ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ,ΕΡΓΑΣΙΕΣ,ΠΕΡΙΛΗΨΗ

ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/sofiahantzi/201617-75146104

ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

ΠΗΓΗ [DOC]ομηρου οδυσσεια - UOP eClass

ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

ΤΗΛΕΜΑΧΕΙΑ (α-δ)

·         Οι τέσσερις πρώτες ραψωδίες της Οδύσσειας έχουν διακριθεί από τους σύγχρονους μελετητές, συγκεκριμένα τους αναλυτικούς, ως μία ξεχωριστή ενότητα διαφορετική της Οδύσσειας που έχει ονομαστεί «Τηλεμάχεια». Ο κεντρικός ήρωας αυτής της ενότητας είναι ο Τηλέμαχος. Το κύριο θέμα είναι η αναζήτηση του Οδυσσέα από το γιο του Τηλέμαχο.

·         Ίσως να μην είναι τυχαίο ότι ο Όμηρος επιλέγει να καθυστερήσει την εμφάνιση του κύριου ήρωα του ποιήματος του Οδυσσέα. Ίσως να πρόκειται για στρατηγική προκειμένου να πετύχει μια δραματική ένταση και κλιμάκωση στο ποίημά του. Με την καθυστέρηση της εμφάνισης του Οδυσσέα επιτυγχάνεται η παρουσίαση του ήρωα από άλλους, συγκεκριμένα τους θεούς, το γιο του, την οικογένειά του και έμμεσα τους πολίτες της Ιθάκης. Η καθυστέρηση ευνοεί το χαρακτηρισμό του ήρωα, την εξήγηση κι ανάλυση του νόστου του, την παρουσίαση του προβλήματος που έχει προκύψει εξαιτίας της απουσίας του βασιλιά, την παρουσίαση του γιου του και της γυναίκας του, στους οποίους τόσο πολύ επιθυμεί να επιστρέψει. Ο Όμηρος χρησιμοποιεί το ίδιο τέχνασμα και στην Ιλιάδα, όταν φτάνουμε πλέον στη μέση του ποιήματος για να συναντήσουμε τον Αχιλλέα, εξαιτίας του οποίου δημιουργείται όλη η συμφορά. Κι εκεί το κύριο πρόσωπο απουσιάζει μέχρι που η εμφάνισή του θ’ αλλάξει τελείως την πλοκή των γεγονότων.

·         Στην πρώτη ραψωδία έχουμε ήδη δει τη συνέλευση των θεών, όπου συζητείται κι αποφασίζεται ο νόστος του Οδυσσέα, και την επίσκεψη της Αθηνάς στον Τηλέμαχο, η οποία ως Μέντης τον παρακινεί να συγκαλέσει τους πολίτες σε συνέλευση προκειμένου να φύγει ο ίδιος για να πάει να μάθει για τον πατέρα του.

·         Καίριο είναι το θέμα που τίθεται από την αρχή του ποιήματος, κι αυτό είναι η ευθύνη των ανθρώπων για τις συμφορές τους. Οι σύντροφοι του Οδυσσέα έχασαν τη ζωή τους γιατί δεν άκουσαν τους θεούς κι έφαγαν τα βόδια του Ήλιου. Ο Αίγισθος σκοτώθηκε από τον Ορέστη που έτσι εκδικήθηκε το θάνατο του πατέρα του Αγαμέμνονα, αν και τον είχαν προειδοποιήσει οι θεοί να μην δημιουργήσει σχέση με την Κλυταιμήστρα. Ο Οδυσσέας πληρώνει το θυμό του Ποσειδώνα επειδή του τύφλωσε το γιο του Πολύφημο κι έτσι περιπλανιέται στη θάλασσα και υποφέρει πολλά δεινά. Κατά συνέπεια, το μήνυμα που από την αρχή περνά είναι ότι και οι μνηστήρες θα πρέπει να πληρώσουν και να τιμωρηθούν για την ασέβεια που δείχνουν στο παλάτι του Οδυσσέα. Το θέμα της ευθύνης σε άμεση σχέση με τη δίκη-τιμωρία είναι και το κεντρικό θέμα ολόκληρου του ποιήματος.

·         Στη δεύτερη ραψωδία ο Τηλέμαχος παρουσιάζει με έντονα λόγια την υπόθεσή του στη συνέλευση του λαού. Ο Αντίνοος και ο Ευρύμαχος, οι πρωτεργάτες των μνηστήρων, τον κοροϊδεύουν κι είναι αυτοί που θα πληρώσουν περισσότερο το θράσος τους. Οι μνηστήρες, ιδιαίτερα με την παρέμβαση του Λεώκριτου, αποκλείουν την πιθανότητα να του δώσουν πλοίο για να φύγει να μάθει για τον Οδυσσέα. Η Αθηνά με τη μορφή του Μέντορα φέρνει ένα πλοίο στον Τηλέμαχο, ο οποίος ξεκινά τη νύχτα.

·         Η απροκάλυπτη ύβρις και θράσος των μνηστήρων βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της ραψωδίας. Ο Όμηρος τονίζει αυτή την συμπεριφορά για να δείξει την αναγκαιότητα για επιβολή δικαιοσύνης, για τιμωρία, για την επιστροφή του Οδυσσέα. Ένα δεύτερο σημαντικό σημείο είναι η σωτήρια επέμβαση της Αθηνάς. Μεταμφιεσμένη επεμβαίνει και παρακινεί τον Τηλέμαχο για να φύγει. Έχουμε τη δεύτερη μεταμφίεση της Αθηνάς. Αυτή ευθύνεται για την αλλαγή συμπεριφοράς και τις πράξεις του Τηλέμαχου που στόχο έχουν τη σωτηρία της οικογένειάς τους. Εν ολίγοις, οι θεοί είναι οι σωτήρες, οι από μηχανής θεοί φέρνουν το αίσιο τέλος.

·         Στην Τρίτη ραψωδία, έχουμε τα εν Πύλω. Στην παραλία της Πύλου συναντά ο Τηλέμαχος το Νέστορα όταν θυσιάζει στον Ποσειδώνα, ο οποίος τον υποδέχεται φιλικά, έχουμε μια τυπική σκηνή φιλοξενίας κατά την οποία ο Νέστωρ διηγείται πολλές ιστορίες για το γυρισμό των Ελλήνων στην πατρίδα τους αλλά δεν ξέρει τίποτα να πει για τον Οδυσσέα. Ο Νέστορας παρακινεί τον Τηλέμαχο να πάει με τη συνοδεία του γιου του, Πεισίστρατου, στη Σπάρτη για να μάθουν πιο πολλά πράγματα για τον Οδυσσέα.

·         Η σχέση του Τηλέμαχου με το Νέστορα αποτελεί την πρώτη υποδειγματική σχέση πατέρα και γιου, που αποτελεί καίριο σημείο του ποιήματος. Ο Νέστορας παίζει το ρόλο του σύμβουλου-πατέρα, του έμπειρου ανθρώπου που έχει να διηγηθεί ιστορίες και να συμβουλεύσει ανάλογα αλλά που δεν μπορεί να δώσει μια λύση, ή απάντηση. Με τη σχέση Νέστορα-Τηλέμαχου ξεκινά ουσιαστικά και η πορεία αναζήτησης που κάνει ο ίδιος ο Τηλέμαχος για να αυτοπροσδιοριστεί, να βρει την ταυτότητά του και κατά συνέπεια και την ύπαρξη και ταυτότητα του πατέρα του. Ο Νέστορας προσφέρει βοήθεια στον Τηλέμαχο και του δίνει συνοδό το γιο του. Είναι εμφανές ότι στο στάδιο αυτό ο Τηλέμαχος είναι ακόμα παιδί, ανήμπορος κι ανίκανος ν’ αντιμετωπίσει μόνος του την πραγματικότητα. Σε δεύτερο επίπεδο, ο νόστος των πολεμιστών, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη ραψωδία αυτή. Ιστορίες και αφηγήσεις που αφορούν την επιστροφή των Ελλήνων από την Τροία αντανακλούν αφενός την προφορική ποίηση κι αφετέρου την επιστροφή του ίδιου του ήρωα.

·         Στην τέταρτη ραψωδία, ο Τηλέμαχος κι ο Πεισίστρατος φτάνουν στην Σπάρτη, όπου βρίσκουν το Μενέλαο να γιορτάζει δύο γάμους, του γιου και της κόρης του. Η ραψωδία αυτή αποτελεί και το τέλος της αναζήτησης του Τηλέμαχου και παρουσιάζει διάφορα σημαντικά σημεία ανάπτυξης. Πρώτα απ’ όλα ο Μενέλαος και η Ελένη διηγούνται τα κατορθώματα του Οδυσσέα στην Τροία, τέχνασμα που φέρνει τον Τηλέμαχο αντιμέτωπο με την ταυτότητα του πατέρα του και που προσφέρει χαρακτηρισμό του ήρωα. Επίσης, η Ελένη παρουσιάζεται μετανιωμένη για τον πόλεμο, και η παρουσία της αποτελεί συνδετικό κρίκο των δύο ποιημάτων. Ο γάμος αποτελεί την ύψιστη και τέλεια μορφή εορτασμού και συνάμα φιλοξενίας για τον Τηλέμαχο, ένα θέμα που τονίζει ξανά τον πολιτισμό και την κουλτούρα της ομηρικής κοινωνίας, όπως αντανακλάται στο ποίημα. Ο Μενέλαος αφηγείται τη δική του επιστροφή κι όσους συνάντησε κατά το γυρισμό του πίσω στη Σπάρτη. Η αφήσηση του νόστου συνδέεται με τις υπόλοιπες αφηγήσεις στο γενικότερο πλαίσιο ιστοριών τέτοιου είδους στο ποίημα. Το σημαντικότερο σημείο είναι η αποκάλυψη ότι ο Οδυσσέας βρίσκεται στο νησί της Καλυψώς. Στο μεταξύ, στην Ιθάκη, οι μνηστήρες σχεδιάζουν να σκοτώσουν τον Τηλέμαχο όπως θα επιστρέφει στην πατρίδα του. Η Πηνελόπη είναι ιδιαίτερα ανήσυχη αλλά την καθησυχάζει η Αθηνά μ’ ένα όνειρο.

·         Η Πέμπτη ραψωδία ξεκινά με μια συνέλευση των θεών πανομοιότυπη μ’ εκείνην της πρώτης ραψωδίας, όπου η Αθηνά διεκτραγωδεί τα βάσανα του Οδυσσέα κι ο Δίας αποφασίζει να στείλει τον Ερμή. Το συμβούλιο των θεών στο σημείο αυτό έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις, ιδιαίτερα ενισχύοντας τις απόψεις των αναλυτικών. Το θέμα είναι γιατί χρειάζεται εκ νέου συμβούλιο, αφού έχει ήδη αποφασιστεί η επιστροφή του Οδυσσέα, στην πρώτη ραψωδία. Είναι άραγε ξεχωριστό ποίημα η λεγόμενη «Τηλεμάχεια»; Ή μήπως λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος στην εξέλιξη της πλοκής και στην επιστροφή ή μάλλον στην εκ νέου αναφορά στον Οδυσσέα που βρίσκεται στο νησί της Καλυψώς; Ή μήπως λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην πράξη της Αθηνάς να παρακινήσει τον Τηλέμαχο και την πράξη του Ερμή ν’ αναγγείλει την απόφαση των θεών στην Καλυψώ; Σ’ αυτή την πιθανότητα υπάρχει το πρόβλημα ότι ο Δίας παρακινεί εδώ την Αθηνά να πάει να βρει τον Τηλέμαχο, που σημαίνει ότι δεν προϋποτίθεται ότι έχει ήδη γίνει η συνάντησή τους. Υπάρχουν μερικές διαφορές σ’ αυτό το συμβούλιο των θεών και στο συμβούλιο της πρώτης ραψωδίας. Εδώ ο Οδυσσέας παρουσιάζεται να έχει προκαλέσει όχι το θυμό του Ποσειδώνα αλλά το θυμό της Αθηνάς κι αυτή είναι η υπεύθυνη των περιπετειών του. Ο Δίας αποφασίζει το τί θα γίνει κι όχι όλοι οι θεοί ούτε η Αθηνά είναι αυτή που κάνει τις προτάσεις. Τελείως απόλυτα ο Δίας διατάζει την Αθηνά να πάει στον Τηλέμαχο και στον Ερμή να πάει στην Καλυψώ. Αυτό που είναι αξιοπρόσεκτο είναι ότι έχουμε την επανάληψη ίδιων στίχων στα δύο αυτά συμβούλια των θεών στην πρώτη και Πέμπτη ραψωδία, κι είναι μάλλον αδύνατο να δοθεί μια σαφής απάντηση στο γιατί έχουμε αυτή την επανάληψη, θεματικά και λεκτικά. Ο Ερμής αναγγέλει στην Καλυψώ την απόφαση του Δία κι αυτή χωρίς να το θέλει αναγκάζεται να βάλει τον Οδυσσέα σε μια σχεδία και να τον αφήσει να πάει στην πατρίδα του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εδώ έχει η σχέση της Καλυψώς με τον Οδυσσέα καθώς επίσης κι η απόλυτη εξουσία του Δία σε αντίθεση με τις επιθυμίες κι αδυναμίες των υποδεέστερων θεών. Όταν την 18^η ημέρα ο Οδυσσέας βρίσκεται κοντά στη Σχερία, ο Ποσειδώνας τον βλέπει και του τσακίζει τη σχεδία με μια καταιγίδα. Ο κεφαλόδεσμος της Λευκοθέας που του έχει δώσει η Καλυψώ σώζει τον Οδυσσέα που φτάνει την Τρίτη μέρα ύστερα από το ναυάγιο στην ακτή της Σχερίας, όπου πέφτει σε βαθύ ύπνο. Ο Ύπνος εδώ έχει συμβολική σημασία. Η άφιξή του στο νέο τόπο πρόκειται να τον οδηγήσει και στη σωτηρία, την αναγέννηση. Κοιμάται για να ξυπνήσει σε μια νέα αρχή, σε μια νέα ζωή. Ο τρόπος με τον οποίο σώζεται ο Οδυσσέας ξανά μας οδηγεί στο χώρο του θαύματος και του θαυμαστό, στο λεγόμενο μυθικό στοιχείο που έχει πρωταρχική θέση στις αφηγήσεις του ποιήματος.

ΡΑΨΩΔΙΑ Α

Προοίμιο – Ο Δίας:

10 στίχοι – ο ποιητής καλεί τη Μούσα να τραγουδήσει το νόστο του ήρωα από την Τροία που έχει μεγάλες περιπέτειες. Η αρχή αυτή αποδίδει μια θεϊκή προέλευση στη δημιουργία του έπους. Το πρώτο πρόσωπο είναι ο ίδιος ο Δίας. Από την αρχή γίνεται φανερή η προσωπική εμπλοκή και παρέμβαση των Ολύμπιων θεών. Επίσης, η χρήση του προσώπου του Δία από τον ποιητή στο α΄ πρόσωπο του δίνει το δικαίωμα του απόλυτου και αυθαίρετου στην προβολή απόψεων και ιδεών. Ο Δίας μπορεί να μιλήσει για οποιοδήποτε θέμα θέλει. Κι αναφέρεται στον Αίγισθο που δολοφονήθηκε από τον Ορέστη για να καταλήξει ότι παρόλο που οι θνητοί κατηγορούν τους θεούς για τις δυστυχίες τους, είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι και οδηγούνται στην αυτοκαταστροφή.

Η ιστορία του Αγαμέμνονα:

Ο Όμηρος εισάγει στην πρώτη ραψωδία της Οδύσσειας την ιστορία του Αγαμέμνονα, στην οποία θα επανέλθει άλλες δύο φορές, στην τέταρτη ραψωδία όταν συναντιέται ο Τηλέμαχος με το Μενέλαο και την Ελένη και στη Νέκυια, όταν επισκέφτεται ο Οδυσσέας τον Άδη και συναντιέται με τον ίδιο τον Αγαμέμνονα. Η ιστορία του νόστου του Αγαμέμνονα, ο οποίος βρίσκει άδοξο τέλος στην επιστοφή του πίσω στην πατρίδα του, στο ίδιο του το παλάτι έχει ιδιαίτερη σημασία στην Οδύσσεια. Η Κλυταιμήστρα έχει σχεδιάσει με τον εραστή της τον Αίγισθο το φόνο του Αγαμέμνονα και στη συνέχεια ο Ορέστης επιστρέφει για να εκδικηθεί για το θάνατο του πατέρα του και σκοτώνει τον Αίγισθο και τη μητέρα του. Ο νόστος του Αγαμέμνονα αντιπαραβάλλεται με το νόστο του Οδυσσέα. Ο Οδυσσέας περνά μεγάλες δυστυχίες και ταλαιπωρίες προκειμένου να φτάσει στην πολυπόθητη Ιθάκη με την αβεβαιότητα για το τί τον περιμένει. Από την άλλη πλευρά ο Αγαμέμνονας ενώ επέστρεψε ένδοξος αρχηγός και πολεμιστής χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες τον βρήκε θάνατος και η γυναίκα του τον είχε απατήσει και προδώσει.

Μια δεύτερη αντιπαράθεση γίνεται ανάμεσα στην Κλυταιμήστρα και την Πηνελόπη, η πρώτη βρίσκει αμέσως εραστή ενώ η δεύτερη ενώ πυρπολείται από τους μνηστήρες παραμένει πιστή στον Οδυσσέα.

Σε τρίτο επίπεδο ο Ορέστης αποτελεί υπόδειγμα προς μίμηση για τον Τηλέμαχο. Ο Ορέστης έδρασε κι εκδικήθηκε το δολοφόνο του πατέρα του ενώ ο Τηλέμαχος παρουσιάζεται στην αρχή του ποιήματος ανήμπορος κι ανεκτικός προς τους μνηστήρες. Στην αρχή της Οδύσσειας, η ιστορία του Αγαμέμνονα συνδέεται άμεσα με το θέμα της ευθύνης που θίγεται για την τύχη του ίδιου του ήρωα, του Οδυσσέα και των συντρόφων του.

Πλοκή:

Η πλοκή ξεκινά με μια συζήτηση των Ολύμπιων θεών, συγκεκριμένα της Αθηνάς και του Δία προκειμένου να εξασφαλιστεί η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη. Ο Δίας έχει θετική διάθεση για να βοηθήσει τον Οδυσσέα και συμφωνεί με το σχέδιο της Αθηνάς για την επιστροφή του ήρωα στην πατρίδα του, αλλά τονίζει όμως την ευθύνη του Οδυσσέα, ο οποίος έχει προκαλέσει το θυμό του Ποσειδώνα με το να τυφλώσει το γιο του Πολύφημο. Το σχέδιο της Αθηνάς είναι να επισκεφτεί η ίδια τον Τηλέμαχο για να τον στείλει να πάει να μάθει για τον πατέρα του ενώ ο Ερμής θα επισκεφτεί την Καλυψώ να της αναγγείλει ν’ αφήσει τον Οδυσσέα να πάει πίσω στην Ιθάκη.

Η Αθηνά στην Ιθάκη:

Με το ταξίδι της Αθηνάς στην Ιθάκη ο Όμηρος αναβάλλει την κύρια ιστορία του Οδυσσέα για να παρουσιάσει το γιο του και την κατάσταση στην Ιθάκη. Η Αθηνά φτάνει μεταμφιεσμένη ως Μέντης και βρίσκει τους μνηστήρες να ετοιμάζονται για δείπνο.

Οι μνηστήρες χαρακτηρίζονται από την αρχή αρνητικά. Η σπατάλη τους, ιδιαίτερα του κρέατος –μοσχαριού, αποτελεί καταπάτηση των όρων φιλοξενίας. Το φαγοπότι αποτελεί βασικό σημείο συμπεριφοράς και για το λόγο αυτό το θέμα της φιλοξενίας κυριαρχεί από την αρχή του ποιήματος. Ο σεβασμός και η τήρηση του κώδικα της φιλοξενίας αποτελεί σημείο πολιτισμού και σωστού ήθους ενώ το αντίθετο ένδειξη βαρβαρισμού και ύβρεως.

Τηλέμαχος:

Ο Τηλέμαχος εμφανίζεται να κάθεται ανάμεσα στους μνηστήρες κι ονειρεύεται μέρα νύχτα πώς να διώξει τους μνηστήρες και την επιστροφή του πατέρα του στο παλάτι. Αν και ενήλικας, είναι τελείως αποθαρρυμένος, θεωρώντας τον πατέρα του νεκρό, κι είναι βυθισμένος στη λύπη για τον εαυτό του. Η πρώτη συζήτηση που είχε ποτέ ως ενήλικας είναι με την Αθηνά, μεταμφιεσμένη ως Μέντη. Αρνείται την πατρότητά του λέγοντας ότι θα επιθυμούσε να ήταν γιος ενός καλότυχου άντρα. Η Αθηνά προκαλεί τον Τηλέμαχο να γίνει ήρωας σαν τον πατέρα του, να σκοτώσει τους μνηστήρες, να δραστηριοποιηθεί, να αποκτήσει το κλέος, τη δόξα που αρμόζει σ’ έναν ήρωα της εποχής. Ως αποτέλεσμα ο Τηλέμαχος γίνεται πιο αποφασιστικός και απέναντι στη μητέρα του και απέναντι στους μνηστήρες. Καλεί γενική συνέλευση και ζητά από τη μητέρα του ν’ αποσυρθεί στα ιδιαίτερά της. Η ωριμότητα όμως του ήρωα δεν έχει καν αρχίσει. Πρόκειται ν’ ακολουθήσει μια πορεία, διαδικασία ωρίμανσης, αναζήτηση της ταυτότητας, αναζήτηση της ίδιας της προσωπικότητάς του. Προς το παρόν γίνεται η συνειδητοποίηση της ανάγκης για δράση. Το γεγονός ότι ο Τηλέμαχος βρίσκεται ακόμα σε στάδιο αμφιβολιών φαίνεται από το τέλος της πρώτης ραψωδίας, όπου η Ευρύκλεια, η αφοσιωμένη τροφός της οικογένειας, βάζει τον Τηλέμαχο στο κρεβάτι να κοιμηθεί. Ο Όμηρος επαναφέρει τον Τηλέμαχο στην παιδική του ηλικία για να τονίσει τη μετέπειτα ωρίμανση κι ανάπτυξη ενός ήρωα.

Θέματα – μοτίβα:

Στην πρώτη ραψωδία, θίγονται βασικά κεντρικά θέματα του ποιήματος.

Α) υπευθυνότητα των ηρώων, οι πράξεις των θνητών καθορίζουν την τύχη τους

Β) φαγοπότι, διασκέδαση, κώδικας της φιλοξενίας ως στοιχείο πολιτισμού

Γ) ιστορία του Αγαμέμνονα – Ορέστη, σχέση πατέρα – γιου

Δ) σύμβολο του ταξιδιού ως πορεία και διαδικασία ωρίμανσης

Ε) χρήση της μεταμφίεσης – απόκρυψη και αποκάλυψη ταυτότητας – τελική αναγνώριση

Στ) μετάβαση από το δημόσιο στο ιδιωτικό, από το μεγάλο στο μικρό, από το θεϊκό στο ανθρώπινο, δηλ. από το συμβούλιο στον Όλυμπτο στην κρεβατοκάμαρα του Τηλέμαχου στην Ιθάκη.

Περίληψη όλης της Οδύσσειας ανά ραψωδία

ΠΗΓΗ https://e-didaskalia.blogspot.com/2016/04/odysseia.html

ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ
Η Οδύσσεια, όπως και η Ιλιάδα, αρχίζει με μία επίκληση στη Μούσα και με την παρουσίαση του κεντρικού της θέματος που είναι οι περιπέτειες του πολυμήχανου άντρα. Χωρίστηκε και αυτή από τους αλεξανδρινούς φιλολόγους σε 24 ραψωδίες που συμβολίζονται στα ελληνικά με τα πεζά γράμματα του αλφάβητου. 
α (Θεών αγορά. Αθηνάς παραίνεσις προς Τηλέμαχον. Μνηστήρων ευωχία): Η διήγηση ξεκινάει με την τελευταία από τις περιπέτειες του Οδυσσέα στο νησί της Καλυψώς. Τα προηγούμενα γεγονότα θα εξιστορηθούν με μία μεγάλη αναδρομή από τον ίδιο τον Οδυσσέα στις επόμενες ραψωδίες. Ο Ποσειδώνας θυμωμένος εμποδίζει την επιστροφή του ήρωα στην Ιθάκη. Όμως, κατά την απουσία εκείνου στους Αιθίοπες, η Αθηνά αποσπά από το Δία την υπόσχεση να βοηθήσει τον Οδυσσέα. Προτείνει την αποστολή του Ερμή στην Καλυψώ, ενώ η ίδια με ανθρώπινη μορφή παρουσιάζεται και δίνει συμβουλές στον Τηλέμαχο. Ύστερα από αυτές η στάση του Τηλέμαχου απέναντι στους μνηστήρες, που γλεντούν στο παλάτι, μοιάζει πιο συνετή. 
β (Ιθακησίων εκκλησία. Τηλεμάχου αποδημία): Την άλλη μέρα στη συνέλευση του λαού ο Τηλέμαχος εκφράζει την απόφασή του να ερευνήσει την τύχη του πατέρα του και αποφασίζει να ταξιδέψει στην Πελοπόννησο. Η θέση του συναντά την κοροϊδία και το θράσος των μνηστήρων, αλλά η Αθηνά με τη μορφή του Μέντορα βοηθά στην ετοιμασία του καραβιού με το οποίο ο Τηλέμαχος αναχωρεί τη νύχτα. 
γ (Τα εν Πύλω): Στην Πύλο ο Τηλέμαχος συναντά το Νέστορα, που όμως τίποτα δε γνωρίζει να τον πληροφορήσει για τον πατέρα του. Την άλλη μέρα μαζί με τον Πεισίστρατο, το γιο του Νέστορα, φεύγει για τη Σπάρτη. 
δ (Τα εν Λακεδαίμονι): Στη Σπάρτη ο Μενέλαος γιορτάζει τους διπλούς γάμους του γιου και της κόρης του. Από αυτόν ο Τηλέμαχος μαθαίνει τις ιστορίες της επιστροφής άλλων αρχηγών των Αχαιών και ότι ο πατέρας του βρίσκεται στο νησί της Καλυψώς. Πίσω στην Ιθάκη οι μνηστήρες σχεδιάζουν το φόνο του Τηλεμάχου, ενώ η Αθηνά παρηγορεί την Πηνελόπη. 
ε (Οδυσσέως σχεδία): Σε συμβούλιο των θεών ο Δίας αποφασίζει να στείλει τον Ερμή στην Καλυψώ. Εκείνη υπακούοντας στη θεϊκή θέληση καθοδηγεί τον Οδυσσέα να φτιάξει μία σχεδία και του επιτρέπει να φύγει. Μετά από πλεύση 18 ημερών, ο Ποσειδώνας τον αντιλαμβάνεται και προκαλεί καταιγίδα. Ο Οδυσσέας σώζεται από το θάνατο χάρις στην επέμβαση της Λευκοθέας και φτάνει στην ακτή της Σχερίας, στη χώρα των Φαιάκων, τρεις μέρες μετά το ναυάγιο. Εκεί πέφτει σε βαθύ ύπνο. 
ζ (Oδυσσέως άφιξις εις Φαίακας): Η Αθηνά στέλνει όνειρο στη Ναυσικά -κόρη του βασιλιά των Φαιάκων- το οποίο την παρακινεί να πάει με τις φίλες της στην ακτή. Εκεί συναντούν τον Οδυσσέα. Οι κοπέλες τρομάζουν, αλλά η Ναυσικά τού προσφέρει βοήθεια και τον οδηγεί σε άλσος έξω από την πόλη. 
η (Oδυσσέως είσοδος προς Aλκίνουν): Καλυμμένος με ομίχλη σταλμένη από την Αθηνά ο Οδυσσέας κατορθώνει να μπει στο παλάτι, όπου ζητά άσυλο από τη βασίλισσα Aρήτη. Διηγείται τις περιπέτειές του μετά την αναχώρηση από την Καλυψώ και ο Αλκίνοος υπόσχεται να τον βοηθήσει να επιστρέψει στην πατρίδα του. 
θ (Oδυσσέως σύστασις προς Φαίακας): Την άλλη μέρα, στο γιορταστικό τραπέζι που γίνεται προς τιμήν του Οδυσσέα, ο Δημόδοκος τραγουδά για τα κατορθώματα του Αχιλλέα και του Οδυσσέα, γεγονός που τον κάνει να κλάψει κρυφά. Ο Αντήνορας το αντιλαμβάνεται και διακόπτει τη γιορτή. Ακολουθούν αγώνες, στους οποίους ο Οδυσσέας εντυπωσιάζει στη ρίψη του δίσκου. Στο βραδινό τραπέζι ο Δημόδοκος τραγουδά αυτή τη φορά για το Δούρειο ίππο. Ο Οδυσσέας συγκινείται και τώρα πια ο Αλκίνοος τον ρωτά το όνομά του και τις περιπέτειές του. 
ι (Αλκίνου απόλογοι. Κυκλώπεια): Ο Οδυσσέας φανερώνει την ταυτότητά του και αρχίζει τη διήγηση όσων συνέβησαν μετά την αναχώρησή του από την Τροία. Αφηγείται την καταστροφή της Ίσμαρου και τις απώλειες από τους Κίκονες. Ακολουθεί θύελλα που τους οδηγεί στη χώρα των Λωτοφάγων, όπου ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του κινδυνεύουν από αμνησία. Στη συνέχεια φτάνουν στη χώρα των Κυκλώπων, όπου πολλοί θανατώνονται στη σπηλιά του Kύκλωπα. Ο Οδυσσέας όμως τον εξαπατά, λέγοντάς του ότι ονομάζεται Ούτις (Κανένας), και τελικά τον τυφλώνει, αφού πρώτα τον έχει μεθύσει. Από ένα μοιραίο κομπασμό του ο ήρωας αποκαλύπτει φεύγοντας το πραγματικό του όνομα και η κατάρα του Κύκλωπα είναι αυτή που στρέφει την οργή του Ποσειδώνα εναντίον του Oδυσσέα. 
κ (Τα περί Αιόλου και Λαιστρυγόνων και Κίρκης): Από το νησί του Αιόλου φεύγουν με ούριο άνεμο. Όταν όμως οι σύντροφοί του ανοίγουν το ασκί στο οποίο ο Αίολος έχει κλείσει τις θύελλες, ξαναβρίσκονται πίσω σε αυτό. Αυτή τη φορά όμως ο Αίολος τούς διώχνει, φοβούμενος ότι οι θεοί είναι ενάντιοι στον Οδυσσέα. Περνούν από τη χώρα των Λαιστρυγόνων, όπου καταστρέφονται όλα τα καράβια εκτός από του Οδυσσέα, και φτάνουν στο νησί της Κίρκης. Η θεά-μάγισσα μεταμορφώνει σε χοίρους την αναγνωριστική ομάδα που στέλνει ο Οδυσσέας, αλλά εκείνος τους σώζει με τη βοήθεια του Ερμή. Παραμένουν στο νησί για ένα χρόνο και όταν ο Οδυσσέας ζητά να φύγει, η Κίρκη τον συμβουλεύει να επισκεφτεί πρώτα τη χώρα των νεκρών. 
λ (Νέκυια): Περνούν τον Ωκεανό και φτάνουν στη χώρα των Κιμμερίων, όπου βασιλεύει το σκοτάδι. Εκεί ο Οδυσσέας θυσιάζει ένα ζώο και οι ψυχές των νεκρών μαζεύονται γύρω από το αίμα. Βλέπει τον Αχιλλέα, μαθαίνει για το θάνατο του Αγαμέμνονα και τελικά ο Τειρεσίας τού προλέγει όσα θα ακολουθήσουν, ακόμα και γεγονότα που δεν περιλαμβάνονται στην Οδύσσεια. Έπειτα επιστρέφουν εύκολα στο νησί της Κίρκης. 
μ (Σειρήνες, Σκύλλα, Χάρυβδις, βόες Ηλίου): Φεύγοντας από την Κίρκη συναντούν τις γοητευτικές Σειρήνες, το τραγούδι των οποίων μόνο ο Οδυσσέας ακούει δεμένος στο κατάρτι του πλοίου του. Ύστερα πέφτουν στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη και χάνονται πολλοί σύντροφοί του. Όσοι επιζούν βγαίνουν στο νησί του Ήλιου, όπου παρακούοντας την εντολή του θεού σκοτώνουν τα βόδια του, γεγονός που προκαλεί την οργή του. Στην κακοκαιρία που ακολουθεί, ο Οδυσσέας χάνει όλους τους συντρόφους του και μόνος του ναυαγός φτάνει στην Ωγυγία, στο νησί της Καλυψώς. 
ν (Oδυσσέως απόπλους παρά Φαιάκων και άφιξις εις Ιθάκην): Ο Οδυσσέας φορτωμένος δώρα μεταφέρεται από τους Φαίακες στην Ιθάκη. Τον αποθέτουν κοιμισμένο στην ακτή και όταν ξυπνά δεν αναγνωρίζει την πατρίδα του, μέχρι τη στιγμή που επεμβαίνει η Αθηνά. Μαζί καταστρώνουν το σχέδιο ενάντια στους μνηστήρες και τελικά η θεά τον μεταμορφώνει σε ζητιάνο. 
ξ (Oδυσσέως προς Εύμαιον ομιλία): Ο Οδυσσέας πηγαίνει στον Εύμαιο το χοιροβοσκό, στον οποίο όμως δεν αποκαλύπτεται, αλλά του διηγείται μία πλαστή ιστορία. 
ο (Τηλεμάχου προς Εύμαιον άφιξις): Η Αθηνά παρακινεί τον Τηλέμαχο να επιστρέψει από τη Σπάρτη στην Ιθάκη και τον καθοδηγεί πώς να αποφύγει την παγίδα των μνηστήρων. Την επομένη ο Τηλέμαχος καταπλέει στην Ιθάκη και πηγαίνει κατευθείαν στον Εύμαιο. 
π (Τηλεμάχου αναγνωρισμός Οδυσσέως): Ο χοιροβοσκός φεύγει από το κτήμα και πηγαίνει στο παλάτι, για να ειδοποιήσει την Πηνελόπη για την άφιξη του γιου της. Κατά την απουσία εκείνου, ο Οδυσσέας φανερώνεται στο γιο του με την πραγματική μορφή του και μαζί σχεδιάζουν την τιμωρία των μνηστήρων. Ο Εύμαιος επιστρέφει. 
ρ (Τηλεμάχου επάνοδος εις Ιθάκην): Ο Τηλέμαχος το άλλο πρωί φεύγει για την πόλη και λίγο αργότερα τον ακολουθούν ο Εύμαιος και ο Οδυσσέας που έχει πάρει και πάλι τη μορφή του ζητιάνου. Ο γιδοβοσκός Μελάνθιος και οι μνηστήρες συμπεριφέρονται άσχημα στον Οδυσσέα, τον οποίο βέβαια κανείς τους δεν αναγνωρίζει. Ο Εύμαιος μεσολαβεί, για να δώσει πληροφορίες ο ζητιάνος στην Πηνελόπη. 
σ (Oδυσσέως και Ίρου πυγμή): Ο Οδυσσέας νικά σε πυγμαχία τον αυθάδη ζητιάνο Ίρο. Η Πηνελόπη εμφανίζεται και αφήνει να εννοηθεί ότι μπορεί και να ξαναπαντρευτεί. Η υπηρέτρια Μελανθώ και οι μνηστήρες κοροϊδεύουν τον Oδυσσέα. 
τ (Oδυσσέως και Πηνελόπης ομιλία. Τα νίπτρα): Ο Οδυσσέας και ο Τηλέμαχος αφαιρούν τα όπλα από την αίθουσα με τη βοήθεια της Αθηνάς. Στη συνομιλία του με την Πηνελόπη ο Οδυσσέας την προετοιμάζει για την επάνοδό του. Καθώς του πλένει τα πόδια, η παραμάνα Ευρύκλεια τον αναγνωρίζει από μία ουλή, αλλά με υπόδειξή του σιωπά. Η Πηνελόπη εξαγγέλλει τον αγώνα του τόξου και προαισθάνεται την καταστροφή των μνηστήρων. 
υ (Τα προ της μνηστηροφονίας): Ακολουθούν οι ετοιμασίες για το γιορτινό τραπέζι της ημέρας, που είναι αφιερωμένη στον Απόλλωνα. Άσχημος οιωνός του Δία αποτρέπει τους μνηστήρες από το σχέδιό τους για τη δολοφονία του Τηλέμαχου. Η απερίσκεπτη και προκλητική συμπεριφορά τους, ωστόσο, συνεχίζεται και στο τραπέζι. 
φ (Τόξου θέσις): Η Πηνελόπη φέρνει το τόξο, ο Τηλέμαχος στήνει τα τσεκούρια και οι μνηστήρες δοκιμάζουν μάταια να τεντώσουν τη χορδή του τόξου. Έξω από την αίθουσα ο Οδυσσέας αποκαλύπτεται στον Εύμαιο και το Φιλοίτιο. Με τη βοήθεια εκείνων, αλλά και της Ευρύκλειας, ολοκληρώνονται οι προετοιμασίες για την εφαρμογή του σχεδίου της μνηστηροφονίας. Επιστρέφοντας στην αίθουσα ο Οδυσσέας πείθει τους μνηστήρες να του επιτρέψουν να δοκιμάσει, τεντώνει το τόξο και εύκολα περνά το βέλος και από τα δώδεκα τσεκούρια.
χ (Μνηστηροφονία): Με ένα δεύτερο βέλος του ο Οδυσσέας σκοτώνει τον Αντίνοο και ύστερα αποκαλύπτει την πραγματική του ταυτότητα. Παρά τις παρακλήσεις και τις προτάσεις για δώρα, εκείνος συνεχίζει. Ο Εύμαιος και ο Τηλέμαχος τού φέρνουν όπλα, ενώ ο Μελάνθιος δίνει όπλα στους μνηστήρες. Ακολουθεί μάχη και με τη βοήθεια της Αθηνάς όλοι οι μνηστήρες θανατώνονται. Μόνο στον αοιδό Φήμιο και τον κήρυκα Μέδοντα χαρίζεται η ζωή. Επιπλέον, τιμωρούνται υποδειγματικά οι υπηρέτριες που ακολούθησαν τους μνηστήρες και ο Μελάνθιος. 
ψ (Oδυσσέως υπό Πηνελόπης αναγνωρισμός): Η Πηνελόπη συνεχίζει να αμφιβάλλει για την επιστροφή του άντρα της. Εκείνος όμως εμφανίζεται μετά το λουτρό του ακόμα πιο ωραίος και λαμπερός, χάρη στην επέμβαση της Aθηνάς, και διαλύει τις αμφιβολίες της Πηνελόπης με ένα μυστικό που της αποκαλύπτει για την κατασκευή του συζυγικού τους κρεβατιού. Η νύχτα ενώνει τους συζύγους, που διηγούνται τα όσα πέρασαν. 
ω (Σπονδαί): Οι ψυχές των μνηστήρων οδηγούνται στον Άδη. Το φάντασμα του Αγαμέμνονα μιλάει για τη διαφορά της Κλυταιμνήστρας από την Πηνελόπη. Ο Οδυσσέας συναντά τον πατέρα του Λαέρτη στα κτήματα. Εν τω μεταξύ οι συγγενείς των νεκρών μνηστήρων έχουν στασιάσει στην πόλη. Ξεσπάει μάχη, αλλά και πάλι η Αθηνά επεμβαίνει για μία τελευταία φορά χαρίζοντας ειρήνη και σταθερότητα.