1. LORD YOU MADE THE NIGHT TOO LONG ...
Εκανες το ποταμι να κυλα, να λικνιζονται τ' ανθη
εκανες τον αδυνατο και τον δυνατο
μα εκανες, Κυριε, τοσο μεγαλη τη νυχτα!
Εκανες να τραγουδα τραγουδι ανοιξιατικο ο πετριτης
και σε μενα εδωσες ενα φιλερημο τραγουδι,
γι' αυτο εκανες, Κυριε, τοσο μεγαλη τη νυχτα.
Εχω μια καρδια κι εχω μια καλυβα
η πορτα της ειναι φαρδια ανοιγμενη
μα προς τι μια καρδια, προς τι μια καλυβα
αν ειναι αδειες κι οι δυο τους;
Εκανες τα ψηλα βουνα, τη γη, τον ουρανο
ποιος ειμ' εγω, λοιπον, και σου παραπονιεμαι;
Θρησκευτικά τραγούδια των μαύρων της Αμερικής είναι τα spirituals. Τα τραγουδούν, λικνίζοντας μ' εκεινον τον τρισχαριτωμένο και συγχρονισμένο τρόπο το σώμα τους. Ήχοι και κίνηση, σε απόλυτη αρμονία. (από την Ανθολογία Παγκόσμιας Ποίησης του Άρη Δικταίου)
Και εγένετο... το blues
- Κατά το 18ο και 19ο αι., μετακινήθηκαν από την Αφρική στην Αμερική χιλιάδες άνθρωποι, ως σκλάβοι των Ευρωπαίων αποίκων της Αμερικής. Γι’ αυτούς τους Αφρικανούς η ζωή έγινε ένας εφιάλτης.
- Πολλοί πέθαιναν στο μακρινό τους ταξίδι με το καράβι. Αυτοί που επιζούσαν πουλιόνταν σε πλειστηριασμούς και δούλευαν σε φάρμες και χωράφια στις νότιες πολιτείες των Η.Π.Α.
- Πολλές φορές οικογένειες διαλύονταν.
Όταν οι Αφρικανοί ήρθαν στην Αμερική τον 19ο αι., δανείστηκαν στοιχεία από τη μουσική των λευκών αποίκων και μέσα από την επαφή τους με τα ντόπια ακούσματα, διαμόρφωσαν το δικό τους ιδιαίτερο μουσικό ιδίωμα.
Στα περισσότερα τραγούδια τους εκφράζεται η δυστυχία που νιώθουν, αλλά υπάρχουν και τραγούδια για την ίαση των αρρώστων, καθώς και νανουρίσματα.
Τραγουδούσαν την ώρα της δουλειάς στα χωράφια αλλά και στις εκκλησίες, αφού δεν τους επιτρεπόταν καμιάς μορφής διασκέδαση.
Μετά την απελευθέρωσή τους (18ος αι.), διαμόρφωσαν αυτό το μουσικό ιδίωμα που σήμερα ονομάζουμε «μπλουζ» (blues).
Τραγουδούσαν την ώρα της δουλειάς στα χωράφια αλλά και στις εκκλησίες, αφού δεν τους επιτρεπόταν καμιάς μορφής διασκέδαση.
Μετά την απελευθέρωσή τους (18ος αι.), διαμόρφωσαν αυτό το μουσικό ιδίωμα που σήμερα ονομάζουμε «μπλουζ» (blues).
Τα είδη μουσικής που επηρέασαν τη διαμόρφωση του μπλουζ
Για τους Αφρικανούς σκλάβους η μουσική ήταν συνδυασμένη με τον τρόπο ζωής τους και έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο.
Το μπλουζ τραγούδι ήταν ένας τρόπος να περιγράφουν οι Αφροαμερικανοί τις δυσάρεστες καταστάσεις που αντιμετώπιζαν.
Καθώς εκχριστιανίστηκαν στην Αφρική από τους ιεραποστόλους, πέρασαν στη θρησκευτική μουσική ένα διαφορετικό τρόπο ερμηνείας που τον ονόμασαν «σπιρίτσουαλς» (spirituals), ένα στυλ που βασιζόταν έντονα στον αντιχρονισμό, τις ερωταπαντήσεις και την επανάληψη συγκεκριμένων μοτίβων.
Επίσης, σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μουσικού ιδιώματος του μπλουζ έπαιξε το «γκόσπελ» (gospel), μετεξέλιξητης μουσικής έκφρασης των μαύρων.
Το μπλουζ τραγούδι ήταν ένας τρόπος να περιγράφουν οι Αφροαμερικανοί τις δυσάρεστες καταστάσεις που αντιμετώπιζαν.
Καθώς εκχριστιανίστηκαν στην Αφρική από τους ιεραποστόλους, πέρασαν στη θρησκευτική μουσική ένα διαφορετικό τρόπο ερμηνείας που τον ονόμασαν «σπιρίτσουαλς» (spirituals), ένα στυλ που βασιζόταν έντονα στον αντιχρονισμό, τις ερωταπαντήσεις και την επανάληψη συγκεκριμένων μοτίβων.
Επίσης, σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μουσικού ιδιώματος του μπλουζ έπαιξε το «γκόσπελ» (gospel), μετεξέλιξητης μουσικής έκφρασης των μαύρων.
Οι ερωταπαντήσεις στη μουσική των σκλάβων -εκτός από το γκόσπελ- χρησιμοποιούνταν και στα λεγόμενα «τραγούδια της δουλειάς» (work songs), όπου ένας τραγουδούσε το στίχο και οι υπόλοιποι απαντούσαν σε χορωδία, για να μπορούν να κρατούν το ρυθμό την ώρα που δούλευαν.
Ερωταπαντήσεις: Ο επικεφαλής αυτοσχεδιάζοντας τις περισσότερες φορές, τραγουδάει την ερώτηση και ο χορός απαντά. Αυτές οι ερωταπαντήσεις αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό της αφρικάνικης και της αφροαμερικάνικης μουσικής στα «κάντρι μπλουζ» (country blues), με διάλογο ανάμεσα στον εκτελεστή και την κιθάρα και στα σπιρίτσουαλς ή τα γκόσπελ με διάλογο ανάμεσα στον κήρυκα και το εκκλησίασμα.
Τραγούδι της δουλειάς (Work song): ρυθμικό «a cappella» (χωρίς συνοδεία οργάνων) τραγούδι, εκτελεσμένο από ανθρώπους που κάνουν σωματική – επαναλαμβανόμενη εργασία. Ο ρυθμός του χρησιμεύει στο να συντονίζει τους εργαζόμενους την ώρα της δουλειάς. Οι στίχοι συχνά αυτοσχεδιάζονται και κάθε φορά τραγουδιούνται διαφορετικά.
Η δομή του μπλουζ
Τα μπλουζ αποτελούνται από σύντομες δωδεκάμετρες μελωδίες που βασίζονται σε μια αμετάβλητη συνέχεια συγχορδιών. Βασικό χαρακτηριστικό της μουσικής μπλουζ είναι το «κατέβασμα» (ύφεση) της τρίτης, της πέμπτης και της έβδομης νότας της μείζονας κλίμακας (οι λεγόμενες blue notes=μπλε νότες).
Στο παραπάνω πεντάγραμμο είναι γραμμένη η κλίμακα Ντο σύμφωνα με τη δομή των μπλουζ, με την τρίτη, την πέμπτη και την έβδομη νότα «κατεβασμένες», δηλ. με ύφεση.
Επίσης, χαρακτηριστικός στα μπλουζ είναι ο έντονος αυτοσχεδιασμός, κυρίως στη μελωδία και τους στίχους.
Ο μουσικός επινοεί τις μελωδίες την ώρα που παίζει. Γι’ αυτό η δομή των μπλουζ έχει συχνά τη μορφή μιας επαναλαμβανόμενης φράσης που συνοδεύεται από έναν τελικό στίχο.
Ο Μάντυ Γουότερς (Muddy Waters), θεωρείται από πολλούς ο κορυφαίος μουσικός των μπλουζ.
H πιο κοινή μορφή των μπλουζ είναι τα λεγόμενα δωδεκάμετρα μπλουζ. Ο όρος «δωδεκάμετρο» αναφέρεται στον αριθμό των μουσικών μέτρων, που εκφράζει το θέμα ενός τυπικού μπλουζ. Συνήθως παίζεται σε μέτρο 4/4, που σημαίνει ότι υπάρχουν τέσσερεις χτύποι σε κάθε μέτρο και κάθε χτύπος ισούται με ένα τέταρτο.
Ένα δωδεκάμετρο μπλουζ διαιρείται σε τρία μέρη των τεσσάρων μέτρων. Μια κλασική μπλουζ ακολουθία αποτελείται από τρεις συγχορδίες: την πρώτη ή τονική (που συμβολίζεται I), την τέταρτη ή υποδεσπόζουσα (IV), και τηνπέμπτη ή δεσπόζουσα (V) νότα μιας επτάφθογγης κλίμακας.
Οι στίχοι ενός δωδεκάμετρου μπλουζ τραγουδιού συχνά έχουν τη μορφή A A B. Ο πρώτος στίχος συχνά παρουσιάζει μια ιδέα ή ένα θέμα, ο δεύτερος το επαναλαμβάνει (ίσως με μια μικρή παραλλαγή), και ο τρίτος αναπτύσσει ή αναλύει την ιδέα που παρουσιάστηκε στον πρώτο και το δεύτερο στίχο. Το A αναφέρεται στον πρώτο και δεύτερο τετράμετρο στίχο, και το B είναι ο τρίτος. Όλα τα μπλουζ δεν ακολουθούν τη δωδεκάμετρη δομή, αλλά κατανοώντας αυτό το βασικό μουσικό σκελετό, ο ακροατής θα κατανοήσει σε βάθος όλη τη μουσική μπλουζ.
1. LORD YOU MADE THE NIGHT TOO LONG ...
Εκανες το ποταμι να κυλα, να λικνιζονται τ' ανθη
εκανες τον αδυνατο και τον δυνατο
μα εκανες, Κυριε, τοσο μεγαλη τη νυχτα!
Εκανες να τραγουδα τραγουδι ανοιξιατικο ο πετριτης
και σε μενα εδωσες ενα φιλερημο τραγουδι,
γι' αυτο εκανες, Κυριε, τοσο μεγαλη τη νυχτα.
Εχω μια καρδια κι εχω μια καλυβα
η πορτα της ειναι φαρδια ανοιγμενη
μα προς τι μια καρδια, προς τι μια καλυβα
αν ειναι αδειες κι οι δυο τους;
Εκανες τα ψηλα βουνα, τη γη, τον ουρανο
ποιος ειμ' εγω, λοιπον, και σου παραπονιεμαι;
Μα εκανες, Κυριε, τοσο μεγαλη τη νυχτα !
Εκανες το ποταμι να κυλα, να λικνιζονται τ' ανθη
εκανες τον αδυνατο και τον δυνατο
μα εκανες, Κυριε, τοσο μεγαλη τη νυχτα!
Εκανες να τραγουδα τραγουδι ανοιξιατικο ο πετριτης
και σε μενα εδωσες ενα φιλερημο τραγουδι,
γι' αυτο εκανες, Κυριε, τοσο μεγαλη τη νυχτα.
Εχω μια καρδια κι εχω μια καλυβα
η πορτα της ειναι φαρδια ανοιγμενη
μα προς τι μια καρδια, προς τι μια καλυβα
αν ειναι αδειες κι οι δυο τους;
Εκανες τα ψηλα βουνα, τη γη, τον ουρανο
ποιος ειμ' εγω, λοιπον, και σου παραπονιεμαι;
Μα εκανες, Κυριε, τοσο μεγαλη τη νυχτα !
2. NOBODY KNOWS THE TROUBLE I'VE SEEN...
Κανεις δεν ξερει τη λυπη που περασα
κανεις δεν ξερει μονον ο Ιησους
κανεις δεν ξερει τη λυπη που περασα
δοξα Σοι Κυριε αλληλουια.
__________________________
Καποτε πεφτω καποτε σηκωνομαι
ω ναι Κυριε
καποτε σερνομαι σχεδον στο χωμα
ω ναι Κυριε.
___________________________
Ω καθε μερα προσευχομαι σε Σενα
ω ναι Κυριε
για να με λυτρωσεις απ' τα κριματα μου
ω ναι Κυριε.
3. DEATH IS GOING TO LAY HIS COLD ICY HANDS ON ME...
Ο Θανατος τα παγωμενα χερια του πανω μου θα βαλει,
πανω μου, Κυριε μου,
ο Θανατος τα παγωμενα χερια του θα βαλει.
_________________
Ενα πρωι, μονος - μοναχος περπατουσα
κι ακουσα μια φωνη , μα δεν ειδα κανενα.
"Ειρηνικα πορευου", μου ειπε, "και μην αμαρτανεις.
είσαι συγχωρεμενος κι ελευθερη ειναι τωρα πια η ψυχη σου"
Ο Θανατος τα παγωμενα χερια του πανω μου θα βαλει
_________________
Ενα απ' αυτα τα πρωινα, κι η μερα δε θ' αργησει να' ρθει
θα με γυρεψετε: μα εδω πια δε θα' μαι.
Ενα απ' αυτα τα πρωια, κατα το μεσημερι,
στο χαος αυτος ο γερικος κοσμος θα κυλησει.
Ο Θανατος τα παγωμενα χερια του πανω μου θα βαλει,
πανω μου, Κυριε μου,
ο Θανατος τα παγωμενα χερια του θα βαλει.
κανεις δεν ξερει μονον ο Ιησους
κανεις δεν ξερει τη λυπη που περασα
δοξα Σοι Κυριε αλληλουια.
__________________________
Καποτε πεφτω καποτε σηκωνομαι
ω ναι Κυριε
καποτε σερνομαι σχεδον στο χωμα
ω ναι Κυριε.
___________________________
Ω καθε μερα προσευχομαι σε Σενα
ω ναι Κυριε
για να με λυτρωσεις απ' τα κριματα μου
ω ναι Κυριε.
3. DEATH IS GOING TO LAY HIS COLD ICY HANDS ON ME...
Ο Θανατος τα παγωμενα χερια του πανω μου θα βαλει,
πανω μου, Κυριε μου,
ο Θανατος τα παγωμενα χερια του θα βαλει.
_________________
Ενα πρωι, μονος - μοναχος περπατουσα
κι ακουσα μια φωνη , μα δεν ειδα κανενα.
"Ειρηνικα πορευου", μου ειπε, "και μην αμαρτανεις.
είσαι συγχωρεμενος κι ελευθερη ειναι τωρα πια η ψυχη σου"
Ο Θανατος τα παγωμενα χερια του πανω μου θα βαλει
_________________
Ενα απ' αυτα τα πρωινα, κι η μερα δε θ' αργησει να' ρθει
θα με γυρεψετε: μα εδω πια δε θα' μαι.
Ενα απ' αυτα τα πρωια, κατα το μεσημερι,
στο χαος αυτος ο γερικος κοσμος θα κυλησει.
Ο Θανατος τα παγωμενα χερια του πανω μου θα βαλει,
πανω μου, Κυριε μου,
ο Θανατος τα παγωμενα χερια του θα βαλει.
