Το περιεχόμενο του σχολικού
εγχειριδίου της Β΄ Γυμνασίου από μια στοχοκεντρική οπτική αποτυπώνεται
αδρομερώς στον παρακάτω πίνακα:
Θεματικοί άξονες: Ταξίδια, Οικογένεια, Φιλία, Σχολείο, Εργασία,
Ενημέρωση, Σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα.
Γένη Λόγου4-Κειμενικά
είδη5: Περιγραφή, Αφήγηση, Επιχειρηματολογία.
4Σύμφωνα με τη διάκριση της ισχύουσας σχολικής γραμματικής (σελ
174-178).
5 Σύμφωνα με τη διάκριση στα
ισχύοντα ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ.
Δεξιότητες: Κατανόηση προφορικού λόγου, Κατανόηση γραπτού λόγου,
Παραγωγή προφορικού λόγου, Παραγωγή γραπτού λόγου, Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου
, Περίληψη κειμένου-Πλαγιότιτλοι, Συνοχή ευρύτερου κειμένου, Αξιολόγηση και
διατύπωση επιχειρημάτων.
Γραμματικά - συντακτικά
φαινόμενα: παρεπόμενα του ρήματος
(διαθέσεις, φωνές, εγκλίσεις, τροπικότητες, ποιόν ενέργειας, χρόνοι, αριθμοί,
πρόσωπα), ενεργητική και παθητική σύνταξη, προσωπική και απρόσωπη σύνταξη,
επιρρηματικοί προσδιορισμοί, αντωνυμίες, παραθετικά επιθέτων, σύγκριση,
σχηματισμός λέξεων με σύνθεση, ετυμολογικά συγγενείς λέξεις.
Αναλυτικά:
Α. Θεματικές
ενότητες-Διδακτικές ενότητες
Το σχολικό εγχειρίδιο της
Νεοελληνικής Γλώσσας στη Β΄ Γυμνασίου οργανώνεται σε εννέα (09) διδακτικές
ενότητες που πραγματεύονται αντίστοιχο αριθμό θεμάτων. Στο πλαίσιο του
διαθέσιμου διδακτικού χρόνου (50 ώρες περίπου για τα ημερήσια γυμνάσια) και
δεδομένου ότι η θεματολογία των διδακτικών ενοτήτων στα σχολικά εγχειρίδια
λειτουργεί ως το πεδίο για την ανάπτυξη κοινωνικών και επικοινωνιακών
δεξιοτήτων των μαθητών/τριών, είναι στη διακριτική ευχέρεια των εκπαιδευτικών,
σε συνεργασία μεταξύ τους, να κάνουν επιλογές ως προς τη θεματική των
διδακτικών ενοτήτων με βάση τα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών και να
συνεξετάσουν κάποιες από αυτές τις ενότητες στο πλαίσιο ευρύτερων σχεδίων
μαθήματος. Ενδεικτικά, οι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να συνεξετάσουν τις
διδακτικές ενότητες 2 (Ζούμε με την οικογένεια) και 3 (Φίλοι για πάντα). Στην
περίπτωση της συνεξέτασης, μπορούν να οργανώσουν ένα σχέδιο μαθήματος θέτοντας
ως κατευθυντήριο άξονα των δραστηριοτήτων το ζήτημα των σχέσεων των εφήβων με
τους σημαντικούς Άλλους (οικογένεια, φίλοι) και να επιλέξουν τα κατάλληλα 19
κείμενα από τις αντίστοιχες διδακτικές ενότητες (βλ.
ενδεικτικά Βιβλίο μαθητή: 2. Α. 16., 2.
Α. 3., 3. Α. 1., 3. Α. 2., 3. Α. 4., Τετράδιο εργασιών: 2. Α. 1., 2. Β. 3., 3.
Β. 4), αξιοποιώντας ομαδοσυνεργατικές πρακτικές διδασκαλίας. Σε αυτή την εκδοχή
οι δραστηριότητες κατανόησης και παραγωγής προφορικού και γραπτού λόγου και η
λειτουργική προσέγγιση7 των παρεπόμενων του ρήματος
(διαθέσεις, φωνές, εγκλίσεις, τροπικότητες, ποιόν ενέργειας, χρόνοι, αριθμοί,
πρόσωπα) θα απαιτήσουν περίπου 16-18 ώρες. Επίσης με άξονα το θέμα Έφηβοι ως
ενεργοί πολίτες, οι ενότητες 6 (Παρακολουθώ, ενημερώνομαι και ψυχαγωγούμαι από
διάφορες πηγές (ΜΜΕ, διαδίκτυο κτλ), 7 (Βιώνοντας προβλήματα της καθημερινής
ζωής) και 8 (Συζητώντας για σύγχρονα κοινωνικά θέματα) θα μπορούσαν να
συνεξεταστούν στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου μαθήματος και να προσπελαστούν
με τη μέθοδο project. Οι εκπαιδευτικοί σε συνεργασία με τους/τις μαθητές/τριες
μπορούν να επιλέξουν τα κοινωνικά θέματα/προβλήματα με τα οποία θα ασχοληθούν,
τα κείμενα που θα επεξεργαστούν και το τελικό προϊόν της εργασίας τους, το
οποίο μπορεί να είναι έντυπη ή ηλεκτρονική έκδοση μιας εφημερίδας8. Σε αυτή την περίπτωση επιλέγονται ομαδοσυνεργατικού τύπου
πρακτικές και η διάρκεια του σχεδίου εργασίας μπορεί να είναι 16-18 ώρες.
6 2.Α.1 σημαίνει 2η ενότητα Α υποενότητα κείμενο 1.
7 Ενδεικτικό παράδειγμα για τη λειτουργική προσέγγιση των εγκλίσεων με
στόχο την ανάδειξη των σχέσεων εξουσίας ή ισοτιμίας ανάμεσα στους συνομιλητές
σε ένα διαλογικό κείμενο στο σενάριο του Ελευθέριου Βεκρή, Η οικογένεια με τη
γλώσσα των κόμικς (http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=1151).
8 Ενδεικτικό παράδειγμα το σενάριο της Θεοδώρας Τριαντοπούλου, Μια
διαφορετική εφημερίδα,
(http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=1140).
9 Σύμφωνα με τη διάκριση της σχολικής γραμματικής (σελ 174-178).
10
Σύμφωνα με τη διάκριση της ισχύουσας
σχολικής γραμματικής (σελ 174-178).
Συνοψίζοντας
για το σχολικό έτος 2017-2018 καθίσταται σαφές ότι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να
ακολουθήσουν οποιαδήποτε διαδρομή στην επιλογή των διδακτικών ενοτήτων του
σχολικού βιβλίου με κριτήριο το θέμα και θα πρέπει να διεξέλθουν τουλάχιστον
πέντε (05) διδακτικές ενότητες διαφορετικής θεματολογίας, μοιράζοντας τον
διδακτικό χρόνο κατάλληλα.
Β. Γένη
λόγου – Κειμενικά είδη9
Στο σχολικό
εγχειρίδιο Νεοελληνική Γλώσσα της Β΄ Γυμνασίου (Βιβλίο μαθητή και Τετράδιο
εργασιών) ανθολογούνται κείμενα που κινούνται και στα τρία γένη του λόγου
(περιγραφή, αφήγηση, επιχειρηματολογία) και εντάσσονται σε ποικίλα κειμενικά
είδη10: Περιγραφικά
|
Αφηγηματικά
|
Επιχειρηματολογία
|
Περιγραφή, προσώπων, χώρων,
σκηνών από την καθημερινότητα (π.χ. στην οικογένεια, στο σχολείο κ.ά.)
|
Λογοτεχνικές, ιστορικές,
ρεαλιστικές αφηγήσεις (π.χ. διηγήματα, μυθιστορήματα,
στίχοι τραγουδιών,
ιστοριογραφικά κείμενα, προσωπικές μαρτυρίες, συνεντεύξεις, ρεπορτάζ,
ημερολόγια)
|
Δημοσιογραφικά κείμενα (π.χ.
τίτλοι εφημερίδων, άρθρο γνώμης, χρονογράφημα, γελοιογραφία)
|
Ενημερωτικό φυλλάδιο,
|
Βιογραφικό σημείωμα
|
Ενημερωτικό φυλλάδιο,
|
