ΑΡΧΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ , ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Β ΚΛΙΣΗΣ

Ουσιαστικά Β΄ Κλίσης

BΛΕΠΕ ΚΑΙ : http://evangeliametaxaki.weebly.com/uploads/2/8/1/5/28157337/4._epanalipsi_gia_dyterh_klisi_oysiastikon.pdf

9ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B112/640/4112,18877/

ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

1. Δευτερόκλιτα ασυναίρετα ουσιαστικά

94. Κατά τη δεύτερη κλίση κλίνονται ονόματα και των τριών γενών: αρσενικά και θηλυκά που λήγουν σε -ος και ουδέτερα που λήγουν σε -ον.

α) Παραδείγματα αρσενικών και θηλυκών

		(θ. ἀνθρωπο-)	(θ. ἀγρο-)		(θ. νησο-)	(θ. ὁδο-)
Ενικός αριθμός
ον.	ὁ	ἄνθρωπος	ἀγρὸς	ἡ	νῆσος	ὁδὸς
γεν.	τοῦ	ἀνθρώπου	ἀγροῦ	τῆς	νήσου	ὁδοῦ
δοτ.	τῷ	ἀνθρώπῳ	ἀγρῷ	τῇ	νήσῳ	ὁδῷ
αιτ.	τὸν	ἄνθρωπον	ἀγρὸν	τὴν	νῆσον	ὁδὸν
κλ.	(ὦ)	ἄνθρωπε	ἀγρὲ	(ὦ)	νῆσε	ὁδὲ
Πληθυντικός αριθμός
ον.	οἱ	ἄνθρωποι	ἀγροὶ	αἱ	νῆσοι	ὁδοὶ
γεν.	τῶν	ἀνθρώπων	ἀγρῶν	τῶν	νήσων	ὁδῶν
δοτ.	τοῖς	ἀνθρώποις	ἀγροῖς	ταῖς	νήσοις	ὁδοῖς
αιτ.	τοὺς	ἀνθρώπους	ἀγροὺς	τὰς	νήσους	ὁδοὺς
κλ.	(ὦ)	ἄνθρωποι	ἀγροὶ	(ὦ)	νῆσοι	ὁδοὶ

Δυϊκός αριθμός

ον., αιτ. τώ, κλ. (ὦ)   ἀνθρώπω  ἀγρὼ  νήσω ὁδὼ

γεν., δοτ. τοῖν   ἀνθρώποιν   ἀγροῖν  νήσοιν   ὁδοῖν

β) Παραδείγματα ουδετέρων

(θ. μυστηριο-) (θ. δωρο-) (θ. φυτο-)

			Ενικός αριθμός				Πληθυντικός αριθμός
ον.	τὸ	μυστήριον		δῶρον	φυτὸν	τὰ	μυστήρια	δῶρα	φυτὰ
γεν.	τοῦ	μυστηρίου		δώρου	φυτοῦ	τῶν	μυστηρίων	δώρων	φυτῶν
δοτ.	τῷ	μυστηρίῳ		δώρῳ	φυτῷ	τοῖς	μυστηρίοις	δώροις	φυτοῖς
αιτ.	τὸ	μυστήριον		δῶρον	φυτὸν	τὰ	μυστήρια	δῶρα	φυτὰ
κλ.	(ὦ)	μυστήριον		δῶρον	φυτὸν	(ὦ)	μυστήρια	δῶρα	φυτὰ

Δυϊκός αριθμός

ον., αιτ. τώ, κλ. (ὦ)   μυστηρίω  δώρω  φυτὼ

γεν., δοτ. τοῖν   μυστηρίοιν  δώροιν  φυτοῖν

95. ΟΛΙΚΕΣ Ή ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ

ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

ΤΗΣ Β' ΚΛΙΣΗΣ

	Αρσενικό και θηλυκό			Ουδέτερο
	Ενικός	Πληθ.	Δυϊκός	Ενικός	Πληθ.	Δυϊκός
ον.	-ος	-οι	-ω	-ον	-ᾰ	-ω
γεν.	-ου	-ων	-οιν	-ου	-ων	-οιν
δοτ.	-ῳ	-οις	-οιν	-ῳ	-οις	-οιν
αιτ.	-ον	-ους	-ω	-ον	-ᾰ	-ω
κλ.	-ε (-ος)	-οι	-ω	-ον	-ᾰ	-ω

Παρατηρήσεις

96. Από τα ουσιαστικά της β' κλίσης:

1) Τα αρσενικά και τα θηλυκά έχουν σε όλες τις πτώσεις τις ίδιες καταλήξεις (και τα ξεχωρίζουμε μόνο από το άρθρο).

2) Τα ουδέτερα διαφέρουν από τα αρσενικά και τα θηλυκά στην ονομ. και κλητ. του ενικού (όπου έχουν κατάλ. -ον) και στην ονομ., αιτιατ. και κλητ. του πληθ. (όπου έχουν κατάλ. -ᾰ).

97. α) Τα ουδέτερα των πτωτικών (σε όλες τις κλίσεις) σχηματίζουν στον ενικό και στον πληθ. τρεις πτώσεις όμοιες: την ονομαστική, την αιτιατική και την κλητική.

β) Η κατάληξη α των ουδετέρων όλων γενικά των πτωτικών είναι βραχύχρονη: τὰ μῆλᾰ, τὸ σῶμᾰ, τὰ σώματᾰ, τὰ γενναῖᾰ, ἐκεῖνᾰ, τὰ τιμῶντᾰ.

98. ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΣΥΝΑΙΡΕΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΤΗΣ Β' ΚΛΙΣΗΣ

(που δείχνει ιδίως την ορθογραφία των λέξεων)

1. ΑΡΣΕΝΙΚΑ
ἆθλος1	λοιμὸς4	πύργος		σχοῖνος16
βίος	λύκος	σῖτος7		τίτλος
γρῖφος	μάγος	σκύμνος8		τύλος17
θρῦλος	μόλυβδος5	σκῦρος9		τύμβος18
θῡμὸς	μύδρος6	σπίνος		τῦφος
καρκίνος	μῦθος	στάμνος10		ὗβος19
κίνδῡνος	μύλος	στίβος		ὕμνος
κρίκος	νᾶνος	στίχος11		ὕπνος
κύκλος	πάγος	στοῖχος12		φάρος
Κῦρος	πάππος	στῦλος13		Χῖος20
λίθος2	πίθος	Σύρος14
λιμὸς3	πῖλος	σχῖνος15
2. ΘΗΛΥΚΑ		3. ΟΥΔΕΤΕΡΑ
ἄμμος	πλίνθος	ἆθλον25	νίτρον30
ἄρκτος	πρῖνος22	ἄντρον	(ή λίτρον)30
Ἴος	ῥάβδος	ἄστρον	ξύλον
κάμηλος	Σῦρος23	βάθρον	πίσον31
κάμινος	Σκῦρος	ἴον	πράσον
Κάσος	τάφρος	κρίνον	πτύον32
Κύθνος	Χίος24	λίκνον26	στυππεῖον33
Κύπρος		λίνον27	σῦκον
μύρτος21		λύτρον28	φύλλον34
Νάξος		μύρον	φῦλον35
Πάρος		μύρτον29	ᾠὸν

2. Δευτερόκλιτα συνηρημένα ουσιαστικά

99. Τα περισσότερα ουσιαστικά της β΄ κλίσης που πριν από το χαρακτήρα ο έχουν άλλο ο ή ε συναιρούνται σε όλες τις πτώσεις. Τα ουσιαστικά αυτά λέγονται δευτερόκλιτα συνηρημένα ουσιαστικά (πβ. § 92).

Παραδείγματα

(θ. ἐκπλοο- = ἐκπλου-)				(θ. πλοο- = πλου-)		(θ. ὀστεο- = ὀστου-)
Ενικός αριθμός
ον.	ὁ	(ἔκπλοος)	ἔκπλους	(πλόος)	πλοῦς	τὸ	(ὀστέον)	ὀστοῦν
γεν.	τοῦ	(ἐκπλόου)	ἔκπλου	(πλόου)	πλοῦ	τοῦ	(ὀστέου)	ὀστοῦ
δοτ.	τῷ	(ἐκπλόῳ)	ἔκπλῳ	(πλόῳ)	πλῷ	τῷ	(ὀστέῳ)	ὀστῷ
αιτ.	τὸv	(ἔκπλοον)	ἔκπλουν	(πλόον)	πλοῦν	τὸ	(ὀστέον)	ὀστοῦν
κλ.	(ὦ)	(ἔκπλοε)	ἔκπλου	(πλόε)	πλοῦ	(ὦ)	(ὀστέον)	ὀστοῦν

Πληθυντικός αριθμός
ον.	οἱ	(ἔκπλοοι)	ἔκπλοι	(πλόοι)	πλοῖ	τὰ	(ὀστέα)	ὀστᾶ
γεν.	τῶν	(ἐκπλόων)	ἔκπλων	(πλόων)	πλῶν	τῶν	(ὀστέων)	ὀστῶν
δοτ.	τοῖς	(ἐκπλόοις)	ἔκπλοις	(πλόοις)	πλοῖς	τοῖς	(ὀστέοις)	ὀστοῖς
αιτ.	τοὺς	(ἐκπλόους)	ἔκπλους	(πλόους)	πλοῦς	τὰ	(ὀστέα)	ὀστᾶ
κλ.	(ὦ)	(ἔκπλοοι)	ἔκπλοι	(πλόοι)	πλοῖ	(ὦ)	(ὀστέα)	ὀστᾶ

Δυϊκός αριθμός

ον, αιτ. τώ, κλ. (ὦ)  (ἐκπλόω) ἔκπλω, (πλόω) πλώ, τὼ (ὀστέω) ὀστὼ

γεν., δοτ. τοῖν  (ἔκπλοοιν) ἔκπλοιν, (πλόοιν) πλοῖν, τοῖν (ὀστέοιν) ὀστοῖν

Κατά το ἔκπλους κλίνονται: ὁ ἀπόπλους, περίπλους, κατάπλους, ἔκρους (= εκροή), χειμάρρους (= χείμαρρος), τα κύρια ονόματα Πειρίθους, Πάνθους κτλ., καθώς και το θηλ. ἡ πρόχους (= υδρία, λαγήνι). Κατά το πλοῦς κλίνονται: ὁ θροῦς (= θόρυβος), νοῦς, πνοῦς (= πνοή), ῥοῦς (= ρεύμα), χνοῦς (= χνούδι), χοῦς (= χώμα) κτλ., καθώς και τα σε (-εος) -ουςσυγγενικά (ἀδελφιδέος) ἀδελφιδοῦς (= ανεψιός), (ἀνεψιαδέος) ἀνεψιαδοῦς (= γιος του πρώτου εξαδέρφου ή της πρώτης εξαδέρφης), (θυγατριδέος) θυγατριδοῦς (= γιος της θυγατέρας) κτλ. - Κατά το ὀστοῦν κλίνεται το (κάνεον) κανοῦν (= κάνιστρο).

Παρατηρήσεις

100. 1) Τα φωνήεντα ο και ε των συνηρημένων δευτεροκλίτων, όταν ακολουθεί αμέσως ύστερ' από αυτά ο χαρακτήρας ο, συναιρούνται με αυτόν σε ου (πλόος - πλοῦς, ὀστέον - ὀστοῦν), αλλιώς χάνονται κατά τη συναίρεση εμπρός από τις καταλήξεις (πλόου - πλοῦ, πλόῳ - πλῷ, πλόοι - πλοῖ κτλ., ὀστέου - ὀστοῦ, ὀστέα - ὀστᾶκτλ.). Έτσι οι συνηρημένες καταλήξεις των ουσιαστικών αυτών διαφέρουν από τις καταλήξεις των ασυναίρετων ουσιαστικών της β΄ κλίσης μόνο στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού.

2) Όλες οι πτώσεις των συνηρημένων της β΄ κλίσης τονίζονται στην ίδια συλλαβή, στην οποία τονίζεται η ονομαστική του ενικού: τὸ ὀστοῦν, τοῦ ὀστοῦ, τῷ ὀστῷ, τὰ ὀστᾶ, τῶν ὀστῶν κτλ.· το ίδιο συμβαίνει αντίθετα με τον κανόνα (§ 54) και στα σύνθετα που πριν από τη συναίρεση ήταν στην ονομ. του ενικού προπαροξύτονα: ὁ ἔκπλοος - ἔκπλους, τοῦ ἐκπλόου - ἔκπλου (αντί τοῦ ἐκπλοῦ), τῶν ἐκπλόων - ἔκπλων (αντί ἐκπλῶν) κτλ.

3. Αττική δεύτερη κλίση

101. Μερικά ουσιαστικά της β΄ κλίσης λήγουν όχι σε -ος και -ον, αλλά σε -ως και -ων. Τα ουσιαστικά αυτά που συνηθίζονταν κυρίως στην αττική διάλεκτο λέγονται αττικόκλιτα, και η κλίση τους λέγεται αττική δεύτερη κλίση.

Παραδείγματα

(θ. προνεω-)

(θ. λεω-)

(θ. ἁλω-)

(θ. ἀνωγεω-)

Ενικός αριθμός

ον.

ὁ

πρόνεως

λεὼς

ἡ

ἅλως

τὸ

ἀνώγεων

γεν.

τοῦ

πρόνεω

λεὼ

τῆς

ἅλω

τοῦ

ἀνώγεω

δοτ.

τῷ

πρόνεῳ

λεῲ

τῇ

ἅλῳ

τῷ

ἀνώγεῳ

αιτ.

τὸν

πρόνεων

λεὼν

τὴν

ἅλω(ν)

τὸ

ἀνώγεων

κλ.

(ὦ)

πρόνεως

λεὼς

(ὦ)

ἅλως

(ὦ)

ἀνώγεων

Πληθυντικός αριθμός

ον.

οἱ

πρόνεῳ

λεῲ

αἱ

ἅλῳ

τὰ

ἀνώγεω

γεν.

τῶν

πρόνεων

λεὼν

τῶν

ἅλων

τῶν

ἀνώγεω

δοτ.

τοῖς

πρόνεῳς

λεῲς

ταῖς

ἅλῳς

τοῖς

ἀνώγεῳς

αιτ.

τοὺς

πρόνεως

λεὼς

τὰς

ἅλως

τὰ

ἀνώγεω

κλ.

(ὦ)

πρόνεῳ

λεῲ

(ὦ)

ἅλῳ

(ὦ)

ἀνώγεω

Δυϊκός αριθμός

ον., αιτ. τώ, κλ. (ὦ)

πρόνεω

λεὼ

ἅλω

ἀνώγεω

γεν., δοτ. τοῖν

πρόνεῳν

λεῲν

ἅλῳν

ἀνώγεῳν

Κατά το ὁ πρόνεως (= πρόναος) κλίνονται τα κύρια ονόματα Ἀνδρόγεως, Βριάρεως, Δεξίλεως, Μενέλεως, Τυνδάρεως κ.ά. Κατά το ὁ λεώς (= λαός) κλίνονται: ὁ νεὼς (= ναός), ὁ λαγὼς και λαγῶς, ὁ ταῶς (= παγόνι), ἡ Κῶς κ.ά.

Κατά το ἡ ἅλως (= το αλώνι) κλίνονται: ὁ κάλως (= χοντρό σκοινί), ἡ ἕως (= αυγή), ὁ Ἄθως, ἡ Κέως, ἡ Τέως, ὁ Μίνως κ.ά. Κατά το ουδέτ. ἀνώγεων κλίνονται μόνον ουδέτερα επίθετα (βλ. §§ 166-167).

Παρατηρήσεις

102. Τα αττικόκλιτα ουσιαστικά:

1) φυλάγουν στις καταλήξεις όλων των πτώσεων το ω της ονομαστικής και παίρνουν υπογεγραμμένο ι όπου στις αντίστοιχες καταλήξεις της κοινής δεύτερης κλίσης υπάρχει ι (υπογεγραμμένο ή προσγεγραμμένο): τῷ λεῴ, oἱ λεῴ, τοῖς λεῴς, τοῖν λεῴν (κατά τα κοινά τῷ λαῷ, oἱ λαοί, τοῖς λαοῖς, τοῖν λαοῖν)·

2) φυλάγουν σε όλες τις πτώσεις τον ίδιο τόνο που έχει η ονομαστική του ενικού και στην ίδια συλλαβή: ὁ λεώς, τοῦ λεὼ κτλ. - ὁ ταῶς, τοῦ ταῶ κτλ. - ὁ πρόνεως, τοῦ πρόνεω κτλ·

3) έχουν την κλητική όμοια με την ονομαστική·

4) μερικά σχηματίζουν την αιτιατική του ενικού χωρίς το τελικό ν: τὴν ἅλω, τὴν ἕω, τὸν Ἄθω, τὴν Κῶ, τὸν Μίνω κ.ά. (κατά την γ' κλίση).

---

1. (από τo ἄεθλος) αγώνας, κατόρθωμα.- 2. αρσ. και θηλ.- 3. πείνα, σιτοδεία.- 4. μολυσματική αρρώστια, πανούκλα.- 5. και μόλιβος.- 6. πυραχτωμένο σίδερο.- 7. πληθ. τᾶ σῖτα(βλ. § 147).- 8. νεογνό ζώου, ιδίως του λιονταριού.- 9. κομμάτι από πέτρα, που ξεπετιέται κατά τη λάξευση· αλλιώς: λατύπη.- 10. στάμνα.- 11. σειρά, γραμμή, αράδα (οποιαδήποτε).- 12. σειρά από ανθρώπους, στρατιώτες, πλοία κτλ., γραμμή σε παράταξη.- 13. κολόνα (κυρίως για στήριξη) αλλιώς: κίων· ενώ ἡ στήλη = επιτύμβια πλάκα, πέτρα που χρησιμεύει για ορόσημο, πλάκα με επιγραφή κτλ.- 14. κάτοικος της Συρίας (ενώ ἡ Σῦρος, το νησί).- 15. μαστιχόδεντρο.- 16. βούρλο (υποκορ. σχοινίον).- 17. ρόζος, κάλος, σκληρό εξόγκωμα του δέρματος.- 18. τάφος σχηματισμένος με σωρό από χώμα σε σχήμα μικρού λόφου.- 19. το κύρτωμα που σχηματίζει η ράχη της καμήλας.- 20. κάτοικος της Χίου (ενώ ἡ Χίος, το νησί).- 21. μυρσίνη, μυρτιά (ενώ τὸ μύρτον, ο καρπός της).- 22. (αρσ. και θηλ.) βαλανιδιά, πουρνάρι.- 23. βλ. αρ. 14.- 24. βλ. αρ. 20.- 25. (από το ἄεθλον) έπαθλον, βραβείον.- 26. κούνια.- 27. λινάρι.- 28. το χρήμα που δίνεται για την απολύτρωση κάποιου, αμοιβή, ανταμοιβή.- 29. βλ. αρ. 21.- 30. νίτρο (αττ. λίτρον) ανθρακική σόδα.- 31. μπιζέλι.- 32. φτυάρι.- 33. στουπί.- 34. φύλλο από δέντρο, άνθος κτλ.- 35. γένος. φυλή.

ΠΗΓΗ : https://filologika.gr/lykio/g-lykiou/prosanatolismou/grammatiki-archeas-ellinikis/v-klisi-archea/
ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ :  ΑΡΧΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ : http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/639/4105,18826/

Γενικά Χαρακτηριστικά

• Πε­ρι­λαμ­βά­νουν αρ­σε­νι­κά και θη­λυ­κά ου­σι­α­στι­κά σε -ος και ου­δέ­τε­ρα σε -ον.

Ασυναίρετα ουσιαστικά

Αρσενικά & Θηλυκά

Προπαροξύτονα		Παροξύτονα
Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
ὁ ἄν­θρω­πος τοῦ ἀν­θρώ­που τῷ ἀν­θρώ­πῳ τὸν ἄν­θρω­πον ὦ ἄν­θρω­πε	οἱ ἄν­θρω­ποι τῶν ἀν­θρώ­πων τοῖς ἀν­θρώ­ποις τοὺς ἀν­θρώ­πους ὦ ἄν­θρω­ποι	ἡ νῆσος τῆς νήσου τῇ νήσῳ τὴν νῆσον ὦ νῆσε	αἱ νῆσοι τῶν νήσων ταῖς νήσοις τὰς νήσους ὦ νῆσοι

Οξύτονα
Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
ἡ ὁ­δὸς τῆς ὁ­δοῦ τῇ  ὁ­δῷ τὴν  ὁ­δὸν ὦ  ὁ­δὲ	αἱ ὁ­δοὶ τῶν ὁ­δῶν ταῖς ὁ­δοῖς τὰς ὁ­δοὺς ὦ ὁ­δοὶ

Ουδέτερα

Προπαροξύτονα		Παροξύτονα
Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
τὸ ποτήριον τοῦ ποτηρίου τῷ ποτηρίῳ τὸ ποτήριον ὦ ποτήριον	τὰ ποτήρια τῶν ποτηρίων τοῖς ποτηρίοις τὰ ποτήρια ὦ ποτήρια	τὸ δῶ­ρον τοῦ  δώ­ρου τῷ  δώ­ρῳ τὸ δῶ­ρον ὦ δῶ­ρον	τὰ δῶ­ρα τῶν δώ­ρων τοῖς δώ­ροις τὰ δῶ­ρα ὦ δῶ­ρα

Οξύτονα
Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
τὸ πτηνὸν  τοῦ πτηνοῦ τῷ πτηνῷ τὸ πτηνὸν ὦ πτηνὸν	τὰ πτηνὰ τῶν πτηνῶν τοῖς πτηνοῖς τὰ πτηνὰ ὦ πτηνὰ

Παρατηρήσεις για τονισμό

• Τα ο­ξύ­το­να και πα­ρο­ξύ­το­να δευ­τε­ρό­κλι­τα δι­α­τη­ρούν τον τό­νο στην ί­δι­α συλ­λα­βή καθ᾿ ό­λη την κλί­ση τους (βλ. ὁ­δός, δῶ­ρον).
• Γε­νι­κή και δο­τι­κή ε­νι­κού και πλη­θυ­ντι­κού που το­νί­ζε­ται στη λή­γου­σα παίρ­νει πε­ρι­σπω­μέ­νη (βλ. ὁδοῦ, ὁδῷ, ὁδῶν, ὁδοῖς).
• Τα προ­πα­ρο­ξύ­το­να δευ­τε­ρό­κλι­τα κι­νούν τον τό­νο τους α­νά­λο­γα με τη λή­γου­σα:
• Αν η λή­γου­σα εί­ναι μα­κρά, το­νί­ζουν την πα­ρα­λή­γου­σα (βλ. ἀνθρώπου).
• Αν η λή­γου­σα εί­ναι βρα­χεί­α, το­νί­ζουν την προ­πα­ρα­λή­γου­σα (βλ. ἄν­θρω­πος).

Παρατηρήσεις για καταλήξεις

• Τα αρ­σε­νι­κά και θη­λυ­κά δευ­τε­ρό­κλι­τα α­κο­λου­θούν τις κα­τα­λή­ξεις του αρ­σε­νι­κού άρ­θρου (με λι­γο­στές ε­ξαι­ρέ­σεις).
• Τα ου­δέ­τε­ρα πα­ρου­σι­ά­ζουν τρεις ό­μοι­ες πτώ­σεις (ον., αιτ., κλητ.) και στους δύ­ο α­ρι­θμούς.
• Το -α των ου­δε­τέ­ρων εί­ναι βρα­χύ.
• Το -οι στο τέ­λος κλι­τών λέ­ξε­ων, ό­ταν δεν α­κο­λου­θεί­ται α­πό άλ­λο γράμ­μα, εί­ναι βρα­χύ.
• Το -ῳ εί­ναι δί­φθογ­γος, ά­ρα μα­κρό.
• Μην ξε­χνά­τε το -ν των ου­δε­τέ­ρων!

Συνηρημένα ουσιαστικά( EKTOΣ ΥΛΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ )

• Πε­ρι­λαμ­βά­νουν αρ­σε­νι­κά ου­σι­α­στι­κά σε -ους (με γε­νι­κή -ου) και ου­δέ­τε­ρα σε -οῦν(με γε­νι­κή -οῦ). Κα­λό εί­ναι να λαμ­βά­νε­ται υ­πό­ψη η γε­νι­κή, προ­κει­μέ­νου να α­πο­φύ­γου­με σύγ­χυ­ση με πα­ρό­μοι­ο τρι­τό­κλι­το ου­σι­α­στι­κό!

Υποδείγματα κλίσης

Αρσενικά				Ουδέτερα
Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
ἔκ­πλους ἔκ­πλου ἔκ­πλῳ ἔκ­πλουν ἔκ­πλου	ἔκ­πλοι ἔκ­πλων ἔκ­πλοις ἔκ­πλους ἔκ­πλοι	πλοῦς πλοῦ πλῷ πλοῦν πλοῦ	πλοῖ πλῶν πλοῖς πλοῦς πλοῖ	ὀ­στοῦν ὀ­στοῦ ὀ­στῷ ὀ­στοῦν ὀ­στοῦν	ὀ­στᾶ ὀ­στῶν ὀ­στοῖς ὀ­στᾶ ὀ­στᾶ

Παρατηρήσεις για τονισμό

• Τα συ­νη­ρη­μέ­να δευ­τε­ρό­κλι­τα δι­α­τη­ρούν τον τό­νο στην ί­δι­α συλ­λα­βή καθ᾿ ό­λη την κλί­ση τους.
• Συ­νη­ρη­μέ­νο ου­σι­α­στι­κό που το­νί­ζε­ται στη λή­γου­σα πε­ρι­σπά­ται σε ό­λη την κλί­ση του.

Παρατηρήσεις για καταλήξεις

• Οι κα­τα­λή­ξεις των συ­νη­ρη­μέ­νων δευ­τε­ρό­κλι­των δε δι­α­φέ­ρουν α­πό τις α­ντί­στοι­χες των α­συ­ναί­ρε­των πλην ο­νο­μα­στι­κής, αι­τι­α­τι­κής και κλη­τι­κής ε­νι­κού στα αρ­σε­νι­κά (-ους, -ουν, -ου) και στα ου­δέ­τε­ρα (-ουν, -ουν, -ουν).

Αττικόκλιτα ουσιαστικά (ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ )

Γενικά Χαρακτηριστικά

• Πε­ρι­λαμ­βά­νουν αρ­σε­νι­κά και θη­λυ­κά ου­σι­α­στι­κά σε -ως και ου­δέ­τε­ρα σε –ων.

Υποδείγματα κλίσης

Αρσενικά & Θηλυκά

Προπαροξύτονα		Παροξύτονα		Οξύτονα
Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
πρό­νε­ως πρό­νε­ω πρό­νε­ῳ πρό­νε­ων πρό­νε­ως	πρό­νε­ῳ πρό­νε­ων πρό­νε­ῳς πρό­νε­ως πρό­νε­ῳ	ἅ­λως ἅ­λω ἅ­λῳ ἅ­λων ἅ­λως	ἅ­λῳ ἅ­λων ἅ­λῳς ἅ­λως ἅ­λῳ	λε­ὼς λε­ὼ λε­ῲ λε­ὼν λε­ὼς	λεῲ λε­ὼν λεῲς λε­ὼς λε­ῲ

Ουδέτερα

Παροξύτονα
Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
ἀ­νώ­γε­ων ἀ­νώ­γε­ω ἀ­νώ­γε­ῳ ἀ­νώ­γε­ων ἀ­νώ­γε­ων	ἀ­νώ­γε­ω ἀ­νώ­γε­ων ἀ­νώ­γε­ῳς ἀ­νώ­γε­ω ἀ­νώ­γε­ω

Παρατηρήσεις για τονισμό

• Τα ατ­τι­κό­κλι­τα δευ­τε­ρό­κλι­τα δι­α­τη­ρούν τον τό­νο στην ί­δι­α συλ­λα­βή καθ᾿ ό­λη την κλί­ση τους και παίρ­νουν πάντοτε ο­ξεί­α.

Παρατηρήσεις για καταλήξεις

• Οι κα­τα­λή­ξεις των ατ­τι­κό­κλι­των έ­χουν -ω στη θέ­ση του φω­νή­ε­ντος της α­πλής δεύ­τε­ρης κλί­σης. Προ­σθέ­τουν υ­πο­γε­γραμ­μέ­νη στο -ω, ό­που η α­πλή δεύ­τε­ρη κλί­ση έ­χει -ι- ή υ­πο­γε­γραμ­μέ­νη.
• Έ­χουν και στους δύ­ο α­ρι­θμούς την Κλη­τι­κή ό­μοι­α με την Ο­νο­μα­στι­κή.

Ασκήσεις για Εμπέδωση

1. Με βάση τον πίνακα αυτόν να συμπληρωθούν οι κενές πτώσεις στα παρακάτω παραδείγματα:

ὁ ὃρκος	ἡ ἂμπελος	τὸ δῶρον
γεν. εν. αρσ.:	ονομ. εν θηλ.:	γεν. εν. ουδ.:
γεν. πληθ. αρσ.:	αιτιατ. εν. θηλ.:	αιτιατ. πληθ. ουδ.:
αιτιατ. πληθ. αρσ.:	γεν. πληθ. θηλ.:	γεν. πληθ. ουδ.:

2. Οι λέξεις που είναι τυπωμένες στην παρένθεση να τοποθετηθούν στις προτάσεις στον κατάλληλο αριθμό και πτώση:
   1. Καθέζεται ὁ θεὸς ἐν…………………….. (θρόνος, δοτ. εν.) .
   2. Οὗτος ἐκόσμησε τὸ σκῆπτρον τοῖς πᾶσι …………………….. (μέταλλον) .
   3. Τῇ δ’ ὑστεραίᾳ μακρὰν …………………….. (ὁδὸς) ἐπορεύθημεν καὶ ἐπὶ …………………….. (ὁ ποταμός, αιτ. εν.) ἀφικόμεθα.
3. Να βρείτε όλα τα ουσιαστικά β’ κλίσεως του παρακάτω αποσπάσματος και να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.

Λέγω ὅτι πολλαὶ καὶ καλαὶ ἐλπίδες ἡμῖν εἰσι σωτηρίας. Ἡμεῖς μὲν γὰρ φυλάττομεν τοὺς τῶν θεῶν ὅρκους, οἱ δὲ πολέμιοι ἐπιορκοῦσί τε καὶ τὰς σπονδὰς παρὰ τοὺς ὅρκους λύουσιν. Ἐπεὶ δὲ ταῦτα οὕτως ἔχει, τοῖς μὲν πολεμίοις ἐναντίοι εἰσὶν οἱ θεοί, ἡμῖν δὲ σύμμαχοι, οἵπερ ἱκανοί εἰσι καὶ τοὺς μεγάλους ταχὺ μικροὺς ποιεῖν καὶ τοὺς μικρούς, κἂν ἐν δεινοῖς ὦσι, σῴζειν, ὅταν βούλωνται.

 (Ξενοφῶντος, Κύρου Ἀνάβασις, 3, 2, 10-11, 5-4ος αι. π.Χ.)

4. Να τοποθετήσετε στην κατάλληλη πτώση τις λέξεις που βρίσκονται στις παρενθέσεις:

1. Τὸ ἐν Ὀλυμπίᾳ ἄγαλμα τοῦ Διὸς…………………….. (χρυσός, γεν. εν.) πεποιημένον ἐστὶ καὶ ἐλέφαντος (= από ελεφαντόδοντο) .
2. Ἐν μὲν τῇ δεξιᾷ χειρὶ φέρει Νίκην ἐξ ἐλέφαντος καὶ ταύτην καὶ χρυσοῦ, ἔχουσαν ἐπὶ τῇ κεφαλῇ…………………….. (στέφανος, αιτιατ. εν.) .
3. Τῇ δὲ ἀριστερᾷ χειρὶ τοῦ…………………….. (θεός, γεν. εν.) ἔνεστι (= υπάρχει) σκῆπτρον διηνθισμένον.
4. Ὁ ὄρνις (= το πουλί) ὁ ἐπὶ τῷ …………………….. (σκῆπτρον, δοτ. εν.) καθήμενός ἐστιν ἀετός.
5. Τῷ χρυσῷ…………………….. (ἱμάτιον, δοτ. εν.) τοῦ θεοῦ ζῴδιά τε (= και μικρές εικόνες ζώων) καὶ τῶν ἀνθῶν τὰ…………………….. (κρίνον, ονομ. πληθ.) εἰσὶν ἐμπεποιημένα.
6. Ὁ θρόνος ποικίλος (= διακοσμημένος) μὲν…………………….. (χρυσός, δοτ. εν.) καὶ…………………….. (λίθος, δοτ. εν.) ποικίλος δὲ καὶ…………………….. (ἔβενος, δοτ. εν.) ἐλέφαντί ἐστι.

Η παρακάτω άσκηση έχει ληφθεί από τον ιστότοπο Ψηφιακά Εκπαιδευτικά Βοηθήματα του Υπουργείου Παιδείας.

Να κλίνετε στις πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού τα ουσιαστικά:

• ὁ ὕμνος
• ὁ μόλυβδος
• ἡ κάμηλος
• ἡ ψῆφος
• τὸ ἄστρον
• τὸ λῖκνον

Ασκήσεις για Εμπέδωση-Συνηρημένα

1. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις ή φράσεις με το σωστό τύπο της λέξης που βρίσκεται στην παρένθεση:

α. ……………………………. ἡγεμόνα ποιοῦ.(νοῦς)

β. Οὐ παντός ἐστιν ἐς Κόρινθον……………………………. (πλοῦς)

γ. Κόνων ἰδὼν τὸν …………………………………… ἐσήμανεν εἰς τὰς ναῦς βοηθεῖν κατὰ κράτος. (ἐπίπλους)

δ. Οἱ δὲ πολλῷ θορύβῳ καὶ πεφοβημένοι τά τ΄ ἐν τῇ πόλει καὶ …………………………………… παρεσκευάζοντό. (ἐπίπλους)

ε. Μετὰ τὸν ἐκ τῆς Ἰωνίας …………………………………… ἔφορμοι οὖσαι͵ παραγίγνονται τρεῖς καὶ πεντήκοντα. (πλοῦς)

στ. Ἁθρόαι αἱ νῆες ἅμα …………………………………… τοῖς Ἀθηναίοις ἐποιοῦντο.(ἐπίπλους)

ζ. Ἐπλήρωσαν γὰρ ὅμως τριάκοντα ναῦς προσδεχόμενοι ……………………………………. (ἐπίπλους)

2. Να μεταφέρετε τα παρακάτω ουσιαστικά από τον ενικό στον πληθυντικό και αντιστρόφως:

τὰ ὀστᾶ:
τοὺς ἀπόπλους:
τοῦ ἀδελφιδοῦ (ανηψιός) :
ὦ περίπλοι:
τά κανᾶ (κάνιστρο) :
τοῦ ἔκρου:
τοῖς ἀπόπλοις
τὴν πρόχουν:

Ασκήσεις για Εμπέδωση-Αττικόκλιτα

1. 1. Να μεταφέρετε τα παρακάτω ουσιαστικά από τον ενικό στον πληθυντικό και αντιστρόφως:

   τοῖς ταγῴς:
   τῷ θρῷ (θρόισμα) :
   τὸ ἀνώγεων:
   τὸν ταγών:
   τῶν πρόνεων:
   τὰς ἂλως:
   τὰς ἕως:
   τῷ χῷ:
   τὸν νεὼν:

   
   
   2. Να γράψετε τα ουσιαστικά στην πτώση που σας ζητείται:
   
   

   ἕως	αιτιατ. πληθ.
   λεώς	δοτ. πληθ.
   κάλως	αιτιατ. εν.
   ἡ Κώς	αιτιατ. εν.
   ταώς	δοτ. εν.
   ὁ Μενέλεως	ονομ. πληθ.
   Μίνως	δοτ. εν.
   λαγώς	γεν. εν.
   νεώς	ονομ. πληθ.
   Δεξίλεως	γεν. εν.