Πρώτο Καλοκαίρι
Ι Οι τρεις αδελφές το πρώτο καλοκαίρι αγοράζουν ψάθινα καπέλα. Μέσα από την αφήγηση της Κατερίνας παρουσιάζονται το κτήμα που μένει η πλούσια οικογένειά της, τα πρόσωπα της οικογένειας και ιδιαίτερα η πολωνέζα γιαγιά, το φυσικό περιβάλλον κ.ά. Στις αναμνήσεις που παρουσιάζονται από τα προηγούμενα χρόνια ξε- χωρίζουν τα θέματα της καθημερινής ζωής, οι ασχολίες, οι επισκέ- ψεις του κυρίου Λούζη, οι γκουβερνάντες, η Mademoiselle Ζίνα και η Miss Γκοστ και οι κυριακάτικες εκδρομές με τον πατέρα. Στη συ- νέχεια παρουσιάζονται η θεία Τερέζα και ο βιασμός της από τον πρώην αρραβωνιαστικό της, ο Μάριος Παρηγόρης και οι επισκέ- ψεις του στο σπίτι των κοριτσιών και η γειτόνισσά τους, η Καπά ταινα.
ΙΙ Η Κατερίνα δείχνει την αγάπη της για την Πολωνέζα γιαγιά ενώ η μητέρα της εκφράζει την ανησυχία για την κατάσταση της κόρης της, που τον τελευταίο καιρό είναι πολύ νευρική. Σε λίγο φτάνει η Λήδα Παρηγόρη, η αδελφή του Μάριου, που φέρνει μια πρόσκληση για τα κορίτσια για τη βδομάδα που ακολουθούσε. Η συγγρα- φέας βρίσκει ευκαιρία, με μια αναδρομή στο παρελθόν να παρου- σιάσει όλη την οικογένεια Παρηγόρη, τη γνωριμία των γονιών, το γάμο τους και τη γέννηση των δύο παιδιών τους. Το βράδυ, στη συγκέντρωση στον κήπο, όλα τα παιδιά διασκεδάζουν και χορεύουν ενώ λίγο πριν το τέλος της βραδιάς, ο Στέφανος φιλάει τη Μαρία μπροστά στα έκπληκτα μάτια της Κατερίνας και του Μάριου.
ΙΙΙ Τα κορίτσια επισκέπτονται τον πατέρα τους και η Κατερίνα βρί- σκει την ευκαιρία να παρουσιάσει τις ευχάριστες αναμνήσεις μαζί του. Πολλές φορές μαζί τους στις εκδρομές ήταν και ο θείος Αγησίλαος και τα ξαδέλφια τους, ο Αντρίκος και η Έλλη. Μια από Μαργαρίτας Λυμπεράκη,
Τα Ψάθινα Καπέλα ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ αυτές τις εκδρομές μάλιστα στην παραλία είχε απρόσμενη κατάλη- ξη, λόγω του άδειου ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου του πατέρα. Η Κατερίνα στη συνέχεια μοιράζεται τις σκέψεις και τις αναμνήσεις της για τα οικογενειακά της βιώματα. Ανάμεσα σε αυτές ξεχωρίζει η επίσκεψη στο κτήμα του κυρίου Λούζη, όπου η Ινφάντα συναντά ένα άλογο το Ρωμαίο και ζητά να τον αποκτήσει.
IV Η Μαρία επισκέπτεται το σπίτι του Κρητικού. Εκεί συναντάει το γιο του με τον οποίο κάνει έρωτα. Επιστρέφοντας στο σπίτι ανα- κοινώνει στην οικογένειά της ότι θέλει να παντρευτεί. V Ο χρόνος περνά, οι θύμησες και οι αναμονές δεν είναι αρκετές. Ώρα για δράση. VI Μια νύκτα βροχερή ο Μάριος επισκέπτεται το σπίτι των κοριτσιών και ομολογεί την αγάπη του προς τη Μαρία, ενώ αυτή καταλαβαί- νει πως αυτός θα είναι ο άντρας της. Ένα άλλο πρωϊνό ο Νικήτας έρχεται στο κτήμα να παραβγεί με την Ινφάντα στο τρέξιμο με τα άλογα. Στο μεταξύ όλοι στο σπίτι είναι απασχολημένοι με το γάμο της Μαρίας. Ο παππούς φροντίζει για την κατασκευή του σπιτιού και η μητέρα ετοιμάζει τα προικιά της. Ο Μάριος επισκέπτεται το σπίτι συχνά ενώ οι προετοιμασίες του γάμου προχωρούν. Ο γάμος έγινε στα τέλη του καλοκαιριού σε ένα μικρό εκκλησάκι με όλους τους συγγενείς. VII Η Κατερίνα χαίρεται τη φθινοπωριάτικη φύση που αποτελεί ερέθι- σμα για τη φαντασία και τις σκέψεις της. Κάνει μακρινούς περιπά- τους προς το σπίτι του κυρίου Λούζη και φαντάζεται την πολωνέζα γιαγιά να εγκαταλείπει την οικογένειά της. Η παρέα των παιδιών συναντιέται και συζητά για τις συγγραφικές της δραστηριότητες. Η Κατερίνα μια μέρα πηγαίνοντας προς το σπίτι του κυρίου Λούζη συναντά το Δαβίδ τον αστρονόμο, ο οποίος τον τελευταίο καιρό βάλθηκε να μετατρέψει ένα μέρος του σπιτιού του σε αστεροσκο- Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ πείο. Στη δουλειά είχε προσλάβει τον Καπάτο, ένα άνθρωπο που περνά πολύ από τον καιρό του στη φυλακή, για να τον υποστηρίξει. Από εκείνη τη μέρα η Κατερίνα κάνει συχνά τη διαδρομή ελπίζο- ντας πως θα ξαναδεί το Δαβίδ. Σε έναν από αυτούς τους περιπά- τους της επισκέπτεται και την οικογένεια του Καπάτου. Δεύτερο Καλοκαίρι I Οι σκέψεις της κυρίας Λώρας Παρηγόρη, οι σχέσεις της με τους ανθρώπους γύρω της, τον άντρα της και τα πράγματα. Ο Μάριος και η Μαρία ξεκινούν τη ζωή τους και περιμένουν το πρώτο τους παι δί. Οι μέρες περνούν και η Μαρία κυριεύεται από φόβο και αγωνία για τη γέννα. Σε μια από τις επισκέψεις της κυρίας Παρηγόρη στο σπίτι του ζευγαριού, παρεμβάλλεται το ημερολόγιό της στο οποίο εξιστορούνται οι διακοπές της στην Αιδηψό και η συμπάθειά της για έναν άντρα που συνάντησε εκεί. Από τις σκέψεις της μαθαίνου με ότι θεωρεί το γιο της τυχερό που παντρεύτηκε τη Μαρία, γιατί είναι μια γυναίκα υποταγμένη. ΙΙ Σε μια επίσκεψη στο σπίτι της Ρουθ η Κατερίνα παρατηρεί κάθε κίνηση του Δαβίδ. Μια άλλη μέρα που πήγε για γλυκά σε ένα ζα- χαροπλαστείο τον συναντά εκεί και κάθονται για λίγο μαζί. Από δω και εμπρός η Κατερίνα μηχανεύεται τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει το Δαβίδ να την προσέξει. Στην προσπάθειά της αυτή άρχισε να βγαίνει με έναν άλλο νεαρό, τον Πετρή, με στόχο να κάνει το Δαβίδ να ζηλέψει. ΙΙΙ Η Κατερίνα αναφέρεται στα αίτια που χώρισε η μητέρα από τον πατέρα της, τον οποίο φρόντιζε πια η γιαγιά και στην αποφασιστι- κότητα και την επιμονή της μητέρας για το διαζύγιο. Μια μεγάλη πυρκαγιά που ξεσπά στα γειτονικά βουνά, που ξυπνά στον καθέ- να διαφορετικά συναισθήματα και γίνεται αιτία να συγκρουστεί η Κατερίνα με την τολμηρή Ινφάντα. Η Ινφάντα γενικά ήταν δύσκο- λη στις σχέσεις της με τους ανθρώπους και δύσκολα έκανε παρέες. Μαργαρίτας Λυμπεράκη,
Τα Ψάθινα Καπέλα ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Μόνο με μια συμμαθήτριά της είχε συνδεθεί για λίγο χρονικό διά στημα και περισσότερο με το Νικήτα με τον οποίο περνούσαν πολύ χρόνο μαζί.
ΙV Η Κατερίνα βλέπει τη μητέρα της να κρατά ένα γράμμα και υποθέ τει ότι έχει αλληλογραφία με τον κύριο Λούζη με τον οποίο μάλλον είναι ερωτευμένη. Η ίδια μετά από ένα περίπατο που είχε κάνει με το Δαβίδ συνειδητοποιεί πως είναι βαθιά ερωτευμένη μαζί του. Και ενώ βρίσκεται στο δωμάτιο της Ινφάντας και της ομολογεί τον έρωτά της και την προκαλεί να ομολογήσει και αυτή τον έρωτά της με το Νικήτα, έφτασε η ώρα του τοκετού για τη Μαρία. Την επόμενη μέρα στο σπίτι ήρθε και ο πατέρας για να δει τη Μαρία και το παιδί.
V Ενώ ο Μάριος και η Μαρία είναι απασχολημένοι με τη φροντίδα του παιδιού, η Κατερίνα διαπιστώνει ότι ο Δαβίδ συναντιέται με την κυρία Παρηγόρη και κυριεύεται από ζήλεια από τη μια και από την άλλη συνειδητοποιεί πόσο ερωτευμένη είναι με το Δαβίδ. Μια μέρα επισκέπτεται το σπίτι της κυρίας Παρηγόρη και προσπαθεί να αντλήσει πληροφορίες για τις σχέσεις της με το Δαβίδ από την κόρη της τη Λήδα. Αποφασίζει και η ίδια να επισκέπτεται τη Ρουθ, τη μητέρα του Δαβίδ, πράγμα που κάνει και η κυρία Παρηγόρη.
VΙ Μια Κυριακή βράδυ η Κατερίνα πήγε στο αστεροσκοπείο του Δα- βίδ για να δουν μαζί τον ουρανό. Εκεί ο Δαβίδ τη φίλησε. Επιστρέ- φει στο σπίτι το πρωί. Μόνο η Ινφάντα είχε αντιληφθεί την απουσία της. Τρίτο Καλοκαίρι Ι Μια μέρα μετά το θάνατο της γιαγιάς η Κατερίνα και η Ινφάντα επισκέπτονται τον πατέρα τους και του κοινοποιούν ότι δεν έχουν αντίρρηση να παντρευτεί. Ο Νικήτας σχεδιάζει να φανερώσει τον Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα 40 ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ έρωτά του στην Ινφάντα και της στέλλει σημείωμα για να τη συνα- ντήσει κρυφά, αλλά τελικά δεν το καταφέρνει. Η Κατερίνα όλο το χειμώνα έζησε με την ανάμνηση του Δαβίδ ο οποίος επιτέλους έρχεται και η Κατερίνα τον επισκέπτεται στο σπίτι του. Εκεί συναντά και πάλιν την κυρία Παρηγόρη. Στην επιστροφή της πληροφορείται για το φόνο του Καπάτου, του παιδιού μιας φτωχής οικογένειας από τον Κουβέλη, για το λόγο ότι είχε καβγαδίσει με το γιο του. Η υπόθεση έκλεισε γρήγορα τελικά με μια γενναιόδωρη αποζημίωση που δόθηκε στη φτωχή οικογένεια των Καπάτων.
ΙΙ Η Κατερίνα κατασκοπεύει τη μητέρα της, την οποία είδε να χώνε- ται σε ένα σπίτι. Μετά από λίγη ώρα την είδε και πάλι να κάθεται σε ένα ζαχαροπλαστείο με τον κύριο Λούζη και το Δαβίδ. Υποψιάζε- ται ότι μάλλον είχε συναντηθεί με τον κύριο Λούζη. Το απόγευμα επιστρέφει στο σπίτι με στόχο να ερευνήσει τις αιτίες που ήταν η μητέρα της εκεί. Εκεί συναντάει το γέροντα, μέσα από τις διηγή- σεις του οποίου, καθώς και μέσα από τις περιγραφές του ημερολογίου του γιου του, γνωρίζει το γιο του τον Αντρέα, τα ταξίδιά του, τις ιδέες του και τις περιπέτειές του και γοητεύεται. Ο γέροντας αρνείται να αποκαλύψει το μυστικό της μητέρας της. Μετά από λίγες μέρες η Κατερίνα γνωρίζει και τη Νίνα, την πρώην γυναίκα του Αντρέα με τον οποίο είχε αποκτήσει ένα παιδί. Η Νίνα αποκαλύπτει ότι, γνωρίζει ήδη τον Νικήτα για τον οποίο δείχνει έντονο ενδιαφέρον.
ΙΙΙ Ένα πρωινό ενώ γινόταν το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία ο Νικήτας προσπάθησε να φιλήσει την Ινφάντα, αλλά αυτή ανεξήγητα τον απέφυγε. Ο Δαβίδ στο πανηγύρι πλησιάζει την Κατερίνα. Σε λίγο συναντούν στο πανηγύρι την υπόλοιπη παρέα. Η Νίνα χρησιμοποιώντας μια δικαιολογία παίρνει το Νικήτα και φεύγουν, ενώ η Κατερίνα φεύγει με την Ινφάντα. Σε λίγο ο Νικήτας βρίσκεται μόνος με τη Νίνα και τη φιλά. Την άλλη μέρα αποφασίζει να απο- μακρυνθεί από την Ινφάντα. Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ 41 IV Η Μαρία ζει μια ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή. Το παιδί της ο Γιάννης μεγαλώνει και δένει την οικογένεια ενώ αυτή περιμένει ήδη και δεύτερο παιδί. Ο άντρας της δουλεύει μαζί με τον πατέρα του και όλα δείχνουν ότι θα γίνει ένας επιτυχημένος γιατρός. Από το ημερολόγιο της κυρίας Παρηγόρη μαθαίνουμε τους προβλημα- τισμούς της σε σχέση με την υποταγή και την απελευθέρωση της γυναίκας. Επίσης, μαθαίνουμε ότι είναι ερωτευμένη με το Δαβίδ. V Η Κατερίνα επισκέπτεται συχνά το γέροντα της Κηφισιάς και εντυ- πωσιάζεται με τις ιστορίες που της διαβάζει για το γιο του Αντρέα. Ο Δαβίδ της κοινοποιεί ότι θα πάρει σοβαρές αποφάσεις, αλλά αυτή τον αποφεύγει. Μια μέρα το σπίτι του γέροντα επισκέπτεται και η μητέρα της, ενώ η Κατερίνα κρύβεται στο διπλανό δωμάτιο με στόχο να μάθει το μυστικό της. Με την επιστροφή της στο σπίτι μια έκπληξη την περιμένει. Όλοι ενθουσιασμένοι την πληροφορούν ότι ο Δαβίδ τη ζήτησε σε γάμο. Αυτή, όμως, με το άκουσμα της είδησης αναστατώνεται και αισθάνεται ότι την εξαναγκάζουν να παντρευτεί.
VI Η Κατερίνα κατορθώνει να πλησιάσει το γραφειάκι της μητέρας της και να ανακαλύψει το μυστικό της. Η μητέρα της διατηρεί αλ ληλογραφία με την πολωνέζα γιαγιά για πολλά χρόνια. Το σπίτι του γέροντα ήταν ο χώρος που έστελλε τα γράμματα η γιαγιά. Την άλλη μέρα τον επισκέπτεται και πάλιν. Αυτός της εξομολογείται πως ήταν ερωτευμένος με τη γιαγιά της, αλλά τελικά την κέρδισε ο παππούς της. Την είχε αγαπήσει παράφορα και ότι αυτή η αγάπη τον έκανε να διακόψει τις σχέσεις του με τον ξάδελφό του και παπ- πού της. Πριν φύγει από το σπίτι του ο γέροντας την πληροφορεί ότι θα έλθει ο Αντρέας.
VII Η Κατερίνα ονειρεύεται ότι ο Αντρέας φτάνει και επισκέπτεται το σπίτι τους. Του ζητά να φύγει μαζί του και ο Αντρέας της δίνει ραντεβού για το επόμενο πρωί. Όμως, το επόμενο πρωί ο Αντρέας Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ φεύγει χωρίς αυτήν. Μετά από το όνειρο αυτό η Κατερίνα κοινο- ποιεί στην οικογένειά της, ότι δε θα παντρευτεί το Δαβίδ, αλλά θα ξεκινήσει για το γύρο του κόσμου. VIII Η συγγραφέας αναρωτιέται αν έχει μεταφέρει σωστά αυτά που έχουν συμβεί αυτά τα τρία καλοκαίρια και δηλώνει την αδυναμία της να προβλέψει το μέλλον.
2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ Τα πρόσωπα Τα πρόσωπα στο μυθιστόρημα μπορούν να εξεταστούν σε διάφορες κατηγορίες. Είναι πρώτα απ’ όλα ο κόσμος των τριών κοριτσιών, της Μαρίας, της Ινφάντας και της Κατερίνας. Η τελευταία είναι αυτή που μας δίνει και τα περισσότερα κομμάτια της αφήγησης και αφήνει να φανούν περισσότερα στοιχεία για τον εαυτό της. Είναι ένα κορίτσι με ανησυχίες, που χαίρεται να είναι κοντά στη φύση, που της αρέσει να προκαλεί τους άλλους, αν χρειαστεί λέει ψέματα ή δημιουργεί σενάρια για να πετύχει τους στόχους της. Έντονα συναισθηματική και ευαίσθητη αλλά ταυτόχρονα και ριψοκίν- δυνη, δεν ησυχάζει αν δε λύσει το μυστήριο, αν δεν ανασκαλίσει το παρελθόν, αν δεν αποκαλύψει τα μυστικά, αν δεν πάρει πρωτοβουλίες για διευθετήσεις όπως η ίδια τις αντιλαμβάνεται. Όλοι συχνά την κοιτάζουν με απορία και φόβο για τις αντιδράσεις της και δυσανασχετούν με τις απρόβλεπτες ενέργειές της. Ερωτεύεται αλλά η απόφαση για γάμο γι’ αυτό το ανυπόταχτο πνεύμα δεν είναι εύκολη. Η δίψα για περιπέτεια, για να γυρίσει τον κόσμο είναι ισχυ- ρή. Η μεγάλη αδελφή της, η Μαρία είναι πολύ διαφορετική. Είναι φτιαγμένη για τις απλές χαρές της ζωής. Τις επιδιώκει και τις κατα κτά. Πετυχαίνει τους στόχους της, να παντρευτεί και να αποκτήσει παιδιά και αυτό την ικανοποιεί. Είναι πρόθυμη να υποταχτεί σε ένα άντρα και την οικογένεια. Όλα τα φιλτράρει από το φίλτρο της λογικής, αυτό που υποβάλλει τη σιγουριά μιας ευτυχισμένης απλής καθημερινής ζωής. Η μεσαία αδελφή, παρά το γεγονός ότι είναι όμορφη δεν είναι καθόλου κοινωνική. Για τους πολλούς είναι μα- Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ κρινή και απρόσιτη. Είναι πολύ επιλεκτική, με πάθος για τα πράγ- ματα που αγαπά και ξεχωρίζει. Αγαπά το Νικήτα αλλά δεν έχει τη δεξιότητα να χειριστεί σωστά τη σχέση τους. Συμπεριφέρεται τόσο άτσαλα που τον διώχνει μακριά της. Και γύρω από τα τρία κορίτσια οι αγαπημένοι τους. Οι τρεις νεα ροί που τις ερωτεύονται και οι οποίοι μοιάζουν μεταξύ τους. Όλοι γόνοι καλών οικογενειών, που έχουν τη στήριξή τους και προο- ρίζονται για σπουδές και καλές θέσεις στην κοινωνία. Ο Μάριος νεαρός γιατρός που δουλεύει μαζί με τον πατέρα του, αγαπά τη Μαρία και την παντρεύεται. Ο Νικήτας, παθιασμένος κι αυτός με τα άλογα, όπως και η Ινφάντα, με την οποία είναι ερωτευμένος. Ο ίδιος, όμως, αποδεικνύεται εύκολη λεία για τα δίχτυα μια άλλης γυναίκας, της Νίνας. Και ο Δαβίδ, ο εβραϊκής καταγωγής αστρο- νόμος, που αγαπά την Κατερίνα και που εντυπωσιάζει τους πάντες με τις επιδόσεις του στην αστρονομία και με τη μεταμόρφωση του σπιτιού του σε αστεροσκοπείο. Και οι τρεις τους παρουσιάζονται σε σημαντικό βαθμό μονοδιάστατοι και επιφανειακοί χαρακτήρες. Δε διακρίνονται από βασανιστικές αναζητήσεις, ούτε αντιμετωπί- ζουν διλήμματα για να πάρουν τις αποφάσεις τους. Δρουν με μια επιπολαιότητα που αποδίδεται γενικά σε όλους τους αντρικούς χαρακτήρες του μυθιστορήματος, χωρίς τις ευαισθησίες και τις ανη- συχίες των γυναικείων χαρακτήρων. Μόνο ο Αντρέας, που υπάρ- χει στη φαντασία της Κατερίνας είναι ο άνθρωπος που παρά τις έντονες «αδυναμίες» του χαρακτήρα του και την «άστατη» ζωή του, φαίνεται να έχει φτιάξει τη δική του, ιδιόμορφη φιλοσοφία για τη ζωή την οποία ακολουθεί πιστά, γι αυτό εξάλλου και ασκεί τόσο έντονη επιρροή στην Κατερίνα. Εκτός από τους νέους που ερωτεύονται και ζευγαρώνουν είναι τα υπόλοιπα πρόσωπα των οικογενειών τους. Η μητέρα με το μεγάλο της μυστικό, την αξιοπρεπή στάση κατά το χωρισμό, τις μικρές καθημερινές έγνοιες, τις φροντίδες, τις παρεξηγήσεις και τις συγκρούσεις με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Η θεία Τερέζα με τις τραυματικές της εμπειρίες, η πολωνέζα γιαγιά και ο μύθος γύρω από το πέρασμά της και το δυναμικό και χειραφετημένο χαρακτή ρα της και ο παππούς που είναι δοσμένος στην κήπο του. Δίπλα Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ τους στέκεται η Ροδιά, η υπηρέτρια, με τον αυταρχικό της χαρα- κτήρα. Ο πατέρας και ο θείος Αγησίλαος, δύο πρόσωπα που πα- ρουσιάζονται από τα πιο επιπόλαια του αντρικού πληθυσμού του μυθιστορήματος, οι οποίοι δέχονται τις φροντίδες της γιαγιάς. Από την οικογένεια Παρηγόρη, η Λώρα, η μητέρα του Μάριου, είναι η γυναίκα που περιγράφεται πιο έντονα και αδρά στο μυθιστόρημα. Η γυναίκα που έχει το αίσθημα του ανικανοποίητου από τη ζωή της, που έχει δοθεί με πάθος στον κήπο και τα τριαντάφυλλά της. Είναι η γυναίκα που αποτελεί την ανταγωνίστρια της Κατερίνας στην προσπάθειά της να κατακτήσει τον Δαβίδ. Τα αποσπάσματα από το ημερολόγιό της αποκαλύπτουν πολύ προσωπικά της βιώμα- τα, το βαθμό ικανοποίησής της από τις επιλογές της, τις συμπάθειες και τους έρωτές της. Από την οικογένεια του Δαβίδ η Ρούθ, η μη- τέρα του, εβραϊκής καταγωγής, είναι μια άλλη περίπτωση γυναίκας με τα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά της, που συμβάλλει στην ολοκλή- ρωση της γενικότερης εικόνας της γυναίκας έτσι όπως επιχειρείται στο μυθιστόρημα. Στο έργο υπάρχουν άλλοι δύο ενδιαφέροντες χαρακτήρες. Ο ένας είναι ο πατέρας του Αντρέα, ο συγγραφέας της Κηφισιάς, που έχει αφιερωθεί στη συγγραφή του μυθιστορήματος για το γιο του. Ο άνθρωπος που αγάπησε με πάθος τη γιαγιά της Κατερίνας, αλλά την έχασε από τον παππού και στο τέλος γίνεται ο διαμεσολαβητής για τη μυστική αλληλογραφία μητέρας και πολωνέζας γιαγιάς. Ο άλλος είναι ο κύριος Λούζης, ο επιφανής πολύ πλούσιος αστός, που όλο και γυροφέρνει τη μητέρα της Κατερίνας στο κτήμα. Αμείβει καλά τον περβολάρη του, ίσως, γιατί διατηρεί κάποια σχέση με την κόρη. Είναι ο χαρακτήρας που προκαλεί μόνιμα την αντιπάθειά της Κατερίνας. Ελάχιστοι είναι οι χαρακτήρες στο βιβλίο, που δεν ανήκουν στην αστική τάξη, κάποιοι μόνο γείτονες που είναι περιφρονημένοι από τους πολλούς, φτωχοί, μεροκαματιάρηδες. Είναι ένας δευτερεύων πληθυσμός που ολοκληρώνει την γενικότερη εικόνα που έχει απο- τυπωθεί στο μυαλό της έφηβης Κατερίνας για τον κόσμο που την περιβάλλει. Η ίδια ωστόσο τους αντιμετωπίζει με αγάπη και τρυ- φερότητα. Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Όσον αφορά γενικά τη διαγραφή των χαρακτήρων μπορεί να ει πωθεί πως η συγγραφέας έχει αποδειχθεί ικανότατη στο ζωντάνε- μά τους και τη γρήγορη ολοκλήρωσή τους μπροστά στα μάτια του αναγνώστη. Τα πρόσωπα ολόκληρα και ανάγλυφα εκδηλώνουν μπροστά μας σκέψεις, προθέσεις, συναισθήματα, πράξεις, τόσο πα- ραστατικά που μπορεί να ειπωθεί πως αποτελούν την κύρια δύναμη του ζωντανέματος της υπόθεσης του έργου.
Ι Οι τρεις αδελφές το πρώτο καλοκαίρι αγοράζουν ψάθινα καπέλα. Μέσα από την αφήγηση της Κατερίνας παρουσιάζονται το κτήμα που μένει η πλούσια οικογένειά της, τα πρόσωπα της οικογένειας και ιδιαίτερα η πολωνέζα γιαγιά, το φυσικό περιβάλλον κ.ά. Στις αναμνήσεις που παρουσιάζονται από τα προηγούμενα χρόνια ξε- χωρίζουν τα θέματα της καθημερινής ζωής, οι ασχολίες, οι επισκέ- ψεις του κυρίου Λούζη, οι γκουβερνάντες, η Mademoiselle Ζίνα και η Miss Γκοστ και οι κυριακάτικες εκδρομές με τον πατέρα. Στη συ- νέχεια παρουσιάζονται η θεία Τερέζα και ο βιασμός της από τον πρώην αρραβωνιαστικό της, ο Μάριος Παρηγόρης και οι επισκέ- ψεις του στο σπίτι των κοριτσιών και η γειτόνισσά τους, η Καπά ταινα.
ΙΙ Η Κατερίνα δείχνει την αγάπη της για την Πολωνέζα γιαγιά ενώ η μητέρα της εκφράζει την ανησυχία για την κατάσταση της κόρης της, που τον τελευταίο καιρό είναι πολύ νευρική. Σε λίγο φτάνει η Λήδα Παρηγόρη, η αδελφή του Μάριου, που φέρνει μια πρόσκληση για τα κορίτσια για τη βδομάδα που ακολουθούσε. Η συγγρα- φέας βρίσκει ευκαιρία, με μια αναδρομή στο παρελθόν να παρου- σιάσει όλη την οικογένεια Παρηγόρη, τη γνωριμία των γονιών, το γάμο τους και τη γέννηση των δύο παιδιών τους. Το βράδυ, στη συγκέντρωση στον κήπο, όλα τα παιδιά διασκεδάζουν και χορεύουν ενώ λίγο πριν το τέλος της βραδιάς, ο Στέφανος φιλάει τη Μαρία μπροστά στα έκπληκτα μάτια της Κατερίνας και του Μάριου.
ΙΙΙ Τα κορίτσια επισκέπτονται τον πατέρα τους και η Κατερίνα βρί- σκει την ευκαιρία να παρουσιάσει τις ευχάριστες αναμνήσεις μαζί του. Πολλές φορές μαζί τους στις εκδρομές ήταν και ο θείος Αγησίλαος και τα ξαδέλφια τους, ο Αντρίκος και η Έλλη. Μια από Μαργαρίτας Λυμπεράκη,
Τα Ψάθινα Καπέλα ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ αυτές τις εκδρομές μάλιστα στην παραλία είχε απρόσμενη κατάλη- ξη, λόγω του άδειου ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου του πατέρα. Η Κατερίνα στη συνέχεια μοιράζεται τις σκέψεις και τις αναμνήσεις της για τα οικογενειακά της βιώματα. Ανάμεσα σε αυτές ξεχωρίζει η επίσκεψη στο κτήμα του κυρίου Λούζη, όπου η Ινφάντα συναντά ένα άλογο το Ρωμαίο και ζητά να τον αποκτήσει.
IV Η Μαρία επισκέπτεται το σπίτι του Κρητικού. Εκεί συναντάει το γιο του με τον οποίο κάνει έρωτα. Επιστρέφοντας στο σπίτι ανα- κοινώνει στην οικογένειά της ότι θέλει να παντρευτεί. V Ο χρόνος περνά, οι θύμησες και οι αναμονές δεν είναι αρκετές. Ώρα για δράση. VI Μια νύκτα βροχερή ο Μάριος επισκέπτεται το σπίτι των κοριτσιών και ομολογεί την αγάπη του προς τη Μαρία, ενώ αυτή καταλαβαί- νει πως αυτός θα είναι ο άντρας της. Ένα άλλο πρωϊνό ο Νικήτας έρχεται στο κτήμα να παραβγεί με την Ινφάντα στο τρέξιμο με τα άλογα. Στο μεταξύ όλοι στο σπίτι είναι απασχολημένοι με το γάμο της Μαρίας. Ο παππούς φροντίζει για την κατασκευή του σπιτιού και η μητέρα ετοιμάζει τα προικιά της. Ο Μάριος επισκέπτεται το σπίτι συχνά ενώ οι προετοιμασίες του γάμου προχωρούν. Ο γάμος έγινε στα τέλη του καλοκαιριού σε ένα μικρό εκκλησάκι με όλους τους συγγενείς. VII Η Κατερίνα χαίρεται τη φθινοπωριάτικη φύση που αποτελεί ερέθι- σμα για τη φαντασία και τις σκέψεις της. Κάνει μακρινούς περιπά- τους προς το σπίτι του κυρίου Λούζη και φαντάζεται την πολωνέζα γιαγιά να εγκαταλείπει την οικογένειά της. Η παρέα των παιδιών συναντιέται και συζητά για τις συγγραφικές της δραστηριότητες. Η Κατερίνα μια μέρα πηγαίνοντας προς το σπίτι του κυρίου Λούζη συναντά το Δαβίδ τον αστρονόμο, ο οποίος τον τελευταίο καιρό βάλθηκε να μετατρέψει ένα μέρος του σπιτιού του σε αστεροσκο- Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ πείο. Στη δουλειά είχε προσλάβει τον Καπάτο, ένα άνθρωπο που περνά πολύ από τον καιρό του στη φυλακή, για να τον υποστηρίξει. Από εκείνη τη μέρα η Κατερίνα κάνει συχνά τη διαδρομή ελπίζο- ντας πως θα ξαναδεί το Δαβίδ. Σε έναν από αυτούς τους περιπά- τους της επισκέπτεται και την οικογένεια του Καπάτου. Δεύτερο Καλοκαίρι I Οι σκέψεις της κυρίας Λώρας Παρηγόρη, οι σχέσεις της με τους ανθρώπους γύρω της, τον άντρα της και τα πράγματα. Ο Μάριος και η Μαρία ξεκινούν τη ζωή τους και περιμένουν το πρώτο τους παι δί. Οι μέρες περνούν και η Μαρία κυριεύεται από φόβο και αγωνία για τη γέννα. Σε μια από τις επισκέψεις της κυρίας Παρηγόρη στο σπίτι του ζευγαριού, παρεμβάλλεται το ημερολόγιό της στο οποίο εξιστορούνται οι διακοπές της στην Αιδηψό και η συμπάθειά της για έναν άντρα που συνάντησε εκεί. Από τις σκέψεις της μαθαίνου με ότι θεωρεί το γιο της τυχερό που παντρεύτηκε τη Μαρία, γιατί είναι μια γυναίκα υποταγμένη. ΙΙ Σε μια επίσκεψη στο σπίτι της Ρουθ η Κατερίνα παρατηρεί κάθε κίνηση του Δαβίδ. Μια άλλη μέρα που πήγε για γλυκά σε ένα ζα- χαροπλαστείο τον συναντά εκεί και κάθονται για λίγο μαζί. Από δω και εμπρός η Κατερίνα μηχανεύεται τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει το Δαβίδ να την προσέξει. Στην προσπάθειά της αυτή άρχισε να βγαίνει με έναν άλλο νεαρό, τον Πετρή, με στόχο να κάνει το Δαβίδ να ζηλέψει. ΙΙΙ Η Κατερίνα αναφέρεται στα αίτια που χώρισε η μητέρα από τον πατέρα της, τον οποίο φρόντιζε πια η γιαγιά και στην αποφασιστι- κότητα και την επιμονή της μητέρας για το διαζύγιο. Μια μεγάλη πυρκαγιά που ξεσπά στα γειτονικά βουνά, που ξυπνά στον καθέ- να διαφορετικά συναισθήματα και γίνεται αιτία να συγκρουστεί η Κατερίνα με την τολμηρή Ινφάντα. Η Ινφάντα γενικά ήταν δύσκο- λη στις σχέσεις της με τους ανθρώπους και δύσκολα έκανε παρέες. Μαργαρίτας Λυμπεράκη,
Τα Ψάθινα Καπέλα ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Μόνο με μια συμμαθήτριά της είχε συνδεθεί για λίγο χρονικό διά στημα και περισσότερο με το Νικήτα με τον οποίο περνούσαν πολύ χρόνο μαζί.
ΙV Η Κατερίνα βλέπει τη μητέρα της να κρατά ένα γράμμα και υποθέ τει ότι έχει αλληλογραφία με τον κύριο Λούζη με τον οποίο μάλλον είναι ερωτευμένη. Η ίδια μετά από ένα περίπατο που είχε κάνει με το Δαβίδ συνειδητοποιεί πως είναι βαθιά ερωτευμένη μαζί του. Και ενώ βρίσκεται στο δωμάτιο της Ινφάντας και της ομολογεί τον έρωτά της και την προκαλεί να ομολογήσει και αυτή τον έρωτά της με το Νικήτα, έφτασε η ώρα του τοκετού για τη Μαρία. Την επόμενη μέρα στο σπίτι ήρθε και ο πατέρας για να δει τη Μαρία και το παιδί.
V Ενώ ο Μάριος και η Μαρία είναι απασχολημένοι με τη φροντίδα του παιδιού, η Κατερίνα διαπιστώνει ότι ο Δαβίδ συναντιέται με την κυρία Παρηγόρη και κυριεύεται από ζήλεια από τη μια και από την άλλη συνειδητοποιεί πόσο ερωτευμένη είναι με το Δαβίδ. Μια μέρα επισκέπτεται το σπίτι της κυρίας Παρηγόρη και προσπαθεί να αντλήσει πληροφορίες για τις σχέσεις της με το Δαβίδ από την κόρη της τη Λήδα. Αποφασίζει και η ίδια να επισκέπτεται τη Ρουθ, τη μητέρα του Δαβίδ, πράγμα που κάνει και η κυρία Παρηγόρη.
VΙ Μια Κυριακή βράδυ η Κατερίνα πήγε στο αστεροσκοπείο του Δα- βίδ για να δουν μαζί τον ουρανό. Εκεί ο Δαβίδ τη φίλησε. Επιστρέ- φει στο σπίτι το πρωί. Μόνο η Ινφάντα είχε αντιληφθεί την απουσία της. Τρίτο Καλοκαίρι Ι Μια μέρα μετά το θάνατο της γιαγιάς η Κατερίνα και η Ινφάντα επισκέπτονται τον πατέρα τους και του κοινοποιούν ότι δεν έχουν αντίρρηση να παντρευτεί. Ο Νικήτας σχεδιάζει να φανερώσει τον Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα 40 ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ έρωτά του στην Ινφάντα και της στέλλει σημείωμα για να τη συνα- ντήσει κρυφά, αλλά τελικά δεν το καταφέρνει. Η Κατερίνα όλο το χειμώνα έζησε με την ανάμνηση του Δαβίδ ο οποίος επιτέλους έρχεται και η Κατερίνα τον επισκέπτεται στο σπίτι του. Εκεί συναντά και πάλιν την κυρία Παρηγόρη. Στην επιστροφή της πληροφορείται για το φόνο του Καπάτου, του παιδιού μιας φτωχής οικογένειας από τον Κουβέλη, για το λόγο ότι είχε καβγαδίσει με το γιο του. Η υπόθεση έκλεισε γρήγορα τελικά με μια γενναιόδωρη αποζημίωση που δόθηκε στη φτωχή οικογένεια των Καπάτων.
ΙΙ Η Κατερίνα κατασκοπεύει τη μητέρα της, την οποία είδε να χώνε- ται σε ένα σπίτι. Μετά από λίγη ώρα την είδε και πάλι να κάθεται σε ένα ζαχαροπλαστείο με τον κύριο Λούζη και το Δαβίδ. Υποψιάζε- ται ότι μάλλον είχε συναντηθεί με τον κύριο Λούζη. Το απόγευμα επιστρέφει στο σπίτι με στόχο να ερευνήσει τις αιτίες που ήταν η μητέρα της εκεί. Εκεί συναντάει το γέροντα, μέσα από τις διηγή- σεις του οποίου, καθώς και μέσα από τις περιγραφές του ημερολογίου του γιου του, γνωρίζει το γιο του τον Αντρέα, τα ταξίδιά του, τις ιδέες του και τις περιπέτειές του και γοητεύεται. Ο γέροντας αρνείται να αποκαλύψει το μυστικό της μητέρας της. Μετά από λίγες μέρες η Κατερίνα γνωρίζει και τη Νίνα, την πρώην γυναίκα του Αντρέα με τον οποίο είχε αποκτήσει ένα παιδί. Η Νίνα αποκαλύπτει ότι, γνωρίζει ήδη τον Νικήτα για τον οποίο δείχνει έντονο ενδιαφέρον.
ΙΙΙ Ένα πρωινό ενώ γινόταν το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία ο Νικήτας προσπάθησε να φιλήσει την Ινφάντα, αλλά αυτή ανεξήγητα τον απέφυγε. Ο Δαβίδ στο πανηγύρι πλησιάζει την Κατερίνα. Σε λίγο συναντούν στο πανηγύρι την υπόλοιπη παρέα. Η Νίνα χρησιμοποιώντας μια δικαιολογία παίρνει το Νικήτα και φεύγουν, ενώ η Κατερίνα φεύγει με την Ινφάντα. Σε λίγο ο Νικήτας βρίσκεται μόνος με τη Νίνα και τη φιλά. Την άλλη μέρα αποφασίζει να απο- μακρυνθεί από την Ινφάντα. Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ 41 IV Η Μαρία ζει μια ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή. Το παιδί της ο Γιάννης μεγαλώνει και δένει την οικογένεια ενώ αυτή περιμένει ήδη και δεύτερο παιδί. Ο άντρας της δουλεύει μαζί με τον πατέρα του και όλα δείχνουν ότι θα γίνει ένας επιτυχημένος γιατρός. Από το ημερολόγιο της κυρίας Παρηγόρη μαθαίνουμε τους προβλημα- τισμούς της σε σχέση με την υποταγή και την απελευθέρωση της γυναίκας. Επίσης, μαθαίνουμε ότι είναι ερωτευμένη με το Δαβίδ. V Η Κατερίνα επισκέπτεται συχνά το γέροντα της Κηφισιάς και εντυ- πωσιάζεται με τις ιστορίες που της διαβάζει για το γιο του Αντρέα. Ο Δαβίδ της κοινοποιεί ότι θα πάρει σοβαρές αποφάσεις, αλλά αυτή τον αποφεύγει. Μια μέρα το σπίτι του γέροντα επισκέπτεται και η μητέρα της, ενώ η Κατερίνα κρύβεται στο διπλανό δωμάτιο με στόχο να μάθει το μυστικό της. Με την επιστροφή της στο σπίτι μια έκπληξη την περιμένει. Όλοι ενθουσιασμένοι την πληροφορούν ότι ο Δαβίδ τη ζήτησε σε γάμο. Αυτή, όμως, με το άκουσμα της είδησης αναστατώνεται και αισθάνεται ότι την εξαναγκάζουν να παντρευτεί.
VI Η Κατερίνα κατορθώνει να πλησιάσει το γραφειάκι της μητέρας της και να ανακαλύψει το μυστικό της. Η μητέρα της διατηρεί αλ ληλογραφία με την πολωνέζα γιαγιά για πολλά χρόνια. Το σπίτι του γέροντα ήταν ο χώρος που έστελλε τα γράμματα η γιαγιά. Την άλλη μέρα τον επισκέπτεται και πάλιν. Αυτός της εξομολογείται πως ήταν ερωτευμένος με τη γιαγιά της, αλλά τελικά την κέρδισε ο παππούς της. Την είχε αγαπήσει παράφορα και ότι αυτή η αγάπη τον έκανε να διακόψει τις σχέσεις του με τον ξάδελφό του και παπ- πού της. Πριν φύγει από το σπίτι του ο γέροντας την πληροφορεί ότι θα έλθει ο Αντρέας.
VII Η Κατερίνα ονειρεύεται ότι ο Αντρέας φτάνει και επισκέπτεται το σπίτι τους. Του ζητά να φύγει μαζί του και ο Αντρέας της δίνει ραντεβού για το επόμενο πρωί. Όμως, το επόμενο πρωί ο Αντρέας Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ φεύγει χωρίς αυτήν. Μετά από το όνειρο αυτό η Κατερίνα κοινο- ποιεί στην οικογένειά της, ότι δε θα παντρευτεί το Δαβίδ, αλλά θα ξεκινήσει για το γύρο του κόσμου. VIII Η συγγραφέας αναρωτιέται αν έχει μεταφέρει σωστά αυτά που έχουν συμβεί αυτά τα τρία καλοκαίρια και δηλώνει την αδυναμία της να προβλέψει το μέλλον.
2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ Τα πρόσωπα Τα πρόσωπα στο μυθιστόρημα μπορούν να εξεταστούν σε διάφορες κατηγορίες. Είναι πρώτα απ’ όλα ο κόσμος των τριών κοριτσιών, της Μαρίας, της Ινφάντας και της Κατερίνας. Η τελευταία είναι αυτή που μας δίνει και τα περισσότερα κομμάτια της αφήγησης και αφήνει να φανούν περισσότερα στοιχεία για τον εαυτό της. Είναι ένα κορίτσι με ανησυχίες, που χαίρεται να είναι κοντά στη φύση, που της αρέσει να προκαλεί τους άλλους, αν χρειαστεί λέει ψέματα ή δημιουργεί σενάρια για να πετύχει τους στόχους της. Έντονα συναισθηματική και ευαίσθητη αλλά ταυτόχρονα και ριψοκίν- δυνη, δεν ησυχάζει αν δε λύσει το μυστήριο, αν δεν ανασκαλίσει το παρελθόν, αν δεν αποκαλύψει τα μυστικά, αν δεν πάρει πρωτοβουλίες για διευθετήσεις όπως η ίδια τις αντιλαμβάνεται. Όλοι συχνά την κοιτάζουν με απορία και φόβο για τις αντιδράσεις της και δυσανασχετούν με τις απρόβλεπτες ενέργειές της. Ερωτεύεται αλλά η απόφαση για γάμο γι’ αυτό το ανυπόταχτο πνεύμα δεν είναι εύκολη. Η δίψα για περιπέτεια, για να γυρίσει τον κόσμο είναι ισχυ- ρή. Η μεγάλη αδελφή της, η Μαρία είναι πολύ διαφορετική. Είναι φτιαγμένη για τις απλές χαρές της ζωής. Τις επιδιώκει και τις κατα κτά. Πετυχαίνει τους στόχους της, να παντρευτεί και να αποκτήσει παιδιά και αυτό την ικανοποιεί. Είναι πρόθυμη να υποταχτεί σε ένα άντρα και την οικογένεια. Όλα τα φιλτράρει από το φίλτρο της λογικής, αυτό που υποβάλλει τη σιγουριά μιας ευτυχισμένης απλής καθημερινής ζωής. Η μεσαία αδελφή, παρά το γεγονός ότι είναι όμορφη δεν είναι καθόλου κοινωνική. Για τους πολλούς είναι μα- Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ κρινή και απρόσιτη. Είναι πολύ επιλεκτική, με πάθος για τα πράγ- ματα που αγαπά και ξεχωρίζει. Αγαπά το Νικήτα αλλά δεν έχει τη δεξιότητα να χειριστεί σωστά τη σχέση τους. Συμπεριφέρεται τόσο άτσαλα που τον διώχνει μακριά της. Και γύρω από τα τρία κορίτσια οι αγαπημένοι τους. Οι τρεις νεα ροί που τις ερωτεύονται και οι οποίοι μοιάζουν μεταξύ τους. Όλοι γόνοι καλών οικογενειών, που έχουν τη στήριξή τους και προο- ρίζονται για σπουδές και καλές θέσεις στην κοινωνία. Ο Μάριος νεαρός γιατρός που δουλεύει μαζί με τον πατέρα του, αγαπά τη Μαρία και την παντρεύεται. Ο Νικήτας, παθιασμένος κι αυτός με τα άλογα, όπως και η Ινφάντα, με την οποία είναι ερωτευμένος. Ο ίδιος, όμως, αποδεικνύεται εύκολη λεία για τα δίχτυα μια άλλης γυναίκας, της Νίνας. Και ο Δαβίδ, ο εβραϊκής καταγωγής αστρο- νόμος, που αγαπά την Κατερίνα και που εντυπωσιάζει τους πάντες με τις επιδόσεις του στην αστρονομία και με τη μεταμόρφωση του σπιτιού του σε αστεροσκοπείο. Και οι τρεις τους παρουσιάζονται σε σημαντικό βαθμό μονοδιάστατοι και επιφανειακοί χαρακτήρες. Δε διακρίνονται από βασανιστικές αναζητήσεις, ούτε αντιμετωπί- ζουν διλήμματα για να πάρουν τις αποφάσεις τους. Δρουν με μια επιπολαιότητα που αποδίδεται γενικά σε όλους τους αντρικούς χαρακτήρες του μυθιστορήματος, χωρίς τις ευαισθησίες και τις ανη- συχίες των γυναικείων χαρακτήρων. Μόνο ο Αντρέας, που υπάρ- χει στη φαντασία της Κατερίνας είναι ο άνθρωπος που παρά τις έντονες «αδυναμίες» του χαρακτήρα του και την «άστατη» ζωή του, φαίνεται να έχει φτιάξει τη δική του, ιδιόμορφη φιλοσοφία για τη ζωή την οποία ακολουθεί πιστά, γι αυτό εξάλλου και ασκεί τόσο έντονη επιρροή στην Κατερίνα. Εκτός από τους νέους που ερωτεύονται και ζευγαρώνουν είναι τα υπόλοιπα πρόσωπα των οικογενειών τους. Η μητέρα με το μεγάλο της μυστικό, την αξιοπρεπή στάση κατά το χωρισμό, τις μικρές καθημερινές έγνοιες, τις φροντίδες, τις παρεξηγήσεις και τις συγκρούσεις με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Η θεία Τερέζα με τις τραυματικές της εμπειρίες, η πολωνέζα γιαγιά και ο μύθος γύρω από το πέρασμά της και το δυναμικό και χειραφετημένο χαρακτή ρα της και ο παππούς που είναι δοσμένος στην κήπο του. Δίπλα Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ τους στέκεται η Ροδιά, η υπηρέτρια, με τον αυταρχικό της χαρα- κτήρα. Ο πατέρας και ο θείος Αγησίλαος, δύο πρόσωπα που πα- ρουσιάζονται από τα πιο επιπόλαια του αντρικού πληθυσμού του μυθιστορήματος, οι οποίοι δέχονται τις φροντίδες της γιαγιάς. Από την οικογένεια Παρηγόρη, η Λώρα, η μητέρα του Μάριου, είναι η γυναίκα που περιγράφεται πιο έντονα και αδρά στο μυθιστόρημα. Η γυναίκα που έχει το αίσθημα του ανικανοποίητου από τη ζωή της, που έχει δοθεί με πάθος στον κήπο και τα τριαντάφυλλά της. Είναι η γυναίκα που αποτελεί την ανταγωνίστρια της Κατερίνας στην προσπάθειά της να κατακτήσει τον Δαβίδ. Τα αποσπάσματα από το ημερολόγιό της αποκαλύπτουν πολύ προσωπικά της βιώμα- τα, το βαθμό ικανοποίησής της από τις επιλογές της, τις συμπάθειες και τους έρωτές της. Από την οικογένεια του Δαβίδ η Ρούθ, η μη- τέρα του, εβραϊκής καταγωγής, είναι μια άλλη περίπτωση γυναίκας με τα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά της, που συμβάλλει στην ολοκλή- ρωση της γενικότερης εικόνας της γυναίκας έτσι όπως επιχειρείται στο μυθιστόρημα. Στο έργο υπάρχουν άλλοι δύο ενδιαφέροντες χαρακτήρες. Ο ένας είναι ο πατέρας του Αντρέα, ο συγγραφέας της Κηφισιάς, που έχει αφιερωθεί στη συγγραφή του μυθιστορήματος για το γιο του. Ο άνθρωπος που αγάπησε με πάθος τη γιαγιά της Κατερίνας, αλλά την έχασε από τον παππού και στο τέλος γίνεται ο διαμεσολαβητής για τη μυστική αλληλογραφία μητέρας και πολωνέζας γιαγιάς. Ο άλλος είναι ο κύριος Λούζης, ο επιφανής πολύ πλούσιος αστός, που όλο και γυροφέρνει τη μητέρα της Κατερίνας στο κτήμα. Αμείβει καλά τον περβολάρη του, ίσως, γιατί διατηρεί κάποια σχέση με την κόρη. Είναι ο χαρακτήρας που προκαλεί μόνιμα την αντιπάθειά της Κατερίνας. Ελάχιστοι είναι οι χαρακτήρες στο βιβλίο, που δεν ανήκουν στην αστική τάξη, κάποιοι μόνο γείτονες που είναι περιφρονημένοι από τους πολλούς, φτωχοί, μεροκαματιάρηδες. Είναι ένας δευτερεύων πληθυσμός που ολοκληρώνει την γενικότερη εικόνα που έχει απο- τυπωθεί στο μυαλό της έφηβης Κατερίνας για τον κόσμο που την περιβάλλει. Η ίδια ωστόσο τους αντιμετωπίζει με αγάπη και τρυ- φερότητα. Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Τα Ψάθινα Καπέλα
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Όσον αφορά γενικά τη διαγραφή των χαρακτήρων μπορεί να ει πωθεί πως η συγγραφέας έχει αποδειχθεί ικανότατη στο ζωντάνε- μά τους και τη γρήγορη ολοκλήρωσή τους μπροστά στα μάτια του αναγνώστη. Τα πρόσωπα ολόκληρα και ανάγλυφα εκδηλώνουν μπροστά μας σκέψεις, προθέσεις, συναισθήματα, πράξεις, τόσο πα- ραστατικά που μπορεί να ειπωθεί πως αποτελούν την κύρια δύναμη του ζωντανέματος της υπόθεσης του έργου.
