Γραμματική( 1)
Πηγή , http://eu-mathein.gr/wp-content/uploads/2015/04/01.pdf
1.Να σχηματίσετε τις πτώσεις που ζητούνται για κάθε ουσιαστικό:
ὁ κόραξ: …….………..…. (γενική ενικού) /……..…….………. / (δοτική πληθυντικού) ἡ ἐλπίς: …………...……. (δοτική ενικού) /….………. (γενική πληθυντικού) ὁ πατήρ: …….………… (δοτική ενικού) /…..………… …………………… (δοτική πληθυντικού) ὁ αὐτοκράτωρ: …………………. (γενική ενικού) /………..………. (δοτ. πληθυν-)
ὁ ἄξων: ……………… (δοτική ενικού) / ……………. (κλητική ενικού) ὁ χειμών: ……………. (γενική ενικού) / ………….(αιτιατική πληθυντικού) τὸ πλῆθος: ………………….. (γενική ενικού) / ………….…… (ονομαστ. πλη- θυντ.)
2. Να συμπληρωθεί ο σωστός τύπος των ουσιαστικών:
α. Σωκράτης χρῆται τῷ __________ (τὸ παράδειγμα). β. Σὺ εἶ __________ καὶ ἡμεῖς οὐ τιμῶμεν τοὺς __________ (ὁ κόλαξ). γ. Οὗτοι ἔπιπτον εἰς τὰς __________ (ἡ φλόξ). δ. Οἱ __________ ἐμάνθανον τὰ __________ (ὁ παῖς, τὸ μάθημα). ε. Οἱ Αἰγύπτιοι εἰσέπλευσαν σὺν τοῖς ποδήρεσιν __________ (ἡ ἀσπίς). στ. Ἐνταῦθά εἰσι __________ καρποφόροι (ὁ φοῖνιξ). ζ. Προσεκαλέσαντο τὴν __________ πρὸς ἄρχοντα (ἡ γυνή).
3. Να τοποθετήσετε τα παρακάτω ουσιαστικά στη ζητούμενη πτώση:
ὁ Ἄραψ (δοτ. πληθ)
ἡ φλέψ (γεν πληθ)
ὁ θώραξ (δοτ.ενικ)
ὁ ὄνυξ (γεν.ενικ)
ὁ πίναξ (κλητ.ενικ)
τὸ γράμμα (ονομ.πληθ)
4. Να συμπληρωθεί ο σωστός τύπος των ουσιαστικών που βρίσκονται σε παρένθεση:
α) Αἰγύπτιοι προσέπλευσαν σὺν .............................. (ἀσπίς) ποδήρεσιν.
β) Περὶ Συρίας διηγησόμεθα, ὅπου σῖτος πολὺς και πρόβατά ἐστι καὶ ............................... (φοῖνιξ) οἱ καρποφόροι.
γ) Προσεκαλέσαντο τὴν ............................ (γυνή) πρὸς ἄρχοντα.
δ) Οἱ δημαγωγοὶ παρὰ τοῖς δήμοις εἰσὶν ὥσπερ οἱ ........................... (κόλαξ) παρὰ τοῖς τυράννοις.
ε) Παραγενόμενοι οἱ ............................. (ποιμήν) ἐξέβαλον αὐτάς. στ) ............................ (ῥήτωρ) πολυφθόγγους ὡς ἰχθύας ἀφώνους ὁρῶμεν ἐπὶ Σοί, Θεοτόκε. ζ) Ἄγγελοι μετὰ τοῦ ............................ (ἀστήρ) ὁδοιποροῦσι. η) Τίμα τὸν ............................ (πατήρ) σου καὶ τὴν ............................ (μήτηρ) σου.
5.Να συμπληρώσετε τις πτώσεις που ζητούνται για κάθε ουσιαστικό: ἡ πατρίς: κλητ. εν…………….. αιτ. πληθ…………… ονομ. πληθ………… δοτ. πληθ…………..δοτ. εν………………. ἡ διώρυξ: γεν. εν……………. αιτ. πληθ………...κλητ. εν……………. ονομ. πληθ………… ἡ σάλπιγξ: γεν. πληθ. ………….. δοτ. πληθ…………… γεν εν……………….. δοτ. εν………………. ὁ όνυξ: γεν. ενικού………… δοτ. ενικού…………. δοτ. πληθ………….. αιτιατ.
πληθ…………….
6. Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού των παρακάτω ουσιαστικών:
ο ῥήτωρ,
γενική
δοτική
αιτιατική
ο ἀστήρ,
γενική
δοτική
αιτιατική
η ἐσθής
.γενική
δοτική
αιτιατική
Γραμματική( 2)
1. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο τύπο των λέξεων που βρίσκονται στην παρένθεση:
-Οἱ __________(ποιμήν) περιάζουσι ἔφ΄ἁμαξῶν τά κτήματα. -Τοῖς ___________(γέρων) ἀρέσκουσιν οἱ ________(μήν) τοῦ ________(ἔαρ). -Ἐκ μικροῦ _____________(σπινθήρ) ἀπτομεν πῦρ. -Νιόβη εἶχε ἑπτά _______________(θυγατήρ). -Παντί τρόπω τά _____________(ψεῦδος) φεῦγε.
-Ἀποδοτέ τά τοῦ _____________(Καίσαρ) τῷ _____________(Καίσαρ) καί τά τοῦ __________(θεός) τῷ _____________ (θεός). -_________(μήτηρ) τέ καί ________________(πατήρ) καί τῶν ἄλλων προγόνων ἁπάντων τιμιώτερόν ἐστι ἡ πατρίς. - (ἀνήρ) ἐπιφανῶν πάσα γῆ τάφος. -Οὐδείς τῶν ____________(ρήτωρ) ἀνίστατο. -Σύν Ἀθηνᾶ καί ___________(χείρ) κίνει. -Πολλά καί ___________________ (ἔθνος) καί πόλεις πολέμιοι αὐτοῖς ἤσαν. -Οἱ ________________(πολίτης) τῆς Ρώμης εἰσεδέξαντο τόν Κωνσταντῖνον ___________(σωτήρ) αὐτόν ἀνευφημοῦντες. -Τοῦ _____________(χειμών) οἱ ἀγροί ἐνίους (= μερικοί) ____________(μήν) μεστοί _______________ χιών, γέν. πλήθ) εἰσίν. -Οἱ Ἀθηναῖοι δῆμος πολλάκις ἐπίστευε τοῖς ἀδίκοις _______________(ἡγεμών). -Αἵ πηγαί τῶν ποταμῶν ἐν τοῖς ______________(ὅρος) εἰσίν -Καί ἐν τοῖς ______________(λιμήν) πολεμικαί νῆες εἰσίν ἰκαναί
2. Να αναγνωρίσετε τις παρακάτω λέξεις:
Θέρους: __________________ Βραχίοσι: _______________ Χήνα: ____________________ Ἐκλέκτορι: ______________ Αἰώνας: __________________ Κοσμήτορες: ____________ Κηφῆνος: _________________ Χιτώνας: ________________ Ράκων: ___________________ Βάρη: __________________
3. Να μεταφερθούν οι παρακάτω προτάσεις στον άλλο αριθμό:
Αἵ μητέρες φιλούσι τάς θυγατέρας. ___________________________________________________________ Χαρακτήρ ἀνδρός ἐκ λόγου γνωρίζεται. ___________________________________________________________ Οἱ πατέρες ἀπό τῶν πονηρῶν ἀνθρώπων εἴργουσι τούς παίδας. ___________________________________________________________ Οἱ πολίται εἰσεδέξαντο μετά χαρᾶς τόν ἡγεμόνα. ___________________________________________________________ Ὑψηλόν τεῖχος κύκλω τήν πόλιν περιέβαλλε. ___________________________________________________________
4. Να γραφεί η ίδια πτώση στον άλλο αριθμό:
Τό αἴνιγμα: _________________ Τῆς ρινός: __________________ Τόν ἐλαιώνα: _______________ Τοῦ παρθενῶνος: ____________ Ταῖς σταγόσι: _______________ Τούς βραχίονας: _____________ Τοῦ κώδωνος: _______________ Τῷ καύσωνι:
Ὤ ρήτορες: __________________ Τοῦ κόρακος: ________________ Τή πτέρυγι: _____
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ (3)
1. Να συμπληρώσετε τους κατάλληλους τύπους υποτακτικής ενεστώτα και αορίστου των ρημάτων που βρίσκονται στην παρένθεση:
ὑμεῖς (κηρύττω) οὗτος (θύω) ἐγώ (τρίβω) ἡμεῖς (θεραπεύω) σύ (φυλάττω) οὗτοι (γράφω)
2. Να αντιστοιχίσετε τα παρακάτω ρήματα με τις γραμματικές τους αναγνωρίσεις:
α. πράξωμεν 1. β΄ πληθ. υποτακτικής ενεστώτα β. πείσῃ 2. γ΄ πληθ. υποτακτικής αορίστου γ. γυμνάζωμεν 3. γ΄ ενικ. υποτακτικής αορίστου δ. στρατεύσωσι 4. α΄ πληθ. υποτακτικής αορίστου ε. λύητε 5. α΄ πληθ. υποτακτικής ενεστώτα στ. λαμβάνῃς 6. β΄ ενικ. υποτακτικής ενεστώτα
3. Στις παρακάτω προτάσεις να βάλετε το ρήμα που βρίσκεται στην παρένθεση σε υποτακτική ενεστώτα και αορίστου:
α) Ἤν τοὺς ἄνδρας .......................... (φονεύω, αόρ.), μεγίστην δίκην δώσετε (=θα τιμωρηθείτε σκληρά). β) Ἐπίτηδές σε οὐκ ἤγειρον (=δε σε ξύπνησα), ἵνα τοῦ ὕπνου .......................... (ἀπολαύω, αόρ.)γ) Ἐὰν τὰ χρήματα .......................... (δημεύω, αόρ.), καλῶς ποιήσετε. δ)Ὅταν .......................... (σπεύδω, ενεστ.) τις αὐτὸς, χὠ (=καὶ ὁ) θεὸς συνάπτεται (=βοηθάει).
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ (3)
1. Να συμπληρωθούν τα κενά στις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο της αντωνυμίας:
- _________ (τί) ζῴα τοῖς κόραξιν ἐπιβουλεύουσιν; - Μὴ ἀκούετε _________ (τί, αιτ. εν.) λέγει. - Σὺ μὴ θαύμαζε ἐφ’ _________ (ὅ, δοτ. πληθ.) λέγομεν. - _________ (τίς, δοτ. πληθ.) οἱ Μακεδόνες ἐπολέμησαν; - Ἐνταῦθα ἦν κῆπος πλήρης ἀγρίων θηρίων _________ (ὅ, ονομ. πληθ.) ἐκεῖνος ἐθήρευεν ἐφ’ ἵππου. - _________ (τίς, ονομ. πληθ.) οὕτω μαίνονται οἵτινες (ὅστις, ονομ. πληθ.) οὐ βούλον- ταί σοι φίλοι εἶναι; - Μέμνησο τῆς εὐεργεσίας _________ (ἥ, γεν. εν.) σὺ ἔτυχες. - Οὐ τιμῶμεν _________ (ὅστις, αιτ. εν.) ὑβρίζει τὴν πατρίδα. - Φοβοῦ τοὺς θεοὺς _________ (ὅσπερ, ονομ. πληθ.) τιμωροῦσι τοὺς ἀδίκους. - Κύριος ἀγαπᾷ _________ (ὅς, αιτ. εν.) παιδεύει. - Ἦλθον ἐκ τῆς πόλεως πρέσβεις _________ (ὅστις, ονομ. πληθ.) ἔλεγον ταῦτα. - Κλέαρχος ἔπραξε καὶ ἄλλα _________ (τὶ, αιτ. πληθ.) ἄτοπα.
2. Συμπληρώστε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο τύπο της αντωνυμίας ὅστις ή ὅσπερ:
1. Καὶ τοῖς θεσμοῖς τοῖς ἱδρυμένοις πείσομαι καὶ ............... (ὅστις) ἄν ἄλλους τὸ πλῆθος ἱδρύσεται ὁμοφρόνως. 2. Δήλωσον πρὸς ἐμὲ πρὸς .............. (ὅστις) χρῄζεις κομισθῆναι. 3. Ἐγκωμιάζεις τὴν τέχνην αὐτοῦ, ............. (ὅστις, θηλ.) δέ ἐστιν οὐκ ἀπεκρίνω. 4. Εἰπὲ καὶ Μενεξένῳ ............ (ὅσπερ, ουδ. πληθ.)καὶ ἐμοὶ λέγεις. 5.Τέταρτον ............. (ὅσπερ, ουδ.) μέγιστον, τοὺς μὴ διαφθειρομένους ὑπὸ τῶν εὐπραγιῶν (= της ευδαιμονίας) φημὶ φρονίμους εἶναι. 3. Να διαγράψετε τον τύπο που είναι λάθος: ᾥτινι - ᾧτινι αἷστισι – αἷτισι τινά ή ἄττα – τινά ή ἅττα τινί ή τῳ - τίνι ή τῳ οὕπερ – οὗπερ ὥντινων - ὧντινων ὧσπερ - ὧνπερ ἥνπερ - ἧνπερ τινός ή τοῦ - τίνος ή τοῦ οὕς – οὗς 4. Να μεταφερθούν οι προτάσεις στον άλλο αριθμό: - Ἄνθρωπός τις βαδίζων περιέπεσε ληστῇ. ……………………………………………………………………….. - Ὅστις σοφός ἐστι διδασκέτω τὸν νέον. ……………………………………………………………………….. . - Οἵτινες μέμφονται ἡμῶν, ἄδικοί εἰσιν. ……………………………………………………………………….. - Οὖτοι ἐπιβουλεύονται οἷστισιν εὐτυχεῖς εἰσιν. …………………………………………………………………
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ (3)ΡΗΜΑΤΑ ΒΑΡΥΤΟΝΑ- ΑΥΞΗΣΗ (ΕΙΔΗ)
-Για να σχηματίσουμε τον παρατατικό των βαρύτονων,
προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ενεστώτα τις καταλήξεις του παρατατικού,
δηλαδή, για το ρήμα λύω παίρνουμε το θέμα λυ- και προσθέτουμε την κατάληξη του παρατατικού -ον.
Στην αρχή όμως πρέπει να βάλουμε και την αύξηση, (όπως και στα νέα ελληνικά)
η οποία είναι δύο ειδών:
Α)συλλαβική
Β)χρονική
Παρατατικός ἔ- λυ- ον ἔ- λυ- ες ἔ- λυ- ε ἐ- λύ- ομεν ἐ- λύ- ετε ἔ- λυ- ον
-Παρατηρούμε πως σε κάθε περίπτωση το θέμα παραμένει ίδιο.
-Τι είναι η συλλαβική αύξηση;
Συλλαβική αύξηση είναι η προσθήκη στην αρχή του θέματος ενός -ἐ- (Προσοχή! παίρνει ψιλή). Λέγεται συλλαβική επειδή προστίθεται μια νέα συλλαβή.
Πότε βάζουμε συλλαβική αύξηση;
-Συλλαβική αύξηση βάζουμε, όταν το ρήμα αρχίζει από σύμφωνο,
π.χ. λύω > ἔλυον, διώκω > ἐδίωκον, φεύγω > ἔφευγον
-Στην περίπτωση που το ρήμα αρχίζει από ῥ (π.χ. ῥίπτω), τότε εκτός από το ἐ της αύξησης διπλασιάζεται και το ῥ. Έτσι ο παρατατικός του ῥίπτω γίνεται ἔρριπτον
-Τι είναι η χρονική αύξηση;
Χρονική αύξηση είναι η μετατροπή ενός βραχύχρονου φωνήεντος σε μακρόχρονο.
Πότε βάζουμε χρονική αύξηση;
Χρονική αύξηση βάζουμε, όταν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν.
Δηλαδή τι κάνουμε; Κάνουμε κάποιες αλλαγές σε μερικά φωνήεντα.
- Ποιες είναι οι αλλαγές
Ενεστώτας Παρατατικός
ᾰ > η ἀγοράζω > ἠγόραζον
αι > ῃ αἰχμαλωτίζω > ᾐχμαλώτιζον
αυ > αυ αὐξάνω > ηὔξανον
ε > η ἐλπίζω > ἤλπιζον
ει > ῃ εἰκάζω > ᾔκαζον
ευ > ηυ εὑρίσκω > ηὕρισκον
ο > ω ὁρίζω > ὥριζον οι > ῳ
οἱκίζω > ᾤκιζον
ῠ > ῡ ὑφαίνω > ὕφαινον
ῐ > ῑ ἱκετεύω > ἱκέτευον
Θα πρέπει να θυμόμαστε κυρίως τις εξής αλλαγές: α > η ε > η ο > ω
(ι > υπογεγραμμένη)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Στις προτάσεις που ακολουθούν να βάλετε το ρήμα στον κατάλληλο τύπο του παρατατικού: α. Οἱ Ἀθηναῖοι ἀεί ………………………… (θύω) τοῖς θεοῖς. β. Οὗτος τοῖς ἂρχουσι ……………………….. (ὑπακούω). γ. Ἀμφότεροι ὦ Φαλίνε, Ἕλληνες ……………………….. (εἰμί). δ. Ὁρῶντες τήν ἀρετήν τοῦ ἀνδρός ………………………. οὗτοι (θαυμάζω). ε. Ἀλέξανδρος τῷ ξίφει ……………………………. τόν δεσμόν (κόπτω). στ. Περικλῆς ……………………….. (ἀγορεύω) ἐν τῇ ἀγορᾷ.
2. Να μεταφέρετε τις επόμενες προτάσεις στον παρατατικό:
α. Πρᾶος εἰμί καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ. β. Φροντίδων ἐλεύθεροι ἐστέ. γ. Μακάριοι ἐσμέν. δ. Σύ εἰ ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός. ε. Ὁ μέν θερισμός πολύς ἐστί. στ. Οἱ δε ἐργάται ὀλίγοι εἰσίν. ζ. Ὑμεῖς ἐστέ κατήγοροι μου.
3. Να μετατρέψετε το ρήμα στον κατάλληλο τύπο του παρατατικού:
σύ ἐκπέμπω
ἀναρπάζω
ὁρίζω
οὗτοι ἐκφράζω
κελευω
ὀνομάζω
οἰκτίρω
4. Να συμπληρώσετε τις ακόλουθες προτάσεις με ρηματικούς τύπους παρατατικού και αορίστου σύμφωνα με το παράδειγμα:
α. Οἱ ἄνδρες οὗτοι ἐφύλαττον / ἐφύλαξαν τὸν ἐν Δελφοῖς θησαυρόν (φυλάττω). β. Ἀθηναῖοι πρέσβεις τοῖς Λακεδαιμονίοις……………/………….. (πέμπω)
γ. Τῶν Σειρήνων προσδεδεμένος Ὀδυσσεὺς τῷ στύλῳ (= στο κατάρ- τι)……..…/…………(ἀκούω). δ. Θουκυδίδης Ἀθηναῖος…………./………….τὸν πόλεμον τῶν Πελοποννησίων καὶ Ἀθηναίων (συγγράφω). ε. Καὶ τοὺς μὲν νεκροὺς τοὺς πλείστους ἔνθαπερ (= εκεί όπου) ἔπεσον ἑκάστους……..……. /……………… (θάπτω). στ. ………..… / ……………… ποτε λέων σὺν ἀνθρώπῳ (ὁδεύω)
Συντακτικό( 1)
ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ Σύνδεσμοι παρατακτικοί:
1. Συμπλεκτικοί: τέ, καί, οὔτε, μήτε, οὐδέ, μηδέ.
2. Αντιθετικοί: μέν, δέ, ἀλλά, ὅμως, καίτοι, μήν (=όμως), καὶ μὴν, ἀλλά μην.
3. Διαχωριστικοί ή διαζευκτικοί: ἤ, ἤτοι, εἴτε, ἐάντε, ἄντε, ἤντε.
4. Συμπερασματικοί: οὖν, ἄρα, δή, γοῦν, τοίνυν, οὔκουν, οὐκοῦν.
5. Αιτιολογικοί: γάρ.
Σύνδεσμοι υποτακτικοί:
1. Ειδικοί: ὅτι, ὡς.
2. Ενδοιαστικοί: μἠ, μἠ οὐ .
3. Αιτιολογικοί: ὡς, ὅτι, διότι, ἐπεί, ἐπειδή .
4. Τελικοί: ἵνα, ὅπως, ὡς.
5. Παραχωρητικοί: εἰ καί, ἂν καί, καί εἰ, καὶ ἄν, οὐδ΄ ἐάν, μηδ΄ ἐάν.
6. Υποθετικοί: εἰ, ἐάν, ἄν, ἤν.
7. Χρονικοί: ὡς, ὅτε, ὁπότε, ἐπεί, ἐπειδή, ἄχρι, μέχρι, ἕως, ἔστε, ἠνίκα, πρίν.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνδεσης των παρακάτω προτάσεων:
Οἱ δέ Πέρσαι ἀντιπαρετάξαντο, ὡς εἶδον τήν βοήθειαν. Ἀγησίλαος ἐκεῖ ἔκανε καί ἐπόρθει τά περί τό ἄστυ. Γνώσεσθε ὅτι οὐκ ἐν Ἑλλάδι ἐστέ. Τό ψήφισμα τοῦτο γράφω, ἴνα οὕτω γίγνοιτο οἱ ὅρκοι. Δέδιμεν μή οὐ βέβαιοι ἦτε. Ἐρήσομεν ὅστις ἐστίν ὁ διδάσκαλος. Οὔτε ἄρχομεν πολέμου οὔτε τάς σπονδᾶς λύομεν. Κύρος ἐλυπεῖτο σύν τοῖς ἄλλοις καί οὐκ ἠδυνατο καθεύδειν (=νά κοιμηθεῖ). Οὔτε προδώσομεν ἀλλήλους σύμμαχοι τέ ἐσόμεθα. Θαυμάζω δ’ ἔγωγε, εἰ μηδείς ὑμῶν μητ’ ἐνθυμεῖται μητ’ ὀργίζεται. Οἱ στρατηγοί ἔλεγον ὅτι τήν ἀναίρεσιν (=τήν περισυλλογή) τῶν ναυαγῶν προστάξειαν ἀνδράσι ἀγαθοῖς. Οὔτε ἔγνων οὔτε γνώσομαι. Οἱ μέν ἀκούοντες ταῦτα ἤδονται, οἱ δέ ἤχθοντο. Ἐπεῖ συνῆλθον οἱ λοχαγοί, Ξενοφῶν ἔλεξεν. Τούτους ἐβούλοντο ἑκποδών ποιήσασθαι (= νά ἀπομακρύνουν), ἴνα ραδίως διαπράττοιντο ἅ βούλοιντο. Ἔμειναν , ἕως ἀφίκοντο οἱ στρατηγοί. Ὀρῶμεν μή Νικίας οἴεται τί λέγειν. Εἰ ἐγώ μή γιγνώσκω, ὑμεῖς διδάξαιτε μέ. Νῦν ἐπαινῶ σέ, ἐφ’ οἶς (=γιά ὅσα) λέγεις τέ καί πράττεις. Ἐπεῖ ἐτελεύτησε Δαρεῖος καί κατέστη εἰς τήν βασιλείας Ἀρταξέρξης, Τισσαφέρνης διαβάλλει τόν Κύρον. Οἱ πολέμιοι ἐγρηγόρευσαν (=ἦταν ξύπνιοι) καί ἔκαιον πυρά πολλά. Ἐβουλεύοντο οἱ Πλαραιεῖς εἴτε κατακαύσωσιν αὐτούς εἴτε τί ἄλλο χρήσωνται.
2. Να υπογραμμίσετε και να χαρακτηρίσετε τους συνδέσμους που εισάγουν τις δευτερεύουσες προτάσεις:
Λέξει ὁ κατήγορος ὡς ὑβριστής εἰμί. Ἀθηναῖοι ἐνόμισαν λελύσθαι τάς σπονδᾶς, διότι εἰς χείρας ἦλθον. Ὁμίχλη ἐγένετο, ὥστε ἔλαβον ἐγγύς προσελθόντες. Ἔμειναν, ἕως ἀφίκοντο οἱ στρατηγοί. Εἰ καί χρημάτων εὐποροῦμεν, οὐκ εὐτυχοῦμεν. Οἱ πολέμιοι προσέβαλον τή πόλει καί ὀλίγου εἶλον (=κυρίευσαν) αὐτήν. Ἐπορευόμην, ἴνα ὠφελοίην αὐτόν. Οὕτω σκαιός (=ἀδέξιος) εἰ, ὥστε οὐ δύνασαι λογίσασθαι. Οἱ Θηβαῖοι εἶπον ὅτι οὐκ ἄν ἀποδοῖες τούς νεκρούς. Εἰ ψεύδομαι, ἐξέλεγχε. Πρίν καταλύσαι τό στράτευμα πρός ἄριστον (=γιά γεῦμα), ἐφάνη βασιλέυς. Ὁ Σιλανός ὁ μάντις ἐβόα καί ἐπεχείρει λέγειν. Εἰ μή ὑμεῖς ἔλθετε, ἐπορευόμεθα ἄν ἐπί βασιλέα. Ἀνήρ πονηρός δυστυχεῖ, καν εὐτυχῆ.
Ἐάν ἀληθεύσης, ὑπισχνοῦμαι σοί δέκα τάλαντα. Φαλίνος ἐγέλασε καί εἶπε. Ἠγεῖτο μέν Χειρίσοφος, ὠπισθοφυλάκει δέ Ξενοφῶν. Ὁρᾶς, ὤ Ἰππία, ὅτι ἐγώ ἀληθῆ λέγω. Κύνας τρέφομεν, ἴνα φυλάττωσι τάς οἰκίας. Οὕτω ἰσχυρόν ἐστίν ἡ ἀλήθεια, ὥστε πάντων ἐπικρατεῖ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (2)
Απρόσωπα ρήματα
Λέγονται όσα απαντούν συνήθως, ή μόνο, στο γ΄ ενικό πρόσωπο και δεν έχουν υποκείμενο όνομα που φανερώνει πρόσωπο ή πράγμα.
- Μερικά από τα πιο συχνά απρόσωπα ρήματα είναι
: χρὴ, δεῖ (=πρέπει), δοκεῖ (φαίνε- ται καλό), προσήκει (=ταιριάζει), λέγεται, ὁμολογεῖται κ.ά.
Οι απρόσωπες εκφράσεις σχηματίζονται:
α. από ένα ουσιαστικό + ἐστί (καιρός ἐστι, ἀνάγκη ἐστί, ἔργον ἐστί)
β. από ένα ουδέτερο επιθέτου + ἐστί (ἄξιόν ἐστι, δίκαιόν ἐστι, δεινόν ἐστι)
γ. από ένα ουδέτερο ρηματικού επιθέτου + ἐστί (βιωτόν εστί, διδακτέον εστὶ)
δ. από ένα ουδέτερο μετοχής + ἐστί (εἰκός εστί, πρέπον εστί, δέον εστι)
ε. από ένα τροπικό επίρρημα + ἔχει (καλῶς ἔχει, ῥαδίως ἔχει, εὖ ἔχει)
- Μερικές από τις πιο συχνές απρόσωπες εκφράσεις είναι: δέον ἐστί (=πρέπει να), καιρός ἐστι ή ὥρα ἐστί (=είναι κατάλληλη στιγμή να), ῥάδιόν ἐστι (=είναι εύκολο να), εἰκός ἐστί (= είναι φυσικό / λογικό να) κ.ά.
- Ως υποκείμενο στα απρόσωπα ρήματα και στις απρόσωπες εκφράσεις τίθεται συνήθως
: α. άναρθρο απαρέμφατο, ειδικό ή τελικό
π.χ. Κῦρος λέγεται σὺν πολλοῖς δακρύοις ἀποχωρῆσαι
β. ονοματική πρόταση (ειδική, ενδοιαστική, πλάγια ερωτηματική)
Δοτική προσωπική
-Με τα απρόσωπα ρήματα και τις απρόσωπες εκφράσεις συνάπτεται συνήθως ένας προσδιορισμός σε δοτική, που ονομάζεται δοτική προσωπική δηλώνει το πρόσωπο, στο οποίο αναφέρεται το ρήμα και από αυτήν συχνά εννοείται σε αιτιατική το υποκείμενο του εξαρτημένου απαρεμφάτου.
π.χ. Οὐ ῥάδιον ἦν Ἀλκιβιάδῃ (δοτ. προσ.) σῶσαι τὴν πόλιν.
Ἀλκιβιάδην= υποκείμενο του απαρεμφάτου.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσετε τα απρόσωπα ρήματα και τις απ- ρόσωπες εκφράσεις και να βρείτε τη δοτική προσωπική (όπου υπάρχει):
Χρὴ ἡμᾶς τοὺς θεοὺς σέβειν. Ἄξιόν ἐστιν ἡμῖν ἐπαινέσαι τὴν ἀρετὴν τῶν προγόνων. Καλόν ἐστι τοῖς εὐδαίμοσι τοὺς τάλανας οἰκτίρειν. Δοκεῖ αὐτοῖς τὴν εἰρήνην δέχεσθαι. Ἄξιόν ἐστι σὲ ὑμνεῖν. Καιρὸς ἐστὶν ἡμῖν πράττειν τὰ δέοντα. Ἔξεστιν παντὶ ἀνθρώπῳ ἀγορεύειν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ. Δεῖ ἡμᾶς θεραπεύειν τοὺς θεούς. Ἀνάγκη ἐστὶ φυλάττειν τὰς πύλας. Χρὴ ἡμῖν ἐπαινεῖν τοὺς δικαίους ἄνδρας. Ἀδύνατόν ἐστι φεύγειν πεπρωμένον. Καλῶς ἔχει μένειν ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ. Οὐ προσήκει τοῖς νεανίαις μὴ ἀκούειν τοῖς αὑτῶν διδασκάλοις. Δοκεῖ ἡμῖν συμμαχίαν λῦσαι. Λέγεται Κῦρον εἰσβαλεῖν εἰς τὴν Κιλικίαν.
2. Στις παρακάτω προτάσεις να κάνετε τη σύνταξη των απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων:
-Βέλτιόν ἐστι τοῖς Ἕλλησι θνῄσκειν ἤ ἀεὶ τῷ τυράννῳ δουλεύειν.
-Ἔδοξεν αὐτῷ ἐπιστολὴν πέμπειν τοῖς Ἀθηναίοις
-Οὐ δυνατόν ἐστιν ὑμῖν φυλάττειν τὴν πόλιν. -Προσήκει ἡμῖν ἅπασι κολάζειν τοὺς προδότας. -Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν. -Ἔδοξεν Ἀθηναίοις τὸν λιμένα τειχίσαι. -Ἀναγκαῖόν ἐστιν ἡμῖν πράττειν ταῦτα. -Δοκεῖ ἡμῖν κήρυκα τῷ βασιλεῖ πέμπειν. -Ἔξεστιν ὑμῖν τὴν πόλιν τὴν ἡμετέραν σῶσαι. -Τῷ ῥήτορι ἐγχωρεῖ (= είναι επιτρεπτό) ψευδῆ λέγειν; 3. Να γίνει συντακτική ανάλυση των προτάσεων: - Δίκαιόν ἐστιν τοῖς Ἕλλησι μὴ δουλεύειν τοῖς βαρβάροις. - Πρέπει τοῖς ἀνδράσιν εἶναι θαρραλέους.
- Δεῖ ἡμῖν θαυμάζειν τὴν Ὁμήρου ποίησιν. - Σωκράτης ἔλεγε τὴν ἀρετὴν εἶναι διδακτήν. - Χαλεπόν ἐστιν ἡμῖν εἰκάζειν τὰ μέλλοντα. - Ἐδόκει αὐτοῖς οὐκ ἀσφαλεῖς εἶναι. - Ἀνάγκη ἐστίν ἡμῖν πείθεσθαι τοῖς ἄρχουσιν. - Ἀναγκαίως ἔχει τοὺς πολίτας ἀθροίσασθαι εἰς τὴν ἀγοράν. - Καιρός ἐστι βουλεύσασθαι περὶ τῶν τῆς πόλεως πραγμάτων. - Τοῖς νέοις ἀγαθόν ἐστι τὸ σιγᾶν. - Χρὴ τὸν Σωκράτην πιεῖν τὸ κώνιον. - Λέγεται τὸν Φίλιππον τελευτῆσαι. - Οὐ συμφέρει τοῖς Ἕλλησι πολεμεῖν ἀλλήλοις