Α. ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ
1. Να γράψετε την ερμηνεία των ακολούθων όρων:
εθνικές γαίες, Πελοποννησιακή Γερουσία, Άρειος Πάγος.
- Να απαντήσετε σύντομα τις εξής ερωτήσεις:
α. Τι περιλάμβαναν η Α΄ και η Γ΄ Εθνοσυνέλευση; Πότε και πού έγιναν;
β. Ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο;
- Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες:
α. Επικεφαλής της Πελοποννησιακής Γερουσίας ήταν ο Αλ. Μαυροκορδάτος.
β. Το καλοκαίρι του 1821 ήρθε στην Πελοπόννησο ο Δ. Υψηλάντης για να αναλάβει την ηγεσία του Αγώνα.
γ. Το Σύνταγμα της Επιδαύρου εγκαθιστούσε στην Ελλάδα το πολίτευμα της απόλυτης μοναρχίας.
δ. Κατά τη διάρκεια της Β΄ Εθνοσυνέλευσης καταργήθηκε το αξίωμα του αρχιστράτηγου, που το έφερε ως τότε ο Κολοκοτρώνης.
ε. Η Γ΄ Εθνοσυνέλευση (Τροιζήνα, 1827) εξέλεξε Κυβερνήτη της Ελλάδος τον Ι. Καποδίστρια.
- Αφού διαβάσετε το παρακάτω απόσπασμα, να απαντήσετε την ερώτηση που ακολουθεί:
Η Διακήρυξη της Α’ Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου (απόσπασμα)
«Ἀπόγονοι τοῦ σοφοῦ καὶ φιλανθρώπου Ἔθνους τῶν Ἑλλήνων, σύγχρονοιτῶν νῦν πεφωτισμένων καὶ εὐνομουμένων λαῶν τῆς Εὐρώπης καὶ θεαταὶτῶν καλῶν, τὰ ὁποῖα οὗτοι ὑπὸ τὴν ἀδιάρρηκτον τῶν νόμων αἰγίδαἀπολαμβάνουσιν, ἦτο ἀδύνατον πλέον νὰ ὑποφέρωμεν μέχρις ἀναλγησίαςκαὶ εὐηθείας τὴν σκληρὰν τοῦ Ὀθωμανικοῦ Κράτους μάστιγα, ἥτις ἤδητέσσαρας περ
περίπου αιῶνας ἐπάταξε τὰς κεφαλὰς ἡμῶν καὶ ἀντὶ τοῦ λόγου τὴν θέλησιν ὡς νόμον γνωρίσουσα, διώκει καὶ διέταττε τὰ πάνταδεσποτικῶς καὶ αὐτογνωμόνως. Μετὰ μακρὰν δουλείαν ἠναγκάσθημεντέλος πάντων νὰ λάβωμεν τὰ ὅπλα εἰς χεῖρας καὶ νὰ ἐκδικήσωμεν ἑαυτοὺςκαὶ τὴν πατρίδα ἡμῶν ἀπὸ μίαν τοιαύτην φρικτὴν καὶ ὡς πρὸς τὴν ἀρχὴναὐτῆς ἄδικον […] τυραννίαν […]».
Ἐν Ἐπιδαύρῳ τὴν 15 την Ἰανουαρίου 1822, ἔτος Α΄ τῆς Ἀνεξαρτησίας. Δ. Κόκκινος, Η Ελληνική Επανάστασις, Μέλισσα, Αθήνα 1959-1960, τόμος 2, σελ. 383-384
◉Με βάση το παραπάνω απόσπασμα του Συντάγματος, ποιοι είναι οι λόγοι που οι Έλληνες εξεγέρθησαν και τι είδους Επανάσταση έκαναν;
(Βασικά σχόλια για απάντηση στο θέμα 4: εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση (όχι κοινωνικοανατρεπτική), υπερβολική καταπίεση του έθνους, μη σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων).
Β. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
- Αφού μελετήσετε τα Συντάγματα του Αγώνα (πηγές 2 και 4), να ανα-ζητήσετε επιδράσεις σε αυτά της ιδεολογίας του Διαφωτισμού (Ενότητα 1, πηγές 3, 4) και της Γαλλικής Επανάστασης (Ενότητα 3, πηγή 1).
Όπως φαίνεται από τα αποσπάσματα του Συντάγματος της Επιδαύρου (1822), οι επιδράσεις της Γαλλικής Επανάστασης και των Ιδεών του Διαφωτισμού είναι εμφανείς και στο ελληνικό Σύνταγμα. Εκεί γίνεται αναφορά στην ισότητα όλων απέναντι στο νόμο, πέρα από βαθμούς, κοινωνικές τάξεις Και αξιώματα. Επίσης, διασφαλίζονται τα αγαθά της ιδιοκτησίας, της τιμής και της ασφάλειας όλων των πολιτών, τα οποία από δω και στο εξής θα βρίσκονται υπό την προστασία και τη σκέπη των νόμων. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Τροιζήνας (1827) η παντός είδους εξουσίας υπάρχει στο έθνος και μόνο αυτό είναι κυρίαρχο (βασική αρχή της Γαλλικής Επανάστασης). Τέλος, στην Ελλάδα δεν υπάρχει κανένας δούλος και κατ’ επέκταση δεν είναι δυνατόν ούτε να αγορασθεί ούτε να πουληθεί κανείς. Επιπλέον, ακόμη και αν κάποιος είναι δούλος σε άλλη χώρα, από τη στιγμή που θα βρεθεί στην Ελλάδα παύει να καταζητείται και ο αφέντης του χάνει κάθε δικαίωμα πάνω του.
- Αξιοποιώντας τις πηγές 1 και 3, καθώς και όποια άλλα στοιχεία θεωρείτε σχετικά, να γράψετε σύντομο κείμενο με θέμα τα αίτιατου εμφυλίου πολέμου την εποχή του Αγώνα.
Τα χρόνια 1824-1825 έχουν χαρακτηρισθεί χρόνια του α΄ εμφυλίου πολέμου στη νεότερη ελληνική ιστορία. Λίγο μετά τις πρώτες νίκες, όταν δηλ. χρειάστηκε να αρχίσουν να λαμβάνονται αποφάσεις, παρουσιάστηκαν προβλήματα για το ποιος θα ασκήσει την εξουσία. Η πρώτη διάσταση επήλθε μεταξύ των αγωνιστών που πολέμησαν και των Ελλήνων της Διασποράς, οι οποίοι θέλησαν να κυβερνήσουν τη χώρα, νομίζοντας ότι δε θα βρουν καμία αντίσταση από τους στρατιωτικούς. Το ζήτημα της εξουσίας, λοιπόν, ήταν ο πρώτος λόγος της διαμάχης. Ο δεύτερος, ακόμη σημαντικότερος, ήταν η διαχείριση των δανείων της Ανεξαρτησίας. Όπως προκύπτει και από την πηγή 3 (Δ. Κόκκινος, Η Ελληνική Επανάστασις, εκδ. Μέλισσα, τόμος 4, Αθήνα 1959-1960, σελ.509) ο Κωλέτης, προκειμένου να προσεταιρισθεί τους Στερεοελλαδίτες, τους έστρεψε εναντίον των Πελοποννησίων, προτρέποντάς τους να τούς αρπάξουν τις περιουσίες και να υφαρπάξουν μαζί του (μέσω της ηγεσίας) και τα χρήματα των δανείων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα πήρε δάνειο από την Αγγλία συνολικού ύψους 2.000.000 λιρών, ενώ για τον Αγώνα χρησιμοποιήθηκαν μόνο 800.000 λίρες. Το γεγονός και μόνο ότι συνεργάστηκαν τελικά με τον Κωλέτη έδειξε το ήθος τους. Όσο για τον Κωλέτη είναι εμφανείς οι διαθέσεις του και αργότερα επί βασιλείας Όθωνα θα γίνουν ακόμη πιο εμφανείς. Σχετικά με το ήθος των Πελοποννησίων μπορούμε να παρατηρήσουμε κάποια πράγματα από την ομιλία του Γέρου του Μοριά (Πηγή 1). Ο Κολοκοτρώνης (ο οποίος τελικά έπεσε θύμα των εκμεταλλευτών του ελληνικού λαού) προσπάθησε με κάθε τρόπο να αποφύγει τη σύγκρουση. Κάνει επίκληση στη λογική των αγωνιστών, λέγοντάς τους πως με την εμφύλια διαμάχη όχι μόνο δε θα πετύχουν απολύτως τίποτα αλλά θα καταστρέψουν και ό,τι έχουν πετύχει ως τώρα. Διότι οι Έλληνες είχαν πείσει τους Ευρωπαίους ότι η Επανάστασή τους δεν ήταν κοινωνικοανατρεπτική, αλλά εθνικοαπελευθερωτική. Αν τώρα όμως άρχιζαν να σκοτώνονται μεταξύ τους, όλη η αντίληψη των Ευρωπαίων για τους Έλληνες θα ανατρεπόταν. Όπως σωστά τονίζει ο Κολοκοτρώνης, «Θὰ μᾶς ποῦνε Καρμπουνάρους, ρέμπελους κι ἀκατάσταστους καὶ κανένας δὲ θὰ μᾶς βοηθήσῃ».
