Έκθεση - Στάδια Αντιμετώπισης ενός Θέματος (Γενικά)

ΠΩΣ ΓΡΑΦΟΥΜΕ ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ

1. Διαβάζουμε πολύ καλά ο θέμα που μας δίνεται ώσπου να το κατανοήσουμε πλήρως. Παράλληλα, προσπαθούμε να εντοπίσουμε τα ζητούμενά του, απαριθμώντας τα, έτσι ώστε να διευκολυνθούμε στην πραγμάτωσή του. 
2. Έχοντας εντοπίσει τα ζητούμενα του θέματος, κατασκευάζουμε ένα σχεδιάγραμμα, είτε νοητά είτε στο πρόχειρο της κόλλας, στο οποίο καταγράφουμε συνοπτικά τις σκέψεις και τις ιδέες μας για το θέμα. Φροντίζουμε να μην αναλώσουμε πολύ χρόνο στο σχεδιάγραμμα (όχι πάνω από 15-20 λεπτα). Έχοντας συγκεντρωμένο το υλικό που θα χρησιμοποιήσουμε, είναι πολύ πιο δύσκολο να βγούμε εκτός θέματος. Σε περίπτωση που δεν είμαστε εξοικειωμένοι με αυτό, ίσως να μην μας βοηθήσει ιδιαίτερα. 
3. Αρχίζουμε να γράφουμε την έκθεσή μας με προσοχή και απόλυτη συγκέντρωση, προσέχοντας το λεξιλόγιο, την ορθογραφία και τη σαφήνεια του γραπτού μας. Όσον αφορά το ύφος, επιλέγεται ανάλογα με το επικοινωνιακό πλαίσιο της έκθεσης. Η έκθεση μας μπορεί να έχει τη μορφή α) επιστολής, β) ομιλίας, επίσημης ή μη, γ) άρθρου ή δ) δοκιμίου. 

Παράδειγμα

«Τα τελευταία χρόνια επιτείνεται επικίνδυνα το φαινόμενο της νεανικής βίας που εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως σε διάφορους χώρους. Αναζητήστε τα αίτια του φαινομένου και στο τέλος αξιολογήστε εκτός των άλλων και το ρόλο της παιδείας ως φραγμού στην ανθρώπινη εν γένει επιθετικότητα». 

• Διαβάζοντας το θέμα παρατηρούμε ότι τα ζητούμενά του είναι δύο, τα οποία και υπογραμμίζουμε. 

«Τα τελευταία χρόνια επιτείνεται επικίνδυνα το φαινόμενο της νεανικής βίας που εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως σε διάφορους χώρους. Αναζητήστε τα αίτια του φαινομένου και στο τέλος αξιολογήστε εκτός των άλλων και το ρόλο της παιδείας ως φραγμού στην ανθρώπινη εν γένει επιθετικότητα». 

• Με μια πιο προσεχτική ματιά παρατηρούμε μια φράση- παγίδα που μπορεί να οδηγήσει πολλούς μαθητές σε λάθη. Το «εκτός των άλλων» μας κατευθύνει στο να αναφέρουμε και άλλους θεσμούς- τρόπους καταστολής της ανθρώπινης εγκληματικότητας πέραν του ρόλου της παιδείας, στον οποίο και θα δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση.
  
• Επομένως, το σχεδιάγραμμα θα περιέχει ως κύριο θέμα τα αίτια του φαινομένου και τους τρόπους αντιμετώπισής του. Ιδιαίτερη μνεία και ανάλυση θα γίνει στον ρόλο της παιδείας ως τον σημαντικότερο φορέα άμβλυνσης του φαινομένου.
    
• Στο πρόχειρο του γραπτού μας κατασκευάζουμε ένα σύντομο σχεδιάγραμμα. Παράδειγμα: 

1. Πρόλογος (σύντομη παρουσίαση του θέματος)
2. Ορισμός νεανικής εγκληματικότητας και ορισμένες μορφές της (Η παράγραφος αυτή πρέπει να είναι σύντομη για να μην ξεφύγουμε από το θέμα. Κάνουμε απλώς μια αναφορά για να περάσουμε στο πρώτο ζητούμενο.)
3. Κύριο μέρος
   ΑΙΤΙΑα) Οικογένεια (έλλειψη επικοινωνίας, ενδοοικογενειακή βία, αίσθημα παραγκωνισμού, απόρριψης, υπερπροστατευτισμός)
   β) Σχολείο (έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας, βαθμοθηρία, ανταγωνιστικό κλίμα, άγχος, αίσθημα απόρριψης από το δάσκαλο και τους συμμαθητές, χαμηλή απόδοση, μίμηση συνομιλήκων με αντικοινωνική συμπεριφορά)
   γ) Μ.Μ.Ε. (εθισμός στη βία, δημιουργία αρνητικών προτύπων, αδυναμία διάκρισης μεταξύ πραγματικού και φανταστικού)
   δ) Κοινωνία (ρατσισμός, αποξένωση, έλλειψη ζωτικού χώρου, μαζοποίηση, κατολίσθηση αξιών)
   ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣα) Ο ρόλος της οικογένειας (αγάπη, στοργή, φροντίδα, καλλιέργεια σωστών προτύπων, ηθικών αξιών)
   β) Ο ρόλος της παιδείας (ανθρωπιστική παιδεία, γνωστική, ηθική καλλιέργεια, κοινωνική συνείδηση, παροχή συναισθηματικής σταθερότητας, κλίμα εμπιστοσύνης, ασφάλειας, γόνιμου διαλόγου)
   γ) Ο ρόλος των Μ.Μ.Ε. (απαγόρευση προβολής ταινιών που περιέχουν σκηνές βίας τις ώρες που παρακολουθούν νέα παιδιά, επιμορφωτικά προγράμματα)
   δ) Ο ρόλος της κοινωνίας (καλλιέργεια ανθρωπιστικών αξιών, δικαιοσύνη, ισονομία, ισότητα, κοινωνική πρόνοια)
4. Επίλογος (σύντομη επισκόπηση του θέματος)

ΟΔΗΓΙΕΣ 

• Ξεκινάμε να γράφουμε την έκθεση ενώ παράλληλα συμβουλευόμαστε το σχεδιάγραμμα.
• Συνδέουμε τις παραγράφους μεταξύ τους με τις κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις.
• Τέλος, ελέγχουμε το κείμενό μας ως προς: την ενότητα, την πληρότητα, την τεκμηρίωση των θέσεων, τη συνοχή- συνεκτικότητα, τη σαφήνεια, την ακρίβεια, την ορθογραφία, τη σωστή χρήση σημείων στίξης, το λεκτικό και εκφραστικό πλούτο και το κατάλληλο ύφος.

Επικοινωνιακό πλαίσιο

Η έκθεση μας μπορεί να έχει τη μορφή α) επιστολής, β) ομιλίας, επίσημης ή μη, γ) άρθρου ή δ) δοκιμίου.

Ας τα δούμε αναλυτικότερα:

α) Επιστολή 

• Ανάλογα με το αν η επιστολή θα απευθύνεται σε επίσημο παραλήπτη ή όχι επιλέγουμε και το κατάλληλο ύφος.
• Στην επιστολή θα έχουμε οπωσδήποτε προσφώνηση πριν τον πρόλογο και αποφώνηση μετά τον επίλογο. Επίσης, απαιτείται να δηλώσουμε τον τόπο και την ημερομηνία που συντάσσουμε την επιστολή. (τίθεται πάνω δεξιά στη σελίδα, π.χ. Αθήνα, 08/06/2013)

1. Προσφώνηση: ο εισαγωγικός χαιρετισμός που θα απευθύνουμε στο ακροατήριό μας πριν αρχίσουμε να εκφωνούμε το λόγο μας. Τίθεται πάντοτε στην αριστερή πλευρά του λόγου και ακολουθείται από κόμμα.
   π.χ. Αξιότιμε κύριε υπουργέ/ πρόεδρε/ Αξιότιμοι κύριοι καθηγητές κ.α.
   Ύφος: σοβαρό, τυπικό.
   Ρηματικά πρόσωπα: α' ενικό και πληθυντικό, β' πληθυντικό.
     
2. Αποφώνηση: ο καταληκτικός χαιρετισμός προς τον παραλήπτη της επιστολής.
   π.χ. Με εκτίμηση,/ Μετά τιμής,/ Με φιλικούς χαιρετισμούς κ.α.
   Προσοχή: Δεν γράφουμε όνομα ή ψευδώνυμο.

β) Ομιλία (προσχεδιασμένος προφορικός λόγος)

• Ανάλογα με το αν η ομιλία θα απευθύνεται σε επίσημο κοινό ή όχι επιλέγουμε και το κατάλληλο ύφος.
• Στην ομιλία θα έχουμε οπωσδήποτε προσφώνηση πριν τον πρόλογο και αποφώνηση μετά τον επίλογο. 

1. Προσφώνηση: ο εισαγωγικός χαιρετισμός που θα απευθύνουμε στο ακροατήριό μας πριν αρχίσουμε να εκφωνούμε το λόγο μας. Τίθεται πάντοτε στην αριστερή πλευρά του λόγου και ακολουθείται από κόμμα.
   π.χ. Αγαπητοί συμμαθητές/ καθηγητές, Κυρίες και κύριοι, κ.α.
   Ύφος : άμεσο, ζωντανό, οικείο (για απλή ομιλία ), σοβαρό (για επίσημη ομιλία).
   Ρηματικά πρόσωπα: α' ενικό και πληθυντικό, β' πληθυντικό.
2. Αποφώνηση: ο καταληκτικός χαιρετισμός προς το ακροατήριό μας μετά το πέρας της ομιλίας μας.
   π.χ. Σας ευχαριστώ που με ακούσατε/ Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας/ Ευχαριστώ για τον πολύτιμο χρόνο σας κ.α.

γ) Άρθρο 

1. Τίτλος: Όταν γράφουμε άρθρο πρέπει οπωσδήποτε να δώσουμε τίτλο σχετικό με το περιεχόμενό του. Ουσιαστικά με τον τίτλο, δηλώνουμε το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε αλλά και την οπτική μας γωνία.
   Ο τίτλος πρέπει να είναι σύντομος και περιεκτικός. Θα μπορούσε να γίνει ειρωνικός ή χιουμοριστικός ανάλογα με το θέμα του άρθρου και τη διάθεση του συντάκτη.
2. Αφόρμηση: συνήθως είναι πιο εύκολο να ξεκινήσουμε το άρθρο μας με αφορμή ένα επίκαιρο γεγονός και σχετικό με το θέμα του άρθρου.
   
   Ύφος: σοβαρό, επίσημο, απρόσωπο. Γενικά όμως πρέπει να είναι ζωντανό και παραστατικό για να κεντρίζει την προσοχή του αναγνώστη.
   Ρηματικά πρόσωπα: γ' πρόσωπο. 

δ) Δοκίμιο (απλό, κυρίως Γυμνασίου) 

1. Προλογος: θέμα και θέση του συγγραφέα
2. Κύριο μέρος: - ορισμός (κύριας έννοιας)
                         - μορφές
                         - ιστορική αναδρομή (προαιρετικά)
                         - αίτια
                         - αποτελέσματα (θετικά ή αρνητικά)
                         - τρόποι αντιμετώπισης
3. Επίλογος: συμπέρασμα ή ανακεφαλαίωση

Αναρτήθηκε από ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ

Σύνδεσμοι

1. Odyssey.com.cy
2. Βοήθημα Νεοελληνικής Γλώσσας Α΄ Γυμνασίου (εκδ. Βολονάκη)
3. Βοήθημα Νεοελληνικής Γλώσσας Α΄ Γυμνασίου - Τετράδιο Εργασιών (εκδ. Βολονάκη)
4. Βοήθημα Νεοελληνικής Γλώσσας Γ΄ Γυμνασίου (εκδ. Βολονάκη)
5. Έκθεση Α' Γυμνασίου