Σάββατο 5 Μαΐου 2018

ΙΣΤΟΡΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ,ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ- Ο ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

ΠΗΓΗ http://photodentro.edu.gr/ugc/r/8525/298?locale=el

Διδακτική Ιστορίας της Γ’ Γυμνασίου

Διδάσκοντας επανειλημμένα ιστορία νεοτέρων χρόνων στην Γ΄ Γυμνασίου, διαπίστωσα πως οι μαθητές παρουσιάζουν δυσκολίες στην κατανόηση των όρων, όπως φεουδαρχία, αστική τάξη, καπιταλισμός, αλλά και σύγχυση στην εξέλιξη των γεγονότων μέσα στο χρόνο. Γι’αυτό απαραίτητα θεώρησα :

α) Τον ιστορικό άτλαντα, Γ΄ τεύχος, ώστε κάθε μαθητής να ψάχνει ο ίδιος το ζητούμενο : κράτος, περιοχή, θάλασσα ή όνομα πόλης.

β) Ενα τετράδιο Ιστορίας στο οποίο να γράφεται σχεδιάγραμμα του μαθήματος την ώρα της παράδοσης.

γ) Επιπλέον υλικό σε φωτοτυπίες.

δ) Ερμηνεία όρων.

Τα σχεδιαγράμματα

Τα σχεδιαγράμματα είναι δύο ειδών : σχεδιάγραμμα κάθε διδακτικής ενότητας και σχεδιαγράμματα με τα κύρια χαρακτηριστικά κάθε αιώνα. Στην παρούσα εργασία δίνονται μοντέλα σχεδιαγραμμάτων με μία σύντομη ανάλυση.

Ι. Σχεδιαγράμματα κάθε διδακτικής ενότητας :

Σκοπό έχουν να τονιστούν τα κύρια σημεία του μαθήματος : αίτια, αφορμές, πρόσωπα, αποτελέσματα. Αφού ο μαθητής μελετήσει το βιβλίο, παρακολουθεί το σχεδιάγραμμα και επανέρχονται στο μυαλό του οι κύριοι άξονες τους οποίους πρέπει να θυμάται, ώστε να αναπλάσει σε συνεχή λόγο τα γεγονότα.

Με τα σχεδιαγράμματα πετυχαίνεται η απομόνωση και προβολή των κύριων στοιχείων, ασκείται η αφαιρετική τέχνη και έτσι ο μαθητής γίνεται ικανός να πυκνώνει ή να αναπτύσσει ένα θέμα με κριτικό πνεύμα και λογικό ειρμό.

Παράδειγμα για τα παραπάνω αποτελεί το εισαγωγικό μάθημα για τη νεότερη ιστορία σχετικό με τη μετάβαση από το μεσαίωνα στα νεότερα χρόνια. Οι μαθητές πρέπει να κατανοήσουν ότι η Ιστορία χωρίζεται σε περιόδους με βάση τα οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά, όπως και την ιδεολογία. Η διαίρεση της Ιστορίας σε περιόδους είναι συμβατική, δηλαδή ορίζεται από τους ιστορικούς με βάση σημαντικά γεγονότα της ανθρωπότητας. Σκοπό έχει την ευκολότερη προσέγγιση των όσων συνέβησαν στο πέρασμα των αιώνων.

Εξάλλου πολύ σημαντικό είναι να γίνει αντιληπτό ότι η μετάβαση από τη μία εποχή στην άλλη δε γίνεται ξαφνικά και σύντομα, αλλά ότι χρειάζεται χρόνος πολύς για να επιτελεστεί η διαδικασία των αλλαγών στον κοινωνικό, οικονομικό και ιδεολογικό τομέα.

Ο συγκεκριμένος πίνακας (πιν. 1) με βάση τον άξονα του χρόνου χωρίζεται σε τρεις κάθετες στήλες. Η πρώτη περιλαμβάνει τα κύρια χαρακτηριστικά του Μεσαίωνα, η δεύτερη (από το 13ο αι.) είναι η μεταβατική περίοδος προς τους νεότερους χρόνους και περιλαμβάνει τις μεταβολές στον οικονομικό, κοινωνικό και πνευματικό τομέα, και η τρίτη είναι οι νεότεροι χρόνοι με τα κύρια χαρακτηριστικά τους.

Ως αρχή των νεότερων χρόνων ορίζεται συμβολικά από τους περισσότερους ιστορικούς το έτος 1453, χρονολογία της άλωσης της Κων/πολης. Με το συνοπτικό αυτό πίνακα ο μαθητής μπορεί αμέσως να καταλάβει ή να ξαναθυμηθεί πόσο διαφέρουν οι δύο εποχές - Μεσαίωνας και νεότεροι χρόνοι - αλλά και πόσο μεγάλο διάστημα χρειάστηκε (μεταβατική περίοδος), ώστε να συμβούν οι αλλαγές αυτές.

ΙΙ. Σχεδιαγράμματα με τα κύρια χαρακτηριστικά κάθε αιώνα :

Εξυπηρετούν στη συνοπτική παρουσίαση των κύριων χαρακτηριστικών κάθε αιώνα στον οικονομικό, κοινωνικό, ιδεολογικό τομέα. Οι πίνακες αυτοί δίνονται στους μαθητές ως εισαγωγικοί για τον αιώνα που θα εξεταστεί. Ο μαθητής προϊδεάζεται για όσα θα συμβούν. Επιπλέον μπορεί ανά πάσα στιγμή να κάνει μία σύντομη επανάληψη, αλλά και να συγκρίνει δεδομένα διαφορετικών αιώνων, πετυχαίνοντας ερωτήσεις, συμπεράσματα, αλλά και προθυμία για έρευνα.

Για παράδειγμα, δίνονται τα γενικά χαρακτηριστικά των 15ου και 16ου αι. (πιν. 2). Στην περίπτωση αυτών των αιώνων τα περισσότερα χαρακτηριστικά είναι κοινά.

Κάτι που άρεσε στους μαθητές και προκάλεσε την προσοχή και συμμετοχή τους είναι η χρήση μαθηματικών συμβόλων. Αφορμή δόθηκε από την άποψη του ιστορικού Φερνάν Μπρωντέλ που αναφέρεται στο βιβλίο του Βασ. Σφυρόερα, Ιστορία νεότερη και σύγχρονη, Γ΄ Γυμνασίου, σελ. 56, ότι ο 16ος αι. εμφανίζεται με δύο πρόσωπα. Οι μαθητές ενθουσιάστηκαν, όταν κυκλώνονται τον 16ο αι., τραβήχτηκε οριζόντια γραμμή, για να διαιρεθεί ο αιώνας σε δύο μέρη, ενώ συγχρόνως χρησιμοποιήθηκαν μαθηματικά σύμβολα (+, :, -, ).

: για τη διαίρεση του αιώνα σε δύο μέρη,

+ για τη θετική εξέλιξη των πραγμάτων,

- για τα αρνητικά αποτελέσματα (πιν. 3)

Το σχεδιάγραμμα του 17ου αι. (πιν. 4) παρουσιάζει ενδιαφέρον. Η προσοχή επικεντρώνεται :

α) Στον 30ετή πόλεμο : τονίζεται ότι πίσω από τα θρησκευτικά αίτια κρύβονται τα πολιτικά, οικονομικά και εδαφικά των ευρωπαϊκών κρατών. Πρόκειται για έναν πόλεμο μεγάλης διάρκειας και έκτασης, για έναν πανευρωπαϊκό πόλεμο. Ενδιαφέρουσα περιγραφή για το είδος του πολέμου δίνει ο Βασ. Κρεμμυδάς στο βιβλίο του “Ιστορία νεότερη - σύγχρονη”, Γ’ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, σελ. 71.

β) Στα δύο διαφορετικά είδη πολιτεύματος που αναπτύσσονται την εποχή αυτή : στην Αγγλία επικρατεί η Συνταγματική Μοναρχία, ενώ στη Γαλλία η απόλυτη Μοναρχία. Μετά την εξήγηση των όρων τα παιδιά καλούνται να ερμηνεύσουν που οφείλεται η διαφορά αυτή των πολιτευμάτων, αφού έχει αναλυθεί προηγουμένως η κοινωνική και οικονομική εξέλιξη σε κάθε χώρα. Η αιτία βρίσκεται στο ότι η Αγγλία πέτυχε από νωρίς την τελωνειακή ένωση όλων των πόλεων και με αυτό τον τρόπο αναπτύχθηκε το εμπόριο και η βιοτεχνία· επομένως έχει ισχυρή αστική τάξη που διεκδικεί δικαιώματα. Ας μη ξεχνάμε ότι ήδη από το 13ο αι. ο Ιωάννης ο Ακτήμονας με τη “Magna Charta” είχε δώσει δικαιώματα στο λαό.

Αντίθετα στη Γαλλία δεν έχει επιτευχθεί ακόμη η τελωνειακή ένωση των πόλεων, με αποτέλεσμα το εμπόριο και η βιοτεχνία να μην έχουν αναπτυχθεί τόσο πολύ. Παραμένει κυρίως μία χώρα αγροτική.

Στην Αγγλία πρέπει να τονιστεί η προσωπικότητα του Κρόμγουελ - επιβάλλεται μετά από τις επαναστάσεις κατά των Στιούαρτ - που εφάρμοσε το νόμο της ναυσιπλοΐας : Σύμφωνα με αυτόν τα ξένα εμπορεύματα έπρεπε να φτάνουν στην Αγγλία με αγγλικά πλοία ή με πλοία της χώρας που τα έστελνε. Ηταν ένας νόμος που επιδίωκε να χτυπήσει την ολλανδική εμπορική ναυτιλία, που μετάφερε εμπορεύματα ξένων χωρών σε ξένες χώρες (διαμετακομιστικό εμπόριο), και να προστατέψει το αγγλικό εμπόριο (Βασ. Κρεμυδά, Ιστορία νεότερη - σύγχρονη, Γ΄ Γυμνασίου, σελ. 80).

Στη Γαλλία ο Κολμπέρ επιβάλλει το μερκαντιλισμό : Η αξία των εμπορευμάτων που εισάγονται δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από την αξία των εμπορευμάτων που εξάγονται, ώστε να μένει πλούτος στη χώρα.

Με αυτό τον τρόπο ο μαθητής υπεισέρχεται σε έννοιες οικονομικού περιεχομένου, αφού τον επόμενο αιώνα θα γίνει λόγος για τον ελεύθερο ανταγωνισμό.

Το σχεδιάγραμμα του 18ου αι. (πιν 5) :

Η αρίθμηση σε τομείς (1. Οικονομία, 2. Κοινωνία, 3. Πολίτευμα ………) βοηθάει τους μαθητές να κατανοήσουν τους όρους και να ξεκαθαρίσουν τις αλλαγές που συμβαίνουν σε κάθε τομέα.

Με διαφορετικό χρώμα υπογραμμίζονται τα εντελώς καινούρια δεδομένα του αιώνα που προκύπτουν :

α) Η βιομηχανική επανάσταση που αλλάζει το ρου της Ιστορίας του κόσμου. Προκύπτει ένας νέος κανόνας που εφαρμόζεται στην οικονομία : ο ελεύθερος ανταγωνισμός = οι άνθρωποι πρέπει να δρουν ελεύθεροι στην οικονομική ζωή· οι τιμές των προϊόντων θα καθορίζεται από το νόμο “προσφοράς - ζήτησης”. Είναι η γνωστή θεωρία του “φιλελευθερισμού”, διατυπωμένη από τον Ανταμ Σμιθ.

β) Εμφάνιση της εργατικής τάξης, πολυπληθούς μεν, αλλά αδύναμης στην αρχή.

γ) Το πολίτευμα της φωτισμένης δεσποτείας, κατά το οποίο ο μονάρχης περιστοιχίζεται από φιλοσόφους που τον συμβουλεύουν τι να κάνει, ώστε να πράξει υπέρ του λαού του.

δ) Ο Διαφωτισμός, το πνευματικό κίνημα του 18ου αι., που εξετάζει ζητήματα σχετικά με τη θρησκεία, εξουσία, κοινωνία, ελευθερία και προτείνει λύσεις με βάση τον Ορθό Λόγο. Ήδη από τον περασμένο αιώνα ο Τζων Λοκ είχε μιλήσει για τα φυσικά δικαιώματα του ανθρώπου, της ζωής, της ελευθερίας, της ιδιοκτησίας.

ε) η αμερικανική και γαλλική επανάσταση : η μεν πρώτη αποσκοπεί στην ανεξαρτησία των αποίκων από την Αγγλία και συντάσσει την περίφημη “Διακήρυξη της ανεξαρτησίας”, ενώ η δεύτερη, αφού περνάει από πολιτειακές αλλαγές (συνταγματική μοναρχία, αβασίλευτυη δημοκρατία, τρομοκρατία), καταλήγει στη Δημοκρατία με το σύνταγμα του 1795. Ηδη από το πρώτο έτος της επανάστασης συντάχτηκε η “Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη”. Ο Διαφωτισμός και οι δύο αυτές επαναστάσεις, η αμερικανική και η γαλλική, αποτέλεσαν κέντρισμα για τους υπόδουλους Ελληνες να οργανώσουν την επανάσταση του 1821.

στ) Ο τομέας της επιστήμης παίζει σημαντικό ρόλο, όπως με τη μορφή του Τζων Βατ που τελειοποιήθηκε η ατμομηχανή.

Οι μαθητές με μεγάλης ευχαρίστηση βρίσκουν στοιχεία για την εξέλιξη των επιστημών σε κάθε αιώνα, όπως και για τους αντιπροσώπους της, μέσα από τα προγράμματα του υπολογιστή. Οι τυπωμένες από τον υπολογιστής πληροφορίες αναρτώνται στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης, ώστε να είναι προσιτοί στους μαθητές ανά πάσα στιγμή.

Στο σχεδιάγραμμα του 19ου αι. (πίν. 6) επισημαίνονται τα εξής :

α) Εκτενής λόγος πρέπει να γίνει για τη βιομηχανική επανάσταση :

Α΄ φάση : 1750 - 1870 = η εποχή του άνθρακα

Β΄ φάση : 1870 - αρχές του 20ου αι. = η εποχή της ηλεκτρικής ενέργειας και του πετρελαίου.

β) Στο καπιταλιστικό σύστημα κυριαρχικό ρόλο παίζει η αύξηση κεφαλαίων μίας εταιρείας με αποτέλεσμα να εμφανίζονται τα μονοπώλια, δηλαδή η αποκλειστική παραγωγή και προώθηση στην αγορά ενός προϊόντος από μία επιχείρηση.

γ) Οι Η.Π.Α., που μέχρι το 1848 καταλαμβάνουν εδάφη στην αμερικανική ήπειρο προς Δυτικά, εκτείνονται τώρα από τον Ατλαντικό μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό και συναγωνίζονται σε οικονομική ισχύ τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες.

δ) Ο αριθμός των εργατών έχει αυξηθεί. Το βιομηχανικό προλεταριάτο έρχεται σε σύγκρουση με την αστική τάξη, διεκδικώντας δικαιώματα. Για πρώτη φορά ακούγονται οι λέξεις συνδικαλισμός και απεργία.

ε) Αναπτύσσεται η θεωρία του σοσιαλισμού = κοινωνική και οικονομική θεωρεία, κατά την οποία η κοινωνική συμβίωση πρέπει να στηριχθεί στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ισότητα, αφού κρατικοποιηθούν τα μέσα παραγωγής και καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία.

στ) Ενα άλλο θέμα είναι ο συγκεντρωτισμός και εθνικισμός που θα παίξουν κύριο ρόλο τον 20ο αι.

[Συγκεντρωτισμός = το κράτος συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες και αναλαμβάνει τον ρόλο του διαιτητή στις κοινωνικές διαφορές.

Εθνικισμός = αναπτύσσεται η ιδέα της εθνικής υπερηφάνειας, που σκοπό έχει την ενσωμάτωση μειονοτήτων που υπήρχαν σε κάθε χώρα μέσω της εκπαίδευσης, της γλώσσας και της θρησκείας. Εθνος και στρατός συνδέονται στενά με την καθολική στρατιωτική θητεία].

Το σχεδιάγραμμα του 20ου αι. (πιν 7) :

Ο 20ος αι., πολυτάραχος, με χαρακτηριστικά την παγκοσμιότητα των γεγονότων, την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των Μ.Μ.Ε., την ανεξαρτητοποίηση των αποικιών μετά το 1945, τη δημιουργία καπιταλιστικών και κομμουνιστικών κρατών μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, αλλά και την πτώση του κομμουνισμού στη δεκαετία του 1980, την εξερεύνηση του διαστήματος αλλά και την πείνα των τριτοκοσμικών χωρών, την ανάπτυξη των επιστημών και των τεχνών, είναι ένα ευρύ πεδίο έρευνας για τους μαθητές και για μας τους εκπαιδευτικούς : Ο αιώνας, ο πιο κοντινός μας, που γνωρίζουν, όμως, επιφανειακά οι μαθητές μας - ίσως και εμείς οι δάσκαλοι. Χρειάζεται να ξυπνήσει το ενδιαφέρον των μαθητών με αναφορά σε πηγές, σε άρθρα του ημερήσιου τύπου, με προβολές διαφανειών, με εργασίες συνθετικές κατ’οίκον σε διάφορους τομείς (οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, επιστημονικό) ή προσωπικοτήτων κάθε εποχής, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα κάθε μαθητή. Απαραίτητη είναι η ενημέρωση των μαθητών σχετικά με έργα της λογοτεχνίας, του κινηματογράφου, θεατρικές παραστάσεις, έργα ζωγραφικής, γλυπτικής ή αρχιτεκτονικής της εποχής που εξετάζεται.

Σημειωτέο ότι δεν μπορούμε να μιλήσουμε για Ιστορία, εάν δεν περάσουν 30 χρόνια από τις ημέρες μας μέχρι τα εξεταζόμενα γεγονότα του παρελθόντος.

Με την πείρα που διαθέτω ως εκπαιδευτικός, κατέληξα στο συμπέρασμα πως εμείς οι δάσκαλοι έχουμε υποχρέωση να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών για έρευνα και διείσδυση στα γεγονότα της Ιστορίας. Η επιδερμική αναφορά σε εκτεταμένη ύλη φέρνει την απροθυμία και αποστροφή του μαθητή στην απόκτηση γνώσης. Ας προσπαθήσουμε με την αγάπη μας για τα παιδιά να καλλιεργήσουμε την αγάπη τους για έρευνα και γνώση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Burns Τ., Ευρωπαϊκή Ιστορία (Εισαγωγή στην Ιστορία και τον Πολιτισμό της νεότερης Ευρώπης), τόμος Α, Β, εκδόσεις “Παρατηρητής”.

2. Γιαννόπουλος Γιάννης, Σκοποί του μαθήματος της Ιστορίας, Πανελλήνια Ενωση Φιλολόγων (ΠΕΦ) - σεμινάριο 9 - Το μάθημα της Ιστορίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Αθήνα, Μάρτης 1988.

3. Κρεμμυδάς Βασ., Ιστορία νεότερη και σύγχρονη, ευρωπαϊκή και παγκόσμια, Γ’ Γυμνασίου, ΟΕΑΒ.

4. Κρεμμυδάς Βασ., Ο ρόλος του σχολικού βιβλίου Ιστορίας, Σύγχρονη Εκπαίδευση, τεύχος 98, Ιαν-Φεβρ. 1998.

5. Κρεμμυδάς Βασ., Μερικά θεωρητικά για το μάθημα της Ιστορίας, ΠΕΦ-σεμινάριο 21 – Θεωρητικά προβλήματα και διδακτική Ιστορίας, Εκδόσεις Γρηγόρη, 1999.

6. Λάγκλυ Αντριου, Η εποχή της βιομηχανίας, εκδόσεις Πατάκη.

7. Μακ Ντόναλτη Φ., Περιπλάνηση σε ένα σιδηροδρομικό σταθμό του 19ου αι., εκδόσεις “Μοντέρνοι καιροί”.

8. Μακρής Χάρης, Αναγκαίες προϋποθέσεις για αποτελεσματική διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ΠΕΦ-σεμινάριο 21 – Θεωρητικά προβλήματα και διδακτική Ιστορίας, Εκδόσεις Γρηγόρη, 1999.

9. Μπαμπούνης Χάρης, Νοητικές, ψυχολογικές και άλλες προϋποθέσεις για την αφομοίωση της Ιστορικής ύλης από τους μαθητές, ΠΕΦ-σεμινάριο 9 - Το μάθημα της Ιστορίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Αθήνα, Μάρτης 1988.

10. Ρεπούση Μαρ. Μετά την Εθνική Ιστορία. Από τον Εθνικό εαυτό στο Ευρωπαϊκό εμείς... για τη διδασκαλία της Ευρωπαϊκής Ιστορίας, Σύγχρονη Εκπαίδευση τεύχος 104, Ιαν-Φεβρ. 1999.

11. Ρήγου Ελένη, Κριτική θεώρηση των διδακτικών τρόπων του μαθήματος της Ιστορίας, ΠΕΦ-σεμινάριο 9 - Το μάθημα της Ιστορίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Αθήνα, Μάρτης 1988.

12. Σβορώνος Νικ., Τάσεις και προοπτικές της σύγχρονης ιστοριογραφίας, (ΠΕΦ)-σεμινάριο 9 - Το μάθημα της Ιστορίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Αθήνα, Μάρτης 1988.

13. Σκουλάτος Β. - Ν. Δημακοπούλου - Σ. Κόνδη, Ιστορία νεότερη και σύγχρονη, Γ’ Γυμνασίου, ΟΕΑΒ.

14. Σκουλάτος Β., Το αναλυτικό πρόγραμμα και το μάθημα της Ιστορίας, ΠΕΦ-σεμινάριο 9 - Το μάθημα της Ιστορίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Αθήνα, Μάρτης 1988.

15. Σφυρόερας Βασ., Ιστορία νεότερη και σύγχρονη, Γ’ Γυμνασίου, ΟΕΑΒ.

16. Τουλιάτος Σπ., Μεθοδολογικά προβλήματα προσέγγισης των εννοιών ¨Εθνος¨ καίι ¨Εθνική συνείδηση¨ στα εγχειρίδια Ιστορίας της δευτεριοβάθμιας εκπαίδευσης, ΠΕΦ-σεμινάριο 17, Αθήνα 1994.

17. Τουλιάτος Σπ., Μεθοδολογικές παρατηρήσεις στα εγχειρίδια Ιστορίας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ΠΕΦ-σεμινάριο 9 - Το μάθημα της Ιστορίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Αθήνα, Μάρτης 1988.

18. Χόπκινσον Κρ., Ο εικοστός αιώνας (η ιστορία του), εκδόσεις Πατάκη.

ΠΙΝΑΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

οικονομικές σχέσεις

Η Ιστορία χωρίζεται σε περιόδους με βάση κοινωνικές σχέσεις

ιδεολογία

(χρονική διαίρεση συμβολική)

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

13ος αι. 1453

Αξονας	Μεσαίωνας	Μεταβατική περίοδος	Νεότεροι χρόνοι
χρόνου		¨ ανάπτυξη βιοτεχνίας, εμπορίου (1)
	φεουδαρχία	¨ πόλεις	καπιταλισμός
	+	¨ αστοί	+
	παπική εκκλησία	¨ Πανεπιστήμια	αστοί
	=	¨ εφευρέσεις (2) και τεχνικές βελτιώσεις (3)	=
	καμμία αλλαγή στην κοινωνία	¨ πείνα, πανούκλα, πόλεμοι = αποδεκατίζουν αγρότες, τους καλλιεργητές των φέουδων	αμφισβητούν την οργάνωση της κοινωνίας

(1) Μεταφορικά μέσα:

εμπορικές άμαξες (πλακόστρωση δρόμων, γέφυρες), πλοία (καραβέλες)

(2) Εφευρέσεις:

¨ Χαρτί (13ος αι. Από δέρμα προβάτων. Ιταλοί = χαρτί από πολτό από κουρέλια)

¨ Τυπογραφία (Γουτεμβέργιος, 15ος αι.)

(3) Μεταλλουργία = τραβούν τα νερά με αντλίες

Υφαντουργία = χρησιμοποίηση αργαλιών

Εργασία

Να ξέρω τι σημαίνει φεουδαρχία και τι καπιταλισμός.

αστική

εξερευνητικά τάξη κεφαλαιοκρατικό
ταξίδια σύστημα

θρησκευτική

μεταρρύθμιση -

αντιμεταρρύθμιση

15ος αι.

16ος αι.

μπαρόκ

Πανεπιστήμια Εθνικά Αναγέννηση,

κράτη ανθρωπισμός

θρησκευτική

θρησκευτική αντιμεταρρύθμιση

μεταρρύθμιση:

16ος αι.

(καθολική εκκλησία):

¨ Λούθηρος ¨ μοναχικά τάγματα

¨ Καλβίνος ¨ Ιερά Εξέταση

Ζβίγγλιος ¨ Κατάλογος απαγορευμένων βιβλίων

μπαρόκ

16ος αι.: ο αιώνας με τα δύο πρόσωπα κατά τον Φερνάν Μπρωντέλ:

Απόλυτη μοναρχία

εθνικά κράτη αστική τάξη

εμπόριο, βιοτεχνία

16ος αι.

αύξηση πληθυσμού

κοινωνικά προβλήματα άνοδος τιμών

Γερμανία: “πόλεμος των χωρικών” επί Λουθήρου

Γαλλία, Παρίσι: ζητιάνοι

(πίν. 3α)

30ετής πόλεμος (1618 - 1648)

¨ Ειρήνη Βεστφαλίας:

πτώση δύναμης

Γερμανικού κράτους

Ρωσία:

Μεγάλος Πέτρος

· εκσυγχρονιστής

· άνοιγμα Ρωσίας προς Βαλτική

και Εύξεινο Πόντο

17ος αι.

Γαλλία:

απόλυτη μοναρχία

Λουδοβίκος ΙΔ’:

¨ Κολμπέρ (μερκαντιλισμός)

¨ συνεχείς πόλεμοι Þ

πτώση δύναμης Γαλλίας

Αγγλία:

α) 1648:

· επανάσταση κατά Στιούαρτ

· Κρόμγουελ: νόμος ναυσιπλοΐας

β)1688:

· επανάσταση κατά Στιούαρτ

· Γουλιέλμος της Οράγης:

Διακήρυξη Δικαιωμάτων Þ

Συνταγματική Μοναρχία

Οικονομία

οργάνωση αποικιών αστική τάξη (κυρίαρχη)

- εμπόριο Κοινωνία

τράπεζες εργατική τάξη (αδύναμη)

- εταιρείες (εμπορικές και βιομηχανικές) Αγγλία: ενίσχυση κοινοβουλευτισμού

- επένδυση χρημάτων (καπιταλισμός)

(πρωθυπουργός Ουίλιαμ Πιτ = αρχή της δεδηλωμένης)

βιομηχανική επανάσταση Þ Πολίτευμα

ελεύθερος ανταγωνισμός

φωτισμένη δεσποτεία: π.χ. Αυστρία: Μαρία Θηρεσία

(Ανταμ Σμιθ = φιλελευθερισμός) Ρωσία: Μεγάλη Αικατερίνη

18ος αι.

Τέχνη: ροκοκό Κυρίαρχα κράτη στην Ευρώπη: Αγγλία, Αυστρία, Πρωσία, Ρωσία, Γαλλία

Μουσική: όπερα, ορατόρια

(Mπετόβεν, Μπαχ, Μότσαρτ,

Χάιντελ, Χάυντ, Βιβάλντι)

Επιστήμη: Ιδεολογία: Διαφωτισμός

Βεν. Φραγκλίνος

Μονγκολφιέ Επαναστάσεις:

- Τζων Βατ

- Λαβουαζιέ Αμερικανική Γαλλική

Οικονομία:

- ακμή καπιταλιστικού συστήματος Κοινωνία:

βιομηχανική επανάσταση (α+β φάση) - ισχυρή αστική τάξη

αποικιακή εξάπλωση, όξυνση μεγαλοαστοί

αποικιακών

ανταγωνισμών) ανάπτυξη: Ευρώπης, Η.Π.Α. αστοί μεσαίοι (μεσόστρωμα) κοινωνικές συγκρούσεις

Εταιρείες (μεγάλα κεφάλαια) μικροαστοί

- πιστωτικό σύστημα τραπεζών, - βιομηχανικό προλεταριάτο

χρηματιστήρια - παραδοσιακή αριστοκρατία = υψηλές θέσεις στους κρατικούς μηχανισμούς

μονοπώλια (βουλευτές, καθηγητές Πανεπιστημίου, διπλωμάτες ……..)

19ος αι.

ηλεκτρικό ρεύμα Δημογραφική επανάσταση = αύξηση πληθυσμού Ευρώπης και Η.Π.Α.

πετρέλαιο

βενζίνη

αύξηση πόλεων και μεγαλουπόλεων (λόγω βιομηχανίας, εμπορίου)

Ιδεολογία: εγκατάλειψη υπαίθρου (λίγοι αγρότες χρήση μηχανών)

¨ σοσιαλισμός

ανάπτυξη μεταφορικών μέσων ¨ συνδικαλισμός, απεργία προς το τέλος του αιώνα: μεταναστεύσεις κυρίως από Ευρώπη προς Αμερική

¨ ατμόπλοια ¨ Μαρξ, Ενγκελς

¨ αυτοκίνητα ¨ επαναστατικά κινήματα στην Ευρώπη

¨ Η.Π.Α.: πλοία - ψυγεία                       και Λατινική Αμερική για ανεξαρτησία κρατών
                                                        (Σερβία, Μολδαβία, Βλαχία, Ελλάδα, Βέλγιο)
                                                        ή επαναστάσεις στην Ευρώπη με κοινωνικά αιτήματα (1848)
                                                        συγκεντρωτισμός, εθνικισμός (κυρίως τον 20ο αι.)