ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ,ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ

Ψυχοπαίδης

http://dakepekoz.blogspot.com/2013/04/blog-post_2734.html

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ     ΠΗΓΗ http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/ show .php/DSGYM-C113/351/2367,9007/ Όσο μπορείς Oι παραινέσεις που απευθύνει ο Κ.Π. Καβάφης αναφέρονται τόσο στον εαυτό του όσο και σε κάθε αποδέκτη του ποιήματος και υποδεικνύουν μια ηθική στάση και μια μετρημένη κοινωνική ζωή. Το ποίημα γράφτηκε το 1913. Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την  θέλεις, τούτο προσπάθησε τουλάχιστον όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες. Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την, γυρίζοντας συχνά κι εκθέτοντάς την στων σχέσεων και των συναναστροφών την καθημερινήν ανοησία, ως που να γίνει σα μια ξένη φορτική. Κ.Π. Καβάφης,  Ποιήματα,  τόμ. 1, Ίκα ρος        Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής   Aντώνης Απέργης, Εν τω μηνί Αθύρ

ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1 Ποιες προσπάθειες θα πρέπει να καταβάλει ο άνθρωπος, για να υπερασπιστεί  την προσωπική ελευθερία και την αξιοπρέπειά του; Συσχετίστε την απάντησή σας  με τον τίτλο του ποιήματος. 2 Καταγράψτε τις μετοχές και εξηγήστε τη γραμματική και σημασιολογική λειτουργία  τους στο ποίημα. 3 Ποιον κίνδυνο επισημαίνει ο ποιητής στον τελευταίο στίχο; Με ποιον τρόπο  πιστεύετε ότι ο κίνδυνος αυτός μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά; 4 Ποιες κοινωνικές εκδηλώσεις μπορούν, σύμφωνα με τον ποιητή, να ευτε λίσουν τη ζωή του ατόμου; Γράψτε, αν θέλετε, ένα σύγχρονό σας παράδειγμα. ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Με αφορμή τις διδακτικές ενότητες για τα ατομικά δικαιώματα και τις κοινωνι κές υποχρεώσεις, συζητήστε με τον καθηγητή της Κοινωνικής και Πολιτικής  Αγω γής τις παραινέσεις που απευθύνει ο Καβάφης. Αναφερθείτε ιδίως στους  κινδύνους που διατρέχουν οι νέοι της ηλικίας σας από την έλλειψη μέτρου  και την υπερβολή που χαρακτηρίζει τη σημερινή εποχή.

Η Αλεξάνδρεια στις αρχές του αιώνα (Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.)

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ -"ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ" (ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ)

ΠΗΓΗ http://istografia.blogspot.com/2016/02/blog-post_29.html

  ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ

Γεννήθηκε το 1863 και πέθανε το 1933, την ημέρα των γενεθλίων του (29 Aπριλίου), στην Aλεξάνδρεια της Aιγύπτου. Στην ίδια αυτή πόλη έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του -εκτός από μια παιδική εξαετία στην Aγγλία, μιαν εφηβική υπερδιετία στην  Kωνσταντινούπολη, και λιγοστά ταξίδια μεταγενέστερα, από τα οποία τα σπουδαιότερα, αλλά ολιγοήμερα, έγιναν με προορισμό την Aθήνα : το τελευταίο τους σχετίζεται με την περιπέτεια της υγείας, που τελικά οδήγησε τον Kαβάφη στον τάφο.

Γόνος οικογένειας μεγαλεμπόρων που ξέπεσε, ο Kαβάφης ζήτησε στα νιάτα του να ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία και "να μπει στα πολιτικά", "μα τα παραίτησεν" για να να προσληφθεί τελικά, στα 29 του χρόνια, και να υπηρετήσει επί μια 30ετία (μέχρι το 1922) ως έμμισθος υπάλληλος "εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το Yπουργείον των Δημοσίων Έργων της Aιγύπτου", όπως ο ίδιος προσδιόρισε τη βιοποριστική του εργασία σ' ένα σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμά του.

Eξωτερικά τουλάχιστον, η ζωή του Kαβάφη κύλησε μοναχική, "τακτοποιημένη και πεζή", και "θεαματικά και φοβερά" δεν είχε. Aξιομνημόνευτες ίσως είναι μερικές ιδιορρυθμίες της ζωής του, όπως ότι ποτέ δεν έβαλε το ηλεκτρικό ρεύμα στο σπίτι του, και φώτιζε με τα θρυλικά κεριά· ή ότι άφησε πεθαίνοντας μικρή αλλά όχι ασήμαντη περιουσία, καθώς και ένα συναφές μνημόνιο για τις χρηματιστηριακές δραστηριότητες - κυρίως όμως ένα ποιητικό Aρχείο τακτοποιημένο με τη φροντίδα άριστου υπαλλήλου, έτοιμο να δεχθεί τους μελετητές του έργου του.

Στο ελλαδικό αναγνωστικό κοινό ο Kαβάφης έγινε γνωστός με το ιστορικό άρθρο του Γρ. Ξενόπουλου στα Παναθήναια (1903), ενώ στο αγγλόφωνο κοινό τον πρωτοσύστησε (1919) ο Aγγλος μυθιστοριογράφος και φίλος του, E. M. Φόρστερ. Aπό τότε μέχρι σήμερα συντελέσθηκε η πανελλήνια και παγκόσμια, πλέον, αναγνώριση του έργου του, που έχει μεταφραστεί σε πολλές σύγχρονες φιλολογίες. Έμπρακτη εξάλλου αναγνώριση αποτελεί και το ότι ο μεγάλος ομότεχνός του, ο Μπέρτολτ Mπρεχτ, έγραψε και δημοσίευσε στα 1953 ένα ποίημα που ολοφάνερη πηγή του έχει τους καβαφικούς "Tρώες" (το παραθέτω στην "καβαφική" μετάφραση του Γ.Π. Σαββίδη):

ΔIABAZONTAΣ ENAN OΨIMO EΛΛHNA ΠOIHTH

Στες μέρες όπου η πτώσις των ήταν βεβαία

-στα τείχη επάνω είχεν ήδη αρχίσει ο θρήνος-

κομμάτι κατόρθωσαν οι Tρώες να μπαλώσουν, κομμάτι

τες τριπλές ξύλινες πύλες, κομμάτι.

Kαι άρχισαν να έχουν θάρρος και καλές ελπίδες.

Ώστε και οι Tρώες, λοιπόν.

Eντέλει δεν είναι υπερβολή, αν πούμε ότι ο άνθρωπος που αρχικά φιλοδόξησε να γίνει ο αναγνωρισμένος ή ο καλύτερος ποιητής της ελληνικής παροικίας στην Aλεξάνδρεια, μεταθανάτια έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς ευρωπαίους ποιητές του 20ού αιώνα.

Mίμης Σουλιώτης, K.Π. Kαβάφης: Eπίσημος, Kρυμμένος και Aτελής, "Eρμής" 1995 (Απόσπασμα)  (http://www.snhell.gr/)

  

Ανάλυση του νοήματος  (ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΦΩΤΕΙΝΗ ΘΕΟΔΟΥΛΟΥ)

Στόχος του ποιητή είναι να μας καθοδηγήσει και να μας επισημάνει πως πρέπει να προστατεύουμε τον εαυτό μας από τις ρηχές και ευτελείς συναναστροφές διαφυλάσσοντας την αξιοπρέπειά μας.  

O εξευτελισμός

• μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου – οι  πολλές  συναθροίσεις : οι  άνθρωποι  συναντιούνται  απρόσωπα και δεν ενδιαφέρονται για την ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ τους ή τη σοβαρή συζήτηση και τη γόνιμη ανταλλαγή απόψεων. Μετά από τέτοιες συναθροίσεις εύλογο είναι να αισθάνεται κανείς κενός.

•  μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες – οι συγκεντρώσεις, στις οποίες μπορεί κανείς να παρασυρθεί και να μιλήσει πολύ περισσότερο από όσο πρέπει ή  να  εκμυστηρευτεί τα προσωπικά του ζητήματα σε όλους, εκφράζοντας τα πιο ενδόμυχά του συναισθήματα, τους πιο κρυφούς του φόβους.

•  στων σχέσεων και των συναναστροφών την καθημερινήν ανοησίαν – από τη μια πλευρά μπορεί να εννοούνται  οι  επιφανειακές σχέσεις με ανθρώπους, για τους οποίους δε νοιαζόμαστε πραγματικά ούτε κι εκείνοι νοιάζονται για μας. Μπορούν να μας προσφέρουν ίσως ευχάριστες στιγμές, αλλά δε θα μας στηρίξουν, όταν τους χρειαστούμε. Από την άλλη πλευρά μπορεί να δηλώνονται μ’ αυτούς  τους  στίχους  οι  σχέσεις με ανθρώπους ρηχούς, οι οποίοι ούτως ή άλλως δεν μπορούν να μας προσφέρουν τίποτα. 

•  ξένη  φορτική  – ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης. Ο άνθρωπος παρασυρμένος από τις διάφορες ρηχές συναναστροφές απομακρύνεται από τον πραγματικό εαυτό του και καταλήγει να ζει μια ζωή ανιαρή και πολύ κατώτερη εκείνης που του αξίζει.

Η αξιοπρέπεια

•  όσο  μπορείς  – έχει τεράστια σημασία η προσπάθεια που θα καταβάλουμε, για να διατηρήσουμε ένα επίπεδο στη ζωή μας και στη σχέση μας με τους άλλους.

•  μην την εξευτελίζεις – αυτή είναι η βασική παραίνεση του ποιήματος. Ισοδυναμεί με το να μη χάνουμε την υπόληψή μας, την αυτοεκτίμησή μας ή την εκτίμηση και το σεβασμό των άλλων  προς εμάς, την αξιοπρέπειά μας, την πνευματική μας αξία. Συγκεκριμένα:

- ΕΜΕΙΣ είμαστε υπεύθυνοι για την εικόνα που προβάλλουμε στην κοινωνία! Η συμπεριφορά μας πρέπει  να είναι ηθικά άμεμπτη. Να κερδίζουμε το σεβασμό των άλλων με τη στάση μας και τις πράξεις μας. 

-  να μας χαρακτηρίζει περηφάνια, ευπρέπεια και αυτοσεβασμός. Να σεβόμαστε τον εαυτό μας, έτσι ώστε να μην παρασυρόμαστε και να πέφτουμε σε μικρότητες που δε μας τιμούν. 

-  να μην υποτιμούμε τις δυνατότητές μας ούτε να δεχόμαστε οι άλλοι να μας υποτιμούν. Παράλληλα, όμως, να παραμένουμε ταπεινοί!

-  να αντιστεκόμαστε στις συναναστροφές με ρηχούς ανθρώπους ή ανθρώπους που είναι δυνατόν να επηρεάσουν αρνητικά τη ζωή μας.

- να είμαστε συγκρατημένοι στην εκδήλωση των συναισθημάτων μας. Δε χρειάζεται να γνωρίζουν όλοι τι  περνάμε! (Δε χρει άζεται  να εκθέτουμε στο Facebook όλα μας τα προσωπικά ζητήματα ,όλες μας τις ανασφάλειες και τους προβληματισμούς...! Έτσι, γινόμαστε τρωτοί και χάνουμε την εκτίμηση των άλλων.) 

Δεν υπάρχουν πεζοδρόμια στη ζωή,

δεν υπάρχουν φώτα τροχαίας

και «διαβάσεις πεζών».

Προσέχετε. 

Κώστας Μόντης

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ  ( http://mariagrivakou.blogspot.gr):

      1. Το συγκεκριμένο καβαφικό ποίημα γράφτηκε  το     
      1913 και ανήκει στην κατηγορία των παραινετικών- 
      διδακτικών ποιημάτων. Να τεκμηριώσετε αυτήν την 
      τοποθέτηση.

2. Ποιος είναι ο διπλός στόχος των παραινέσεων που απευθύνει ο ποιητής;

3. Σε ποιους απευθύνεται ο Καβάφης; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.  

4. Πιστεύετε ότι το περιεχόμενο του ποιήματος είναι εξαιρετικάεπίκαιρο στην εποχή μας; Μπορείτε να αντιληφθείτε τη διαχρονική σημασία του διλήμματος που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα οι νέοισχετικά με τις κρίσιμες επιλογές της ζωής και των κοινωνικών συναναστροφών;

5. Η πνευματική καλλιέργεια, η αυτογνωσία και τα ποικίλαπροσωπικά ενδιαφέροντα στη ζωή κάθε ατόμου προασπίζουν με τον καλύτερο τρόπο τις ατομικές ελευθερίες, τα κοινωνικά δικαιώματα αλλά και την ψυχική του υγεία, προάγοντας τηνπνευματική ολοκλήρωση, την αυτοεκτίμηση και τηνκοινωνικοποίησή του. Ποια όρια θέτει ο ποιητής για μια ευτυχισμένη και ουσιαστική ζωή;

6. Να σχολιάσετε τη γλώσσα, το ύφος  και τη στιχουργική οργάνωση του ποιήματος.

7. Ο άνθρωπος πρέπει να θέτει στόχους και προτεραιότητες στη ζωή του, να καθορίζει την προσωπική του στάση , να επανεξετάζειτις ιδέες του και να αντιδρά μ’ αυτόν τον τρόπο στη μαζική ψυχολογία και τη συμβατικότητα των κοινωνικών εκδηλώσεων σύμφωνα με τον ποιητή;

8. Να δικαιολογήσετε τον τίτλο του ποιήματος.

     9. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ανούσιων κι  
     επιφανειακών συναναστροφών; 

   10. Οδυσσέας Ελύτης, "Το Παράπονο", Τα ρω του έρωτα  (1972), Ποίηση, Ίκαρος 2002, σελ. 298.

Εδώ στου δρόμου τα μισά
έφτασε η ώρα να το πω
άλλα είναι εκείνα που αγαπώ
γι' αλλού γι' αλλού ξεκίνησα.

Στ' αληθινά στα ψεύτικα
το λέω και τ' ομολογώ.
Σα να 'μουν άλλος κι όχι εγώ
μες στη ζωή πορεύτηκα.

Όσο κι αν κανείς προσέχει
όσο κι αν το κυνηγά,
πάντα πάντα θα 'ναι αργά
δεύτερη ζωή δεν έχει.

Να συγκρίνετε θεματικά κι ιδεολογικά τα δύο ποιήματα. Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε; 

ΔΕΣ ΚΑΙ http://alexgger.blogspot.com/2012/09/blog-post_11.html

Κείμενα Γ' Γυμνασίου : Όσο μπορείς (Κωνσταντίνος Καβάφης)

ΠΗΓΗ http://skapanefs.blogspot.com/2012/04/blog-post_5998.html

ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ

Κ.Π. Καβάφης

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,

τούτο προσπάθησε τουλάχιστον

όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις

μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,

μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,

γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την

στων σχέσεων και των συναναστροφών

την καθημερινήν ανοησία,

ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.  

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

 ΔΟΜΗ

1η ενότητα (γαλάζια) : "Μην εξευτελίζεις τη ζωή σου"

2η ενότητα (πράσινη) : "τρόποι εξευτελισμού και αποτέλεσμα"

ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ ΡΕΝΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ

"Θα συνιστούσα αυτό το ποίημα να το μάθουν απόξω, όσο γίνεται περισσότεροι άνθρωποι, και να το ξαναδιαβάζουν, να το ξαναλένε στον εαυτό τους, όπως, να πούμε, είναι κάτι τέτοια ποιήματα - ξέρω γω - σαν το "Αν μπορείς" του Κίπλινγκ, έτσι ... Αυτό... να το μάθουν απόξω και να το λένε. Λέγεται Όσο μπορείς.  

Προσέχετε τι λέει; Και σκεφτείτε τη ζωή μας, τη δικιά μας, τη ζωή των κοινωνιών των συγχρόνων, τη ζωή των εκδηλώσεων...

Όλοι πολλοί μαζί... στέκουν όρθιοι, λένε λόγια... τούτο... κείνο... τάχα αγαπιούνται... φιλιούνται -- φιλάν τον αέρα, δεξιά κι αριστερά απ' τα μάγουλα ο καθένας, κανένας δε φιλάει πράγματι τα μάγουλα, κανένας δε φιλάει πράγματι το στόμα, κανένας δεν επιθυμεί πράγματι όσο λέει πως επιθυμεί τον άλλο, "Α!...τι ωραία που σε είδα!..."

Αυτή είναι η πολλή συνάφεια του κόσμου, οι πολλές κινήσεις κι ομιλίες, κι όλη αυτή η ψευτιά, το θέατρο... - η οποία, λέει, εξευτελίζει τη ζωή... την εκθέτει... στην καθημερινήν ανοησία των σχέσεων και των συναναστροφών.

Εδώ δείχνεται ο πράγματι - θα έλεγα - επαναστατικός Καβάφης, προσωπικά επαναστατικός, - γιατί δεν ξέρω αν επανάσταση είναι η φωνή..., η επίθεση..., η μάχη... και μήπως είναι πιο φοβερή επανάσταση η απόφαση ότι δεν έχω καμμιά σχέση με το κακό και τη φλυαρία αυτού του κόσμου !

Τον είπανε ποιητή της παρακμής..., αυτά είναι γελοιότητες. Ας στο ξαναλέει ο καθένας, ας το μάθει απόξω αυτό το ποίημα - θα του κάνει καλό -

Αν γλιτώσει και μία μονάχα απ αυτές τις εκδηλώσεις κι απ αυτές τες συνάφειες και τες πολλές κινήσεις κι ομιλίες, - θα είναι μεγάλο κέρδος."

πηγή : http://stavrochoros.pblogs.gr

ΚΑΠΟΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ

Το ποίημα γράφτηκε το 1913 και ανήκει στα φιλοσοφικά ή διδακτικά/παραινετικά ποιήματα του Καβάφη. Σύμφωνα με τον Παπανούτσο τα φιλοσοφικά ποιήματα του Καβάφη χωρίζονται στις παρακατω κατηγορίες :

α) σε αυτά που καταπιάνονται με το θέμα των τειχών (δηλαδή του αποκλεισμού από την αληθινή ζωή)

β) σε όσα  θέτουν  το θέμα της ύβρεως,(δηλαδή της αλαζονικής συμπεριφοράς)

γ) σε όσα μιλούν για τη ματαιότητα του πλούτου και της φήμης

δ) σε όσα τοποθετούνται στο θέμα της αξιοπρέπειας.

Το "Όσο μπορείς" μιλάει για την αξιοπρέπεια.

ΤΟ ΘΕΜΑ

Ο ποιητής προτείνει πρακτικούς κανόνες και ηθικές αρχές για την καθημερινή κοινωνική ζωή. Με στόχο την προστασία της ατομικότητας και της αξιοπρέπειας, απευθύνει ένα σύντομο υπόδειγμα ζωής στον αναγνώστη και ξετυλίγει τη βιοθεωρία του.

Ο ΤΙΤΛΟΣ

Ο τίτλος του ποιήματος είναι κειμενικός (δηλαδή υπάρχει και μέσα στο κείμενο/ποίημα). Ο Καβάφης προτείνει να ακολουθήσουμε το δύσκολο δρόμο της αντίστασης στη μαζοποίηση. Αναγνωρίζει τις δυσκολίες που υπάρχουν και γι'αυτό δεν είναι απόλυτος και αυστηρός. Η φράση "όσο μπορείς" τονίζει τη δυσκολία του εγχειρήματος και τον προσωπικό αγώνα που ο καθένας μας πρέπει να δώσει.

Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ Β' ΕΝΙΚΟΥ
Ο Καβάφης χρησιμοποιεί το β' ενικό μιας και πρόκειται για ένα παραινετικό ποίημα που απευθύνεται στον αναγνώστη. Ο ποιητικός τόνος γίνεται οικείος, ζεστός και άμεσος.


ΠΟΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΒΑΦΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ;
1. Η καβαφική αξιοπρέπεια/ η αίσθηση του χρέους : προβάλλεται στο ποίημα και αποτελεί βασική αξία του. Ο άνθρωπος οφείλει όταν βλέπει ότι διάφορα όνειρά του δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν, να είναι αξιοπρεπής και να μη θυσιάζει την ατομικότητά του στο βωμό ανούσιων συναναστροφών μόνο και μόνο για να γίνει κοινωνικά αποδεκτός.
2. Η γλώσσα : είναι η γνωστή ιδιότυπη καβαφική γλώσσα : δημοτική (π.χ. εξευτελίζεις αντί ευτελίζεις), καθαρεύουσα/ αρχαΐζουσα (την καθημερινήν) και ιδιωματισμούς (στες αντί στις, πηαίνοντας αντί πηγαίνοντας)
3. Πεζολογικό ύφος : δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία, ούτε πολλά επίθετα και εκφραστικά μέσα. Μοιάζει σα να είναι προφορικός ο λόγος του Καβάφη, κάτι που εξυπηρετεί το παραινετικό στυλ του ποίηματος.

ΑΝΑΛΥΣΗ Α' ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Από την αρχή του ποίηματος φαίνεται ότι ο Καβάφης αναγνωρίζει ότι ο καθένας μας έχει το δικαίωμα να κάνει όνειρα στη ζωή του και να την σχεδιάζει όπως θέλει. Πολύ συχνά συμβαίνει όμως κάποια από τα όνειρά μας να μένουν απραγματοποίητα. Γι'αυτή την περίπτωση μας μιλάει ο ποιητής. Θεωρεί ότι στη ζωή γίνεται ένας διμέτωπος αγώνας : αγωνιζόμαστε να κερδίσουμε διάφορα πράγματα και ταυτόχρονα αγωνιζόμαστε να μη χάσουμε άλλα, οφείλουμε να προσπαθούμε να ζούμε όπως θέλουμε, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να προσπαθούμε να ζούμε κι όπως πρέπει. Όταν η ζωή μας δεν είναι πραγματικά αυτή που ονειρευόμασταν, θα πρέπει να προσπαθούμε να μη γίνεται φτηνή και απρόσωπη.
Χρησιμοποιώντας το ρήμα "προσπάθησε", το επίρρημα "τουλάχιστον" και τη φράση "όσο μπορείς" δείχνει ότι δεν είναι αυστηρός και ότι κατανοεί τις δυσκολίες που υπάρχουν. Η προτροπή του ("μην την εξευτελίζεις") έρχεται μετά από μια άνω κάτω τελεία για να τονιστεί ιδιαίτερα. Οι φθοροποιές δυνάμεις είναι :
α) η πολλή συνάφεια του κόσμου (οι καθημερινές ανόητες, άσκοπες, ανούσιες συναναστροφές)
β) οι πολλές κινήσεις και ομιλίες (οι ηχηρές, πολύβουες συμμετοχές σε κοσμικότητες, η υπερβολική συμπεριφορά, η υπερέκθεση)


ΑΝΑΛΥΣΗ Β' ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Επαναλαμβάνεται η προτροπή "μη την εξευτελίζεις" κι έτσι γίνεται ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις δύο ενότητες, ενώ ταυτόχρονα παίρνει κυρίαρχη θέση μέσα στο ποίημα. Οι μετοχές που ακολουθούν είναι όλες τροπικές, φανερώνοντας το τρόπο με τον οποίο η ζωή μπορεί να εξευτελιστεί. Το αντικείμενο των μετοχών είναι πάντα η ζωή, ενώ το γεγονός ότι τίθενται σε ενεργητική φωνή υποδηλώνει την εκκούσια συμμετοχή του καθενός μας στον πιθανό εξευτελισμό. Οι τρεις μετοχές παραθέτονται κλιμακωτα : πηαίνοντας (τονίζεται η απόσπαση της ζωής από τον άνθρωπο), γυρίζοντας (τονίζονται οι μηχανιστικά επαναλαμβανόμενες κινήσεις) και εκθέτοντας (τονίζεται η ματαιοδοξία και η επιδειξιομανία ενός ανθρώπου ρηχού).
Αν ο άνθρωπος διαπράξει το αδίκημα να σπαταλήσει το δώρο της ζωής σε φθηνές κοινωνικές σχέσεις και σε ρηχές συνομιλίες, υπερβαίνοντας τα όρια της αξιοπρέπειάς του, απλά και μόνο για δείξει ότι ανήκει κι αυτός στη μάζα και να φανεί, τότε θα απογυμνωθεί από κάθε αξία και θα είναι άξιος λύπησης. Η ηθική απογύμνωση και η αποξένωση του ανθρώπου από τον εαυτό του είναι το αποτέλεσμα, αν δε θέτει όρια, αν δεν έχει το θάρρος και τη λεβεντιά να υψώσει το δικό του ανάστημα στο κοινωνικά αποδεκτό, όταν αυτό είναι επικίνδυνο.
Ο Καβάφης δεν μας αποτρέπει από το να είμαστε κοινωνικοί, αλλά καταδικάζει την κακής ποιότητας κοσμικότητα, την κοινωνική υποκρισία, τις αληθινές δηλαδή όψεις της αντικοινωνικότητας.

ΜΕ ΠΟΙΟ ΤΡΟΠΟ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΑΦΥΛΑΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΜΑΣ;
Η πνευματική καλλιέργεια, η αυτογνωσία και τα ποικίλα ενδιαφέροντα προάγουν την αυτοεκτίμηση. Αν δεν υπάρχουν αυτά, τότε η ζωή γίνεται σα μια ξένη, δηλαδή δεν είμαστε πια ο εαυτός μας, χάνουμε την ατομικότητά μας και αυτό μας γίνεται βάρος (φορτική).

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ 

Όλα τα έργα του Καβάφη  

"Όσο μπορείς"

"Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον" 

ποίημα του Κ.Π. Καβάφη

απαγγελία : Δημήτρης Χορν

μουσική επένδυση : Μάνος Χατζιδάκις

Την οπτικοποίηση του ποιήματος έκανε ο φίλος Σταύρος Δάλκος 

Κωνσταντίνος Καβάφης «Όσο μπορείς»

ΠΗΓΗ https://latistor.blogspot.com/2010/09/blog-post_16.html

Κωνσταντίνος Μάντης | Κωνσταντίνος Καβάφης «Οσο μπορείς» 

Conni Togel 

Κωνσταντίνος Καβάφης «Όσο μπορείς»Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως
την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.

Το «Όσο μπορείς» αποτελεί το ποίημα του Καβάφη που αποδίδει, περισσότερο από ο
ποιοδήποτε άλλο, τις σκέψεις του ποιητή για το πώς θα πρέπει οι άνθρωποι να αντιμετω
πίζουν τη ζωή τους, ώστε να μπορέσουν να διαφυλάξουν τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέ
πειά τους. Ο ίδιος ο ποιητής υπήρξε πάντοτε φειδωλός στις κοινωνικές του επαφές, κα
θώς επέλεγε με προσοχή τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόταν και απέ
φευγε τις περιττές κοινωνικές εκδηλώσεις.
Με τον πρώτο στίχο του ποιήματος ο Καβάφης αναγνωρίζει ότι πολλές φορές οι άνθρω
ποι, παρά τις συνεχείς τους προσπάθειες, δεν κατορθώνουν να κάνουν τη ζωή τους όπως ακρι
βώς θα ήθελαν, είτε γιατί δεν πετυχαίνουν πάντοτε τους στόχους τους είτε γιατί οι περιστά
σεις είναι αντίξοες. Ο ποιητής, επομένως, αντιλαμβάνεται ότι οι άνθρωποι δεν έχουν πάντοτε
τον έλεγχο της πορείας που θα ακολουθήσει η ζωή τους, καθώς πολύ συχνά παρά τις
επιθυμίες μας, τα πράγματα εξελίσσονται τελείως διαφορετικά, γι’ αυτό και αποδέχεται
 εξαρχής το ενδεχόμενο αυτό. Εκείνο, όμως, που οι άνθρωποι μπορούν να ελέγξουν εί
ναι ο τρόπος με τον οποίο θα διαχειριστούν την προσωπική τους ζωή, τον ίδιο τους τον
 εαυτό δηλαδή, κι ως προς αυτό επιχειρεί ο ποιητής να νουθετήσει τους αναγνώστες του.
Ακόμη, μας λέει ο ποιητής, κι αν δεν μπορείς να κάνεις τη ζωή σου όπως τη θέλεις, τουλάχι
στον προσπάθησε -όσο μπορείς- να μην την εξευτελίζεις μες στην πολλή συνάφεια του κό
σμου.
1η Στροφή: Ο ποιητής θεωρεί ότι η συνεχής επαφή με πολλούς και διάφορους ανθρώπους,
οι οποίοι δεν έχουν πάντοτε το χαρακτήρα και το ήθος που θα έπρεπε, λειτουργεί αρνητι
κά και για εμάς τους ίδιους. Η διαρκής συναναστροφή με άλλους ανθρώπους, χωρίς η ε
πιλογή τους να έχει γίνει με προσοχή, οδηγεί τον άνθρωπο στην απώλεια της προσωπι
κής του ταυτότητας, όλων των στοιχείων που συνθέτουν τη μοναδικότητά του και εν τέλει
στην απώλεια της αξιοπρέπειάς του. Οι άνθρωποι που εντελώς άκριτα συναναστρέφονται δια
ρκώς με πολλούς ανθρώπους, στην πορεία χάνουν την επαφή με τον ίδιο τους τον εαυ
τό, παραμελούν τον αγώνα που χρειάζεται για να χτίσει κανείς την ιδιαίτερη προσωπικό
τητά του και καταλήγουν να γίνονται ένα με το πλήθος. Για τον ποιητή αυτός ο αβασά
νιστος συγχρωτισμός αποτελεί σημαντικό πλήγμα, καθώς ο άνθρωπος χάνει έτσι την α
ξιοπρέπειά του και φυσικά τη μοναδικότητά του. Ο άνθρωπος που αφήνεται να γίνει ένα με
 τη μάζα και δεν εργάζεται για τη διαφύλαξη της προσωπικότητάς του, εξευτελίζει ουσιαστικά
 τη ζωή του, καθώς χάνει αυτό που τον κάνει ξεχωριστό και ιδιαίτερο, χάνει την ατομικότητά
του.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η πρόταση: όσο μπορείς, η οποία αποτελεί και τον τίτλο του ποιήμα
τος. Ο ποιητής αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι πάντοτε εφικτό για έναν άνθρωπο να επ
ιλέγει τα άτομα με τα οποία συναναστρέφεται και να αποφεύγει τις ανούσιες παρέες. Γι’ αυ
τό και ο ποιητής, από τον τίτλο κιόλας του ποιήματος, συμβουλεύει τον αναγνώστη
του, να αποφεύγει τις περιττές συναναστροφές όσο μπορεί.
2η Στροφή: Ο ποιητής και στη δεύτερη στροφή παραθέτει τις συμβουλές του σχετικά με την
 αξία που έχει η διαφύλαξη της ατομικότητας, καθώς αν κάποιος βρίσκεται σε διαρκή κίνηση
 από τη μία παρέα στην άλλη κι από τη μία κοινωνική εκδήλωσή στην άλλη, και εκθέτει τον
εαυτό του στις ανοησίες και τις ανούσιες κουβέντες κάθε ανθρώπου, τελικά κινδυνεύει
να αλλοτριωθεί. Ο άνθρωπος κινδυνεύει να χάσει βασικά στοιχεία της ατομικότητάς του,
σε σημείο που να αισθάνεται πλέον ότι έχει αποξενωθεί από τον ίδιο του τον εαυτό και πως
τελικά έχει ξεπέσει σε σχέση με το πώς ήταν παλιότερα ή με το πώς θα ήθελε να είναι.
Ο άνθρωπος, δηλαδή, που δεν αφιερώνει χρόνο στον εαυτό του και στο χτίσιμο της προσω
πικότητάς του, καταλήγει να εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων και αδυνατεί να κατανοή
σει πώς η ιδιαίτερη αξία του εντοπίζεται εν τέλει στη μοναδικότητά του. Ένας άνθρωπος
που επιχειρεί να ταιριάξει με άλλους ανθρώπους και προσπαθεί να ενταχθεί στις παρέες τους
 με το να γίνει ίδιος μ’ αυτούς, καταλήγει τελικά να γίνεται ένα με τη μάζα και να χάνει τον εαυ
τό του.

Ποιες προσπάθειες θα πρέπει να καταβάλει ο άνθρωπος, για να υπερασπιστεί την
 προσωπική ελευθερία και την αξιοπρέπειά του; Συσχετίστε την απάντησή σας με 
τον τίτλο του ποιήματος.
Ο ποιητής θεωρεί ότι κάθε άνθρωπος οφείλει να προασπίζει την αξιοπρέπειά του, αλλά και
 την προσωπική του ελευθερία ως προς τη διαμόρφωση των απόψεών του, με το να αποφεύ
γει τη διαρκή συναναστροφή με ανθρώπους που δεν έχουν κάτι ουσιαστικό να προσφέ
ρουν. Η καθημερινή επαφή με παρέες και ανθρώπους που έχουν ως μόνο κίνητρο τη διασκέ
δαση, λειτουργεί αρνητικά σε σχέση με τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Βασικό
χαρακτηριστικό, άλλωστε, της άκριτης συναναστροφής με ανθρώπους που δεν έχουμε επιλέ
ξει με προσοχή είναι η έκθεσή μας σε ανούσιες κουβέντες και ανώφελες ασχολίες. Ο καθένας
μας επομένως θα πρέπει, όσο μπορεί, να περιορίζει τις περιττές επαφές και να φρο
ντίζει για τη διαφύλαξη της ατομικότητάς του. Σημαντικό, βέβαια, είναι αυτό που εμφατικά α
ναφέρει ο Καβάφης στον τίτλο του ποιήματος, ότι δηλαδή δεν μπορούμε απόλυτα να προφυ
λάξουμε τον εαυτό μας από την κακή επιρροή των συναναστροφών μας, αλλά θα πρέπει να
 το προσπαθήσουμε στο βαθμό που μπορούμε. Η διαφύλαξη δηλαδή της ατομικότητάς μας
 είναι μια δύσκολη διαδικασία, καθώς είτε το θέλουμε είτε όχι είμαστε διαρκώς εκτεθειμέ
νοι στην καθημερινή επαφή με ανθρώπους, τους οποίους συχνά δεν έχουμε επιλέξει εμείς.
Επομένως, η προσπάθειά μας είναι απαιτητική και χρειάζεται μεγάλη αποφασιστικότητα για
να επιτευχθεί.

Καταγράψτε τις μετοχές και εξηγήστε τη γραμματική και σημασιολογική λει
τουργία τους.Οι μετοχές του ποιήματος είναι οι εξής: πηαίνοντας, γυρίζοντας και εκθέ
τοντας. Οι μετοχές αυτές είναι τροπικές και αποκαλύπτουν ουσιαστικά τον τρόπο με τον
 οποίο θέτουμε σε κίνδυνο την ατομικότητα και την αξιοπρέπειά μας. Με το να πηγαίνου
με δηλαδή σε κάθε κοινωνική εκδήλωση, με το να γυρίζουμε διαρκώς από μέρος σε μέρος κα
ι με το να εκθέτουμε τον εαυτό μας στην ανοησία που συνοδεύει η καθημερινή συνύπαρξη με
 ανθρώπους που δεν έχουν να μας προσφέρουν κάτι το ουσιώδες.

Ποιόν κίνδυνο επισημαίνει ο ποιητής στον τελευταίο στίχο; Με ποιόν τρόπο πι
στεύετε ότι ο κίνδυνος αυτός μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά;Ο κίνδυ
νος που ενυπάρχει στη διαρκή έκθεση του ατόμου στις ανούσιες συναναστροφές είναι η
αλλοτρίωσή του. Ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στο σημείο να αποξενωθεί από τον εαυτό του
 και να αισθάνεται πλέον πως η ίδια του η ζωή είναι κουραστική και καταπιεστική. Η αλλοτρί
ωση ουσιαστικά σημαίνει ότι ο άνθρωπος έχει χάσει την ατομικότητά του, την ιδιαίτερη προ
σωπικότητά του, σε σημείο που έχει γίνει πια ίδιος με τη μάζα και δεν μπορεί να αναγνω
ρίσει τα ιδιαίτερα στοιχεία του εαυτού του. Αν, δηλαδή, αντί να φροντίζουμε για το χτίσι
μο της προσωπικότητάς μας, περνάμε το χρόνο μας ανώφελα με άλλους ανθρώπους, κοιτά
ζοντας πώς θα διασκεδάσουμε, τελικά συνειδητοποιούμε ότι έχουμε πετύχει λιγότερα απ’
 όσα θα θέλαμε κι έχουμε γίνει κατώτεροι από τις προσδοκίες και τις δυνατότητές μας.
Για να αποφευχθεί επομένως ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης, θα πρέπει να φροντίζου
με για την ενδυνάμωση της προσωπικότητάς μας, για τη βελτίωση του εαυτού μας και φυσι
κά για τη σωστή επιλογή των ανθρώπων με τους οποίους συναναστρεφόμαστε.

Ποιες κοινωνικές εκδηλώσεις μπορούν, σύμφωνα με τον ποιητή, να ευτελίσουν
 τη ζωή του ατόμου; Γράψτε, αν θέλετε, ένα σύγχρονό σας παράδειγμα.Το ζήτη
μα που επιχειρεί να αναδείξει ο ποιητής είναι ότι πέρα από το είδος των εκδηλώσεων, τελι
κά η καθημερινή σπατάλη του χρόνου μας με φίλους και γνωστούς, δεν μπορεί παρά να έ
χει αρνητικές συνέπειες, καθώς όσο περισσότερο προσπαθούμε να ενταχθούμε σε μια παρέ
α και όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνουμε στους άλλους, τόσο περισσότερο χάνουμε τον
 εαυτό μας. Βέβαια, ο κίνδυνος είναι ακόμη πιο ορατός όταν αφιερώνουμε το χρόνο μας σε
 εκδηλώσεις όπου οι άνθρωποι λειτουργούν σαν μια μάζα, σαν όχλος και αφήνουν κατά μέ
ρους τα ιδιαίτερα στοιχεία της προσωπικότητάς τους. Εκείνο δηλαδή που είναι περισσότε
ρο επίφοβο είναι η ένταξη του ατόμου σε ομάδες που λειτουργούν διαβρωτικά ως προς
την ατομικότητα και κινούνται κυρίως προς την εξομοίωση όλων των μελών τους.



ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ http://fliphtml5.com/xpqa/ogkn/basic

Κ. Π. Καβάφης, Όσο μπορείς

ΠΗΓΗ https://taenoikwkaiendimw.blogspot.com/2014/02/blog-post_11.html

Η εκπομπή ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ του Τάσου Ψαρρά, 
αφιερωμένη στη ζωή
 και το έργο του Κ.Π. Καβάφη

Η εκπομπή 'Έλληνες του πνεύματος  και της τέχνης του ΣΚΑΙ, 
αφιερωμένη
 στον Κ.Π. Καβάφη

Στην  ηλεκτρονική έκδοση του Αρχείου Καβάφη, έργο του Σπουδαστηρίου και ιδιοκτησία
 του Ιδρύματος Ωνάση, θα βρείτε όλα τα έργα του ποιητή και πλούσιο ανέκδοτο υλικό,
 όπως αυτό προκύπτει από την συνεχιζόμενη μελέτη του Αρχείου του. Περιλαμβάνει επίσης
 γενικές πληροφορίες για τον Καβάφη, αλλά και ειδικότερες για την πρόσληψη και 
απήχηση της Καβαφικής ποίησης παγκοσμίως.

Ο χαρακτήρας του ποιήματος – σε ποιον απευθύ
νεται

• Ανήκει στα φιλοσοφικά-ηθικά ποιήματα, με  διδακτικό-παραινετικό
•  χαρακτήρα 
• (β΄πρόσωπο): ο ποιητής βγάζει σαν απόσταγμα από την προσω
• πική
•  του πείρα
•  το βαθύτερο νόημα της ζωής (όχι ευκαιριακούς και εφήμερους 
• κανόνες ζωής)
•  και το εμπιστεύεται στον αποδέκτη κάθε εποχής και κάθε 
• κοινωνικής 
• πραγματικότητας.
• «λόγος εις εαυτόν» : αφουγκραζόμαστε την εσωτερική φωνή του 
• ποιητή
•  σε μια προσπάθεια να ανασυντάξει τις δυνάμεις του και να
•  φρεσκάρει 
• τη βιοθεωρία του.

Ο τίτλος

κειμενικός, δηλ. αντλείται από το κύριο σώμα του ποιήματος και
 με την
 επανάληψή του
 προτρέπει σε καθημερινό, συστηματικό αγώνα, στα πλαίσια
 βέβαια
 των 
δυνατοτήτων του καθενός.

http://dakepekoz.blogspot.gr/2013/04/blog-post_2734.html

Πρώτη στροφή – αντίσταση στην ευτέλεια, συμβατικότητα
 των
 κοινωνικών επαφών

• Προτεραιότητα εφικτή και θεμιτή η επιδίωξη μιας ζωής σύμφωνης
•  με τα
•  όνειρα-πιστεύω μας.
• Καθήκον η διαφύλαξη της αξιοπρέπειας-αυθεντικότητας, απαραί
• τητων
•  αλλά και 
• εύθραυστων συστατικών της ανθρώπινης αξίας, ακόμα κι όταν η ζωή 
• δεν
•  αντιστοιχεί
•  στις προσδοκίες μας.
• Η άσκοπη καθημερινή υπερέκθεση σε ανόητες, ηχηρές κοσμικό
• τητες,
•  η συνανα
• στροφή με ρηχούς, κενούς και ματαιόδοξους ανθρώπους φθείρουν, 
• εκχυδαΐζουν 
• και εξευτελίζουν τη ζωή.
• Η ουσιαστική προτροπή του 3ου στ. «μην την εξευτελίζεις» αίρεται
•  στο 
• ύψος ηθικής 
• εντολής, απομονώνεται και προβάλλεται με τη διπλή τελεία και προε
• τοιμάζε
• ται καθώς
•  αποτελεί απόδοση στην υπόθεση του 1ου στ. και επεξήγηση στην 
• αντωνυμία 
• τούτο του 2ου στ.
• «Πολλή συνάφεια», «πολλές κινήσεις κι ομιλίες» : το λάθος βρίσκεται
•  στην
•  υπέρβαση
•  του ηθικού μέτρου, στο ανούσιο ξόδεμα της «μιας και μοναδικής
•  ακριβής
•  ζωής μας»
• Ο τόνος είναι θερμός, οικείος, τρυφερός, συγκαταβατικός. Η εντολή
•  σπάει
•  σε πολλά
•  κομμάτια (τουλάχιστον, όσο μπορείς), μετατρέποντας την αυστη
• ρότητα 
• σε γνήσια 
• και ειλικρινή κατανόηση.

http://logotexnikesmikrografies.blogspot.gr/2012/05/blog-post_8045.html

Δεύτερη στροφή – ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης, απο
τελμάτωσης

• «μην την εξευτελίζεις» :επαναφορά ηθικής επιταγής, συνδετικός κρίκος, 
• νοηματικό
•  βάρος ασύνδετο, χαλαρό κλιμακωτό σχήμα σχηματίζουν οι τρεις 
• τροπικές
•  μετοχές 
• με ενεργητική σημασία και εννοούμενο αντικείμενο «τη ζωή». Ο 
• άνθρωπος είναι 
• υποκείμενο/θύτης αλλά και θύμα, αφού πρόκειται για τη δική του 
• ζωή.
• «πηαίνοντάς την» : η ζωή αποσπάται από τον άνθρωπο που ως 
• σκεύος την 
• μεταφέρει χωρίς μέτρο και αυτοσεβασμό. «γυρίζοντας»: τονίζεται 
• η επανα
• ληπτική, μηχανιστική κίνηση. «εκθέτοντάς την»: τονίζεται η επιδεικτική 
• μαται
• οδοξία και η ρηχότητα.
• Στον τελευταίο στίχο αισθητοποιείται η αλλοτρίωση, αποκοπή από τη 
• βαθύτερη
•  ανθρώπινη ουσία,  υποβιβασμός, απώλεια της αυθεντικότητας
• -διαφο
• ρετικό
• τητας-αυτοσεβασμού.
• Οι αλλεπάλληλοι συμβιβασμοί, η υποταγή στα συμφέροντα 
• - επιθυμίες 
• των πολλών,
•  η απώλεια επαφής με το βαθύτερο εαυτό μας, η αποδυνάμωση 
• της βούλησης
•  κάνουν τη ζωή ανυπόφορη, ξένη, βασανιστική.
• Πνευματική καλλιέργεια, ποικιλία ενδιαφερόντων, εκλεκτικότητα,
•  μέτρο, 
• προσωπική περισυλλογή και αυτοσυγκέντρωση, κριτική στάση 
• απέναντι στους
•  μηχανισμούς κατασκευής ισοπεδωτικών καταναλωτικών προτύπων, 
• αντίσταση 
• στο μιμητισμό και τη μαζοποίηση.

Κοινωνικοί, όχι «μαϊντανοί»........

Είναι πολύ βασικό να κρατήσουμε ότι ο Καβάφης δε ζητάει από τον 
αναγνώστη να
 στραγγαλίσει την κοινωνικότητά του, ούτε να προσχωρήσει σε μια 
ασκητική ζωή ή 
αποτραβηγμένος από τον κόσμο να περιοριστεί σε αυστηρά επι
λεγμένες
 συντροφιές
 αποκλείοντας εκ των προτέρων ως βλαπτική ή άχρηστη την επαφή 
με 
ανθρώπους 
που φαίνονται διαφορετικοί από αυτόν. Ούτε η υπέρβαση του 
μέτρου
 στη συχνότητα 
των κοινωνικών επαφών έχει αριθμητικό όριο. Δε διευθετείται η ποιότητα της 
κοινωνικότητας αν μετριούνται με το υποδεκάμετρο οι κοινωνικές 
έξοδοι. 
Ούτε βέβαια
 εκθειάζει τη μοναξιά, η οποία θα μπορούσε κάλλιστα να είναι
 προϊόν 
αντικοινωνικότητας
 ρηχότητας μισανθρωπισμού και έπαρσης. Δεν προτείνει, δηλαδή, 
τον ελιτισμό, τον
 ερημιτισμό, την αντικοινωνικότητα.

Καταδικάζει την κακής ποιότητας κοσμικότητα και τον κομφορ
μισμό, 
την κοινωνική
 υποκρισία, την ανοησία, τις αληθινές όψεις της αντικοινωνικότητας.
 Δεν αποτρέπει 
από τη συναναστροφή και το διάλογο με διαφορετικούς ανθρώπους 
από εμάς αλλά 
καταγγέλλει τη μαζοποίηση και όλα τα παρελκόμενα, την απεγνω
σμένη
 προσπάθεια 
να ταιριάξουμε με όλους και με όλα, οικειοποιούμενοι τρόπους και
 ήθη 
ξένα,
 μοιράζοντας 
ψεύτικα χαμόγελα, αβρότητες και φιλοφρονήσεις από φόβο, από
 κεκτημένη
 ταχύτητα,
 από συνήθεια, από μόδα, ώσπου δεν αναγνωρίζουμε πια τον 
εαυτό μας. 

Εφιστά την προσοχή να μην αφεθούμε στην προδοσία του εαυτού
 μας, όταν
 παραμερίζουμε τις ανάγκες μας, απιστούμε στις ιδέες μας, από
 αγωνία να
 ενταχθούμε,
 να μας αποδεχτούν, να είμαστε. Ζητά από εμάς να είμαστε 
εκλεκτικοί,
 όχι ελιτιστές.
 Διαφορετικοί, όχι εκκεντρικοί, αυτόβουλοι και όχι ετεροκαθοριζόμενοι,
 μετρημένοι, όχι 

σνομπ, εκφραστικοί, όχι γελοίοι, αξιοπρεπείς όχι ακριβοθώρητοι, 
κοινω
νικοί, 
όχι «μαϊντανοί». 

Διαφορετικά, ξοδεύεται η ζωή, χάνουμε το χρόνο μας, δεν αποκο
μίζουμε
 κανένα 
όφελος. Οι ανόητες επαφές αποκοιμίζουν τη συνείδηση, γιατί
 δε μας 
αφήνουν το χρόνο,
 τη διαύγεια να συνομιλήσουμε με τον εαυτό μας, να επεξεργαστούμε
 τις νωπές 
εμπειρίες μας, να κάνουμε έναν απολογισμό ζωής και να αντιμετω
πίσουμε 
τα πραγμα
τικά μας προβλήματα. Οι καθημερινές επιφανειακές κοινωνικές 
εμπειρίες
 πολλές φορές
 θωπεύουν τις αδυναμίες του χαρακτήρα μας -και το χειρότερο- 
μας 
καταστούν με τον
 καιρό ανίκανους να νιώσουμε γνήσια συναισθήματα και αληθινές
 συγκινήσεις.

Η Γλώσσα

• Ιδιότυπη καβαφική γλώσσα, μείγμα δημοτικής της Αλεξάνδρειας
•  με
•  ενσωματωμένες αρχαίες λέξεις, λόγιες (κάμεις), δημοτικές
•  με αρχαιο
• πρεπείς καταλήξεις (την καθημερινήν ανοησία), λαϊκές των καθημερινών συναλ
• λαγών, χωρίς εμφανή ποιητικότητα (εξευτελίζεις), κωνσταντινοπολίτικους 
• τύπους (στες, πηαίνοντας)
• Λιτή, πεζολογική, χωρίς υφολογικά στολίδια και λέξεις με μουσικότητα, 
• πολύ κοντά
•  στον προφορικό λόγο, αποτύπωση στιγμιαίας έμπνευσης χωρίς 
• φροντίδα 
• και αισθητικό έλεγχο.
• "Η έκφραση στον Κωνσταντίνο Καβάφη είναι ο γόρδιος δεσμός 
• ανάμεσα στις 
• δύο πολιτισμικές εκφράσεις, της Εγγύς Ανατολής και της Δύσης.
•  Στηρίζεται 
• στην ακριβολογία και στη στέρηση κοσμητικών επιθέτων της 
• αγγλοσαξονικής 
• παράδοσης και αφήνεται αισθησιακά στην Αλεξάνδρεια των 
• Πτολεμαίων και 
• στους επιγραμματοποιούς της Παλατινής Ανθολογίας." (Μένης
•  Κουμανταρέας,
•  Ξεχασμένη Φρουρά, Τα κρυφά χαρτιά του συγγραφέα, εκδόσεις 
• Καστανιώτη)

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να συγκρίνετε το «όσο μπορείς» με τα ποιήματα του Καβάφη 
που
 ακολουθούν 
ως προς το περιεχόμενο (στάση ζωής που εκφράζεται μέσα
 σ’αυτά) 
και τη μορφή 
(χαρακτήρας, πρόσωπο που χρησιμοποιεί, ύφος, εκφραστικά 
μέσα). 

Ιθάκη 

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μεν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους,
να σταματήσεις σ' εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν' αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ' έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά,
σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ' τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί ειν' ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει
και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ'έδωσε τ' ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.

Θερμοπύλες

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες•
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία•
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε•
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,

κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε. 

Che fece... il gran rifiuto

Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μιά μέρα
που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι
να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τόχει
έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα
πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.
Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο τ' όχι -το σωστό- εις όλην την ζωή του.

Che fece... il gran rifiuto: Στίχος του Ντάντε, πού σημαίνει : «ο οποίος έκανε. . . την μεγάλη άρνηση»• ο Καβάφης παράλειψε τις λέξεις per viltà που σημαίνουν «από δειλία» κι έβαλε στην θέση τους αποσιωπητικά  

Η  Σατραπεία

Τι συμφορά, ενώ είσαι καμωμένος

για τα ωραία και μεγάλα έργα

η άδικη αυτή σου η τύχη πάντα

ενθάρρυνσι κ’ επιτυχία να σε αρνείται•

να σ’ εμποδίζουν ευτελείς συνήθειες,

και μικροπρέπειες, κι αδιαφορίες.

Και τι φρικτή η μέρα που ενδίδεις,

(η μέρα που αφέθηκες κ’ ενδίδεις),

και φεύγεις οδοιπόρος για τα Σούσα,

και πηαίνεις στον μονάρχην Aρταξέρξη

που ευνοϊκά σε βάζει στην αυλή του,

και σε προσφέρει σατραπείες και τέτοια.

Και συ τα δέχεσαι με απελπισία

αυτά τα πράγματα που δεν τα θέλεις.

Άλλα ζητεί η ψυχή σου, γι’ άλλα κλαίει•

τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών,

τα δύσκολα και τ’ ανεκτίμητα Εύγε•

την Aγορά, το Θέατρο, και τους Στεφάνους.

Aυτά πού θα σ’ τα δώσει ο Aρταξέρξης,

αυτά πού θα τα βρεις στη σατραπεία•

και τι ζωή χωρίς αυτά θα κάμεις.

2. α)Το ποίημα "Αν" του Ρ. Κίπλινγκ, που ακολουθεί, 
διακρίνεται για τον 
έντονο διδακτικό χαρακτήρα του. Ποια διδάγματα 
θα αντλούσατε εσείς 
απ΄αυτό; Ποια στάση ζωής προτείνεται στο ποίημα; 
Σας βρίσκει σύμφωνους;

   β) Στους στίχους 24-30 ο ποιητής αναφέρεται 
στη στάση που
 πρέπει να κρατά κανείς απέναντι στην αποτυχία. 
Να την 
παρουσιάσετε σ’ ένα σύντομο κείμενο και να τη συγκρίνετε
 με την αντίστοιχη 
στάση απέναντι στην αποτυχία που προτείνει 
ο Καβάφης
 στο «όσο μπορείς»

Rudyard Kipling - If

If you can keep your head when all about you 

are losing theirs and blaming it on you, 

If you can trust yourself when all men doubt you, 

but make allowance for their doubting too;

If you can wait and not be tired by waiting, 

or being lied about, don't deal in lies, 

or being hated, don't give way to hating, 

and yet don't look too good, nor talk too wise;

If you can dream-and not make dreams your master; 

If you can think-and make thoughts your aim; 

If you can meet with triumph and disaster, 

and treat those two impostors just the same;

If you can bear to hear the truth you've spoken 

twisted by knaves to make a trap for fools, 

or watch the things you gave your life to, broken, 

and stoop and build 'em up with worn-out-tools;

If you can make one heap of all your winnings, 

and risk it on one turn of pitch-and-toss, 

and lose, and start again at your beginnings 

and never breathe a word about your loss;

If you can force your heart and nerve and sinew 

to serve your turn long after they are gone, 

and so hold on when there is nothing in you 

except the will which says to them: «Hold on!»

If you can talk with crowds and keep your virtue, 

or walk with Kings-nor lose the common touch, 

if neither foes nor loving friends can hurt you, 

If old men count with you, but none too much;

If you can feel the unforgiving minute 

with sixty seconds' worth of distance run, 

yours is the Earth and everything that's in it, 

and which is more- you'll be a Man, my son!

Πορτραίτο του Κίπλινγκ από τον Τζων Κόλιερ (περ. 1891)

Αν,  Ρ. Κίπλινγκ

Αν μπορείς να κρατάς την ψυχραιμία σου
όταν οι άλλοι χάνουν τη δική τους
και ρίχνουν σε σένα την ευθύνη
και την αιτία της αδυναμίας τους.


Αν έχεις πίστη στον εαυτό σου                                   5
όταν οι άλλοι αμφιβάλλουν για σένα
και δε σε πειράζει αυτή η δυσπιστία τους

Αν μπορείς καρτερικά να περιμένεις
χωρίς να σε κουράζει η αναμονή,
ή όταν διαδίδουν ψέματα για σένα                            10
να μην ξεπέφτεις και συ στο ψέμα,
ή όταν φανερά σου δείχνουν μίσος
να μην αφήσεις το μίσος να σε καταλάβει,
κι όμως να μη φαίνεσαι πολύ αγαθός
μήτε πολύ στοχαστικός στα λόγια.                           15

Αν να ονειρεύεσαι είσαι ικανός
δίχως να γίνεσαι σκλάβος των ονείρων

Αν να δέχεσαι μπορείς θρίαμβο και όλεθρο το ίδιο
και να αντιμετωπίζεις παρόμοια και τα δύο

Αν είσαι σε θέση να υπομένεις                                     20
ακούοντας την αλήθεια που συ είπες,
να επαναλαμβάνεται αλλοιωμένη από πονηρούς
που επιδιώκουν έτσι να παγιδέψουν αφελείς,
ή να παρατηρείς αυτά που συ τους έδωσες ζωή,
σπασμένα να κείτονται και παραπεταμένα                    25
και να φτιάχνεις εξαρχής με εργαλεία φθαρμένα.

Αν τολμάς όλα σου τα πλούτη μαζεμένα
να τα παίζεις κορώνα-γράμματα μεμιάς,
να χάνεις κι απ' την αρχή να ξεκινάς
χωρίς να μέμφεσαι για τη μοίρα σου κανέναν              30

Αν μπορείς να κάνεις καρδιά, νεύρα και μυς
να σε υπηρετούν ακόμα κι όταν έχουν καταρρεύσει,
και γερά να κρατάς, ενώ δεν υπάρχει εντός σου
τίποτε πέρα από τη θέληση που τους λεει «βαστάτε!»

Αν μπορείς να μιλάς με χιλιάδες                                     35
κι όμως να κρατάς την αρετή σου,
ή να περπατάς με κυβερνήτες
κι όμως να μην αλλάζεις την απλή ζωή σου.

Αν ούτε εχθροί σε βλάψουν μπορούν,
μα ούτε και κοντινότεροι φίλοι,                                         40

Αν όλοι έχουν την ίδια αξία για σένα
και κάνεις πιο πολύ από τους άλλους

Αν μπορείς να γεμίζεις τη μέρα σου
με εικοσιτέσσερις ώρες αξίας ζωής,
τότε δική σου θα είναι όλη η Γη                                         45
με όλα της τα αγαθά κι ακόμη:
Αληθινά θα είσαι Άνθρωπος παιδί μου.

περισσότερες μεταφράσεις εδώ

3. Ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης, που επισημαίνεται από τον Καβάφη στον τελευταίο στίχο του "όσο μπορείς", περιγράφεται παραστατικά στο κείμενο το οποίο ακολουθεί. Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα του σχολείου σας, προτείνοντας τρόπους με τους οποίους ο σημερινός νέος μπορεί να θωρακιστεί με υγιείς επιλογές  και ν' αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον κίνδυνο αυτό.

Λάιφ στάιλ ή προσωπικότητα; 

Οι μηχανισμοί αποβλάκωσης προηγούνται πάντα των 
μηχανισμών
 κατανάλωσης. 
Δεν νοείται να πλασάρεις το τίποτα εάν πρώτα δεν έχεις 
χαζέψει τον άλλον. 

Το λάιφ στάιλ δεν σε ανυψώνει σε κάποια ανώτερη τάξη
, δεν ξεφεύγεις από 
την ανωνυμία, τη μετριότητα ή τη μιζέρια. Πάλι με τους ομοίους
 σου θα συμφύρεσαι, ασχέτως χώρου και περιβολής. 
Αν φορέσεις ένα
 εκθαμβωτικό ρούχο, δεν γίνεσαι αυτομάτως εκθαμβωτικός κι εσύ.
 Θα είσαι
 απλώς η καρικατούρα της εικόνας που προσπαθείς να μιμηθείς.

Οι πλούσιοι, οι ωραίοι και οι διάσημοι θα εξακολουθούν 
να σου φαντάζουν
 απρόσιτα όντα. Η αγωνία να μοιάσεις σε κάτι που δεν είσα
ι θα σε καταδικάσει
 σε θλιβερό θεατή• η γελοιοποίηση και η κατάθλιψη
 παραμονεύουν .[.....]

Η χαρούμενη έξαψη της αγοράς συνοδεύεται πάντα από
 μια ανεξήγητη λύπη
· σαν τη λύπη του ζώου μετά τη συνουσία. Η ικανοποίηση από 
την απόκτηση
 εξαφανίζεται με την ίδια ταχύτητα που εμφανίζεται η νέα επιθυμία. 

Το εμπόρευμα δεν είναι εισιτήριο στην ευτυχία. 

"Ο καταναλωτής είναι το αιώνιο βρέφος που κλαίει για το
 μπουκάλι του". (Φρομ) 

Όμως και για τους ανικανοποίητους υπάρχουν εμπορεύματα
· από τα χάπια
ευτυχίας μέχρι τις ουσίες που θα τους "ανεβάσουν".

Τα νέα παιδιά που μπαίνουν ανυποψίαστα στην έκλυση του
 λάιφ στάιλ είναι
 τα πρώτα θύματα· περιοδικά χυδαίας πολυτέλειας τους πουλάνε
 το
άχρηστο με περιτύλιγμα μύθου.

Ο κόσμος παρουσιάζεται μπροστά τους σαν ένας κόσμος
 εμπορευμάτων
· οφείλουν να αποκτήσουν όσο γίνεται περισσότερα για να
γίνουν αποδεκτά. 

Αγοράζω άρα υπάρχω. 

Πριν λίγα χρόνια, αν κάποιος ήταν από τον Πειραιά,
το Ψυχικό, την Άρτα,
την Τούμπα ή το Αγαθονήσι, κάτι σήμαινε· γινόταν αντιληπτό.

Υπήρχε μια άλλη αντίληψη ζωής, ένας ιδιαίτερος κώδικας συμπε
ριφοράς, γλώσσας
 και εμφάνισης· εν τέλει μια πινελιά ενός διαφορετικού πολιτισμικού
πλαίσιου. 

Αυτό έκανε τους νέους ενδιαφέροντες, με δικά τους ατομικά
χαρακτηριστικά
και προσωπικότητα.

Η ποικιλία ανθρώπων και αισθημάτων ισοπεδώνεται τώρα σε
 όλη την Ελλάδα
 από την τύφλα του λάιφ στάιλ. 

Αυτά τα σαστισμένα παιδιά που ντύνονται και συμπεριφέρονται
με τον ίδιο
 αφασικό τρόπο έχουν αποξενωθεί από τον πραγματικό εαυτό τους.
Τα βλέπουμε
 να μιλάνε και να φέρονται σαν καθυστερημένα στα διάφορα
 τηλεοπτικά ριάλιτι ή να
 στριμώχνονται σαν πρόβατα έξω από τα κλαμπ εκλιπαρώντας
τον αληταρά στην
πόρτα να τους επιτρέψει την είσοδο.  

Το αναίτιο χάχανο και τα μέσης θερμοκρασίας αισθήματα
 έγιναν στιλ ζωής.
 Η αγάπη και το μίσος ανήκουν στην κατηγορία των
 ξεπερασμένων συγκινήσεων·
 τα πολιτικά ζητήματα, οι απεργίες, η παράδοση, το κοινό βίωμα,
είναι όλα παλιά και
 δεύτερα. Δεν κολλάνε στο νέο στιλ ζωής του αλλοτριωμένου
ανθρώπου, που στην
 ουσία δεν ενδιαφέρεται για τίποτα. 

Γι' αυτό οι ιεροφάντες του λάιφ στάιλ μιλάνε μια διάλεκτο
στην οποία τίποτα
δεν αναφέρεται με το αληθινό του όνομα. 

Λένε "σεβρ" το κατσικίσιο τυρί, "μιουλ" τα ξώφτερνα
 παπούτσια, "πάρτι
άνιμαλ" το ξεσαλωμένο πορνίδιο, "γκάτζετς"
τα άχρηστα αντικείμενα
, "σελέμπριτις" τους μαϊντανούς των
 συγκεντρώσεων, "καλτ" τις
προπέρσινες σαβούρες, "τρέντι" κάθε νέα
μπούρδα, "γουικέντ"
το Σαββατοκύριακο, "κονέ" τις διασυνδέσεις,
"φάσιον βίκτιμς" τα
 βλαμμένα της μόδας, "επώνυμους" τα κοσμικά
 νούμερα, "σόπινγκ"
τη λύσσα για αγορές, "σταρ" τα ξόανα του
 θεάματος, "ντίβες" τις παλιές
 καραβάνες στο κουρμπέτι, "ανέβασμα" την ντρόγκα,
 "χάι" την ψωνάρα,
 "γκλάμουρ" την επιδειξιομανία, "ντάουν"
 την κατάθλιψη κ.ο.κ. 

Ο μεγάλος ρουφιάνος είναι η τηλεόραση. 

Σου παρουσιάζει διαρκώς την εικόνα που
 οφείλεις να αντιγράψεις.
Δεν το επιτάσσει λεκτικά· απλώς σ' το δείχνει.
 Η μόνη μορφή ζωής
που επιβιώνει στο γυαλί είναι οι νέοι, ωραίοι και ελαφριοί.
 Μέχρι και
 στο δελτίο καιρού αντί του αναμενόμενου μετεωρο
λόγου εμφανίζεται μια
ωραιοπαθής κυρία που μας εξηγεί σειόμενη τα βαρομετρικά.
Ποιος θέλει να δει
 τις ρυτίδες και την αρχή φαλάκρας του επιστήμονα; 

Για να ακολουθήσεις τις επιταγές του σύγχρονου
 λάιφ στάιλ, σου
 συμπαρίσταται όλος ο μηχανισμός της αγοράς. Τα κοράκια
των τραπεζών
 σού παρέχουν αφειδώς καταναλωτικά δάνεια για εμπορεύματα,
διακοπές και
 ταξίδια· με τις πιστωτικές κάρτες το ξόδεμα σεβαστών
χρηματικών ποσών
 παρουσιάζεται σαν την απλή διαδικασία μιας υπογραφής.
Και τα πιο ακριβά
καταστήματα έχουν επανέλθει στο σύστημα του παλιού βερεσέ των
φτωχοδιάβολων της γειτονιάς· όλα με δόσεις.

  

Ένας από τους γκουρού αυτής της μοντέρνας αποβλάκωσης,
 που υπογράφεται
σαν δημοσιογράφος - πολιτικός επιστήμων, χαράσσει το νέο
αυτιστικό πεπρωμένο μας:

"Οι Έλληνες πρέπει να αντιληφθούμε πως, αν η Ευρώπη
 είναι μια
 πολυκατοικία η οποία έχει ένα μπαλκόνι με ήλιο, αυτό είμαστε εμείς.
 Και τι κάνεις
σε ένα μπαλκόνι; Βάζεις λουλούδια, κάνεις πάρτι, περνάς καλά".  

Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι οντολογικό: λάιφ στάιλ

 ή προσωπικότητα; 

Και πιο ωμά: η συσκευασία ή το περιεχόμενο;

Η προσωπικότητα είναι η ψυχική και πνευματική μας 

συγκρότηση• η συνολική

 εικόνα που δίνουμε στους άλλους για το ήθος, την καλλιέργεια

 και τον χαρακτήρα μας.

Αντιθέτως, το λάιφ στάιλ είναι το διαρκές κυνήγι μιας 

άπιαστης εικόνας μέσω

 του άκριτου καταναλωτισμου. Η πλήρης υποβάθμιση

 της ευφυΐας, της 

λογικής και της μοναδικότητας κάθε ανθρώπου.

Αλλιώς τι νόημα έχουν τα δέκα ζευγάρια παπούτσια· 
ένα φοράς κάθε
 φορά. Ένα μπλουζάκι από τα είκοσι που 
φορτώθηκες, ένα φόρεμα,
 ένα παντελόνι από τα τόσα θα βάλεις πάνω σου· 
ο αριθμός των 
υπόλοιπων αντιστοιχεί στον βαθμό της αγωνίας σου 
"να μοιάσεις". 

Αυτά τα πολύχρωμα κοπάδια των νευρωσικών του χάχα 
χούχα που
 τρομάζουν να μείνουν μέσα ένα βράδυ ή μόνοι με τον εαυτό τους 
μας κατακλύζουν από παντού. 

Το ζούμε γύρω μας. 

Η βλακεία είναι της μόδας.

Διονύσης Χαριτόπουλος,
 Ημών των ιδίων, εκδόσεις Τόπος, 2008

4.   Να γράψετε ένα δικό σας κείμενο - ποιητικό

 ή πεζό -  στο οποίο

 να παρουσιάζετε  τη δική σας άποψη για το βαθύτερο νόημα 

της ζωής. Μπορείτε να το οπτικοποιήσετε, προσθέτοντας

 εικόνες και μουσική.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
https://www.slideshare.net/vserdaki/ss-73610748

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΝΛ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
http://filologikigonia.weebly.com/uploads/3/9/9/5/39958455/%CE%A6_%CE%A5_%CE%9B_%CE%9B_%CE%9F_%CE%95%CE%A1%CE%93%CE%91%CE%A3%CE%99%CE%91%CE%A3.pdf
 Όσο μπορείς, Κ.Π.Καβάφης Μισαηλίδη Νίκη,
 Φιλόλογος,6/2/2015
 1 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, Όσο Μπορείς, ΚΠ.Καβάφης
 1. Με το περιεχόμενο ποιας έννοιας ασχολείται ο ποιητής; Απάντηση:………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………. . 2. Ποια στάση ζωής προβάλλεται μέσα στο ποίημα; Απάντηση: .................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………….. . 3. Ποια φράση εισάγεται με αρνητικό μόριο και τι εκφράζει μ’ αυτήν ο ποιητής; Απάντηση:………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………. . 4. Ποιες κοινωνικές εκδηλώσεις μπορούν να εξευτελίσουν τη ζωή του ατόμου; Απάντηση:………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………. . 5. Ποιο είναι το νόημα της φράσης «όσο μπορείς»; Απάντηση:………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… . 6. « Πηαίνοντας την, γυρίζοντας συχνά, εκθέτοντας την». α) Ποιο το υποκείμενο και ποιο το αντικείμενο των μετοχών ; β) Τι πετυχαίνει με τη χρήση των μετοχών αυτών ο ποιητής όσον αφορά το περιεχόμενο και το ύφος του ποιήματος; Απάντηση:……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΝΛ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
 Όσο μπορείς, Κ.Π.Καβάφης Μισαηλίδη Νίκη, Φιλόλογος,6/2/2015 2 7.
Να σχολιάσετε τον τελευταίο στίχο : ως που να γίνει σα μια ξένη φορτική. Απάντηση:………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… . 8. Να σχολιάσετε τη γλώσσα (γράφοντας τα κατάλληλα παραδείγματα) και τη μετρική του ποιήματος. Απάντηση:……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… . 9. Να γράψετε ένα δικό σας κείμενο/ποίημα σχετικά με τη στάση ζωής. 10. Να συγκρίνετε το ποίημα, Όσο μπορείς και το ποίημα, 220 π.Χ. σχετικά με το ύφος, την τεχνική και τη γλώσσα του Κ.Π. Καβάφη. Απάντηση:……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………