ΘΕΜΑ: Το απραγματοποίητο όνειρο των παιδιών για το χριστουγεννιάτικο παιχνίδι
εξαιτίας της εξορίας του πατέρα και της άθλιας οικονομικής κατάστασης της
οικογένειας.
ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: Οι συνέπειες του Εμφυλίου και της εξορίας στην καθημερινότητα της οικογένειας και στην ψυχολογία των παιδιών.
ΝΟΗΜΑ: Στο διήγημά της αυτό, η Έλλη Αλεξίου περιγράφει τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια και την ανέχεια που έχουν να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι μετά τον πόλεμο και τον Eμφύλιο. Η οικογένεια, που μας παρουσιάζεται εδώ, έχει να αντιμετωπίσει τη μεγάλη φτώχεια, που προκαλεί η έλλειψη εργασίας για τη μητέρα αλλά και την απουσία του πατέρα, ο οποίος έχει σταλεί στην εξορία και συνεπώς δεν μπορεί να συνεισφέρει τίποτα στο σπίτι του. Η μητέρα των παιδιών έχει να φροντίσει δυο μικρά παιδιά μόνη της. Αποφασίζει λοιπόν να βγει στο δρόμο να ζητιανέψει, ελπίζοντας στη γρήγορη επιστροφή του άντρα της και τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης. Τα δυο μικρά παιδιά της δε νιώθουν τη δεινή οικονομική θέση στην οποία βρίσκονται, ακολουθούν όμως με ωριμότητα κι εμπιστοσύνη τη μαμά και ονειρεύονται ν’ αποκτήσουν τα παιχνίδια της βιτρίνας, όπως και τα υπόλοιπα παιδιά. Ο σιδερόδρομος της βιτρίνας είναι το πιο ακριβό παιχνίδι, τα παιδικά όμως όνειρα δε μπορούν να σταματήσουν εκεί, περιμένουν τον ερχομό του μπαμπά για να τους τον αγοράσει.
ΔΟΜΗ 1 η Ενότητα: «Η Αγγελικούλα, μόλις… θα του το πω». 2 η Ενότητα: «Στην οδό Αιόλου… για τις γιορτές». 3 η Ενότητα: «Η Αγγελικούλα με τη μαμά… τα σπίτια…
». ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ: 1 η Ενότητα: Το ηλεκτρικό τρενάκι και η προϋπόθεση απόκτησής του. 2 η Ενότητα: Όνειρα και ελπίδες των παιδιών μπροστά στη βιτρίνα. 3 η Ενότητα: Το χαμένο όνειρο των παιδιών.
ΤΕΧΝΙΚΗ: - Κυριαρχεί ο διάλογος, που αποκαλύπτει με ζωντάνια την παιδική ψυχολογία. - Γ’ πρόσωπη αφήγηση από έναν αφηγητή που δε συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται. - Ο αφηγητής δεν έχει συγκεκριμένη οπτική γωνία αλλά μπορεί να βρίσκεται παντού και να τα παρακολουθεί όλα -> Παντογνώστης αφηγητής.
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ: - Διάλογος, που δίνει θεατρική διάσταση στο διήγημα. - Περιγραφές. ΓΛΩΣΣΑ: Απλή δημοτική με λεξιλόγιο της καθημερινής ομιλίας.
ΥΦΟΣ: Απλό και ζωηρό, γεμάτο αφέλεια και ζωντάνια.
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: - Μεταφορές § 4 «Θα πάμε άμα σφίξει ο κόσμος», § 5 «Ανεβοκατεβαίνει στα βουνά, χωρίς να γκρεμίζεται …να σου τον και ξετρυπώνει από την άλλη μεριά της βιτρίνας, και ξαναρχίζει τα ίδια…», § 12 «Ευτυχώς που κι ο σιδερόδρομος δεν είχε φύγει από τη βιτρίνα…Φαινόταν κι αυτός σα στενοχωρημένος», § 14 «Γιατί αυτός είχε έρθει στον κόσμο, μόνο και μόνο για να δώσει χαρά στα παιδιά, και τώρα αντί για χαρά, τους είχε δώσει στενοχώρια», § 15 «…θα’ χουν γεμίσει τα έρημα, τα ορφανεμένα μας τα σπίτια». - Επαναλήψεις §1 & 2 «Θα πάω να σταθώ στην οδός Αιόλου» - «Θα σταθώ στην οδός Αιόλου», § 4 «Θα πάμε άμα σφίξει ο κόσμος. – Και πότε θα σφίξει ο κόσμος;», «- Άμα βγει ο ήλιος. – Κι αν δε βγει ο ήλιος, δε θα πάμε;», § 6 «Δεν μπορούμε να τ’ αγοράσουμε μεις…- Όσα κι αν πιάσουμε, δεν μπορούμε….- Πότε θα μπορέσουμε;», «- Άμα έρθει ο μπα- μπάς σου….- Πότε θα’ ρθει ο μπαμπάς μου;», «- Θα τον αφήσουν πριν από την Πρωτοχρονιά;…- Ναι…ναι…πριν από την Πρωτοχρονιά», «- Να του το πεις όμως και συ… - Ναι…ναι…θα του το πω», § 12 «Μα οι μέρες περνούσαν. Πέρασε κι η Πρωτοχρονιά»,§ 12 & 14 «Φαινόταν κι αυτός σα στενοχωρημένος» - «Κι ο σιδερόδρομος κι αυτός ήταν πολύ στενοχωρημένος», § 13 & 15 «Δεν τους άφησαν οι κακοί άνθρωποι» - «θα’ χουν φύγει οι κακοί άνθρωποι». - Εικόνες (Περιγραφές προσώπων, τοπίων, αντικειμένων): § 5 «Ήταν ένας σιδερόδρομος...και ξαναρχίζει τα ίδια…», § 9 «Τα παιδιά στράφηκαν…ως την οδό Αιόλου», § 12 «Μα οι μέρες περνούσαν….Φαινόταν κι αυτός σα στενοχωρημένος». Αντιθέσεις (Λεκτικές / Νοηματικές): § 13 «- Αν ερχόταν ο μπαμπάς μας από την εξορία» - «Κανένας όμως μπαμπάς δεν ήρθε από την εξορία», § 14 «μόνο και μόνο για να δώσει χαρά στα παιδιά» - «τους είχε δώσει στενοχώρια», § 15 «θα’ χουν φύγει οι κακοί άνθρωποι» - «κι οι καλοί μπαμπάδες θα μας έχουν έρθει», «θα’ χουν γεμίσει» - «τα έρημα, τα ορφανεμένα μας τα σπίτια».
ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ: - Αναπαράσταση των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών της εποχής, όπως επιδρούν στην οικογενειακή ζωή και ιδιαίτερα στην ψυχολογία των παιδιών. - Η φτώχεια πέρα από άλλες αιτίες οφείλεται και στην ανώμαλη πολιτική κατάσταση που οδηγούσε ανθρώπους στην εξορία, με αποτέλεσμα οι οικογένειές τους να φτάνουν στα όρια της αντοχής τους.
ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: Οι συνέπειες του Εμφυλίου και της εξορίας στην καθημερινότητα της οικογένειας και στην ψυχολογία των παιδιών.
ΝΟΗΜΑ: Στο διήγημά της αυτό, η Έλλη Αλεξίου περιγράφει τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια και την ανέχεια που έχουν να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι μετά τον πόλεμο και τον Eμφύλιο. Η οικογένεια, που μας παρουσιάζεται εδώ, έχει να αντιμετωπίσει τη μεγάλη φτώχεια, που προκαλεί η έλλειψη εργασίας για τη μητέρα αλλά και την απουσία του πατέρα, ο οποίος έχει σταλεί στην εξορία και συνεπώς δεν μπορεί να συνεισφέρει τίποτα στο σπίτι του. Η μητέρα των παιδιών έχει να φροντίσει δυο μικρά παιδιά μόνη της. Αποφασίζει λοιπόν να βγει στο δρόμο να ζητιανέψει, ελπίζοντας στη γρήγορη επιστροφή του άντρα της και τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης. Τα δυο μικρά παιδιά της δε νιώθουν τη δεινή οικονομική θέση στην οποία βρίσκονται, ακολουθούν όμως με ωριμότητα κι εμπιστοσύνη τη μαμά και ονειρεύονται ν’ αποκτήσουν τα παιχνίδια της βιτρίνας, όπως και τα υπόλοιπα παιδιά. Ο σιδερόδρομος της βιτρίνας είναι το πιο ακριβό παιχνίδι, τα παιδικά όμως όνειρα δε μπορούν να σταματήσουν εκεί, περιμένουν τον ερχομό του μπαμπά για να τους τον αγοράσει.
ΔΟΜΗ 1 η Ενότητα: «Η Αγγελικούλα, μόλις… θα του το πω». 2 η Ενότητα: «Στην οδό Αιόλου… για τις γιορτές». 3 η Ενότητα: «Η Αγγελικούλα με τη μαμά… τα σπίτια…
». ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ: 1 η Ενότητα: Το ηλεκτρικό τρενάκι και η προϋπόθεση απόκτησής του. 2 η Ενότητα: Όνειρα και ελπίδες των παιδιών μπροστά στη βιτρίνα. 3 η Ενότητα: Το χαμένο όνειρο των παιδιών.
ΤΕΧΝΙΚΗ: - Κυριαρχεί ο διάλογος, που αποκαλύπτει με ζωντάνια την παιδική ψυχολογία. - Γ’ πρόσωπη αφήγηση από έναν αφηγητή που δε συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται. - Ο αφηγητής δεν έχει συγκεκριμένη οπτική γωνία αλλά μπορεί να βρίσκεται παντού και να τα παρακολουθεί όλα -> Παντογνώστης αφηγητής.
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ: - Διάλογος, που δίνει θεατρική διάσταση στο διήγημα. - Περιγραφές. ΓΛΩΣΣΑ: Απλή δημοτική με λεξιλόγιο της καθημερινής ομιλίας.
ΥΦΟΣ: Απλό και ζωηρό, γεμάτο αφέλεια και ζωντάνια.
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: - Μεταφορές § 4 «Θα πάμε άμα σφίξει ο κόσμος», § 5 «Ανεβοκατεβαίνει στα βουνά, χωρίς να γκρεμίζεται …να σου τον και ξετρυπώνει από την άλλη μεριά της βιτρίνας, και ξαναρχίζει τα ίδια…», § 12 «Ευτυχώς που κι ο σιδερόδρομος δεν είχε φύγει από τη βιτρίνα…Φαινόταν κι αυτός σα στενοχωρημένος», § 14 «Γιατί αυτός είχε έρθει στον κόσμο, μόνο και μόνο για να δώσει χαρά στα παιδιά, και τώρα αντί για χαρά, τους είχε δώσει στενοχώρια», § 15 «…θα’ χουν γεμίσει τα έρημα, τα ορφανεμένα μας τα σπίτια». - Επαναλήψεις §1 & 2 «Θα πάω να σταθώ στην οδός Αιόλου» - «Θα σταθώ στην οδός Αιόλου», § 4 «Θα πάμε άμα σφίξει ο κόσμος. – Και πότε θα σφίξει ο κόσμος;», «- Άμα βγει ο ήλιος. – Κι αν δε βγει ο ήλιος, δε θα πάμε;», § 6 «Δεν μπορούμε να τ’ αγοράσουμε μεις…- Όσα κι αν πιάσουμε, δεν μπορούμε….- Πότε θα μπορέσουμε;», «- Άμα έρθει ο μπα- μπάς σου….- Πότε θα’ ρθει ο μπαμπάς μου;», «- Θα τον αφήσουν πριν από την Πρωτοχρονιά;…- Ναι…ναι…πριν από την Πρωτοχρονιά», «- Να του το πεις όμως και συ… - Ναι…ναι…θα του το πω», § 12 «Μα οι μέρες περνούσαν. Πέρασε κι η Πρωτοχρονιά»,§ 12 & 14 «Φαινόταν κι αυτός σα στενοχωρημένος» - «Κι ο σιδερόδρομος κι αυτός ήταν πολύ στενοχωρημένος», § 13 & 15 «Δεν τους άφησαν οι κακοί άνθρωποι» - «θα’ χουν φύγει οι κακοί άνθρωποι». - Εικόνες (Περιγραφές προσώπων, τοπίων, αντικειμένων): § 5 «Ήταν ένας σιδερόδρομος...και ξαναρχίζει τα ίδια…», § 9 «Τα παιδιά στράφηκαν…ως την οδό Αιόλου», § 12 «Μα οι μέρες περνούσαν….Φαινόταν κι αυτός σα στενοχωρημένος». Αντιθέσεις (Λεκτικές / Νοηματικές): § 13 «- Αν ερχόταν ο μπαμπάς μας από την εξορία» - «Κανένας όμως μπαμπάς δεν ήρθε από την εξορία», § 14 «μόνο και μόνο για να δώσει χαρά στα παιδιά» - «τους είχε δώσει στενοχώρια», § 15 «θα’ χουν φύγει οι κακοί άνθρωποι» - «κι οι καλοί μπαμπάδες θα μας έχουν έρθει», «θα’ χουν γεμίσει» - «τα έρημα, τα ορφανεμένα μας τα σπίτια».
ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ: - Αναπαράσταση των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών της εποχής, όπως επιδρούν στην οικογενειακή ζωή και ιδιαίτερα στην ψυχολογία των παιδιών. - Η φτώχεια πέρα από άλλες αιτίες οφείλεται και στην ανώμαλη πολιτική κατάσταση που οδηγούσε ανθρώπους στην εξορία, με αποτέλεσμα οι οικογένειές τους να φτάνουν στα όρια της αντοχής τους.
