ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β ΓΥΜΝ.ΠΙΝΟΝΤΑΣ ΗΛΙΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ,ΕΛΥΤΗΣ

Πίνοντας ήλιο κορινθιακό, Ο.Ελύτης

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ https://www.slideshare.net/kloukinalia/ss-26869068

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ     Πίνοντας ήλιο κορινθιακό          Η ποιητική συλλογή Ήλιος ο Πρώτος του Οδυσσέα Ελύτη γράφτηκε και κυκλοφόρησε μέσα στην Κατοχή (1943), περιέχει ωστόσο αισιόδοξα ποιήματα που, σε πείσμα της δύσκολης εποχής, υμνούν τη χαρά της ζωής, τον έρωτα, τη φύση και το ελληνικό φως. Το παρακάτω ποίημα, το οποίο στη συλλογή είναι άτιτλο μέρος μιας ενότητας, προβάλλει τη στενή σχέση του ποιητή με τη φύση, η οποία τον αναζωογονεί και τον γεμίζει δημιουργική διάθεση. Ηλίας Δεκουλάκος, Στύλοι Ολυμπίου Διός Πίνοντας ήλιο κορινθιακό Διαβάζοντας τα μάρμαρα Δρασκελίζοντας* αμπέλια θάλασσες Σημαδεύοντας με το καμάκι Ένα τάμα* ψάρι που γλιστρά Βρήκα τα φύλλα που ο ψαλμός του ήλιου αποστηθίζει*Τη ζωντανή στεριά που ο πόθος χαίρεται Ν' ανοίγει. Πίνω νερό κόβω καρπό Χώνω το χέρι μου στις φυλλωσιές του ανέμου Οι λεμονιές αρδεύουνε* τη γύρη της καλοκαιριάς Τα πράσινα πουλιά σκίζουν τα όνειρά μου Φεύγω με μια ματιά Ματιά πλατιά όπου ο κόσμος ξαναγίνεται Όμορφος από την αρχή στα μέτρα της καρδιάς. Ο. Ελύτης, Ποίηση, Ίκαρος * δρασκελίζοντας: πηδώντας, τρέχοντας από πάνω * τάμα: τάξιμο, εδώ μεταφορικά *αποστηθίζει: μαθαίνει απέξω * αρδεύουνε: ποτίζουν

ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1 Σε ποια σημεία του ποιήματος διακρίνεται η σχέση του ποιητή με τη φύση; Πώς βιώνει τη σχέση αυτή ο ποιητής;    2  Καταγράψτε με τη σειρά τις ενέργειες που κάνει ο ποιητής. Γιατί στο τέλος εμφανίζεται να «φεύγει»; Σε ποια κατεύθυνση υποτίθεται ότι κινείται; 3 Η συγγραφέας Λιλή Ζωγράφου χαρακτήρισε τον ποιητή Ελύτη «ηλιοπότη» (η λέξη προέρχεται από το έργο του ποιητή Το Άξιον Εστί). Ποια ειδική σημασία έχει το ρήμα «πίνω» τις δύο φορές που το συναντάμε στο ποίημα;      ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ♦  Θυμηθείτε ένα τοπίο της ελληνικής φύσης στο οποίο εντοπίζετε αρκετά στοιχεία που υπάρχουν και στο τοπίο του ποιήματος. Πείτε πού βρίσκεται και περιγράψτε το. Τοπία της ελληνικής φύσης θα βρείτε και σε πολλά φωτογραφικά λευκώματα. ♦ Προσπαθήστε να αναπαραστήσετε ζωγραφικά το ποίημα, επικεντρώνοντας την προσοχή σας σε εκείνα τα φυσικά στοιχεία που μπορούν να αναπαρασταθούν.

https://www.slideshare.net/Vaspanag/pics-42692665

Ο άνθρωπος και η φύση- πόλη- ύπαιθρος : Πίνοντας ήλιο κορινθιακό, Οδυσσέας Ελύτης

https://gaitanidoumagda.wordpress.com/2013/04/19/%CE%BF-%CE%AC%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CF%86%CF%8D%CF%83%CE%B7-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CF%8D%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B8%CF%81%CE%BF%CF%82-%CF%80%CE%AF/

Πορεία διδασκαλίας με βάση ένα φύλλο εργασίας
Οδυσσέας Ελύτης
Πίνοντας ήλιο κορινθιακό

Α. Βάλτε ένα αντικείμενο στα παρακάτω ρήματα. Aφού διαβάσετε το ποίημα, γράψτε τα αντικείμενα που χρησιμοποιεί ο Eλύτης. Στη συνέχεια βάλτε στα ρήματα ένα δικό σας «νέο» αντικείμενο
πίνω
διαβάζω
δρασκελίζω
σκίζω

Πορίσματα.Ο Ελύτης καταφέρνει να δώσει νέα σημασία στις λέξεις που χρησιμοποιεί. Η ποίηση έχει αυτήν τη μαγική ικανότητα. Οι υπερπραγματικοί συνδυασμοί που κάνει (διαβάζω μάρμαρα, πίνω ήλιο) έχουν ως στόχο να νιώσουμε πιο «πραγματικά», πιο αληθινά τις ενέργειες και τα συναισθήματά του. Αυτό το πετυχαίνει χρησιμοποιώντας όλες του τις αισθήσεις για να μεταφέρει την «εικόνα» των πραγμάτων που περιγράφει και παίρνοντας ο ίδιος την υπόστασή τους.

Β. Τα εκφραστικά μέσα που έχει ο Ελύτης για να ξαναγεννήσει τις λέξεις είναι
μεταφορές
προσωποποιήσεις
μετωνυμίες
Σύνδεση αντιθέσεων
Βρείτε από το ποίημα παραδείγματα:

Γ. Στόχος του Ελύτη με το ξαναγέννημα των λέξεων να αντικρίσουμε έναν νέο κόσμο. Σε ποιον στίχο αναφέρεται στον νέο κόσμο;
…………………………………………………………………………………………………………………………

Δ. Πώς θα είναι ο νέος κόσμος;
…………………………………………………………………………………………………………………………

Πληροφορίες
Ο Υπερρεαλισμός
Ο Υπερρεαλισμός υπήρξε μεγάλο πρωτοποριακό κίνημα που δεν περιορίστηκε μόνο στη λογοτεχνία αλλά αναπτύχθηκε και στις άλλες τέχνες. Εμφανίστηκε το 1924 στη Γαλλία με αρχηγό τον Αντρέ Μπρετόν. Οι Υπερρεαλιστές επηρεάζονται από την ψυχανάλυση και χρησιμοποιούν τα διδάγματα του συμβολισμού. Πιστεύουν ότι ο άνθρωπος πρέπει να ξεφύγει από την καθημερινή πραγματικότητα χρησιμοποιώντας τη φαντασία , τη τύχη, το όνειρο και το ασυνείδητο. Στη λογοτεχνία οι υπερρεαλιστές καλλιέργησαν κυρίως την ποίηση με απόλυτη ελευθερία στο λεξιλόγιο και στη στιχουργική. Στην Ελλάδα ο υπερρεαλισμός υιοθετήθηκε από σημαντικούς ποιητές όπως ο Εμπειρίκος, ο Εγγονόπουλος, ο Γκάτσος και ο Ελύτης στις πρώτες του συλλογές.

Η παρομοίωση , η μεταφορά γίνονται στον υπερρεαλισμό ένα γλωσσικό ανάλογο του συνειρμού, της σύνδεσης διαφορετικών καταστάσεων , της συσχέτισης διαφορετικών εικόνων, την μετατόπιση από τη μια εμπειρία στην άλλη. Η παρομοίωση δουλεύει όπως η μνήμη , ή καλύτερα, το υποσυνείδητο, που συνδέει εμπειρίες και σκέψεις με προηγούμενα επεισόδια που έχουν απωθηθεί στο πίσω μέρος του μυαλού μας.

Ε. Το ποίημα μας είναι από τα «υπερρεαλιστικά» του Ελύτη;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Στ. Αν ο νέος κόσμος θα είναι φτιαγμένος στα μέτρα της καρδιάς, ο παλιός σε ποια μέτρα θα είχε φτιαχτεί;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ζ. Βασικό χαρακτηριστικό και αφετηρία του καινούριου κόσμου θα είναι και μια διαφορετική σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
Αν η λογική μας οδήγησε στην εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος, η καρδιά και το όνειρο θα μας οδηγήσουν……..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Η. Αναζητήστε τους στίχους που δείχνουν την σωματική(βιωματική) σχέση του ποιητή με το περιβάλλον
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ο Ελύτης αναζητά μια καινούρια σχέση με τη φύση. Δε βιώνει το φυσικό κόσμο με τρόπο διανοητικό. Δε σκέφτεται σαν επιστήμονας. Ούτε βέβαια αντιλαμβάνεται χρηστικά το φυσικό περιβάλλον( αποτέλεσμα της στυγνής λογικής εκμετάλλευσης)
Δεν είναι όμως ούτε ένας εξωτερικός παρατηρητής αλλά έχει μια επικοινωνία σωματική με το περιβάλλον που γι’ αυτόν είναι μια ζωντανή θαυμαστή πραγματικότητα. Το ζει , το αισθάνεται και το απολαμβάνει. Είναι ο ίδιος ένα κομμάτι του και μέσω αυτής της επαφής γίνεται ένας ολοκληρωμένος και αρμονικός άνθρωπος. (Αυτή η ζωντανή φύση μας γυρίζει πίσω στον πρωτογονισμό, ή ακόμα και στους πρωτόπλαστους.) Ο ποιητής είναι ένας νέος άνθρωπος που γνωρίζει πρώτη φορά τον κόσμο και μένει έκθαμβος από την ομορφιά του.

 Ερώτηση Μήπως μπορείτε να ανακαλύψετε τι καινούριο φέρνει στην τεχνική του ποιήματος ο Ελύτης όσον αφορά τον στίχο, την ομοιοκαταληξία, τις στροφές, το μέτρο;
Ως σύγκριση ας χρησιμοποιήσετε το ποίημα «Καλλιπάτειρα» του Λορέντζου Μαβίλη από το σχολικό σας βιβλίο.

«Πίνοντας ήλιο κορινθιακό», Οδυσσέας Ελύτης

Το νοηματικό κέντρο του ποιήματος έγκειται στη χαρά της ζωής που μεταδίδει το ελληνικό μεσογειακό τοπίο στον άνθρωπο γενικότερα και στον ποιητή ειδικότερα. Η ομορφιά του τοπίου προκαλεί τον αναγνώστη αρχικά να γίνει παρατηρητής του και μετά να συμμετέχει κι αυτός στην κινητικότητα που το διακρίνει.

Χαρακτηρισμός πρωταγωνιστών / ηρώων

Ο ποιητής:

Μοναδικός ήρωας του ποιήματος είναι ο ίδιος ο δημιουργός του, όπως μαρτυρά και το πρώτο πρόσωπο που χρησιμοποιεί. Η επιρροή που ασκεί στον ποιητή το φυσικό περιβάλλον είναι ιδιαιτέρως ευεργετική, καθώς του μεταδίδει αισιοδοξία και θετική ενέργεια, προ-κειμένου να συμμετάσχει τόσο νοερά όσο και σωματικά στις ποικίλες δραστηριότητές του. Αντιλαμβανόμενος το μεγαλείο της φυσικής ισορ-ροπίας, εκτιμά την αξία της ζωής και τη χαρά της προσωπικής συμβο-λής του σ’ αυτήν. Δρέπει έμπνευση και αναπτύσσει έντονη δραστηριό-τητα η οποία δίνει ώθηση και στη θετική του ψυχολογία απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζει στην παρούσα φάση η πατρίδα του. Ένα καλύτερο μέλλον γίνεται η ύψιστη και υλοποιήσιμη επιδίωξή του.

ΔOMH  TOY  EPΓOY

Νοηματικές ενότητες / Επιμέρους πλαγιότιτλοι

1η ενότητα

 στιχ. 1-8

         «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό … Ν’ ανοίγει»: Νοερή συμμετοχή του ποιητή στις δραστηριότητες του αναζωογονητικού περιβάλλοντος.

2η ενότητα

 στιχ. 9-15

«Πίνω νερό … στα μέτρα της καρδιάς»

Σωματική συμμετοχή του ποιητή στη δράση του τοπίου – Ονειροπόληση για μια ειρηνική ατμόσφαιρα στο ειδυλλιακό ελληνικό τοπίο.

 TEXNIKH – TEXNOTPOΠΙA  TOY   EPΓOY

i) Στιχουργική ανάλυση

Το ποίημα έχει ελεύθερο στίχο και δεν ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο μέτρο. Η μουσικότητά του οφείλεται στην πολύ πλούσια εικονοποιία, στα ποικίλα σχήματα λόγου και στην πολυσύνθετη συμβολιστική τεχνική του δημιουργού του

.ii) Ύφος / Μορφή

Το ποίημα περιβάλλεται από νοσταλγία για την ειδυλλιακή ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής, όπου η μαγευτική ομορφιά του φυσικού τοπίου ήταν απόλυτα εναρμονισμένη με την ελεύθερη δράση του ατόμου. Κατά συνέπεια, η διάρρηξη αυτού του γαλήνιου συνδυασμού επιφέρει τη μελαγχολία του ποιητή, η οποία, όμως, δεν τον σπρώχνει στην παραίτηση και την απαισιόδοξη στάση, αλλά στην ονειροπόληση για την αποκατάσταση της ευεργετικής γαλήνης της φύσης στον αυτόβουλο και ανεξάρτητο άνθρωπο.

Συναισθήματα : αισιοδοξία, έμπρακτος ενθουσιασμός και νοσταλγία.

Έντονες ρεαλιστικές και λυρικές εικόνες και συμβολιστική χρήση της γλώσσας.

Σχήματα λόγου :

     1.   Προσωποποιήσεις και μεταφορές: ……………………………………………………………………………………………..

     2. Παρομοιώσεις : …………………………………………….

     3. Ασύνδετο σχήμα: ………………………..

     4.  Επαναλήψεις : …………………………

       5. Εικόνες: …………………………………

      6. Αντιθέσεις: ……………………………..

Γλώσσα : λυρική, παραστατική, απλή αλλά αρκετά δυσνόητη ως προς τη συμβολιστική της χρήση.( υπερρεαλισμός)

ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΔΕΣ ΚΑΙ https://filologein.wordpress.com/2012/11/08/%CE%BF-%CE%B5%CE%BB%CF%8D%CF%84%CE%B7-%CF%80%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82-%CE%AE%CE%BB%CE%B9%CE%BF-%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B8%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C-2/

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Οδ. Ελύτη, Πίνοντας ήλιο κορινθιακό, φύλλο εργασίας
https://filologein.wordpress.com/2014/08/19/%CE%BF%CE%B4-%CE%B5%CE%BB%CF%8D%CF%84%CE%B7-%CF%80%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82-%CE%AE%CE%BB%CE%B9%CE%BF-%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B8%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C-%CF%86%CF%8D%CE%BB-2/

ΠΗΓΗ alexgger.blogspot.com/2016/10/blog-post.html

Πίνοντας ήλιο κορινθιακό, Ο.Ελύτης

Για τον Οδυσσέα Ελύτη διάβασε το αφιέρωμα του Μικρού αναγνώστη.

Το ποίημα

Το ποίημα ανήκει στη συλλογή  Ήλιος ο πρώτος που κυκλοφόρησε το 1943, τη περίοδο της κατοχής  αλλά είναι γεμάτοαισιοδοξία και θετικά συναισθήματα, αντιδρώντας στην ασχήμια και στον πόνο του πολέμου. Η ομορφιά και η θετικήενέργεια του ποιήματος είναι απόρροια της επαφής του ποιητή με τη φύση, η οποία τον πλημμυρίζει με χαρά και τον κάνει να ονειρεύεται ένα καινούριο κόσμο καλύτερο, πλασμένο στα μέτρα της καρδιάς.

Θεματικές ενότητες

1.  Πίνοντας.......Ν' ανοίγει: Η επαφή του ποιητή με τη φύση
2. Πίνω νερό... στα μέτρα της καρδιάς: Η θετική επίδραση της φύσης στα συναισθήματα του ποιητή

 Πρώτη ενότητα

Παρουσιάζονται εικόνες από το ελληνικό φυσικό τοπίο, το οποίο ο ποιητής δείχνει να το απολαμβάνει αναπτύσσοντας μια άμεση και βιωματική σχέση με αυτό και μετέχοντας  με όλεςτου τις αισθήσεις. Ο ήλιος, τα μάρμαρα, οι απέραντες εκτάσεις με αμπέλια που απλώνονται σαν τη θάλασσα, η θάλασσα που συνυπάρχει αρμονικά με τη στεριά συνθέτουν το εληνικό τοπίο που προβάλλεται σε όλο του το μεγαλείο.

Στίχος 1:  Ο ποιητής όχο μόνο απολαμβάνει τον ήλιο αλλά ρουφάει κυριολεκτικά την κάθε του σταγόνα.

Στίχος 2:  Παρατηρεί τα μάρμαρα, έρχεται σε επαφή με τον πλούτο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.

Στίχος 3:  Βαδίζει μέσα στις μεγάλες εκτάσεις αμπελιών που θυμίζουν θάλασσα.

Στίχοι 4-5: Έρχεται σε επαφή με τη θάλασσα και ασχολείται με τη δραστηριότητα του ψαρέματος.

Στίχοι 6-8:  Ο ποιητής, συμμετέχοντας στις ομορφιές της φύσης με όλες του τις αισθήσεις, κατορθώνει να ακούσει το όμορφο τραγούδι της πλάσης και βλέπει τη στεριά να ανοίγει την αγκαλιά της για να τον υποδεχτεί.

Δεύτερη ενότητα 

Ο ποιητής χαίρεται τα πολύτιμα δώρα της φύσης, αναζωογονείται, γεμίζει αισιοδοξία και παρά τις δύσκολες συνθήκες μπορεί να ονειρεύεται έναν καλύτερο κόσμο.

Στίχος 9:  Ο ποιητής απολαμβάνει τα δώρα της φύσης.

Στίχος 10:  Ο ποιητής μπορεί να νιώσει τη δύναμη του ανέμου.

Στίχος 11:  Οι λεμονιές χαρίζουνε στη φύση τη γύρη τους.

Στίχος 12:  Τα πράσινα(χρώμα αισιοδοξίας) πουλιά περνούν μέσα από τα όνειρα του ποιητή που ελπίζει σε έναν όμορφο κόσμο.

Στίχος 13:  Μέσα από την επαφή του με τη φύση, ξεφεύγει από τη δυσάρεστη πραγματικότητα και ξεκινά το ταξίδι του για έναν άλλο κόσμο.

Στίχοι 14-15:  Ο κόσμος αυτός είναι γεμάτος φως και ελπίδα, πλασμένος με τις αξίες της καρδιάς και της αγάπης.

Γνωρίσματα μορφής του ποιήματος

•  Υπερρεαλιστικά στοιχεία και εικόνες.
• Ελεύθερος στίχος απαλλαγμένος από τους κανόνες της παραδοσιακής ποίησης.
• Κυριαρχία των αισθήσεων.
• Γλώσσα πλούσια, λυρική και παραστατική.
• Χρήση ζωηρών εικόνων.  

 Για τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και νεωτερικής ποίησης βλέπε εδώ:http://alexgger.blogspot.gr/2012/11/blog-post_5.html 

Υπερρεαλισμός

 Ο υπερρεαλισμός (η λέξη αποτελεί μετάφραση της γαλλικής surrealisme) υπήρξε φιλολογική, ποιητική και καλλιτεχνική κίνηση που ως σκοπό είχε την υπέρβαση του πραγματικού κόσμου με την καταγραφή (στην ποίηση) ή την παράσταση (στην τέχνη) των υποσυνείδητων ενεργειών της ψυχής και των ονειρικών της εντυπώσεων χωρίς την επέμβαση της λογικής. Παράλληλα, ο υπερρεαλισμός απέβλεπε και στην ανανέωση όλων των ηθικών αξιών, της φιλοσοφίας και της επιστήμης. Ιδρυτής του υπήρξε ο Αντρέ Μπρετόν, που ήταν γιατρός κι ασχολήθηκε με την ψυχανάλυση. Το 1924 έδωσε στη δημοσιότητα την πρώτη διακήρυξη (μανιφέστο) για τον υπερρεαλισμό, πον αφού ρίζωσε στη Γαλλία, εξαπλώθηκε κατόπι και στις υπόλοιπες χώρες. Η επίδρασή του ήταν κυρίως αισθητή στην ποίηση, τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τον κινηματογράφο, καθώς και στην τέχνη της διακόσμησης και της διαφήμισης. Μόνο η μουσική και ο χορός δεν επηρεάστηκαν από τον υπερρεαλισμό. Πολλοί υπερρεαλιστές (ανάμεσά τους κατατάσσονται και οι Έλληνες) περιόρισαν τους στόχους του κινήματος μόνο στο χώρο της ποίησης και της τέχνης. Ο Μπρετόν όμως και πολλοί άλλοι επηρεάστηκαν από το μαρξισμό2 και διεύρυναν τους στόχους του υπερρεαλισμού. Συνοψίζοντας τις αρχές και των δύο παραπάνω τάσεων, μπορούμε να πούμε ότι ο υπερρεαλισμός 1) διεκήρυξε την παντοδυναμία του ονείρου, του ενστίκτου και της επανάστασης και 2) στράφηκε ενάντια σε κάθε μορφή λογικής, ηθικής ή κοινωνικής τάξης.

Τα μέσα που χρησιμοποίησε ήταν κυρίως η αυτόματη γραφή και η καταγραφή των ονείρων· οι πειραματισμοί όμως αυτοί δεν απέδωσαν, γιατί και στις δύο περιπτώσεις η παρέμβαση της λογικής ήταν αναπόφευκτη.

Τελικά, ο υπερρεαλισμός θα καταφύγει σε δυο βασικούς παράγοντες, την τύχη και το υποσυνείδητο· όταν δηλαδή ο υπερρεαλιστής ποιητής γράφει, αφήνει το μηχανισμό της τύχης να προσδιορίσει τη μορφή του έργου του. Το ποίημα δηλαδή γράφεται χωρίς προκαθορισμένο στόχο, κάτω από την επίδραση του υποσυνείδητου, που είναι από τη φύση του φευγαλέο και δημιουργεί ζωηρές λεκτικές εντυπώσεις. Για τον υπερρεαλιστή ποιητή οι λέξεις είναι αυτόνομες και ελεύθερες. Η δύναμη και η ορμή τους βρίσκονται κυρίως στην έκταση, κατά την οποία ξεφεύγουν από το επιβεβλημένο νόημά τους, συνδυαζόμενες μεταξύ τους χωρίς να υπακούουν σε ορθολογικούς νόμους. (Η ανάγνωση των παραπάνω να συνδυαστεί με τη μελέτη των ποιημάτων του Ανδρ. Εμπειρίκου που, ακολουθώντας τις βασικές αρχές του υπερρεαλισμού, προσπάθησε με την ποίησή του να δημιουργεί ζωηρές λεκτικές εντυπώσεις κι οι λέξεις του, όταν συνδυαστούν μεταξύ τους, δεν υπακούουν πάντοτε σε ορθολογικούς νόμους).

Γενικά, ο υπερρεαλισμός υπήρξε το πιο σημαντικό καλλιτεχνικό κίνημα του μεσοπολέμου, που επηρέασε πολύ τη νεότερη ποίηση. Πρέπει όμως να σημειωθεί πως η νεότερη ελληνική ποίηση δεν επηρεάστηκε μόνο από τον υπερρεαλισμό, αλλά και από το συμβολισμό. Από τη γενιά του '30, που ανανέωσε την ελληνική ποίηση, ακραιφνείς υπερρεαλιστές είναι ο Ανδρέας Εμπειρίκος κι ο Νίκος Εγγονόπουλος· ο Οδυσσέας Ελύτης, επίσης, επηρεάστηκε πολύ από τον υπερρεαλισμό. Αντίθετα, η ποίηση του Γιώργου Σεφέρη κι άλλων ποιητών, δέχτηκε την επίδραση του συμβολισμού. Αυτό όμως δε σημαίνει πως αγνόησαν τα διδάγματα του υπερρεαλισμού· ως ένα βαθμό, ο υπερρεαλιστικός τρόπος γραφής έχει επηρεάσει και τη δική τους ποίηση.

Τα Βασικα Χαρακτηριστικα της Νεότερης Ποιησης

Μπορούμε να τα διαιρέσουμε σε δύο κατηγορίες 1) εξωτερικά-μορφικά και 2) εσωτερικά.

1) εξωτερικά-μορφικά χαρακτηριστικά. Η νεότερη ποίηση εγκαταλείπει τα εξωτερικά στοιχεία, που χρησιμοποιούσε η παραδοσιακή. Τα κυριότερα από αυτά είναι οι ομοιόμορφες (ως προς τον αριθμό των στίχων κτλ.) στροφές, η ομοιοκαταληξία, που γινόταν σύμφωνα με ορισμένους κανόνες, και το μέτρο.

2) εσωτερικά χαρακτηριστικά. Η παραδοσιακή ποίηση υποτάσσει το ποίημα σε ορισμένους κανόνες. Ο σπουδαιότερος είναι πως το ποίημα πρέπει να διέπεται από λογική αλληλουχία. Αντίθετα, στη νεότερη ποίηση παρακολουθούμε το ποίημα την ώρα, σχεδόν, της δημιουργίας του.

Μέσα σ' αυτό θα περάσουν εικόνες όχι πάντα ολοκληρωμένες, αλλά ασχημάτιστες, έτσι όπως ανεβαίνουν από το υποσυνείδητο κατά την ώρα της δημιουργίας του. Ας σημειωθεί, τέλος, ότι στη νεότερη ποίηση: I. Μπορεί να λείπει το μέτρο, ο εσωτερικός όμως ρυθμός υπάρχει. II. Η λογική αλληλουχία, που διέπει κάθε παραδοσιακό ποίημα, χαλαρώνει και το ποίημα λειτουργεί βασικά με τους μηχανισμούς των προεκτάσεων και των συνειρμών.Τις προεκτάσεις οφείλει να τις κάνει ο αναγνώστης για να συλλάβει το βαθύτερο νόημα του δίστιχου. Γι' αυτό, όποιος διαβάζει νεότερη ποίηση πρέπει να επιστρατεύει περισσότερο τη δημιουργική του φαντασία και λιγότερο τη λογική. Έτσι θα μπορέσει να τη χαρεί και να συλλάβει όχι τόσο όσα λέγονται, αλλά πιο πολύ όσα προκαλείται ο αναγνώστης να υπονοήσει ή να αισθανθεί.

Πηγή:http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSB106/544/3564,14923/index_c.html

ΟΔΥΣΣΕΑΣ  ΕΛΥΤΗΣ

ΠΗΓΗ https://sites.google.com/site/pierfilologia/neoellenike-logotechnia-b/pinontas-elio-korinthiako

       Φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλη.Γεννήθηκε το 1911 στην Κρήτη, ενώ καταγόταν από τη Μυτιλήνη.Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, ενώ στο Αιγαίο πέρασε πολλά καλοκαίρια του.Το 1979 τιμήθηκε με το Νόμπελ της Λογοτεχνίας.

       Ανήκει στη γενιά του 30 που επιχείρησε να ανανεώσει την ελληνική λογοτεχνία.Χαρακτηριστικά της είναι ο ελεύθερος στίχος, η απλή γλώσσα και ύφος και η αγάπη για την παράδοση (ελληνικότητα).

       Δέχτηκε επίσης τη θετική επίδραση του υπερρεαλισμού, του λογοτεχνικού ρεύματος που έχει ως χαρακτηριστικά :

•       τον ελεύθερο στίχο,
•        την ασύνδετη ροή των εικόνων με βάση την αυτόματη γραφή (αυθόρμητο γράψιμο χωρίς μεσολάβηση της σκέψης)
•        την κυριαρχία της φαντασίας και του ονείρου
•        τους τολμηρούς συνδυασμούς των λέξεων.

  Ο Ελύτης στην ποίησή του εμφανίζει τα εξής στοιχεία

•           τη δύναμη της φαντασίας και του ονείρου που απελευθερώνει
•           τολμηρό συνδυασμό λέξεων
•           τολμηρές εικόνες με συνειρμική εναλλαγή
•           λατρεία του ελληνικού στοιχείου ( γλώσσα, παράδοση, ήθη, ορθοδοξία, ελληνική φύση, πολιτισμός, ιστορία)
•           λυρικές περιγραφές
•           εφηβική αισιοδοξία
•           βαθιά αίσθηση της ζωής
•           αντίληψη των πραγμάτων μέσω των αισθήσεων
•           περιορισμένη στίξη
•           χαλαρή λογική αλληλουχία
•            τις εικόνες του Αιγαίου, το φως και τα χρώματα

Για τον Ελύτη η Ελλάδα είναι η συνεχής και αδιάκοπη αντίληψη που προκύπτει από την αρχαία κληρονομιά και τη βυζαντινή περίοδο, από τη λαϊκή παράδοση και τη σύγχρονη ιστορία ακόμα κι από τη γεωγραφική έκταση και μορφολογία. Αρχαία κείμενα, θρησκεία, παραδόσεις αναφαίνονται και ενώνονται μέσα από τη μεταφυσική του ήλιου, την δύναμη του αιγαιακού φωτός που αποκαλύπτει αυτήν την αέναη κίνηση του πνεύματος που δυναμικά ξεκινά από τον Όμηρο για να συνεχίζει και σήμερα να συλλαμβάνει αλήθειες πρωτογενείς , ανθρωπιστικές, δίκαιες, απελεύθερες.

                         «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό»

     Ανήκει στη συλλογή Ήλιος ο Πρώτος που δημοσιεύθηκε το 1943.Τα ποιήματα της συλλογής, παρά τη δύσκολη εποχή, αποπνέουν αισιοδοξία, φυσιολατρία, ενώ κυριαρχεί  η χαρά της ζωής..Στο ποίημά μας ο ποιητής παρουσιάζει τα πράγματα που κάνει ή παρακολουθεί ως θεατής μια καλοκαιρινή μέρα. Στο σκηνικό που στήνει κυριαρχούν ο ήλιος, η θάλασσα, το φως και όντα του φυτικού και ζωικού κόσμου.Κυριαρχούν οι αισθήσεις και οι επιθυμίες που βρίσκουν ικανοποίηση μέσα από τη μεταφορά στο παρελθόν με τη  βοήθεια της φαντασίας.

                         ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

                  1.Διάβασε το ποίημα και γράψε τα αντικείμενα που χρησιμοποιεί ο Ελύτης.Μετά βάλε στα ρήματα ένα δικό σου αντικείμενο:

•            πίνω
•            διαβάζω
•            δρασκελίζω (=πηδώ, τρέχω)
•            σκίζω

                    2.Ποια νέα σημασία κατάφερε να δώσει στις λέξεις ο Ελύτης;

                    3.Πώς θα χαρακτήριζες αυτήν την ιδιότητα της ποίησης;

                   4.Τι αισθήματα εξωτερικεύει ο ποιητής με αυτούς τους υπερπραγματικούς συνδυασμούς;

                   5.Ο ποιητής για να ξαναγεννήσει τις λέξεις χρησιμοποιεί ως εκφραστικά σχήματα:

•             μεταφορές
•             προσωποποιήσεις
•             μετωνυμίες
•             επαναλήψεις
•             παρηχήσεις
•             αλληγορία.

Αναζητήστε παραδείγματα.

                   6.Στόχος του Ελύτη με το ξαναγέννημα των λέξεων είναι να αντικρίσουμε ένα νέο κόσμο.Σε ποιο στίχο αναφέρεται σ` αυτόν;

                   7.Πώς θα είναι ο νέος κόσμος;

                   8.Βασικό χαρακτηριστικό του νέου κόσμου είναι μια διαφορετική σχέση του ανθρώπου με τη φύση.Αν η λογική μας οδήγησε στην εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος, η καρδιά και το όνειρο θα μας οδηγήσουν…………..

                9.Αναζητήστε τους στίχους όπου φαίνεται η βιωματική σχέση του ποιητή με το φυσικό περιβάλλον.

                 10.Ποια υπερρεαλιστικά στοιχεία διακρίνουμε στο ποίημα;

                 11.Η τεχνική του ποιήματος (στίχος, ομοιοκαταληξία, στροφές, μέτρο).

                 12.Η σχέση του ποιητή με το φυσικό περιβάλλον.

ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/vserdaki/ss-80078966








ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/mariaroussi/ss-54336187





















































 

ΠΗΓΗhttps://gaitanidoumagda.wordpress.com/2013/04/19/%CE%BF-%CE%AC%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CF%86%CF%8D%CF%83%CE%B7-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CF%8D%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B8%CF%81%CE%BF%CF%82-%CF%80%CE%AF/

Ο άνθρωπος και η φύση- πόλη- ύπαιθρος : Πίνοντας ήλιο κορινθιακό, Οδυσσέας Ελύτης

Posted on Απρίλιος 19, 2013 by magdagaitanidou

Πορεία διδασκαλίας με βάση ένα φύλλο εργ

ασίας
Οδυσσέας Ελύτης
Πίνοντας ήλιο κορινθιακό

Α. Βάλτε ένα αντικείμενο στα παρακάτω ρήματα. Aφού διαβάσετε το ποίημα, γράψτε τα αντικείμενα που χρησιμοποιεί ο Eλύτης. Στη συνέχεια βάλτε στα ρήματα ένα δικό σας «νέο» αντικείμενο
πίνω
διαβάζω
δρασκελίζω
σκίζω

Πορίσματα.Ο Ελύτης καταφέρνει να δώσει νέα σημασία στις λέξεις που χρησιμοποιεί. Η ποίηση έχει αυτήν τη μαγική ικανότητα. Οι υπερπραγματικοί συνδυασμοί που κάνει (διαβάζω μάρμαρα, πίνω ήλιο) έχουν ως στόχο να νιώσουμε πιο «πραγματικά», πιο αληθινά τις ενέργειες και τα συναισθήματά του. Αυτό το πετυχαίνει χρησιμοποιώντας όλες του τις αισθήσεις για να μεταφέρει την «εικόνα» των πραγμάτων που περιγράφει και παίρνοντας ο ίδιος την υπόστασή τους.

Β. Τα εκφραστικά μέσα που έχει ο Ελύτης για να ξαναγεννήσει τις λέξεις είναι
μεταφορές
προσωποποιήσεις
μετωνυμίες
Σύνδεση αντιθέσεων
Βρείτε από το ποίημα παραδείγματα:

Γ. Στόχος του Ελύτη με το ξαναγέννημα των λέξεων να αντικρίσουμε έναν νέο κόσμο. Σε ποιον στίχο αναφέρεται στον νέο κόσμο;
…………………………………………………………………………………………………………………………

Δ. Πώς θα είναι ο νέος κόσμος;
…………………………………………………………………………………………………………………………

Πληροφορίες
Ο Υπερρεαλισμός
Ο Υπερρεαλισμός υπήρξε μεγάλο πρωτοποριακό κίνημα που δεν περιορίστηκε μόνο στη λογοτεχνία αλλά αναπτύχθηκε και στις άλλες τέχνες. Εμφανίστηκε το 1924 στη Γαλλία με αρχηγό τον Αντρέ Μπρετόν. Οι Υπερρεαλιστές επηρεάζονται από την ψυχανάλυση και χρησιμοποιούν τα διδάγματα του συμβολισμού. Πιστεύουν ότι ο άνθρωπος πρέπει να ξεφύγει από την καθημερινή πραγματικότητα χρησιμοποιώντας τη φαντασία , τη τύχη, το όνειρο και το ασυνείδητο. Στη λογοτεχνία οι υπερρεαλιστές καλλιέργησαν κυρίως την ποίηση με απόλυτη ελευθερία στο λεξιλόγιο και στη στιχουργική. Στην Ελλάδα ο υπερρεαλισμός υιοθετήθηκε από σημαντικούς ποιητές όπως ο Εμπειρίκος, ο Εγγονόπουλος, ο Γκάτσος και ο Ελύτης στις πρώτες του συλλογές.

Η παρομοίωση , η μεταφορά γίνονται στον υπερρεαλισμό ένα γλωσσικό ανάλογο του συνειρμού, της σύνδεσης διαφορετικών καταστάσεων , της συσχέτισης διαφορετικών εικόνων, την μετατόπιση από τη μια εμπειρία στην άλλη. Η παρομοίωση δουλεύει όπως η μνήμη , ή καλύτερα, το υποσυνείδητο, που συνδέει εμπειρίες και σκέψεις με προηγούμενα επεισόδια που έχουν απωθηθεί στο πίσω μέρος του μυαλού μας.

Ε. Το ποίημα μας είναι από τα «υπερρεαλιστικά» του Ελύτη;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Στ. Αν ο νέος κόσμος θα είναι φτιαγμένος στα μέτρα της καρδιάς, ο παλιός σε ποια μέτρα θα είχε φτιαχτεί;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ζ. Βασικό χαρακτηριστικό και αφετηρία του καινούριου κόσμου θα είναι και μια διαφορετική σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
Αν η λογική μας οδήγησε στην εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος, η καρδιά και το όνειρο θα μας οδηγήσουν……..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Η. Αναζητήστε τους στίχους που δείχνουν την σωματική(βιωματική) σχέση του ποιητή με το περιβάλλον
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ο Ελύτης αναζητά μια καινούρια σχέση με τη φύση. Δε βιώνει το φυσικό κόσμο με τρόπο διανοητικό. Δε σκέφτεται σαν επιστήμονας. Ούτε βέβαια αντιλαμβάνεται χρηστικά το φυσικό περιβάλλον( αποτέλεσμα της στυγνής λογικής εκμετάλλευσης)
Δεν είναι όμως ούτε ένας εξωτερικός παρατηρητής αλλά έχει μια επικοινωνία σωματική με το περιβάλλον που γι’ αυτόν είναι μια ζωντανή θαυμαστή πραγματικότητα. Το ζει , το αισθάνεται και το απολαμβάνει. Είναι ο ίδιος ένα κομμάτι του και μέσω αυτής της επαφής γίνεται ένας ολοκληρωμένος και αρμονικός άνθρωπος. (Αυτή η ζωντανή φύση μας γυρίζει πίσω στον πρωτογονισμό, ή ακόμα και στους πρωτόπλαστους.) Ο ποιητής είναι ένας νέος άνθρωπος που γνωρίζει πρώτη φορά τον κόσμο και μένει έκθαμβος από την ομορφιά του.

 Ερώτηση Μήπως μπορείτε να ανακαλύψετε τι καινούριο φέρνει στην τεχνική του ποιήματος ο Ελύτης όσον αφορά τον στίχο, την ομοιοκαταληξία, τις στροφές, το μέτρο;
Ως σύγκριση ας χρησιμοποιήσετε το ποίημα «Καλλιπάτειρα» του Λορέντζου Μαβίλη από το σχολικό σας βιβλίο.

«Πίνοντας ήλιο κορινθιακό», Οδυσσέας Ελύτης

Το νοηματικό κέντρο του ποιήματος έγκειται στη χαρά της ζωής που μεταδίδει το ελληνικό μεσογειακό τοπίο στον άνθρωπο γενικότερα και στον ποιητή ειδικότερα. Η ομορφιά του τοπίου προκαλεί τον αναγνώστη αρχικά να γίνει παρατηρητής του και μετά να συμμετέχει κι αυτός στην κινητικότητα που το διακρίνει.

Χαρακτηρισμός πρωταγωνιστών / ηρώων

Ο ποιητής:

Μοναδικός ήρωας του ποιήματος είναι ο ίδιος ο δημιουργός του, όπως μαρτυρά και το πρώτο πρόσωπο που χρησιμοποιεί. Η επιρροή που ασκεί στον ποιητή το φυσικό περιβάλλον είναι ιδιαιτέρως ευεργετική, καθώς του μεταδίδει αισιοδοξία και θετική ενέργεια, προ-κειμένου να συμμετάσχει τόσο νοερά όσο και σωματικά στις ποικίλες δραστηριότητές του. Αντιλαμβανόμενος το μεγαλείο της φυσικής ισορ-ροπίας, εκτιμά την αξία της ζωής και τη χαρά της προσωπικής συμβο-λής του σ’ αυτήν. Δρέπει έμπνευση και αναπτύσσει έντονη δραστηριό-τητα η οποία δίνει ώθηση και στη θετική του ψυχολογία απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζει στην παρούσα φάση η πατρίδα του. Ένα καλύτερο μέλλον γίνεται η ύψιστη και υλοποιήσιμη επιδίωξή του.

ΔOMH  TOY  EPΓOY

Νοηματικές ενότητες / Επιμέρους πλαγιότιτλοι

1η ενότητα

 στιχ. 1-8

         «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό … Ν’ ανοίγει»: Νοερή συμμετοχή του ποιητή στις δραστηριότητες του αναζωογονητικού περιβάλλοντος.

2η ενότητα

 στιχ. 9-15

«Πίνω νερό … στα μέτρα της καρδιάς»

Σωματική συμμετοχή του ποιητή στη δράση του τοπίου – Ονειροπόληση για μια ειρηνική ατμόσφαιρα στο ειδυλλιακό ελληνικό τοπίο.

 TEXNIKH – TEXNOTPOΠΙA  TOY   EPΓOY

i) Στιχουργική ανάλυση

Το ποίημα έχει ελεύθερο στίχο και δεν ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο μέτρο. Η μουσικότητά του οφείλεται στην πολύ πλούσια εικονοποιία, στα ποικίλα σχήματα λόγου και στην πολυσύνθετη συμβολιστική τεχνική του δημιουργού του

.ii) Ύφος / Μορφή

Το ποίημα περιβάλλεται από νοσταλγία για την ειδυλλιακή ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής, όπου η μαγευτική ομορφιά του φυσικού τοπίου ήταν απόλυτα εναρμονισμένη με την ελεύθερη δράση του ατόμου. Κατά συνέπεια, η διάρρηξη αυτού του γαλήνιου συνδυασμού επιφέρει τη μελαγχολία του ποιητή, η οποία, όμως, δεν τον σπρώχνει στην παραίτηση και την απαισιόδοξη στάση, αλλά στην ονειροπόληση για την αποκατάσταση της ευεργετικής γαλήνης της φύσης στον αυτόβουλο και ανεξάρτητο άνθρωπο.

Συναισθήματα : αισιοδοξία, έμπρακτος ενθουσιασμός και νοσταλγία.

Έντονες ρεαλιστικές και λυρικές εικόνες και συμβολιστική χρήση της γλώσσας.

Σχήματα λόγου :

     1.   Προσωποποιήσεις και μεταφορές: ……………………………………………………………………………………………..

     2. Παρομοιώσεις : …………………………………………….

     3. Ασύνδετο σχήμα: ………………………..

     4.  Επαναλήψεις : …………………………

       5. Εικόνες: …………………………………

      6. Αντιθέσεις: ……………………………..

Γλώσσα : λυρική, παραστατική, απλή αλλά αρκετά δυσνόητη ως προς τη συμβολιστική της χρήση.( υπερρεαλισμός)

Οδυσσέας Ελύτης, «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό»

ΔΕΣ ΚΑΙ https://slideplayer.gr/slide/3212809/
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ