Η περίληψη δεν είναι ξεχωριστό γραμματειακό είδος αλλά ένας τρόπος συνοπτικής απόδοσης προϋπάρχοντος κειμένου.
Με την περίληψη επιδιώκεται η:
- Κατανόηση του κειμένου.
- Πληροφόρηση των άλλων με λιτό και σαφή τρόπο για το περιεχόμενο του κειμένου.
- Διάκριση του αναγκαίου από το περιττό ως προς το περιεχόμενο του κειμένου.
- Δόμηση ενός νέου κειμένου με συνοχή, που δεν προδίδει το πνεύμα του αρχικού κειμένου.
Πορεία για τη σύνταξη μιας περίληψης:
- Διαβάζω ολόκληρο το κείμενο.
- Επισημαίνω το θεματικό του κέντρο.
- Κρατώ σημειώσεις κατά παράγραφο (θεματική πρόταση, βασικές λεπτομέρειες)
- Ανάγω τις σημειώσεις σε διάγραμμα κειμένου.
- Αναπτύσσω το διάγραμμα σε συνεχή λόγο.
Τα βήματα για τη σύνταξη μιας περίληψης:
- Ξεκινώ με τη φράση: «Ο συγγραφέας / αρθρογράφος του κειμένου αναφέρει, αναφέρεται, προβάλλει, προβληματίζεται, τονίζει, επισημαίνει ...»
- Ακολουθεί το θεματικό κέντρο του κειμένου που ολοκληρώνει την προηγούμενη διατύπωση.
- Με τη χρήση μιας διαρθρωτικής φράσης ή λέξης (π.χ. αρχικά) συνδέω την πρώτη περίοδο με τη δεύτερη (η οποία αποτελεί την περιληπτική διατύπωση της πρώτης παραγράφου).
- Ακολουθώ την ίδια διαδικασία με βάση τις σημειώσεις μου για κάθε παράγραφο.
- Φροντίζω ο λόγος μου να είναι συνεχής (αλληλουχία, συνοχή) χρησιμοποιώντας διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις (π.χ. Επίσης τονίζει, παράλληλα επισημαίνει, αντίθετα προβάλλει ...)
Στην αξιολόγηση της περίληψης συνεξετάζονται τρεις παράμετροι:
1) Το περιεχόμενο της περίληψης (0-12 μονάδες)
Θετικά στοιχεία:
Θετικά στοιχεία:
- Η επισήμανση του νοηματικού κέντρου του κειμένου (της κεντρικής ιδέας)
- Η απομόνωση των σημαντικών ιδεών-πληροφοριών του κειμένου, αποφεύγοντας την υπερβολική αφαίρεση και γενίκευση.
- Η κατανόηση και ορθή απόδοση των νοημάτων του κειμένου.
2) Η γλώσσα και το ύφος της περίληψης (έκφραση) (0-8 μονάδες)
Θετικά στοιχεία:
- Η χρήση του κατάλληλου ύφους για τη συγκεκριμένη μορφή κειμένου (πληροφοριακό ύφος).
- Η ικανότητα πύκνωσης του κειμένου μέσα από διάφορες τεχνικές (γενίκευση, αναδιατύπωση κτλ.).
- Η ορθή χρήση της γλώσσας (ορθογραφία, στίξης, σύνταξη, λεξιλόγιο)
- Η αντικειμενικότητα με την αποφυγή άμεσης ή έμμεσης κριτικής-σχολιασμού των θέσεων του αρχικού κειμένου.
3) Η δομή του περιληπτικού κειμένου (0-5 μονάδες)
Θετικά στοιχεία:
- Η απόδοση της νοηματικής ακολουθίας του κειμένου
- Η σύνταξη ενός κειμένου με ομαλή ροή και συνοχή.
- Η επιτυχής χρήση των διαρθρωτικών λέξεων ή φράσεων.
1. Η ΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ: Η έκταση εξαρτάται από το είδος, το μέγεθος και τη δομή του δοθέντος κειμένου. Γι' αυτό καθορίζεται κάθε φορά η ποσότητα της περίληψης σε λέξεις (90-120 λέξεις). Αυτό δε σημαίνει την αυστηρή καταμέτρηση των λέξεων αλλά την αξιολόγηση της ικανότητας να πυκνωθεί το κείμενό σε συγκεκριμένο πλαίσιο. (Ως ανεκτή υπέρβαση θεωρούνται οι είκοσι (20) περίπου λέξεις)
2. Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΠΟΙΗΣΗ: Η περίληψη μπορεί να γραφεί ως μία ενιαία παράγραφος ή να χωριστεί σε παραγράφους ανάλογα με το μέγεθος και το είδος του κειμένου.
3. ΤΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Η περίληψη γράφεται για συγκεκριμένο σκοπό και έχει πάντα αποδέκτη. (Παράδειγμα: Σε κυριακάτικη εφημερίδα δημοσιεύτηκε το παραπάνω άρθρο. Να ενημερώσετε την τάξη σας για το περιεχόμενό του γράφοντας μια περίληψη 100 λέξεων).
4. Επιλέγω ποια σύνταξη θα χρησιμοποιήσω:
- Ενεργητική σύνταξη- Εξαίρεται και προβάλλεται το πρόσωπο που δρα (=το υποκείμενο).
- Το γραμματικό υποκείμενο της πρότασης συμπίπτει με το λογικό υποκείμενο. - Παθητική σύνταξη- Εξαίρεται το αποτέλεσμα της ενέργειας του υποκειμένου.
- Το λογικό υποκείμενο δηλώνεται με προσδιορισμό του ποιητικού αιτίου.
- Το ποιητικό αίτιο πολλές φορές παραλείπεται όταν:
α) εννοείται
β) είναι άγνωστο
γ) δε θέλουμε να το δηλώσουμε
- Το ύφος γίνεται απρόσωπο. Ο λόγος γίνεται πιο αντικειμενικός.
- Το κείμενο κερδίζει σε πυκνότητα και συντομία.
Πηγή: http://users.sch.gr/ (Δώρα Ραβανίδου)
