ΑΡΧΑΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ 3

ΠΗΓΗ
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B112/300/2087,7393/

Ν. Γύζης, Ιστορία, 1892 (Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα

Το χρέος του ιστορικού

Α. Κείμενο

Ο Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης (περ. 200-118 π.Χ.) είναι ο σημαντικότερος ιστορικός
της ελληνιστικής εποχής. Από το σπουδαιότερο έργο του, που επιγράφεται Ἱστορίαι, έ
χουν σωθεί τα πέντε πρώτα βιβλία και εκτεταμένα αποσπάσματα ή επιτομές (περιλήψεις) α
πό τα υπόλοιπα τριάντα πέντε. Είναι ο πρώτος ιστορικός που δηλώνει ρητώς
ότι γράφει καθολικήν (δηλ. παγκόσμια) ιστορία. Πρότυπό του από την άποψη
της αντικειμενικότητας υπήρξε ο Θουκυδίδης. Θέλοντας να τονίσει πόσο αντικειμενικός πρέ
πει να είναι ο ιστορικός κατά την παρουσίαση των γεγονότων, γράφει στην αρχή του έρ
γου του τα εξής:

Ἐν μὲν οὖν τῷ λοιπῷ βίῳ τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν ἴσως οὐκ ἄν τις ἐκβάλλοι· καὶ γὰρ φι λόφιλον εἶναι δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα καὶ φιλόπατριν καὶ συμμισεῖν τοῖς φίλοις τοὺς ἐχθροὺς καὶ συναγαπᾶν τοὺς φίλους· ὅταν δὲ τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ  τις, ἐπιλαθέσθαι χρὴ πάντων τῶν τοιούτων καὶ πολλάκις μὲν εὐλογεῖν καὶ κο σμεῖν τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς, ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο, πολ λάκις δ' ἐλέγχειν καὶ ψέγειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους, ὅταν αἱ τῶν ἐπιτη δευμάτων ἁμαρτίαι τοῦθ' ὑποδεικνύωσιν. Ὥσπερ γὰρ ζῴου τῶν ὄψεων ἀφαιρεθει σῶν ἀχρειοῦται τὸ ὅλον, οὕτως ἐξ ἱστορίας ἀναιρεθείσης τῆς ἀληθείας τὸ κατα λειπόμενον αὐτῆς ἀνωφελὲς γίνεται διήγημα. Πολύβιος,  Ἱστορίαι 1.14.4-7

Γλωσσικά σχόλια

τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν οὐκ ἄν τις ἐκβάλλοι δε θα μπορούσε κανείς να αποβάλει (πβ. ν.ε.: εκβολή, υποβολιμαίος, βλήμα) αυτού του είδους την εύνοια προς γνωστούς και φίλους καὶ γάρ γιατί πράγματι συμμισεῖν (απαρ. ενεστ. ρ. συμμισέω, συμμισῶ) τοῖς φίλοις τοὺς ἐχθρούς να μισεί τους ίδιους εχθρούς που μισούν και οι φίλοι του ὅταν τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ όταν επωμίζεται /υιοθετεί τον χαρακτήρα του ιστορικού ἐπιλαθέσθαι (απαρ. αορ. β΄ ρ. ἐπιλανθάνομαι) χρή (απρόσ. ρ.) πρέπει να ξεχάσει (πβ. ν.ε.: επιλήσμων, λησμονιά) πολλάκις πολλές φορές εὐλογέω, εὐλογῶ επαινώ (πβ. ν.ε.: ευλογία, ευλογητός, ευλογημένος) κοσμέω, κοσμῶ τιμώ (πβ. ν.ε.: κόσμιος, κοσμητικός, κόσμημα, διακόσμηση) ψέγω κατηγορώ (πβ. ν.ε.: ψεγάδι, άψογος) ἐπονειδίστως κατά τρόπο αισχρό / ντροπιαστικό (πβ. ν.ε.: όνειδος) τοὺς ἀναγκαιοτάτους τους στενούς συγγενείς αἱ τῶν ἐπιτηδευμάτων ἁμαρτίαι τα σφάλματα (πβ. ν.ε.: αμαρτωλός, διαμαρτία) στις πράξεις (πβ. ν.ε.: επιτήδειος, επιτηδευματίας) τους ὥσπερ ζῴου τῶν ὄψεων ἀφαιρεθεισῶν (μτχ. παθ. αορ. α΄ ρ. ἀφαιρέομαι, ἀφαιροῦμαι) ἀχρειοῦται (γ΄ εν. οριστ. ενεστ. ρ. ἀχρειόομαι, ἀχρειοῦμαι) τὸ ὅλον όπως ακριβώς όταν ένας ζωντανός οργανισμός χάσει (πβ. ν.ε.: αφαίρεση, αφαιρετικός, αφηρημένος) τα μάτια του αχρηστεύεται ολόκληρος ἀναιρεθείσης (μτχ. παθ. αορ. α΄ ρ. ἀναιρέομαι, ἀναιροῦμαι) τῆς ἀληθείας εάν λείψει (πβ. ν.ε.: αναίρεση, αναιρετικός) η αλήθεια τὸ καταλειπόμενον αὐτῆς ό,τι απομένει (πβ. ν.ε.: κατάλοιπο) από αυτήν

Ερμηνευτικά σχόλια τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν: Ο Πολύβιος αναφέρεται στην επιεική διάθεση με την οποία αντι μετωπίζουμε συχνά τα σφάλματα και τις απρέπειες των φίλων μας λόγω της γενικό τερης εύνοιας που επιδεικνύουμε προς αυτούς. Κάτι τέτοιο, κατά τη γνώμη του, είναι ανεπίτρεπτο από τη στιγμή που κάποιος επωμίζεται τον ρόλο του ιστορικού.

Ερωτήσεις Ποιες είναι οι υποχρεώσεις ενός φίλου προς τους συντρόφους του σύμφωνα με τον Πολύβιο; Πώς πρέπει να αντιμετωπίζει ο ιστορικός τα πρόσωπα για τα οποία κάνει λόγο στο έργο του; Ποιες συνέπειες έχει για την ποιότητα του ιστορικού έργου η μη τήρηση των προϋποθέσεων  που εκθέτει ο Πολύβιος; Είναι τα σύγχρονα μέσα μαζικής ενημέρωσης (ο γραπτός και ηλεκτρονικός τύπος) πηγή αξιόπι στων ιστορικών στοιχείων, που θα αξιοποιήσει ο ιστορικός της εποχής μας; Πιστεύετε ότι πλη ρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο Πολύβιος; Να αναφέρετε συγκεκριμένα παραδείγματα από  την εμπειρία σας. Β1. Λεξιλογικός Πίνακας Ερωτήσεις Ποιες είναι οι υποχρεώσεις ενός φίλου προς τους συντρόφους του σύμφωνα με τον Πολύ βιο; Πώς πρέπει να αντιμετωπίζει ο ιστορικός τα πρόσωπα για τα οποία κάνει λόγο στο έργο  του; Ποιες συνέπειες έχει για την ποιότητα του ιστορικού έργου η μη τήρηση των προϋποθέσεων  που εκθέτει ο Πολύβιος; Είναι τα σύγχρονα μέσα μαζικής ενημέρωσης (ο γραπτός και ηλεκτρονικός τύπος) πηγή αξιό πιστων ιστορικών στοιχείων, που θα αξιοποιήσει ο ιστορικός της εποχής μας; Πιστεύετε ότι  πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο Πολύβιος; Να αναφέρετε συγκεκριμένα παραδείγματα  από την εμπειρία σας. Β1. Λεξιλογικός  Πίνακας    κοσμέω, κοσμῶ  [= 1.  α.  δι ευ θ ετώ ,  β. κυβερνώ, 2. στολί ζω (< κόσμος = 1. η ευπρέ πεια, η  τά ξη, 2.  το στολίδι, 3. το σύμπαν)] [στο κεί μενο  συ να ντή σατε τον τύπο: κοσμεῖν]    Αρχαία Ελληνική Αρχαία / Νέα  Ελληνική Νέα  Ελληνική ὁ κοσμητής [= λειτουργικό αξίωμα] κοσμητός [= περιποιημένος]  ἡ κόσμησις (-η) τὸ κόσμημα κοσμητικόςκόσμιος [= καλά οργανωμένος, ευπρεπής] ἡ κοσμιότης (-τητα) κοσμικόςὁ κοσμήτωρ (-ορας) [= (α.ε.) αρχηγός στρατού, (ν.ε.) ο επικεφαλής μιας πανεπιστημιακής σχολής] κοσμικότη τακοσμά κης κατακοσμῶ [= διευθετώ] ἐπικοσμῶ [= προσθέτω στολίδια σε κάτι] ἀποκοσμῶ [= καθαρίζω και αποκαθιστώ την τάξη αφαιρώντας τα περιττά] διακοσμῶἡ κοσμογονίαἡ κοσμογραφία ὁ κοσμοκράτωρ (-τορας) ὁ κοσμοπολίτηςἡ ἀκοσμίαὁ ὑπόκοσμος κοσμοθεω ρίακοσμο γυρισμένος κοσμοπλημ μύρακο σμοσωτήριοςκοσμοϊστορικόςκοσμοναύτηςκοσμοκαλόγεροςκοσμηματοπώληςκοσμηματοθήκηαπόκοσμοςμαθητόκοσμος φοιτητό κοσμος Ασκήσεις Να αποδώσετε τη σημασία των φράσεων και λέξεων: «από καταβολής κόσμου» , «διαγωγή κοσμιότατη», κοσμογονία, κοσμοθεωρία, κοσμοπολίτης. Με τη βοήθεια του Λεξιλογικού Πίνακα να βρείτε την κατάλληλη λέξη της  β. ____________________: το στολίδι. γ. ____________________: η ευπρέπεια, η ευγένεια. δ. ____________________: αυτός που κυβερνά τον κόσμο. α.ε. για τις σημασίες που σας δίνονται: α. ____________________: αυτός που συμπεριφέ ρεται με ευγένεια, ο φρόνιμος. Να κατατάξετε τις ομόρριζες του ρήματος κοσμῶ λέξεις της α.ε. που περι ουσιαστικά επίθετα πρόσωπο που ενεργεί ε νέρ γεια, κα τά στα ση αποτέλεσμα ενέργειας Ασκήσεις Να σχηματίσετε σύνθετα αρσενικά ουσιαστικά και επίθετα της α.ε. χρησιμο λόγος + γράφω → ______________________________ μῦθος + λέγω → ______________________________ οἶκος + δεσπότης → ______________________________ νόμος + τίθημι (θε-) → ______________________________ λίθος + ξέω → ______________________________ νίκη + φέρω → ______________________________ κτῆνος + τρέφω → ______________________________ θάνατος + φέρω → ______________________________ ουσιαστικό παράγωγο από επίθετο λαμβάνει ο παραπάνω πίνακας σε κατηγορίες ανάλογα με αυτό που δηλώνουν. Θυμη θείτε όσα διδαχθήκατε στο κεφάλαιο της παραγωγής στην προηγούμενη τάξη:  Β2. Ετυμολογικά Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό Κλιτή λέξη ως α΄ συνθετικό μπορεί να είναι: ουσιαστικό επίθετο ρήμα κοσμοκράτωρ φιλόπατρις λιποταξία (κόσμος + κρατέω, κρατῶ) (φίλος + πατρίς) [λείπω (θ. λιπ-) + τάξις] Στη σύνθεση, το θέμα του α΄ συνθετικού άλλες φορές παραμένει αμετά βλητο και άλλες μετασχηματίζεται. Ειδικότερα: β΄ κλίσης θέμα αμετάβλητο  της α.ε. που δίνονται: κόσμος + κρατέω, κρατῶ > κοσμοκράτωρ ἄρτος + πωλέω, πωλῶ > ἀρτοπώλης α΄ ή γ΄ κλίσης το θέμα αλλάζει και λήγει σε -ο- ὕλη + τέμνω > ὑλοτόμος α΄ συνθετικό ουσιαστικό ἰχθύς + πωλέω, πωλῶ > ἰχθυοπώλης β΄ ή γ΄ κλίσης το θέμα το θέμα αλλάζει και λήγει σε -α- ή -η- ἔλαφος + βάλλω > ἐλαφηβόλος λαμπάς, λαμπάδος + φέρω > λαμπαδηφόρος ουδέτερο γ΄ κλίσης σε -μα το θέμα αμετάβλητο ή αποβάλλεται το -ατ- σῶμα + φυλάττω > σωματοφύλαξ σῶμα + ἀσκῶ > σωμασκῶ ποιώντας τα συνθετικά που δίνονται:  Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της ν.ε. με α΄ συνθετικό τα ουσιαστικά αἷμα (-ατος) αυτός που δίνει αίμα: _______________________________ αυτός που είναι βαμμένος με αίμα: _______________________________ η διαδικασία καθαρισμού (κάθαρση) του  αίματος: _______________________________ λόγος αυτός που γράφει λόγους: _______________________________ η τέχνη του λόγου: _______________________________ παιχνίδι με τον λόγο: _______________________________ η θεραπεία διαταραχών του λόγου: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Ενότητα 3η: Το χρέος του ιστορικού πηγη http://history-logotexnia.blogspot.com/2012/10/3.html Α. Κείμενο Συντακτική Ανάλυση  http://www.gkonstantinou.com/school_work/bgymn_enot2a_d/bgymn_enot2a_d.html Δείτε επίσης κι αυτή τη διεύθυνση: http://videolearner.com/pre/index.php?option=com_content&view=article&id=133&catid=30&Itemid=18 Μετάφραση/Ανάλυση: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20b%20gym/b03xm.htm Β1. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ κοσμέω, κοσμῶ  [= 1. α. διευθετώ, β. κυβερνώ, 2. στολίζω (< κόσμος = 1. η ευπρέπεια, η τάξη, 2. το στολίδι, 3. το σύμπαν)] [στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο: κοσμεῖν] http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B112/300/2087,7393/ Γ1. Γ΄κλίση ουσιαστικών Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ΄ κλίσης Ημιφωνόληκτα  α.Υγρόληκτα α. Μονόθεμα Συγκοπτόμενα διπλόθεμα υγρόληκτα Πηγή: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/c.klisi.oys.htm β. Σιγμόληκτα  1. Αρσενικά 2. Ουδέτερα ακατάληκτα Γ2. Σύνταξη http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/Syndesi-protaseon.htm   Σύνδεση προτάσεων, ενότητα 3 Αρχαίων Β΄ Γυμνασίου. from Χρήστος Τσατσούρης ΑΣΚΗΣΕΙΣ http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20b%20gym/b03xm.htm _______________________________ Γ1. Γραμματική Γ΄κλίση  ουσιαστικών Συμφωνόληκτα  ουσιαστικά γ΄ κλίσης Σε  αυτή την Ενότητα  ολοκληρώνεται  η διδασκαλία των πιο συνηθι σμένων  συμφωνό ληκτων ουσιαστικών της γ΄  κλίσης. Λαμβάνοντας υπόψη τις καταλήξεις της γ΄ κλίσης, να συμπληρώσετε τους πίνακες  και να τονίσετε τους άτονους τύπους: Ημιφωνόληκτα  α. Υγρόληκτα μονόθεμα διπλόθεμα ενικός αριθμός πληθυντικός αριθμός ενικός αριθμός πληθυντικός αριθμός ονομαστική σωτήρ σωτῆρ-ες πράκτωρ πράκτορ-ες γενική σωτῆρ-ος σωτηρ-… πράκτορ-ος πρακτ-…-… δοτική σωτηρ-… σωτηρ-… πρακτ-...-… πρακτ-…-… αιτιατική σωτηρ-… σωτηρ-… πρακτ-…-… πρακτ-…-… κλητική σῶτερ σωτηρ-… πρᾶκτορ πρακτ-…-… Συγκοπτόμενα διπλόθεμα  υγρό ληκτα ενικός πληθυντικός ονομαστική ἀνήρ πατήρ ἄνδρ-ες πατερ-… γενική ἀνδρ-ός πατρ-ός ἀνδρ-… πατερ-… δοτική ἀνδρ-... πατρ-… ἀνδρ-ά-σι(ν) πατρ-ά-σι(ν) αιτιατική ἀνδρ-… πατέρ-α ἀνδρ-… πατερ-… κλητική ἄνερ πάτερ ἀνδρ-… πατερ-… Συγκοπτόμενα είναι επίσης τα ουσιαστικά ἡ μήτηρ (τῆς μητρός, κλητ. εν.: ὦ μῆτερ) και  ἡ θυγάτηρ (τῆς θυγατρός, κλητ. εν.: ὦ θύγατερ). Τα ουσιαστικά αυτής της τάξης λέγο νται «συγκοπτόμενα», γιατί αποβάλλουν (συγκόπτουν) σε ορισμένες πτώσεις το -ε- του αδύνατου θέματος. β. Σιγμόληκτα 1. Αρσενικά Πρόκειται για κύρια ονόματα σε -ης (γεν. -ους), όπως το Ἀριστοφάνης, και -κλῆς (γεν.  -κλέους), όπως το Περικλῆς.  ενι κό ς ονομαστική Ἀριστοφάνης Περικλῆς γενική Ἀριστοφάνους Περικλέους δοτική Ἀριστοφάνει Περικλεῖ αιτιατική Ἀριστοφάνη Περικλέα κλητική Ἀριστόφανες Περίκλεις 2. Ουδέτερα  ακατάληκτα Στα ουσιαστικά αυτά το αρχικό θέμα (σε -εσ) στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική  ενικού μετατρέπεται σε -ος. Σε όλες τις άλλες πτώσεις αποβάλλεται το -σ- και επέρχο νται συναιρέσεις. ενικός πληθυντικός ονομαστική ἔδαφος ἐδάφη (< ἐδάφεσ-α) γενική ἐδάφους (< ἐδάφεσ-ος) ἐδαφῶν (< ἐδαφέσ-ων) δοτική ἐδάφει (< ἐδάφεσ-ι) ἐδάφεσι (< ἐδάφεσ-σι) αιτιατική ἔδαφος ἐδάφη (< ἐδάφεσ-α) κλητική ἔδαφος ἐδάφη (< ἐδάφεσ-α) Γ2. Σύνταξη Σύνδεση προτάσεων  ή όρων  πρότασης Στην πρόταση «ἐπιλαθέσθαι χρὴ πάντων τῶν τοιούτων καὶ πολλάκις μὲν εὐλογεῖν καὶ  κοσμεῖν τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς» ο σύνδεσμος «καὶ» συνδέει σε δύο περι πτώσεις όμοιους όρους. Οι προτάσεις (ή οι όροι των προτάσεων) μπορούν να συνδέονται με τους εξής  τρόπους: α. Παρατακτική  ή κατά παράταξη  σύνδεση Όπως και στη ν.ε., πρόκειται για τη σύνδεση που γίνεται με τους συμπλεκτικούς, αντιθε τικούς και διαζευκτικούς (αλλά και με παρατακτικούς αιτιολογικούς και συμπερασματ ικούς) συνδέσμους. Οι σύνδεσμοι αυτοί συνδέουν όμοιες προτάσεις (κύριες η δευτερεύ ουσες), όμοιους όρους ή όμοιους προσδιορισμούς[1]. π.χ. Μανθάνετε καὶ λέγετε. Εἶτα ἀπέπλευσεν εἰς Αἴγυπτον καὶ εἰς Κύπρον. β. Υποτακτική  ή καθ’ υπόταξη  σύνδεση Όπως και στη ν.ε., πρόκειται για τη σύνδεση που γίνεται με τους υποτακτικούς συνδέ σμους (π.χ. ειδικούς, χρονικούς, αιτιολογικούς), καθώς και με αναφορικές και ερωτηματι κές αντωνυμίες και με τα αντίστοιχα επιρρήματα. π.χ. Λέγω ταῦτα, ἵνα ὑμεῖς ἀκούητε. Ὃταν τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ τις, ἐπιλαθέσθαι χρὴ πάντων τῶν τοιούτων. Με υποτακτικούς συνδέσμους εισάγονται στον λόγο οι δευτερεύουσες προτάσεις· η σύν δεση ονομάζεται «καθ’ υπόταξη», γιατί η δευτερεύουσα πρόταση δεν μπορεί να σταθεί  μόνη της στον λόγο, αλλά υποτάσσεται σε μια άλλη πρόταση. Παρατήρηση Σε μία περίοδο ή ημιπερίοδο πρέπει οπωσδηποτε να υπάρχει (ή να εννοείται) τουλάχιστον  μία κύρια πρόταση. γ. Ασύνδετο  σχήμα Σύμφωνα με το σχήμα αυτό οι προτάσεις (ή οι όροι) που συνδέονται μεταξύ τους απλώς  παρατίθενται χωρίς συνδετικό μέσο, παρά μόνο με κόμμα. Έτσι επιτυγχάνεται ζω ντανό, παραστατικό ύφος. π.χ. Συμβαλόντες τὰς ἀσπίδας ἐωθοῦντο (= σπρώχνονταν), ἐμάχοντο, ἀπέκτεινον, ἀπέ θνησκον. Ασκήσεις Να κλιθούν στις πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθμών τα ουσιαστικά ἡ μή τηρ και τό ἔθνος. Να εντοπίσετε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά του κειμένου και να τα γράψετε  στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού. Να γράψετε τα παρακάτω ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού:  τὸν μῆνα __________________ τοῦ ἐλαιῶ νος __________________ ὦ νυμφών __________________ οἱ σωλῆ νες __________________ τοῦ κοσμήτορος __________________ ὦ ἐκλέ κτορες __________________ τῷ πυρῆνι __________________ τοῦ κώ δωνος __________________ τὴν ἀηδόνα __________________ τοὺς κα νόνας __________________ οἱ νιπτῆρες __________________ τῶν δαι μόνων __________________ τῷ ἄξονι __________________ τῷ βέ λει __________________ Να γράψετε τη γενική ενικού των παρακάτω ουσιαστικών λαμβάνοντας υπόψη τη  μορφή τους στη ν.ε.: σιαγών, παντοκράτωρ, συνδαιτυμών, χειμών, Ἀπόλλων, Εὐρυτάν,  λιμήν, Πάν, ξενών, παρθενών, κηδεμών, χείρ. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο των ουσιαστ ικών που βρίσκονται σε παρένθεση:  α. Οἱ ἀρχαῖοι ἐνόμιζον τοὺς ___________ (ἀστήρ) θεοὺς εἶναι. β. Οἱ τετελευτηκότες ἐρήμους τοὺς ___________ (πατήρ) καὶ τὰς ___________ (μήτηρ)  ἀπέλιπον (= άφησαν). γ. Φθείρουσιν ___________ (ἦθος, αιτ. πληθ.) χρηστὰ ὁμιλίαι (= οι συναναστροφές) κακαί. δ. Παρὰ Λεσβίοις ἀγὼν ἄγεται (= διοργανώνεται διαγωνισμός) ___________ (κάλλος,  γεν. εν.) γυναικῶν ἐν τῷ ___________ (τέμενος) τῆς Ἥρας λεγόμενος καλλιστεῖα. ε. Οἱ Πέρσαι χαλεπῶς φέρουσι τοῖς παροῦσι ___________ (πρᾶγμα). στ. Βούλομαι ὑμῖν τὰ ___________ (ὄνομα) αὐτῶν ἀναγνῶναι. ζ. Ἦν ποτε χρόνος, ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ ___________ (γένος) οὐκ ἦσαν. Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνδεσης στις περιόδους που ακολουθούν και να  δηλώσετε τι συνδέουν κάθε φορά οι σύνδεσμοι:  α. Τηλικαῦτα (= τόσο μεγάλα) αὐτοῖς τὸ μέγεθος καὶ τοσαῦτα τὸ πλῆθος εἴργασται. β. Ἐγώ ἀναιδὴς οὐτ’ εἰμὶ οὐτ’ ἄν γενοίμην. γ. Στέργε μὲν τὰ παρόντα, ζήτει δὲ τὰ βελτίω (= να αγαπάς αυτά που έχεις, αλλά να επιζη τείς τα καλύτερα). δ. Οἱ δὲ ἐπείθοντο· ἐπίστευον γὰρ αὐτῷ. ε. Κάλλος μέν ἤ χρόνος ἀνήλωσεν (= ξόδεψε, έφθειρε) ἤ νόσος ἐμάρανε. στ. Ἀριστοφάνης οὐ μόνον τῶν ἰδίων ἀλλὰ καὶ τῶν κοινῶν ἐβούλετο ἐπιμελεῖσθαι. ζ. Οὐκ οἶδα σαφῶς· ἔοικε δ’ οὖν ἀτόπῳ (= μοιάζει λοιπόν παράλογο). Να εντοπίσετε στις ακόλουθες περιόδους τις λέξεις που εισάγουν δευτερεύουσες  προτάσεις:  α. Καὶ κατηγοροῦσι μὲν αὐτοῦ ὡς πολλάς ἀρχάς ἦρξεν (= ανέλαβε πολλά αξιώματα), ἀποδεῖ ξαι δέ οὐδείς δύναται ὡς οὐ καλῶς ἦρξεν. β. Οὐκ ἔχω ὅ,τι ἀποκρίνωμαι. γ. Ὀκνῶ (= φοβάμαι) μὴ μάταιος ἡμῖν ἡ στρατεία γένηται. δ. Ἐπειδὴ δὲ τοῦτ’ οὐχ οὕτως ἔχει, φυλάττεσθαί φημι δεῖν. ε. Τὰς ἀρετὰς ἐπιτηδεύομεν (= ασκούμε τις αρετές) οὐχ ἵνα τῶν ἄλλων ἔλαττον ἔχωμεν  (= για να έχουμε λιγότερα από τους άλλους), ἀλλ’ ὅπως ἂν μετὰ πλείστων ἀγαθῶν τὸν βίον  διάγωμεν (= για να περνούμε τη ζωή μας). στ. Πρὸς τὸν ἀδελφὸν δ’ οὕτως ἐνειμάμην (= έτσι μοίρασα την περιουσία), ὥστε ἐκεῖνον  πλέον ὁμολογεῖν ἔχειν τῶν πατρῴων (= από την πατρική κληρονομιά). ζ. Εἰ οὖν ἐγὼ μὴ γιγνώσκω μήτε τὰ ὅσια μήτε τὰ δίκαια, ὑμεῖς διδάξατέ με. η. Εἰκὸς (ενν. ἐστί = είναι εύλογο) ὑμᾶς μήπω τοὺς τῶν κατηγόρων λόγους ἡγεῖσθαι  πιστούς, πρὶν ἂν καὶ ἡμεῖς εἴπωμεν. θ. Εἶδεν ἐκεῖνος Σάμον φρουρουμένην ὑπό Κυπροθέμιδος, ὃν κατέστησε (= διόρισε)  Τιγράνης. ι. Φήσουσι (= θα πουν) γὰρ δή με σοφὸν εἶναι, εἰ καὶ μὴ εἰμί.            ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/stellastathou/3-18861622 ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/christostsatsouris/3-41113950 βλ. Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής.[1] Για τα είδη των συνδέσμων   https://www.slideshare.net/ssuserdc7311/ss-27386564 https://www.slideshare.net/sofiahantzi/ss-41371120 https://www.slideshare.net/ThanosStavropoulos/ss-34348492 ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/christostsatsouris/3-42057783 ΠΗΓΗ http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/ metafraseis%20b%20gym/b03xm.htm Διδακτικές ώρες: 6 Διδακτικοί στόχοι 1.Να διερευνήσουν την έννοια της αντικειμενικότητας στην Ιστορία και τις  αντιλήψεις αρχαίων συγγραφέων για το καθήκον του ιστορικού. 2.Να γνωρίσουν πώς λειτουργεί η διαδικασία της σύνθεσης ουσιαστικών με πρώτο συνθετικό ουσιαστικό και να μπορούν να τα αναγνωρίζουν σε έ να κείμενο. 3.Να εξοικειωθούν με τον σχηματισμό αφωνόληκτων και ημιφωνόληκτων ουσιαστικών της γ’ κλίσης και να αναγνωρίζουν μέσα σε ένα κείμενο τους  τύπους τους. 4.Να αναγνωρίζουν ρηματικούς τύπους της οριστικής αορίστου, παρακειμέ νου και υπερσυντελίκου μ.φ., καθώς και των ονοματικών τύπων τους. 5. Να αντιληφθούν τη συντακτική λειτουργία του απαρεμφάτου και της με τοχής στον α.ε. λόγο. Το κείμενο της ενότητας (σελ. 22 σχ. βιβλίου) -Λόγω της αυξημένης δυσκολίας του κειμένου δίνεται από τον/την εκπαι δευτικό μετάφραση όσο το δυνατόν πιο πιστή. -Οι μαθητές/τριες παρακινούνται να συγκρίνουν τη μετάφραση με το αρχαί ο κείμενο (σελ. 22) και να συνειδητοποιήσουν μέσα από τη σύγκριση τις λει τουργίες του απαρεμφάτου και τη διαφοροποίηση στον τρόπο που αυτές ε πιτελούνται στη ν.ε.: δηλ. το απαρέμφατο στη νεοελληνική ως ουσιαστικό ή ως δευτερεύουσα πρόταση. -Ως προς το περιεχόμενο, εκτός από τα σχόλια και τις ερωτήσεις του βιβλί ου, μπορούν να αξιοποιηθούν τα παράλληλα κείμενα της ενότητας, καθώς και άλλες αναφορές σε ιστορικούς συγγραφείς της αρχαιότητας, κατά την  κρίση του διδάσκοντος. Το δεύτερο και το τρίτο παράλληλο κείμενο θα αξιοποιηθούν στη διδα σκαλία των γραμματικοσυντακτικών φαινομένων. 1. Ετυμολογικά. Εξηγείται η λειτουργία της σύνθεσης ουσιαστικών από ουσιαστικά ως πρώ το συνθετικό. Για αφόρμηση στη διδασκαλία μπορεί να δοθούν παραδείγ ματα από τη ν.ε. γλώσσα. 2. Γραμματική. Γ΄ κλίση ουσιαστικών. Οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με την κλίση: 1.Ακατάληκτων διπλόθεμων σε -ων, -οντος. Αξιοποιώντας ως αφόρμηση τις μετοχές ὀνομάσων, νέμων και λέγων του τρίτου παράλληλου κειμένου  και επισημαίνοντας τη μορφολογική αντιστοιχία τους με τα τριτόκλιτα ακα τάληκτα διπλόθεμα ουσιαστικά σε ων, -οντος, ο/η εκπαιδευτικός εξοικειώ νει τους/τις μαθητές/τριες με την κλίση των ουσιαστικών αυτών, παροτρύ νοντάς τους σε συγκριτικές παρατηρήσεις με τη ν.ε. (Ύλη μεταφερόμενη  από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου, 14η ενότητα, σελ. 111). 2. Ημιφωνόληκτων υγρόληκτων και σιγμόληκτων αρσενικών και ουδετέ ρων. Επισημαίνεται και εδώ η συνάφεια με τύπους της ν.ε. Οριστική αορίστου, παρακειμένου και υπερσυντελίκου μ.φ. Με αφετηρία τύπους αορίστου και παρακειμένου μ.φ. από το δεύτερο και  το τρίτο παράλληλο κείμενο (ἀπεκρύψατο, ξυνεγράψατο και πέπρακται), οι μαθητές/τριες προσδιορίζουν τον τρόπο σχηματισμού της μέσης φωνής  των βαρύτονων ρημάτων στην οριστική αορίστου, παρακειμένου και υ περσυντελίκου, καθώς και τον σχηματισμό του απαρεμφάτου και της με το χής των χρόνων αυτών. (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασί ου, 15η ενότητα σελ. 118, 16η ενότητα σελ. 124, 17η ενότητα σελ 131). 3. Σύνταξη. Η σύνδεση προτάσεων ή όρων πρότασης δε θα διδαχθεί. Αντ’ αυτού θα  διδαχθεί το υποκείμενο απαρεμφάτου και μετοχής (Ύλη μεταφερόμενη  από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου, σελ. 132). Με αφόρμηση την αναγνώριση απαρεμφάτων και μετοχών στο κείμενο και  ανακαλώντας στοιχεία από την ύλη της Α’ Γυμνασίου, καθοδηγούνται οι μα θητές/τριες να διαπιστώσουν και να κατανοήσουν τη λειτουργία του απα ρεμφάτου και της μετοχής στον α.ε. λόγο. Μέσα από παραδείγματα επιση μαίνεται το φαινόμενο της ταυτοπροσωπίας και της ετεροπροσωπίας. Η διδακτική προσέγγιση από τη μετάφραση στο πρωτότυπο βοηθά στην α ναγνώριση και κατανόηση της ιδιαιτερότητας του απαρεμφάτου, σε αντί στιξη με την αναλυτικότητα του ν.ε. λόγου. Παράλληλα, βοηθά να συνειδη τοποιήσουν οι μαθητές/τριες τη συνάφεια με τη ν.ε. Ασκήσεις Ο/η εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να προτείνει δικές του ασκήσεις κα τά την κρίση του ή ακόμη να χρησιμοποιήσει: - ασκήσεις του σχ. εγχειριδίου της Α΄ Γυμνασίου: σελ. 113: 2 σελ. 119: 6 α,  γ σελ. 125: 5) - ασκήσεις από το σχ. εγχειρίδιο της Β΄ Γυμνασίου: σελ. 23: 1-4 σελ. 24:  1-3 σελ. 3, 5. Λίγα λόγια για το κείμενο Πώς πρέπει να γράφει ο ιστορικός την ιστορία; Πόσο αντικειμενικός πρέπει να είναι στην παρουσίαση των γεγονό των; Ποια στάση πρέπει να κρατάει απέναντι στα πρόσωπα και στα γεγονό τα; Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που απαντά ο Πολύβιος στον  πρόλογο του έργου του. Πολύβιος   Εισαγωγικό σημείωμα Ο Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης (περ. 200-118 π.Χ.) είναι ο σημαντικό τερος ιστορικός της ελληνιστικής εποχής. Από το σπουδαιότερο έργο  του, που επιγράφεται Ἱστορίαι, έχουν σωθεί τα πέντε πρώτα βιβλία  και εκτεταμένα αποσπάσματα ή επιτομές (περιλήψεις) από τα υπό λοιπα τριάντα πέντε. Είναι ο πρώτος ιστορικός που δηλώνει ρητώς ότι γράφει καθολικήν (δηλ. παγκόσμια) ιστορία. Πρότυπό του από την άποψη της αντικειμενικότητας υπήρξε ο Θουκυδίδης. Θέλοντας  να τονίσει πόσο αντικειμενικός πρέπει να είναι ο ιστορικός κατά την παρουσίαση των γεγονότων, γράφει στην αρχή του έργου του τα ε ξής: Ν.Γύζης, Ιστορία, 1892  (Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα) Ἐν μὲν οὖν τῷ λοιπῷ βίῳ τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν ἴσως οὐκ ἄν  τις ἐκβάλλοι· καὶ γὰρ φιλόφιλον εἶναι δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα καὶ φιλόπατριν καὶ συμμισεῖν τοῖς φίλοις τοὺς ἐχθροὺς καὶ συ ναγαπᾶν τοὺς φίλους· ὅταν δὲ τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβά νῃ τις, ἐπιλαθέσθαι χρὴ πάντων τῶν τοιούτων καὶ πολλάκις μὲν εὐλογεῖν καὶ κοσμεῖν τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς,  ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο, πολλάκις δ’ ἐλέγχειν καὶ ψέ γειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους, ὅταν αἱ τῶν ἐπιτηδευ μάτων ἁμαρτίαι τοῦθ’ ὑποδεικνύωσιν. Ὥσπερ γὰρ ζώου τῶν ὄ ψεων ἀφαιρεθεισῶν ἀχρειοῦται τὸ ὅλον, οὕτως ἐξ ἱστορίας ἀναι ρεθείσης τῆς ἀληθείας τὸ καταλειπόμενον αὐτῆς ἀνωφελὲς γίνε ται διήγημα. Ερμηνευτικά σχόλια τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν: Ο Πολύβιος αναφέρεται στην επιεική διάθε ση με την οποία αντιμετωπίζουμε συχνά τα σφάλματα και τις απρέ πειες των φίλων μας λόγω της γενικότερης εύνοιας που επιδεικνύου με προς αυτούς. Κάτι τέτοιο, κατά τη γνώμη του, είναι ανεπίτρεπτο α πό τη στιγμή που κάποιος επωμίζεται τον ρόλο του ιστορικού. Ερωτήσεις 1. Ποιες είναι οι υποχρεώσεις ενός φίλου προς τους συντρόφους του σύμφωνα με τον Πολύβιο; 2. Πώς πρέπει να αντιμετωπίζει ο ιστορικός τα πρόσωπα για τα οποία  κάνει λόγο στο έργο του; 3. Ποιες συνέπειες έχει για την ποιότητα του ιστορικού έργου η μη τή ρηση των προϋποθέσεων που εκθέτει ο Πολύβιος; 4. Είναι τα σύγχρονα μέσα μαζικής ενημέρωσης (ο γραπτός και ηλε κτρονικός τύπος) πηγή αξιόπιστων ιστορικών στοιχείων, που θα αξιο ποιήσει ο ιστορικός της εποχής μας; Πιστεύετε ότι πληρούν τις προϋ ποθέσεις που θέτει ο Πολύβιος; Να αναφέρετε συγκεκριμένα παρα δείγματα από την εμπειρία σας. • Για τον Πολύβιο   • Λεξικά νέας ελληνικής: για απλή αναζήτηση / για σύνθετη αναζήτη ση • Bασικό λεξικό της αρχαίας • Λεξικό της αρχαίας Liddell & Scott • Λεξικό αρχαίας, σχολικό εγχειρίδιο • Κατάλογος ανωμάλων ρημάτων Διαβάζω το αρχαίο κείμενο και απαντώ σε ερωτήσεις κατανόησης,  επιλογής από κατάλογο  Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου: με λεξιλόγιο  , χωρίς λεξιλόγιο  Κατέβασε τη μετάφραση σε αρχείο  ή αν έχεις πρόβλημα με τους πολυτονικούς χαρακτήρες σε αρχείο  Άσκηση για τη μετάφραση, επιλογής από κατάλογο  Το κείμενο και λεξιλογικές επισημάνσεις καὶ συναγαπᾶν τοὺς φίλους· και να αγαπά τους ίδιους φίλους (που αγαπούν και οι φίλοι του)· ὅταν δὲ τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ τις, όταν, όμως, κάποιος υιοθετεί το χαρακτήρα του ιστορικού ἐπιλαθέσθαι χρὴ πάντων τῶν τοιούτων πρέπει να τα ξεχάσει όλα αυτά καὶ πολλάκις μὲν εὐλογεῖν καὶ κοσμεῖν και πολλές φορές πρέπει να επαινεί και να τιμά τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς, με τους μεγαλύτερους επαίνους τους εχθρούς, ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο, όταν οι πράξεις το απαιτούν, πολλάκις δ’ ἐλέγχειν καὶ ψέγειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους, και πολλές φορές θα χρειαστεί να κατακρίνει και να κατηγορεί κατά τρόπο που ντροπιάζει τους στενούς συγγενείς, ὅταν αἱ τῶν ἐπιτηδευμάτων ἁμαρτίαι τοῦθ’ ὑποδεικνύωσιν. όταν τα σφάλματα στις πράξεις τους αυτό υποδεικνύουν. Ὥσπερ γὰρ ζώου τῶν ὄψεων ἀφαιρεθεισῶν Όπως ακριβώς, όταν ένας ζωντανός οργανισμός χάσει τα μάτια του, ἀχρειοῦται τὸ ὅλον, αχρηστεύεται ολόκληρος, οὕτως ἐξ ἱστορίας ἀναιρεθείσης τῆς ἀληθείας έτσι κι από την ιστορία αν αφαιρεθεί η αλήθεια, τὸ καταλειπόμενον αὐτῆς ό,τι απομένει από αυτήν, ἀνωφελὲς γίνεται διήγημα. γίνεται ανώφελο (ασήμαντο) διήγημα. Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο  ή Ἐν μὲν οὖν τῷ λοιπῷ βίω Για τον υπόλοιπο, λοιπόν, βίο τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν ἴσως οὐκ ἂν τις ἐκβάλλοι∙ δε θα μπορούσε κάποιος να αποβάλει αυτού του είδους την εύνοια· καὶ γὰρ  φιλόφιλον εἶναι δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα καὶ φιλόπατριν γιατί, πράγματι, ο αγαθός άντρας πρέπει να αγαπάει τους φίλους του και την πατρίδα του καὶ συμμισεῖν τοῖς φίλοις τοὺς ἐχθροὺς και να μισεί τους ίδιους εχθρούς που μισούν και οι φίλοι του 1. Ἐν μὲν οὖν τῷ λοιπῷ βίῳ τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν ἴσως οὐκ ἄν τις  ἐκβάλλοι·  2. καὶ γὰρ φιλόφιλον εἶναι δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα καὶ φιλόπατριν καὶ  συμμισεῖν τοῖς φίλοις τοὺς ἐχθροὺς καὶ συναγαπᾶν τοὺς φίλους·  3. ὅταν δὲ τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ τις,  4. ἐπιλαθέσθαι χρὴ πάντων τῶν τοιούτων καὶ πολλάκις μὲν εὐλογεῖν  καὶ κοσμεῖν τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς, ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι  τοῦτο, πολλάκις δ' ἐλέγχειν καὶ ψέγειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους,  5. ὅταν αἱ τῶν ἐπιτηδευμάτων ἁμαρτίαι τοῦθ' ὑποδεικνύωσιν.  6. Ὥσπερ γὰρ ζῴου τῶν ὄψεων ἀφαιρεθεισῶν ἀχρειοῦται τὸ ὅλον,  7. οὕτως ἐξ ἱστορίας ἀναιρεθείσης τῆς ἀληθείας τὸ καταλειπόμενονυπκ. του ρ., επιθετική μτχ. με υπκ. το άρθρο της  αὐτῆς ἀνωφελὲς γίνεται διήγημα.  Διαβάζω το αρχαίο κείμενο και απαντώ σε ερωτήσεις κατανόησης, επιλογής από κατάλογο  Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου: με λεξιλό γιο , χωρίς λεξιλόγιο  Κατέβασε τη μετάφραση σε αρχείο  ή αν έχεις πρόβλημα με  τους πολυτονικούς χαρακτήρες σε αρχείο  Άσκηση για τη μετάφραση, επιλογής από κατάλογο  Λεξιλογικός Πίνακας Για τη λέξη κοσμώ Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαι νε στα λεξικά της Πύλης για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίη σε τους παρακάτω δεσμούς: Αρχαία Ελληνική / Νέα Ελληνική Νέα Ελ ληνική ἡ κόσμησις (-η) τό κόσμημα κοσμητικός κόσμιος [= καλά οργανωμένος, ευπρεπής] ἡ κοσμιότης (-τητα) κοσμικός ὁ κοσμήτωρ (-ορας) [= (α.ε.) αρχηγός στρατού, (ν.ε.) ο επι κεφαλής μιας πανεπιστημιακής σχολής] κοσμι κότητα κοσμάκης διακοσμῶ ἡ κοσμογονία ἡ κοσμογραφία ὁ κοσμοκράτωρ (-τορας) ὁ κοσμοπολίτης ἡ ακοσμία ὁ υπόκοσμος κοσμο θεωρία κοσμογυ ρισμένος κο σμο πλημμύρα κοσμο σωτήριος κοσμοϊ στορικός κοσμο ναύτης κοσμοκα λόγερος κοσμημα τοπώλης κοσμη ματοθήκη απόκο σμος μαθητό κοσμος φοιτητό κοσμος Χρησιμοποίησε τα σύμβολα % ή *  ή * πριν ή μετά από το κοσμ, π.χ %κοσμ ή κοσμ% ή %κοσμ%, για να βρεις τις σύνθετες λέξεις, καθώς επίσης και τη σημασία τους. Χρησιμοποιώντας τη σύνθετη  αναζήτηση μπορείς να βρεις μόνο επίθετα ή μόνο ρήματα κ.τ.λ... Όσες λέξεις δεν ξέρεις τι σημαίνουν πάτα το καλαθάκι που βρίσκε ται αριστερά της λέξης. Αφού τις συγκεντρώσεις όλες πάτα το  καλαθάκι που βρίσκεται δεξιά από το πλαίσιο αναζήτησης. Αντί γραψέ τες σ' ένα έγγραφο του Word ή του OpenOffice. Μελέτησε  προσεκτικά τα παραδείγματα. Ασκήσεις Σχολικού βιβλίου Να αποδώσετε τη σημασία των φράσεων και λέξεων: «από  καταβολής κόσμου», «διαγωγή κοσμιότατη», κοσμογονία, κο σμοθεωρία, κοσμοπολίτης. © Δέσποινα Τσολακίδου Με τη βοήθεια του Λεξιλογικού Πίνακα να βρείτε την κατάλλη λη λέξη της α.ε. για τις σημασίες που σας δίνονται Να κατατάξετε τις ομόρριζες του ρήματος κοσμῶ λέξεις της  α.ε. που περιλαμβάνει ο πίνακας  του σχ. βιβλίου σε κατηγο ρίες ανάλογα με αυτό που δηλώνουν. Πρόσθετες ασκήσεις Να αντιστοιχίσεις τους ορισμούς με την κατάλληλη λέξη Να αντιστοιχίσεις τις λέξεις με τις συνώνυμές τους Να αντιστοιχίσεις τις λέξεις με τις αντώνυμές τους Να συμπληρώσεις τα κενά με την κατάλληλη λέξη Κατέβασε τις πρόσθετες ασκήσεις σε αρχείο  Ασκήσεις μαθητών/τριών Να συμπληρώσεις τα κενά με την κατάλληλη λέξη (της μαθήτρι ας Ανθής Τσακίρη) 1 Ἐν μὲν οὖν τῷ λοιπῷ βίῳ λοιπῷ > του επθ. ὁ λοιπός, ἡ λοιπή, τὸ λοιπόν = ο υπόλοιπος (πρβλ. λοιπόν, κ.τ.λ. > και τα λοιπά) 2 ἴσως τις οὐκ ἂν ἐκβάλλοι τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν· ἐκβάλλοι > του ρ. ἐκβάλλω = αποβάλλω > ίσως δε θα μπορούσε κανείς να αποβάλει τοιαύτην = την τέτοια > αυτού του είδους ἐπιείκειαν = επιείκεια, εύνοια 3 καὶ γὰρ δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα εἶναι φιλόφιλον καὶ φιλόπατριν τὸν ἀγαθὸν > του επθ. ὁ ἀγαθός, ἡ ἀγαθή, τὸ ἀγαθόν = ο καλός, ο αγαθός 4 καὶ συμμισεῖν τοῖς φίλοις τοὺς ἐχθροὺς συμμισεῖν = μισώ μαζί τοῖς φίλοις = με τους φίλους 5 καὶ συναγαπᾶν (τοῖς φίλοις) τοὺς φίλους· συναγαπᾶν = αγαπώ μαζί 6 ὅταν δὲ τις ἀναλαμβάνῃ τὸ ἦθος τῆς ἱστορίας, ἀναλαμβάνῃ > του ρ. ἀναλαμβάνω = επωμίζομαι, υιοθετώ τὸ ἦθος τῆς ἱστορίας > τον χαρακτήρα του ιστορικού 7 χρὴ ἐπιλαθέσθαι πάντων τῶν τοιούτων ἐπιλαθέσθαι > του ρ. ἐπιλανθάνομαι = ξεχνώ 8 καὶ (χρὴ) πολλάκις μὲν εὐλογεῖν καὶ κοσμεῖν Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό β΄ κλίσης θέμα αμετάβλητο κόσμος + κρατέω, κρατῶ > κοσμοκράτωρ ἄρτος + πωλέω, πωλῶ > ἀρτοπώλης α΄ ή γ΄ κλί σης το θέμα αλλάζει και λήγει σε  -ο- ὕλη + τέμνω > ὑλοτόμος α΄ συνθετικό ουσιαστικό ἰχθύς + πωλέω, πωλῶ > ἰχθυοπώλης β΄ ή γ΄ κλί σης το θέμα το θέμα αλλάζει και λήγει σε -α- ή -η- ἔλαφος + βάλλω > ἐλαφηβόλος λαμπάς, λαμπάδος + φέρω > λαμπαδηφόρος ουδέτερο γ΄ κλίσης  σε -μα το θέμα αμετάβλητο ή αποβάλλεται το -ατ- σῶμα + φυλάττω > σωματοφύλαξ σῶμα + ἀσκῶ > σωμασκῶ ασκήσεις Να σχηματίσετε σύνθετα αρσενικά ουσιαστικά και επίθετα  της α.ε. χρησιμοποιώντας τα συνθετικά που δίνονται © Δέ σποινα Τσολακίδου Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της ν.ε. με α΄ συνθετικό τα  ουσιαστικά της α.ε. που δίνονται © Δέσποινα Τσολακίδου    πολλάκις = πολλές φορές εὐλογεῖν > του ρ. εὐλογέω, εὐλογῶ = επαινώ (πρβλ. ευλογία, ευλογητός, ευλογημένος) κοσμεῖν > του ρ. κοσμέω - κοσμῶ = τιμώ (πρβλ. κόσμιος, κοσμητικός, κόσμημα, κόσμος, διακόσμηση) 9 τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς, τοῖς μεγίστοις > υπερθετικός βαθμός του επιθέτου μέγας (πρβλ. mega) = με τους μεγαλύτερους 10 ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο, 11 πολλάκις δ΄ (χρὴ) ἐλέγχειν καὶ ψέγειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους, Η γραμματική και το συντακτικό της ενότητας: Θεωρία γραμματικής Ημιφωνόληκτα γ' κλίσης: υγρόληκτα σωτήρ, πράκτωρ,   συγκοπτόμενα υγρόληκτα: ἀνὴρ, σιγμόληκτα: ὁ Περικλῆς, τὸ ἔδαφος   Γ' κλίση ουσιαστικών 1. Γ΄ κλίση ουσιαστικών α. Ακατάληκτα διπλόθεμα οδοντικό ληκτα σε -ων (γεν. -οντος) ενικός αριθμός πληθυντικός αριθ μός (ύλη από την 14η εν. της Α' τάξης) Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ. ὁ γέρων τοῦ γέροντος τῷ γέροντι τὸν γέροντα (ὦ) γέρον οἱ γέροντες τῶν γερόντων τοῖς γέρουσι (< γέροντ-σι) τοὺς γέροντας (ὦ) γέροντες Παρατηρήσεις • Η κλητική ενικού σχηματίζεται χωρίς κατάληξη από το ασθε νές (βραχύ) θέμα. Το -τ- αποβάλλεται, επειδή στην Αρχαία Ελλη νική ληκτικά σύμφωνα είναι μόνο τα -ν, -ρ, -ς. • Σύμφωνα με τα ουσιαστικά αυτά κλίνεται το αρσενικό γένος  των μετοχών ενεστώτα του ρ. εἰμί (ὤν, οὖσα, ὄν) και των βαρύ τονων ρημάτων ενεργητικής φωνής (λύων, λύουσα, λῦον), κα θώς και το αρσενικό γένος της μετοχής μέλλοντα των βαρύτο νων ρημάτων ενεργητικής φωνής (λύσων, λύσουσα, λῦσον). • Όμως οι μετοχές σχηματίζουν την κλητική ενικού όμοια με  την ονομαστική (ὤν, λύων, λύσων).  Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ' κλίσης  Σε αυτή την Ενότητα ολοκληρώνεται η διδασκαλία των πιο συνη θισμένων συμφωνόληκτων ουσιαστικών της γ΄ κλίσης. Λαμβάνοντας υπόψη τις καταλήξεις της γ΄ κλίσης, να συμπληρώ σετε τους πίνακες και να τονίσετε τους άτονους τύπους: Ημιφωνόληκτα α. Υγρόληκτα   Ενικός αριθμός μονόθεμα διπλόθεμα ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ σωτήρ σωτῆρ-ος σωτῆρ-ι σωτῆρ-α σωτήρ πράκτωρ πράκτορ-ος πράκτορ-ι πράκτορ-α πρᾶκτορ Πληθυντικός αριθμός οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ σωτῆρ-ες σωτήρ-ων σωτῆρ-σι(ν)  σωτῆρ-ας σωτῆρ-ες πράκτορ-ες πρακτόρ-ων πράκτορ-σι(ν) πράκτορ-ας πράκτορ-ες Συγκοπτόμενα διπλόθεμα υγρόληκτα   Ενικός αριθμός ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ πατὴρ πατρ-ὸς πατρ-ὶπατέρ -απάτερ ἀνὴρ ἀνδρ-ὸς ἀνδρ-ὶ ἄνδρ-αἄνερ Πληθυντικός αριθμός οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ πατέρ-εςπατέρ-ωνπατρ-ά-σι(ν)πατέρ-αςπατέρ-ες ἄνδρ-εςἀνδρ-ῶνἀνδρά-σι(ν)ἄνδρ-αςἄνδρ-ες Ενικός αριθμός ἡ τῆς τῇ τὴν ὦ Δημήτηρ Δήμητρ-οςΔήμητρ-ιΔήμητρ-αΔήμητερ μήτηρ μητρ-ὸς μητρ-ὶμητέρ-αμή τερ γαστὴρ γαστρ-ὸς γαστρ-ὶγαστέρ-αγαστὴρ θυγάτηρ θυγατρὸς θυγατρὶθυγατέρ-αθύγατερ Πληθυντικός αριθμός αἱ τῶν ταῖς τὰς ὦ δεν έχει μητέρ-εςμητέρ -ωνμητρ-ά- σι(ν)μητέρ-αςμη τέρ-ες γαστέρ-εςγαστέρ-ωνγαστρ-ά-σι(ν)γαστέρ-αςγαστέρ-ες θυγατέρ-εςθυγατέρ-ωνθυγατρ-ά-σι(ν)θυγατέρ-αςθυγατέρ-ες β. Σιγμόληκτα 1. Αρσενικά   Πρόκειται για κύρια ονόματα σε -ης (γεν. -ους), όπως το Ἀριστο φάνης, και -κλῆς (γεν. -κλέους), όπως το Περικλῆς. Ενικός αριθμός ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ Ἀριστοφάνης Ἀριστοφάνους Ἀριστοφάνει Ἀριστοφάνη Ἀριστόφανες Περικλῆς Περικλέους Περικλεῖ Περικλέα Περίκλεις 2. Ουδέτερα ακατάληκτα   Στα ουσιαστικά αυτά το αρχικό θέμα (σε -εσ) στην ονομαστι κή, αιτιατική και κλητική ενικού μετατρέπεται σε -ος. Σε όλες τις  άλλες πτώσεις αποβάλλεται το -σ- και επέρχονται συναιρέσεις. Ενικός αριθμός τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ ἔδαφος ἐδάφους ἐδάφει ἔδαφος ἔδαφος (< ἐδάφεσ-ος) (< ἐδάφεσ-ι) Πληθυντικός αριθμός τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ ἐδάφη ἐδαφῶν ἐδάφεσι(ν) ἐδάφη ἐδάφη (< ἐδάφεσ-α) (< ἐδαφέσ-ων) (< ἐδάφεσ-σι) (< ἐδάφεσ-α) (< ἐδάφεσ-α) 3. Οριστική αορίστου μέσης φωνής βαρύτονων ρημάτων (ύλη από την 15η εν. της Α' Γυμνασίου) Με αφετηρία τύπους αορίστου μ.φ. από το δεύτερο και το τρί το παράλληλο κείμενο (ἀπεκρύψατο, ξυνεγράψατο), οι μαθη τές/τριες προσδιορίζουν τον τρόπο σχηματισμού της μέσης φω νής των βαρύτονων ρημάτων στην οριστική αορίστου, καθώς  και τον σχηματισμό του απαρεμφάτου και της μετοχής. Η οριστική αορίστου μέσης φωνής σχηματίζεται όπως και στην  ενεργητική φωνή (βλ. Ενότητα 7, Α' τάξης), με διαφορετικές όμως καταλήξεις: Σχηματισμός οριστικής αορίστου μ.φ. αόριστος ἐ-βουλευ-σ-άμην ἐ-βουλεύ-σ-ω ἐ-βουλεύ-σ-ατο ἐ-βουλευ-σ-άμεθα ἐ-βουλεύ-σ-ασθε ἐ-βουλεύ-σ-αντο Παρατήρηση Στα αφωνόληκτα ρήματα για τον σχηματισμό της οριστικής αορί στου μέσης φωνής ισχύουν όσα γνωρίζετε σχετικά με τον σχημα τισμό της οριστικής αορίστου της ενεργητικής φωνής. Κλίση αορίστου των αφωνόληκτων ρημάτων ουρανικόληκτα χειλικόλη κτα οδοντικόληκτα ρ. τάττομαι ρ. γράφο μαι ρ. κομίζομαι ἐταξάμην ἐτάξω ἐτάξατο ἐταξάμεθα ἐτάξασθεἐτάξαντο ἐγραψά μην ἐγράψω ἐγράψα τοἐγρα ψάμε θα ἐ γράψασθεἐγράψαντο ἐκομισάμην ἐκομίσωἐκομίσατοἐκομισάμεθαἐκομίσασθεἐκομίσαντο 4. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου μέσης φωνής  βαρύτονων ρημάτων  (ύλη από την 16η εν. της Α' Γυμνασίου) Με αφετηρία τύπους παρακειμένου μ.φ. από το δεύτερο και  το τρίτο παράλληλο κείμενο (πέπρακται), οι μαθητές/τριες προσ διορίζουν τον τρόπο σχηματισμού της μέσης φωνής των βαρύτο νων ρημάτων στην οριστική παρακειμένου και υπερσυ ντελίκου, καθώς και τον σχηματισμό του απαρεμφάτου και της μετοχής των χρόνων αυτών. Η οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου μέσης φωνής σχη ματίζεται όπως και στην ενεργητική φωνή (βλ. Ενότητα 9), με δια φορετικές όμως καταλήξεις: Σχηματισμός οριστικής παρακειμένου μ.φ. Σχηματισμός οριστικής υπερσυντελίκου μ.φ. παρακείμενος υπερσυντέλικος βε-βούλευ-μαι βε-βούλευ-σαι βε-βούλευ-ται βε-βουλεύ-μεθα βε-βούλευ-σθε βε-βούλευ-νται ἐ-βε-βουλεύ-μην ἐ-βε-βούλευ-σο ἐ-βε-βούλευ-το ἐ-βε-βουλεύ-μεθα ἐ-βε-βούλευ-σθε ἐ-βε-βούλευ-ντο Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου μ.φ. αφωνόλη κτων βαρύτονων ρημάτων Όπως συμβαίνει και στον μέλλοντα και τον αόριστο, τα αφωνόληκτα ρήματα ακολουθούν γενικά την κλίση των φωνηεντόληκτων, όμως ο χαρακτήρας τους επηρεάζεται από την κατάληξη. Έτσι, η κλίση της οριστικής των συντελικών χρόνων διαμορφώνεται ως εξής: ουρανικόληκτα χειλικόληκτα οδοντικόληκτα ρ. τάττομαι ρ. γράφομαι ρ. κομίζομαι παρακείμενος υπερσυντέλικος παρακείμενος υπερσυντέλικος παρακείμενος υπερσυντέλικος τέταγμαι τέταξαι τέτακται τετάγμεθα τέταχθε τεταγμένοι, -αι, -α εἰσίν ἐτε τάγμην ἐτέτα ξο ἐτέ τακτο ἐτε τάγμεθα ἐτέ ταχθε τε ταγμένοι, -αι,  -α  ἦσαν γέγραμμαι γέγραψαι γέγραπται γεγράμμεθα γέγραφθε γεγραμμένοι, -αι, -α εἰσίν ἐγεγράμμην ἐγέγραψο ἐγέγραπτο ἐγεγράμμεθα ἐγέγραφθε γεγραμμένοι, -αι, -α ἦσαν κεκόμισμαι κεκόμισαι κεκόμισται κεκομίσμεθα κεκόμισθε κεκομισμένοι, -αι, -α εἰσίν ἐκεκομίσμην ἐκεκόμισο ἐκεκόμιστο ἐκεκομίσμεθα ἐκεκόμισθε κεκομισμένοι, -αι, -α ἦσαν Παρατήρηση Το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου και υπερσυντελίκου μέσης φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από  τη μετοχή του παρακειμένου μ.φ. και το ρ. εἰμὶ στον ενεστώτα και τον παρατατικό αντίστοιχα. Γ2. Σύνταξη Η σύνδεση προτάσεων ή όρων της πρότασης, Παρατακτική και Υποτακτική σύνδεση (δε διδάσκεται στη Β' Γυμνασίου) 1. Το υποκείμενο του απαρεμφάτου  Το υποκείμενο του απαρεμφάτου μπορεί να είναι: α. Το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτά ται το απαρέμφατο. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε το φαινόμε νο της ταυτοπροσωπίας. Οὗτοι ἐθέλουσιν ὑπὲρ πατρίδος θνῄσκειν (αυτοί θέλουν αυτοί  να πεθάνουν). β. Διαφορετικό από το υποκείμενο του ρήματος από το οποίο  εξαρτάται το απαρέμφατο και πάντοτε σε αιτιατική. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε το φαινόμενο της ετεροπροσωπίας. Οἴομαι πάντας ὑμᾶς γιγνώσκειν τὰ ῥηθέντα (εγώ νομίζω ότι  ε σείς γνωρίζετε). 2. Το υποκείμενο της μετοχής  Το υποκείμενο μιας μετοχής βρίσκεται στο ίδιο γένος, στον ίδιο  αριθμό και στην ίδια πτώση με τη μετοχή. Από την άποψη του υποκειμένου της, μια επιρρηματική μετοχή  μπορεί να είναι συνημμένη ή απόλυτη. α. Συνημμένη χαρακτηρίζεται μια επιρρηματική μετοχή, όταν το  υποκείμενό της έχει και άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρό ταση. Ἀκούσαντες ταῦτα οἱ στρατιῶται παρεσκευάσαντο πρὸς μά χην (η φράση οἱ στρατιῶται, που είναι υποκείμενο της μετοχής  ἀκούσαντες, είναι και υποκείμενο του ρήματος παρεσκευάσα ντο). β. Απόλυτη χαρακτηρίζεται μια επιρρηματική μετοχή, όταν το υποκείμενό της δεν έχει άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρό ταση. Σε μια τέτοια περίπτωση, αν παραλείψουμε τη μετοχή, το  υποκείμενό της περιττεύει στην πρόταση: Ἐστράτευσαν ἐπ' αὐτοὺς οὐδεμιᾶς διαφορᾶς πρότερον ὑπαρ χούσης (το υποκείμενο διαφορᾶς της μετοχής δεν έχει καμία άλ λη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση). Παρατηρήσεις Μόνο η επιρρηματική μετοχή μπορεί να είναι απόλυτη. Η απόλυτη μετοχή βρίσκεται σε πτώση γενική, εάν ανήκει σε προσωπικό ρήμα, η αιτιατική, εάν ανήκει σε απρόσωπο ρή μα. Ασκήσεις Σχολικού βιβλίου 1. Ακατάληκτα διπλόθεμα σε -ων, -οντος: Καμία άσκηση του σχο λικού βιβλίου της α' γυμνασίου δεν είναι απολύτως συμβατή. 2. Ημιφωνόληκτα υγρόληκτα και σιγμόληκτα αρσενικά και ουδέ τερα Να κλιθούν στις πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθμών τα  ουσιαστικά ἡ μήτηρ και τό ἔθνος Να εντοπίσετε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά του κειμένου και  να τα γράψετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού Να γράψετε τα παρακάτω ουσιαστικά στην ίδια πτώση του  άλλου αριθμού Να γράψετε τη γενική ενικού των παρακάτω ουσιαστικών  λαμβάνοντας υπόψη τη μορφή τους στη ν.ε. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τον κατάλλη λο τύπο των ουσιαστικών που βρίσκονται σε παρένθεση: Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνδεσης στις περιόδους  που ακολουθούν και να δηλώσετε τι συνδέουν κάθε φορά  οι σύνδεσμοι Να εντοπίσετε στις ακόλουθες περιόδους τις λέξεις που ει σάγουν δευτερεύουσες προτάσεις Πρόσθετες ασκήσεις Συμπλήρωσε τις καταλήξεις των ουσιαστικών  1η Άσκηση στα ενρινόληκτα και υγρόληκτα ουσιαστικά  2η Άσκηση στα ενρινόληκτα και υγρόληκτα ουσιαστικά  1η Άσκηση στα σιγμόληκτα ουσιαστικά  2η Άσκηση στα σιγμόληκτα ουσιαστικά  Άσκηση για τα συγκοπτόμενα και για τις αλλαγές στο συ νταγματικό άξονα © Έλενα Ριζίκοβα  Άσκ. στα ουσ. παῖς, μήτηρ πατήρ, και την επαναληπτική  αντ. αὐτὸς, αὐτὴ, αὐτὸ© Έλενα Ριζίκοβα  Σχολικού βιβλίου Ασκήσεις 15ης εν. α' γυμνασίου για τον Αόριστο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι στην προηγούμενη ενότητα δεν έγιναν οι ακήσεις του σχολικού βιβλίου, προτείνεται να δοθούν σ' αυ τήν την ενότητα Κατέβασε όλες τις παρακάτω ασκήσεις:  Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με τους χρόνους  που ζητούνται στο πρόσωπο που δίνεται  Να κλίνετε τα ρήματα στον χρόνο που βρίσκονται: ἐτάττετο,  ηὔξατο, ἐφυλάξω, ἐπαύσασθε Να μεταφέρετε τους ρηματικούς τύπους στο ίδιο πρόσωπο  του άλλου αριθμού διατηρώντας τον χρόνο και τη φωνή   Να μεταφέρετε στο ίδιο πρόσωπο του παρατατικού της  μέσης φωνής όσα από τα παρακάτω ρήματα βρίσκο νται στον ενεστώτα και να μεταφέρετε στο ίδιο πρόσω πο του αορίστου όσα βρίσκονται στον μέλλοντα: ἀποτρέπε σθε, ἀντιτασσόμεθα, φυλάττονται, παιδεύσεται, κόψῃ, πρα ξόμεθα. Να τοποθετήσετε τους ρηματικούς τύπους στη σωστή  στήλη και να συμπληρώσετε τους υπόλοιπους χρόνους  τους διατηρώντας την έγκλιση, τον αριθμό και το πρόσω πο: προσδέχεται, ἥπτου, κατασκευάζονται, ἀναγκάσεσθε,  συνεσκευάσω Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με  τον κατάλληλο τύπο οριστικής του χρόνου που ζητείται  στην παρένθεση:  Πρόσθετες ασκήσεις Κλίνε στα α.ε. τον παρατατικό του ρ. πείθομαι, συγκρίνο ντάς τον με τα ν.ε. Κλίνε τον Παρατατικό του ρήματος διώκομαι 1η Σχημάτισε τον παρατατικό μέσης φωνής των ρημάτων   2η Σχημάτισε τον παρατατικό μέσης φωνής των ρημάτων   Κλίνε τον αόριστο του ρ. γράφομαι Κλίνε τον αόριστο του ρ. διώκομαι Άσκηση σχηματισμού των ρημάτων στο γ' εν.αόριστου   Άσκηση σχηματισμού των ρημάτων στο γ΄ πληθ. αόριστου   Συγκριτική άσκηση σχηματισμού παρατατικού και αόριστου  μ.φ. στα α.ε.  Να γραφούν τα ρήματα στους ζητούμενους τύπους του πα ρατατικού και αόριστου μ.φ.  Άσκηση αντικατάστασης ρημάτων σε προτάσεις, παρατατι κός, μέλλοντας, αόριστος  Σχολικού βιβλίου Παρακείμενος και Υπερσυντέλικος Κατέβασε όλες τις παρακάτω ασκήσεις:  Να κλίνετε την οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου  των ρ. λύομαι και προβουλεύομαι Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με τους χρόνους  που ζητούνται στο πρόσωπο που δίνεται Να τοποθετήσετε τους ρηματικούς τύπους στη σωστή στή λη και να συμπληρώσετε τους υπόλοιπους χρόνους τους:  ἐκδιώκεται, κατεκοπτόμεθα, ἐκπαιδεύσεσθε, ἐλογίσω Να μεταφέρετε τα παρακάτω ρήματα στην α.ε. Να συμπληρώσετε τα κενά των φράσεων με τους τύπους  οριστικής των ρημάτων που βρίσκονται στην παρένθεση. Πρόσθετες ασκήσεις Συμπλήρωσε τους χαρακτήρες του παρακείμενου μ.φ. των  αφωνόληκτων ρημάτων  1η Να συμπληρώσεις το χρονικό χαρακτήρα του παρακείμε νου μέσης φωνής  2η Να συμπληρώσεις το χρονικό χαρακτήρα του παρακείμε νου μέσης φωνής  Να συμπληρωθούν τα κενά με τύπους του παρακείμενου  μέ σης φωνής  Άσκηση σωστού λάθους στο σχηματισμό του παρακείμενου  μ.φ.  Να μεταφέρεις τους τύπους του παρακειμένου της ν.ε. στα  αρχαία ελληνικά  Να συμπληρωθούν οι χρονικοί χαρακτήρες του αόριστου  και παρακείμενου ΜΦ των αφωνόληκτων ρ.  Να συμπληρωθούν τα κενά με τύπους του πρκ. & υπερσ.  ΜΦ των αφωνόληκτων ρ.  Να μεταφερθούν οι τύποι του παρακείμενου ΜΦ των αφω νόληκτων ρ. στον υπερσυντέλικο ΜΦ  Να μεταφέρεις τους τύπους του υπερσυντέλικου της ν.ε.  στα αρχαία ελληνικά  Σχολικού βιβλίου Απαρέμφατα - Μετοχές Κατέβασε όλες τις παρακάτω ασκήσεις: Να εντοπίσετε το απαρέμφατο μ.φ. του κειμένου της Ενότη τας, να δηλώσετε το είδος του και να δικαιολογήσετε την  πτώση του υποκειμένου του. Να εντοπίσετε τις μετοχές μ.φ. του κειμένου και να βρείτε  τα υποκείμενά τους. Να εξετάσετε, όπου είναι απαραίτητο,  αν είναι συνημμένες ή απόλυτες Να γράψετε σε όλους τους άλλους χρόνους, διατηρώντας τη φωνή, το γένος, τον αριθμό και την πτώση, τη μετοχή προσηρμοσμέναι. Να εντοπίσετε τις μετοχές ε.φ. και μ.φ. στις παρακάτω προτάσεις, να βρείτε αν είναι συνημμένες ή απόλυτες και να τις κλίνετε στον χρόνο και στο γένος που βρίσκονται: Να αναγνωρίσετε το είδος των απαρεμφάτων στις παρακάτω προτάσεις, να δικαιολογήσετε την πτώση του υποκειμένου τους και να τα μεταφέρετε στους άλλους χρόνους στη φωνή που βρίσκονται. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις με τους τύπους που ζητούνται στις παρενθέσεις Πρόσθετες ασκήσεις Σχημάτισε τα απαρέμφατα μέσης φωνής των ρημάτων: πράττομαι, παιδεύομαι, τρίβομαι, φείδομαι Σχημάτισε τα απαρέμφατα μέσης φωνής των ρημάτων: λύομαι, γράφομαι, πείθομαι, ἀλλάτομαι Σχημάτισε τα απαρέμφατα μέσης φωνής των ρημάτων: θύομαι, κρύπτομαι, ἄρχομαι, ἀσπάζομαι Τα απαρέμφατα της ενεργητικής φωνής να μεταφερθούν στη μέση φωνή  Βασική άσκηση για την ταυτοπροσωπία - ετεροπροσωπία 1η *  Βασική άσκηση για την ταυτοπροσωπία - ετεροπροσωπία 2η *  Άσκηση για την ταυτοπροσωπία - ετεροπροσωπία, 1η **  Άσκηση για την ταυτοπροσωπία - ετεροπροσωπία, 2η **  Άσκηση για την ταυτοπροσωπία - ετεροπροσωπία, 3η **  Σχημάτισε το αρσενικό γένος της μετοχής μέσης φωνής των ρημάτων: πράττομαι, παιδεύομαι, τρίβομαι, φείδομαι Σχημάτισε το αρσενικό γένος της μετοχής μέσης φωνής των ρημάτων: λύομαι, γράφομαι, πείθομαι, ἀλλάτομαι Σχημάτισε το αρσενικό γένος της μετοχής μέσης φωνής των ρημάτων: θύομαι, κρύπτομαι, ἄρχομαι, ἀσπάζομαι Οι τύποι της ενεργητικής μετοχής να μεταφερθούν στη μέση φωνή  Να γραφτεί το υποκείμενο της μετοχής στη σωστή πτώση  Μετοχή απόλυτη ή συνημμένη;  Άσκηση στη συνημμένη και απόλυτη μετοχή  Πρώτο παράλληλο κείμενο Η Άννα Κομνηνή (1083-1153/4), κόρη του αυτοκρά τορα του µυ ζαντίου Αλέξιου Α′ Κομνηνού, έγραψε σε δεκαπέντε  βιβλία το  ιστορικό έργο της Ἀλεξιάς. Στο έργο αυτό πρωταγω νιστικό ρόλο  έχει ο πατέρας της και περιγράφονται τα γεγονότα  της  περιόδου 1069-1148. Στο παρακάτω απόσπασμα η  συγγραφέας  εκφράζει τις απόψεις της σχετικά με το χρέος του  ιστοριογρά φου. Ὅταν γάρ τις τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ, ἐπι λαθέσθαι  χρὴ εὐνοίας καὶ μίσους καὶ πολλάκις κοσμεῖν τοὺς ἐχθροὺς  τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις, ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο, πολ λάκις δὲ ἐλέγχειν τοὺς ἀναγκαιοτάτους, ὅταν αἱ τῶν ἐπιτηδευ μάτων ἁμαρτίαι τοῦθ´ ὑποδεικνύωσι. Διόπερ οὔτε  τῶν φίλων  καθάπτεσθαι οὔτε τοὺς ἐχθροὺς ἐπαινεῖν ὀκνητέον. Ἅννα Κομνηνή, Ἀλεξιάς, Πρόλογος 2.3 Μετάφραση Όντως, όταν κανείς αναλαμβάνει το έργο του ιστοριογράφου, οφείλει να ξεχάσει την αγάπη και το μίσος: συχνά πρέπει να  στολίζει τους εχθρούς του με τους μεγαλύτερους επαίνους, όταν τα γεγονότα το επιβάλλουν, κι επίσης να ελέγχει τους πιο  αγαπητούς, όταν αυτό υποδεικνύουν οι λανθασμένες πράξεις  τους. Γι' αυτό ακριβώς δεν πρέπει να διστάζει ούτε τους φίλους να κατηγορεί ούτε και τους εχθρούς να εγκωμιάζει. (μτφρ. Α. Σι δέρη) (Το κείμενο με γαλλική μετάφραση εδώ ή στη Βικηθήκη) Δεύτερο παράλληλο κείμενο Ο Προκόπιος (490/507 - περ. 562) έγραψε σε οκτώ βιβλία το  ιστορικό έργο του Ὑπὲρ τῶν πολέμων λόγοι, το οποίο αποτελεί  την κυριότερη πηγή για την ιστορία της εποχής. Στο παρακάτω  απόσπασμα ο συγγραφέας εκθέτει τις απόψεις του για το χρέος  του ιστοριογράφου. Πρέπειν τε ἡγεῖτο ῥητορικῇ μὲν δεινότητα, ποιητικῇ δὲ μυθο ποιΐαν, ξυγγραφῇ δὲ ἀλήθειαν. Ταῦτά τοι οὐδέ του τῶν οἱ ἐς  ἄγαν ἐπιτηδείων τὰ μοχθηρὰ ἀπεκρύψατο, ἀλλὰ τὰ πᾶσι ξυνε νεχθέντα ἕκαστα ἀκριβολογούμενος ξυνεγράψατο, εἴτε εὖ εἴτε  πη ἄλλῃ αὐτοῖς εἰργάσθαι ξυνέβη. Προκόπιος, Ὑπέρ τῶν πολέμων λόγοι 1.1.4-5 Μετάφραση Και πιστεύει ότι, όπως η ευστροφία είναι απαραίτητη στη ρητο ρική και η μυθοπλασία στην ποίηση, έτσι ακριβώς απαιτείται  και η αλήθεια για την ιστορική συγγραφή. Γι' αυτό, με βάση  αυτή την αρχή, δεν απέκρυψε τα σφάλματα και τις αποτυχίες ακόμα και των πιο οικείων του, αλλά έγραψε τα πάντα με κάθε  ακρίβεια, όπως πράγματι έγιναν, είτε καλά είτε κακά (Το κείμενο με γαλλική μετάφραση εδώ) Τρίτο παράλληλο κείμενο Ο Λουκιανός στο παρακάτω απόσπασμα από το έργο του Πῶς  δεῖ ἱστορίαν συγγράφειν εκφράζει την άποψή του σχετικά με τις  αρετές που πρέπει να διαθέτει ένας ιστορικός. Τοιοῦτος οὖν μοι ὁ συγγραφεὺς ἔστω, ἄφοβος, ἀδέκαστος, ἐλεύ θερος, παρρησίας καὶ ἀληθείας φίλος, ὡς ὁ κωμικός φησι, τὰ σῦκα σῦκα, τὴν σκάφην δὲ σκάφην ὀνομάσων, οὐ μίσει οὐδὲ φιλίᾳ τι νέμων οὐδὲ φειδόμενος ἢ ἐλεῶν ἢ αἰσχυνόμενος ἢ δυ σωπούμενος, ἴσος δικαστής, εὔνους ἅπασιν ἄχρι τοῦ μὴ θατέ ρῳ ἀπονεῖμαι πλεῖον τοῦ δέοντος, ξένος ἐν τοῖς βιβλίοις καὶ ἄπο λις, αὐτόνομος, ἀβασίλευτος, οὐ τί τῷδε ἢ τῷδε δόξει λογιζόμε νος, ἀλλὰ τί πέπρακται λέγων. Λουκιανός, Πῶς δεῖ ἱστορίαν συγγράφειν 41 Μετάφραση Τοιοῦτον λοιπὸν θέλω τὸν συγγραφέα, ἄφοβον, ἀνώτερον ἀμοιβῶν καὶ δώρων, ἐλεύθερον, φίλον τῆς εἰλικρινείας καὶ  τῆς ἀληθείας, ὁ ὁποῖος, κατὰ τὸν κωμικόν, νὰ λέγῃ τὰ σῦκα σῦκα καὶ τὴν σκάφην σκάφῃν· οὔτε εἰς τὸ μῖσος οὔτε εἰς τὴν  φιλίαν νὰ χαρίζεται· νὰ μὴ φείδεται ἢ νὰ λυπῆται ἢ νὰ ἐντρέ πεται νὰ γράψῃ τὴν ἀλήθειαν ἢ νὰ τήν ἀποσιωπᾷ, διὰ  νὰ περιποιηθῇ· νὰ εἶνε ἴσος πρὸς ὅλους δικαστὴς καὶ ἐξ ἴσου φίλος πρὸς ὅλους, ὥστε νὰ μὴ ἀπονέμῃ εἰς κανένα  περισσότερον ἀφ᾽ ὅ,τι τοῦ ἀνήκει· νὰ εἶνε ξένος πρὸς τὰ βιβλία του καὶ νὰ μὴ θεωρῇ πατρίδα καμμίαν πόλιν, ἀνε ξάρτητος καὶ μὴ ὑποκείμενος εἰς κανένα βασιλέα· νὰ μὴ σκέπτεται δὲ πῶς θὰ φανοῦν εἰς τὸν τάδε καὶ τὸν τάδε ὅσα γράφει, ἀλλὰ νὰ γράφῃ ὅ,τι ἔγιναν.  (Το κείμενο με μετάφραση εδώ) ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ http://fliphtml5.com/xpqa/zvxw Γλωσσικά σχόλια μοι κατά τη γνώμη μου ἔστω (γ’ εν. προστ. ενεστ. ρ. εἰμί) να είναι ἀδέκαστος αδωροδόκητος, αμερόληπτος παρρησία η ελευθερία του λόγου ὀνομάσων λέγοντας οὐ νέμων χωρίς να χειρίζεται, εκμεταλλεύεται, εκτιμά μίσει εξαιτίας μίσους οὐδὲ φειδόμενος χωρίς να λυπάται (οὐδὲ) δυσωπούμενος χωρίς να πτοείται, να δειλιάζει εὔνους ἅπασιν καλοπροαίρετος με όλους ἄχρι τοῦ μὴ θατέρῳ τι  ἀπονεῖμαι (απαρ. αορ.  ρ. ἀπονέμω) πλεῖον τοῦ δέοντος μέχρι το σημείο να μην παραχωρεί σε κάποιον περισσότερα από όσα πρέπει ξένος ἐν  τοῖς βιβλίοις καὶ ἄπολις ξένος και χωρίς πατρίδα στα βιβλία του οὐ τί τῷδε ἢ τῷδε δόξει (οριστ. μέλλ.  ρ. δοκεῖ) λογιζόμενος χωρίς να σκέφτεται τι εντύπωση θα σχηματίσει ο ένας ή ο άλλος τί πέπρακται (οριστ. παρακ. ρ. πράττομαι) λέγων λέγοντας, παραθέτοντας τι έχει γίνει Ερωτήσεις 1. Ποιο είναι το χρέος του ιστορικού σύμφωνα με την Άννα Κομνηνή και τον Προκόπιο; 2. Ποιες αρετές πρέπει να διαθέτει ο ιστορικός σύμφωνα με τον Λουκιανό; 3. Ποια κοινά σημεία παρουσιάζουν οι απόψεις που διατυπώνονται στα παράλληλα κείμενα και στο κείμενο της Ενότητας; πολλάκις = πολλές φορές ψέγειν > του ρ. ψέγω = κατηγορώ (πρβλ. ψεγάδι, ψόγος, άψογος) ἐπονειδίστως = κατά τρόπο αισχρό / ντροπιαστικό (πρβλ. όνειδος, επονείδιστος) τοὺς ἀναγκαιοτάτους = τους στενούς συγγενείς 12 ὅταν τοῦθ’ ὑποδεικνύωσιν αἱ ἁμαρτίαι τῶν ἐπιτηδευμάτων. τοῦθ’ = τοῦτο (το -ο- αποβάλλεται μπροστά από το φωνήεν και το -τ- μετατρέπεται σε -θ- επειδή η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν που παίρνει δασεία. ὑποδεικνύωσιν > του ρ. ὑπο-δεικνύω > υποδεικνύω ἡ ἁμαρτία = σφάλμα τὸ ἐπιτήδευμα = η πράξη (πρβλ. επιτηδευματίας, επιτήδειος) 13 Ὥσπερ γὰρ ζῴου ἀφαιρεθεισῶν τῶν ὄψεων Ὥσπερ = όπως ακριβώς ζῴου > ζῶον = ζωντανόςοργανισμός > από ένα ζωντανό οργανισμό ἀφαιρεθεισῶν > παθητική μτχ. του ρ. ἀφαιρέομαι - ἀφαιροῦμαι = αφαιρώ, χάνω (πρβλ. αφαίρεση) τῶν ὄψεων > του ουσ. ἡ ὄψις = το μάτι 14 ἀχρειοῦται τὸ ὅλον, ἀχρειοῦται > του ρ. ἀχρειόομαι - ἀχρειοῦμαι = αχρηστεύομαι τὸ ὅλον = ολόκληρος 15 οὕτως ἐξ στορίας ἀναιρεθείσης τῆς ἀληθείας οὕτως = έτσι ἀναιρεθείσης > μτχ. του ρ. ἀναιρέομαι - ἀναιροῦμαι = εξαφανίζομαι, χάνομαι, λείπω > αν λείψει 16 τὸ καταλειπόμενον αὐτῆς γίνεται ἀνωφελὲς διήγημα. τὸ καταλειπόμενον = ό,τι απομένει (πρβλ. κατάλοιπο) ἀνωφελὲς = χωρίς ωφέλεια (α στερητικό = ωφέλεια) Το κείμενο Το κείμενο Το κείμενο