ΕΙΣ ΣΑΜΟΝ,ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ-ερμηνεία-φύλλα εργασιας

ΠΗΓΗ 1:http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/229/1687,5389/

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ     Εις Σάμον          Στις τρεις πρώτες στροφές από την ωδή «Εις Σάμον», που εντάσσεται στα Λυρικά, συλλογή δέκα πατριωτικών ωδών, την οποία ο Ανδρέας Κάλβος εξέδωσε στο Παρίσι το 1826, κυριαρχεί πνεύμα ελευθεροφροσύνης και διακρίνονται τα συστατικά γνωρίσματα της καλβικής ποίησης (ηρωική θεματολογία, υψηλός τόνος και ήθος, παραβολική χρήση του αρχαίου ελληνικού μύθου). α' Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται, ζυγόν δουλείας ας έχωσι. Θέλει αρετήν και τόλμην               η ελευθερία. β' Αυτή (και ο μύθος κρύπτει νουν αληθείας*) επτέρωσε τον Ίκαρον· και αν έπεσεν ο πτερωθείς κ' επνίγη            θαλασσωμένος· γ' Αφ' υψηλά όμως έπεσε, και απέθανεν ελεύθερος. Αν γένης σφάγιον άτιμον ενός τυράννου, νόμιζε        φρικτόν τον τάφον. Ανδρέας Κάλβος, Ωδαί, Ίκαρος    * νους αληθείας: αληθινό νόημα Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1 Αναλύστε την προσωποποίηση και εξηγήστε το συλλογισμό που αναπτύσσει ο ποιητής στην πρώτη στροφή. 2 Τι δηλώνει η παρένθετη πρόταση στη δεύτερη στροφή; 3 Γιατί ο ποιητής αναφέρεται στο μύθο του Ίκαρου; Ποιος είναι ο συμβολισμός του και πώς σχετίζεται με το ποίημα;    4 O ποιητής κρατά διττή στάση απέναντι στο θάνατο. Διαβάστε προσεκτικά την τρίτη στροφή και εξηγήστε τη στάση του.   ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ♦  Βρείτε τις δυο κεντρικές εικόνες του ποιήματος και ζωγραφίστε αυτή που σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση. Δώστε τίτλο στη ζωγραφιά σας, επιλέγοντας ένα στίχο του Κάλβου.

Παύλος, Φτερά

Ἀνδρέας Κάλβος - Ὠδαί

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/andreas_kalbos_wdai.htm

---

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η ΛΥΡΑ Ὁ φιλόπατρις Εἰς Δόξαν Εἰς Θάνατον Εἰς τὸν Ἱερὸν Λόχον Εἰς Μούσας Εἰς Χίον Εἰς Πάργαν Εἰς Ἀγαρηνούς Εἰς Ἐλευθερίαν Ὁ Ὠκεανός

ΛΥΡΙΚΑ Ἡ Βρεττανικὴ Μοῦσα Εἰς Ψαρά Τὰ Ἡφαίστεια Εἰς Σάμον Εἰς Σούλι Αἱ Εὐχαί Τὸ Φάσμα Εἰς τὴν Νίκην Εἰς τὸν Προδότην Ὁ Βωμὸς τῆς Πατρίδος

ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΣΙΣ

Ωδαί 

   Με τον λογοτεχνικό όρο Ωδή χαρακτηρίζεται ειδικό είδος της λυρικής ποίησης που φέρεται να πρωτοκαλλιεργήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα κυρίως με εγκωμιαστικό χαρακτήρα, όχι όμως την πνευματική ανάταση του ύμνου, που αποτελούσε την ουσιώδη διαφορά τους.

   Οι ωδές αποτελούσαν στην ουσία τραγούδια που ψάλλονταν από χορευτές εγκωμιάζοντας θεούς, άρχοντες, ήρωες ή πολιτικές καταστάσεις Χαρακτηριστικές τέτοιες ωδές ήταν εκείνες του Πίνδαρου που εγκωμίαζε τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων.

   Οι νεότεροι Έλληνες ποιητές αμέσως μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 έγραψαν ωδές χωρίς όμως να ακολουθούν το παραπάνω αρχαίο τρίπτυχο σύστημα διατηρώντας όμως την επισημότητα και τον μεγαλοπρεπή χαρακτήρα

Ο Κάλβος ανάμεσα σε καθαρολόγους και δημοτικιστές

    Τα έργα του Κάλβου δέχτηκαν αρκετή κριτική από τις δύο επικρατούσες παρατάξεις διανοουμένων της ελληνικής πραγματικότητας. Οι Φαναριώτες από τη μία και οι Επτανήσιοι από την άλλη, αρνήθηκαν στις Ωδές του το δικαίωμα πολιτογράφησης στον χώρο της ελληνικής ποίησης. Ο Κάλβος γεννήθηκε μεν στη Ζάκυνθο και γύρισε εκεί μετά τη συγγραφή των Ωδών του, αλλά δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως Επτανήσιος ποιητής. Δεν ανήκει στη σχολή που παγιωνόταν γύρω από τον Σολωμό και μάλιστα κανένας λόγιος των Επτανήσων δεν τον θεώρησε ποτέ ως Ιόνιο ποιητή. Πολλοί άσκησαν κριτική στη γλώσσα που χρησιμοποιούσε ο Κάλβος, αν και παραδέχονταν την ποίηση του. Το ίδιο και οι Φαναριώτες. Σ’ αντίθεση με τους Έλληνες λόγιους, ο γαλλικός τύπος παρουσιαζόταν ενθουσιασμένος από τα έργα του Κάλβου, τα οποία κατάφεραν να πείσουν τους ξένους πολύ πιο εύκολα απ' ό,τι τους συμπατριώτες του.

   Όσο αφορά τη γλώσσα, ο Κάλβος δεν είχε το θάρρος να απορρίψει την καθαρεύουσα ή τη δημοτική. Η γλωσσική πολλαπλότητα της εποχής του περιοριζόταν σε δύο στάσεις που αντιπαρατάσσονταν στις ωδές του. Στη συμβίωση της δημοτικής με την καθαρεύουσα γίνεται διασταύρωση μεταξύ της ζωντανής φωνής της ζωής και του κόσμου των βιβλίων. Γενικότερα, στα έργα του, ο Κάλβος επιχειρούσε να συνδυάσει δύο αντίθετες δυνάμεις, π.χ. το μυθικό στοιχείο και τα σύγχρονα γεγονότα της εποχής του, τον Δία και τον Θεό, τον νεοκλασικισμό και τον ρομαντισμό.

    Η πρώτη νομιμοποίηση του ποιητή από την ελληνική πλευρά έρχεται από τον Βικέλα και ολοκληρώνεται στην ομιλία του Παλαμά το 1889.

   Η ποίηση του Κάλβου παρουσιάζει ένα όραµα του κόσµου,  που τον καθιστά  αληθινό ποιητή.  

    Οι ιδέες που συνθέτουν αυτό το όραµα είναι η αρετή,  ανδρεία,  η  δόξα,   η φιλοπατρία,   η δικαιοσύνη,   η ελευθερία.   Αυτός ο άξονας των ιδεών φανερώνεται µέσα στις καλβικές ωδές ως παραστασιακή σύλληψη ενός αυθεντικού τρόπου ύπαρξής µας ως ανθρώπων και ως έθνους.

   Στις τρεις πρώτες στροφές από την ωδή «Εις Σάμον», που εντάσσεται στα Λυρικά, συλλογή δέκα πατριωτικών ωδών, την οποία ο Ανδρέας Κάλβος εξέδωσε στο Παρίσι το 1826, κυριαρχεί πνεύμα ελευθεροφροσύνης και διακρίνονται τα συστατικά γνωρίσματα της καλβικής ποίησης (ηρωική θεματολογία, υψηλός τόνος και ήθος, παραβολική χρήση του αρχαίου ελληνικού μύθου).

 ΕΡΜΗΝΕΙΑ

ΘΕΜΑ: Η ελευθερία, το μεγαλύτερο αγαθό για τον άνθρωπο.

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: Οι Έλληνες μπορούν να κατακτήσουν την ελευθερία μόνο με γενναιότητα και αρετή.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ – ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ:

Α΄ΣΤΡΟΦΗ: Αρετή και τόλμη χρειάζονται για την κατάκτηση της ελευθερίας. Φόβος.
Β’ ΣΤΡΟΦΗ: Ο μύθος του Ίκαρου.
Γ’ ΣΤΡΟΦΗ: Ο άνθρωπος αξίζει να θυσιάζει τη ζωή του για την ελευθερία.

    Η πρώτη στροφή, που έχει τη μορφή γνωμικού, λέει ότι όσοι είναι δειλοί και αισθάνονται φόβο τους αξίζει να μένουν δούλοι. Διότι, για να είναι κανείς ελεύθερος, πρέπει να έχει αρετή και τόλμη. 

    Στη δεύτερη στροφή αναφέρεται ο μυθικός `Ικαρος, ο οποίος διέθετε και τις δύο αυτές ιδιότητες. Τα κέρινα φτερά του όμως έλιωσαν από τον ήλιο και ο ίδιος έπεσε και πνίγηκε στη θάλασσα. Ωστόσο, ο `Ικαρος έπεσε από ψηλά και πέθανε ελεύθερος. Αντίθετα, για τον άνθρωπο που γίνεται θύμα ενός τυραννικού καθεστώτος, ο θάνατος είναι φρικτός, ατιμωτικός και άδοξος

Θέλει και Τόλμην η Ελευθερία

Τόλμη.

Η γεννεσιουργός αξία των ύψιστων αγαθών.
Λάθος μας να πιστεύουμε ότι ο τολμηρός δεν φοβάται όταν ρίχνεται στη μάχη.

Ο τολμηρός γνωρίζει τον κίνδυνο.

Αυτή η πλήρης γνώση τον καθιστά ξεχωριστό.
Αυτός που πέφτει σε κινδύνους χωρίς να έχει επίγνωση της επικινδυνότητας των καταστάσεων, είναι απλά ανόητος και η πορεία του στη ζωή είναι άνευ νοήματος.
Θα το παλέψω και θα δούμε…λέει ο δειλός.
Θα το παλέψω και θα νικήσω… φωνάζει ο γενναίος και πράγματι νικητής βγαίνει, άσχετα από την έκβαση του αγώνα του.
Με τραύματα; ναι, νικητής όμως.
Ο τολμών νικά, αυτός που επιχειρεί, κερδίζει τη ζωή.

ΤΕΧΝΙΚΗ:

-          Το ποιητικό «εγώ» δε συμμετέχει στην αφήγηση.

-          Δε θέλει να εκφράσει τα προσωπικά του συναισθήματα.

-          Πρόθεσή του να τονώσει το ηθικό των Ελλήνων.

-          Το επίθετο άλλοτε τοποθετείται μετά το ουσιαστικό και άλλοτε πριν απ’ αυτό: ΕΠΙΤΑΞΗ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ που συνηθίζεται στην ιταλική γλώσσα.

ΓΛΩΣΣΑ: 

Ιδιόμορφη, καθαρεύουσα με διάσπαρτους τύπους της δημοτικής και της αρχαϊζουσας.
ΥΦΟΣ: Σοβαρό, μεγαλόπρεπο, άλλοτε με υψηλούς τόνους και άλλοτε σε χαμηλούς, λυρικούς.
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: Εικόνες.

ΣΤΙΧΟΥΡΓΙΚΗ:

-          Ιδιόρυθμη.

-          Στηρίζεται στο αρχαϊκό και στο ιταλικό μετρικό σύστημα αλλά με πολλές ιδιαιτερότητες.

-          Δε χρησιμοποιεί ομοιοκαταληξία.

-          Η στροφή του αποτελείται από πέντε στίχους με χαρακτηριστικό τον πέμπτο, ο οποίος είναι πεντασύλλαβος και τονίζεται στη τέταρτη συλλαβή.

ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ:

-          Επίκεντρο η ελευθερία.

-          Χρησιμοποιεί την ελληνική μυθολογία για να εξυπηρετήσει τον στόχο του.

-          Συσχετίζει το μύθο με την πραγματικότητα.

-          Οι ιδέες του παρελθόντος αποτελούν τους καθοδηγητές του παρόντος.

-          Ο ποιητής ευαισθητοποιεί τον αναγνώστη και του προκαλεί ψυχική ανάταση και ευφορία.

Ένα γενικότερο συµπέρασµα: 

 ο ποιητής επιδιώκει να µας κάνει να ενστερνιστούµε ως στάση ζωής, αυτό που και ο ίδιος επιχείρησε να πραγµατώσει· την ελευθερία ως το υπέρτατο αγαθό της ζωής: η ελευθερία δεν χαρίζεται, αλλά κατακτάται µε σκληρό αγώνα. 

Το πνεύµα και η πράξη του ελευθέρως υπάρχειν δεν µας το παραχωρεί κανένας τύραννος, κανένας «σωτήρας», κανένας απεσταλµένος ή χαρισµατικός δυνάστης. Απεναντίας αναδύεται, όταν οι άνθρωποι, και στην περίπτωση εδώ οι σκλαβωµένοι Έλληνες, είναι αποφασισµένοι να συντρίψουν την τυραννία· γενικότερα δε, όταν κηρύσσουν τον πόλεµο στην εγκόσµια κυριαρχία των πάσης φύσεως τυράννων και της υπεροψίας τους.

 Δημ. Τζωρτζόπουλος Δρ. φιλοσοφίας-Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ02

Ανδρέας Κάλβος

Ανδρέας Κάλβος (Ζάκυνθος 1792 - Λονδίνο 1869)

Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ

    Ο Ανδρέας Κάλβος γεννήθηκε στην Ζάκυνθο το 1792. Ο πατέρας του, Ιωάννης Κάλβος, ήταν ένας Κερκυραίος κρητικής καταγωγής που παντρεύτηκε την Αδριανή Ρουκάνη. Το 1801-2 ο πατέρας εγκαταλείπει τη μητέρα, παίρνει μαζί του τα δυο παιδιά, τον Ανδρέα και τον αδελφό του Νικόλαο, και εγκαθίσταται στο Λιβόρνο της Ιταλίας, όπου πεθαίνει το 1812. Ο Ανδρέας χωρίζει από τον αδελφό του, Νικόλαο, ο οποίος θα πάει στην Τεργέστη και θα σταδιοδρομήσει στο εμπόριο. Ο Ανδρέας πηγαίνει στην Φλωρεντία όπου γνωρίζει τον μεγάλο λόγιο και ποιητή Ούγκο Φώσκολο. Η φιλία τους θα κρατήσει χρόνια. Ο Ανδρέας Κάλβος σπουδάζει Ελληνική, Λατινική και Ιταλική φιλολογία, ταυτόχρονα παραδίδει μαθήματα, αρχίζει τις πρώτες λογοτεχνικές του προσπάθειες και συμμερίζεται τις φιλελεύθερες ιδέες του Φώσκολου. Οι δυο φίλοι, κατατρεχόμενοι για τις ιδέες τους, καταφεύγουν το 1815 στην Ελβετία και την επόμενη χρονιά στην Αγγλία, όπου ο Φώσκολος πεθαίνει δώδεκα χρόνια αργότερα. Στο Λονδίνο ο Κάλβος διδάσκει, γράφει, μεταφράζει. Παντρεύεται μια Αγγλίδα, η οποία του χαρίζει μια κόρη, τις χάνει όμως και τις δύο το 1820. Επιστρέφει στην Φλωρεντία και από εκεί ξανά στην Ελβετία, όταν ξεσπά η Ελληνική Επανάσταση.
    Με διαλέξεις, ομιλίες, δημοσιεύματα ενθαρρύνει Έλληνες και Φιλέλληνες. Το 1824 τυπώνει στην Γενεύη τις πρώτες δέκα Ωδές και στο Παρίσι, όπου συνεχίζει την πατριωτική δράση, το 1826, τις δέκα επόμενες. Εδώ ο Κάλβος σταματά την δημιουργική ενασχόλησή του με την ποίηση και, φλεγόμενος από ενθουσιασμό, κατεβαίνει στο Ναύπλιο να πολεμήσει. Ήδη όμως έχουν αρχίσει οι εμφύλιες διαμάχες, οι οποίες τον απογοητεύουν. Έτσι, μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια εγκαταλείπει το Ναύπλιο και εγκαθίσταται στην Κέρκυρα, όπου στην αρχή εργάζεται ως οικοδιδάσκαλος, μετά γίνεται καθηγητής της "θεωρητικής φιλοσοφίας" στην Ιόνιο Ακαδημία και το 1841 διευθυντής στο Ιόνιο Γυμνάσιο.   

      Απογοητευμένος από τις περιστάσεις, τα παρατά όλα και ξαναγυρίζει το 1852 στο Λονδίνο, όπου ξεκινά μια νέα ζωή. Το 1853 παντρεύεται τη σαραντάρα Σαρλότ Ουώνταμς, η οποία έχει ένα ιδιωτικό σχολείο, όπου και διδάσκει ο Κάλβος εις το εξής. Εκεί ο ποιητής των Ωδών θα ζήσει ευτυχισμένος τα τελευταία δεκαέξι χρόνια της ζωής του. Πέθανε στο Λονδίνο, στις 30 Νοεμβρίου 1869.

    Το 1888, σε μια διάλεξη στον "Παρνασσό", ο Κωστής Παλαμάς προβάλλει το έργο του Κάλβου, το οποίο από τότε κερδίζει ευρεία αναγνώριση.

 ΒΑΣΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ

Ο Κάλβος οραματίζεται έναν κόσμο με κυρίαρχες ιδέες την αρετή, την ανδρεία, τη φιλοπατρία, τη δικαιοσύνη,την ελευθερία. Η αρετή είναι η κυρίαρχη έννοια και προϋπόθεση για να υπάρξουν όλες οι άλλες. Όταν έχει κανείς αρετή περιφρονεί τη σκλαβιά, τον πόνο και το θάνατο.

 Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ

Είναι άκρως προσωπική. Περιέχει αρχαιοπρεπείς εκφράσεις και λέξεις με ανάλογη αρχαιοπρεπή σύνταξη.Είναι γλώσσα που διακρίνεται για τον υψηλό της τόνο και την τολμηρή ιδιοτυπία της. Αυτό δίνει αρκετή ρητορεία στις ωδές, αλλά και λυρική τόλμη (τολμηρές ποιητικές εικόνες).

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Η ωδή "Εις Σάμον" είναι η τέταρτη ωδή της δεύτερης συλλογής του Ανδρέα Κάλβου με τίτλο "Λυρικά", που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1826. Η ωδή, που αποτελείται από είκοσι τέσσερις στροφές, θα πρέπει να γράφτηκε γύρω στο Σεπτέμβριο του 1824, μετά την απόκρουση της τουρκικής επίθεσης κατά της Σάμου. Ο ποιητής εξυμνεί στην ωδή τις φυσικές ομορφιές της Σάμου, καθώς και την ανδρεία και τη γενναιότητα των κατοίκων της. Το απόσπασμα που θα αναλύσουμε είναι οι τρεις πρώτες στροφές της ωδής, στις οποίες περιέχονται οι ιδεολογικές αξίες του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ - ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ

• επτέρωσε = έδωσε φτερά.
• `Ικαρος = είναι ο γνωστός από τη μυθολογία γιος του Δαίδαλου, ο οποίος φεύγοντας από το Λαβύρινθο του Μίνωα στην Κρήτη με τα κέρινα φτερά που του είχε φτιάξει ο πατέρας του, έπεσε και πνίγηκε στη θάλασσα. Ξέχασε την προειδοποίηση του πατέρα του να μην πετά πολύ ψηλά και ο ήλιος έλιωσε τις φτερούγες του.
• αφ' υψηλά = από ψηλά.

ΔΟΜΗ

Το ποίημα αποτελεί μια ενιαία νοηματική ενότητα.

ΑΝΑΛΥΣΗ - ΕΡΜΗΝΕΙΑ

α΄στροφή

Κυρίαρχη έννοια είναι ο φόβος που παρουσιάζεται προσωποποιημένος ως τρομερός δυνάστης(χάλκεον χέρι) που παραλύει τον άνθρωπο, τον μετατρέπει σε ανδράποδο. Όποιος συμβιβάζεται με μια τέτοια ζωή, ο δειλός, είναι άξιος της δουλείας. Στην αντίπερα όχθη υπάρχει ο τολμηρός, γενναίος, αδούλωτος στο φρόνημα και στη ζωή άνθρωπος που κινείται προς την ελευθερία και αγωνίζεται για την πραγμάτωση της αρετής.

β΄-γ΄ στροφή

Εδώ ο ποιητής παρουσιάζει τους δύο τύπους θανάτου που αντιστοιχούν στους δύο τύπους ανθρώπων που προαναφέρθηκαν. Ο ελευθερόφρων πεθαίνει ελεύθερος, γιατί έμαθε να ζει ελεύθερα. Ο δουλόφρων απεναντίας, που έχει ενδώσει στον τύραννο, γίνεται σφάγιον άτιμον στα χέρια του τυράννου: βρίσκει φρικτό, ατιμωτικό θάνατο, γιατί και η ζωή του ήταν ατιμωτική. Ο δοξασμένος θάνατος είναι πάντοτε δείγμα και σήμα των υπάρξεων και των λαών που ποθούν την ελευθερία. Ο Ίκαρος συμβολίζει την ελευθερία που ταυτίζεται με τον επώδυνο αγώνα για την πραγματοποίησή της, πέρα από τον φόβο. Ωστόσο,ο ατιμωτικός θάνατος είναι σήμα και μοιραία συνέπεια ενός δουλόφρονος βίου και ενός εξίσου ραγιάδικου λαού.  

ΙΔΕΕΣ  

• "Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία". Προϋπόθεση της ελευθερίας είναι η ευψυχία, η γενναιότητα και η ανδρεία, η αρετή. Η δειλία είναι η αιτία της δουλείας και της σκλαβιάς.
• Η ζωή κάτω από το ζυγό της τυραννίας δεν έχει νόημα και αξία.
• Η ελευθερία δε χαρίζεται, αλλά είναι έπαθλο που το κερδίζει ο άνθρωπος με σκληρό αγώνα.
• Ο θάνατος που προέρχεται από την τυραννία είναι φρικτός και ατιμωτικός.
• Στους δειλούς αξίζει η τυραννία και η σκλαβιά.

ΣΤΙΧΟΣ-ΤΕΧΝΙΚΗ

• 5στιχες στροφές
• Οι 4 πρώτοι στίχοι 7σύλλαβοι ανομοιοκατάληκτοι
• Ο 5ος 5σύλλαβος

Συχνοί οι διασκελισμοί ανάμεσα στους στίχους και στις στροφές, που δίνουν στο ποίημα ρυθμό, διδακτικό ύφος και ρητορικό τόνο.

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

• Εικόνες (οπτικές-ακουστικές)
• Αντιθέσεις (ζυγόν δουλείας-ελευθερία)
• Προσωποποίηση (της ελευθερίας)
• Παρήχηση (του π-τ-κ-ρ στη β΄ σροφή:η πτώση του Ίκαρου και το νόημά της, του φ-τ-ν στον 5^ο στ. της γ΄στροφής:η ατίμωση του δουλοπρεπούς θανάτου)
• Υπερβατά σχήματα (το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται: ρίγος από δέος, αν γένης σφάγιον άτιμον ενός τυράννου, νόμιζε φρικτόν τον τάφον: ρίγος από αποσροφή)
• πηγή:http://pierfilologia.blogspot.com/2014/04/blog-post_312.html

                                                                                    

Ακολουθεί ένα video της εκπαιδευτικής τηλεόρασης για τον ποιητή...

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ

http://alexgger.blogspot.com/2013/11/blog-post_5394.html

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ (1792 - 1869)

Ρομαντικός, αρχαιολάτρης και νεοκλασικιστής ποιητής. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, μεγάλωσε και σπούδασε στο Λιβόρνο, την Πίζα και τη Φλωρεντία, «ανοίχτηκε» στη Βιέννη, το Παρίσι και το Λονδίνο, όπου δίδασκε ιταλικά στους Έλληνες και έγραφε πατριωτικά, πολιτικής υφής ποιήματα, που άρεσαν πολύ στους ξένους, ιδιαίτερα στους Γάλλους και τους Ιταλούς, αλλά συναντούσαν απόρριψη από τα ελληνόφωνα κέντρα της εποχής, όπως το Φανάρι, προ του Αγώνα, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης αλλά και μετά..

Ρομαντικός, αρχαιολάτρης και νεοκλασικιστής ποιητής. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, μεγάλωσε και σπούδασε στο Λιβόρνο, την Πίζα και τη Φλωρεντία, «ανοίχτηκε» στη Βιέννη, το Παρίσι και το Λονδίνο, όπου δίδασκε ιταλικά στους Έλληνες και έγραφε πατριωτικά, πολιτικής υφής ποιήματα, που άρεσαν πολύ στους ξένους, ιδιαίτερα στους Γάλλους και τους Ιταλούς, αλλά συναντούσαν απόρριψη από τα ελληνόφωνα κέντρα της εποχής, όπως το Φανάρι, προ του Αγώνα, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης αλλά και μετά...

Η ένσταση των Ελλήνων ήταν η γλώσσα του Κάλβου. Ούτε καθαρεύουσα ούτε δημοτική τη θεωρούσαν, ενώ ταυτόχρονα τους ξένιζε η ανάμειξη των ρομαντικών πατριωτικών κηρυγμάτων με την αυστηρότητα και κάθε άλλο παρά λυρικότητα του λόγου, όπως είχαν συνηθίσει από τον συνομήλικό του Σολωμό.
Είναι χαρακτηριστική η «Ωδή εις Σάμον» από τα «Λυρικά», που θεωρούνται (10 στον αριθμό) το σπουδαιότερο έργο του. Πρόκειται για την πιο γνωστή ωδή του Κάλβου, μελοποιημένη από τον Μίκη Θεοδωράκη, που ξεκινά με τους εξής στίχους: «Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται, ζυγόν δουλείας ας έχωσι, θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία». Τον Κάλβο συνεπήρε η Ελληνική Επανάσταση, τον έφερε στο Ναύπλιο, αλλά τον έδιωξε σύντομα η μελαγχολία από τη διχόνοια που διαπίστωσε το 1827. Εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα, όπου δίδαξε στην Ιόνιο Ακαδημία και αργότερα πήγε πάλι στη Αγγλία, όπου πραγματοποίησε δεύτερο γάμο.

Πηγή: http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23572&subid=2&pubid=40676965

Εις Σάμον

Στροφή πρώτη.
 Όσοι το χάλκεον χέρι
βαρύ του φόβου αισθάνονται,
ζυγόν δουλείας, ας έχωσι·
θέλει αρετήν και τόλμην
η ελευθερία.......

Ο μύθος του Ίκαρου στον Ανδρέα Κάλβο (Ωδή εις Σάμον)

http://diavatagirgenis.blogspot.com/2015/12/blog-post.html

Όσοι το χάλκεον χέρι
βαρύ του φόβου αισθάνονται,
ζυγόν δουλείας, ας έχωσι·
θέλει αρετήν και τόλμην
                η ελευθερία.                    5

     Αυτή (και ο μύθος κρύπτει
νουν αληθείας) επτέρωσε
τον Ίκαρον· και αν έπεσεν
ο πτερωθείς κ' επνίγη
                θαλασσωμένος·            10

     Αφ' υψηλά όμως έπεσε,
και απέθανεν ελεύθερος. ―
Αν γένης σφάγιον άτιμον
ενός τυράννου, νόμιζε
                φρικτόν τον τάφον.      15

Οι τρεις πρώτες στροφές από την Ωδή εις Σάμον είναι ίσως από τις ωραιότερες σε όλη την καλβική ποίηση. Η ωδή, εμπνευσμένη από ελληνική νίκη στη Σάμο σε βάρος των Τούρκων στη διάρκεια του Αγώνα, διαπνέεται κι αυτή από το γνωστό πατριωτικό πνεύμα που χαρακτηρίζει τη γραφή του ποιητή μας, ενώ είναι πλήρης από τις οικείες έννοιες-κλειδιά που απαντούν και αλλού στα ποιήματά του: αρετή, ελευθερία, τόλμη, αλήθεια.

Στην πράξη οι τρεις πρώτες στροφές αποτελούν μια σειρά από εικόνες, στις οποίες ενσωματώνονται αρμονικά γνωμολογικού περιεχομένου αποφάνσεις και η συμβολική ερμηνεία του μύθου του Ίκαρου. Και οι τρεις μαζί αποτελούν ένα ολοκληρωμένο σχόλιο του ποιητή για την αξία της ελευθερίας, έστω κερδισμένης δια του θανάτου, και για την ατίμωση που επιφυλάσσεται στον δούλο της τυραννίας και του φόβου, μια ατίμωση που συνοδεύει τον υποταγμένο σκλάβο μέχρι και τον ίδιο τον τάφο του.

Η πρώτη ήδη εικόνα του κειμένου μάς καλεί να φανταστούμε τον προσωποποιημένο Φόβο ως ένα είδος ανθρώπινης χίμαιρας, όπου το χιμαιρικό τμήμα, το χάλκινο χέρι, ακουμπά με όλο το μεταλλικό του βάρος στο σώμα του δειλού. Το μέρος του δούλειου σώματος που υπονοείται πρέπει να είναι ο αυχένας, όπως φαίνεται έμμεσα από την αμέσως επόμενη εικόνα, αυτή του αροτριώντος ζώου, το οποίο δέχεται στον αυχένα τον ζυγό του αρότρου, προκειμένου να οργώσει, με όλο το βάρος του αλετριού που σέρνει πίσω του. Οι τρεις πρώτοι στίχοι συνηχούν αρμονικά με τους τρεις τελευταίους του χωρίου μας, όπου ο Φόβος ανεβαίνει μια βαθμίδα στην κλίμακα της ανθρωποποίησης και ενσαρκώνεται στη μορφή του Τυράννου, ενώ η αόριστη εικόνα του ζώου με το ζυγό στον αυχένα υλοποιείται επίσης σε μια βαθμίδα υπέρτερη, αλλά εδώ στην κλίμακα της σκληρότητας: το ζώο του οργώματος γίνεται το σφάγιο της θυσίας, όταν ολοκληρώνεται η χρησιμότητά του για τον Φόβο-Τύραννο.

            Στην επόμενη, δεύτερη στροφή, εμφανίζεται λογικά το αντίστροφο είδωλο του Φόβου, η προσωποποιημένη Ελευθερία. Είναι αυτή που πρέπει να φανταστούμε ότι φοράει κυριολεκτικά στην πλάτη του Ίκαρου τα φτερά του πετάγματος, αντί για τον Δαίδαλο του μύθου, ο οποίος σημειωτέον διαγράφεται διακριτικά εντελώς από την αφήγηση. Κατά ένα σχεδόν μαγικό τρόπο αυτή η προσωποποίηση της αφηρημένης, της σχεδόν άυλης και ανάλαφρης έννοιας της Ελευθερίας έχει πολύ περισσότερη επίδραση πάνω στον Ίκαρο από τον κλασικό, πολύ ανθρώπινο, συμπαγή και υλικό, αλλά εδώ εξαφανισμένο Δαίδαλο. Τον οδηγεί στα ύψη εκείνα, στα οποία μόνο οι εσωτερικά ελεύθεροι άνθρωποι μπορούν να ανυψωθούν. Με έναν τρόπο σχεδόν καβαφικό δεν είναι η κατάκτηση του στόχου που έχει την ύψιστη αξία, αλλά η προσπάθεια: το ταξίδι προς την ελευθερία σε έχει κάνει ήδη ελεύθερο άνθρωπο, χωρίς να έχει πια σημασία αν θα φτάσεις μέχρι την ουράνια επικράτειά της. Ωσάν μετέωρο ο Ίκαρος πέφτει στη θάλασσα και πνίγεται, αλλά ο υγρός του τάφος είναι ο ίδιος ο ιλαρός κυματισμός της ελευθερίας, όχι το φριχτό ρίγος του θανάτου που δοκιμάζει ο δούλος (βλ. στ. 13-15).

            Ο Κάλβος ερμηνεύει με έναν δικό του τρόπο τον μύθο του Ίκαρου. Εδώ ο Ίκαρος δεν είναι ο ασύνετος νέος που παραβιάζει τις συμβουλές του πατέρα του -γι’ αυτό και ο Δαίδαλος είναι απών ως περιττός- και τα όρια που έχουν θέσει οι θεοί ανάμεσα στους ίδιους και στο ανθρώπινο γένος. Δεν οδηγείται στην Ύβρη και τη συνακόλουθη θεία Νέμεση. Είναι ο ίδιος ο θεϊκός κόσμος και η υψηλή ανάσσά του, η Ελευθερία, η οποία τον προσκαλεί να ανέβει στον ουρανό. Ωστόσο ο Κάλβος αναγνωρίζει, με έναν έμμεσο τρόπο, ότι η δική του ερμηνεία του μύθου δεν είναι η μόνη. Ο υπέροχος γνωμολογικός παρενθετικός στίχος και ο μύθος κρύπτει νουν αληθείας αποτελεί ένα κάλεσμα στον αναγνώστη να ανακαλύψει ο ίδιος το δικό του μυστικό, κρυμμένο νόημα που κρύβεται μέσα στη μυθική αφήγηση, όπως στα έγκατα της γης κρύβεται ένας ενδεχόμενος κρυφός θησαυρός. Από την άποψη, λοιπόν, της χρήσης του αρχαίου μύθου, εδώ ο Κάλβος αποτελεί ένα πρότυπο για μια γόνιμη αξιοποίηση της αρχαίας κληρονομιάς στη νεοελληνική γραμματεία.

ΕΙΣ ΣΑΜΟΝ,  ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ

https://www.youtube.com/watch?v=32b6HgZTglw&feature=emb_logo

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ,ΕΙΣ ΣΑΜΟΝ

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1	Αναλύστε την προσωποποίηση και εξηγήστε το συλλογισμό που αναπτύσσει ο ποιη τής στην πρώτη στροφή.
2	Τι δηλώνει η παρένθετη πρόταση στη δεύτερη στροφή;
3	Γιατί ο ποιητής αναφέρεται στο μύθο του Ίκαρου; Ποιος είναι ο συμβολισμός του  και πώς σχετίζεται με το ποίημα;
4	O ποιητής κρατά διττή στάση απέναντι στο θάνατο. Διαβάστε προσεκτικά την τρίτη στροφή και εξηγήστε τη στάση του.
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑ ΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
♦	Βρείτε τις δυο κεντρικές εικόνες του ποιήματος και ζωγραφίστε αυτή που σας έκανε  μεγαλύτερη εντύπωση. Δώστε τίτλο στη ζωγραφιά σας, επιλέγοντας ένα στίχο του Κάλβου.      2 . ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ https://fliphtml5.com/xpqa/wcpm/basic ΣΕΛ.49-50