ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ -ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ,ΣΥΝΔΕΣΗ (θεωρία -ασκήσεις)

-

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ ,ΑΝΑΦΟΡΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ :http://filologosab.blogspot.com/2019/02/blog-post.html

ΠΗΓΗ :http://filologikes-anazhthseis.blogspot.com/2017/07/blog-post_21.html

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ


ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΠΗΓΗ :https://2-protypo-peiramatiko-gymnasio.wikispaces.com/

1. ΕΙΔΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: ότι, πως, που. Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο, υποκείμενο, επεξήγηση)

1. Βλέπω πως προετοιμάστηκες καλά          Δεν ήξερα ότι ήσουν εκεί

. Θα σας αποδείξω ότι έχω δίκαιο                Είμαι βέβαιος ότι θα νικήσετε

. Είναι κρίμα που δε σε κάλεσαν.(Αντικείμενο)

2. Διαδόθηκε    ότι θα φτάσει απόψε (= διαδόθηκε η άφιξή του).

Φαίνεται  πως θα βρέξει     Είναι ψέμα  Ότι αυτός άρχισε τον καβγά.(Υποκείμενο)

3.Πήραμε μια ευχάριστη είδηση, ότι ο αδελφός μου πέτυχε στο Πανεπιστήμιο

. Κανείς δεν το ήξερε αυτό, πως ο πατέρας του δεν ήταν Έλληνας

. Ένα μόνο με πονούσε, που  ήμουν ακόμα μικρός. (Επεξήγηση)

2. ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: να. Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο, υποκείμενο, επεξήγηση)

1. Θέλω να προοδεύεις(= Την πρόοδό σου).     Δεν μπορώ να περιμένω πια

. Είχα σκοπό να μην φύγω

.Είμαι πρόθυμος να πληρώσω τη ζημιά .(Αντικείμενο)

2. Χρειάστηκε να αλλάξω μερικά πράγματα(= έγινε η αλλαγή μερικών...).

Πρέπει  να είσαι προσεκτικός   .Απαγορεύεται  να μπείτε μέσα(= η είσοδος).(Υποκείμενο)

3. Είχε μια παράλογη απαίτηση, να τον αγαπούν πρώτα οι άλλοι(= δηλαδή να τον...).

Σπάνια το ήθελε αυτό, να μένει μόνος στο σπίτι   . Ένα μόνο δεν ξέρω, να λέω ψέματα.(Επεξήγηση)

3. ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: μη, μήπως. Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο ή επεξήγηση)

1. Φοβούμαι  μήπως αρρωστήσεις(= φοβούμαι την αρρώστια σου).

 Κοίταξε μην κάνεις λάθος.

Πρόσεξε μήπως δεν έρθει η επιταγή

. Πάρτε τα μέτρα σας μήπως ξαναγίνουν τα ίδια.(Αντικείμενο)

 2. Τον βασάνιζε ένας μεγάλος φόβος, μήπως το μάθει ο πατέρας του(= δηλαδή μήπως το μάθει...).

Κάθε μέρα είχε την ίδια αγωνία, μήπως τον διώξουν από τη δουλειά

. Κυρίως αυτό με ανησυχεί, μήπως δε μου φτάσει ο χρόνος

. Ένα μόνο τον τρόμαζε στη μάχη, μην πιαστεί αιχμάλωτος.(Επεξήγηση)

4. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: ποιος, πόσος, τι, πού, πότε, πώς, αν κτλ.

Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο, υποκείμενο, επεξήγηση)

1. Ρωτούσε τι θέλουμε

. Ξέρω πόσο ενδιαφέρεσαι

. Δεν έχω ιδέα τι μου λέτε, κύριε! Απορώ πώς θα τα καταφέρει

. Σκέφτομαι  ποιος θα με αντικαταστήσει.(Αντικείμενο) 

2. Είναι ζήτημα αν δούλεψε μια ώρα

. Δεν είναι βέβαιο αν θα πάμε εκδρομή στην Αθήνα

. Είναι παράξενο πώς εργάζεται το μυαλό μας.(Υποκείμενο)

3. Στην απορία μου, που θα βρούμε τα χρήματα , δεν απάντησε κανείς.(Επεξήγηση)

5. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: όποιος, που, όσος, ό,τι κλπ. Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο, υποκείμενο, κατηγορούμενο, επιθετικός προσδιορισμός και γενική προσδιοριστική)

1. Όποιος πεινάει καρβέλια ονειρεύεται (= ο πεινασμένος).(Υποκείμενο)

2. Μην κάνεις ό,τι δεν πρέπει.(Αντικείμενο)

3. Στην εποχή μας είσαι  ό,τι δηλώσεις.(Κατηγορούμενο)

4. Πέταξαν τα ροδάκινα που σάπισαν(= τα σάπια)(Επιθετικός προσδιορισμός).

 5. Ν’ ακούς τη γνώμη όποιου σε αγαπά(= εκείνου που σε αγαπά)(Γενική κτητική).

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

6. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: γιατί, επειδή, αφού, που κλπ. Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί της αιτίας)

Η νεράιδα λυπόταν, γιατί δεν ήταν όμορφη

. Θύμωσε, επειδή του μίλησαν άσχημα

. Σου τα χρωστώ όλα, αφού χωρίς εσένα δε θα 'κανα τίποτε

. Χαίρομαι, που μου έγραψες αμέσως

. Ας συνεχίσουμε τη συζήτηση, μια και το ζητάτε

. Ας ρωτήσουμε τον αδελφό του, γιατί αυτός μόνο θα ξέρει

7. ΤΕΛΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: για να, να. Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του σκοπού)

Πήγε να φέρει το βιβλίο του(= για να φέρει). Έτρεχε, για να μη χάσει το τρένο

. Έπρεπε να ήσουν εκεί, για να τον έβλεπες    Ήρθε, αλλά δεν είχα χρήματα, για να της έδινα

.

8. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: ώστε να, για να, που, να. Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί  προσδιορισμοί που δείχνουν αποτέλεσμα ή συμπέρασμα)

Μιλά τόσο σιγά, ώστε δεν ακούεται καθόλου . Είναι τέτοιος άνθρωπος, που τον αγαπούν όλοι

. Το αστείο ήταν τόσο άνοστο, ώστε δε γέλασε κανείς . Είναι τόσο σκληρός, ώστε τίποτε δε θα τον συγκινούσε . Έχει τόσα χρόνια να με δει, που δε θα με θυμάται. Δεν είναι ανόητος,  να τα πει όλα

. Σε γέλασα τόσες φορές, ώστε να μη με πιστεύεις . Κανείς δεν είναι τόσο δυνατός, για να μπορεί τα πάντα . Κουράστηκε πολύ χτες, για να μην έρθει σήμερα στην ώρα του

.9. ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: εάν, αν. Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί που δείχνουν την προϋπόθεση για κάτι )

Αν είστε φίλοι , να μείνετε. Αν θα πάτε στο χωριό, θα περάσετε ωραία.

Αν άκουε τον πατέρα του, θα ήταν σήμερα σπουδαίος άνθρωπος. Αν είχες διαβάσει τα μαθήματά σου, τώρα θα ήσουν ήσυχος. Αν άνοιγες αυτό το μαγαζί, θα μπορούσες να κερδίσεις πολλά. Αν τον κοίταζες, χαμήλωνε το βλέμμα. Αν βρέξει, θα μείνουμε στο σπίτι.

Αν πάω στην Καβάλα, θα επισκεφτώ οπωσδήποτε και τους Φιλίππους.

10. ΧΡΟΝΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: όταν, ενώ, καθώς, αφού, πριν, μόλις, προτού, ώσπου, άμα κλπ. Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου) 

Όταν δουλεύει , χαίρεται.       Ενώ τραγουδούσε, έπαιζε κιθάρα.

 Όποτε πεινούσε, ζητούσε να φάει.   Σαν τα' μαθε όλα, άλλαξε γνώμη.

Αφού δεν έρχονται αυτοί, θα πάμε εμείς.  Πριν (να) φύγει, συμφιλιώθηκε με τον αδελφό του.

Μόλις άκουσε τα νέα, έτρεξε να τα πει στη θεία του. Θα τα ξοδέψει όλα, ώσπου να μην του μείνει δεκάρα.

Της υποσχέθηκε γάμο, άμα γυρίσει από το μέτωπο ζωντανός.

11. ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ή ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: εάν και, αν και, ενώ, μόλο που, μολονότι, παρόλο που-Και αν, κι αν ακόμα, και να, που να κλπ . Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί που δείχνουν ισχυρή αντίθεση σε σχέση με το περιεχόμενο της κύριας πρότασης ή την ενδεχόμενη υποχώρηση σε κάτι)

1.Αν και είχε παιδιά , έμεινε στο τέλος μόνος.   Ενώ δεν είναι πλούσιος, ζει πολύ ευτυχισμένος.

Ζει πολύ ευτυχισμένος, κι ας μην είναι πλούσιος  Αποφάσισα να πάω, μόλο που δεν το ήθελα καθόλου

.Και που τον προσκάλεσαν, πάλι δεν πήγε. Θα έπρεπε να τον καλέσει το μεσημέρι,

μολονότι αυτό δεν του ήταν ευχάριστο.

2. Και αν ακόμη δεχτείς, πρέπει να τους πεις τις αντιρρήσεις σου.

Και να μη μου το 'λεγες, εγώ θα περνούσα. Εγώ δεν πάω, που να χαλάσει ο κόσμος

. Δεν πέρασες ποτέ, ας ήταν και για λίγο. Μια στιγμή να μην πρόσεχες, ήταν ικανός να φωνάζει μια ώρα. Δεν υπάρχει λόγος να φύγουμε, κι αν ακόμα δεν έχουμε  εργασία.

12. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: όποιος, όσος, όπως, όπου κλπ. Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί που δείχνουν τόπο, τρόπο, χρόνο, ποσό, συμφωνία, εναντίωση, παρομοίωση)

Πήγαινε όπου σε στείλουν(= εκεί όπου σε στείλουν). Να έρθεις όποια ώρα θέλεις(= να έρθεις εκείνη την ώρα που θέλεις...).    Τακτοποίησέ τα όπως νομίζεις (= έτσι όπως νομίζεις).

 Όσα δίνεις , τόσα παίρνεις.  Φάε, πιες και πλήρωσε όσο θέλεις(= τόσο όσο...). Θα δεχτώ μόνο έτσι,

όπως σου είπα ή Θα δεχτώ μόνο όπως σου είπα(= με τους όρους που σου είπα). Δε θα πάθουμε τίποτε, όσο κι αν το θέλουν(= μολονότι το θέλουν). Χωρίς αυτά δεν πάμε πουθενά,

όπως δεν πάει χωρίς όπλο στον πόλεμο ο στρατιώτης.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Όλες οι επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται πάντοτε από την κύρια πρόταση με κόμμα (εξαιρούνται οι αναφορικές επιρρηματικές, οι οποίες συνήθως αλλά όχι πάντα παίρνουν κόμμα). Αντίθετα οι ονοματικές δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται με κόμμα μόνο, όταν έχουν θέση επεξήγησης.

Αναφορικές προτάσεις

ΠΗΓΗ http://filologosab.blogspot.com/2019/02/blog-post.html

Οι προτάσεις που εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες και τα αναφορικά επιρρήματα λέγονται δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις. Είναι  :

Α) Επιθετικές αναφορικές προτάσεις  και       Β) Ελεύθερες αναφορικές προτάσεις 

Αναφορικές προτάσεις
Α
Επιθετικές αναφορικές προτάσεις  Εισάγονται με  τις αναφορικές αντωνυμίες και προσδιορίζουν ουσιαστικό της κύριας πρότασης, παίζουν δηλ. το ρόλο επιθετικού προσδιορισμού.  Εισάγονται με τα : που , ο οποίος, η οποία, το οποίο(σημασιολογικά το που με την αντωνυμία οποίος είναι ισοδύναμα)
Α1                                                                                                 Α2
Επιθετικές αναφορικές περιοριστικές προτάσεις - προσδιοριστικές (δε χωρίζονται  με κόμμα από την κύρια). Περιέχουν  πληροφορία απαραίτητη για τη διάκριση και τον ακριβή προσδιορισμό του αντικειμένου στο οποίο αναφέρονται.  Παραδείγματα :Τηλεφώνησε ο άνθρωπος που/ο οποίος σε ζητούσε το πρωί. Η συμφωνία που/την οποία κάναμε πρέπει να μείνει μυστική.	Επιθετικές αναφορικές μη περιοριστικές προτάσεις -  προσθετικές (χωρίζονται πάντα με κόμμα από την κύρια) .Προσθέτουν απλά μια πληροφορία σχετικά με το ουσιαστικό που προσδιορίζουν.  Παραδείγματα :Θυμάμαι το φίλο μου το Βασίλη, ο οποίος/που με βοηθούσε πάντα.

Βάλε κόμμα πριν τις αναφορικές προτάσεις  όπου χρειάζεται .

·         Ο λόγος εκφωνήθηκε από τον Νίκο που είναι μαθητής της Γ΄ Γυμνασίου .

·         Τιμωρήθηκαν οι μαθητές που είχαν αργήσει.

·         Η συζήτηση την οποία κάναμε πρέπει να μείνει μεταξύ μας.

·         Ο καθηγητής που μας κάνει Αγγλικά είναι πολύ καλός.

· Θυμάμαι το φίλο μου το Βασίλη ο οποίος/που με βοηθούσε πάντα.                                              

·         Ο Νίκος συνόδευε μια ηλικιωμένη κυρία η οποία/που ήταν η γιαγιά του.

·         Ο Παύλος τον οποίο/που τον είδα χτες, μου μίλησε για σένα.

·         Μετά από λίγη ώρα η οποία/που μου φάνηκε αιώνας, άνοιξε η πόρτα και μπήκαν μέσα τα παιδιά.

·         Ο πατέρας ο οποίος/που είχε ακούσει όλη τη φασαρία, ήρθε και κάθισε κοντά μου.

Αναφορικές προτάσεις
Β
Ελεύθερες αναφορικές προτάσεις και προσδιορίζουν το ρήμα της κύριας πρότασης
Β1	Β2
Ελεύθερες ονοματικές  εισάγονται : - με τις αναφορικές αντωνυμίες : ο οποίος,α,ο, όποιος,α,ο, όσος,η,ο, ό,τι, οποιοσδήποτε, οσοσδήποτεκ.α. και αποτελούν δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις (έχουν ρόλο υποκειμένου, αντικειμένου,κατηγορουμένου) Παραδείγματα: Κάλεσε όποιον θέλεις. Όσοι κοιμούνται ξεκουράζονται. Αγοράζει ό,τι βρίσκει μπροστά της. Στην εποχή μας είσαι ό,τι δηλώσεις. Οποιοσδήποτε να τον φώναζε, ερχόταν.	Οι ελεύθερες επιρρηματικές  εισάγονται : - με τα αναφορικά επιρρήματα:  όπου, οπουδήποτε, όποτε, οποτεδήποτε, όπως,  οπωσδήποτε, όσο ,οσοδήποτε  και αποτελούν δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις. Λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοίπου δηλώνουν : τόπο, π.χ. Πήγαινε όπου θέλεις χρόνο, π.χ. Μπορείς να έρθεις όποτε θέλεις τρόπο, π.χ. Να κάνεις όπως σου είπα ποσό, π.χ. Μπορείς να φας όσο θέλεις συμφωνία, π.χ. Θα δεχτώ μόνο όπως σου είπα εναντίωση ή παραχώρηση, π.χ. Όσο κι αν προσπάθησα, δεν μπόρεσα να τον μεταπείσω παρομοίωση, π.χ. Θέλω να μ΄ εμπιστεύεσαι, όπως εμπιστεύεσαι το Γιώργο Παραδείγματα: Μετά από λίγο καιρό θα χορεύεις όπως χορεύω εγώ. Όπου κι αν πας, να με θυμάσαι. Όση προσοχή και να/κι αν της δώσεις, δε μένει ευχαριστημένη. Βοηθάει όσο μπορεί.. Πέρνα όποτε/οποτεδήποτε θέλεις Όπου να πάει, τον λατρεύουν.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

1. Να επισημάνεις τις δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις και να υπογραμμίσεις τις  λέξεις ή τις φράσεις που αυτές προσδιορίζουν .

·         Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις μαθητών, οι οποίοι, αν και προέρχονταν από φτωχές οικογένειες, πρώτευσαν στις εισαγωγικές εξετάσεις.

·         
Σημαντική παράμετρος της σχολικής ζωής, που δεν πρέπει να λησμονούμε, είναι και οι καλές σχέσεις μεταξύ των μαθητών .

2)   Συμπλήρωσε τα κενά των παρακάτω προτάσεων  με τις λέξεις ή φράσεις  που μπορούν να αντικαταστήσουν την αναφορική λέξη και χαρακτήρισε τις αναφορικές προτάσεις.

·                      Ήταν τόσο στενοχωρημένος από την τιμωρία που του επιβλήθηκε, που(=_________) δεν έφαγε όλη την ημέρα.

·                      Συχνά κατηγορεί τον εαυτό του, που(=____________)δε διάβαζε αρκετά ,όταν ήταν μαθητής.

·                      Ψάχνω να βρω κάποιον  που(=__________) να με βοηθήσει στην Άλγεβρα.

3).    Στις παρακάτω περιόδους να βρείτε τις αναφορικές προτάσεις και να προσδιορίσετε ποιες από αυτές είναι επιθετικές και ποιες ελεύθερες, καθώς και το συντακτικό ρόλο τους.

·         Αυτοί είναι οι μαθητές που αποβλήθηκαν από το σχολείο μας.

·         Σταμάτα να κάνεις πάντα ό,τι σου ζητάει.

·         Όσο κι αν με παρακαλέσει, δεν πρόκειται να του κάνω αυτή τη χάρη.

·         Δε θυμάμαι πού έχω βάλει το βιβλίο που μου χάρισε.

·         Τα ονόματα όσων πέτυχαν στις εξετάσεις θα ανακοινωθούν αύριο το πρωί.

·         Διηγήθηκε τα γεγονότα ακριβώς όπως έγιναν.

·         Να ακολουθήσεις με προσοχή τις οδηγίες που σου έδωσα.

·         Τον βοήθησα όσο μπορούσα περισσότερο.

·         Ζήσε τη ζωή σου όπως θέλεις.

·         Όποιος βιάζεται σκοντάφτει.

·         Αυτό είναι ό,τι ακριβώς χρειαζόμουν αυτή τη στιγμή.

·         Όπως ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς οξυγόνο, έτσι κι εγώ δεν μπορώ να ζήσω χωρίς μουσική.

4).    Να υπογραμμίσετε τις αναφορικές προτάσεις, να τις διακρίνετε σε ονοματικές και επιρρηματικές και να βρείτε το συντακτικό ρόλο τους.

·         Θα κάνω ό,τι θέλεις εσύ.

·         Όποιος προσπαθεί βρίσκει λύσεις.

·         Στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις.

·         Προσπάθησε όσο μπορούσε να πετύχει, αλλά δεν τα κατάφερε.

·         Πάρε όσα χρήματα θέλεις.

·         Έλαμπε από χαρά το πρόσωπό της, όπως ο ήλιος στα χιονισμένα βουνά.

·         Όσοι έκαναν εγκαίρως αίτηση κατάφεραν να πάρουν μέρος στο διαγωνισμό.

·         Μπορούσα να τον παίρνω τηλέφωνο όποτε ήθελα.

·         Όσο κι αν επιμένεις, δεν πρόκειται να σου γίνει το χατίρι.

 ΑΣΚΗΣΕΙΣ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1) 

Στις παρακάτω φράσεις να βρείτε τις προτάσεις και να δηλώσετε τον τρόπο σύνδεσής τους.

·         Όταν απειλείται η ελευθερία σου, όταν αγωνίζεσαι για την επιβίωσή σου, όταν κινδυνεύει η παγκόσμια ισορροπία, δεν έχεις άλλη επιλογή.

·         Προσπάθησα να τον αποφύγω, γιατί θα αισθανόμουν τρομερή αμηχανία, αν τον συναντούσα.

·         Έκανε φοβερή προσπάθεια όλο αυτό το διάστημα και τελικά οι προσπάθειές του έφεραν αποτέλεσμα.

2) Στις παρακάτω φράσεις να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο από τους παρακάτω συνδέσμους:

                                                   γιατί, όταν, ότι, ή, αλλά, για να.

·         Διάλεξε θέλεις να πάμε θέατρο …… να γυρίσουμε σπίτι;

·         Ανακοινώθηκε …… θα γίνουν απολύσεις στην εταιρία άμεσα.

·         Η μάχη μπορεί να κερδήθηκε …… χάθηκε ο πόλεμος.

·         Θέλω να με κοιτάτε στα μάτια …… σας μιλάω.

·         Προετοίμασε κατάλληλα το στρατό του …… επιτεθεί στον αντίπαλο.

·         Δεν μπόρεσε να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις των εξετάσεων …… δεν ήταν κατάλληλα προετοι
μασμένος.

3) Στις παρακάτω φράσεις να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και

                                           να δηλώσετε το είδος τους και το συντακτικό τους ρόλο.

·         Κατά την διάρκεια της νύχτας ήρθε η είδηση ότι ο στρατός υποχώρησε μετά τη μάχη.

·         Οφείλεις να ακούσεις τις συμβουλές του γιατρού σου.

·         Μετά τις τελευταίες εξελίξεις ανησυχούσε διαρκώς μήπως χάσει τη θέση του.

·         Διάβασα στην εφημερίδα ότι τη φωτιά την έβαλαν εμπρηστές.

·         Πήγα στο γραφείο του και του ζήτησα να πάρω άδεια στο τέλος του μήνα.

4) Στις παρακάτω φράσεις να βρείτε τις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις και

                                                     να δηλώσετε αν είναι ολικής ή μερικής άγνοιας.

·         Δε μπορούσε να κοιμηθεί, γιατί αναρωτιόταν πώς είχε γράψει στις εξετάσεις.

·         Μου ζήτησε να σε ρωτήσω πότε θα του επιστρέψεις τα χρήματα.

·         Προσπαθώ να θυμηθώ αν τον έχω δει ξανά, γιατί κάτι μου θυμίζει η φυσιογνωμία του.

·         Δεν έμαθα ποτέ αν πήρε το γράμμα μου.

5) Στις παρακάτω φράσεις να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις 
και να δηλώσετε

                                                      αν είναι ονοματικές ή επιρρηματικές.

·         Όποτε ακούω αυτό το τραγούδι, τον θυμάμαι.

·         Δεν συμπαθεί όσους δε συμφωνούν μαζί του.

·         Όποιοι δεν έχουν εισιτήριο δε θα μπορέσουν να μπουν στο γήπεδο.

·         Τα πράγματα εξελίχθηκαν, όπως τα είχα φανταστεί.

6) Στις παρακάτω φράσεις να συμπληρώσετε τα κενά με το ότι ή το  ό, τι.

·         Πάντα έδινε στα παιδιά της …… της ζητούσαν.

·         Θεώρησε …… ήταν παράλογο να έρθει να σε δει μετά από όσα έγιναν μεταξύ σας.

·         Οι κάμερες καταγράφουν …… συμβαίνει στον χώρο της εταιρείας.

·         Κάλεσε την αστυνομία, γιατί νόμιζε …… κάποιος προσπαθούσε να μπει στο σπίτι του.

·          

7) Να δηλώσετε σε ποιο είδος ανήκουν οι παρακάτω υποθετικοί λόγοι και να τους τρέψετε 
στο άλλο είδος.

·         Έτσι και γράψεις καλά, θα σου πάρω ποδήλατο.

·         Θα είχαμε πάει στο εξοχικό μας, αν δεν είχε βρέξει.

·         Θα βρεις φρέσκα φρούτα, αν πας στη λαϊκή αγορά.

·         Θα προλάβουμε, αν ξεκινήσουμε νωρίς.

8) Στις παρακάτω φράσεις να βρείτε τις δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις.

·         Εκεί που μιλούσαμε ήρεμα, άρχισε να φωνάζει.

·         Πες του να επικοινωνήσει μαζί μου, μόλις επιστρέψει από την τράπεζα.

·         Ώσπου να ετοιμαστείτε, θα έχω μαγειρέψει.

·         Αφού είπε τα παράπονά του, βγήκε από την αίθουσα.

9) Να δηλώσετε τη χρονική σχέση (προτερόχρονο, ταυτόχρονο, υστερόχρονο) που συνδέει 
τις παρακάτω προτάσεις.

·         Θα έχω ολοκληρώσει την εργασία μου, πριν έρθεις.

·         Καθώς έπινα τον καφέ μου στο μπαλκόνι, την είδα να  διασχίζει το δρόμο.

·         Αφού άρπαξαν ό, τι βρήκαν μπροστά τους, εξαφανίστηκαν.

10) Στις παρακάτω φράσεις να βρείτε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις και να δηλώσετε
 το είδος τους.

·         Η έκρηξη ήταν τόσο μεγάλη, ώστε προκλήθηκαν ζημιές στα γύρω κτήρια.

·         Αν και υπήρχε καλό κλίμα στη συνομιλία τους, δεν κατάφεραν να βρουν μια συμβιβαστική λύση.

·         Συγκινήθηκε τόσο, που έβαλε τα κλάματα.

·         Τελικά δεν κατάφερε να το αγοράσει, παρόλο που το ήθελε πολύ.

11) Στις παρακάτω φράσεις να βάλετε κόμματα όπου χρειάζεται.

·         Δεν πρόλαβα να τον δω γιατί έτρεχε γρήγορα.

·         Τον ρώτησα ποιον συνάντησε όταν πήγε στην εκδήλωση.

·         Εκτιμώ ότι με βοήθησες παρόλο που ήσουν κουρασμένος.

14. Να χαρακτηρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις που ακολουθούν (εισαγωγή, είδος, συντακτική λειτουργία).

 

1.              Δε θυμάμαι να το είπα.

2.              Υποσχέθηκε πως θα επιστρέψει.

3.              Δεν γνώριζα πότε θα φύγουν.

4.              Απαγορεύεται να καπνίζετε σ’ αυτό το δωμάτιο.

5.              Ο πόθος του να ταξιδέψει δεν έσβησε ποτέ.

6.              Φοβάται μήπως δεν φτάσει έγκαιρα στο συνέδριο

7.              Θέλω να σε δω.

8.              Αναγκάστηκε να υποχωρήσει.

9.              Απορώ γιατί να μην πάει αυτός.

10.                    Δεν μου είπατε αν με συγχωρείτε ή με καταδικάζετε και εσείς.

11.                    Διαδόθηκε ότι κέρδισες το λαχείο.

12.                    Ένα μόνο να ξέρεις, ότι η επιτυχία απαιτεί διαρκή προσπάθεια.

13.                    Πρόσεξε μη σε δει κανείς.

14.                    Κοίτα πόσοι δεν επικροτούν τα λεγόμενά σου.

15.                    Τους επιβάτες τους έπιασε φόβος μήπως ξεσπάσει μπουρίνι.

16.                    Πρέπει να επιστρέψετε το συντομότερο.

17.                    Δεν είναι ανάγκη να κουράζεσαι τόσο πολύ.

18.                    Έμαθα ότι δεν ήταν μαζί σου χτες το βράδυ.

19.                    Σου εξήγησε ποιες ώρες θα έρχεται;

20.                    Κοίταξε να μην κρυολογήσεις.

21.                    Δεν ήταν βέβαιο αν θα κρατούσε το λόγο του ή θα γινόταν επίορκος.

22.                    Αναρωτιόμουν πώς έγινε αυτό το κακό.

23.                    Ο Παύλος πρόσμενε πάντα να δει τι θα κάνουν οι αρμόδιοι, αν θα το παραλάβουν

οι ίδιοι

24.                     ή θα φροντίσουν να μάθουν σε ποιον ανήκει το δέμα.

25.                    Αυτό θέλω, να προσπαθείς περισσότερο.

26.                    Κάθε χρόνο έχει την ίδια αγωνία, μήπως δεν του ανανεώσουν τη σύμβαση.

27.                    Είναι γνωστό πως δεν είμαι νικητής.

28.                    Δε θυμάμαι πότε μου τηλεφώνησε.

29.                    Ρώτα τον Πέτρο μήπως θέλει να  φύγει

30.                    Δεν μας ανέφερε ότι είχε εμπλακεί σ’ αυτή την υπόθεση.

31.                    Χρειάστηκε να λείψει λίγες μέρες από τη δουλειά του για προσωπικούς λόγους.

32.                    Ο τοκογλύφος φοβόταν μήπως τον συλλάβουν

33.                    Κυρίως αυτό τον ανησυχεί, μήπως δεν του φτάσει ο χρόνος στις εξετάσεις.

34.                    Αμφιβάλλω αν την πήρε είδηση άλλος εκτός από μένα.

35.                    Είναι ζήτημα αν δούλεψε μια ώρα.

36.                    Είναι παράξενο πώς εργάζεται το μυαλό μας.

37.                    Δε νομίζω να ήρθε.

38.                    Η Ευτυχία είπε να πάμε στο σπίτι της απόψε.

39.                    Δεν ήξεραν αν έφευγε για πάντα ή θα ξαναγύριζε.

40.                    Δεν έχω ιδέα πού πήγε ο Νίκος.

41.                    Είναι γνωστό πόσο ενδιαφέρεσαι για τους υπολογιστές. 

17. Να μετατρέψεις τον ευθύ λόγο σε πλάγιο.

·         «Θ’ αργήσεις να γυρίσεις;» ρώτησε ο πατέρας τη Μαρία.

...................................................................................................................................

·         «Θα πάμε στο πάρκο να παίξουμε» είπαν τα παιδιά.

...................................................................................................................................

·         «Πότε θα γίνει το πάρτι;» ρώτησε ο Κώστας.

...................................................................................................................................

18.       Να μετατρέψεις τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.

·         Τη ρώτησα τι δώρο θέλει για τα γενέθλιά της....................................................................................

·         Μας ανακοίνωσαν ότι θα πάνε ταξίδι...............................................................................................................

·         Οι μετεωρολόγοι προέβλεψαν ότι αύριο θα βρέξει...............................................................................................

19.  Από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο και αντίστροφα

Τα λόγια κάποιου μπορεί να τα ακούσει κανείς με δύο τρόπους:

α) άμεσα, δηλ. απευθείας όπως τα είπε το ίδιο το πρόσωπο που μιλάει:  π.χ. Θα σου τηλεφωνήσω   Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι ευθύς.

β) έμμεσα, δηλ. να τα ακούει από κάποιον άλλο, που του μεταφέρει τα λόγια κάποιου τρίτου, εξαρτημένα από ρήματα όπως λέγω, ρωτώ, γνωρίζω κτλ.:  π.χ. Είπε ότι θα μου τηλεφωνήσει. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι πλάγιος.

Σημείωση: Όταν τα λόγια κάποιου μας τα μεταφέρει ένας τρίτος όπως

ακριβώς έχουν ειπωθεί, τότε ο λόγος είναι ευθύς:

 π.χ. Ευθύς λόγος: Θα κάνω ό,τι μου λες.

 Ευθύς λόγος: Η Νίκη είπε: «Θα κάνω ό,τι μου λες».

 Πλάγιος λόγος: Η Νίκη είπε ότι θα έκανε ό,τι της έλεγε.

Μεταβολές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο

Όταν ο ευθύς λόγος μετατρέπεται σε πλάγιο, γίνονται οι ακόλουθες με-

ταβολές:

 Οι κύριες προτάσεις κρίσεως μετατρέπονται σε δευτερεύουσες ειδι-

κές προτάσεις: π.χ. Ευθύς λόγος: Πήρα την απόφαση μου.

 Πλάγιος λόγος: Είπε ότι πήρε την απόφασή του.

 Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας μετατρέπονται σε δευτερεύουσες

βουλητικές προτάσεις:

π.χ. Ευθύς λόγος: Μη δίνεις σημασία

 Πλάγιος λόγος: Με προέτρεψε να μη δίνω σημασία

 Οι ευθείες ερωτήσεις μετατρέπονται σε πλάγιες ερωτηματικές προ-

τάσεις:

π.χ. Ε.Λ: Πού ήσουν χθες;

 Π.Λ. Με ρώτησε πού ήμουν την προηγούμενη μέρα

 Οι δευτερεύουσες προτάσεις παραμένουν δευτερεύουσες ίδιου είδους

κατά τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο:

π.χ. Ε.Λ. Θα ερχόμουν κι εγώ, αν με ειδοποιούσατε εγκαίρως.

 Π.Λ. Είπε ότι θα ερχόταν κι αυτός, αν τον ειδοποιούσαν εγκαίρως.

Άλλες αλλαγές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο

Όπως φαίνεται από τα παραπάνω παραδείγματα, κατά τη μετατροπή

του λόγου από ευθύ σε πλάγιο μπορεί να γίνουν και αλλαγές:

- στα πρόσωπα του ρήματος

- στα πρόσωπα των αντωνυμιών

- στις εγκλίσεις των ρημάτων

- στους χρόνους των ρημάτων (όταν ο πλάγιος λόγος εξαρτάται από

ρήμα ιστορικού/παρελθοντικού χρόνου)

- στα τοπικά ή χρονικά επιρρήματα.

Παραδείγματα

1. Ευθύς λόγος: Φύγε     Πλάγιος λόγος: Την παρακίνησε να φύγει.

(αλλαγή στην έγκλιση από προστακτική σε υποτακτική, στο πρόσωπο από α΄ σε γ΄)

2. Ε.Λ. :Είναι αδύνατο να μείνω μαζί σου. Π.Λ. : Της έλεγε ότι ήταν αδύνατο να μείνει μαζί της.

(αλλαγή στο χρόνο του ρήματος από ενεστώτα σε παρατατικό, στο πρόσωπο από α΄ ή β΄ σε γ΄)

3. Ε.Λ.: Αύριο το σχολείο θα πάει εκδρομή. Π.Λ.: Ο διευθυντής ανακοίνωσε ότι την επόμενη μέρα το σχολείο

θα πάει (ή θα πήγαινε) εκδρομή. (αλλαγή στο χρονικό επίρρημα αύριο)

Οι αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων

Όταν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου, δεν παρατηρούνται αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων: Π.χ. Ε.Λ.: Θέλω να φύγω μαζί σου.  Π.Λ.: Λέει ότι θέλει να φύγει μαζί της.

Όταν όμως το ρήμα εξάρτησης του πλάγιου λόγου είναι ιστορικού χρόνου

τότε γίνονται συνήθως οι παρακάτω αλλαγές:

 Ευθύς λόγος       Πλάγιος λόγος

 ενεστώτας π.χ. Δε φοβάται τίποτε.

ενεστώτας ή παρατατικός Είπε πως δε φοβάται (ή δε φοβόταν) τίποτα.

 παρακείμενος π.χ. Εγώ το έχω στείλει το γράμμα. παρακείμενος ή υπερσυντέλικος

Έλεγε πως αυτός το έχει στείλει (ή είχε στείλει) το γράμμα.

 μέλλοντας π.χ. Θα κρατήσει το λόγο του;

μέλλοντας ή θα + παρατατικός  Δεν ήταν βέβαιο αν θα κρατήσει (ή θα κρατούσε) το λόγο του.

 υποτακτική (δευτερεύουσας πρότασης)  π.χ. Αν κλειστούν στη σπηλιά, θα τους πιάσουν οι Τούρκοι.

υποτακτική ή οριστική παρατατικού  Έλεγε πως, αν κλειστούν (ή αν κλείνονταν) στη σπηλιά, θα τους πιάσουν (ή θα τους έπιαναν) οι Τούρκοι.

Άσκηση

 Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο. Ως ρήματα εξάρτησης να

χρησιμοποιήσετε τα ρήματα που βρίσκονται μέσα στις παρενθέσεις.

α. Θα κρατήσεις την υπόσχεσή σου; (Με ρώτησε<..)

β. Αν και δε με προσκάλεσαν, θα πάω. (Είπε<.)

γ. Τι έχει συμβεί; (Αναρωτιόταν<..)

δ. Μην πεις τίποτα σε κανέναν (Με διέταξε<..)

ε. Αν θέλω, μπορώ να ανατρέψω όλα τα σχέδιά σου. (Μου απάντησε<..)

στ. Ετοιμαστείτε για επίθεση (Ο διοικητής τούς διατάζει<..)

ζ. Θα σε βοηθήσω οικονομικά. (Μου υποσχέθηκε<..)

η. Γιατί είσαι αναστατωμένη; (Τη ρώτησε<.)

θ. Θα τον τιμωρήσω, αν δεν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του. (Μου

ανακοίνωσε<.)

ι. Είμαι αθώος. (Ο κατηγορούμενος ισχυριζόταν<..)

ΠΗΓΗ :https://2-protypo-peiramatiko-gymnasio.wikispaces.com/peiramatiko-gymnasio.wikispaces.com/