Ευριπίδη Ελένη, Επεισόδιο Α΄ (1η, 2η, 3η σκηνή).wmv
Α ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
ΣΚΗΝΗ 1 ( ΣΤΙΧΟΙ 437-494)
Ένας ναυαγός φτάνει στη μακρινή χώρα της Αιγύπτου. Το νέο αυτό πρόσωπο εμφανίζεται από τη δεξιά πάροδο γιατί έρχεται από την πόλη όπου έψαχνε τροφή και βοήθεια. Το πρόσωπο αυτό είναι ο Μενέλαος, ο ξακουστός βασιλιάς της Σπάρτης. Ντυμένος με κουρέλια τριγυρνά ως ζητιάνος στη ξένη χώρα. Συστήνεται και παραθέτει τη γενεαλογία του.
Η εμφάνιση του Μενέλαου προκαλεί στους θεατές τον οίκτο και τη θλίψη για την κατάντια του. Η εμφάνιση του θυμίζει έναν κοινό θνητό παρά έναν βασιλιά. Ο Ευριπίδης συνήθιζε να παρουσιάζει τους ήρωες του σε άθλια κατάσταση για αυτό το λόγο δέχτηκε την κριτική του Αριστοφάνη. Αυτή η εμφάνιση του Μενέλαου προκαλεί στα μάτια των θεατών συναισθήματα οίκτου και ευσπλαχνίας, ωστόσο κάποιοι θεωρούν το έργο τραγικωμωδία και κατατάσσουν την εμφάνιση του Μενέλαου στα κωμικά στοιχεία.
Μονόλογος του Μενέλαου: ένας δεύτερος πρόλογος γιατί αυτοσυστήνεται και παραθέτει τη γενεαλογία του. Με το μονόλογο αυτό:
- Ο Μενέλαος εμφανίζεται μόνος του και έτσι δεν αποκαλύπτεται η ταυτότητα της Ελένης.
- Ο μονόλογος αυτός βοηθά στην εξέλιξη του δράματος.
- F Φωτίζεται σε βάθος η ψυχολογική κατάσταση του ήρωα και η τραγικότητα του.
Ο μονόλογος του Μενελάου μοιάζει με τον μονολογικό πρόλογο της Ελένης αφού και οι δύο αυτοσυστήνονται, δίνουν τη γενεαλογία τους και εκθέτουν τα βάσανα του παρελθόντος και του παρόντος. Η μόνη δια φορά είναι ότι η Ελένη δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες για τη χώρα στην οποία βρίσκεται.
Μενέλαος: τραγικός ήρωας: μεταβολή από τη δυστυχία στην ευτυχία, υποφέρει αναίτια, είναι ένας βασανισμένος άνθρωπος από τη μοίρα.
Μενέλαος-Τεύκρος
- Πολέμησαν στην Τροία και περηφανεύονται που την κατέκτησαν.
- Είναι και οι δύο περιπλανώμενοι μακριά από την πατρίδα τους, κατάγονται από βασιλική οικογένεια.
- Έχουν γνωρίσει και οι δύο την πραγματική Ελένη αλλά την αντιμετωπίζουν με διαφορετικά συναισθήματα.
- Φτάνουν και οι δύο στην Αίγυπτο.
- Είναι και οι δύο δυστυχισμένοι εξαιτίας της μεταστροφής της τύχης.
- Ο Τεύκρος εμφανίζεται με οπλισμό και είναι πιο ψύχραιμος και αποφασισμένος, ο Μενέλαος με κουρέλια και είναι ψυχικά καταβεβλημένος.
- Ο Μενέλαος είναι βασικός ήρωας του έργου ενώ ο Τεύκρος όχι.
Ο πόλεμος στον Ευριπίδη αποκτά αντιηρωική διάσταση. Ο ποιητής θέλει να τονίσει την αθλιότητα, την τρέλα και τον παραλογισμό του πολέμου.
ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΕΛΕΝΗ 1ο ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
Α΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
Aπό κατακτητής της Tροίας ένας ρακένδυτος ναυαγός
«Kαὶ νῦν τάλας ναυαγὸς ἀπολέσας φίλους ἐξέπεσον ἐς γῆν τήνδε»(στ. 408-409, μτφρ. στ.
465-466)
 |
| Mενέλαος (Λ. Bογιατζής, Θέατρο του Nότου, 1996, σκην. N. Xουβαρδάς) |
1η Σκηνή (437-494): Μονόλογος Μενέλαου
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Η είσοδος του Μενέλαου επί σκηνής
Αυτο-σύσταση και γενεαλογία του ήρωα – ευχή να μην είχε γεννηθεί
Tο παρελθόν του (Γιατί καυχιέται ο Μενέλαος; Ποιες είναι οι Περιπέ
τειές του;)
Tο παρόν του (Ποια είναι τα βάσανά του; Τι τον έφερε στο παλάτι;)
Δραματικός ρόλος της σκηνής (προώθηση της εξέλιξης του μύθου)
⇒ Ανατρέπει την κακή φήμη που έδωσε ο Τεύκρος για τον θάνατο του Μενέλαο
⇒ Αποκαλύπτει την ύπαρξη «δεύτερης» Ελένης στη σπηλιά, που είναι
το «είδωλο». Έτσι, ο θεατής περιμένει με ενδιαφέρον να δει πώς θα συνταιριαστεί αυτή η πληροφορία με την ‘πραγματικότητα’, δηλαδή την παρουσία της πραγματικής Ελένης στην Αίγυπτο.
⇒ Ο μονόλογος του Μ είναι απαραίτητος για να μας ενημερώσει για το
παρόν και το παρελθόν του ήρωα. Τις δύο παραπάνω πληροφορίες δεν μπορεί να τις δώσει κανείς άλλος παρά μόνο ο Μενέλαος.
ΙΔΕΕΣ
Ο πόλεμος
Εδώ το θέμα του πολέμου προσεγγίζεται μέσω του μοτίβου του «έν
δοξου στρατιώτη».
Οι καινοτομίες (= πρωτοτυπίες, επινοήσεις) του Ευριπίδη
η παρουσία ενός επικού ήρωα με κουρέλια στη σκηνή (ανατροπή της προσδοκίας του θεατή)
Ο αρχαίος τραγικός ήρωας ,χαρακτηριζόταν από μεγαλοπρέπεια, είχε το πρόσωπο κάποιου σημαντικού ανθρώπου, βρισκόταν όμως μακριά από
τον καθημερινό άνθρωπο. Μια από τις καινοτομίες του Ευριπίδη είναι
ότι έπλαθε τους ήρωές του με τρόπο ρεαλιστικό και στην εμφάνιση και στο χαρακτήρα. Οι τραγικοί ήρωες στο έργο του έχασαν το μεγαλείο τους, εμφανίστηκαν στη σκηνή με όλες τις ατέλειές τους και κυρίως οι ήρωες που η μυθική και επική παράδοση τους είχε προσδώσει μεγαλείο και τους είχε εξυψώσει .
Η αντίθεση φαίνεσθαι / είναι
Η βασική αντίθεση του έργου εφαρμόζεται στην εμφάνιση και στην
τωρινή κατάσταση του Μενέλαου σε σχέση με τη θέση του (βασιλιάς,
νικητής) και την καταγωγή του.
Ο Μενέλαος ως βασιλιάς ( είναι ) ως κουρελής, ρακοφόρος (φαί
νεσθαι)
Χωρίς τα πολυτελή ρούχα του δηλαδή τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής του θέσης ως βασιλιάς αντιμετωπίζει και πρόβλημα κοινω
νικής καταξίωσης, τι είναι στα αλήθεια και τι βλέπουν οι άλλοι σ’αυτόν. Επίσης με τα κουρέλια που φοράει κανένας δεν μπορεί να τον αναγνωρίσει και αυτό εξυπηρετεί τη θεατρική οικονομία, ιδιαίτερα όταν θα εμφανιστεί στη
σκηνή ο Θεοκλύμενος.
Η «δεύτερη» Ελένη (είδωλο) στη σπηλιά και η πραγματική Ελένη στην Αίγυπτο.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ (στοιχεία ήθους)
Ήθος Μενέλαου:
Διαμορφώνουμε μια πρώτη εικόνα για τον άλλο βασικό ήρωα του έργου (λόγια, πράξεις, συναισθ, σκέψεις).
Τον Μενέλαο τον γνωρίζουμε ήδη από τα ομηρικά έπη, είναι ένας
επικός ήρωας:
⇒ Είναι ένας από τους αρχηγούς των Ελλήνων στην τρωική εκστρατεία
⇒ Είναι ο βασιλιάς της Σπάρτης
⇒Είναι ένας πολεμιστής-νικητής-επιζών του Τρωικού πολέμου
ΑΝΤΙΘΕΣΗ
Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά έρχονται σε αντίθεση με την παρουσία του Μενέλαου επί σκηνής.
Ο Μενέλαος έχει χαρακτηριστικά του τυπικού Ευριπίδειου ήρωα:
παρουσιάζεται κουρελής, «ρακοφόρος», δυστυχισμένος, εξαθλιωμένος
και απογυμνωμένος από τον επικό ηρωισμό και μεγαλείο. Ο επικός ήρωας γίνεταιτραγικός ήρωας:
➤ Από ένδοξος βασιλιάς γίνεται ρακένδυτος ναυαγός και ζητιάνος
➤ Από νικητής της Τροίας γίνεται «ανέστιος (= χωρίς εστία, σπίτι) και πλάνης (= περιπλανώμενος)», ένας ξένος σε ξένο τόπο.
→ Έχουμε δηλαδή μεταστροφή της τύχης, άγνοια και αυταπάτη, νικητής και νικημένος του πολέμου.
➝ Επιπλέον, καυχιέται ότι ήταν αρχηγός των Ελλήνων στον Τρωικό πόλεμο – ιδιοποίηση της Τρωικής εκστρατείας (κομπασμός, καυχησιές Μ ή το μοτίβο του «καυχησιάρη στρατιώτη»)
➞ Δεν ρωτάει πού είναι, διότι φοράει κουρέλια (υπερηφάνεια και ντροπή)
➞ Αναθεματίζει τη γενιά του (εύχεται να μην είχε γεννηθεί)
ΕΛΕΝΗ ΗΡΩΔΕΙΟ 15 7 2013
ΕΛΕΝΗ ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ 1961 Θέατρο Επιδαύρου Α ΚΑΤΣΕΛΗ-ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ
Α΄ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΕΛΕΝΗ
Α’ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ (στ. 437-575)
|
1η ΣΚΗΝΗ ( στιχ. 437-494 )- Κατά ποσόν επικά-διαλογικά
Ποιες πληροφορίες μας δίνει ο Μενέλαος;
- Γενεαλογικό δέντρο+ αυτοσυστήνεται (Τάνταλος/Διώνη→ Πέλοπας/Ιπποδάμεια →Άτρέας/Αερόπη→ Μενέλαος και Αγαμέμνονας)
- Κατορθώματα στο παρελθόν (τάση οικειοποίησης σημαντικών γεγονότων)
- Τωρινά βάσανα (ναυαγός σε άγνωστη χώρα, χωρίς καράβι, με λίγους συντρόφους σε άθλια κατάσταση και την Ελένη-είδωλο κρυμμένη σε σπηλιά)
Όλα τα παραπάνω είναι χαρακτηριστικά ενός Προλόγου (σαν 2ος πρόλογος).
Σε τι εξυπηρετεί αυτή η πρώτη σκηνή που μοιάζει σαν δεύτερο πρόλογο;
-Εισάγεται το δεύτερο βασικό πρόσωπο της ιστορίας και ενημερωνόμαστε για όλα όσα του έχουν συμβεί στο παρελθόν(καλύπτεται το κενό της υπόθεσης).
- Μας επιβεβαιώνει ότι ο Μενέλαος ζει, δημιουργώντας έντονη αντίθεση με την προηγούμενη σκηνή και γενικά την ψυχολογία της Ελένης.
-Δικαιολογεί την παρουσία του Μενέλαου στην Αίγυπτο (και στη σκηνή με βάση τους σκηνοθετικούς κανόνες της τραγωδίας)
- Προετοιμάζει την επικείμενη αναγνώριση του ζευγαριού.
Ομοιότητες/Διαφορές με την προλογική ρήση της Ελένης.
Ομοιότητες
-Αναφέρουν κάποιες πληροφορίες με την ίδια σειρά: στοιχεία ταυτότητας-περιπέτειες στο παρελθόν-βάσανα στο παρόν.
-Νιώθουν δυστυχισμένοι, απογοητευμένοι και απαισιόδοξοι.
Διαφορές
-Η Ελένη μας δίνει πρώτα πληροφορίες για τον τόπο στον οποίο βρίσκεται, ενώ ο Μενέλαος αγνοεί σε ποια χώρα έχει ναυαγήσει.
-Η Ελένη βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόγνωση καθώς σκέφτεται να βάλει τέλος στη ζωή της, ενώ ο Μενέλαος απλά εύχεται να μην είχε γεννηθεί.
Γιατί ο ποιητής τον παρουσιάζει ρακένδυτο;
α) για να δημιουργήσει ρεαλιστική παρουσία ναυαγού, β) για να μην τον αναγνωρίσουν παράκαιρα, γ) για να τονίσει την τραγικότητά του, δ) για να τονίσει την αντίθεση ανάμεσα στα φαινόμενα και την ουσία ε)αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του Ευριπίδη να απομυθοποιεί τους ήρωες (κάτι που σίγουρα ξενίζει και προκαλεί αντιδράσεις στο συντηρητικό κοινό της εποχής του).
Η προσωπικότητα και η ψυχολογία του Μενέλαου
Πέρασε πολλά και είναι έμπειρος. Ξέρει ότι είχε σημαντικό ρόλο στην εκστρατεία (αλλά και τάση οικειοποίησης της) και δεν διστάζει να ρίξει ευθύνες και στη σύζυγό του. Είναι αξιοπρεπής και ντρέπεται που κατάντησε έτσι. Πάνω από όλα νοιάζεται για τους συντρόφους του (όπως ο Οδυσσέας). Αρχικά είναι απογοητευμένος από τη ζωή του, μετά είναι περήφανος που είναι ξακουστός. Ντρέπεται και είναι δυστυχισμένος για την κατάντια του και νιώθει οδύνη για τους συντρόφους του. Αγνοεί την αλήθεια, βρίσκεται σε μεγάλη πλάνη (στ.470). Είναι δηλαδή στην ίδια συναισθηματική και τραγική κατάσταση με την Ελένη, για διαφορετικούς λόγους.
Αντιθέσεις στην 1η σκηνή
- λαμπρότητα-αθλιότητα Μενέλαου (είναι-φαίνεσθαι)-μεταστροφή της τύχης
- Έλληνες που γύρισαν στην πατρίδα και αυτοί που δεν γύρισαν όπως ο Μενέλαος,
- πλούτος της Αιγύπτου-καταστροφή της Τροίας.
- Ελένη ομοίωμα στη σπηλιά- πραγματική μέσα στο παλάτι(είναι-φαίνεσθαι)
Απόψεις Ευριπίδη (διάνοια)
- Η ζωή είναι γεμάτη με μεταστροφές της τύχης
- Αντιπολεμικό μήνυμα: Ο Ευριπίδης υπογραμμίζει τις συνέπειες του πολέμου και μέσα από την αθλιότητα του Μενέλαου (όπως Τεύκρος και γενικά Έλληνες-Τρώες)
- Ο ευτυχισμένος όταν κακοπάθει βρίσκεται αισθάνεται μεγαλύτερη δυστυχία
- Οι φτωχοί- ακόμα και αν θέλουν –δεν μπορούν να βοηθήσουν
Σκηνοθετικές οδηγίες (όψις)
- Ρούχα κουρέλια, θριγκοί παλατιού- πυλώνας
Σύγκριση Μενέλαου- Τεύκρου
Ομοιότητες: Πολέμησαν στην Τροία, την κούρσεψαν, οικειοποιούνται τη νίκη,βίωσαν τις συνέπειες του πολέμου, βρίσκονται και οι δύο στην Αίγυπτο και μακριά από την πατρίδα.
Διαφορές: Ο Τεύκρος σκόπιμα στην Αίγυπτο(όχι ναυαγός), με όπλα/ενδυμασία
Α΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
ΣΚΗΝΗ Α΄ (στ. 437 - 494)
Εμφανίζεται ο Μενέλαος, ο οποίος αναθεματίζει τον Πέλοπα και είναι περήφανος για τον εαυτό του, αφού οδήγησε τους Έλληνες στη νίκη. Θυμάται με λύπη τις απώλειες των Ελλήνων και περιγράφει τις περιπέτειές του μέχρι να φτάσει στην Αίγυπτο. Λέει πως έκρυψε σε μια σπηλιά την Ελένη, την οποία έφερε από την Τροία και αναζητά τροφή για για τους συντρόφους του που προσέχουν την Ελένη.
Πολλοί θεωρούν το μονόλογο του Μενελάου ως ένα δεύτερο Πρόλογο. Ο πρώτος είναι ο μονόλογος της Ελένης που αυτοπαρουσιάζεται και μιλά για την προϊστορία της και στη συνέχεια εμφανίζεται ο Τεύκρος που την πληροφορεί για την Τροία. Στο δεύτερο αυτοπαρουσιάζεται ο Μενέλαος και μιλά για τις περιπέτειές του και μετά εμφανίζεται μια γερόντισσα-θυρωρός που τον πληροφορεί για την Αίγυπτο.
Γενεαλογία του Μενελάου: από τον Πέλοπα και την Ιπποδάμεια γεννήθηκε ο Ατρέας. Από αυτόν και την Αερόπη ο Μενέλαος. Επινόηση του Ομήρου. Αριστοφάνης διακωμωδεί τις γενεαλογίες στους μονολόγους του Ευριπίδη.
Ήθος και συναισθήματα του Μενεάλου: Πέρασε πολλά και είναι έμπειρος. Ξέρει ότι είχε σημαντικό ρόλο στην εκστρατεία και δεν διστάζει να ρίξει ευθύνες και στη σύζυγό του. Είναι αξιοπρεπής και ντρέπεται που κατάντησε έτσι.Πάνω από όλα νοιάζεται για τους συντρόφους του (όπως ο Οδυσσέας). Αρχικά είναι απογοητευμένος από τη ζωή του, μετά είναι περήφανος που είναι ξακουστός. Ντρέπεται και είναι δυστυχισμένος για την κατάντια του και νιώθει οδύνη για τους συντρόφους του. Είναι δηλαδή στην ίδια συναισθηματική κατάσταση με την Ελένη, για διαφορετικούς βέβαια λόγους.
Ο Ευριπίδης παρουσιάζει το μενέλαο κουρελιασμένο , εξαθλιωμένο και αξιολύπητο, γιατί θέλει να τονίσει την αντίθεση με το ηρωικό παρελθόν του (μεγαλοπρέπεια - αθλιότητα), να προκαλέσει συμπάθεια, οίκτο, έλεον-φόβον στους θεατές και για να διακιολογήσει την παρουσία του στην Αίγυπτο.
Έτσι ο Μενέλαος γίνεται τραγικό πρόσωπο (από τις μεταβολές της ζωής του και ειδικά που ήρθε να ζητήσει βοήθεια από ένα πρόσωπο που κινδυνεύει).
Μενέλαος: πρόσωπο κωμικοτραγικό από την εμφάνισή του.
Αντιθέσεις: λαμπρότητα-αθλιότητα Μενελάου, Έλληνες που γύρισαν στην πατρίδα και αυτοί που δεν γύρισαν όπως ο Μενέλαος, πλούτος της Αιγύπτου-καταστροφή της Τροίας.
Σημαντική είναι η πληροφορίες που δίνει για την Ελένη, ότι δηλαδή την έκρυψε στην σπηλιά. Ελένη της Τροίας - Ελένη της Αιγύπτου («είναι» - «φαίνεσθαι»).
Ο Ευριπίδης υπογραμμίζει τις συνέπειες του πολέμου και μ΄σα από την αθλιότητα του Μενελάου δείχνει άλλη μια φορά το φιλειρηνικό του πνεύμα.
Γνωμικό: δείχνει πως μπορεί ο Ευριπίδης να εισχωρεί στη ψυχή του ανθρώπου και μέσα από τις αντιθέσεις να εκφράζει ιδέες όπως αυτή.
1 η Σκηνή (437-494):
Μονόλογος Μενέλαου
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Η είσοδος του Μενέλαου επί σκηνής: «δεύτερος πρόλογος», πορεία προς την αναγνώριση.
Αυτοσύσταση και γενεαλογία του ήρωα – ευχή να μην είχε γεννηθεί
το παρελθόν του (ευτυχία, επική διάσταση του ήρωα)
το παρόν του (δυστυχία, αντιηρωική εικόνα του ήρωα)
Σκηνοθετικοί και σκηνογραφικοί δείκτες (στοιχεία όψης):
- Αναφορά στα σκηνικά, το παλάτι
- Η σκηνική παρουσία (η εμφάνιση) Μενέλαου: ντυμένος με κουρέλια, «ρακοφορία»:
εκφράζεται η μεταστροφή της τύχης του Μενέλαου (βασιλιάς / κουρελής - ρακοφόρος)
ο Μενέλαος προκαλεί τον οίκτο των Αιγύπτιων και των θεατών
κάποιοι το θεωρούν κωμικό στοιχείο (υποστηρίζοντας ότι το έργο είναι τραγικωμωδία) Δραματικός ρόλος της σκηνής (προώθηση της εξέλιξης του μύθου)
Ανατρέπει τη φήμη που παρουσίασε ο Τεύκρος για το θάνατο του Μενέλαου
Αποκαλύπτει την ύπαρξη «δεύτερης» Ελένης στη σπηλιά, που είναι το «είδωλο».
Έτσι, ο θεατής περιμένει με ενδιαφέρον να δει πώς θα συνταιριαστεί αυτή η πληροφορία
με την ‘πραγματικότητα’, δηλαδή την παρουσία της πραγματικής Ελένης στην Αίγυπτο.
Ο μονόλογος του Μενέλαου είναι απαραίτητος, μας ενημερώσει για το παρόν και το παρελθόν του ήρωα.
Τραγική ειρωνεία
Ο Μενέλαος αποκαλύπτει ότι έφερε μαζί του την Ελένη, ενώ οι θεατές ξέρουν ότι μαζί του βρίσκεται μια σκιά, ένα είδωλο
Ο Μενέλαος δε γνωρίζει ότι κινδυνεύει αν ζητήσει βοήθεια από το παλάτι (διαταγή Θεοκλύμενου)
Κωμικό, τραγικό, ή ρεαλιστικό στοιχείο;
Κάποιοι θεωρούν κωμικό στοιχείο την παρουσία ενός επικού ήρωα με κουρέλια
επί σκηνής, άλλοι το θεωρούν στοιχείο ρεαλισμού του Ευριπίδη και άλλοι
ότι προσδίδει τραγικότητα στον ήρωα.
ΙΙ. ΙΔΕΕΣ
Αντιπολεμικό -αντιηρωικό ιδανικό
(έπος τραγωδία): μεταστροφή της τύχης, ο Μενέλαος νικητής και νικημένος του πολέμου.
Οι καινοτομίες του Ευριπίδη:
Ο τυπικός, ρεαλιστικά δοσμένος Ευριπίδειος ήρωας:
η παρουσία ενός επικού ήρωα με κουρέλια στη σκηνή (ανατροπή της προσδοκίας του θεατή)
Η αντίθεση φαίνεσθαι / είναι:
Η βασική αντίθεση του έργου εφαρμόζεται στην εμφάνιση και στην τωρινή κατάσταση του Μενέλαου σε σχέση με τη θέση του (βασιλιάς, νικητής) και την καταγωγή του.
Η «δεύτερη» Ελένη (είδωλο) στη σπηλιά και η πραγματική Ελένη στην Αίγυπτο.
ΙΙΙ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ (στοιχεία ήθους)
Ήθος Μενέλαου:
Ο Μενέλαος ως επικός ήρωας: ένας από τους αρχηγούς των Ελλήνων στην
τρωική εκστρατεία /ο βασιλιάς της Σπάρτης / πολεμιστής-νικητής-επιζών
του Τρωικού πολέμου.
ΑΝΤΙΘΕΣΗ:
Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά έρχονται σε αντίθεση με την παρουσία του Μενέλαου
επί σκηνής στην «Ελένη»: «ρακοφόρος», δυστυχισμένος, εξαθλιωμένος,
απογυμνωμένος από τον επικό ηρωισμό/ μεγαλείο.
Ο επικός ήρωας γίνεται τραγικός ήρωας: ένδοξος βασιλιάς
ρακένδυτος ναυαγός και ζητιάνος/ νικητής της Τροίας
«ανέστιος (= χωρίς εστία, σπίτι), πλάνης (= περιπλανώμενος)», ξένος σε ξένο τόπο,
πολέµησε για την Ελένη
κέρδισε στην πραγµατικότητα ένα είδωλο, νικητής και νικηµένος του πολέµου (σύγκριση με Τεύκρο, αντιηρωική διάσταση) .
Μεταστροφή της τύχης, άγνοια και αυταπάτη
. Επιπλέον, καυχιέται ότι ήταν αρχηγός των Ελλήνων στον Τρωικό πόλεμο
– ιδιοποίηση της Τρωικής εκστρατείας (κομπασμός Μενέλαου ή το μοτίβο
του «καυχησιάρη στρατιώτη»)
Δεν ρωτάει πού είναι, διότι φοράει κουρέλια (υπερηφάνεια και ντροπή)
Αναθεματίζει τη γενιά του (εύχεται να μην είχε γεννηθεί)
ένδειξη δυστυχίας
«Φιλέταιρος» (κοινό στοιχείο με τον Οδυσσέα, όπως και ο νόστος, η περιπλάνηση κλπ.)
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
