ΑΡΧΑΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ,ΕΝΟΤ 7

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄  Γυμνασίου - Ενότητα 7η

"Ένας στοργικός ηγέτης"

Από σελίδα 52 έως σελίδα 59 στο σχολικό βιβλίο
ΠΗΓΗ http://www.arxaiagumnasiou.net/2017/11/7-enotita-arxaia-b-gumnasiou.html

Μετάφραση κειμένου (σελίδα 52 σχολικού βιβλίου)

Ξενοφῶν, Ἀγησίλαος 7.1-3

Όλοι γνωρίζουμε ότι ο Αγησίλαος, όπου πίστευε ότι θα πρόσφερε κάποια ωφέλεια στην πατρίδα του, δεν έπαυε να μοχθεί, δεν απέφευγε τους κινδύνους, δε λυπόταν τα χρήματα, ούτε πρόβαλλε ως δικαιολογία τη σωματική υγεία και τα γηρατειά, αλλά θεωρούσε έργο του καλού βασιλιά και αυτό, δηλαδή το να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερα καλά στους υπηκόους του. Ανάμεσα στις μεγαλύτερες ωφέλειες της πατρίδας και αυτό εδώ συγκαταλέγω σε αυτόν, ότι, δηλαδή, ενώ ήταν δυνατότερος στην πόλη, φανερά φρόντιζε σε μεγάλο βαθμό για τους νόμους. Γιατί ποιος ήθελε να μην υπακούει ενώ έβλεπε το βασιλιά να υπακούει; […] Αυτός και προς τους πολιτικούς του αντιπάλους μέσα στην πόλη συμπεριφερόταν όπως ακριβώς ο πατέρας προς τα παιδιά του. Τους κακολογούσε, δηλαδή, για τα σφάλματα τους, τους τιμούσε, όμως, εάν έκαναν κάτι καλό, και τους παραστεκόταν εάν συνέβαινε κάποια συμφορά, αφού δε θεωρούσε κανέναν πολίτη εχθρό αλλά ήθελε να τους επαινεί όλους, επειδή θεωρούσε κέρδος ότι ζουν όλοι καλά και το λογάριαζε ως ζημιά αν κάποιος, έστω και ανάξιος, χανόταν.

Νόημα

Το κείμενο του Ξενοφώντα αναφέρεται στην πολιτική δεινότητα του Αγησιλάου και στον αξιέπαινο τρόπο με τον οποίο κυβερνούσε τη Σπάρτη. Όταν επρόκειτο να ενεργήσει για το καλό της πατρίδας του,  μοχθούσε και δεν προέβαλε καμία δικαιολογία για να αποφύγει τις δύσκολες καταστάσεις. Αντιθέτως, προσπαθούσε ακατάπαυστα να πετύχει τους στόχους του. Επιπλέον, φρόντιζε για την ύπαρξη νόμων και τους ακολουθούσε και ο ίδιος πιστά παρά το γεγονός ότι ήταν ο βασιλιάς του κράτους πιστεύοντας ότι έτσι έδινε το σωστό παράδειγμα στους πολίτες. Τέλος, φερόταν με πολλή συμπάθεια στους πολιτικούς του αντιπάλους, τους οποίου κακολογούσε όταν το άξιζαν ενώ τους επαινούσε όταν το επέβαλε η κατάσταση. Με λίγα λόγια θεωρούσε κέρδος την ομόνοια μεταξύ των πολιτών και πάσχιζε καθημερινά γι' αυτή.

Απαντήσεις στις ερωτήσεις της σελίδας 53 του σχολικού βιβλίου

1) Τι θεωρούσε καθήκον του σωστού πολιτικού ο Αγησίλαος σύμφωνα με τον Ξενοφώντα;

Απάντηση:  Ο Αγησίλαος, σύμφωνα με το κείμενο του Ξενοφώντα, θεωρούσε καθήκον του σωστού πολιτικού την ευημερία των πολιτών και του κράτους. Έπρεπε να πασχίζει καθημερινά για την επίτευξη των στόχων του με οποιοδήποτε κόστος για την προσωπική του ζωή. Επιπλέον, ο σεβασμός προς τους νόμους ήταν απαραίτητο στοιχείο διακυβέρνησης ενός εξελισσόμενου κράτους και για να επιτευχθεί έπρεπε άπαντες, ακόμη και ο ίδιος ο βασιλιάς, να υπακούουν σε αυτούς. Τέλος, η αγάπη  και η ομόνοια ήταν βασικός στόχος του σωστού πολιτικού, κατά τον Αγησίλαο, και έπρεπε  αυτός να φέρεται με αγάπη και στοργή προς όλους τους πολίτες ανεξαρτήτως κοινωνικής κατάστασης και πολιτικών πεποιθήσεων.

2) Πώς συμπεριφερόταν ο Αγησίλαος στους συμπολίτες του; Τι είδους σχέση επιδίωκε να δημιουργήσει μαζί τους;

Απάντηση: Για τον Αγησίλαο οι σχέσεις μεταξύ του ηγέτη και των πολιτών ήταν πολύ σημαντική, γι΄αυτό και ο ίδιος επιδίωκε την καθημερινή επαφή μαζί τους. Τους θεωρούσε αναπόσπαστο κομμάτι της ανάπτυξης μιας κοινωνίας και φρόντιζε να επιβάλλει την ισονομία και την ισοπολιτεία μεταξύ τους ώστε να ενθαρρύνεται η πρόοδος του κράτους. Επιπρόσθετα, τους στήριζε στις δύσκολες στιγμές τους ενώ τους επαινούσε ή τους κακολογούσε όταν το επέβαλαν οι καταστάσεις. Συνολικά θα λέγαμε ότι ο Αγησίλαος επιδίωκε με τους συμπολίτες του μια σχέση που στηριζόταν στην αλληλοκατανόηση, την εμπιστοσύνη, την ισότητα και την ομόνοια, έχοντας ως άμεσο στόχο την απρόσκοπτη εξέλιξη του κράτους.

3) Θα μπορούσε ο Αγησίλαος να χαρακτηριστεί, εκτός από ηγέτης, και "παιδαγωγός"; Ποια στοιχεία του κειμένου μπορούν να στηρίξουν αυτό τον χαρακτηρισμό; 

Απάντηση:   Σύμφωνα με όσα διαβάζουμε στο κείμενο του Ξενοφώντα, ο Αγησίλαος συμπεριφερόταν στοργικά στους πολίτες του κράτους του. Τον ενδιέφερε ιδιαίτερα η ευημερία τους, η καθιέρωση της ισονομίας και της ισοπολιτείας καθώς και η ευρύτερη ομόνοια στις μεταξύ τους σχέσεις. Για να το αποδείξει αυτό, δεν διαλαλούσε απλά αυτό το ενδιαφέρον, όπως θα μπορούσε να κάνει κάθε άρχοντας στη θέση του, αλλά το έδειχνε εμπράκτως ακολουθώντας και ο ίδιος τους  νόμους και μοχθώντας για την πατρίδα του, ώστε να είναι παράδειγμα προς μίμηση για το λαό του. Με λίγα λόγια θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον Αγησίλαο, εκτός από  πανάξιο ηγέτη, και ως έναν λαμπρό παιδαγωγό που με τη συμπεριφορά του προσπαθούσε να μυήσει τους πολίτες στην αρετής του έντιμου βίου.

Β1. Λεξιλογικός Πίνακας

ἀπράγμων: ο αδιάφορος

ἡ κοινοπραγία:  η σύμπραξη

ἡ πράξις (-η): οτιδήποτε κάνει κάποιος

τὸ πρᾶγμα: υλικό αντικείμενο

πραγματικός: ο αληθινός

ἡ πραγματεία: το σύγγραμα

τὰ πεπραγμένα: αυτά που έχουν γίνει

διαπράττω: κάνω κάτι κακό

ἡ διάπραξις (-η): η εκτέλεση κακής πράξης

εἰσπράττω: μαζεύω χρήματα από πρόσωπα

ἡ σύμπραξις (-η): η συνεργασία

ἄπρακτος: αυτός που δεν έκανε τίποτα

πολυπράγμων: ο πολυάσχολος

πολυπραγμοσύνη: η ασχολία με πολλά πράγματα

εἰσπράκτωρ (-ορας): αυτός που μαζεύει φόρους, χρήματα

ἔμπρακτος: αυτός που βεβαιώνεται με πράξεις

διαπραγματεύομαι: συνεννοούμαι

πραγματικότητα: η υπαρκτή ζωή

πράγματι: αληθινά

πραγμάτωση: πραγματοποίηση

πραγμάτευση: η ανάπτυξη, η μελέτη ενός θέματος

πραγματοποιώ: κάνω πράξη

πραγματοποίηση: η υλοποίηση

διαπραγμάτευση: η συνεννόηση

κοινοπραξία: η ένωση επιχειρήσεων με κοινό σκοπό

πραξικόπημα: πολιτική ή στρατιωτική ενέργεια με την οποία καταλύεται το υπάρχον σύνταγμα

εχθροπραξίες: οι εχθρικές πράξεις

Απαντήσεις στις ασκήσεις των σελίδων 54 & 55 του σχολικού βιβλίου

1) Να κατατάξετε τις παρακάτω παράγωγες των ρ. πράττω και πραγματεύω λέξεις της α.ε. στην κατηγορία που ανήκουν (πρόσωπο που ενεργεί, κατάσταση, αποτέλεσμα ενέργειας κτλ.): πρᾶξις, πράκτωρ, πραγματεία, πραγματευτής. 

Απάντηση: 

ενέργεια: πρᾶξις, πραγαμτεία

πρόσωπο που ενεργεί:  πράκτωρ, πραγματευτής

2) Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τις κατάλληλες λέξεςι από τη β΄ στήλη του Λεξιλογικού Πίνακα:

Απάντηση: 

α. Οι συνάδελφοί μου οργίστηκαν πάρα πολύ, όταν η αντιπροσωπιεία του σωματείνου μας γύρισε άπρακτη από τη συνάντηση με τον υπουργό Εργασίας.

β. Το να κατηγορείς χωρίς λόγο τους άλλους είναι το εύκολο πράγμα.

γ. Ο εισπράκτορας της ασφαλιστικής εταιρείας ειδοποίησε ότι θα περάσει για να πληρωθεί την Τρίτη.

δ. Έπρεπε να είχε κινηθεί γρηγορότερα. Διέπραξες μεγάλο σφάλμα περιμένοντας τόσον καιρό.

ε. Δε μου αρκούν τα λόγια. Περιμένω έμπρακτη απόδειξη της μεταμέλειάς σου.

3) Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με τα συνώνυμά τους στη στήλη Β΄: 

Απάντηση:

φανερός = έμφανής

ποιῶ = πράττω

ζημία = βλάβη

πόνος = μόχθος

ἰσχυρὸς = ῥωμαλέος

4) Να βρείτε τη σημασιολογική διαφορά των λέξεων "πραγμάτωση, "πραγμάτευση" και "διαπραγμάτευση"στη ν.ε. Συμβουλευτείτε τα λεξικά σας. 

Απάντηση: 

πραρμάτωση: η πραγματοποίηση

πραγμάτεσυη: η αναλυτική έρευνα ενός θέματος

διαπραγμάτευση: η συνεννόση ανάμεσα ενδιαφερόμενους για ορισμένο ζήτημα, με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας

ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΑΣΚΗΣΗ

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/Lexilogika/b7-lex-5.htm

Β2. Ετυμολογικά

 Διαβάστε τη θεωρία του σχολικού βιβλίου (σελίδα 55)

Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 56 του σχολικού βιβλίου

1) Να σχηματίσετε σύνθετα ουσιαστικά της α.ε. με τα συνθετικά που δίνονται:

Απάντηση:

ἵππος + δρόμος: ὁ ἱππόδρομος                     φεύγβ (θ. φυγ-) + δίκη: ὁ φυγόδικος

ὄπισθεν + δόμος: ὁ ὁπισθόδομος                ῥίπτω (θ. ριψ-) + ἀσπίς: ὁ ῥίψασπις

νόμος + διδάσκαλος: ὁ νομοδιδάσκαλος                        γῆ + πέδον:τὸ γήπεδον

πατριά + ἀρχή: ὁ πατριάρχης

2) Να σχηματίσετε σύνθετα επίθετα της α.ε. με τα σύνθετικά που δίνονται. Προσέξτε ιδιαίτερα τους μετασχηματισμούς των β΄ συνθετικών: 

Απάντηση:  

 ὐπέρ + μέγεθος: ὁ ὑπερμεγέθης                                     πολύ + μηχανή: ὁ πολυμήχανος

ὁμοῦ + μήτηρ (μητρ-ός): ὁ ὁμομήτριος                                 πρό + χείρ: ὁ πρόχειρος

ἀ + τόπος: ὁ ἄτοπος                                                          μακρός + χείρ:  ὁ μακρόχειρ

μέγας (μεγάλ-ου) + γνώμη: ὁ μεγαλογνώμων                  φίλος + ξένος:  ὁ φιλόξενος

διά + πῦρ: ὁ διάπυρος

3) Να αναλύσετε ετυμολογικά τις παρακάτω λέξεις. Ποιες λέξεις που συναντήσατε στο κείμενο χρησιμοποιούνται ως β΄ συνθετικό; 

Απάντηση:  

κωμόπολις: κώμη + πόλις     (πόλει)

μητρόπολις:  μήτηρ + πόλις  (πόλει)

εὐπατρίδης: εὖ + πατρίς    (πατρίδα, πατρίδος)

φιλόπατρις:  φίλος + πατρίς  (πατρίδα, πατρίδος)

συνεργός:  σὺν + ἔργον    (ἔργον)

2.  Αναφορική αντωνυμία ὅς, ἥ, ὅ

	Ενικός Αριθμός			Πληθυντικός Αριθμός
	Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο	Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο
Ονομ.	ὅς	ἥ	ὅ	οἵ	αἵ	ἅ
Γεν.	οὗ	ἧς	οὗ	ὧν	ὧν	ὧν
Δοτ	ᾧ	ᾗ	ᾧ	οἷς	αἷς	οἷς
Αιτ.	ὅν	ἥν	ὅ	οὕς	ἅς	ἅ
Κλητ.	-	-	-	-	-	-

Παρατηρήσεις: 

1. Δεν πρέπει αν συγχέεται η αναφορική αντωνυμία με τους ομόηχους τύπους του οριστικού άρθρου. (ἥ, ἡ, οἵ, οἱ κτλ) Οι τύποι της αναφορικής αντωνυμίας παίρνουν τόνο.

2. Όλες οι αναφορικές αντωνυμίες παίρνουν δασεία.

3. Κατά τον ίδιο τρόπο κλίνεται και η αναφορική αντωνυμία ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ. Απλώς, στο τέλος κάθε τύπου προστίθεται το μόριο -περ χωρίς να επηρεάζεται ο τονισμός.

	Ενικός Αριθμός			Πληθυντικός Αριθμός
	Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο	Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο
Ονομ.	ὅσπερ	ἥπερ	ὅπερ	οἵπερ	αἵπερ	ἅπερ
Γεν.	οὗπερ	ἧσπερ	οὗπερ	ὧνπερ	ὧνπερ	ὧνπερ
Δοτ	ᾧπερ	ᾗπερ	ᾧπερ	οἷσπερ	αἷσπερ	οἷσπερ
Αιτ.	ὅνπερ	ἥνπερ	ὅπερ	οὕσπερ	ἅσπερ	ἅπερ
Κλητ.	-	-	-	-	-	-

3. Αναφορική αντωνυμία ὅστις, ἥτις, ὅ τι

Η αναφορική αντωνυμία ὅστις, ἥτις, ὅ,τι σχηματίζεται από την αναφορική ὅς και την αόριστη τίς. Κλίνεται και στα δύο μέρη και τονίζεται πάντοτε στο α΄ συνθετικό με τον τόνο που παίρνει και η απλή αναφορική αντωνυμία.

	Ενικός Αριθμός
	Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο
Ονομ.	ὅστις	ἥτις	ὅ,τι
Γεν.	οὗτινος, ὅτου	ἧστινος	οὗτινος ὅτου
Δοτ	ᾧτινι, ὅτῳ	ᾗτινι	ᾧτινι, ὅτῳ
Αιτ.	ὅντινα	ἥντινα	ὅ,τι
Κλητ.	-	-	-

	Ενικός Αριθμός
	Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο
Ονομ.	οἵτινες	αἵτινες	ἅτινα, ἅττα
Γεν.	ὧντινων	ὧντινων	ὧντινων
Δοτ	οἷστισι(ν)	αἷστισι(ν)	οἷστισι(ν)
Αιτ.	οὕστινας	ἅστινας	ἅτινα, ἅττα
Κλητ.	-	-	-

Παρατήρηση:

Ο τύπος ἅττα διαφέρει από τον αντίστοιχο τύπο της αόριστης αντωνυμίας, επειδή παίρνει δασεία, όπως όλες οι αναφορικές αντωνυμίες.

Μπορείτε να βρείτε κι άλλες αναφορικές αντωνυμίες στη Σχολική Γραμματική.

 (Από 144 έως 146 σελίδα)
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
7) Να συμπληρώσετε τον κατάλληλο τύπο της αναφορικής αντωνυμίας ὅς, ἥ ὅ στις παρακα΄τω προτάσεις:

Απάντηση: 
α. Τὸ χωρίον, ὅ παρὰ τὸν ποταμὸν κεῖται, κατάφυτον έστι.
β. Οὗτοι τῶν στρατηγῶν ἄριστοι εἰσιν, οἷς οἱ στρατιῶται μάλιστα πείθονται.
γ. Αἱ πόλεις, αἱ ἀτείχιστοί εἰσιν ῥᾳδίως ἁλίσκονται.
δ. Τῶν ποταμῶν τινες, οἵ πολὺν ἔχουσιν, οὐ διαβατοί εἰσι.
ε. Τὰ δῶρα ταῦτα, ἅ μοι ἔδωκας, πολυτελῆ εἰσιν.
στ. Μέμνησαι τῶν λόγων, ὧν ἤκουσας μου;

8) Να συμπληρωθεί ο κατάλληλος τύπος των αντωνυμιών ὅσπερ και ὅστις, ώστε να συμφωνεί με τα ουσιαστικά: 

Απάντηση: 
πολίτην             ὅνπερ        ὅντινα
πόλεων             ὧνπερ       ὧντινων
γονεὺς               ὅσπερ       ὅστις
ἰατροῖς             οἷσπερ       οἷστισι
ἄνθρωποι         οἵπερ         οἵτινες
δῶρον               ὅπερ            ὅ,τι