Καρναβάλι ή Απόκριες;Ποια η διαφορά των όρων..(Μια εκδοχή)....

Καρναβάλι ή Απόκριες;

Τι είναι λοιπόν το Καρναβάλι και τι είναι οι Απόκριες;

Είναι μήπως το ίδιο πράγμα; Παρότι πολλοί νομίζουμε ότι οι δύο λέξεις σημαίνουν το ίδιο πράγμα, εντούτοις πρόκειται για δύο εντελώς ξεχωριστές και διαφορετικές έννοιες.

Αρχικά να σημειώσουμε ότι το Καρναβάλι είναι μια γιορτή που ξεκίνησε από την ελληνική αρχαιότητα και φτάνει μέχρι τις μέρες μας.

Η Αποκριά είναι χριστιανική γιορτή η οποία εισήχθη στα χριστιανικά χρόνια με στόχο και σκοπό να εκτοπίσει τα σατανικά – όπως μέχρι σήμερα τα χαρακτηρίζει – Καρναβάλια.

Λανθασμένα, λοιπόν, πολλοί ταυτίζουν τις δύο γιορτές ή ακόμη χειρότερα θεωρούν ότι η λέξη Καρναβάλι προέρχεται από από τις λατινικές λέξεις “carne”= κρέας και “vale”= απέχω (ή κατ’ άλλους από τη λέξη “levare”= αίρω, σηκώνω). Η αντίστοιχη ελληνική λέξη είναι «Αποκριά» (απο+κρεω) που κι αυτή σημαίνει «αποχή από το κρέας» και δηλώνει τη χρονική περίοδο προετοιμασίας για τη νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής, όπως ορίζει η παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Τα χαρακτηριστικά του Καρναβαλιού

Το Καρναβάλι στην αρχαία Ελλάδα ήταν συνδεδεμένο με τις γιορτές προς τιμήν του Θεού Διόνυσου. Στην αρχαία Αθήνα γιορταζόταν στις αρχές Μαρτίου και καθώς ερχόταν η άνοιξη εορτάζονταν τα Ανθεστήρια, μια γιορτή προς τιμήν του Διονύσου ή κατ’ άλλους του Απόλλωνα.

Οι μεταμφιέσεις ήταν το κύριο χαρακτηριστικό των γιορτών αυτών, όπου οι άνθρωποι φορούσαν δέρματα ζώων, άλειφαν το πρόσωπό τους με την τρυγία (δηλ. το σκούρο κατακάθι του μούστου) και γενικότερα προσπαθούσαν να έχουν τη μορφή ανθρωπόμορφου τράγου, επειδή έτσι πίστευαν ότι έμοιαζαν οι Σάτυροι (δαιμονικές θεότητες) που συνόδευαν το Διόνυσο στα γλέντια του.

Επίσης χαρακτηριστικό των γιορτών αυτών ήταν το ξεφάντωμα και τα παντός είδους πειράγματα.

Στο πλαίσιο των γιορτών γίνονταν και προσφορές προς τους νεκρούς.

Παρόμοιας φύσης ήταν και τα ρωμαϊκά «Λουπερκάλια», προς τιμήν του Λούπερκου, του θεού της γονιμότητας και προστάτη των βοσκών.

Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι τα αρχαία Καρναβάλια δεν έχουν καμία σχέση με την αποχή από το κρέας. Ούτε τα χαρακτηριστικά που δώσαμε πιο πάνω ανταποκρίνονται στην ηθική της χριστιανικής Εκκλησίας.

Επιπλέον, αν όντως τα Καρναβάλια συμβαδίζουν με την χριστιανική ηθική, τότε πώς δικαιολογούνται οι μέχρι των ημερών μας λυσσαλέες επιθέσεις των χριστιανικών Εκκλησιών εναντίον του Καρναβαλιού;

Ο «Κάρνος»

Κάπου αλλού λοιπόν θα πρέπει να αναζητήσουμε τη σημασία των δύο συνθετικών “κάρνα” και “βάλι”.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πάρα πολλά σημεία της Ομήρου Ιλιάδας και Οδύσσειας, συναντούμε την λέξη «Καρ» και τα παράγωγα της. (Θ 306, Π 392, ε 376, θ 92, ι 140, υ 75 κ.α.).

Η λέξη αυτή σημαίνει «κεφάλι» και σύγχρονη επιβίωσή της είναι βεβαίως η «κάρα». Εάν τώρα προσθέσουμε και το ευφωνικό «ν» στην ομηρική λέξη «καρ», οδηγούμαστε στη λέξη «κάρνος».

Ποιος ήταν λοιπόν ο Κάρνος;

Από την Ελληνική Μυθολογία μαθαίνουμε ότι ο Κάρνος ήταν κάποιος μάντης του Θεού Απόλλωνα από την Ακαρνανία, τον οποίο σκότωσε ο Ηρακλείδης Ιππότης, ο γιος του Φύλαντος. Οι συγγενείς του Ιππότου μάλιστα αναγκάστηκαν στη συνέχεια να προσφέρουν πλούσιες θυσίες στον Απόλλωνα προκειμένου να εξευμενίσουν την οργή του για τον φόνο του Κάρνου.

Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει τον Κάρνο και ως Κριό (Λακωνικά 13, 4) γεγονός που δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι η λέξη «κάρνος» σημαίνει «κριός».
Κάρνος ονομαζόταν επίσης κι ένας αρχαιότατος ποιμενικός, με μορφή κριαριού και ιθιφαλλικός Θεός των Πελοποννησίων, προστάτης της γονιμότητας. Αυτός είναι άγνωστος σήμερα, όμως ήταν περίπου αντίστοιχος με τον γνωστότερο Πρίαπο του Ελλησπόντου.

Ουσιαστικά δηλαδή ο Κάρνος ήταν ένας γονιμοποιητικός Θεός, τόσο των Λακώνων όσο και των Μεσσηνίων, πριν από την επικράτηση των Δωριεών στη νότια Πελοπόννησο, ενταγμένος στην χορεία των ζωόμορφων θεοτήτων οι οποίες, σύμφωνα με την ιστορία των θρησκειών, προηγήθηκαν των ανθρωπόμορφων.

Τα «Κάρνεια»

Σε περιοχές της αρχαίας Ελλάδας υπήρχε και γιορτή αφιερωμένη στον Κάρνο, με την ονομασία «τα Κάρνεια», η οποία κατά τους ιστορικούς χρόνους τελείτο σε όλες τις δωρικές πόλεις προς τιμή του Καρνείου Απόλλωνα.

Εορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα στο Γύθειο, στο Οίτυλο και στα Λεύκτρα της Λακωνίας, στη Καρδαμύλη και στις Φαρές Μεσσηνίας, στην Σικυώνα της Κορινθίας, στο Άργος της Αργολίδος και προπάντων στο Ιερό Άλσος με τα κυπαρίσσια, το λεγόμενο Καρνάσιον ή Καρνειάσιον στη μεσσηνιακή Οιχαλία. Το Άλσος αυτό βρισκόταν δίπλα στην όχθη του ποταμού Χάραδρου και το κοσμούσαν τα περικαλλή αγάλματα του Κριοφόρου Ερμή, της Αγνής (τοπική ονομασία της Περσεφόνης) και του Καρνείου Απόλλωνα (Παυσανία, Μεσσηνικά 2,2).

Οι εορταστές μεταμφιέζονταν όλοι και συμμετείχαν σε μυστήρια παρόμοια με εκείνα της Ελευσίνας, τα οποία κατά την μυθολογική παράδοση ίδρυσε ο Ελευσίνιος Καύκων, ο γιος του Κελαίνου, ενώ κατά το πέρας της γιορτής γινόντουσαν πάνδημα συμπόσια και «πανηγυρισμοί»!

Κάρνα-βάλι

Κατά μία ερμηνεία, όπως αναφέραμε στην αρχή, η λέξη Καρναβάλι αποδίδεται στη λατινική “carne”= κρέας και “vale”= απέχω.

Αφού είδαμε τα περί Κάρνου, ας δούμε και το δεύτερο συνθετικό της λέξης.

Στα αρχαία ελληνικά υπάρχει το επίρρημα «βάλλε» ή «άβαλε» και το οποίο σημαίνει «είθε» και «μακάρι».

Σημειωτέον ότι η λέξη αυτή έχει περίπου 15 ερμηνείες και σημασίες, όπως «στρέφω», «σείομαι πέρα δώθε», «ελαύνω», «φορώ», «προκαλώ», «ρίπτομαι» αλλά και… «φωτίζω».

Σε συνέχεια των πιο πάνω, υπάρχει το ρήμα «βαλλίζω» που σημαίνει «χοροπηδώ», με άλλα λόγια ο «βαλλισμός» είναι ο «πηδηχτός χορός».
Η θέση της Εκκλησίας για το Καρναβάλι

Απόδειξη ότι τα Καρανβάλια δεν έχουν καμία σχέση με την Αποκριά, είναι ότι τα Καρναβάλια καταδικάστηκαν από την 6η Οικουμενική Σύνοδο του 692μ.Χ.

Η Εκκλησία θεωρεί ότι τα Καρναβάλια είναι μια γιορτή παγανιστική (των πολυθεϊστών) με πυρήνα μαγικο-θρησκευτικό, πίσω από τον οποίο κρύβονταν οι αρχέγονες δοξασίες και δεισιδαιμονίες.

Η Εκκλησία είχε τρεις επιλογές για να ακολουθήσει:

α) Να τις απορρίψει, καταδικάζοντάς τες, ως ειδωλολατρικές.

β) Να τις υιοθετήσει συλλήβδην και να τις ενσωματώσει μέσα στη νέα πίστη.

γ) Να τις αγνοήσει, κρατώντας απέναντι τους μια στάση ουδετερότητας αλλά χωρίς να παύει σε κάθε ευκαιρία να τονίζει την παγανιστική τους προέλευση.

Ξεκίνησαν λοιπόν με την πρώτη επιλογή και τότε η Εκκλησία είχε επιτεθεί με σφοδρότητα στις γιορτές αυτές. Αργότερα και αφού αντιλήφθηκε ότι κι αυτή η γιορτή είχε βαθιές ρίζες μέσα στο λαό, αναγκάστηκε να τις ανεχτεί, προσπαθώντας να αλλάξει το νόημα και τη σημασία αυτών των γιορτών.

Έτσι ταύτισε την περίοδο αυτή με την Σαρακοστή και το Τριώδιο. Δεδομένου επίσης ότι αυτές οι γιορτές περιείχαν και τις προσφορές προς τους νεκρούς, εισήγαγε το «Ψυχοσάββατο».

Έτσι, αυτές τις μέρες συνδυάζεται το γλέντι ο χορός και το ξεφάντωμα, με την αυστηρή νηστεία και τη λατρεία της Μ. Τεσσαρακοστής, η οποία θα επακολουθήσει. Και θα απαιτήσει από τον πιστό λαό να ακολουθήσει την κατανυκτική λατρευτική ατμόσφαιρα της Εκκλησίας, με τα Απόδειπνα, τους Κατανυκτικούς εσπερινούς και τους Χαιρετισμούς, την μεγάλη πορεία προς το κέντρο των εκδηλώσεων, την Μεγάλη Κυριακή του Πάσχα.

http://dialogos.com.cy/blog/karnavali-i-apokries/#.WLJ1dtJ97Dc