Η ΖΩΗ ΣΤΗ ΣΥΜΗ,ΕΥΓΕΝΙΑ ΦΑΚΙΝΟΥ,ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ευγενία Φακίνου

Συναντήσεις Με Συγγραφείς στο cafe  του  ΙΑΝΟΥ |  Ευγενία Φακίνου Η  ζω ή στη Σύμη

Το κείμενο αυτό είναι απόσπασμα από το πρώτο μυθιστόρημα της  Ευγενίας Φακίνου Αστραδενή, το οποίο κυκλοφόρησε το 1982.  Ηρωίδα του μυθιστορήματος είναι η μικρή Αστραδενή από τη  Σύμη των Δωδεκανήσων, μαθήτρια στην Ε΄ Δημοτικού, που έρχεται  με τους γονείς της στην Αθήνα για να βρει καλύτερη δουλειά  ο πατέρας της. Όπως είναι φυσικό, έκπληκτη η Αστραδενή βιώνει  πολλές καινούριες εμπειρίες στην Αθήνα. Η ζωή στην πρωτεύουσα  διαφέρει πολύ από τη ζωή όπως την ήξερε στο μικρό νησί της. Στην  πατρίδα της άλλες ήταν οι ασχολίες των ανθρώπων, οι ρυθμοί της  ζωής ήταν πιο χαλαροί και οι ανθρώπινες σχέσεις πιο στενές. Μια  εικόνα από την παραδοσιακή αυτή ζωή περιγράφεται στο παρακάτω  απόσπασμα.

Στη Σύμη, τ’ απογεύματα πότε ερχότανε η Αλεμίνα στο δικό  μας, πότε πηγαίναμε εμείς στης Ελένης, πότε όλες πηγαίναμε στο Ζωπιάκι.  Oι μανάδες κάνανε τις δουλειές τους τις απογευματινές. Άλλη έπλεκε, άλλες κόβανε κουρέλια για κουρελούδες, άλλη έπλεκε νταντέλα. Εκτός  κι αν είχανε δουλειά συντροφική. Της εποχής. Κι έπρεπε να δουλέψουν  όλες μαζί. Να, να καθαρίσουν τ' αμύγδαλα, να ξεσποριάσουν τη φακή ή τα φασόλια, να ετοιμάσουν κουλουράκια ή ν' ανοίξουν χυλοπίτες. Πάρις Πρέκας, Σύμη Εμείς, τα παιδιά, παίζαμε  στην αυλή, αν ήταν  καλοσύνη. Αλλιώς, καθόμαστε  πάνω στον αποκρέβατο, στην κουζίνα που 'χει ζέστη, δίπλα τους. Και τα δυο μ' αρέ σανε. Στις αυλές παίζαμε το κουτσό ή τ' αγάλματα ή τις κυρίες. Στην κουζίνα  παίζαμε μαμά και παιδιά ή σχολείο. Είχε κι αυτό το γούστο του, γιατί, ενώ έπαιζες, άκουγες και  τις μανάδες να κουβεντιάζουνε καθώς δουλεύανε. Σ’ εμάς, στη Σύμη, οι κουζίνες  δεν είναι έτσι κουτσουλές, όπως είναι εδώ. Είναι ένα μεγάλο  δωμάτιο, πολύ μεγάλο, που κάνουμε όλες μας τις δουλειές. Κοιμόμαστε κιόλας, το χειμώνα που ’χει κρύο. Στη μια του άκρη έχει τον αποκρέβατο —ένα πατάρι, πες— μεγάλο και ψηλό ένα μέτρο. Ανεβαίνεις με τρία σκαλάκια. Έχει κι ένα κάγκελο στην άκρη. Αυτό βολεύει πολύ για να μην πέφτουν τα παιδιά που κοιμούνται όλα εκεί. Το στρώνουμε με ωραίες κουρελούδες και παίζουμε  —ξυπόλητες για να μη λερώνουμε— μαμάδες και παιδιά. Από  κάτω ο αποκρέβατος είναι αποθήκη. Φυλάμε διάφορα πράγμα τα. Εκεί λέμε στα μικρά ότι θα τα κλειδώσουμε αν δεν είναι φρό νιμα. Κι αυτά φοβούνται τον αράπη ή τη γριά και κάθονται φρόνιμα. O πατέρας και η μάνα μου κοιμούνται ψηλά ψηλά, σ’ ένα κρεβάτι που ανεβαίνεις με δεκαπέντε σκαλιά. Στην άλλη άκρη του δωμάτιου είναι η τσιμιά, το τζάκι δηλαδή, και δίπλα η βρύση  της στέρνας. Το τζάκι δεν το ανάβουμε συχνά. Άλλωστε τι κρύο  κάνει στη Σύμη… ψιλοπράγματα. Έτσι και ρουφήξεις ένα φασκόμηλο… ζεστάθηκες στο πι και φι!… Μόνο τα Χριστούγεννα το ανάβουμε, έτσι για το καλό. Για να καπνίσει, να διώξει το κακό  απ’ το σπίτι, να τρομάξει τους καλικαντζάρους. Τον άλλο καιρό έχουμε ακουμπισμένο εκεί το πετρογκάζ και μαγειρεύουμε. Δίπλα είναι το παράθυρο. Σ’ εμάς, στη Σύμη, τα παράθυρα είναι  αλλιώτικα. Το είδα αυτό μόλις μπήκα και μου ’κανε εντύπωση. Εδώ τα παράθυρα είναι, πώς να το πω, αδύνατα. Σ’ εμάς έχουνε  ένα πολύ φαρδύ πρεβάζι απ’ τη μέσα μεριά. Εκεί ακουμπάμε  διάφορα πράγματα. Μάλιστα, το ένα παράθυρο της κουζίνας  έχει το πρεβάζι του φτιαγμένο νεροχύτη. Γέρνει, δηλαδή, λίγο  προς τα έξω κι έχει μια τρύπα φαρδιά που διώχνει τα σαπουνόνερα έξω. Κάτω απ’ το παράθυρο φυτεύουμε μελιτζανιές, δυόσμο, βασιλικά, κατιφέδες. Το σαπουνόνερο είναι σπουδαίο για τα λουλούδια και  τα λαχανικά. Λίπασμα, που λέει κι ο πατέρας. Και τα κάνει θρε φτάρια, να, μέχρι εκεί πάνω. Κι ούτε που πάει χαμένο, όπως εδώ. Εδώ, καλέ, πού το πετάνε τόσο νερό;… Δεν το λυπού νται;… Αλλά τι λέω, η χαζή, τι να λυπηθούνε!… Εδώ ανοίγουν τη βρύση, και φρρρρτ! τρέχει το νερό… Δεν έχουν στέρνα,  να φοβούνται μην πατώσει και μείνουν χωρίς νερό. Πάντως  το στερνίσιο το νερό είναι το καλύτερο. Είναι θεοβρεχάμενο, που λένε οι παλαιοί. Είναι ωραίο, γλυκό νερό. Κάνει ωραία σαπουνάδα. Και στο λούσιμο είναι σπουδαίο. Τούτο της  Αθήνας… κάπως μυρίζει… αλλιώτικο στο στόμα… σα φάρμακο… Βέβαια, το νερό της στέρνας πρέπει να το προσέχεις. Θέλει καλό κουμάντο για να περάσεις το καλοκαίρι σου και να σου μείνει και  λίγο να πλύνεις τις κουβέρτες και τις κουρελούδες… Ε. Φακίνου, Αστραδενή, Κέδρος

---

*ξεσποριάσουν (ξεσποριάζω, για όσπρια): βγάζω το σπόρο από το κέλυφος
 *αν ήταν καλοσύνη: αν είχε καλό καιρό *κουτσουλές: πολύ μικρές
*στέρνα: τεχνητή δεξαμενή για τη συγκέντρωση νερού *κατιφές: είδος
 καλλωπιστικού φυτού με μικρά βαθυκόκκινα λουλουδια *θρεφτάρια: καλο
θρεμμένα

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής  

Ερωτή σεις

1 Σε ποια σημεία του κειμένου η Αστραδενή συγκρίνει τη ζωή στην  Αθήνα με τη ζωή στο νησί της και ποιες διαφορές βρίσκει; 2 Ποιες από τις συνήθειες των κατοίκων της Σύμης και τις αντιλήψεις τους, που περιγράφονται στο κείμενο, διασώζονται ακόμη στον τόπο σας; 3 Τι είδους παιχνίδια έπαιζαν τα παιδιά στη Σύμη; 4 Τι έχετε να παρατηρήσετε για τις σχέσεις των ανθρώπων στη  μικρή νησιωτική κοινωνία; 5 Παρακολουθήστε την πορεία που ακολουθεί η νοσταλγική  αναπόληση της Αστραδενής. Διαθεματικές εργασίες 1 Συγκεντρώστε στοιχεία για παιχνίδια που έπαιζαν τα παιδιά σε παλαιότερες εποχές. Συγκροτήστε ομάδες και πάρτε συνεντεύξεις από ενήλικες σχετικά με τα παιχνίδια που έπαιζαν οι ίδιοι όταν ήταν παιδιά.    2 Προσπαθήστε να ζωγραφίσετε το χώρο της νησιωτικής κουζίνας,  έτσι όπως περιγράφεται στο κείμενο.

Γεώργιος Άβλιχος, Κοπέλα στο παράθυρο

Φακίνου, Ευγενία http://www.biblionet.gr/author/9709/%CE%95%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE% BD%CE%AF%CE%B1_%CE%A6%CE%B1%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%85

Η Ευγενία Φακίνου γεννήθηκε το 1945 στην Αλεξάνδρεια. Μεγάλωσε στην Αθήνα και σπούδασε γραφικές τέχνες και ξεναγός. Εργάστηκε για μερικά χρόνια σε περιοδικά  ως γραφίστρια. Το 1976 δημιούργησε το κουκλοθέατρο "Ντενεκεδούπολη".'Εχει  γράψει και έχει εικονογραφήσει πολλά παιδικά βιβλία. Το 1982 κυκλοφόρησε  το πρώτο της μυθιστόρημα "Αστραδενή". Τα μυθιστορήματα της έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στα γερμανικά, αγγλικά, ρωσικά, ουγγρικά, δανέζικα, γαλλικά, ολλανδικά, ιταλικά και σερβικά. Το 2005 τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών (Εθνικό Κέντρο  Βιβλίου - Σκάι 100,3) για το μυθιστόρημα της "Η μέθοδος της Ορλεάνης" και  το 2008 με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη συλλογή διηγημάτων "Φιλοδοξίες  κήπου".

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ (2018) Νυχτερινή ακρόαση, Εκδόσεις Καστανιώτη (2018) Νυχτερινή ακρόαση, Εκδόσεις Καστανιώτη (2016) Στο αυτί της αλεπούς, Εκδόσεις Καστανιώτη (2016) Στο αυτί της αλεπούς, Εκδόσεις Καστανιώτη (2014) Φρούτα, λαχανικά, λουλούδια, αγριολούλουδα και βότανα, Κέδρος (2013) Πλανόδιοι θεριστές, Εκδόσεις Καστανιώτη (2013) Πλανόδιοι θεριστές, Εκδόσεις Καστανιώτη (2011) Γάτα με πέταλα, Ελευθεροτυπία (2011) Το τρένο των νεφών, Εκδόσεις Καστανιώτη (2011) Το τρένο των νεφών, Εκδόσεις Καστανιώτη (2011) Τυφλόμυγα, Έθνος (2010) Έρως, θέρος, πόλεμος, Εκδόσεις Καστανιώτη (2010) Οδυσσέας και Μπλουζ, Εκδόσεις Καστανιώτη (2010) Οδυσσέας και Μπλουζ, Εκδόσεις Καστανιώτη (2008) Για να δει τη θάλασσα, Εκδόσεις Καστανιώτη (2008) Ζάχαρη στην άκρη, Εκδόσεις Καστανιώτη (2007) Φιλοδοξίες κήπου, Εκδόσεις Καστανιώτη (2006) Ντενεκεδούπολη, Εκδόσεις Καστανιώτη (2006) Τυφλόμυγα, Εκδόσεις Καστανιώτη (2005) Η μέθοδος της Ορλεάνης, Εκδόσεις Καστανιώτη (2003) Έρως, θέρος, πόλεμος, Εκδόσεις Καστανιώτη (2001) Ποιος σκότωσε τον Μόμπυ Ντικ;, Εκδόσεις Καστανιώτη (1999) Αστραδενή, Κέδρος (1999) Ντενεκεδούπολη, Κέδρος [κείμενα, εικονογράφηση] (1999) Τα Ελληνάκια, Κέδρος [κείμενα, εικονογράφηση] (1998) Η μεγάλη πράσινη, Εκδόσεις Καστανιώτη (1998) Μια μικρή καλοκαιρινή ιστορία, Κέδρος [κείμενα, εικονογράφηση] (1998) Το έβδομο ρούχο, Εκδόσεις Καστανιώτη (1998) Φρούτα, Κέδρος (1997) Εκατό δρόμοι και μία νύχτα, Εκδόσεις Καστανιώτη (1997) Η άνοιξη, Κέδρος (1997) Ξύπνα Ντενεκεδούπολη, Εκδόσεις Καστανιώτη [κείμενα, εικονογράφηση] (1997) Ο κύριος Ουλτραμέρ, Εκδόσεις Καστανιώτη [κείμενα, εικονογράφηση] (1997) Ο χειμώνας, Κέδρος (1997) Το καλοκαίρι, Κέδρος (1997) Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου, Εκδόσεις Καστανιώτη [κείμενα, εικονογράφηση] (1995) Ελληνικό πανόραμα, Κέδρος (1995) Στο Κουρδιστάν, Κέδρος [κείμενα, εικονογράφηση] (1994) Αγριολούλουδα και βότανα, Κέδρος (1994) Η Μερόπη ήταν το πρόσχημα, Εκδόσεις Καστανιώτη (1994) Λουλούδια, Κέδρος (1993) Το φθινόπωρο, Κέδρος (1992) Astradeni, Κέδρος (1991) Γάτα με πέταλα, Κέδρος (1989) Το αστέρι των Χριστουγέννων, Κέδρος [κείμενα, εικονογράφηση] (1986) Λαχανικά, Κέδρος Συμμετοχή σε συλλογικά έργα (2011) Η Θεσσαλονίκη των συγγραφέων, Ιανός (2007) Συγγραφικές εμμονές, Εκδόσεις Καστανιώτη (2005) Δωδεκάνησα, Kasseris Publications (2004) Το χρονικό του Κέδρου, Κέδρος (2002) Μοναχικά ανδρόγυνα, Μίνωας (2001) Βόλος: Μια πόλη στη λογοτεχνία, Μεταίχμιο (1997) Έρωτας σε πρώτο πρόσωπο, Κέδρος

Κριτικογραφία

Εργοστάσιο ονείρων [Ευγενία Φακίνου, Το τρένο των νεφών], "Ελευθεροτυπία"/ "Βιβλιοθήκη", τχ. 677, 15.10.2011 Εμπνευσμένο στοπ καρέ [Ευγενία Φακίνου, Οδυσσέας και Μπλουζ], "FAQ", τχ. 121, 18.11.2010 Δωμάτια χωρίς θέα [Ευγενία Φακίνου, Οδυσσέας και Μπλουζ], "Ελευθεροτυπία"/ "Βιβλιοθήκη", τχ. 624, 9.10.2010 ΕΙΚΟΝΕΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΗΣ

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΣΥΜΗΣ 

ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/athntanta/ss-45038322

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ http://fliphtml5.com/xpqa/kvqy/basic
ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/alexgger/ss-15548790

ΔΕΣ ΚΑΙ https://www.slideshare.net/athntanta/ss-45038322


https://www.ksefteri.edu.gr/unit/i-zoi-sti-symi-analysi-nelag/

https://www.scribd.com/document/331869239/%CE%97-%CE%B6%CF%89%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%A3%CF%8D%CE%BC%CE%B7

https://www.proprofs.com/quiz-school/story.php?title=nzawnju2wr3p

Ευγενίας Φακίνου "Η ζωή στη Σύμη"

ΠΗΓΗ http://filologikagymnasium.blogspot.com/2012/02/blog-post_07.html

Ευγενία Φακίνου

Η ζωή στη Σύμη

Ενδεικτικές πληροφορίες για τη συγγραφέα.

-      Η Ευγενία Φακίνου γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1945 και μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου σπούδασε γραφικές τέχνες και αρχαιολογική ξενάγηση. Αφού εργάστηκε μερικά χρόνια σε περιοδικά ως γραφίστας, το 1975 δημιούργησε το «αντικειμενοθέατρο» Ντενεκεδούπολη, που ήταν ένα πρωτότυπο κουκλοθέατρο από πεταμένα αντικείμενα, κυρίως ντενεκεδάκια. Το είδος αυτό παιδικού θεάτρου αγαπήθηκε πολύ από τα παιδιά. Η Φακίνου έγραψε και εικονογράφησε 17 παιδικά βιβλία, ενώ από το 1982 άρχισε να γράφει και μυθιστορήματα. Γενικά τα βιβλία της κάνουν πολλές επανεκδόσεις και έχουν κυκλοφορήσει σε εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα, ενώ τα μυθιστορήματα της έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ρωσικά, ουγγρικά, ολλανδικά, δανέζικα, σερβικά και ιταλικά).

-      Έργα. Παιδικά βιβλία. Το αστέρι των Χριστουγέννων — Τα Ελληνάκια — Ο κύριος Ουλτραμέρ — Ξύπνα Ντενεκεδούπολη — Στο Κουρδιστάν — Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου — Μια μικρή καλοκαιρινή ιστορία κ.ά.

-      Μυθιστορήματα. Αστραδενή (1982) - Το έβδομο ρούχο (1983) - Η μεγάλη πράσι­νη (1987) - Γάτα με πέταλα (1990) - Ζάχαρη στην άκρη (1991) - Η Μερόπη ήταν το πρόσχημα (1994) - Εκατό δρόμοι και μία νύχτα (1997) - Τυφλόμυγα (2000).

Θεματικά κέντρα

Ø      Ανάγκες που γεννιούνται σε αιγαιοπελαγίτικα νησιά (λειψυδρία κ.ά.).

Ø      Νησιώτικη αρχιτεκτονική προσαρμοσμένη στις οικογενειακές ανάγκες.

Ø      Ομαδική ζωή και ανθρώπινες σχέσεις που βασίζονται στη συνεργασία και την αλληλεγγύη.

Ø      Παιδικά παιχνίδια και ελεύθερος χρόνος σε μια παραδοσιακή κοινωνία.

Ερμηνευτικές  επισημάνσεις

α. κόβανε κουρέλια για κουρελούδες. Οι κουρελούδες ήταν υφαντά καλύμματα του δαπέδου των δωματίων (όπως τα χαλιά και τα κιλίμια). Οι γυναίκες αξιοποιώντας παλιά ρούχα και κομμάτια από υφάσματα, ανεξάρτητα από χρώμα ή ποιότητα, τα έκοβαν σε λουρίδες φάρδους 1-2 εκατοστών και αυτές τις χρησιμοποιούσαν ως υφάδι για την ύφανση της κουρελούς.

β. Δεν έχουν στέρνα, να φοβούνται μην πατώσει και μείνουν χωρίς νερό. Οι Αθηναίοι ξοδεύουν το νερό σπάταλα, γιατί το έχουν άφθονο, ενώ στο νησί συγκεντρώνουν το νερό της βροχής στη στέρνα και το ξοδεύουν με φειδώ, επειδή φοβούνται μήπως αυτό τελειώσει και φανεί έτσι στεγνός ο πυθμένας της (ο «πάτος» της) με την εξάντληση του νερού. Με τη φράση τονίζεται η σπατάλη του νερού στην Αθήνα από τους κατοίκους της σε συσχετισμό με τη λειψυδρία της Σύμης.

γ. κάπως μυρίζει... αλλιώτικο στο στόμα... σα φάρμακο. Το χωρίο αναφέρεται στην οσμή του χλωρίου (το νερό των μεγάλων δεξαμενών των πόλεων χλωριώνεται πριν διοχετευτεί στο δίκτυο).

ΣΥΜΗ

Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση

Γενικά σχόλια για το συγκεκριμένο μυθιστόρημα της Φακίνου. Στο μυθιστόρημα της Ευγενίας Φακίνου Αστραδενή οι αφηγήσεις της ηρωίδας κινούνται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο αφορά τις εμπειρίες που ζει η μικρή Αστραδενή με τον ερχομό της στην πρωτεύουσα, όπου η ζωή διαφέρει ριζικά σε σύγκριση με τα βιώματα που έχει από τη μικρή κοινωνία της Σύμης. Στην Αθήνα γνωρίζει για πρώτη φορά τους φωταγωγούς στις πολυκατοικίες, τα σούπερ μάρκετ, το ασανσέρ, το πόσο περιορισμένα παίζουν τα παιδιά κ.ά. Παράλληλα όμως εμφανίζεται, ως συνέχεια του πρώτου, ένα δεύτερο επίπεδο που αφορά την παρουσίαση της ζωής στη Σύμη. Η Αστραδενή καθετί που γνωρίζει στην Αθήνα και της φαίνεται διαφορετικό, το βρίσκει αρνητικό συγκρίνοντας το με κάτι αντίστοιχο, συνήθως θετικό, από τη ζωή και τις συνήθειες της στη Σύμη. Θεωρεί δηλαδή ότι η ποιότητα ζωής στη Σύμη ήταν καλύτερη. Έτσι, με τη βοήθεια αυτής της τεχνικής το μυθιστόρημα είναι γεμάτο από νοσταλγικές εικόνες της παραδοσιακής ζωής στη Σύμη.

Γενικά σχόλια για το συγκεκριμένο απόσπασμα. Μια τέτοια περίπτωση έχουμε και στο απόσπασμα που ανθολογείται. Η μικρή Αστραδενή, κλεισμένη στην πολυκατοικία, στενοχωριέται επειδή είναι αναγκασμένη να κάθεται σε έναν καναπέ και δεν έχει άλλα συνομήλικα παιδιά να παίξει. Ο νους της επιστρέφει στη ζωή της στο νησί και στα παιχνίδια που έπαιζε με τις φίλες της. Τα παιχνίδια αυτά προσαρμόζονταν και εξαρτιόνταν από τις καιρικές συνθήκες. Εάν ο καιρός ήταν καλός, τα παιδιά έπαιζαν στην αυλή, εάν όχι, συγκεντρώνονταν μέσα στο σπίτι, στο μεγάλο δωμάτιο της κουζίνας.

Αυτή η νοσταλγική αναπόληση της Αστραδενής, που ξεκινά με αφορμή τα παιχνίδια με τις φίλες της, επεκτείνεται και αγκαλιάζει σκηνές από την καθημερινότητα των κατοίκων της Σύμης, όπου κυριαρχεί η ομαδικότητα: γυναίκες που κάνουν από κοινού τις δουλειές και αλληλοβοηθιούνται, παιδιά που παίζουν ομαδικά παιχνίδια. Η νοσταλγική ανάμνηση της Αστραδενής την οδηγεί συνειρμικά και σε μια περιγραφή του εσωτερικού ενός συμιακού σπιτιού, και ιδίως του δωματίου της κουζίνας,[u1]  όπου κυριαρχεί η λειτουργική αξιοποίηση του χώρου και διεξάγονται οι περισσότερες δραστηριότητες μικρών και μεγάλων: ύπνος, εργασία, παιχνίδι κ.ά. Τελευταίο σημείο της αναπόλησης της Αστραδενής είναι οι στέρνες που αναγκάζονται να διατηρούν οι νησιώτες, προκειμένου να συγκεντρώνουν νερό, για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της λειψυδρίας, πρόβλημα άγνωστο στους κατοίκους της πρωτεύουσας.

Συνήθειες και αντιλήψεις των κατοίκων της Σύμης

► Στην αφήγηση, πέρα από τις εργασίες και τις ασχολίες των γυναικών και των παιδιών της Σύμης, γίνεται λόγος και για κάποιες συνήθειες και αντιλήψεις των κατοίκων του μικρού αυτού νησιού. Έτσι στη Σύμη:

Ø      Οι μεγάλοι χρησιμοποιούν κάποια φόβητρα, για να καθίσουν φρόνιμα τα παιδιά (τα απειλούν ότι θα έρθει ο αράπης ή η γριά).

Ø      Δεν υπάρχουν εστίες θέρμανσης το χειμώνα λόγω του ήπιου κλίματος και χρησιμοποιούνται κάποια αφεψήματα, όπως το φασκόμηλο, για την περιστασιακή αντιμετώπιση του λίγου κρύου (το τζάκι δε χρησιμοποιείται με τον τρόπο που χρησιμοποιείται σε άλλες περιοχές).

Ø      Υπάρχει η δοξασία ότι το άναμμα του τζακιού έχει τη μαγική και υπερφυσική ιδιότητα να διώχνει το κακό από την οικογένεια.

Ø      Υπάρχει η δοξασία για τους καλικάντζαρους, που εμφανίζονται στη γη τις μέρες των Χριστουγέννων.

Ø      Καλλιεργούνται στα σπίτια καλλωπιστικά φυτά (βασιλικά, κατιφέδες).

Σε κάθε σπίτι συγκεντρώνουν το χειμώνα βρόχινο νερό σε ειδική στέρνα και το χρησιμοποιούν όλο το χρόνο με πολλή φειδώ λόγω λειψυδρίας

---

 [u1]Η Αστραδενή διαπιστώνει ότι οι κουζίνες στην Αθήνα είναι πολύ μικρές, στενόχωρες (κουτσουλές). Όμως στη Σύμη η κουζίνα είναι πολύ ευρύχωρη και αποτελεί τον κύριο χώρο του σπιτιού και το κέντρο της οικογενειακής ζωής (ένα μεγάλο δωμάτιο, πολύ μεγάλο, που κάνουμε όλες μας τις δουλειές).
ΠΗΓΗ
http://filologikigonia.weebly.com/uploads/3/9/9/5/39958455/%CE%97_%CE%B6%CF%89%CE%AE_%CF%83%CF%84%CE%B7_%CE%A3%CF%8D%CE%BC%CE%B7_%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%83%CE%B7.pdf

ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 
 Μισαηλίδη Νίκη, Φιλόλογος 
Η ζωή στη Σύμη, Ευγενία Φακίνου
 Ενδεικτικές πληροφορίες για τη συγγραφέα.
 - Η Ευγενία Φακίνου γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1945 και μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου σπούδασε γραφικές τέχνες και αρχαιολογική ξενάγηση. Αφού εργάστηκε μερικά χρόνια σε περιοδικά ως γραφίστας, το 1975 δημιούργησε το «αντικειμενοθέατρο» Ντενεκεδούπολη, που ήταν ένα πρωτότυπο κουκλοθέατρο από πεταμένα αντικείμενα, κυρίως ντενεκεδάκια. Το είδος αυτό παιδικού θεάτρου αγαπήθηκε πολύ από τα παιδιά.
Η Φακίνου έγραψε και εικονογράφησε 17 παιδικά βιβλία, ενώ από το 1982 άρχισε να γράφει και μυθιστορήματα. Γενικά τα βιβλία της κάνουν πολλές επανεκδόσεις και έχουν κυκλοφορήσει σε εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα, ενώ τα μυθιστορήματα της έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ρωσικά, ουγγρικά, ολλανδικά, δανέζικα, σερβικά και ιταλικά).
 - Έργα. 
Παιδικά βιβλία
. Το αστέρι των Χριστουγέννων — Τα Ελληνάκια — Ο κύριος Ουλτραμέρ — Ξύπνα Ντενεκεδούπολη — Στο Κουρδιστάν — Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου — Μια μικρή καλοκαιρινή ιστορία κ.ά.
- Μυθιστορήματα.
 Αστραδενή (1982) - Το έβδομο ρούχο (1983) - Η μεγάλη πράσινη (1987) -Γάτα με πέταλα (1990) - Ζάχαρη στην άκρη (1991) - Η Μερόπη ήταν το πρόσχημα (1994) -Εκατό δρόμοι και μία νύχτα (1997) - Τυφλόμυγα (2000).
Θεματικά κέντρα 
 Ανάγκες που γεννιούνται σε αιγαιοπελαγίτικα νησιά (λειψυδρία κ.ά.).
 Νησιώτικη αρχιτεκτονική προσαρμοσμένη στις οικογενειακές ανάγκες.
 Ομαδική ζωή και ανθρώπινες σχέσεις που βασίζονται στη συνεργασία και την αλληλεγγύη.
 Παιδικά παιχνίδια και ελεύθερος χρόνος σε μια παραδοσιακή κοινωνία.
 Ενότητες

1 Ενότητα: « Στη Σύμη …χυλοπίτες»,
Οι εργασίες των γυναικών της Σύμης
2 η Ενότητα: «Εμείς, τα παιδιά … τα σαπουνόνερα έξω»,
Τα παιχνίδια των παιδιών και η αρχιτεκτονική των σπιτιών της Σύμης.
3 η Ενότητα: « Κάτω από το παράθυρο … και τις κουρελούδες»,
Το πρόβλημα της λειψυδρίας
 Γλώσσα
Απλή δημοτική με ιδιωματισμούς από τα Δωδεκάνησα (Σύμη),
π.χ. νταντέλες, κουτσουλές.
 Αφήγηση 
 Η αφήγηση γίνεται στο α΄ ενικό πρόσωπο.
 Πρόκειται για ένα βιωματικό κείμενο, ρεαλιστικό.
Αφήγηση πραγματικών γεγονότων
 Εκφραστικά μέσα
Εικόνες, μεταφορές, προσωποποιήσεις, ασύνδετο σχήμα, παρομοιώσεις. Ερμηνευτικές επισημάνσεις
α. κόβανε κουρέλια για κουρελούδες. Οι κουρελούδες ήταν υφαντά καλύμματα του δαπέδου των δωματίων (όπως τα χαλιά και τα κιλίμια). Οι γυναίκες αξιοποιώντας παλιά ρούχα και κομμάτια από υφάσματα, ανεξάρτητα από χρώμα ή ποιότητα, τα έκοβαν σε λουρίδες φάρδους 1-2 εκατοστών και αυτές τις χρησιμοποιούσαν ως υφάδι για την ύφανση της κουρελούς.
 β. Δεν έχουν στέρνα, να φοβούνται μην πατώσει και μείνουν χωρίς νερό.
 Οι Αθηναίοι ξοδεύουν το νερό σπάταλα, γιατί το έχουν άφθονο, ενώ στο νησί συγκεντρώνουν το νερό της βροχής στη στέρνα και το ξοδεύουν με φειδώ, επειδή φοβούνται μήπως αυτό τελειώσει
και φανεί έτσι στεγνός ο πυθμένας της (ο «πάτος» της) με την εξάντληση του νερού. Με τη φράση τονίζεται η σπατάλη του νερού στην Αθήνα από τους κατοίκους της σε συσχετισμό με τη λειψυδρία της Σύμης.
 γ. κάπως μυρίζει... αλλιώτικο στο στόμα... σα φάρμακο.
Το χωρίο αναφέρεται στην οσμή του χλωρίου (το νερό των μεγάλων δεξαμενών των πόλεων χλωριώνεται πριν διοχετευτεί στο δίκτυο).
 Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
 Γενικά σχόλια για το συγκεκριμένο απόσπασμα.
  Η μικρή Αστραδενή, κλεισμένη στην πολυκατοικία, στενοχωριέται επειδή είναι αναγκασμένη να κάθεται σε έναν καναπέ και δεν έχει άλλα συνομήλικα παιδιά να παίξει. Ο νους της επιστρέφει στη ζωή της στο νησί και στα παιχνίδια που έπαιζε με τις φίλες της. Τα παιχνίδια αυτά προσαρμόζονταν και εξαρτιόνταν από τις καιρικές συνθήκες. Εάν ο καιρός ήταν καλός, τα παιδιά έπαιζαν στην αυλή, εάν όχι, συγκεντρώνονταν μέσα στο σπίτι, στο μεγάλο δωμάτιο της κουζίνας.

  Αυτή η νοσταλγική αναπόληση της Αστραδενής, που ξεκινά με αφορμή τα παιχνίδια με τις φίλες της, επεκτείνεται και αγκαλιάζει σκηνές από την καθημερινότητα των κατοίκων της Σύμης, όπου κυριαρχεί η ομαδικότητα: γυναίκες που κάνουν από κοινού τις δουλειές και αλληλοβοηθιούνται, παιδιά που παίζουν ομαδικά παιχνίδια.

  Η νοσταλγική ανάμνηση της Αστραδενής την οδηγεί συνειρμικά και σε μια περιγραφή του εσωτερικού ενός συμιακού σπιτιού, και ιδίως του δωματίου της κουζίνας,[u1] όπου κυριαρχεί η λειτουργική αξιοποίηση του χώρου και διεξάγονται οι περισσότερες δραστηριότητες μικρών και μεγάλων: ύπνος, εργασία, παιχνίδι κ.ά.

 Τελευταίο σημείο της αναπόλησης της Αστραδενής είναι οι στέρνες που αναγκάζονται να διατηρούν οι νησιώτες, προκειμένου να συγκεντρώνουν νερό, για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της λειψυδρίας, πρόβλημα άγνωστο στους κατοίκους της πρωτεύουσας.
Συνήθειες και αντιλήψεις των κατοίκων της Σύμης
► Στην αφήγηση, πέρα από τις εργασίες και τις ασχολίες των γυναικών και των παιδιών της Σύμης, γίνεται λόγος και για κάποιες συνήθειες και αντιλήψεις των κατοίκων του μικρού αυτού νησιού.
 Έτσι στη Σύμη: Οι μεγάλοι χρησιμοποιούν κάποια φόβητρα, για να καθίσουν φρόνιμα τα παιδιά (τα απειλούν ότι θα έρθει ο αράπης ή η γριά)
. Δεν υπάρχουν εστίες θέρμανσης το χειμώνα λόγω του ήπιου κλίματος
 και χρησιμοποιούνται κάποια αφεψήματα, όπως το φασκόμηλο,
για την περιστασιακή αντιμετώπιση του λίγου κρύου (το τζάκι δε χρησιμοποιείται με τον τρόπο που χρησιμοποιείται σε άλλες περιοχές).
 Υπάρχει η δοξασία ότι το άναμμα του τζακιού έχει τη μαγική και υπερφυσική ιδιότητα να διώχνει το κακό από την οικογένεια.
 Υπάρχει η δοξασία για τους καλικάντζαρους, που εμφανίζονται στη γη τις μέρες των Χριστουγέννων.
 Καλλιεργούνται στα σπίτια καλλωπιστικά φυτά (βασιλικά, κατιφέδες).
Σε κάθε σπίτι συγκεντρώνουν το χειμώνα βρόχινο νερό σε ειδική στέρνα και το χρησιμοποιούν όλο το χρόνο με πολλή φειδώ λόγω λειψυδρίας

]Η Αστραδενή διαπιστώνει ότι οι κουζίνες στην Αθήνα είναι πολύ μικρές, στενόχωρες (κουτσουλές).
Όμως στη Σύμη η κουζίνα είναι πολύ ευρύχωρη και αποτελεί τον κύριο χώρο του σπιτιού και το κέντρο της οικογενειακής ζωής (ένα μεγάλο δωμάτιο, πολύ μεγάλο, που κάνουμε όλες μας τις δουλειές)
. Εργασίες
 1. Ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου.
 2. Ομαδικές εργασίες: 
α) Συγκεντρώστε πληροφορίες για παιχνίδια που έπαιζαν τα παιδιά σε παλαιότερες εποχές. Πάρτε συνεντεύξεις από ενήλικες του οικογενειακού σας περιβάλλοντος.

β)Αστραδενή, Αλεμίνα: να αναζητήσετε και άλλα ασυνήθιστα ονόματα από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
γ) Να βρείτε στο διαδίκτυο πληροφορίες για την αρχιτεκτονική στη Σύμη.

δ)Προσπαθήστε να ζωγραφίσετε το χώρο της νησιώτικης κουζίνας, έτσι όπως περιγράφεται στο κείμενο

ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/ekous/ss-4991994

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/alexgger/ss-11234675

http://users.sch.gr/nefeli40/globalsch-autosch/iware/?D=19d458d4ad1aef191fb0775cbcb8e84c

Η ζωή στη Σύμη, Ευγενίας Φακίνου

Θεματικά κέντρα:

1. Η ζωή στα μικρά νησιά και οι ανάγκες τους
2. Νησιώτικη αρχιτεκτονική
3. Οι ανθρώπινες σχέσεις
4. Παιδικά παιχνίδια

Το βιβλίο: "Η Αστραδενή"

Η οικογένεια της Αστραδενής εγκαταλείπει την Σύμη για να βρει μια καλύτερη 
τύχη στην Αθήνα. Όμως, η ζωή στην Αθήνα δεν έχει καμία σχέση με την ζωή στη
 Σύμη και η αθώα Αστραδενή, που είχε συνηθίσει σε έναν απλό και όμορφο
 τρόπο ζωής, αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Ένα από αυτά είναι το ότι
 ο πατέρας της δεν βρίσκει δουλειά και αναγκάζονται να ζουν πολύ
 φτωχικά. Ακόμη, η Αστραδενή αντιμετωπίζει μια άσχημη συμπεριφορά 
από τους συμμαθητές της στο σχολείο λόγω της οικονομικής της κατάστασης
 αλλά και των διαφορετικών συνηθειών της. Τέλος, το βιβλίο τελειώνει 
με έναν πολύ δραματικό τρόπο και μια τραυματική εμπειρία για την
 Αστραδενή που σημαίνει και το τέλος της παιδικής της ηλικίας.

Κεντρικό θέμα της «Αστραδενής»:

Σύγκριση ζωής στην Αθήνα (πολυκατοικίες, ασανσέρ, σούπερ μάρκετ,
 περιορισμός παιδιών) με τη ζωή στη Σύμη (παραδοσιακή κοινωνία,
 πιο χαλαροί ρυθμοί ζωής, πιο ανθρώπινες οι σχέσεις, πιο ελεύθερα 
τα παιδιά).

Δομή του αποσπάσματος

1η ενότητα-1η παράγραφος: Οι απογευματινές δουλειές που έκαναν 
οι μαμάδες.

2η ενότητα-2η παραγραφος: Τα παιχνίδια που έπαιζε με τις φίλες της και 
η περιγραφή της παραδοσιακής κουζίνας.

3η ενότητα-3η παράγραφος: Το κρεβάτι των γονιών της, το τζάκι και 
τα παράθυρα στη Σύμη.

4η ενότητα-4η παράγραφος: Η αξιοποίηση των νερών της βροχής
 και το νερό της στέρνας.

Αστραδενή:

• βρίσκει καθετί στην Αθήνα αρνητικό
• νοσταλγεί τη ζωή στο νησί της
• στενοχωριέται στην Αθήνα
• αγαπάει τη φύση, την ύπαιθρο και την ιδιαίτερη πατρίδα της
• η ζωή στην Αθήνα φαίνεται άχαρη ενώ στη Σύμη ιδανική
• απλή και αθώα θυμάται με νοσταλγία την πατρίδα της, τις φίλες
•  της,
•  τα παιχνίδια που έπαιζαν, την ομαδικότητα και 
• τις 
• στενές 
• ανθρώπινες σχέσεις
• ο ασφυκτικός τρόπος ζωής στην Αθήνα δεν την εκφράζει και δεν
•  την ευχαριστεί

Η σύγκριση

Η ζωή στη Σύμη:

1) Τα σπίτια στη Σύμη είναι πιο λειτουργικά, αξιοποιείται ο χώρος
 σύμφωνα με τις ανάγκες και τις εργασίες των ανθρώπων. Η κουζίνα
 είναι ο πιο σημαντικός χώρος του σπιτιού, ευρύχωρος και λειτουργικός, 
αφού εκεί κάθεται όλη την ημέρα η οικογένεια, εκεί εργάζεται η γυναίκα, 
παίζουν και κοιμούνται τα παιδιά.

2) Τα παράθυρα είναι μεγάλα και έχουν χρηστική αξία: εκεί τοποθετούν
 διάφορα πράγματα.

3) Στη Σύμη επικρατούν ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες.

4) Στη Σύμη συγκεντρώνουν και εκμεταλλεύονται σωστά το
 νερό λόγω του προβλήματος της λειψυδρίας.

5) Ομαδικότητα και συνεργασία χαρακτηρίζουν τη ζωή των κατοίκων. 
Ζεστές και στενές είναι οι ανθρώπινες σχέσεις.

6) Τα παιδιά έπαιζαν μαζί είτε στην αυλή είτε στο σπίτι κυρίως 
αυτοσχέδια παιχνίδια.

Η ζωή στην Αθήνα

1) Στην Αθήνα οι κουζίνες είναι πολύ μικρές.

2) Τα παράθυρα είναι μικρά και δεν έχουν χρησική αξία.

3) Στην Αθήνα δε λυπούνται το νερό και το σπαταλούν χωρίς δεύτερη
 σκέψη.

Συνήθειες και αντιλήψεις των κατοίκων της Σύμης

1.Οι μεγάλοι χρησιμοποιούν κάποια φόβητρα, για να καθίσουν φρό
νιμα τα παιδιά (τα απειλούν ότι θα έρθει ο αράπης ή η γριά).

2.Δεν υπάρχουν εστίες θέρμανσης τον χειμώνα λόγω του 
ήπιου κλίματος και χρησιμοποιούνται κάποια αφεψήματα, όπως 
το φασκόμηλο, για την περιστασιακή αντιμετώπιση του λίγου κρύου, 
ενώ το τζάκι δε χρησιμοποιείται με τον ίδιο τροπο με άλλες περιοχές.

3.Πίστευαν ότι το άναμμα του τζακιού έχει τη μαγική και υπερφυσική 
ιδιότητα να διώχνει το κακό από την οικογένεια.

4.Υπήρχε η αντίληψη ότι οι καλικάντζαροι, εμφανίζονται στη 
γη τις μέρες των Χριστουγέννων.

5. Καλλιεργούνται στα σπίτια καλλωπιστικά φυτά (βασιλικά, κατι
φέδες).

6.Σε κάθε σπίτι συγκεντρώνουν το χειμώνα βρόχινο νερό σε 
ειδική στέρνα και το χρησιμοποιούν όλο το χρόνο με πολλή φειδώ 
λόγω λειψυδρίας.

Γλώσσα: απλή δημοτική με λαϊκές νησιωτικές εκφράσεις (νταντέλα,
 αποκρέβατο)

Ύφος:

Απλό, κατανοητό, μικρές προτάσεις, λόγος παιδικός (Αστραδενή, 
11 ετών), με

έντονη νοσταλγική διάθεση.

Αφηγητής:

Συμμετέχει στα γεγονότα, πρωταγωνιστής, αφηγείται σε α’ πρόσωπο.

Αφήγηση:

Η αφήγηση έχει ζωντάνια και αμεσότητα, γιατί στηρίζεται σε 
προσωπικά βιώματα. Χρησιμοποιείται ο (δραματικός) ενεστώτας
 από τη μέση της δεύτερης παραγράφου και έτσι τα γεγονότα παρου

σιάζονται σαν να ζει η ηρωίδα τα γεγονότα στο παρόν.

Εκφραστικά μέσα:

Μεταφορές: (αν ήταν καλοσύνη)

Παρομοιώσεις: (σα φάρμακο)

Εικόνες: (Στη μια του άκρη έχει τον αποκρέβατο
 —ένα
 πατάρι, πες— μεγάλο και ψηλό ένα μέτρο. 

Ανεβαίνεις
 με τρία σκαλάκια. Έχει κι ένα κάγκελο στην 
άκρη. 
Αυτό 
βολεύει πολύ για να μην πέφτουν τα παιδιά που 
κοιμούνται 
όλα εκεί. Το στρώνουμε με ωραίες κουρελούδες 
και 
παίζουμε)

Ερωτήσεις

1) Χωρίστε το κείμενο σε ενότητες και δώστε έναν τίτλο στην καθεμία.

2) Ποιες δουλειές έκαναν οι νησιώτισσες;

3) Ποια παιχνίδια παίζανε τα παιδιά;

4) Ποιες συνήθειες και αντιλήψεις των κατοίκων της Σύμης εντοπίζετε
 στοκείμενο;

5) Σε ποια σημεία του κειμένου γίνεται σύγκριση του νησιού 
με την Αθήνα; Παρουσιάστε την.

Παρακολουθήστε την ακόλουθη εξαιρετική παρου
σίαση:

http://www.slideshare.net/alexgger/ss-15548790

Οι φωτογραφίες είναι δανεισμένες κυρίως από την παρουσίαση της συναδέλφου του
 Γυμνασίου Ασσήρου, Εύης Κουσίδου και την ευχαριστούμε θερμά.

ΑΝΑΛΥΣΗ https://lambrinim.wordpress.com/2015/12/18/%CE%B5%CF%85%CE%B3%
CE%B5%CE%
BD%CE%AF%CE%B1-%CF%86%CE%B1%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%85-
%CE%B7-%CE%B6%CF%89%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CF%83%CF%8D%
CE%B
C%CE%B7/

Ευγενία Φακίνου, Η ζωή στη Σύμη

Α. Δομή του έργου

Το απόσπασμα χωρίζεται σε τρεις ενότητες:

1η ενότητα: «Στη Σύμη τ’ απόγευμα… ν’ ανοίξουν χυλοπίτες»: Οι ασχολίες των γυναικών στη Σύμη.

2η ενότητα: «Εμείς τα παιδιά… Τα σαπουνόνερα έξω»: Τα παιχνίδια των παιδιών στη Σύμη και η λειτουργικότητα των χώρων ενός συμιακού σπιτιού.

3η ενότητα: «Κάτω απ’ το παράθυρο… και τις κουρελούδες»: Η λειψυδρία και πώς αυτή αντιμετωπίζεται από τους κατοίκους της Σύμης.

Β. Ανάλυση περιεχομένου
i) Περιεχόμενο

Θεματικό κέντρο του αποσπάσματος είναι η μορφή ζωής στην επαρχία της Ελλάδας και ειδικά σε ένα ακριτικό νησί, όπως είναι η Σύμη, που σήμερα έχει πλέον εξαφανιστεί ή επιβιώσει σε πολύ λίγες μόνο και σχετικά απομονωμένες περιοχές της χώρας. Η ζωή αυτή περιλαμβάνει: ομαδικές ασχολίες, απλοϊκά παιχνίδια για τα παιδιά, αρχιτεκτονική προσαρμοσμένη στις οικογενειακές ανάγκες, αλλά και προβλήματα (λειψυδρία) εξαιτίας διαφόρων ελλείψεων. Θίγεται το ζήτημα του ελεύθερου χρόνου σε μια παραδοσιακή κοινωνία, όπου υπάρχει ομαδική ζωή και συνεργατικές ανθρώπινες σχέσεις.

1. ii) Χαρακτηρισμός πρωταγωνιστών/ηρώων

Αστραδενή: Ηρωίδα του μυθιστορήματος και του αποσπάσματος είναι η μικρή Αστραδενή από τη Σύμη των Δωδεκανήσων, μαθήτρια της Ε’ Δημοτικού, που έρχεται με τους γονείς της στην Αθήνα, για να βρει καλύτερη δουλειά ο πατέρας της. Η Αστραδενή έκπληκτη βιώνει όλες τις καινούργιες εμπειρίες της ζωής στην πρωτεύουσα, η οποία όμως δε δείχνει να την ενθουσιάζει. Νοσταλγεί και αναπολεί το παρελθόν και τη ζωή στο νησί, όπου τα πράγματα ήταν πιο απλοϊκά και ανθρώπινα. Οι ρυθμοί της ζωής ήταν χαλαροί και οι ανθρώπινες σχέσεις πιο στενές. Νιώθει αποκομμένη από το κοινωνικό περιβάλλον της Αθήνας, εγκλωβισμένη μέσα σε τέσσερις τοίχους και μόνη. Ακόμη και οι δυσκολίες που υπήρχαν στη Σύμη (λειψυδρία)δεν ήταν αρκετές για να την κάνουν να προτιμά την αστική ζωή.

iii) Σχήματα λόγου

Εκτός από το ασύνδετο σχήμα και τις εικόνες που περιέχει το απόσπασμα, δε συναντάμε άλλα στοιχεία που προσθέτουν γλαφυρότητα.

Εικόνες: Η εικόνα των γυναικών που ασχολούνται συντροφιά με τις οικιακές εργασίες, η εικόνα της συμιακής κουζίνας, η εικόνα του υπόλοιπου σπιτιού, η εικόνα των παιδιών που παίζουν, η εικόνα του κήπου του σπιτιού της Αστραδενής.

Γ. Απαντήσεις σε κάποιες ερωτήσεις του βιβλίου

2. Ποιες από τις συνήθειες των κατοίκων της Σύμης και τις αντιλήψεις τους, που περιγράφονται στο κείμενο, διασώζονται ακόμη στον τόπο σας;

Καμία από τις συνήθειες που περιγράφει η Αστραδενή δεν υπάρχουν στα μεγάλα αστικά κέντρα τη σύγχρονη εποχή. Μια τέτοια μορφή ζωής είτε έχει εκλείψει, είτε συναντάται σπάνια και σε σχετικά απομονωμένες περιοχές. Για παράδειγμα, η σύγχρονη γυναίκα δεν ασχολείται πλέον τόσο πολύ με τις οικιακές εργασίες με τις οποίες ασχολείται η γυναίκα της Σύμης (όπως το πλέξιμο, το κέντημα, το να πλάθουν κουλουράκια ή να ανοίγουν χυλοπίτες). Η σύγχρονη γυναίκα συνήθως εργάζεται εκτός σπιτιού και οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές ή οι οικιακές βοηθοί έχουν αναλάβει πλέον τη φροντίδα του σπιτιού. Τα παιδιά δεν παίζουν πλέον στις αυλές, έστω και αν ο καιρός είναι καλός. Προτιμούν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και όχι τα αυτοσχέδια, όπως τα παιδιά της Σύμης. Τα σπίτια έχουν πλέον πολλά δωμάτια και καθένα  προορίζεται για διαφορετική και για μία μόνο χρήση. Κάθε μέλος της οικογένειας έχει και το δικό του χώρο στον οποίο απομονώνεται, όταν καταλήγει στο σπίτι. Οι ταχείς ρυθμοί της σύγχρονης καθημερινότητας θέλουν τον άνθρωπο να βρίσκεται πολλές ώρες εκτός σπιτιού και με ελάχιστο ελεύθερο χρόνο. Τέλος, η βιομηχανική επικράτηση οδήγησε στην παραγωγή πολλών και ποικίλων προϊόντων και άρα στην υπερκατανάλωση, φαινόμενο άγνωστο για την κοινωνία της Σύμης. Οι άνθρωποι εξαιτίας των ελλείψεων, αναγκάζονται να εφευρίσκουν τρόπους να σπαταλούν όσο το δυνατόν λιγότερο. Στο σύγχρονο άνθρωπο δε λείπει τίποτα· γιατί όμως εμφανίζεται με επιβαρυμένο τον ψυχισμό του και περισσότερο δυστυχής;

3. Τι είδους παιχνίδια έπαιζαν τα παιδιά στη Σύμη;

Τα παιχνίδια των παιδιών της Σύμης είναι απλοϊκά, ομαδικά και συνήθως αυτοσχέδια. Συνηθέστερος χώρος παιχνιδιού είναι η αυλή, όταν έχει καλό καιρό, όπου τα παιδιά παίζουν κουτσό, αγάλματα ή τις κυρίες. Όταν δεν το επέτρεπαν οι καιρικές συνθήκες, τα παιδιά μαζεύονται σε ένα σπίτι, συνήθως στο χώρο της κουζίνας, όπου είναι μαζεμένες και οι γυναίκες, που συνεργάζονται στις οικιακές εργασίες, και καταπιάνονται με παιχνίδια όπως μαμά και παιδιά ή σχολείο. Τα παιχνίδια αυτά είναι σχεδόν άγνωστα στα σύγχρονα παιδιά που απομονωμένα στους τέσσερις τοίχους ενός διαμερίσματος και μακριά από την επιτήρηση των γονιών τους που συνήθως απουσιάζουν γιατί εργάζονται, δεν έχουν άλλα συνομήλικα παιδιά να παίξουν και καταφεύγουν στα ηλεκτρονικά παιχνίδια και αποχαυνώνονται μπροστά στην τηλεόραση.

4. Τι έχετε να παρατηρήσετε για τις σχέσεις των ανθρώπων στη μικρή νησιωτική κοινωνία;

Στην καθημερινότητα των κατοίκων της Σύμης κυριαρχεί η ομαδικότητα: γυναίκες που κάνουν από κοινού τις δουλειές και αλληλοβοηθούνται, μητέρες που έχουν ελεύθερο χρόνο να παίξουν και να ασχοληθούν με τα παιδιά τους, παιδιά που παίζουν ομαδικά παιχνίδια και βρίσκονται κάτω από τη συνεχή επίβλεψη ενός τουλάχιστον από τους δύο γονείς. Αξιοσημείωτη η παρατήρηση ότι, ενώ η ζωή σε ένα ακριτικό νησί είναι εξαιρετικά απλοϊκή και υπάρχουν δυσκολίες και ελλείψεις, ωστόσο αυτό καθόλου δεν εμποδίζει την δημιουργική ενασχόληση των κατοίκων και την ευτυχία τους. Αντίθετα μάλιστα, οι δυσκολίες αυτές είναι που τους φέρνουν πιο κοντά και τους κάνουν να συνεργάζονται για να τις αντιμετωπίσουν.

5. Παρακολουθήστε την πορεία που ακολουθεί η νοσταλγική αναπόληση της Αστραδενής.

Η νοσταλγική αναπόληση της Αστραδενής ξεκινά από τα παιχνίδια με τις φίλες της και την ομαδική συνεύρεση μαμάδων και παιδιών, και επεκτείνεται και αγκαλιάζει σκηνές από την καθημερινότητα των κατοίκων της Σύμης, όπου κυριαρχεί η ομαδικότητα. Οι αναμνήσεις την οδηγούν συνειρμικά και σε μια περιγραφή του εσωτερικού ενός συμιακού σπιτιού, και ιδίως του δωματίου της κουζίνας, όπου κυριαρχεί η λειτουργική αξιοποίηση του χώρου και λαμβάνουν χώρα οι περισσότερες ενασχολήσεις παιδιών και ενηλίκων: ύπνος, εργασία, παιχνίδι κ.λπ. Τελευταίο σημείο της αναπόλησης αποτελούν οι στέρνες, που αναγκάζονται να διατηρούν οι νησιώτες προκειμένου να συγκεντρώνουν το νερό της βροχής, για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της λειψυδρίας, το οποίο είναι συνηθισμένο για τους κατοίκους των νησιών και άγνωστο στους κατοίκους της πρωτεύουσας. Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η πορεία των αναμνήσεών της ξεκινά από τα θετικά στοιχεία της διαβίωσης στο νησί και αφήνει το αρνητικό στοιχείο για το τέλος.

Τεχνική — τεχνοτροπία

1. 
   i) Γλώσσα

Η γλώσσα της Αστραδενής είναι απλή δημοτική, με ορισμένους ιδιωματισμούς της δωδεκανησιακής διαλέκτου (νταντέλα, αποκρέβατο, κουτσουλές, τσιμιά).

1. ii) Ύφος

Το ύφος του κειμένου είναι απλό, ανεπιτήδευτο και βιωματικό καθότι περιέχει τις εμπειρίες και τα βιώματα της ηρωίδας που αφηγείται την ιστορία. Οι σύντομες περίοδοι του κειμένου και τα ασύνδετα σχήματα κάνουν πιο γοργή την αφήγηση.

iii) Αφήγηση

Ως προς την αφήγηση, έχουμε μίμηση, δηλαδή άμεση αφήγηση, όπου ένα από τα πρόσωπα του έργου διηγείται την ιστορία σε α’ πρόσωπο.

Για παλιά ξεχασμένα παιχνίδια δείτε : παραδοσιακά παιχνίδια

Κριτήριο αξιολόγησης για ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας και νεοελληνικής λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου

ΠΗΓΗ :https://www.slideshare.net/alexgger/ss-76522545?

ref=http://alexgger.blogspot.com/2017/05/blog-post_31.html