ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ,4. Η ΣYΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟIΝΩΝIΑΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡIΝΗ ΖΩΗ

4. Η ΣYΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟIΝΩΝIΑΣ - Η ΚΑΘΗΜΕΡIΝΗ ΖΩΗ Αθηναίοι πολίτες Τρεις μεγάλες κοινωνικές ομάδες αποτελούσαν τον πληθυσμό της Αθήνας κατά τον 5ο αιώνα, οι Αθηναίοι πολίτες, οι μέτοικοι και οι δούλοι. Οι Αθηναίοι πολίτες αποτελούσαν τη μοναδική κυρίαρχη δύναμη στην πόλη. Από αυτούς πήγαζε κάθε εξουσία. Αθηναίοι πολίτες ήταν αυτοί που κατάγονταν από πατέρα και μητέρα Αθηναίους. Αυτοί μόνο είχαν το δικαίωμα της συμμετοχής στις εργασίες της Εκκλησίας του Δήμου. Όλοι οι Αθηναίοι πολίτες είχαν τα ίδια δικαιώματα απέναντι στους νόμους. Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΤΟΙΚΩΝ Πρέπει να υπάρχει ειδική μέριμνα για τους μετοίκους, γιατί η πρόσοδος αυτή μου φαίνεται πως καταλέγεται στις καλύτερες, επειδή οι μέτοικοι συντηρούνται οι ίδιοι και προσφέρουν πολλές ωφέλειες στην πόλη, χωρίς να παίρνουν μισθό, αντίθετα καταβάλλουν το μετοίκιον. Νομίζω πως επαρκής μέριμνα είναι τούτη, να αφαιρέσουμε όσα, χωρίς να ωφελούν καθόλου την πόλη, δίνουν την εντύπωση πως ντροπιάζουν τους μετοίκους. Ξενοφών, Πόροι, ΙΙ, 1 (μετ. Α. Παπαγεωργίου) Μέτοικοι Οι μέτοικοι ήταν πολίτες άλλων ελληνικών πό λεων που είχαν εγκατασταθεί στην Αθήνα,  προσελκυόμενοι από την ιδιαίτερη οικονο μικ  ανάπτυξη. Η κύρια ασχολία τους ήταν το ε μπόριο και, για να τους επιτραπεί να διαμέ νουν ανεμπόδιστα στην Αθήνα, πλήρωναν έ ναν ειδικό φόρο, το μετοίκιον. Δούλοι Οι δούλοι αποτελούσαν την πλειονότητα του πληθυσμού της Αθήνας. Yπολογίζεται ότι κα τά την εποχή του Περικλή κατοικούσαν στην Αθήνα περίπου 200.000 δούλοι. Η προέλευ σή τους ήταν ποικίλη˙ άλλοι ήταν αιχμάλω τοι  πολέμου, άλλοι είχαν αγοραστεί στα δουλο πάζαρα και άλλοι ήταν παιδιά δούλων. Ορι σμένοι δούλοι εργάζονταν ως υπηρέτες στα  αθηναϊκά σπίτια ή τους αγρούς και άλλοι υ πηρετούσαν σε κρατικές υπηρεσίες ως δεσμο φύλακες, λογιστές, αστυνόμοι ή εργάτες. Οι μορφωμένοι δούλοι εκτελούσαν και χρέη παι δαγωγού σε σπίτια πλούσιων Αθηναίων. Η α θηναϊκή κοινωνία, σχεδόν στο σύνολό της, πε ριέβαλλε με στοργή τους δούλους και η κάθε οικογένεια, στους κόλπους της οποίας υπηρε τούσαν, τους θεωρούσε μέλη της.   «Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣ» Μερικοί ισχυρίζονται ότι η δουλεία δεν είναι έργο της δικαιοσύνης, αλλά της βίας. Η οι κογένεια, για να είναι πλήρης, οφείλει να αποτελείται από άτομα ελεύθερα και δούλους. Πράγματι, η περιουσία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της οικογένειας, γιατί χωρίς τα α να γκαία αντικείμενα είναι αδύνατον να ζήσεις. Δεν μπορούμε να φανταστούμε οικογένεια  χωρίς ορισμένα βοηθητικά εργαλεία. Ανάμεσα στα εργαλεία, άλλα είναι άψυχα και άλ λα έμψυχα. Ο δούλος είναι ένα εργαλείο έμψυχο. Εάν κάθε εργαλείο μπορούσε, με μια α πλή εντολή, να εκτελέσει μόνο του μια εργασία, τότε ο κύριος δε θα χρειαζόταν τους δού λους. Χρήσιμη για τους ίδιους τους δούλους, η δουλεία είναι δίκαιη. Αριστοτέλης, Πολιτικά, Α, IV, 1-3 (μετ. Β.Σ.) Τι σας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση στο κείμενο του Αριστοτέλη; Ο ρόλος της γυναίκας Σκηνή στο γυναικωνίτη. Ερυθρόμορφη πυξίδα. Παρίσι, Μουσείο Λούβρου. Ο γυναικωνίτης είναι το βασίλειο της γυναίκας. Με τι ασχολείται η κύρια μορφή της εικόνας; Η μέση αθηναϊκή οικογένεια έμενε συνήθως σε ένα απλό, μονώροφο σπί τι. Τα έπιπλα, λιτά, άφηναν πολύ ελεύθερο χώρο στα δωμάτια. Η οικοδέ σποινα, ακολουθώντας τις συνήθειες της εποχής, παρέμενε στο σπίτι και σπάνια εξερχόταν μόνη, κυρίως κατά τις θρησκευτικές εορτές. Το μοναδικό αξίωμα που μπορούσε να αναλάβει μια γυναίκα στην αρχαιό τητα ήταν αυτό της ιέρειας. Δε λάμβανε μέρος στη δημόσια ζωή και κατα γινόταν με τις οικιακές εργασίες. Επέβλεπε τους δούλους —οικιακούς βοη θούς—, φρόντιζε τον καλλωπισμό της, ύφαινε και μεριμνούσε για την ανα τροφή των παιδιών. Περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στο γυναι κωνίτη, ένα ιδιαίτερο τμήμα του σπιτιού που προοριζόταν γι’ αυτήν.  Ο άνδρας Ο άνδρας περνάει το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας έξω από το σπίτι. Το γλυκό κλίμα της Αττικής ευνοεί τη ζωή στην ύπαιθρο, το περιδιάβασμα, την ελεύθερη περιπατητική συζήτηση. Ο Αθηναίος, όταν δεν ασχολείται με την προσωπική του εργασία, συχνάζει στα γυμναστήρια, στα δημόσια λουτρά, στα κουρεία. Εκεί συναντά τους γνωστούς του και συζητά διάφο ρα, από τα μικροπροβλήματα της ζωής μέχρι πολιτικά και φιλοσοφικά θέ ματα. Η συμμετοχή στα κοινά τον θέλγει ιδιαίτερα και στις συνεδριάσεις  της Εκκλησίας του Δήμου λαμβάνει ενεργό μέρος. Το βράδυ, στο σπίτι του, οργανώνει συμπόσια με τους φίλους του. Εκεί, μόνο με τη συμμετο χή ανδρών, άναβαν οι συζητήσεις γύρω από αγαπημένα θέματα, όπως η τέχνη και η φιλοσοφία. Τα παιδιά Η ανατροφή των παιδιών διέφερε ανάλογα με το φύλο. Ενώ τα κορίτσια έμεναν στο σπίτι και μάθαιναν από τη μητέρα τους το σύνολο των οικια κών εργασιών, τα αγόρια από την ηλικία των επτά ετών στέλνονταν σε ιδι ωτικά σχολεία, για να μορφωθούν. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ Από τη στιγμή που οι προμήθειες μπουν στο σπίτι, πρέπει κάποιος να τις διατηρήσει και να κάνει τις απαραίτητες εργασίες: μέσα στο σπίτι θα μεγαλώσουν τα νεογέννητα, στο σπί τι πρέπει να παραχθεί το αλεύρι που δίνουν τα δημητριακά. Το ίδιο ισχύει και για την κα τασκευή των ενδυμάτων από το μαλλί. Επειδή μάλιστα όλες οι εργασίες χρειάζονται φρο ντίδα, και αυτές που γίνονται μέσα στο σπίτι και αυτές που γίνονται έξω, νομίζω ότι ο Θε ός ανέθεσε στη φύση της γυναίκας τις εργασίες και τις φροντίδες μέσα στο σπίτι και στον  άνδρα τις εξωτερικές. Ξενοφών, Οικονομικός, VII,  21-23 (μετ. Α. Παπαγεωργίου) Συμφωνούν τα αγόρια και τα κορίτσια μ’ αυτές τις απόψεις; Τι έχει αλλάξει από τότε  έως σήμερα; Τροφή και ενδύματα Σκηνή από συμπόσιο (Ρώμη, Μουσείο Βατικανού). Τι απεικονίζει; Η τροφή της αθηναϊκής  οικογένειας ήταν λιτή και αποτελούταν από  λαχανικά, ελιές, πα στά ψάρια και σπάνια από  κρέας. Η ενδυμασία  των Αθηναίων ήταν  κομψή, αλλά όχι εξεζη τημένη. Το βασικό ένδυ μα ήταν ο χιτώνας, ο ο ποίος, ανάλογα με τις  διαθέσεις του ατόμου,  με το δέσιμο στη μέση  με μία ζώνη, δημιουρ γούσε πολλές ή λίγες πτυχώσεις. Το ιμάτιο, είδος πανωφορίου, κα τασκευασμένο από ζεστό, μάλλινο ύφασμα, τυλιγόταν πάνω από το χιτώ να με ποικίλους τρόπους. Τα σανδάλια, στα πόδια, συμπλήρωναν την αμφί εση. Οι πλούσιες Αθηναίες αγαπούσαν πολύ και τα κοσμήματα, τα οποία αποτελούσαν αναπόσπαστο τμήμα της αμφίεσής τους. Ερωτήσεις-Δραστηριότητες 1. Συγκρίνετε τη θέση των δούλων στην Αθήνα με την αντίστοιχη των ειλώ των στη Σπάρτη. 2. Τι ήταν οι μέτοικοι και ποιες αντιστοιχίες βρίσκετε να υπάρχουν με τους  σημερινούς μετανάστες στη χώρα μας; 3. Ποιος ήταν ο ρόλος της γυναίκας στην Αθήνα; Ποιές διαφορές διαπιστώ νετε στη θέση της γυναίκας σήμερα; Ιστορία Α' Γυμνασίου : Συγκρότηση της αθηναϊκής κοινωνίας - Η  καθημε ρινή ζωή Β. ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ "Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ" - (ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ) Ποια ήταν η θέση της γυναίκας ; Η μέση αθηναϊκή οικογένεια έμενε συνήθως σε ένα απλό, μονώροφο σπίτι, με απλά έπιπλα. Η γυναίκα παρέμενε στο σπίτι, έβγαινε έξω μόνη κυρίως στις θρησκευτικές γιορτές και δεν έπαιρνε μέρος στη δημόσια ζωή. Βασικές της ασχολίες ήταν: να επιβλέπει τους δούλους, να υφαίνει και να φροντίζει για την ανατροφή των παιδιών. Επίσης φρόντιζε για τον καλλωπισμό της. Παρέμενε σε ειδικό χώρο του σπιτιού, το γυναικωνίτη. Περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας έξω από το σπίτι, στην εργασία του, στα γυμναστήρια, στις συνεδριάσεις της Εκκλησίας του Δήμου. Εκεί συναντά τους γνωστούς του και συζητά διάφορα, από τα μικροπροβλήματα της ζωής μέχρι πολιτικά και φιλοσοφικά θέματα. Οργάνωνε συμπόσια (συγκεντρώσεις) στο σπίτι του όπου μαζί με τους φίλους του συζητούσαν για την τέχνη και τη φιλοσοφία. Ποια ήταν η θέση των παιδιών;   ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/irinikel/ss-73042025 ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/Kvarnalis75/4-11633158 ΠΗΓΗ http://ebooks.edu.gr/modules/ ebook/ show.php/ DSGYM-A105/29/159,923/ 4. Η ΣYΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟIΝΩΝIΑΣ  Η ΚΑΘΗΜΕΡIΝΗ ΖΩΗ ΠΗΓΗ http://skapanefs.blogspot.com/2012/01/blog-post_23.html Α. Η ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ αποτελούταν από : 1. Αθηναίους πολίτες 2. Μέτοικους 3. Δούλους Οι Αθηναίοι πολίτες •    Είχαν όλες τις εξουσίες •    Συμμετείχαν στην Εκκλησία του Δήμου •    Είχαν τα ίδια δικαιώματα απέναντι στους νόμους •    Έπρεπε να έχουν Αθηναίο πατέρα και Αθηναία μητέρα. Οι μέτοικοι •    Ήταν πολίτες άλλων ελληνικών πόλεων που είχαν εγκατασταθεί στην Αθήνα •    Ασχολήθηκαν με το εμπόριο •    Πλήρωναν φόρο (μετοίκιο) Οι δούλοι •    Ήταν οι περισσότεροι στην Αθήνα (στα χρόνια του Περικλή ήταν περίπου 200.000) •    Άλλοι ήταν αιχμάλωτοι πολέμου, άλλοι είχαν αγοραστεί σε δουλοπάζαρα και άλλοι ήταν παιδιά δούλων. •    Άλλοι δούλευαν σε σπίτια ή σε χωράφια, άλλοι ήταν κρατικοί δούλοι (π.χ. εργάτες, αστυνόμοι, λογιστές κλπ.) και οι πιο μορφωμένοι ήταν παιδαγωγοί σε σπίτια πλουσίων. •    Στην Αθήνα συμπεριφέρονταν καλά στους δούλους και τους θεωρούσαν μέλη της οικογένειάς τους. •    Έμεναν μέσα στο σπίτι σε ένα ιδιαίτερο τμήμα του σπιτιού (το γυναικωνίτη) και σπάνια έβγαιναν από αυτό μόνες τους (συνήθως στις θρησκευτικές γιορτές). •    Η ασχολία τους ήταν οι οικιακές εργασίες. •    Επέβλεπαν τους δούλους •    Φρόντιζαν για την ομορφιά τους •    Ύφαιναν •    Μεγάλωναν τα παιδιά •    Δεν έπαιρναν μέρος στη δημόσια ζωή •    Το μόνο αξίωμα που μπορούσαν να πάρουν ήταν αυτό της ιέρειας. Γ. ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ •    Αντίθετα με τις γυναίκες, περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας έξω από το σπίτι. •    Έκαναν προσωπικές εργασίες •    Σύχναζαν στα γυμναστήρια, στα δημόσια λουτρά και στα κουρεία •    Συζητούσαν συχνά για την πολιτική •    Συμμετείχαν στην Εκκλησία του Δήμου •    Το βράδυ, συχνά οργάνωναν ή συμμετείχαν σε συμπόσια με τους φίλους τους, συζητώντας για την τέχνη και για τη φιλοσοφία. Δ. ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ •    Τα κορίτσια έμεναν στο σπίτι και μάθαιναν από τη μητέρα τους τα οικιακά •    Τα αγόρια από 7 χρονών στέλνονταν σε ιδιωτικά σχολεία. Ε. ΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ •    Οι Αθηναίοι έτρωγαν απλά (κυρίως λαχανικά, ελιές, παστά ψάρια και σπάνια κρέας) •    Ντύνονταν κομψά : φορούσαν χιτώνα, ιμάτιο(πανωφόρι από ζεστό μάλλινο ύφασμα), σανδάλια. Οι πλούσιες Αθηναίες αγαπούσαν τα κοσμήματα. Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης ΟΙ ΜΕΤΟΙΚΟΙ  ΟΙ ΔΟΥΛΟΙ (wikipedia)  Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ (wikipedia) ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ ΠΗΓΗ stografia.blogspot.com/2015/01/blog-post_20.html Τον 5ο  αιώνα υπήρχαν στην Αθήνα τρεις κοινωνικές ομάδες:           οι Αθηναίοι πολίτες           οι μέτοικοι           οι δούλοι Αθηναίοι πολίτες : ήταν όσοι κατάγονταν από μητέρα και πατέρα Αθηναίους και μόνο αυτοί συμμετείχαν στην Εκκλησία του Δήμου. Μέτοικοι : Ήταν πολίτες άλλων ελληνικών πόλεων που εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο και πλήρωναν έναν φόρο, το μετοίκιον.               Δούλοι :  Αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Αθήνας και ήταν 200.000 περίπου την εποχή του Περικλή. Εργάζονταν  κυρίως ως υπηρέτες στα αθηναϊκά σπίτια ή τους αγρούς και άλλοι υπηρετούσαν σε κρατικές υπηρεσίες ως δεσμοφύλακες, λογιστές, αστυνόμοι ή εργάτες. Οι μορφωμένοι δούλοι εργάζονταν ως παιδαγωγοί σε σπίτια πλούσιων Αθηναίων. Η αθηναϊκή κοινωνία περιέβαλλε συνήθως με στοργή τους δούλους και η κάθε οικογένεια, στην οποία ανήκαν, τους θεωρούσε μέλη της. Ποια ήταν η θέση του άνδρα ; Τα κορίτσια : έμεναν στο σπίτι και διδάσκονταν από τη μητέρα τους τις οικιακές εργασίες. Τα αγόρια : από τα εφτά τους χρόνια  μορφώνονταν σε ιδιωτικά σχολεία. Ενδύματα και τροφή Η τροφή :  περιλάμβανε κυρίως λαχανικά, ελιές, ψάρια και σπάνια κρέας, κυρίως σε θρησκευτικές γιορτές. Η ενδυμασία : Η ενδυμασία των Αθηναίων ήταν κομψή, αλλά όχι υπερβολική. Τα βασικά ενδύματα ήταν ο χιτώνας, το ιμάτιο, είδος πανωφορίου, κατασκευασμένο από ζεστό, μάλλινο ύφασμα και τα σανδάλια, στα πόδια. Οι πλούσιες Αθηναίες αγαπούσαν πολύ και τα κοσμήματα, τα οποία αποτελούσαν αναπόσπαστο τμήμα της αμφίεσής τους.                           Η καθημερινή ζωή στην αρχαία  Ελλάδα