«Γιατί κύριε να μαθαίνουμε Αρχαία Ελληνικά;» Του Άρη Ιωαννίδη*
Κάθε φορά που μπαίνω στην τάξη προκειμένου να διδάξω το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών «τρέμω» στην ιδέα μήπως δοθεί – για ακόμη μια φορά – η αφορμή να τεθεί το εξής απλοϊκό, αφελές – για το παιδί – και συνάμα επικίνδυνο – για τον καθένα μας – ερώτημα: «Γιατί πρέπει να μαθαίνουμε Αρχαία Ελληνικά; Θα μας χρησιμεύσουν κάπου; Γιατί…;»
Ένα ερώτημα με πολλές παγίδες, η λανθασμένη προσέγγιση κι απάντηση του οποίου ενδέχεται να ισχυροποιήσει άθελά μας την ήδη αρνητική διάθεση πολλών απέναντι στα Αρχαία Ελληνικά. Βέβαια, το ερώτημα αυτό δεν είναι παρά απόρροια της όλης αρνητικής κατάστασης που έχει διαμορφωθεί στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα. Τα Αρχαία έχουν πάρει για τα καλά τον «κατήφορο» και συνεχίζουν. Φρένο σ’ αυτήν την πορεία δε βλέπω να μπαίνει… Αντίθετα κάποιοι ολοένα και βοηθούν στην ξέφρενη αυτή πορεία προς το χάος.
Και το αποκορύφωμα; Έρευνα του Ευρωπαϊκού Δικτύου Επικοινωνίας και Πληροφόρησης κατατάσσει την Ελλάδα μεταξύ των ουραγών στους τομείς των φυσικών σπουδών και της κλασικής παιδείας! Κατέχουμε την 29η θέση μεταξύ 31 ευρωπαϊκών χωρών… Τιμή μας. Η χώρα που γέννησε ίσως την πληρέστερη γλώσσα και θεμελίωσε τον Ανθρωπισμό, γλωσσικά πλέον ψυχορραγεί… Ίσως σε λίγα χρόνια να μη διδάσκεται πλέον στα σχολεία μας. Ίσως να το δούμε κι αυτό…
Τι θα απαντήσουμε, λοιπόν, σ’ αυτό το παιδί που με το δίκιο του ενδεχομένως θα διατυπώσει το παραπάνω ερώτημα, προσμένοντας παράλληλα μια ικανοποιητική απάντηση; Να ξεκινήσουμε από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό; Μάλλον θα το θεωρήσει πληκτικό. Να αναφέρουμε ονόματα «μεγάλων» της αρχαιότητας; Ίσως και να του είναι παντελώς άγνωστα. Να επικαλεστούμε τη γλώσσα που το ίδιο το παιδί χρησιμοποιεί σήμερα; Μα ποια γλώσσα; Ουδεμία – μάλλον – σχέση φέρει με την ελληνική, καθώς κατακλύζεται πλέον από στοιχεία ξένα προς καθετί ελληνικό…
Τι να του απαντήσουμε λοιπόν; Όταν μάλιστα χρόνια τώρα το ρεύμα αφελληνισμού δείχνει να έχει θεριέψει τόσο που ακόμη και οι εκάστοτε κυβερνήσεις μάλλον το θρέφουν παρά τον πολεμούν… Προσωπικά δε θυμάμαι – τουλάχιστον τις τελευταίες δεκαετίες – κάποια προσπάθεια έστω προστασίας της γλώσσας μας. Κάθε άλλο μάλιστα…
Ίσως, όμως, και το παιδί να έχει δίκιο… Γιατί πολύ απλά προσπαθούμε να το φέρουμε σ’ επαφή με τη γλώσσα του μέσα από ένα καταιγισμό συντακτικών, γραμματικών και πάσης φύσεως φαινομένων και κανόνων, που μάλλον «θολώνουν» το μυαλό του και το απομακρύνουν από την ουσία… Ίσως φταίμε γιατί το κάναμε να πιστέψει τελικά ότι τα Αρχαία Ελληνικά είναι όντως μια «νεκρή» γλώσσα, επιβεβαιώνοντας πολλούς…
Είναι ντροπή, λοιπόν, στην ίδια την Ελλάδα, η γλώσσα μας, η γλώσσα των προγόνων μας να παραπαίει… Δε θα μιλήσουμε για τη «μαγεία» της, τη μελωδικότητά της, τον πλούτο της, τη μαθηματική της δομή και για πολλά άλλα για τα οποία κάποιοι ίσως μας αποκαλέσουν ρομαντικούς και γραφικούς. Ούτε βέβαια θα μιλήσουμε για τον κίνδυνο αφελληνισμού που είναι προ των πυλών, γιατί κάποιοι θα μας χαρακτηρίσουν εθνικιστές, κοντόφθαλμους πατριώτες και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο… Πρέπει όμως κάποια στιγμή επιτέλους να μιλήσουμε σε αυτά τα παιδιά που καθημερινά δίνουν τον αγώνα τους πάνω στα θρανία, για τη γλώσσα τους, τη γλώσσα μας. Βέβαια, για κάποια από αυτά ίσως είναι ήδη αργά καθώς έχουν παγιώσει μια πολύ αρνητική εικόνα και είναι δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο, να αλλάξει. Για κάποια άλλα όμως πιστεύω είναι η κατάλληλη στιγμή να τα μυήσουμε στη μαγεία αυτής της γλώσσας. Όχι με υπερβολές. Γιατί ίσως τότε οι πολέμιοι της να αυξηθούν.
Στο ερώτημα, λοιπόν, γιατί να μαθαίνουμε Αρχαία Ελληνικά, η απάντηση πιστεύω είναι απλή. Γιατί είναι η γλώσσα μας…
