ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ ,ΕΝΟΤΗΤΑ 2

ΕΝΟΤΗΤΑ 2
ΠΗΓΗ http://2stav-glossa.blogspot.gr/2013/10/2.html

Β1 Εγκλίσεις στις ανεξάρτητες προτάσεις

Οι διάφορες μορφές που παίρνει το ρήμα για να εκφράσει τη διάθεση ή τη γνώμη αυτού που μιλάει ονομάζονται εγκλίσεις.

Με τις εγκλίσεις δηλώνεται πώς θέλουμε να παρουσιάζουμε κάθε φορά αυτό που σημαίνει το ρήμα.

Οι εγκλίσεις χωρίζονται σε:

• προσωπικές (οριστική, υποτακτική, προστακτική)

• απρόσωπες (απαρέμφατο, μετοχή)

Β1. Εγκλίσεις στις ανεξάρτητες προτάσεις

Χρήσιμα στοιχεία θεωρίας

Εγκλίσεις είναι οι μορφές που παίρνει το ρήμα για να φανερώσει πώς παρουσιάζεται το νόημά του από εκείνον που μιλάει. Οι εγκλίσεις, δηλαδή, είναι συγκεκριμένες ρηματικές δομές που διαφοροποιούνται και ως προς τη μορφή (έχουν διαφορετικές καταλήξεις ή παίρνουν μπροστά διαφορετικά μόρια) και ως προς τις χαρακτηριστικές λειτουργίες που επιτελούν. Οι εγκλίσεις στη Νέα Ελληνική είναι τρεις: η οριστική, η υποτακτική και η προστακτική.

1. Η οριστική:

α) Σχηματισμός: η οριστική σχηματίζεται με τους ρηματικούς τύπους, χωρίς κάποιο μόριο μπροστά (διαβάζω / διάβασες) ή με το μόριο θα στους μελλοντικούς χρόνους (θα διαβάζω). Η οριστική εκφράζει την τοποθέτηση των γεγονότων σε κάποιο σημείο του χρονικού άξονα (παρελθόν, παρόν, μέλλον) και ως εκ τούτου συναντάται σε όλους τους γραμματικούς χρόνους (ενεστώτα, παρακείμενο, παρατατικό, αόριστο, υπερσυντέλικο, μέλλοντα, συντελεσμένο μέλλοντα, εξακολουθητικό μέλλοντα).

β) Παίρνει άρνηση με το μόριο δε(ν) (δε θα διαβάσω), εκτός της περίπτωσης της ευχετικής οριστικής που παίρνει άρνηση μη(ν) (Μακάρι να μην τον άκουγα.)

γ) Φανερώνει-δηλώνει (επικοινωνιακή λειτουργία):

Το πραγματικό και βέβαιο, π.χ. «Κάνει ζέστη σήμερα.».

Μπορεί όμως να δηλώνει και:

Το πιθανό, π.χ. «Θα πέρασε από το σπίτι σου αλλά δε θα σε βρήκε».

 Το δυνατό,  π.χ. «Θα έκανα τα πάντα για να σε κερδίσω.».

Ευχή (ευχετική οριστική), π.χ. «Μακάρι να μην τον άκουγα.».

Παράκληση, π.χ. «Δεν έρχεσαι αύριο μαζί μου στο σπίτι;».

  2. Η υποτακτική:

α) Σχηματισμός: η υποτακτική σχηματίζεται με τα μόρια να ή ας + ρήμα (να φύγω / ας φύγω), καθώς επίσης μπορεί να συνοδεύεται και από τους συνδέσμους αν, εάν, σαν, όταν, πριν, μόλις, άμα, για να, μήπως κ.λπ..

β) Παίρνει άρνηση με το μόριο μη(ν) (Να μη μιλήσω.).

γ) Φανερώνει-δηλώνει (επικοινωνιακή λειτουργία):

Επιθυμία, π.χ. «Ας είμαστε καλά.».

Ενδεχόμενο, π.χ. «Αν διαβάσω θα περάσω στη σχολή που θέλω.». Αλλά και:

·         Προτροπή, π.χ. «Ας φύγουμε τώρα γιατί αργήσαμε.».

·         Παραχώρηση, π.χ. «Ας έρθει και ο φίλος σου μαζί.».

·         Ευχή, π.χ. «Ας έχει την Παναγιά κοντά του!».

·         Το δυνατό, π.χ. «Στο σπίτι να δεις καβγάς που έγινε!».

·         Απορία, π.χ. «Να πέτυχα άραγε στις εξετάσεις;».

·         Πιθανό, π.χ. «Έρθει δεν έρθει, εγώ θα πάω.».

·         Προσταγή ή απαγόρευση, π.χ. «Μην ξανάρθεις σπίτι».

   

β) Το ας μπορεί να δηλώνει:

 παραχώρηση (Ας είναι κουρασμένος, στο πάρτι θα έρθει.).

Παράκληση, προτροπή (Ας πάς εσύ για τα ψώνια σήμερα, γιατί η μαμά είναι κουρασμένη.).

Ευχή (Ας είχα και εγώ μια βδομάδα διακοπές!).

Υπόθεση που εμπεριέχει έντονη ευχή (Ας μην είχα τραυματιστεί στον προηγούμενο αγώνα και να δεις πόσα γκολ θα έβαζα!).

β) Το θα μπορεί να δηλώνει:

Τη δυνατότητα-πιθανότητα (Θα διάβασε πολύ για να περάσει στη σχολή που ήθελε.).

 Την απόδοση ενός υποθετικού λόγου, προκειμένου να αποδοθεί με ακρίβεια ο βαθμός πιθανότητας πραγματοποίησης ενός γεγονότος (Αν ήσουν στην ώρα σου, θα είχαμε προλάβει το λεωφορείο.).

3. Η προστακτική:

α) Σχηματισμός: περιορίζεται στο 2ο πρόσωπο ενικού και πληθυντικού και σχηματίζεται με ειδικές ρηματικές καταλήξεις:

 i) στο θέμα του ενεστώτα, το οποίο παρουσιάζει το γεγονός που δηλώνει το ρήμα στην εξέλιξή του (ατελές ποιόν ενέργειας), π.χ. γράφε / γράφετε, και

 ii) στο θέμα του αορίστου, το οποίο παρουσιάζει το γεγονός που δηλώνει το ρήμα συνοπτικά (τέλειο ποιόν ενέργειας), π.χ. γράψε / γράψτε / ντύσου / ντυθείτε.

 Ο σχηματισμός αυτός της προστακτικής με τα δύο θέματα, του ενεστώτα και του αορίστου, δε δηλώνει όμως αντίστοιχη χρονική βαθμίδα, δεν υπάρχει δηλαδή προστακτική για το παρόν και το παρελθόν, αφού η προσταγή είναι εξ’ ορισμού μια εντολή που τοποθετείται στο μέλλον (ζητάμε από κάποιον να κάνει κάτι που δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμη). Αυτό που δηλώνει είναι το διαφορετικό ποιόν ενέργειας (τέλειο: το γεγονός που δηλώνει το ρήμα παρουσιάζεται συνοπτικά ή ατελές: το γεγονός που δηλώνει το ρήμα παρουσιάζεται μη συνοπτικά, δηλαδή στην εξέλιξή του). Άρα, η προστακτική είναι «άχρονη».

β) Δεν παίρνει άρνηση (για να δώσουμε μια αρνητική διαταγή και να εκφράσουμε μια απαγόρευση πρέπει να καταφύγουμε στην υποτακτική: (να) μη γράφεις / (να) μη γράψετε.

γ) Φανερώνει-δηλώνει (επικοινωνιακή λειτουργία):

 Προσταγή (Φύγε!).

Προτροπή (Φύγε λίγο και εσύ να ξεκουραστείς.).

Παράκληση και ειδικότερα άμεση παράκληση (Φύγε, σε παρακαλώ.).

Παραχώρηση / άδεια (Φύγε, άμα θέλεις.).

Ευχή (Πήγαινε, παιδί μου, στο καλό!).

Έντονη ενέργεια (Λέγε-λέγε, με έπεισες.).

Σημείωση: η απαγόρευση δεν μπορεί να εκφραστεί με γνήσια προστακτική, γι’ αυτό δανειζόμαστε τύπους της υποτακτικής, π.χ. (να) μην πας σπίτι.

Τα μόρια να, ας και θα ονομάζονται δείκτες τροπικότητας, διότι δηλώνουν την υποκειμενική στάση-προσωπική άποψη του ομιλητή απέναντι σ’ αυτό που λέει. Έτσι, καθένας από αυτούς τους δείκτες έχει και κάποιες δηλώσεις. Πιο συγκεκριμένα:

α) Το να μπορεί να δηλώνει:

  Απορία, σκέψη, υπόθεση του ομιλητή (Να έχει φθάσει άραγε σπίτι;).

Υπόθεση που εμπεριέχει ευχή (Να περάσω την τάξη και υπόσχομαι πάρτι.).

Προσταγή / παράκληση (Να διαβάσετε καλά για αύριο. / Ο Άλκης να έρθει αύριο με τους γονείς του.).

Παραχώρηση / υποχώρηση του ομιλητή (Άντε, να έρθει και η φίλη σου το βράδυ.).

Άδεια για να γίνει κάτι (Να πάρω και τη φίλη μου μαζί μας το βράδυ;).

Ευχή (Αχ και να κερδίζαμε  το λαχείο!).

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

• http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/egliseis-rim-NE.htm                                                                                                       

   Β2 Οι χρόνοι του ρήματος

  
  

  ΧΡΟΝΟΙ	ΠΑΡΟΝΤΙΚΟΙ	ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΟΙ	ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ
  ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΙ ( μη συνοπτικοί)	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξακολουθητικός Μέλλοντας
  ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΙ (συνοπτικοί)		Αόριστος	Στιγμιαίος Μέλλοντας
  ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΙ	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελεσμένος Μέλλοντας

  ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

  ΕΝΕΣΤΩΤΙΚΟ: 

  Με αυτό σχηματίζονται οι εξακολουθητικοί χρόνοι                                      ( Ενεστώτας, Παρατατικός, Εξακολουθητικός Μέλλοντας).

  ΑΟΡΙΣΤΙΚΟ:

   Με αυτό σχηματίζονται οι συνοπτικοί και οι συντελεσμένοι χρόνοι  (Αόριστος, Στιγμιαίος Μέλλοντας, Παρακείμενος, Υπερσυντέλικος, Συντελεσμένος Μέλλοντας).

  
  

  
  

   ΑΥΞΗΣΗ

  
  

     Τα περισσότερα ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο, στον Παρατατικό και στον Αόριστο της Οριστικής παίρνουν ένα –ε- μπροστά από το θέμα. πχ: λύνω- έλυνα-έλυσα.

  Αλλά: κινώ- κινούσα- κίνησα

   Μερικά ρήματα παίρνουν αύξηση –η- ή –ει- αντί το –ε-.

  
  

  Πίνω- ήπια

  Ξέρω- ήξερα

  Βρίσκω ήβρα

  Βλέπω-είδα

  Θέλω- ήθελα

  Λέγω- είπα

  
  

  
  

  Τα ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν ή δίψηφο φωνήεν δεν παίρνουν αύξηση.

  
  

  ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: Έχω-είχα     Έρχομαι- ήρθα    Είμαι- ήμουν.

  
  

  
  

  Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ  

  
  

  1. Είναι συλλαβική ή φωνηεντική και τη συναντούμε στους παρελθοντικούς χρόνους των σύνθετων ρημάτων ανάμεσα στο προθετικό επίθημα ( κυρίως από αρχαίες προθέσεις )και στο θέμα του ρήματος :  

  Ο μηχανικός επέβλεψε  προσωπικά την κατεδάφιση του σπιτιού Για πόσο χρονικό διάστημα επιβλέψατε την τήρηση του προγράμματος ;  

  Η αύξηση αυτή παραμένει ,  εφόσον τονίζεται.  

  
  

  Τα πιθανά προθετικά επιθέματα είναι :  αμφι - , ανα- , αντι-, από-, δια-, εισ-, εκ- (εξ-) , εν- (εμ-, εγ-, ελ- ), επι-, κατα-, μετα-, παρα-, περι-, προ-, προσ- ,συν-, ( συμ-, συγ-, συλ-, συρ-,συ- ), υπερ-, υπο-  .  

  
  

  2.  Εσωτερική συλλαβική αύξηση παίρνουν τα προθήματα που λήγουν σε φωνήεν και χάνουν  το τελικό φωνήεν πριν από την αύξηση :  απορρίπτω – απέρριψα , επιβάλλω, επέβαλα . 

  Εξαιρούνται τα περι- και προ- που διατηρούν το φωνήεν  : περιπλέκω – περι έπλεξα  

  
  

  3.  Όμως, πολλά κοινά ρήματα ( όχι λόγια ) δεν παίρνουν αύξηση, ακόμη κι όταν τονίζεται : καταλαβαίνω – κατάλαβα. 

  
  

  4 . Άλλα προθήματα που συνδυάζονται με ρήμα είναι : κακο-, καλο-, ξανα-, παρα-, πολυ- Με τα ξανα- και παρα- η αύξηση είναι προαιρετική : ξαναέγραψα ή ξανάγραψα, παραέφαγα ή  παράφαγα  ενώ με τα υπόλοιπα δεν υπάρχει   : κακόμαθα 

  
  

  Η εσωτερική φωνηεντική αύξηση είναι υποχρεωτική στον Παρατατικό και Αόριστο του υπάρχω :  υπήρχα, υπήρξα   

  
  

  Προσέξτε τον επόμενο πίνακα :     ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

  ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ	ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ	ΑΟΡΙΣΤΟΣ	ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
  αμφέβαλα	αμφ έ βαλλα	αμφέβαλα	είχα αμφιβάλει
  εκπέμπω (εκ+πέμπω)	εξέπεμπα	εξέπεμψα	είχα εκπέμψει
  εμπνέω (εν+πνέω	ενέπνεα   (αλλά εμπνέατε )	ενέπνευσα  (αλλά εμπνεύσαμε )	είχα εμπνεύσει
  εγκρίνω εν+κρίνω	ενέκρινα  (αλλά εγκρίναμε)	ενέ κρινα	είχα εγκρίνει
  συλλέγω  (συν+λέγω)	συνέλεγα	συνέλεξα  ( αλλά συλλέξαμε )	είχα συλλέξει
  συρρέω (συν+ ρέω)	συνέρρεα	συνέρρευσα ( αλλά συρρεύσαμε )	είχα συρρεύσει
  συλλαμβάνω   ( συν + λαμβάνω )	συλλάμβανα	συνέλαβα	είχα συλλάβει
  αποβάλλω	απ έβαλλα	απέβαλα	είχα αποβάλει
  περιπλέκω	περιέπλεκα	περιέπλεξα	είχα περιπλέξει

  
  

  5. Προσοχή : η αύξηση διατηρείται μόνο στην οριστική . Στις άλλες εγκλίσεις χάνεται . 

  Π.χ. Προστακτική : Υπόγραψε εδώ, σε παρακαλώ . Διάγραψε όσα είπαμε πριν. Απόσυρε αμέσως αυτή την ανάρτηση . 

  Αλλά : Οριστική : Ο υπουργός υπέγραψε χθες το διάταγμα για τις συγχωνεύσεις σχολείων και διέγραψε τις προηγούμενες δηλώσεις του με τις οποίες το αρνούνταν κατηγορηματικά . Η κυβέρνηση απέσυρε το νομοσχέδιο μετά τις αντιδράσεις .  

  
  

  ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
  

  
  

  http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/thema-rim-NE.htmhttp://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/auxisi-rim-NE.htm 

  
  

  http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/xronoi-rim-NE.htm
  
  

  
  

  ΣΥΝΘΕΤΑ

  
  

  Σύνθετη λέξη ονομάζεται η λέξη που σχηματίζεται από δύο άλλες λέξεις (συνθετικά).

    Γ1 Τα είδη των συνθέτων

Μαθαίνω για τη σημασία των συνθέτων

      

Γ2 Η μορφή των συνθέτων: το συνδετικό φωνήεν 

ΜΟΡΦΗ ΣΥΝΘΕΤΩΝ

 Κατά τη σύνθεση δύο λέξεων το αρχικό φωνήεν της δεύτερης λέξης είναι ισχυρότερο από το τελικό φωνήεν της πρώτης λέξης το οποίο συνήθως χάνεται ή σπανιότερα διατηρούνται και τα δύο. 

Από+ αθάνατος……………απαθανατίζω 

 Από+ ασχολούμαι………….απασχολούμαι

 Επί+ είσοδος…………………επεισόδιο 

Αντί+ οικονομικό………….αντιοικονομικό

 Υπό+ ανάπτυξη……………..υπανάπτυκτος 

 Όταν το α΄συνθετικό είναι κλιτό, ενώνεται με το β΄συνθετικό συνήθως με ένα  –ο- , που λέγεται συνδετικό φωνήεν.

Γυναίκες+ παιδιά ………..γυναικόπαιδα

 Πικρή+ δάφνη ………………..πικροδάφνη 

Ανάβω+ σβήνω ……………….αναβοσβήνω

Όταν το α΄ συνθετικό είναι επίρρημα σε –ω- κρατάει το –ω-, εκτός από το επίρρημα χάμω.

έξω+ εκκλησία ……………εξωκλήσι

πίσω+ πλάτη……………… πισώπλατα

α λ    αλλά χάμω+ κλαδί …………….χαμόκλαδο

 χχ             χάμω+ γελώ ……………..χαμογελώ

Το ερ        Το επίρρημα  έξω+ σύμφωνο παραμένει ως έχει  έξω +πόρτα …εξώπορτα

έξω+ φωνήεν χάνει το –ω-      έξω+ οδός……… έξοδος.

ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/vserdaki/2-81568207














































ΠΗΓΗ https://filologika.gr/gimnasio/v-gymnasiou/neoelliniki-glossa-v-gymnasiou/kritirio-axiologisis-enotita-2/

08Δεκ

Ενότητα 2η

Ζούμε με την οικογένεια

Ο ψεύτης παππούς, της Άλκης Ζέη

Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα (ελαφρώς διασκευασμένο) από το μυθιστόρημα «Ο ψεύτης παππούς». Πρωταγωνιστές είναι ο δεκάχρονος Αντώνης και ο παππούς του Μάριος, ο οποίος είναι συνταξιούχος ηθοποιός.

Ο Αντώνης πήγαινε σε ολοήμερο σχολείο και σχολούσε στις τέσσερις και μισή. Από τις πέντε παρά τέταρτο ήταν στο σπίτι. Είχε το κλειδί, άνοιγε κι έμπαινε μέσα. Η μαμά όμως κι ο μπαμπάς δεν ήθελαν να μένει μόνος του, αφού εκείνοι γύριζαν αργά. Η μαμά μάλιστα πολλές φορές έλειπε για λίγες μέρες από την Αθήνα. «Πάλι πας να σκάψεις;» την πείραζε ο μπαμπάς.

Η μαμά ήταν αρχαιολόγος και πήγαινε σε διάφορες πόλεις να κάνει ανασκαφές, όπως λέγονται. Ο μπαμπάς γύριζε κι αυτός αργά, και μόλις που πρόφταινε τον Αντώνη πριν πάει για ύπνο. Ήταν αρχιτέκτονας και δούλευε σ’ ένα αρχιτεκτονικό γραφείο.

Να πάει ο Αντώνης στο ολοήμερο αποφασίστηκε φέτος, που θα πήγαινε στην τετάρτη. Δηλαδή ο παππούς έπεισε τη μαμά και τον μπαμπά, γιατί εκείνοι δίσταζαν.

– Να μένει το παιδί τόσες ώρες στο σχολείο! είπαν ενοχλημένοι.

– Εσύ στην ηλικία του έμενες, είπε ο παππούς στον μπαμπά.

– Άλλο εγώ, απάντησε ο μπαμπάς. Άλλοι καιροί τότε…

Τον Αντώνη τον ρώτησαν τελευταίο, αφού ο παππούς τα είχε κανονίσει όλα και τον έπεισε πως το ολοήμερο ήταν μια χαρά.

– Ξεμπερδεύεις με τα μαθήματα, που τα κάνεις στο σχολείο, κι όταν γυρίζεις στο σπίτι, έχεις όλο τον καιρό δικό σου.

Το μόνο πρόβλημα ήταν ποιος θα έπαιρνε τον Αντώνη από το σχολείο. Ο παππούς με καμία δύναμη δε θα πήγαινε νωρίς – νωρίς να παίρνει τον Αντώνη από το σχολείο. Είχε το πρόγραμμά του.

– Μετά τις πέντε ό,τι θέλετε, τους έλεγε. Και πάλι, όμως, ο παππούς τα κατάφερε. Την ίδια κιόλας μέρα βρήκε τη λύση. Τα κανόνισε με την κυρία Βάσω, που είχε την καντίνα στο σχολείο. Αυτή θα περνούσε τον Αντώνη απέναντι, και μετά το σπίτι ήταν δυο βήματα. Θα τον παρακολουθούσε ώσπου να ανοίξει την εξώπορτα. Αυτό της πρότεινε ο παππούς και η κυρία Βάσω δέχτηκε αμέσως. Σιγά δηλαδή που δε θα την έπειθε!

– Λέγε τι της έταξες, τον πείραζε ο μπαμπάς.

– Τίποτε, απαντούσε ο παππούς.

Στο μεταξύ, ξενοικιάστηκε ένα διαμέρισμα κάτω ακριβώς από το δικό τους, και ο μπαμπάς όλο χαρά πρότεινε στον παππού να το νοικιάσουν για κείνον. Έμεναν στους Αμπελόκηπους, σε μια πολυκατοικία στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, ψηλά, προς το τέρμα της. Ο παππούς έμενε μακριά, στο Θησείο, σε ένα όμορφο διαμέρισμα με θέα την Ακρόπολη.

– Ν’ αφήσω το σπίτι μου! Δεν είμαστε καλά. […]

Ο Αντώνης υποπτευόταν πως είχε κι έναν άλλο λόγο να μη θέλει να μείνει κοντά τους. Τώρα είχε ελεύθερα όλα του τα Σαββατοκύριακα κι ούτε πατούσε στο σπίτι τους αυτές τις δύο μέρες. Αν έμενε κοντά, δε θα του λέγανε να πάει τον Αντώνη το Σάββατο ή την Κυριακή το πρωί βόλτα ή σε κανένα παιδικό θέατρο;

Του Αντώνη, πάλι, του άρεσε όταν καμιά φορά έπεφτε αργία μέσα στη βδομάδα και δεν είχε σχολείο, οπότε ο παππούς τον έπαιρνε στο σπίτι του. Όταν ο καιρός ήταν καλός, έκαναν βόλτες στην Ακρόπολη ή στου Φιλοπάππου κι ύστερα πήγαιναν σ’ ένα μικρό εστιατόριο κι έτρωγαν σουβλάκια και πατάτες τηγανητές. Μετά γύριζαν στο σπίτι του παππού, ξεφύλλιζαν κανένα βιβλίο κι ύστερα ο παππούς έπαιζε ρόλους από κωμωδίες ή και τραγωδίες. Τόσο πολύ άλλαζε το πρόσωπό του, που ο Αντώνης νόμιζε πως δεν ήταν ο παππούς του μα κάποιος άλλος. Το απόγευμα, πριν τον πάει πίσω στο σπίτι, ο παππούς τού έφτιαχνε κρέπες.

Παρατηρήσεις

1ο Θέμα (Κατανόηση κειμένου, 6 μονάδες)

Ποια προβλήματα της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας θίγονται στο παραπάνω απόσπασμα; Ποια είναι η αντίδραση του παππού σε αυτά;

2ο Θέμα (Δομή και γλώσσα κειμένου, 4 μονάδες)

α) Να χωρίσετε το κείμενο σε ευρύτερες νοηματικές ενότητες και να γράψετε πλαγιότιτλους για καθεμιά από αυτές.

β) «Η μαμά […] πήγαινε σε διάφορες πόλεις να κάνει ανασκαφές, όπως λέγονται.» Να συμπληρώσετε την πρώτη οριζόντια γραμμή του παρακάτω πίνακα. Στη συνέχεια διατηρώντας τη χρονική βαθμίδα να μετατρέψετε το ρήμα στους άλλους χρόνους της σε διαφορετικό δηλαδή ποιόν ενέργειας.

Ρήμα	Χρόνος	Χρονική Βαθμίδα	Ποιόν ενέργειας
πήγαινε

3ο Θέμα (Παραγωγή λόγου, 10 μονάδες)

Υποθέστε ότι είστε ο Αντώνης και περάσατε μια υπέροχη Κυριακή με τον παππού. Γράψτε στο ημερολόγιό σας τι κάνατε μαζί του τη μέρα αυτή και ποιες είναι οι σκέψεις και τα συναισθήματά σας. Μπορείτε να αξιοποιήσετε πληροφορίες από το κείμενο αλλά και να αφήσετε τη φαντασία σας ελεύθερη! (περίπου 200 λέξεις)

ΠΗΓΗ http://eu-mathein.gr/wp-content/uploads/2015/04/%CE%95%CE%9D%CE%9F%CE%A4%CE%97%CE%A4%CE%91-2-%CE%9F%CE%99%CE%9A%CE%9F%CE%93%CE%95%CE%9D%CE%95%CE%99%CE%91.pdf
- ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ – Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες γυναίκες έχουν εισέλθει στην αγορά εργασίας ενώ παράλληλα γίνονται μητέρες και συντηρούν τις οικογένειές τους. Η εργασία της μητέρας επέφερε δραματικές αλλαγές στο οικογενειακό σύστημα, επαναπροσδιορίστηκαν όλοι οι καθιερωμένοι ρόλοι στην οικογένεια και παραδοσιακές αξίες ανατράπηκαν. Τι άλλαξε στην οικογένεια από την εργασία της μητέρας:  Πλέον εργάζονται και οι δύο γονείς. Η μητέρα λείπει πολλές ώρες απ’ το σπίτι.  Τις ώρες που απουσιάζει η μητέρα στη δουλειά , τα παιδιά τα αναλαμβάνει κάποια νταντά, γιαγιά ή πηγαίνουν σε βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς.  Οι ευθύνες πλέον μοιράζονται, όλα τα μέλη της οικογένειας συμμετέχουν στις δουλειές του σπιτιού, ο σύζυγος αναλαμβάνει πολλές από τις οικιακές εργασίες που παραδοσιακά θεωρούνται γυναικεία υπόθεση.  Η μητέρα συνεισφέρει οικονομικά στο σπίτι.  Αποποιείται παραδοσιακές συνήθειες και ρόλους π. χ κέντημα , πλέξιμο, υφαντά, περίτεχνες συνταγές και ασχολείται μόνο με τα απολύτως απαραίτητα στο σπίτι.  Η μητέρα πλέον έχει λόγο στη διαχείριση και στις αποφάσεις του οίκου, δεν αποφασίζει μόνο ο σύζυγος.  Υπάρχει λίγος ελεύθερος χρόνος για να ασχοληθεί με τα παιδιά της. Αρνητικές συνέπειες από την εργασία της μητέρας: o Τα παιδιά μένουν πολλές ώρες μόνα τους χωρίς τους γονείς. Ελλιπής διαπαιδαγώγηση των παιδιών που πολλές φορές δημιουργεί συναισθηματικά προβλήματα και αδιέξοδα. Τα παιδιά νιώθουν πολλές φορές έντονη παραμέληση και πικρία και ότι δεν βρίσκουν συμπαράσταση στα προβλήματα τους. o Οι γονείς αδυνατούν να παρακολουθήσουν την εξέλιξη και τις συνήθειες των παιδιών τους, τις παρέες τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να παρέμβουν έγκαιρα σε περιπτώσεις παραβατικής συμπεριφοράς. o Δεν υπάρχει η γυναικεία παρουσία στο σπίτι που καθορίζει με την αγάπη της και τη στοργή της το συναισθηματικό κλίμα του σπιτιού. Ψυχρό και άτονο το κλίμα στο σπίτι λόγω απουσίας της μητέρας. o Συγκρούσεις κι εντάσεις λόγω πιεστικού τρόπου ζωής και απαιτητικών εργασιών. Η μητέρα βιώνει την ένταση της καθημερινότητας και το άγχος του βιοπορισμού και το μεταφέρει εντός σπιτιού. Εντάσεις και ανάμεσα στους συζύγους λόγω σύγχυσης των ρόλων.