Γιώργος Σεφέρης,Τρία χαϊκού-Λογοτεχνία Γ Γυμνασίου

 

https://www.youtube.com/watch?v=v851rSIZbBQ

                                      Παρασκήνιο - ΣΕΦΕΡΗΣ, ΕΛΥΤΗΣ

                                         Ιαπωνική Ποίηση ( Χαϊκού )

https://www.youtube.com/watch?v=r65UA5EhPA0&t=3s

https://www.youtube.com/watch?v=GInPBZP9fE8

                                              Γιώργος Σεφέρης ~ Haiku

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ     Τρία χαϊκού Tο χαϊκού είναι γιαπωνέζικη στιχουργική μορφή, που έγινε αρκετά δημο φιλής  στη Δύση από τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Πρόκειται για  επιγράμ ματα 17 συλλαβών, που διαιρούνται σε τρεις ανομοιοκατάληκτους στί χους (5, 7 και  5 συλλαβών). IA' Πού να μαζεύεις τα χίλια κομματάκια του κάθε ανθρώπου. IE' Bουλιάζει ο κόσμος κρατήσου, θα σ' αφήσει μόνο στον ήλιο. IΣT' Γράφεις· το μελάνι λιγόστεψε η θάλασσα πληθαίνει.                     Γ. Σεφέρης, Ποιή ματα, Ίκαρος Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1 Ποιο είναι το κυρίαρχο αίσθημα σε κάθε ποίημα; 2 Δοκιμάστε να εντοπίσετε σε κάθε ποίημα μια παράδοξη εικόνα και να την ερμηνεύσετε. 3 Σε τι νομίζετε ότι συμβάλλει η ανελαστική πειθαρχία που προϋποθέτει η μορφή του χαϊ κού; 4 Γράψτε και εσείς τρία χαϊκού .   Εποχές και Συγγραφείς - Γιώργος Σεφέρης | 20/09/2019 | ΕΡΤ https://www.youtube.com/watch?v=BUHUDTSWQIM https://www.youtube.com/watch?v=wGkFQjwYQdg Γ Σεφέρης,απονομή του Νομπελ,1963 Γιώργος Σεφέρης «Τρία χαϊκού» https://latistor.blogspot.com/2017/11/blog-post.html Το χαϊκού είναι γιαπωνέζικη στιχουργική μορφή, που έγινε αρκετά δημοφιλής στη Δύση  από τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Πρόκειται για επιγράμματα 17 συλλα βών, που διαιρούνται σε τρεις ανομοιοκατάληκτους στίχους (5, 7 και 5 συλλαβών). IA΄ Πού να μαζεύεις τα χίλια κομματάκια του κάθε ανθρώπο IE΄ Βουλιάζει ο κόσμος κρατήσου, θα σ’ αφήσει μόνο στον ήλιο. IΣT΄ Γράφεις· το μελάνι λιγόστεψε η θάλασσα πληθαίνει. Ερωτήσεις 1. Ποιο είναι το κυρίαρχο αίσθημα σε κάθε ποίημα; IA΄ Πού να μαζεύεις τα χίλια κομματάκια του κάθε ανθρώπου. Ο ποιητής επιχειρεί να αποδώσει εδώ την αίσθηση πως ο ψυχικός και ο συναισθηματικός κό σμος των ανθρώπων είναι συχνά θρυμματισμένος, λόγω των πολλαπλών επώδυνων ε μπειριών της ζωής τους. Κάθε άνθρωπος έχει βιώσει ποικίλες απογοητεύσεις και οδυνηρά  ψυχικά τραύματα, έχει γνωρίσει την απώλεια κι έχει αναγκαστεί να θυσιάσει πολλά από  τα όνειρά και τις ελπίδες του προκειμένου να βρει το κουράγιο να συνεχίσει τον αγώνα  της ζωής. Υπ’ αυτή την έννοια η ψυχοσύνθεση κάθε ανθρώπου μοιάζει μ’ ένα σκορπισμένο  ψηφιδωτό που δύσκολα μπορεί κάποιος άλλος να το κατανοήσει και να το ανασυνθέσει. Η προσπάθεια, επομένως, που απαιτείται για να γνωρίσουμε πραγματικά έναν άνθρωπο εί ναι εξαιρετικά κοπιώδης, εφόσον, όπως χαρακτηριστικά το παρουσιάζει ο ποιητής, είναι να  σαν προσπαθούμε να μαζέψουμε τα χίλια μικρά κομμάτια της ψυχής του. Έτσι, ο ποιητής εμ φανίζεται απρόθυμος να βιώσει εκ νέου αυτή τη δοκιμασία των διαπροσωπικών επαφών,  φανερώνοντας μια απαισιόδοξη στάση απέναντι στην κοινωνική και προσωπική ταυτότη τα των ανθρώπων∙ οι άνθρωποι έχουν χάσει την εσωτερική συνοχή τους και την ψυχική τους  αρτιότητα, καθιστώντας κάθε επαφή μαζί τους μια πραγματική δοκιμασία. Συχνά, άλλωστε,  οι άνθρωποι λόγω ακριβώς των ποικίλων εσωτερικών τους αντιθέσεων και του ψυχικού  τους κατακερματισμού αδυνατούν να επιτύχουν την επιζητούμενη αίσθηση πληρότητας  και ικανοποίησης. Βρίσκονται διαρκώς σε μία κατάσταση έλλειψης, που τους οδηγεί είτε σ το να επικρίνουν τον εαυτό τους είτε στο να μεταθέτουν την ευθύνη αυτής της έλλειψης  στους άλλους. Η καθημερινότητά τους αποτελεί ένα διαρκές παράπονο και μια συνεχή μεμψι μοιρία, καθώς αισθάνονται πως δεν έχουν όσα ή ό,τι επιθυμούν και πως οι άνθρωποι γύρω  τους δεν τους βοηθούν όσο ή όπως θα το ήθελαν οι ίδιοι.   IE΄ Βουλιάζει ο κόσμος κρατήσου, θα σ’ αφήσει μόνο στον ήλιο. Ο ποιητής εκφράζει την αίσθησή του πως απομονώνεται και απομακρύνεται απ’  τον  υπόλοιπο κόσμο, καθώς, όπως διαπιστώνει ολοένα και περισσότερο, η πλειονότη τα των συ μπολιτών του «βουλιάζει» σ’ ένα τέλμα ανομίας, ανηθικότητας και εξαχρείωσης.  Η συ νεχής επιδίωξη του κέρδους, η αναζήτηση της ευκολίας, η αδιαφορία απέναντι  στα  κρίσιμα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, και η απαξίωση κάθε ηθικής αξίας, έχει  διαμο ρφώσει ένα τοξικό περιβάλλον εντελώς ασύμβατο με τις ψυχικές και ηθικές ποιότη τες του  ποιητή. Το αίτημα προς τον εαυτό του να κρατηθεί, ώστε να μην παρασυρθεί από την κατά πτωση  των άλλων, θα τον διαφυλάξει μεν από την απώλεια της ηθικής του ταυτότητας, θα  τον αφή σει όμως μόνο του στο φως του ήλιου και στην αγνή θέαση της ζωής. Ο ποιητής θα  βρεθεί έ τσι αντιμέτωπος με μια ιδιότυπη μοναξιά, καθώς, ενώ θα βρίσκεται ανάμεσα σε αν θρώπους , επί της ουσίας θα είναι σα να μην έχει κανέναν γύρω του, αφού κανείς δεν θα μοι ράζε ται πια την εκτίμησή του για τις ηθικές αξίες της ζωής. Σ’ έναν κόσμο όπου θα κυρι αρχεί  η διαφθορά κι η αποκλειστική επιδίωξη του προσωπικού κέρδους, ο ποιητής θα αισθάνε ται εντελώς απομονωμένος, διότι δεν θα θέλει να ακολουθήσει μια αντίστοιχη πορεία απο μάκρυνσης από τις αγαθές αξίες της ζωής. IΣT΄ Γράφεις· το μελάνι λιγόστεψε η θάλασσα πληθαίνει. Ο ποιητής απευθυνόμενος εκ νέου στον εαυτό του σε β΄ πρόσωπο αποδίδει μέσα  από μια α πρόσμενη αντίθεση τις δυσκολίες που παρουσιάζει η τέχνη του. Τη στιγμή που γύ ρω του η  «θάλασσα» των προβλημάτων, και κατ’ επέκταση τα πιθανά, προς μετουσίωση σε  ποιη τικό λόγο, θέματα πληθαίνουν διαρκώς, το δικό του μελάνι -η έμπνευση κι η δυνατότητά του  να δημιουργεί ποιητικό λόγο- λιγοστεύει. Ο ποιητής ως ευαίσθητος αποδέκτης της κοινωνικής πραγματικότητας αντιλαμβά νεται τον  συνεχή πολλαπλασιασμό των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι συγκαιρινοί του και γνω ρίζει πόσο πιο δύσκολη γίνεται μέρα με τη μέρα η ζωή∙ γνωρίζει πόσο πιο περίπλοκες έχουν  γίνει με τον καιρό οι ανθρώπινες σχέσεις και πόσο βαθύτερες είναι οι ανησυχίες  των αν θρώπων γύρω του. Δυσκολεύεται, ωστόσο, ολοένα και πιο πολύ να μετουσιώσει  σε ποιητικό λόγο αυτούς του προβληματισμούς, καθώς όσο περισσότερο επιχειρεί  να πλησιάσει τις δυσκολίες της καθημερινότητας τόσο πιο απαιτητική γίνεται η  προσπάθεια  να διαφυλάξει την ποιητικότητα της έκφρασής του. Ό,τι μπορεί, άλλωστε, να διε ρευνηθεί με επάρκεια στο πλαίσιο του πεζού λόγου, δεν είναι εξίσου εύκολο να δοθεί με ποιητικό λόγο,  χωρίς ζημιωθεί η λυρική εκείνη πτυχή της ποίησης που τη διακρίνει από τα άλλα είδη του γρα πτού λόγου. Υπ’ αυτή την έννοια η αύξηση των ερεθισμάτων λόγω του πλήθους των κοινωνικών ζητημά των και προβλημάτων, όχι μόνο δεν διευκολύνει το δύσκολο έργο του ποιητή, αλλά το καθιστά  ακόμη δυσκολότερο, εφόσον η ποιητική έκφραση δεν μπορεί να λάβει την ελεύθερη και άμεση  διατύπωση του πεζού λόγου. Η ποίηση θέτει συγκεκριμένους περιορισμούς και απαιτεί ση μαντική προσπάθεια -όπως και έμπνευση- από τη μεριά του δημιουργού, γεγονός που την κα θιστά μια δύσκολα επιτεύξιμη μορφή έκφρασης. 2. Δοκιμάστε να εντοπίσετε σε κάθε ποίημα μια παράδοξη εικόνα και να την ερμη νεύσετε. IA΄ Ο ψυχικός και συναισθηματικός κατακερματισμός των σύγχρονων ανθρώπων δίνεται μέσα  από τη μεταφορική εικόνα ενός ανθρώπους που έχει αποσυντεθεί σε χίλια μικρά κομμά τια. Γίνεται εμφανής, έτσι, η δυσκολία που αντιμετωπίζει όποιος θελήσει να γνωρίσει ή να συ μπαρασταθεί σε κάποιον άλλον άνθρωπο, εφόσον προκειμένου να κατανοήσει σε βάθος την  ψυχή και την προσωπικότητά του θα πρέπει να συλλέξει ένα προς ένα όλα αυτά τα μικρά κομ μάτια και να επιδοθεί έπειτα σε μια κοπιώδη προσπάθεια ανασύνθεσής τους. IE΄ Με μια μεταφορική εκ νέου προσέγγιση ο κόσμος παρουσιάζεται να βουλιάζει, αφήνοντας  τον ποιητή -που έχει επίγνωση αυτής της καθοδικής πορείας- να απομένει μόνος του στον  ήλιο. Το βούλιαγμα αυτό του κόσμου υποδηλώνει την ηθική πτώση των ανθρώπων, εφόσον  στη θέση των αγνών αρετών έχουν πια θέσει το προσωπικό συμφέρον, την απληστία και  την αναζήτηση της ευκολίας. Οι άνθρωποι δεν είναι πια πρόθυμοι να βοηθήσουν αφιλοκερ δώς τους συνανθρώπους τους και να εκτιμήσουν καίριες ψυχικές αξίες, όπως είναι το ή θος και η καλοσύνη. Ό,τι τους απασχολεί είναι το οικονομικό κέρδος και ο εαυτός τους.   IΣT΄ Στην επίσης μεταφορική αυτή εικόνα ο ποιητής παρουσιάζεται να κυκλώνεται από μια θάλασ σα που διαρκώς πληθαίνει, ενώ το μόνο -αντιστοίχως υγρό- μέσο που έχει στη διάθεσή του  για να εκφραστεί, το μελάνι, λιγοστεύει. Πρόκειται για μια προσπάθεια να αποδοθεί  η αδυναμία του ποιητή να ανταποκριθεί στο πλήθος των κοινωνικών ζητημάτων  και προβλημάτων που ζητούν διαπραγμάτευση και εξέταση. Ο ποιητής καταπιέζεται  απ’ τη συνεχή αύξηση των προβλημάτων της ανθρώπινης ζωής, καθώς ο ποιητικός λόγος δεν  μπορεί να προκύψει υπό πίεση, ούτε να δοθεί με ταχύτερους ρυθμούς, ώστε να καλύψει τα  τόσα ζητήματα που ανακύπτουν συνεχώς. Αν και είναι προφανές πως ο ποιητής θα ήθελε να μιλήσει μέσα από την ποίησή του για όσα  συμβαίνουν γύρω του και για όσα απασχολούν τους συνανθρώπους του, δεν μπορεί εντο ύτοις να δημιουργήσει άρτιο ποιητικό λόγο με τόσο γοργούς ρυθμούς.   3.  Σε τι νομίζετε ότι συμβάλλει η ανελαστική πειθαρχία που προϋποθέτει η μορφή  του χαϊκού; Η ανελαστική πειθαρχία της μορφής των χαϊκού αναγκάζει τον δημιουργό να αποδώσει με εξα ιρετική συντομία τη σκέψη ή τη συναισθηματική κατάσταση που θέλει να εκφράσει. Προκύ πτει, έτσι, ένα επίγραμμα όχι μόνο πυκνό σε νόημα και συναισθηματική φόρτιση, αλλά  και απογυμνωμένο από κάθε επιπλέον λέξη ή έκφραση που θα μπορούσε είτε να προσφέρει  στο δημιουργό περισσότερες δυνατότητες αποσαφήνισης είτε να αποδυναμώσει τη βα σική ιδέα με την παρεμβολή περαιτέρω νοηματικών υποδηλώσεων. Τα χαϊκού δεν επιτρέπουν, επομένως, μήτε την ύπαρξη αφθονίας λυρικών μέσων, μήτε την  ύπαρξη πλήθους ιδεών ή την αναλυτική παρουσίαση μιας κεντρικής ιδέας. Ο ποιητής οφεί λει να εστιάσει σε μία βασική σκέψη ή μία συγκεκριμένη συναισθηματική κατάσταση, και  να επιτύχει τη σαφή απόδοσή τους με λακωνικό τρόπο. 4. Γράψτε και εσείς τρία χαϊκού. Α΄ Αργά σαν είναι αυτά που δεν έκανες, αυτά σε κρίνουν. Β΄ Δεν έχει χαρά στη δική μου κόλαση μήτ’ επισκέπτες. Γ΄ Το φως που ζητάς κι οι μέρες που προσμένεις δεν ξημερώνουν.   ©Κωνσταντίνος Μάντης Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου σελ. 172 1. https://fliphtml5.com/xpqa/yhfq/basic   Ποιό είναι το κυρίαρχο αίσθημα σε κάθε ποίημα;  Στο πρώτο αντιπροσωπευτικό δείγμα «χαϊκού» μορφής,  που συντέθηκε από το Γ. Σεφέρη, το συναίσθημα που κυριαρχεί ταυτίζεται με μια διάχυτη  απογοήτευση  που προκαλεί η θραυσματική και κομματιασμένη συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου.  Ενώ στο δεύτερο  ποίημα είναι έκδηλο το αίσθημα αποξένωσης και απομόνωσης.  Τέλος, στο τρίτο ποίημα – χαϊκού, που ακο λουθεί τη γιαπωνέζικη στιχουργική τεχνική ο ποιητής εκφράζει τη δυσφορία του και την  απογοήτευ σή του για τον τρόπο γραφής.  2. Δοκιμάστε να εντοπίσετε σε κάθε ποίημα μια παράδοξη εικό να και να  την ερμηνεύσετε;  Στο πρώτο ποίημα κυριαρχεί η παράδοξη εικόνα του ανθρώπου να μαζεύε ι τα κομ μάτια του ίδιου του εαυτού του. Τα «κομματάκια» τα οποία παρουσιάζεται να μαζεύει ο άν θρωπος ταυτί ζονται με την κομματιασμένη και θραυματισμένη συνείδησή του.  Στο δεύτερο ποίημα προβάλλεται η  εικόνα του κόσμου που βουλιάζει και αφήνει τον άνθρωπο μόνο στον ήλιο. Την εικόνα αυτή  ρησιμο ποιεί ο ποιητής, για να δηλώσει το αίσθημα της αποξένωσης που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη  εποχή.  Τέλος,  στο τρίτο ποίημα επικρατεί η εικόνα που σχετίζεται με τη συγγραφή. Το υποκείμενο στο οποί ο απευθύνε ται  ο ποιητής γράφει, αλλά το μελάνι «λιγόστεψε» σε αντίθεση με τη θάλασσα που πληθαίνει. Η  τελευταία  αυτή εικόνα εκφράζει τη δυσφορία του ποιητή με τη γραφή.  3. Σε τι νομίζετε ότι συμβάλλει η ανελαστική  πειθαρχία που προϋποθέτει η μορφή του χαϊκού;  Το χαϊκού συνιστά μια γιαπωνέζικη στιχουργική μορφή,  που έγινε αρκετά δημοφιλής στη Δύση από τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα, καθώς  αποτέλεσε έ ναν τρόπο ανανέωσης της μορφικής πειθαρχίας ύστερα από την επικράτηση του ελεύθερου  στίχου. Η ανε λαστική αυτή πειθαρχία του χαϊκού παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς μέσα από μια  πειθαρχημένη,  παμπάλαιη και εξωτική μορφή ο ποιητής προβάλλει χαρακτηριστικές αντιλήψεις της μοντερ νιστικής  συνείδησης και επιτυγχάνει τα αντίστοιχα με αυτές συναισθήματα. Η μορφική πειθαρχία του  χαϊκού με τά τη διάδοση και επικράτηση του ελεύθερου στίχου προσδίδει στις ποιητικές συνθέσεις μια  διάθεση  λυρική και χιουμοριστική, η οποία συμβάλλει σε μια πιο έντονη και εμφαντική έκφραση των  συναισθημά των του ποιητικού υποκειμένου.  Τρία Χαϊκού, Γιώργος Σεφέρης http://alexgger.blogspot.com/2013/09/blog-post_4344.html ΙΑ Πού να μαζεύεις τα χίλια κομματάκια του κάθε ανθρώπου. Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι  κατακερματισμένος σε χίλια κομματάκια, αποδομημένος, θρυμματι σμένος. Τα αίτια της κατάστασης αυτής δεν αναφέρονται όμως ο προβληματισμός του ποιητή είναι  φανερός: είναι πολύ δύσκολο να μαζέψεις τα χίλια κομματάκια του ανθρώπου και να τον ξανασυν θέσεις   ως μια ολοκληρωμένη και συγκροτημένη ενότητα. Το κυρίαρχο συναίσθημα είναι η απογοήτευση και η ψυχική κούραση. Η παράδοξη εικόνα  είναι η εικόνα του διασπασμένου ανθρώπου σε χίλια κομματάκια. ΙΕ Bουλιάζει ο κόσμος κρατήσου, θα σ' αφήσει μόνο στον ήλιο. Ο ποιητής αισθάνεται μόνος  και αποξενωμένος από το περιβάλλον του. Τα λόγια του είναι κραυγή  αγωνίας και απόγνωσης. Το κυρίαρχο συναίσθημα είναι η μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου και  η παράδοξη εικόνα  είναι η εικόνα ενός κόσμου που βουλιάζει ενώ ένας άνθρωπος προσπαθεί να κρατηθεί για να μη  βουλιάξει και αυτός.   ΙΣΤ Γράφεις· το μελάνι λιγόστεψε η θάλασσα πληθαίνει Ο ποιητής εκφράζει τη δυσκολία που αισθάνεται να γράψει ποιήματα και να εκφραστεί μέσα από  αυτά. Η καλλιτεχνική έμνευση λιγοστεύει ενώ αντίθετα τα προβλήματα αυξάνουν. Η πολυπόθητη  λύτρωση που περιμένει ο ποιητής δεν μπορεί να έρθει μέσα από τη λογοτεχνική γραφή αφού οι  ανυπέρβλητες δυσκολίες σβήνουν την έμπνευση...... Το κυρίαρχο συναίσθημα είναι η απελπισία που κυριεύει τον ποιητή και η παράδοξη εικόνα είναι  η θάλασσα που πληθαίνει και ο ποιητής που βρίσκεται σε απόγνωση.  Κοινά στοιχεία και στα τρία χαϊκού είναι η χρήση του Β προσώπου και ο απαισιόδοξος τόνος. Τί είναι τα χαϊκού; Τα χαϊκού είναι είδος ποίησης που πρωτοεμφανίστηκε στην Ιαπωνία το δέκα το έκτο αιώνα και υιοθετήθηκε στην Ευρώπη στις αρχές του εικοστού. Από εκεί  πέρασαν τον Ατλαντικό και έφτασαν να γίνουν πολύ δημοφιλή σε όλο το Δυτι κό κόσμο. Στην αυθεντική στιχουργική μορφή τους, τα χαϊκού είναι μικρά ποιή ματα από 17 συλλαβές σε ένα ενιαίο στίχο. Τα χαϊκού συμπυκνώνουν ευφυΐα  και σοφία, που εκφράζονται με λυρική, ή άλλοτε, χιουμοριστική διάθεση, ενώ   συχνά υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης. Στα χαϊκού σημαντική θέση έχουν η  φύση, οι εποχές και τα χρώματα, η ομορφιά των λέξεων και των αντιθέσεων,  ενώ το νόημα κάποιες φορές αποκτά δευτερεύουσα σημασία.  Πηγή: http://www.sigmatropic.gr/greek/haiku_def.htm Ελληνικά χαϊκού Μια από τις πρώτες αναγνωρισμένες προσπάθειες σύνθεσης χαϊκού στην Ελλάδα καταγράφεται  το 1925, όταν ο Γ. Σταυρόπουλος δημοσιεύει στο περιοδικό Λυκαβηττός έξι μικρά ποιήματα  με το γενικό τίτλο «Τρίστιχα» συνοδευόμενα από σύντομο σημείωμα γνωριμίας με το ποιητικό είδος. Ίσως ο πιο επιφανής Έλληνας που έγραψε χαϊκού είναι ο Γιώργος Σεφέρης ("Δεκαέξι χαϊκού", Τε τράδιο Γυμνασμάτων (1928-1937)) και θεωρείται ο εισηγητής των χαϊκού στην Ελλάδα, είτε λόγω  του κύρους του είτε λόγω του ότι θεωρείται πως ήταν πιο επιτυχής στην προσπάθειά του, όχι όμως  χωρίς κριτική. Πηγή:  http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE% BF%CF%8D  Για να διαβάσετε χαρακτηριστικά δείγματα χαϊκού  πατήστε  εδώ. Για να διαβάσετε τα δεκαέξι χαϊκού του Γ.Σεφέρη πατήστε εδώ. Δραστηριότητα: Προσπαθήστε να γράψετε τα δικά σας χαϊκού, να τα οπτικοποιήσετε επιλέγο ντας τις κατάλληλες εικόνες και να τα επενδύσετε με ένα μουσικό κομμάτι της επιλογής σας. δες:https://e-pimorfosi.cti.gr/yliko-epimorfosis/paradeigmata-drast/21-pe02-activities/ 59-pe02-seferh-xaikou Οι επιμορφούμενοι δημιουργούν Γ. Σεφέρη, «Τα τρία Χαϊκού» Ο φάκελος "ΤΑ ΤΡΙΑ ΧΑΪΚΟΥ" ΤΟΥ Γ. ΣΕΦΕΡΗ περιλαμβάνει το σενάριο διδασκαλίας και τα φύλλα εργασίας του μαθητή  και "εσωτερικές" υπερσυνδέσεις. Αφορά σε ΠΕ02 - Νέα Ελληνική Λογοτεχνία Γ' Γυμνασίου, Θεματική Ενότητα: Η νεότερη λογοτεχνία: Η λογοτεχνία από το  1922 ως το 1945 Λογισμικό που χρησιμοποιήθηκε: Word, PowerPoint, διαδίκτυο, βιντεοπροβολέας Συγγραφέας εκπαιδευτικής δραστηριότητας: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΓΚΑΡΑΝΑΤΣΙΟΥ Γ. Σεφέρη, «Τα τρία Χαϊκού» ΔΕΣ:http://aesop.iep.edu.gr/pdfexport/download/ pdf/ 12916/rbAhLb3jB8 Τρία χαϊκού: Διάλογος του Γ. Σεφέρη με την ιαπωνική ποίηση; Γενική περιγραφή περιεχομένου:  Η παρούσα διδακτική πρόταση τα Τρία Χαϊκού του Γ. Σεφέρη εντάσσεται στην ενότητα "Η Λογοτεχνία  από το 1922 ως το 1945", που περιλαμβάνεται στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ' Γυμνα σίου, και είναι σύμφωνη με το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών όπου βασικός σκοπός της διδασκαλίας της λογο τεχνίας είναι «η κριτική αγωγή στο σύγχρονο πολιτισμό». «Τρία χαϊκού» του Γιώργου Σεφέρη https://blogs.sch.gr/ksergaki/2012/01/31/%CF%84%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%87%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%85-%CF%83%CE%B5%CF%86%CE%AD%CF%81%CE%B7/ Σχέδιο του Στέφανου Ρόκου Ο Γιώργος Σεφέρης άρχισε να γράφει τα δικά του χαϊκού σε νεαρή ηλικία, το 1929. ΙΑ΄ Πού να μαζεύεις τα χίλια κομματάκια του κάθε ανθρώπου Το ποίημα εκφράζει μια κατάσταση : ο «σύγχρονος άνθρωπος» είναι ψυχικά κομμα τιασμένος, διαλυμένος, μια πολυδιασπασμένη ύπαρξη. Κάθε θραύσμα είναι και μια  τραυματική εμπειρία. Και ο άνθρωπος εξουθενώνεται από τα αναρίθμητα άγχη και  αδιέξοδα. Και ταυτόχρονα πάνω σ΄αυτή τη διαπίστωση ο ποιητής επισημαίνει το πρόβλημα: Δεν είναι εύκολο το θρυμματισμένο άνθρωπο να τον ανασυνθέσεις στην ολότητά  του. Το κυρίαρχο αίσθημα : η ψυχική κατάπτωση και η εξουθένωση Η παράδοξη εικόνα : η εικόνα ενός κομματιασμένου ανθρώπου σε χιλιάδες μικρά  κομμάτια. Παράλληλο κείμενο: Γ. Σεφέρης, Μέρες Β΄ Στο παρακάτω απόσπασμα ο Σεφέρης προβληματίζεται πάνω στο ποιοι είμαστε, πίσω από τα  προσωπεία που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή. «όλοι μας είμαστε ντυμένοι με τις παλιές μας συνήθειες· μ΄ αυτές παρουσιαζόμα στε κάτω από μιαν ορισμένη μορφή· μ΄ αυτές μας αναγνωρίζει ο κόσμος, και οι φί λοι μας, και οι γυναίκες μας. Αλλά στο βάθος μας τι γίνεται; ποιοι άνθρωποι ζουν;  τι υποφέρουν; ποιος τους βασανίζει; ποιος τους ξέρει; Πες μου ποιος; – Κανένας,  ούτε και ο εαυτός μας. » Δείτε το ΙΑ΄ χαϊκού  μελοποιημένο από το συγκρότημα Sigmatropic: Βουλιάζει ο κόσμος ….. Βουλιάζει ο κόσμος (Στέφανος Ρόκος) ΙΕ΄ Βουλιάζει ο κόσμος κρατήσου, θα σ΄ αφήσει μόνο στον ήλιο. Ήλιος (Στέφανος Ρόκος) Ο ποιητής εκφράζει μια απόλυτα προσωπική – υποκειμενική αίσθηση: νιώθει α ποκομμένος, αποξενωμένος από τους άλλους, τυλιγμένος στη μοναξιά του. Το κυρίαρχο αίσθημα : Η αποξένωση και η απόλυτη μοναξιά που βιώνει ο άνθρω πος στη σύγχρονη αφιλόξενη κοινωνία. Η παράδοξη εικόνα : Η εικόνα ενός κόσμου που βουλιάζει, ενώ ένας άνθρωπος  προσπαθεί απεγνωσμένα να κρατηθεί στην επιφάνεια. Γράφεις … Σχέδιο του Στέφανου Ρόκου για το ΙΣΤ΄ χαϊκού του Σεφέρη ΙΣΤ΄ Γράφεις· το μελάνι λιγόστεψε η θάλασσα πληθαίνει Ο ποιητής εκφράζει αυτό που προσωπικά νιώθει και αισθάνεται ως συγγραφέας,  τη δυσκολία να παραχθεί ουσιώδης γραπτός λόγος, ενώ τα θέματα και τα προβλή ματα που αποζητούν να περάσουν στην άλλη πλευρά διογκώνονται. Το κυρίαρχο αίσθημα : η απόγνωση του συγγραφέα που βλέπει να στερεύει η έμ πνευσή του, ενώ τα θέματα αυξάνουν. Η παράδοξη εικόνα : Η εικόνα ενός συγγραφέα σε απόγνωση, μιας θάλασσας να  πλη θαίνει Σεφέρης (Στέφανος Ρόκος) Κοινά στοιχεία των τριων χαϊκού 1. Και τα τρία χαϊκού είναι διατυπωμένα σε β΄ ενικό πρόσωπο (πού να μαζεύ εις,  κρατήσου, γράφεις). Ο ποιητής απευθύνεται στον εαυτό του. 2. Παρόλο που θεματικά διαφοροποιούνται μεταξύ τους : – Ο διαλυμένος άνθρωπος(ΙΑ΄) – Μοναξιά – Αποξένωση(ΙΕ΄) – Οι δυσκολίες της γραφής(ΙΣΤ΄) τα τρία χαϊκού εκφράζουν την ίδια απαισιόδοξη οπτική του ποιητή Βιβλιογραφία: – Βαγενάς Νάσος, Ο ποιητής και ο χορευτής. Μια εξέταση της ποιητικής και  της  ποίησης του Σεφέρη, Κέδρος 1979. –Βίττι Μάριο, Φθορά και λόγος. Εισαγωγή στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη,  Βιβλιοπωλείον της Εστίας 1978. – Για τον Σεφέρη, Αθήνα 1961. – Εισαγωγή στην ποίηση του Σεφέρη, επιμέλεια Δ. Δασκαλόπουλος, Πανεπιστη μια κές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 1996. – Καραντώνης Ανδρέας, Ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης, Γαλαξίας 1971. – Κύκλος Σεφέρη, Εταιρεία Σπουδών 1980. – Λυναρά Λίνα, Το μεσογειακό τοπίο στον Σεφέρη και στον Ελύτη, Βιβλιοπω λεί ον της Εστίας 1986. – Μαρωνίτης Δ.Ν., Η ποίηση του Γ. Σεφέρη, Ερμής 1984. -Νικήτας Παρίσης, Η ερμηνεία των ποιητικών κειμένων, Μεταίχμιο, 2005 -Παναγιώτης Εμμανουηλίδης και Έλλη Πετρίδου Εμμανουηλίδου, Κείμενα νεοελληνικής  Λογοτεχνίας, Μεταίχμιο, 2005 Δείτε τα χαϊκού του Γιώργου Σεφέρη σε μια παρουσίαση : Sigmatropic : Χαϊκού Β΄ Sigmatropic: Χαϊκού Ε΄ Sigmatropic : Χαϊκού  Ι΄ Sigmatropic:  Το γιασεμί Ta χαϊκού του Γιώργου Σεφέρη μπορείτε να τα βρείτε στην ποιητική του συλλογή, Ποιήμα τα εκδ. Ίκαρος, 1989. Έχουν μελοποιηθεί από το ελληνικό συγκρότημα Sigmatropic. Διαβάστε μερικά δείγματα χαϊκού από σημαντικούς ποιητές (Borges, Neruda, Basho …) με τα φρασμένα στα ελληνικά στην ιστοσελίδα http://www.sigmatropic.gr/greek/haiku_ anthol_gr.htm Διαβάστε αναλυτικές πληροφορίες και παραδείγματα (στην αγγλική γλώσσα) από την ιστο ρι κή  εξέλιξη του χαϊκού στην ιαπωνική ποίηση http://www.xmarks.com/site/www.big.or.jp/~ loupe/links/ehisto/ehisinx.shtml  ΔΕΣ:https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/ browse.html?cnd_id=1&text_id=3093:Δεκαέξι χαϊκού ΔΕΣ:http://photodentro.edu.gr/cultural/r/8526/8029 ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ;ΤΡΙΑ ΧΑΪΚΟΥ: ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ  Γ. ΣΕΦΕΡΗ ΜΕ ΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ; Γιώργος Σεφέρης, Τρία χαϊκού https://alldayschool.blogspot.com/2017/04/blog-post_20.html Το χαϊκού (‎αστείος στίχος) είναι μια ιαπωνική ποιητική φόρμα. Παραδοσιακά αποτελεί ται από τρεις ομάδες των 5, 7, 5 συλλαβών, οι οποίες τοποθετούνται σε τρεις στίχους για  έμφαση ή σε έναν, χωρισμένο με κενά. Το χαϊκού είναι με συνολικά 17 συλλαβές η πιο  σύντομη μορφή ποίησης στον κόσμο. Περιγράφει μια εικόνα της φύσης και δίνει στοιχεί α για την εποχή του χρόνου μέσα από εποχιακές λέξεις (Κίγκο). Υπάρχουν επίσης ποιη τές χαϊκού οι οποίοι ακολουθούν μια πιο ελεύθερη φόρμα. Ο ιδρυτής του σύγχρονου  χαϊκού ως αυτόνομης μορφής ποίησης ήταν ο Μασαόκα Σίκι, ο οποίος επίσης διαμόρ φωσε τον όρο χαϊκού (από τους παλιότερους χαϊκάι ή χόκκου). Το χαϊκού διαβάζε ται σε μια αναπνοή. Στο χαϊκού γίνεται η προσπάθεια να συλληφθεί η στιγμή και να διατηρηθεί στην αι ωνιότητα. Καθώς οι λέξεις δεν είναι αρκετές για να περιγράψουν την ολότητα μιας  στιγμιαίας εμπειρίας, ο ποιητής περιγράφει αχνά μια ιδέα και αφήνει τον ανα γνώστη να συμπληρώσει. Τα χαϊκού έχουν μια εποχιακή λέξη ή κίγκο η οποία καταδεικνύοντας μια εποχή του χρό νου δίνει στον αναγνώστη ένα πλαίσιο αναφοράς. Η εποχή δε χρειάζεται να αναφερθεί  ρητά αλλά μπορεί να υπονοηθεί μέσω άλλων λέξεων. Μερικές από τις πιο γνωστές  είναι οι ανθισμένες κερασιές, τα αηδόνια και οι ιτιές για την άνοιξη, μια απογευματινή  αύρα, οι λιβελλούλες ή τα κρίνα για το καλοκαίρι, η πανσέληνος, τα κόκκινα φύλ λα και τα σκιάχτρα για το φθινόπωρο και οι πάπιες, ο παγετός και το χαλάζι για το χει μώνα. Στο χαϊκού του βατράχου, ο βάτραχος είναι το κίγκο για την άνοιξη. Τρία χαϊκού IA' Πού να μαζεύεις τα χίλια κομματάκια του κάθε ανθρώπου. Η ψυχική εξουθένωση, η απογοήτευση κυριαρχεί παρουσιάζοντας την εικόνα ενός  ανθρώπου θρυμματισμένου, κατακερματισμένου. Η απορία είναι ολοφάνερη :  πώς να συγκεντρώσεις τα κομμάτια του ανθρώπου και να τον ανασυνθέσεις. IE' Bουλιάζει ο κόσμος κρατήσου, θα σ' αφήσει μόνο στον ήλιο. Ο κόσμος βουλιάζει σαν καράβι και ο ποιητής αναφέρεται στην εναγώνια προσπά θεια του ανθρώπου να κρατηθεί στην επιφάνεια. Τονίζεται η αποξένωση, η αλλοτρί ωση του ανθρώπου σε έναν κόσμο αφιλόξενο. IΣT' Γράφεις· το μελάνι λιγόστεψε η θάλασσα πληθαίνει. Ο ποιητής νιώθει απόγνωση, αφού στερείται έμπνευσης, ενώ τα προβλήματα  γύρω του αυξάνονται.   Φύλλο εργασίας 1.       Ποιο είναι το θέμα των τριών χαϊκού; 2.      Ποιο συναίσθημα κυριαρχεί; 3.      Ποια παράδοξη εικόνα εντοπίζετε στο καθένα; 4.      Να εντοπίσετε το σχήμα λόγου που επιλέγει ο ποιητής για να εκφράσει τις  σκέψεις του στο καθένα. 5.      Ποια κοινά χαρακτηριστικά παρατηρείτε στα τρία χαϊκού ως προς τη μορφή; Δημιουργική γραφή 1.       Να γράψετε δικά σας χαϊκού. 2.      Να ζωγραφίσετε εικόνες που αντιστοιχούν στα χαϊκού του Σεφέρη. 3.      Να οπτικοποιήσετε τα χαϊκού του Σεφέρη ή τα δικά σας δημιουργώ ντας μια παρουσίαση με το power point. δικτυογραφία http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2368,9024/ http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2368,9024/extras/activities/index08_09_metaselida/index08_09_metaselida.html http://www.greek-language.gr/Resources/literature/tools/concordance/browse.html?text_id=1641&hi=269635&cnd_id= http://aesop.iep.edu.gr/node/12916 https://www.slideshare.net/agpapado/ss-46422092 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%BF%CF%8D https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%8D% CE%BF_%CE%9C%CF%80%CE%B1%CF%83%CF%8C#.CE.A4.CE.BF_.CF.87.CE.B1. CF.8A.CE.BA.CE.BF.CF.8D_.CF.84.CE.BF.CF.85_.CE.B2.CE.B1.CF.84.CF.81.CE.AC.CF.87. CE.BF.CF.85 http://www.24grammata.com/wp-content/uploads/2012/02/haiku+heidegger-24grammata. com _.pdf http://paleochori-lesvos.blogspot.gr/2013/03/blog-post_29.html