ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΡΑΣΗΣ ΣΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ
Βασίλης Πρασσάς, Θεωρία και Πράξη, Έκφραση-Έκθεση Γ΄ Λυκείου, εκδόσεις Κοκοτσάκης
http://vprassas.blogspot.gr/search/label/%CE%91%CE%9D%CE%91%CE%A0%CE%A4%CE%A5%CE%9E%CE%97%20%CE%A6%CE%A1%CE%91%CE%A3%CE%97%CE%A3%20%CE%A3%CE%95%20%CE%A0%CE%91%CE%A1%CE%91%CE%93%CE%A1%CE%91%CE%A6%CE%9F4.13 Ανάπτυξη ή σχολιασμός μιας φράσης του κειμένου σε παράγραφο
Πρόκειται για τη διαδικασία ανάπτυξης ή σχολιασμού μιας δοθείσας ιδέας σε ολοκληρωμένη παράγραφο. Η φράση αυτή αποτελεί την αρχή ενός συλλογισμού που ο μαθητής οφείλει να ξετυλίξει, οργανώσει και ολοκληρώσει.
Στην ουσία πρόκειται για μια μορφή παραγωγής λόγου στο μικρο-επίπεδο δομής μιας παραγράφου.
Μια φράση-παράδειγμα: : «Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σημερινός νέος είναι το φάσμα της ανεργίας που απειλεί να τον θέσει στο περιθώριο της ζωής».
Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να προσέξουμε τα εξής:
Ø Αν το ζητούμενο είναι η ανάπτυξη της φράσης σε παράγραφο (ενδεικτικές διατυπώσεις: «Να αναπτύξετε τη φράση σε μια παράγραφο χ λέξεων» ή «Να αναπτύξετε το περιεχόμενο της φράσης σε μία παράγραφο χ λέξεων» κ.λπ.), τότε η φράση αυτή, αυτούσια, πρέπει να αποτελέσει τη Θεματική Περίοδο της παραγράφου, στις Λεπτομέρειες να διασαφηνιστούν, αποδειχθούν και τεκμηριωθούν τα δεδομένα που μας δίνει και στην Κατακλείδα να συναχθεί το απαιτούμενο συμπέρασμα. Στην περίπτωση αυτή εστιάζουμε στη φράση και το κείμενο (συμφραζόμενα) απλώς μας προσανατολίζει.
Π.χ. η δομή της παραγράφου για το παραπάνω παράδειγμα θα μπορούσε να είναι:
Θεματική Περίοδος: αυτούσια παράθεση της φράσης, π.χ. «Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σημερινός νέος είναι το φάσμα της ανεργίας που απειλεί να τον θέσει στο περιθώριο της ζωής.»
Λεπτομέρειες: ανάπτυξη της φράσης, π.χ. «Πράγματι η ανεργία αποτελεί… (αποσαφήνιση του προβλήματος και πώς και γιατί θέτει τον νέο στο περιθώριο της ζωής…)»
Κατακλείδα: ένα γενικό συμπέρασμα-κρίση περί της σοβαρότητας και επικινδυνότητας του φαινομένου σε σχέση με την περιθωριοποίηση που προκαλεί.
Ø Αν το ζητούμενο είναι ο σχολιασμός της φράσης (ενδεικτικές διατυπώσεις: «Να σχολιάσετε τη φράση σε μία παράγραφο χ λέξεων» ή «Ποια είναι η άποψη – γνώμη σας για…» ή «Να αναπτύξετε την προσωπική σας άποψη για τη φράση αυτή σε μία παράγραφο…» κ.λπ.), τότε το νόημα της φράσης με μια πιο ελεύθερη εκφραστική διατύπωση πρέπει να αποτελέσει τη Θεματική Περίοδο της παραγράφου και να συνεχίσουμε με τον ίδιο τρόπο. Στην περίπτωση αυτή το κείμενο (συμφραζόμενα) μας βοηθά στην κατανόηση του νοήματος της φράσης, ώστε να προβούμε στο σχολιασμό, οπότε επιχειρούμε μια προέκταση της φράσης.
Π.χ. η δομή της παραγράφου για το παραπάνω παράδειγμα θα μπορούσε να είναι:
Θεματική Περίοδος: παρουσίαση του περιεχομένου-νοήματος της φράσης, π.χ. «Η φράση αυτή αναφέρεται/θίγει/εστιάζει(…) στο μείζον θέμα της ανεργίας που ταλανίζει κυρίως τους σημερινούς νέους και τους οδηγεί στο περιθώριο της ζωής».
Λεπτομέρειες: ανάλυση και σχολιασμός της φράσης, π.χ. «Πράγματι, η ανεργία… (αποσαφήνιση του προβλήματος και πώς και γιατί θέτει τον νέο στο περιθώριο της ζωής…)»
Κατακλείδα: μια γενική προσωπική κρίση για τη σοβαρότητα και επικινδυνότητα του φαινομένου.
Ø Αν το ζητούμενο είναι να αντικρούσετε (αντιεπιχειρηματολογήσετε)το περιεχόμενο μιας φράσης, τότε η φράση και πάλι θα αποτελέσει τη θεματική Περίοδο, στις Λεπτομέρειες όμως θα αναπτυχθούν αντιεπιχειρήματα που θα καταρρίπτουν τον ισχυρισμό αυτόν και στο Συμπέρασμα θα διατυπωθεί μια γενική κρίση περί της μη ορθότητας της αρχικής φράσης.
Στην περίπτωση αυτή επιχειρείται ένα «ρητορικό γύμνασμα», όπου θα πρέπει να ασκηθεί «αντίλογος» στο «λόγο» που διατυπώνεται στη συγκεκριμένη φράση.
Ø Επίσης, πρέπει να προσέξουμε και τον τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου (παραδείγματα, αιτιολόγηση, σύγκριση… συνδυασμό μεθόδων), τον οποίο μάς τον υποδεικνύει η δομή και το νόημα της φράσης. Ενδέχεται, βέβαια, να τον ορίζει με σαφήνεια και η άσκηση, οπότε είναι δεσμευτική η υιοθέτησή του.
Π.χ. η παραπάνω φράση πρέπει να αναπτυχθεί με συνδυασμό μεθόδων:
· Με αιτιολόγηση του ισχυρισμού ότι η ανεργία οδηγεί στο περιθώριο, όπου βέβαια θα αναπτυχθούν σχετικά επιχειρήματα.
· Με παράθεση παραδειγμάτων, υπό τη μορφή τεκμηρίων.
Ø Τέλος, τον αριθμό των λέξεων που συνήθως ορίζονται από την άσκηση, π.χ. σε 80 περίπου λέξεις.
