως των Ινδιάνων της Αμερικής ή των ιθαγενών της Αυστραλίας, και παρουσιάστε τα στους συμμαθητές σας, με σκοπό να συζητήσετε στη συνέχεια όλοι μαζί για τα ιστορικά και γεωπολιτικά αίτια που οδήγησαν στη συρρίκνωση ή τον αφανισμό των ντόπιων πληθυσμών και των πολιτισμών τους.
♦
Σε συνεργασία με τους καθηγητές της Ιστορίας και της Γεωγραφίας μελετήστε τον παγκόσμιο χάρτη και εντοπίστε περιοχές όπου υπήρχαν σημαντικοί αρχαίοι πολιτισμοί, οι οποίοι καταστράφηκαν σε μεταγενέστερες εποχές.
Μέσα από τα λόγια του Ινδιάνου να προβληθεί η αρμονική σχέση ανθρώπου-φύσης. Το μήνυμα αυτό ακούγεται από το στόμα κάποιου που θεωρούνταν άγριος και απολίτιστος . Αν, όμως, τον είχε ακούσει ο δυτικός άνθρωπος, θα είχε αποφευχθεί η καταστροφή του περιβάλλοντος.
ΘΕΜΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Η γεμάτη σοφία και αξιοπρέπεια απάντηση του Ινδιάνου Σιάτλ προς τον πρόεδρο των Η.Π.Α. Φραγκλίνο Πηρς, με την οποία ζητά από τους λευκούς να σεβαστούν τη γη που ζητούν να αγοράσουν από τους Ινδιάνους.
ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ
Είναι η σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Ζητούμενο είναι μια ισορροπημένη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και το παράδειγμα το δίνουν οι Ινδιάνοι με την αγάπη και τον σεβασμό που δείχνουν.
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1η «Ο μεγάλος αρχηγός….και δεν καταλαβαίνει»: Η διαφορετική αντίληψη των Ινδιάνων για τη σχέση του ανθρώπου με τη γη.
2η «Αν αποφασίσω και δεχτώ…και την αρχή του θανάτου»: Η αλληλεξάρτηση των όντων μέσα στη φύση.
3η «Πουθενά δε βρίσκεται…δεν οσμίζεται τίποτα»: Οι πόλεις των λευκών στα μάτια του Ινδιάνου.
5η: «Αν ξέραμε…από την κοινή μοίρα.»: Οι προτροπές προς τους λευκούς για σεβασμό και αγάπη της γης.
ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ
Η πρόοδος του πολιτισμού είναι αναπόφευκτα εχθρική προς τη φύση; Η σχέση δηλαδή του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον αποτελεί σχέση αντίθεσης (όπως κάνουν οι λευκοί;) ή ισορροπίας (όπως πράττουν οι Ερυθρόδερμοι);
ΣΧΕΣΗ ΙΝΔΙΑΝΟΥ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΗ
Είναι αρμονική και σχεδόν αδελφική. Οι Ινδιάνοι έχουν συναίσθηση της αξίας της φύσης και της αλληλεξάρτησης των όντων. Η επαφή με τη φύση προσφέρει απόλαυση (της ομορφιάς) και χαλάρωση.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Η επιστολή, αν και γράφτηκε το 1855, είναι επίκαιρη και μπορεί να απευθυνθεί στον σύγχρονο άνθρωπο, μιας και το περιβάλλον έχει σχεδόν καταστραφεί και απαιτείται η λήψη άμεσων μέτρων.
ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Όσα προέβλεπε ο Σιάτλ, σήμερα αποτελούν μια σκληρή πραγματικότητα (η εξαφάνιση διαφόρων ειδών χλωρίδας και πανίδας, η απάνθρωπη μορφή των πόλεων, κ.λπ.)
ΧΑΡΑΝΤΗΡΑΣ ΣΙΑΤΛ
Ο Σιάτλ είναι ευαίσθητος, ευγενής, αξιοπρεπής και σοφός.
ΓΛΩΣΣΑ – ΥΦΟΣ
Η γλώσσα είναι απλή δημοτική και το ύφος απλό και παραστατικό. Τα πολλά εκφραστικά μέσα, οι δίνουν στο κείμενο ένα λυρικό τόνο (=εκφράζει συναισθήματα, συγκινεί).
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
Ασύνδετα (Όταν όλα τα βουβάλια σφαχτούν, όταν όλα τα άγρια αλόγατα μερέψουν, όταν…), επαναλήψεις (Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά…Πουθενά δε βρίσκεται…), παρομοιώσεις (να τα μεταχειριστεί σαν αδέρφια του), μεταφορές (θα καταπιεί τη γη), ειρωνεία (άγριος), ρητορικές ερωτήσεις (Τί είναι ο άνθρωπος δίχως τα ζώα;), αλληγορίες (Όταν μαγαρίζεις συνέχεια το στρώμα σου…)
ΕΙΔΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗ
Είναι πρωτοπρόσωπος εφόσον πρόκειται για τον συντάκτη της επιστολής. Ωστόσο, μιλά στον πρόεδο των Η.Π.Α. (Πηρς) αρχικά σε γ΄ πρόσωπο σε ένδειξη ευγένειας και έπειτα σε β΄ πληθυντικό, απευθυνόμενος σε όλους τους λευκούς.
ΣΤΟΧΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗ
Να πείσει τους λευκούς να σεβαστούν τη φύση με επιχειρήματα, ρητορικές ερωτήσεις (Τί είναι ο άνθρωπος δίχως τα ζώα;), αλληγορικές εκφράσεις (Όταν μαγαρίζεις συνέχεια το στρώμα σου…), παρομοιώσεις (σαν ένας που χαροπολεμάει πολλές μέρες…) και ειρωνεία (επειδή ο ερυθρόδερμος είναι άγριος…).
ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ
Στην επιστολή γίνεται επίκληση στο συναίσθημα αλλά και στη λογική.
ΜΟΡΦΗ ΠΟΛΕΩΝ ΛΕΥΚΩΝ
Ασχήμια, θόρυβος, μόλυνση, απουσία της φύσης.
ΑΓΡΙΟΣ
Η αρχική σημασία της λέξης είναι αυτός που ζει στους αγρούς. Αργότερα πήρε τη σημασία πρωτόγονος. Υπάρχει, βέβαια, ειρωνεία για την περιορισμένη νοητική αντίληψη των λευκών. Ονομάζει τους Ινδιάνους άγριους (πρωτόγονους, απολίτιστους), θεωρώντας φαινομενικά τους λευκούς πολιτισμένους, ενώ ολοφάνερα κατακρίνει και ειρωνεύεται τις ενέργειές τους.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΙΑΤΛ
Α) Η γη ανήκει σε όλους και δεν αποτελεί αντικείμενο αγοροπωλησίας.
Β) Οι λευκοί θεωρούν τη γη αντίπαλο και με την απληστία τους την καταστρέφουν διαρκώς.
Γ) Να μεταχειριστούν τα ζώα σαν αδέρφια τους, γιατί αν εξαφανιστούν τα ζώα η ίδια μοίρα θα βρει και τον άνθρωπο.
Δ) Ο θεός είναι ίδιος για όλους και η γη δημιούργημά του. Καταστρέφοντάς την ο άνθρωπος περιφρονεί το δημιουργό και βλάπτει τον εαυτό του.
Ε) Οι πόλεις των λευκών είναι αντιαισθητικές και η ζωή σ’ αυτές δεν έχει αξία, γιατί είναι μακριά από τη φύση.
Στ) Να αγαπήσουν τη γη, όπως οι Ινδιάνοι και να μην την καταστρέψουν ώστε να την παραδώσουν στους απογόνους τους.
Ζ) Οι λευκοί να σεβαστούν το δημιούργημα του θεού και να μη φέρονται αλαζονικά, γιατί ούτε κι αυτοί μπορούν να ξεφύγουν απ τη μοίρα των ανθρώπων, τον θάνατο.
ΣΧΕΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ-ΦΥΣΗΣ ΣΗΜΕΡΑ
Είναι καταστροφική και κατακτητική, εξαιτίας της ακόρεστης δίψας για κέρδος αλλά και της αδιαφορίας.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΠΙΔΑ ΝΑ ΣΩΘΕΙ Η ΦΥΣΗ;
Μόνο αν πάψει το κέρδος να είναι ο μοναδικός στόχος του ανθρώπου. Είναι ανάγκη οι φορείς της παιδείας (οικογένεια, σχολείο, μέσα επικοινωνίας κ.λπ.) να καλλιεργήσουν τον σεβασμό στο περιβάλλον με τη δημιουργία οικολογικής συνείδησης. Επίσης, τα κράτη πρέπει να εφαρμόσουν μορφές τεχνολογίας φιλικές στο περιβάλλον και να μην αποσκοπούν μόνο στην οικονομική ανάπτυξη και το κέρδος.
Έχετε αναλάβει να κάνετε στους συμμαθητές σας μια παρουσίαση του πολιτισμού των Ίνκας, φυλής που ζούσε στην Αμερική πριν από την ανακάλυψή της από τον Χριστόφορο Κολόμβο. Να αναφέρετε:
α)Πότε και πού αναπτύχθηκε αυτός ο πολιτισμός; (χάρτης)
Έχετε αναλάβει να κάνετε στους συμμαθητές σας μια παρουσίαση του πολιτισμού των Μάγια, φυλής που ζούσε στην Αμερική πριν από την ανακάλυψή της από τον Χριστόφορο Κολόμβο. Να αναφέρετε:
α)Πότε και πού αναπτύχθηκε αυτός ο πολιτισμός;(χάρτης)
Έχετε αναλάβει να κάνετε στους συμμαθητές σας μια παρουσίαση του πολιτισμού των Αζτέκων, φυλής που ζούσε στην Αμερική πριν από την ανακάλυψή της από τον Χριστόφορο Κολόμβο. Να αναφέρετε στην παρουσίασή σας:
α)Πότε και πού αναπτύχθηκε αυτός ο πολιτισμός; (χάρτης)
Έχετε αναλάβει να κάνετε μια παρουσίαση στους συμμαθητές σας για τον Χριστόφορο Κολόμβο και την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου. Επισκεφτείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες και καταγράψτε στην παρουσίασή σας:
Α)Για ποιο λόγο έγιναν οι ανακαλύψεις;
Β)Ποιες ήταν οι συνέπειες των ανακαλύψεων για την Ευρώπη;
Γ) Ποια ήταν η τύχη των λαών που κατοικούσαν στην Αμερική μετά τον ερχομό των αποίκων;
Μέσα από τα λόγια του Ινδιάνου να προβληθεί η αρμονική σχέση ανθρώπου-φύσης. Το μήνυμα αυτό ακούγεται από το στόμα κάποιου που θεωρούνταν άγριος και απολίτιστος . Αν, όμως, τον είχε ακούσει ο δυτικός άνθρωπος, θα είχε αποφευχθεί η καταστροφή του περιβάλλοντος.
ΘΕΜΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Η γεμάτη σοφία και αξιοπρέπεια απάντηση του Ινδιάνου Σιάτλ προς τον πρόεδρο των Η.Π.Α. Φραγκλίνο Πηρς, με την οποία ζητά από τους λευκούς να σεβαστούν τη γη που ζητούν να αγοράσουν από τους Ινδιάνους.
ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ
Είναι η σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Ζητούμενο είναι μια ισορροπημένη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και το παράδειγμα το δίνουν οι Ινδιάνοι με την αγάπη και τον σεβασμό που δείχνουν.
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1η «Ο μεγάλος αρχηγός….και δεν καταλαβαίνει»: Η διαφορετική αντίληψη των Ινδιάνων για τη σχέση του ανθρώπου με τη γη.
2η «Αν αποφασίσω και δεχτώ…και την αρχή του θανάτου»: Η αλληλεξάρτηση των όντων μέσα στη φύση.
3η «Πουθενά δε βρίσκεται…δεν οσμίζεται τίποτα»: Οι πόλεις των λευκών στα μάτια του Ινδιάνου.
5η: «Αν ξέραμε…από την κοινή μοίρα.»: Οι προτροπές προς τους λευκούς για σεβασμό και αγάπη της γης.
ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ
Η πρόοδος του πολιτισμού είναι αναπόφευκτα εχθρική προς τη φύση; Η σχέση δηλαδή του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον αποτελεί σχέση αντίθεσης (όπως κάνουν οι λευκοί;) ή ισορροπίας (όπως πράττουν οι Ερυθρόδερμοι);
ΣΧΕΣΗ ΙΝΔΙΑΝΟΥ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΗ
Είναι αρμονική και σχεδόν αδελφική. Οι Ινδιάνοι έχουν συναίσθηση της αξίας της φύσης και της αλληλεξάρτησης των όντων. Η επαφή με τη φύση προσφέρει απόλαυση (της ομορφιάς) και χαλάρωση.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Η επιστολή, αν και γράφτηκε το 1855, είναι επίκαιρη και μπορεί να απευθυνθεί στον σύγχρονο άνθρωπο, μιας και το περιβάλλον έχει σχεδόν καταστραφεί και απαιτείται η λήψη άμεσων μέτρων.
ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Όσα προέβλεπε ο Σιάτλ, σήμερα αποτελούν μια σκληρή πραγματικότητα (η εξαφάνιση διαφόρων ειδών χλωρίδας και πανίδας, η απάνθρωπη μορφή των πόλεων, κ.λπ.)
ΧΑΡΑΝΤΗΡΑΣ ΣΙΑΤΛ
Ο Σιάτλ είναι ευαίσθητος, ευγενής, αξιοπρεπής και σοφός.
ΓΛΩΣΣΑ – ΥΦΟΣ
Η γλώσσα είναι απλή δημοτική και το ύφος απλό και παραστατικό. Τα πολλά εκφραστικά μέσα, οι δίνουν στο κείμενο ένα λυρικό τόνο (=εκφράζει συναισθήματα, συγκινεί).
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
Ασύνδετα (Όταν όλα τα βουβάλια σφαχτούν, όταν όλα τα άγρια αλόγατα μερέψουν, όταν…), επαναλήψεις (Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά…Πουθενά δε βρίσκεται…), παρομοιώσεις (να τα μεταχειριστεί σαν αδέρφια του), μεταφορές (θα καταπιεί τη γη), ειρωνεία (άγριος), ρητορικές ερωτήσεις (Τί είναι ο άνθρωπος δίχως τα ζώα;), αλληγορίες (Όταν μαγαρίζεις συνέχεια το στρώμα σου…)
ΕΙΔΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗ
Είναι πρωτοπρόσωπος εφόσον πρόκειται για τον συντάκτη της επιστολής. Ωστόσο, μιλά στον πρόεδο των Η.Π.Α. (Πηρς) αρχικά σε γ΄ πρόσωπο σε ένδειξη ευγένειας και έπειτα σε β΄ πληθυντικό, απευθυνόμενος σε όλους τους λευκούς.
ΣΤΟΧΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗ
Να πείσει τους λευκούς να σεβαστούν τη φύση με επιχειρήματα, ρητορικές ερωτήσεις (Τί είναι ο άνθρωπος δίχως τα ζώα;), αλληγορικές εκφράσεις (Όταν μαγαρίζεις συνέχεια το στρώμα σου…), παρομοιώσεις (σαν ένας που χαροπολεμάει πολλές μέρες…) και ειρωνεία (επειδή ο ερυθρόδερμος είναι άγριος…).
ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ
Στην επιστολή γίνεται επίκληση στο συναίσθημα αλλά και στη λογική.
ΜΟΡΦΗ ΠΟΛΕΩΝ ΛΕΥΚΩΝ
Ασχήμια, θόρυβος, μόλυνση, απουσία της φύσης.
ΑΓΡΙΟΣ
Η αρχική σημασία της λέξης είναι αυτός που ζει στους αγρούς. Αργότερα πήρε τη σημασία πρωτόγονος. Υπάρχει, βέβαια, ειρωνεία για την περιορισμένη νοητική αντίληψη των λευκών. Ονομάζει τους Ινδιάνους άγριους (πρωτόγονους, απολίτιστους), θεωρώντας φαινομενικά τους λευκούς πολιτισμένους, ενώ ολοφάνερα κατακρίνει και ειρωνεύεται τις ενέργειές τους.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΙΑΤΛ
Α) Η γη ανήκει σε όλους και δεν αποτελεί αντικείμενο αγοροπωλησίας.
Β) Οι λευκοί θεωρούν τη γη αντίπαλο και με την απληστία τους την καταστρέφουν διαρκώς.
Γ) Να μεταχειριστούν τα ζώα σαν αδέρφια τους, γιατί αν εξαφανιστούν τα ζώα η ίδια μοίρα θα βρει και τον άνθρωπο.
Δ) Ο θεός είναι ίδιος για όλους και η γη δημιούργημά του. Καταστρέφοντάς την ο άνθρωπος περιφρονεί το δημιουργό και βλάπτει τον εαυτό του.
Ε) Οι πόλεις των λευκών είναι αντιαισθητικές και η ζωή σ’ αυτές δεν έχει αξία, γιατί είναι μακριά από τη φύση.
Στ) Να αγαπήσουν τη γη, όπως οι Ινδιάνοι και να μην την καταστρέψουν ώστε να την παραδώσουν στους απογόνους τους.
Ζ) Οι λευκοί να σεβαστούν το δημιούργημα του θεού και να μη φέρονται αλαζονικά, γιατί ούτε κι αυτοί μπορούν να ξεφύγουν απ τη μοίρα των ανθρώπων, τον θάνατο.
ΣΧΕΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ-ΦΥΣΗΣ ΣΗΜΕΡΑ
Είναι καταστροφική και κατακτητική, εξαιτίας της ακόρεστης δίψας για κέρδος αλλά και της αδιαφορίας.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΠΙΔΑ ΝΑ ΣΩΘΕΙ Η ΦΥΣΗ;
Μόνο αν πάψει το κέρδος να είναι ο μοναδικός στόχος του ανθρώπου. Είναι ανάγκη οι φορείς της παιδείας (οικογένεια, σχολείο, μέσα επικοινωνίας κ.λπ.) να καλλιεργήσουν τον σεβασμό στο περιβάλλον με τη δημιουργία οικολογικής συνείδησης. Επίσης, τα κράτη πρέπει να εφαρμόσουν μορφές τεχνολογίας φιλικές στο περιβάλλον και να μην αποσκοπούν μόνο στην οικονομική ανάπτυξη και το κέρδος.
Ο εφιάλτης της Περσεφόνης Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.Ινδιάνος Σιάτλ
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Β΄ Γυμνασίου
Ινδιάνος Σιάτλ, «Ένα παλιό μήνυμα για τον σύγχρονο κόσμο»
Ινδιάνος Σιάτλ, «Ένα παλιό μήνυμα για τον σύγχρονο κόσμο»
ΘΕΜΑΤΑ Αρμονική σχέση ανθρώπου φύσης – Σεβασμός του φυσικού περιβάλλοντος Αδιαφορία για το φυσικό περιβάλλον – Ατομική χρήση και καταστροφή της φύσης Σύγκρουση πολιτισμών (Ινδιάνοι/Λευκοί) Εμείς και οι Άλλοι (= Ινδιάνοι) – Σεβασμός στην ετερότητα (= διαφορετικότητα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ (ΙΔΕΕΣ – ΑΞΙΕΣ) Α. Αντιθέσεις Στο κείμενο αυτό υπάρχουν πολλές και σημαντικές αντιθέσεις, όπως: 1. Η σχέση Ινδιάνων και των Λευκών με τη Φύση. ΙΝΔΙΆΝΟΙ & ΦΎΣΗ Για τους Ινδιάνους η φύση είναι αδερφός Υπάρχει στενή, ουσιαστική, προσωπική σχέση με τη Φύση. ΛΕΥΚΟΊ – ΦΎΣΗ Για τους Λευκούς η φύση είναι αντικείμενο κατάκτησης και εκμετάλλευσης Δεν αναπτύσσουν αρμονική σχέση με τη φύση, αλλά κάνουν καταστροφική, ατομική και εγωιστική χρήση της. 2. Άγριοι Ινδιάνοι / Πολιτισμένοι Λευκοί, σύγκρουση πολιτισμών Οι ‘άγριοι’ και ‘απολίτιστοι’ στα μάτια των λευκών Ινδιάνοι - αγαπούν τη φύση σαν αδερφό τους - αντιλαμβάνονται την αλληλεξάρτηση του ανθρώπου με τα ζώα - και ζουν σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό τους περιβάλλον. Οι ‘πολιτισμένοι’ Λευκοί - προκαλούν αλόγιστες καταστροφές στη φύση - αδιαφορούν για τα ζώα κάτι που, στο τέλος, θα είναι καταστροφικό για τον ίδιο τους τον εαυτό (πράγμα το οποίο έγινε). 3. Οι γεμάτες θόρυβο πολιτείες των Λευκών / Η γεμάτη φυσικούς ήχους και μυρωδιές ζωή των Ινδιάνων Β. Καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος – Σεβασμός της φύσης Με αφορμή το κείμενο αυτό συζητούμε για το φυσικό περιβάλλονΣε ποιο βαθμό τα όσα λέει ο Ινδιάνος Σιάτλ αποδεικνύονται προφητικά Την ανάγκη να σεβαστούμε τη φύση και να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με το φυσικό περιβάλλον. Γ. ΣΕΒΑΣΜΌΣ ΤΟΥ ΆΛΛΟΥ, ΤΟΥ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΎ – ΣΕΒΑΣΜΌΣ ΣΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌΤΗΤΑ (ΙΝΔΙΆΝΟΙ) - η καθημερινή ζωή τους - οι δραστηριότητές τους - το ντύσιμό τους - οι κατοικίες τους - τα έθιμά τους - οι τελετές τους - η θρησκεία τους - η Ινδιάνικη σοφία ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ Κειμενικό είδος: Το κείμενο έχει τη μορφή ομιλίας-λόγου του Σιάτλ, αρχηγού και εμβληματικής φυσιογνωμίας της φυλής Ντουγιάμι, προς τον κυβερνήτη της Ουάσινγκτον Ισαάκ Στίβενς, εκπρόσωπο του προέδρου των ΗΠΑ Φραγκλίνου Πηρς. Θεωρείται ότι εκφωνήθηκε κατά τη συνάντηση του αρχηγού με τον κυβερνήτη, τον Δεκέμβριο του 1854, με θέμα την εξαγορά εκτάσεων γης των Ντουγιάμι. Είναι γραμμένο σε προσωπικό τόνο και σε αρκετά σημεία υπάρχει έντονη συναισθηματική φόρτιση. Πρωτοπρόσωπη αφήγηση: Πρόκειται για μια αφήγηση γραμμένη σε πρώτο πρόσωπο (πρωτοπρόσωπη αφήγηση), η οποία είναι ιδιαίτερα ζωντανή και παραστατική, εφόσον περιλαμβάνει αυθεντικές εμπειρίες, σκέψεις και συναισθήματα του αφηγητή (του Σιάτλ). Περιγραφές & Εικόνες: Το κείμενο είναι γεμάτο με εξαιρετικά ζωντανές εικόνες και περιγραφές, που του προσδίδουν ποιητικότητα. Οι εικόνες είναι α) οπτικές (αναφέρονται σε οπτικές αναπαραστάσεις), β) ηχητικές (αναφέρονται σε ήχους) και γ) οσφρητικές (αναφέρονται σε μυρωδιές): «Κάθε αστραφτερή πευκοβελόνα, κάθε αμμούδα στις ακρογιαλιές, κάθε θολούρα στο σκοτεινό δάσος, κάθε ξέφωτο και κάθε ζουζούνι που ζουζουνίζει, είναι στη μνήμη και στην πείρα του λαού μου ιερό.» (σ. 19) «Ο ερυθρόδερμος προτιμάει το απαλόηχο αγέρι, λαγαρισμένο (καθαρισμένο) από την καταμεσήμερη βροχή ή μοσχοβολημένο με το πεύκο.» (σ. 20) Σχήματα λόγου: - μεταφορές: π.χ. «όταν ... το θέαμα των φουντωμένων λόφων το κηλιδώσουν τα σύρματα του τηλέγραφου...» - παρομοιώσεις: π.χ. «σαν ένας που χαροπολεμάει για μέρες πολλές δεν οσμίζεται τίποτα» - εικόνες: βλ. παραπάνω. - συναισθησία: συμφύρονται διαφορετικές εικόνες, όπως η αφή, η όσφρηση, η όραση, π.χ. «η δροσιά του αγέρα ... πεύκο» - προσωποποιήσεις: «η γη δεν είναι αδερφός του» Ειρωνεία: Στο κείμενο υπάρχει μια λεπτή ειρωνεία: για παράδειγμα η ειρωνική χρήση της λέξης ‘άγριοι’: «Όμως μπορεί, επειδή, καταπώς είπα, είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω, μπορεί μονάχα για τον λόγο αυτό ο σαματάς (= ο θόρυβος) να ταράζει τα αυτιά μου. ΓΛΩΣΣΑ Απλότητα και λιτότητα, λόγος παρατακτικός που εκφράζει με σαφήνεια τις ξεκάθαρες σκέψεις του Ινδιάνου. Στοιχεία ρητορικότητας (αμεσότητα, ζωντάνια-παραστατικότητα ύφους, κλιμάκωση σκέψεων, σαφήνεια επιχειρημάτων) . Η γλώσσα της μετάφρασης, εμπλουτισμένη με λέξεις της ελληνικής δημοτικής του 19ου αι, κατορθώνει να αποδώσει με επιτυχία το ύφος του ομιλητή, καθώς διαθέτει ποιητικότητα, μουσικότητα και παραστατικότητα.
Ο εφιάλτης της Περσεφόνης Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.
Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς.
Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο τώρα πετάνε αποτσίγαρα οι τουρίστες και το καινούργιο πάν να δουν διυλιστήριο.
Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς.
Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία άδεια κορμιά σιδερικά παιδιά κι ελάσματα.
Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς.
- Το κείμενο του σχολικού βιβλίου είναι η απάντηση που έδωσε ο αρχηγός μιας φυλής Ινδιάνων, ο Σιάτλ, στον πρόεδρο των ΗΙΊΑ Φραγκλίνο Πίρς (1853-1857), όταν αυτός ζήτησε να πουλήσουν οι Ινδιάνοι τη γη τους στην κυβέρνηση των ΗΠΑ. Η επιστολή γράφτηκε γύρω στο 1855, δόθηκε στη δημοσιότητα το 1976 και δημοσιεύτηκε μεταφρασμένη στα ελληνικά το 1977 στην εφημερίδα Το Βήμα..
ΣΤΟΧΟΣ
Η προβολή της αρµονικής σχέσης του ανθρώπου µε τη φύση, από τη σκοπιά µάλιστα κάποιου που παλαιότερα θεωρήθηκε άγριος και απολίτιστος, ενώ σήµερα µας διδάσκει ότι, αν ο δυτικός άνθρωπος αγαπούσε και σεβόταν τη φύση χωρίς να αδιαφορεί γι’αυτή και κυρίως χωρίς να το εκμεταλλεύεται με απληστία, θα είχε αποφευχθεί η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.
ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Αρµονική σχέση ανθρώπου και φύσης
Σεβασµός του φυσικού περιβάλλοντος Αδιαφορία για το φυσικό περιβάλλον
Σύγκρουση των πολιτισµών
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Το κείµενο του Ινδιάνου Σιάτλ, η απάντηση του στο αίτηµα του προέδρου των Ηνωµένων Πολιτειών Αµερικής για την αγορά της γης των Ινδιάνων, προβάλλει την πλήρη διάσταση δύο πολιτισµών γύρω από το ζήτηµα της σχέσης του ανθρώπου µε τη φύση.
Από τη µια, ο πατροπαράδοτος πολιτισµός των Ινδιάνων στηριζόταν στην αρµονική και ισορροπηµένη σχέση του ανθρώπου µε τη φύση, η οποία βασιζόταν στην πεποίθηση ότι η φύση είναι ιερή και απαραβίαστη. Από την άλλη, ο πολιτισµός των λευκών, των κατακτητών της νέας ηπείρου, βασίζεται στην αντίληψη της (υπερ) εκµετάλλευσης της φύσης µε στόχο τη βελτίωση των υλικών όρων της ζωής του ανθρώπου. Ο Ινδιάνος Σιάτλ έχει επίγνωση της αδυναµίας του να προστατεύσει τη γη του, γνωρίζει επίσης ότι το αίτημα για την αγορά της γης είναι μια δικαιολογία και αντιλαµβάνεται ότι η υποταγή των Ινδιάνων στη θέληση των πανίσχυρων λευκών είναι αναπόφευκτη. Αντιτάσσεται όµως στη λογική της βίας µ’ ένα κήρυγµα ανθρώπινης αξιοπρέπειας και σεβασµού της φύσης.
Το κείµενο του Ινδιάνου Σιάτλ µάς ενδιαφέρει, επειδή αποδείχτηκε προφητικό: οι προτροπές του προς τους λευκούς να αγαπήσουν και να σεβαστούν τη γη, σήµερα γνωρίζουµε ότι δεν εισακούστηκαν. Αντίθετα, ο δυτικός πολιτισµός της ανεξέλεγκτης εκµετάλλευσης των φυσικών πόρων και της επιβολής του ανθρώπινου πολιτισµού στο φυσικό περιβάλλον οδήγησε στην οικολογική καταστροφή, τις συνέπειες της οποίας ζούμε καθημερινά .
Μια οπτικοποιημένη παρουσίαση του μηνύματος του ινδιάνου Σιάτλ σε συνδυασμό με την ποίηση του Ν.Γκάτσου αποτελεί το παρακάτω οπτικοποιημένο υλικο!
Ειδικότερες ερμηνευτικές επισημάνσεις –σχόλια
-θα αφήσει πίσω τον μια έρημο. Ο Ινδιάνος αρχηγός προφητεύει ποια θα είναι τα τραγικά αποτελέσματα της απληστίας με την οποία ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται το περιβάλλον και τα λόγια του επαληθεύονται σήμερα όλο και πιο δραματικά (βλ. παρακάτω, Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος).
- ο ερνθρόδερμος είναι άγριος. «Άγριος» είναι αυτός που ζει κοντά στη φύση (στους «αγρούς»)· η λέξη, που αναφέρεται στο κείμενο τρεις φορές, δεν έχει την υποτιμητική σημασία με την οποία τη χρησιμοποιούμε σήμερα.
- θα βάλω έναν όρο. Στην αρχή ο Ινδιάνος αρχηγός δείχνει ότι ο λαός του είναι ανίσχυρος μπροστά στη στρατιωτική ισχύ των λευκών. Ωστόσο, στην τέταρτη παράγραφο, για να δεχτεί την πρόταση των λευκών, ζητάει εγγυήσεις όχι όμως για την επιβίωση του λαού του αλλά για την καλή μεταχείριση των ζώων της περιοχής και αυτό δείχνει πόσο μεγάλη σημασία δίνει στην ύπαρξη και στην επιβίωση των ζώων. Το ίδιο δείχνουν και άλλα σημεία του κειμένου, στα οποία ο Ινδιάνος υποδεικνύει ότι τα ζώα ο λευκός θα πρέπει να τα "μεταχειριστεί σαν αδέρφια τον ή ταυτίζει την παρουσία των ζώων με την ίδια τη ζωή των ανθρώπων (Μα τι μένει από τη ζωή...) καθώς αυτά μαζί με τα φυτά μοιράζονται την ίδια πνοή με τον άνθρωπο.
-Αν όλα τα ζώα φύγουν από τη μέση, ο άνθρωπος θα πεθάνει από μεγάλη εσωτερική μοναξιά. Η φράση αυτή του κειμένου θυμίζει την ανάγκη που νιώθουν πολλοί σημερινοί κάτοικοι των πόλεων να έχουν στο σπίτι τους κατοικίδια ζώα.
-ο Θεός μας είναι ο ίδιος Θεός. Με τη φράση αυτή ο Ινδιάνος αρχηγός διατυπώνει μιαν ευρεία αντίληψη για το θείο, ενώ σε άλλα σημεία του κειμένου εκφράζονται αντιλήψεις του ειδωλολάτρη Ινδιάνου που ταυτίζονται με βασικές θέσεις της χριστιανικής διδασκαλίας: το κήρυγμα της ισότητας των ανθρώπων και της αγάπης είναι ίδιο με εκείνο της χριστιανικής διδασκαλίας (...το έλεός Του μοιρασμένο απαράλλαχτα σε ερυθρόδερμους και λευκούς — ο Θεός αγαπάει όλους μας).
-Όταν μαγαρίζεις συνέχεια το στρώμα σου, κάποια νύχτα θα πλαντάξεις από τις μαγαρισιές σου. Χρήσιμο και σχετικό με τα προηγούμενα είναι το τραγούδι των Αυστραλών Midnight oil, "Our beds are burning"!
Η φράση με το γνωμικό και αλληγορικό περιεχόμενο σημαίνει ότι, αν κάποιος βλάπτει συστηματικά κάτι που το χρειάζεται, για να αποκομίσει από αυτή τη στάση του προσωρινά οφέλη, θα έρθει η στιγμή κατά την οποία θα λάβει την «αμοιβή» των ενεργειών του (παράδειγμα: όσοι βλάπτουν το φυσικό περιβάλλον καταστρέφοντας τα δάση δοκιμάζονται από πλημμύρες).
Ενα απο τα τελευταία παραδείγματα είναι αυτό της Φουκουσίμα!
Η αντίδραση σ αυτή την κατάσταση , της καταστροφής του περιβάλλοντος, δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη να εφαρμοστεί! Σίγουρα όμως πρέπει να υπάρξει! Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση κάνει ένας μαθητής Γυμνασίου από την Πρέβεζα. Ο Λουκάς Λελόβας!
Το παρόν κείμενο δεν αποτελεί λογοτεχνική προσπάθεια και συνεπώς δεν πρέπει να κριθεί με λογοτεχνικά κριτήρια. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ιστορικό ντοκουμέντο με ιδιαίτερη αξία τόσο από ιστορικής όσο και από ουσιαστικής πλευράς.
Το κείμενο αυτό αποτελεί την απάντηση που ο αρχηγός μιας φυλής Ινδιάνων, ο Σιατλ, έδωσε προς τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Φραγκλίνο Πηρς, όταν ο τελευταίος του ζήτησε να πουλήσει στην κυβέρνηση τη γη των ερυθροδέρμων. Το περιστατικό αυτό συνέβηκε επί προεδρίας Πηρς, δηλαδή μεταξύ 1853-1857.
Το κείμενο δόθηκε στη δημοσιότητα τον Μάιο του 1976 με την ευκαιρία των εορτασμών για τα διακόσια χρόνια από τη Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας που έγινε στις 4 Ιουλίου 1776. Το κείμενο μεταφράστηκε στα Ελληνικά από το Ζήσιμο Λορεντζάτο και δημοσιεύτηκε στο Αθηναϊκό Βήμα στις 16.1.1977.
Οι Ινδιάνοι της Αμερικής, περισσότερο γνωστοί ως ερυθρόδερμοι, έχουν πια εκλείψει, όπως έχουν εξαφανιστεί και άλλοι πολιτισμοί της Αμερικανικής Ηπείρου, όπως οι `Ινκας του Περού και οι Μάγια. Το περιεχόμενο όμως της απάντησης του ερυθρόδερμου φυλάρχου μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ένα προληπτικό μήνυμα προς το σύγχρονο άνθρωπο για τις συνέπειες της καταστροφής του περιβάλλοντος τόσο για την επιβίωση του ανθρώπου όσο και για την ψυχική του ισορροπία.
2. ΝΟΗΜΑ
Ο ερυθρόδερμος φύλαρχος μιας φυλής Ινδιάνων της Αμερικής, ο Σιατλ, απαντά στην πρόταση της αμερικάνικης κυβέρνησης για αγορά της γης τους. Γνωρίζει ο φύλαρχος πως αν δεν μελετήσει την προσφορά που του έγινε οι λευκοί θα πάρουν με τη δύναμη των όπλων αυτό που απαιτούν.
Ξεκινά την απάντηση του με φιλοφρονητικά λόγια αλλά αμέσως υπογραμμίζει την αδήριτη ανάγκη να διαπραγματευτεί γιατί αλλιώτικά θα μιλήσουν τα όπλα. Αμέσως μετά διερωτάται πως μπορούν να πουληθούν αγαθά όπως η δροσιά του αέρα, το άφρισμα του νερού, οι ομορφιές του δάσους και της αμμουδιάς, τα οποία είναι ιερά στη μνήμη των ερυθροδέρμων.
Στη συνέχεια ο Σιατλ υποδεικνύει ότι για τους λευκούς η γη του είναι ξένη και έτσι θα τη μεταχειριστούν. Αφού την εκμεταλλευθούν θα την μεταβάλουν σε έρημο. Γι’ αυτό θέλει ένα όρο για την πώληση της. Οι λευκοί να σεβαστούν την άγρια ζωή της περιοχής. Τα ζώα και τα δάση.
Και για να υποστηρίζει αυτή την ανάγκη υποδεικνύει ότι ο Θεός, κοινός Θεός Ινδιάνων και λευκών, θα τιμωρήσει όποιους διαταράζουν την αρμονία της φύσης γιατί η φύση είναι κοινό σπίτι όλων των ανθρώπων. Προχωρά παρακάτω και εκθειάζει τις ομορφιές της φύσης τις οποίες απολαμβάνει, χαίρεται και προστατεύει ο ερυθρόδερμος όπως το θρόισμα των φύλλων, το ζουζούνισμα των εντόμων, το κράξιμο που κάνει το νυκτοπούλι, τη μυρωδιά της βροχής, σε αντίθεση με τους λευκούς που όλα αυτά δεν τα υπολογίζουν.
Στο τέλος υπογραμμίζει πως αν δεχτεί τη συμφωνία θα το πράξει για να προστατευθούν έστω οι περιοχές που τους υποσχέθηκαν. Προφητεύει ότι υπό τις συνθήκες αυτές κάποια μέρα οι Ινδιάνοι θα εξαλειφθούν, όχι όμως και το πνεύμα τους το οποίο θα τριγυρνά στην περιοχή του ερυθρόδερμου λαού.
Kαι σαν κατακλείδα ο Σιατλ συμβουλεύει τους λευκούς να αγαπήσουν και να φροντίσουν αυτή τη γη για τις επερχόμενες γενιές γιατί ο κοινός Θεός λευκών και Ινδιάνων επιφυλάσσει κοινή μοίρα σε λευκούς και σε Ινδιάνους.
3. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ο μεγάλος αρχηγός: ο πρόεδρος των ΗΠΑ
ταμάχι: απληστία
μαγαρίζω = λερώνω με κακές πράξεις
ρουμάνι: άγριο λιβάδι
λαγαρισμένος: καθαρισμένος
στερνός: τελευταίος
4. ΔΟΜΗ
Το κείμενο είναι ενιαίο και αδιαίρετο και μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μια και μόνη ενότητα. `Αλλωστε και το περιεχόμενο είναι τέτοιο ώστε έχει μια συνεχή ροή απόψεων και ιδεών που αποτελούν μια αδιάσπαστη συνοχή.
5. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ
Το κεντρικό μήνυμα του κειμένου είναι η αδιάσπαστη συνύπαρξη ανθρώπου και περιβάλλοντος και η αδήριτη ανάγκη για σεβασμό και προστασία της φύσης για το καλό των τωρινών και μελλούμενων γενεών. Το μήνυμα αυτό που έρχεται από τα βάθη δυόμισι αιώνων γράφτηκε σε ανύποπτο χρόνο όταν δεν υπήρχε περιβαλλοντικό πρόβλημα. `Ετσι μπορεί να χαρακτηρισθεί και προφητικό. Σίγουρα όμως αγγίζει την ουσία του πράγματος ότι άνθρωπος και περιβάλλον συνυπάρχουν μέσα σε συνθήκες αμοιβαιότητας.
B. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
1. Να αναφέρετε μερικά παραδείγματα από την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.
Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος είναι ένα σύγχρονο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες του κόσμου αλλά και η ανθρωπότητα ως σύνολο. Μερικά τέτοια παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:
Η καταστροφή του όζοντος από τη χρήση χημικών ουσιών με αποτέλεσμα την αύξηση της βλαβερής ακτινοβολίας (πρόβλημα παγκόσμιο)
Η πύρινη καταστροφή στους αντιδραστήρες του πυρηνικού σταθμού του Τσερνομπίλ της Ρωσίας το 1986 με αποτέλεσμα τη μόλυνση τεράστιων εκτάσεων γης.
Η καταστροφή τεράστιων εκτάσεων δασικής γης στη ζούγκλα του Αμαζονίου (Βραζιλία) το 1987 και την καταστροφή μοναδικών βιότοπων.
Η οικολογική καταστροφή στον Περσικό κόλπο το 1991 από τις καιγόμενες πετρελαιοπηγές.
Η καταστροφή του Ακάμα στην επαρχία Πάφου από τις ασκήσεις Βρετανών στρατιωτών.
Το νέφος πάνω από την κεντρική Αθήνα.
2. Διαβάστε προσεκτικά την τρίτη παράγραφο και απαντήστε στην ερώτηση: Τι πρέπει να κάνει ο άνθρωπος ώστε, χωρίς να παραιτηθεί από την εκμετάλλευση της γης, να μην αφήσει πίσω του μια έρημο. `Ηδη ο άνθρωπος έχει κατανοήσει πως ναι μεν πρέπει να εκμεταλλεύεται τη γη και γενικά τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους αλλά ταυτόχρονα πρέπει να το κάνει με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνεται η ευκαιρία αναπλήρωσης των πόρων για το μακροχρόνιο καλό. Πρέπει ο άνθρωπος να σκέφτεται και το μέλλον όχι μόνο το παρόν αφήνοντας πίσω του έρημους τόπους. `Ηδη αυτό γίνεται σε πολλούς τομείς. `Ενα παράδειγμα αποτελεί η αναδάσωση της γης από όπου γίνεται εκμετάλλευση της ξυλείας. `Αλλο παράδειγμα είναι ο εμπλουτισμός της ιχθυοκαλλιέργειας. Επίσης η κήρυξη περιοχών και εθνικών πάρκων και η κήρυξη διαφόρων ζώων και φυτών ως προστατευόμενων ειδών. 3. Πώς βλέπει ο ερυθρόδερμος τη ζωή στις πολιτείες των λευκών; (με εκφράσεις του κειμένου).
Ο ερυθρόδερμος βλέπει τη ζωή των λευκών στις πολιτείες σύμφωνα με τις πιο κάτω εκφράσεις του Σιατλ:
“Η όψη που παρουσιάζουν οι πολιτείες σας κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου”.
“Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά μέσα στις πολιτείες του λευκού. Πουθενά δε βρίσκεται μια γωνιά να σταθείς να ακούσεις τα φύλλα στα δένδρα την άνοιξη ή το ψιθύρισμα που κάνουν τα ζουζούνια πεταρίζοντας”.
“Ο λευκός δε φαίνεται να δίνει προσοχή στον αέρα που ανασαίνει. Σαν ένας που χαροπολεμάει για μέρες πολλές, δεν οσμίζεται τίποτα”.
4. Πώς βλέπει ο ερυθρόδερμος τη φύση; Ο ερυθρόδερμος βλέπει και αισθάνεται τη φύση “σαν αδερφό”. Η συμβίωση είναι αναπόφευκτη για να επιβιώσουν. Η φύση δεν είναι εχθρός τον οποίο μπορείς να καταστρέψεις χωρίς συνέπειες. Καταστροφή της φύσης σημαίνει και τη δική σου καταστροφή. Αυτή την αλήθεια την κατανοεί απόλυτα ο ερυθρόδερμος και γι’ αυτό σέβεται και προστατεύει τη φύση, τα ζώα, τα δέντρα και γενικά το περιβάλλον.
Στην απάντηση του Σιατλ είναι πραγματικά διάχυτοι οι ακατάλυτοι δεσμοί των Ινδιάνων με την πατρώα γη και η ανιδιοτελής αγάπη τους προς τη φύση και το φυσικό περιβάλλον. Οι παρατηρήσεις του φυλάρχου για την αξία του φυσικού περιβάλλοντος και τους κινδύνους από ενδεχόμενη καταστροφή του είναι εύστοχες και προφητικές.
![Οι ανακατατάξεις στη μεταμεσαιωνική ευρωπαϊκή κοινωνία. Οι ανακαλύψεις [Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Β' Γυμνασίου]](https://lh3-testonly.googleusercontent.com/blogger_img_proxy/AEn0k_vYwXf5w3cFeLXMBtdfGRNwmW1L7L_lzZTMLMGxZG-6NrgX3GSYPmkcMMfOtq5xHXRmi30T46sW1RNIM5grEoYodRJpYM83HlF4HEJbCOd6sv79ohEzvRpMWanxYtUUqyd0tag1Ma_dE2BM6nSfHueVLZzw85OikwdE8qx9xUBPtyIJTlR5Iw=s0-d "Οι ανακατατάξεις στη μεταμεσαιωνική ευρωπαϊκή κοινωνία. Οι ανακαλύψεις [Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Β' Γυμνασίου]"){kind=small}
