Έκθεση - Ομιλία (Α' & Γ' Γυμνασίου )

Πηγή: Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου (διαμορφωμένο)

Πρόκειται για προφορικό λόγο που εκφωνείται με αφορμή συγκεκριμένη περίσταση και με αντικείμενο ευρείας θεματολογίας (πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, επιστημονικό, θρησκευτικό κτλ.)

Είδη ομιλίας

• Εισήγηση
  
  Πρόκειται για ομιλία που εκφωνείται σε συλλογικό όργανο, η οποία περιλαμβάνει είτε προτάσεις πάνω σε συγκεκριμένο θέμα, είτε ανακοινώσεις σχετικά με συγκεκριμένο ζήτημα. Μια εισήγηση μπορεί να απευθύνεται σε όλα τα είδη ακροατηρίων που προαναφέρθηκαν για την ομιλία.
                            
• Διάλεξη
  Πρόκειται για λόγο που εκφωνείται ενώπιον εξειδικευμένου ακροατηρίου με σκοπό την πραγμάτευση ενός εξειδικευμένου (συνήθως επιστημονικού) θέματος. Η διάλεξη μπορεί να απευθύνεται μόνο σε ορισμένα είδη κοινωνικών ακροατηρίων.

                     
Μία ομιλία μπορεί να απευθύνεται σε:

α) εθνικό, διεθνές, κρατικό, διακρατικό, ή άλλο συλλογικό όργανο
β) κοινωνικό ακροατήριο (σε διάφορες κοινωνικές ομάδες)

                         
Δομή Ομιλίας

• Προσφώνηση
• Πρόλογος / Εισαγωγή
• Κύριο μέρος
• Επίλογος
• Επιφώνηση

1. Προσφώνηση
   
   Εξαρτάται άμεσα από την ιδιότητα του δέκτη και τις επιδιώξεις του πομπού και τοποθετείται στο πάνω αριστερό μέρος του κειμένου. Πρόκειται για τον εισαγωγικό χαιρετισμό που απευθύνει ένας ομιλητής στο ακροατήριό του. Όταν στο ακροατήριο παρευρίσκονται ιερωμένοι, προσφωνούνται στην αρχή. Η προσφώνηση επιβάλλεται να είναι κλιμακωτή, δηλαδή ο πομπός απευθύνεται στο ακροατήριό του ξεκινώντας από τους πιο υψηλά ιστάμενους και προχωρώντας προς τους απλούς δέκτες.
                                   
2. Πρόλογος
   Ο ομιλητής παρουσιάζει επιγραμματικά το θέμα, τη σκοπιά από την οποία θα το αντιμετωπίσει και ταυτόχρονα επιδιώκει να κερδίσει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου.
                                  
3. Κύριο μέρος                     
   Ο ομιλητής έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει ανάλογα με το θέμα:


• Αφήγηση: Πληροφορίες σχετικές με την ιστορική διαδρομή του θέματος ή αναδρομή στο παρελθόν.
• Βεβαίωση: Αποδεικτικό και τεκμηριωτικό υλικό υπέρ της υποστηριζόμενης θέσης. Παρατίθενται επιχειρήματα με παρουσίαση στοιχείων, δεδομένων, μαρτυριών, απόψεων ειδικών, έτσι που να καλύπτεται σφαιρικά το θέμα και να αναδεικνύεται η ορθότητα των θέσεων του πομπού.
• Ανασκευή: Εκ του αντιθέτου απόδειξη. Παρουσιάζεται η άλλη άποψη και αντικρούεται, γεγονός που ισχυροποιεί τη θέση του ομιλητή Προβάλλονται οι τη θέση του ομιλητή τη θέση του ομιλητή κίνδυνοι που τυχόν θα προκύψουν από την επικράτηση του αντιθέτου.
        
4. Επίλογος
   Σύντομη ανακεφαλαίωση, ευχή, προτροπή, επιβεβαίωση των επιχειρημάτων που χρησιμοποιήθηκαν για την υποστήριξη της θέσης.
                                
5. Επιφώνηση
   
   Τυποποιημένη φράση που τοποθετείται πάντοτε ανεξάρτητα από το κείμενο στο κάτω δεξιό μέρος της γραπτής διατύπωσής του, με την οποία ο πομπός εκφράζει τις ευχαριστίες προς τους δέκτες.

Αξίζει να προσεχθούν τα ακόλουθα:

• Ο πομπός επιβάλλεται να χρησιμοποιεί ύφος που να ταιριάζει στην επικοινωνιακή περίσταση (επίσημο, οικείο, λογοτεχνικό, επιστημονικό ...)
• Χρησιμοποιείται το δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού και, όταν θεωρείται σκόπιμο, χρησιμοποιείται και το πρώτο πληθυντικού για ποικιλία ύφους.
• Ακολουθούνται όλες οι οδηγίες που ισχύουν για κάθε μορφή γραπτού επικοινωνιακού λόγου (π.χ. καθαρό γράψιμο, ευανάγνωστα γράμματα, παραγραφοποίηση ...)

Υποδείγματα προσφωνήσεων σε προσχεδιασμένο προφορικό λόγο

Οικείο / Φιλικό Ύφος:

• Αγαπημένοι φίλοι
• Αγαπημένοι συμμαθητές
• Αγαπημένοι συμπολίτες
• Αγαπημένοι ομοεθνείς
• Φίλες και φίλοι
• Φίλοι ακροατές
• Φίλοι συμμαθητές
• Φίλοι συμπατριώτες
• Σύντροφοι

Ημιεπίσημο Ύφος:

• Αγαπητοί φίλοι
• Αγαπητοί σύνεδροι
• Αγαπητά μέλη
• Αγαπητοί συμπολίτες
• Αγαπητοί σύνοικοι
• Αγαπητοί δημότες
• Αγαπητοί πατριώτες
• Αγαπητοί συνάδελφοι
• Αγαπητοί ακροατές

Επίσημο / Τυπικό Ύφος:

• Κυρίες και κύριοι
• Σεβαστοί σύνεδροι
• Σεβαστά μέλη
• Σεβαστοί καθηγητές
• Εκλεκτοί σύνεδροι
• Εκλεκτά μέλη
• Αξιότιμοι σύνεδροι
• Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι
• Σεβασμιότατε
• Παναγιότατε

Υποδείγματα εκφράσεων για το κύριο μέρος σε προσχεδιασμένο προφορικό λόγο

Οικείο / Φιλικό Ύφος:

• Σκέψου ...
• Αναλογίσου ...
• Ας θυμηθείς όλα αυτά ...
• Είναι αδιανόητο να ...
• Δε θα μπορούσα να παραλείψω ...
• Χωρίς να είμαι υπερβολικός ...
• Ασφαλώς μπορούσα ...
• Ενισχύοντας την άποψή μου ...

Επίσημο / Τυπικό Ύφος:

• Ευθύνη και χρέος όλων μας ...
• Ας επιστρατεύσουμε τα δικά μας ...
• Ο προβληματισμός σας είναι η αφετηρία της δικής μας παραγωγικής δυναμικής ...
• Αναφέρομαι στους προβληματισμούς που όλοι μας έχουμε ...
• Εσείς οι πολιτικοί ηγέτες έχετε αναλάβει ...

Υποδείγματα επιφωνήσεων σε προσχεδιασμένο προφορικό λόγο

Οικείο / Φιλικό Ύφος:

• Ευχαριστώ.
• Ευχαριστώ πολύ.
• Σας ευχαριστώ.
• Σας ευχαριστώ πολύ.
• Σας ευχαριστώ και σας εύχομαι ό,τι καλύτερο.
• Σας χαιρετώ.

Ημιεπίσημο Ύφος:

• Σας ευχαριστώ για την αμέριστη προσοχή σας.
• Σας ευχαριστώ για το θερμό ενδιαφέρον σας.
• Σας ευχαριστώ θερμά.
• Σας ευχαριστώ εκ βάθους καρδίας.

Επίσημο / Τυπικό Ύφος:

• Σας ευχαριστώ για την προσοχή που επιδείξατε.
• Σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον που επιδείξατε.
• Σας ευχαριστώ προκαταβολικά για την ανταπόκρισή σας ...

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΜΙΛΙΑΣ ΜΑΘΗΤΗ
(Πηγή http://siamantoura.blogspot.gr)

• Στη Βουλή των Εφήβων
• Σε συνέδριο, εκδήλωση του σχολείου, του Δήμου κτλ
• Συζήτηση με συμμαθητές στην τάξη (εδώ το ύφος είναι άμεσο και οικείο)

Ο μαθητής είτε εκπροσωπεί μόνο τον εαυτό του (οπότε εκφράζει προσωπικές απόψεις) είτε αντιπροσωπεύει τη μαθητική (οπότε μιλά εξ ονόματος των συμμαθητών) και χρησιμοποιεί το α΄πληθυντικό.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να τεθεί το στοιχείο της πλαστοπροσωπίας, οπότε ο μαθητής ενδέχεται να κληθεί να υποδυθεί ένα άλλο πρόσωπο (πχ. Μιλά ως διευθυντής/ διευθύντρια του σχολείου, ως μέλος μιας οικολογικής οργάνωσης κτλ)

Δομή Ομιλίας

1. Προσφώνηση Ακροατηρίου
   Ποικίλλει ανάλογα με τη σύνθεση του ακροατηρίου:
      - Αγαπητοί συμμαθητές
      - Αγαπητοί καθηγητές
      - Αγαπητοί συνδημότες
      - Κυρίες και κύριοι
      - Φίλοι μου
                                  
2. Πρόλογος
   Αναφερόμαστε πάντα στην εκδήλωση που στάθηκε η αφορμή για την ομιλία μας
   
   
   πχ. Ο θεσμός της βουλής των εφήβων προσφέρει σε όλους εμάς τους νέους την ευκαιρία να εκφράσουμε τις απόψεις για θέματα επικαιρότητας/να ασκήσουμε κριτική στα «κακώς κείμενα» της εποχής μας/μια ευκαιρία να ακουστεί ο λόγος των νέων για τα σοβαρά προβλήματα της εποχής μας. Από αυτό το βήμα, λοιπόν, θα ήθελα να μοιραστώ τις σκέψεις μου/ ανησυχίες μου για ............. 
   
   
   πχ. Με αφορμή την εκδήλωση που διοργάνωσε ο δήμος/σχολείο μας, αξιοποιώ την ευκαιρία να διατυπώσω κάποιες σκέψεις μου αναφορικά με… 
   
   
   πχ. Χαιρετίζω την πρωτοβουλία του δήμου/σχολείου μας για τη διοργάνωση της εκδήλωσης αυτής με θέμα ... και αξιοποιώ την ευκαιρία αυτή προκειμένου να εκφράσω κι εγώ τις ανησυχίες μου σχετικά με ... 
   
   
   πχ. Με δεδομένη την ευαισθησία που έχουμε εμείς οι νέοι για θέματα ...
                                            
3. Κυρίως Θέμα                                         
   - Εκπροσωπώντας τη μαθητική κοινότητα θα ήθελα να επισημάνω ...
   - Πρόθεσή μου δεν είναι τόσο ο καταλογισμός ευθυνών, όσο κυρίως η διερεύνηση των αιτιών του προβλήματος και η αναζήτηση ρεαλιστικών λύσεων ...
   - Κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ και ...
   - Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφερθώ και ...
   - Ας αναλογιστούμε όλοι ... / Ας προβληματιστούμε πάνω ... / Ας θυμηθούμε ...
   - Δεν πρέπει να λησμονήσουμε και ...
   - Θα συμφωνήσετε μαζί μου πως ...
   - Αναμφισβήτητα είναι σημαντικό κι εσείς να συμμεριστείτε τις ανησυχίες μου/ ή να αφουγκραστείτε την αγωνία της γενιάς μου αναφορικά με ...
   - Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ και ...
   - Θεωρώ χρέος μου να τονίσω/ να εξάρω το ρόλο/συμβολή/ να αναδείξω από αυτό το βήμα όλες τις παραμέτρους του φαινομένου και να καταστήσω σαφές ότι ...
   - Κι εσείς γνωρίζετε ότι ... / Κατανοείτε ότι ...
   - Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ...
   - Είναι αναγκαίο να φωτίσουμε κι αυτή την πλευρά του θέματος, ώστε να καταστεί σαφές πως ...
   - Προς επίρρωση των παραπάνω πρέπει να προσθέσω και ...
            
4. Επίλογος                         
   - Η συλλογιστική πορεία που αναπτύχθηκε οδηγεί στο συμπέρασμα ...
   - Όλα όσα αναφέραμε οδηγούν στο συμπέρασμα ...
   - Συνοψίζοντας θα καταλήξω στο συμπέρασμα ...
   - Είναι φανερό λοιπόν, ...
   - Ευχή όλων είναι ...
   - Θα ήθελα να ολοκληρώσω την ομιλία μου με την ευχή/προτροπή ... /τα λόγια του/της ...
   - Είναι ευθύνη όλων λοιπόν ...
   - Σε καμία λοιπόν περίπτωση δεν ... αλλά ...