Ραψωδία α (στίχοι 109-173)
https://blogs.sch.gr/mtrianti/files/2014/01/%CE%B5%CE%BD%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-3%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%AF%CF%87%CE%BF%CE%B9-109-173.pdf
1.Δομή
Βασικά κριτήρια για το χωρισμό σε ενότητες/σκηνές είναι: α. η αλλαγή τόπου , β. η αλλαγή προσώπων , γ. η αλλαγή προσώπων και δ . η διαφοροποίηση του χρόνου Με βάση τα παραπάνω , μπορούμε να χωρίσουμε στις παρακάτω ενότητες/σκηνές: 1 η ενότητα :στίχοι 109-114 Η προετοιμασία της Αθηνάς 2 η ενότητα: στίχοι 115- 140 Η άφιξη της Αθηνάς στο ανάκτορο της Ιθάκης-Η θερμή της υποδοχή από τον Τηλέμαχο 3 η ενότητα: στίχοι 141-161 Η φιλοξενία της Αθηνάς 4 η ενότητα: στίχοι 162-173 Η είσοδος των μνηστήρων στο μέγαρο Κάθε σκηνή μπορεί να περιλαμβάνει εικόνες που προκαλούν την αίσθηση στον αναγνώστη ότι βλέπει μπροστά του ό, τι περιγράφεται . Οι εικόνες μπορεί να είναι οπτικές-ακουστικές-οσφρητικές (ανάλογα με την αίσθηση που κινητοποιούν) 2. Αφηγηματικοί τρόποι Οι αφηγηματικοί τρόποι που χρησιμοποιούνται στην ενότητα είναι η αφήγηση και η περιγραφή. Η οπτική γωνία της αφήγησης από πρωτοπρόσωπη ή δραματική (συμβούλιο θεών ) γίνεται τριτοπρόσωπη , η οποία όμως περιέχει πολλά περιγραφικά στοιχεία . Παράδειγμα: Ο ποιητής αφηγείται την υποδοχή της θεάς από τον Τηλέμαχο , ενώ περιγράφει και το χώρο(έπιπλα και αντικείμενα ) 3.Ένας από τους τρόπους επικοινωνίας των θεών με τους ανθρώπους , σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής, ήταν η εμφάνισή τους με τη μορφή κάποιου συγκεκριμένου ανθρώπου ( ενανθρώπιση). Η Αθηνά εμφανίζεται στον Τηλέμαχο με τη μορφή του Μέντη, που ήταν φίλος του Οδυσσέα , για να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στον Τηλέμαχο , ώστε να ακούσει με προσοχή τις συμβουλές του. 4.Στοιχεία πολιτισμού α. στοιχεία υλικού πολιτισμού
ενδυμασία : σαντάλια ανάκτορο: εξώθυρα-αυλόπορτα , το μεγάλο δώμα έπιπλα: τραπέζι για φαγητό , θήκη για τα δόρατα, θρόνος, σκαμνί για τα πόδια οικιακά σκεύη : κρατήρες , λαγήνι, λεβέτι, κούπες χρυσές , πλεχτά πανέρια χρηστικά αντικείμενα: τομάρια βοδιών, σφουγγάρια τρυπητά , ύφασμα μαλακό είδη διατροφής: ψωμί , κρέας , κρασί είδη οπλισμού: κοντάρι –δόρυ είδη ψυχαγωγίας: κιθάρα ,πεσσοί υλικά : ξύλο , χαλκός, χρυσός β. κοινωνική και πολιτική οργάνωση, θεσμοί κοινωνική διαστρωμάτωση (κοινωνικές τάξεις): βασιλιάς –ευγενείς –δούλοι (από τη συμπεριφορά των μνηστήρων φαίνεται ο ξεπεσμός του θεσμού της βασιλείας στην ομηρική εποχή . Επίσης, η μεταχείριση των δούλων ήταν ανθρώπινη , θεωρούνταν μέλη της οικογένειας αλλά κατώτερα και βέβαια ο κύριος τους είχε δικαίωμα ζωής και θανάτου) συμπόσια φιλοξενία : ο θεσμός της πατροπαράδοτης ξενίας ήταν ιερός και ακατάλυτος . Τους ξένους προστάτευε ο ίδιος ο Δίας ως θεός της φιλοξενίας( Ξένιος Δίας). Η φιλοξενία ήταν λειτουργία θρησκευτική αλλά και κοινωνική και ήταν αναγκαία σε κοινωνίες , όπου δεν υπήρχαν καταλύματα και νόμοι για να προστατεύουν τους ταξιδιώτες και εμπόρους και στις οποίες οι ανάγκες της πληροφόρησης καλύπτονταν από τις ειδήσεις που έφερνε ο ξένος . Η φιλοξενία περιλαμβάνει διαδοχικές ενέργειες που επαναλαμβάνονται σταθερά σε κάθε περίπτωση .Γι ‘ αυτό και μιλάμε για το τυπικό της φιλοξενίας ,το οποίο περιλαμβάνει τις παρακάτω ενέργειες : 1
. εγκάρδια υποδοχή (με προσφώνηση και χειραψία με το δεξί χέρι) και πρόσκληση σε φιλοξενία . Αν ο ξένος έχει δόρυ , άρμα ή άλογα φροντίζουν να τακτοποιηθεί. 2. προσφορά λουτρού . Αφού οι δούλες λούσουν τον ξένο και τον αλείψουν με λάδι , τον ντύνουν με καθαρά ρούχα. 3. παράθεση πλούσιου γεύματος . Ο ξένος τοποθετείται σε τιμητική θέση και τον φιλεύουν με εκλεκτή μερίδα φαγητού και ποτού. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις διοργανώνονται προς τιμήν του ξένου γιορτές με μουσική ή αθλητικοί αγώνες 4. ερωτήσεις προς το φιλοξενούμενο (ποιος είναι , από πού έρχεται και τι θέλει) 5. ικανοποίηση του αιτήματος του ξένου 6. προσφορά διαμονής για όσες μέρες ζητήσει ο ξένος 7. αποχαιρετισμός με ανταλλαγή δώρων ως επισφράγιση της φιλίας από φιλοξενία , η οποία κληροδοτούνταν και στις επόμενες γενιές 5. Χαρακτηρισμοί προσώπων Μνηστήρες: αργόσχολοι , τεμπέληδες , ζουν παρασιτικά και σπαταλούν ξένη περιουσία , άρα υβριστές. αγέρωχοι , δηλαδή ξιπασμένοι , αλαζόνες , υπερόπτες , φαντασμένοι αναιδείς , αγενείς , θρασείς, ασεβείς ρηχοί, ανόητοι και άξεστοι ενοχλητικοί, αδιάφοροι με όσα συμβαίνουν γύρω τους Τηλέμαχος: βιώνει παθητικά την άσχημη κατάσταση χωρίς να τολμά να αντιδράσει (άτολμος , αδύναμος) οραματίζεται την επιστροφή του πατέρα του , αφού πιστεύει πως μόνο αυτός θα μπορούσε να αποκαταστήσει την τάξη (ονειροπόλος , αδρανής , απαθής , βυθισμένος στις σκέψεις του) συμπεριφέρεται άψογα στον ξένο( ευγενικός , πρόθυμος να προσφέρει προστασία στον ξένο , άψογος οικοδεσπότης) βρίσκεται σε κακή ψυχολογική κατάσταση (απαισιόδοξος , απογοητευμένος ,
πικραμένος , στεναχωρημένος)
