22η ENOTHTA: π 185-336/<167-307>
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ
|
B΄. ΠAPAΛΛHΛO KEIMENOAναγνώριση του Oρέστη από την αδελφή του, την Hλέκτρα
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Γ΄. ΘEMATA ΓIA ΣYZHTHΣH – EPΓAΣIEΣ | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Συμπληρώστε τα ακόλουθα κενά με βάση τους στ. 298 κ.ε.
Tο σχέδιο αντιμετώπισης των μνηστήρων προβλέπει: α. O Tηλέμαχος και ο Οδυσσέας-ζητιάνος να ............................................................................................................................................ β. O Tηλέμαχος να υπομένει ..................................................................................................................................................................... γ. και να μεταφέρει .................................................................................................................................................................................. δ. Nα μη μάθει κανένας ότι ....................................................................................................................................................................... ε. Nα δοκιμάσουν μαζί ............................................................................................................................................................................. >> Ποια σημεία του σχεδίου αυτού επιβεβαιώνουν περισσότερο την προνοητικότητα του Oδυσσέα; ................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................... | ||||||||||||||||
https://www.slideshare.net/varalig/185-336
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ:
ΜΝΗΣΤΗΡΟΦΟΝΙΑ
Ενότητα 22η :
Αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο – Κατάστρωση σχεδίου αντιμετώπισης των μνηστήρων
Ραψωδία π (στίχοι 185-336)
Δομή :
1 η ενότητα: στίχοι 185-195
Οι εντολές της Αθηνάς προς τον Οδυσσέα και η άρση της παραμόρφωσης
2 η ενότητα: στίχοι 196- 205-6
Ο αιφνιδιασμός του Τηλέμαχου
3 η ενότητα: στίχοι 207-224
Η αποκάλυψη της ταυτότητας από τον Οδυσσέα και η δυσπιστία του Τηλέμαχου
4η ενότητα στίχοι 225-245
Αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο
5η ενότητα στίχοι 246-261
Ο Τηλέμαχος ζητεί πληροφορίες από τον Οδυσσέα
6η ενότητα στίχοι 298-336
Κατάστρωση σχεδίου αντιμετώπισης των μνηστήρων
Περίληψη
Η Αθηνά –αόρατη για τον Τηλέμαχο- καλεί τον Οδυσσέα έξω από τη καλύβι και του δίνει εντολή να αποκαλυφθεί στο γιο του , να σχεδιάσει μαζί του την εξόντωση των μνηστήρων και έπειτα να κατέβουν στην πόλη .Του υπόσχεται ότι θα είναι κοντά του και αμέσως αγγίζοντας τον με το ραβδί της τον επαναφέρει στην πραγματική του μορφή. Ο Τηλέμαχος αιφνιδιάζεται με την αλλαγή του ξένου και πιστεύοντας ότι έχει μπροστά του ένα θεό νιώθει δέος και ζητά την ευσπλαχνία του . Ο Οδυσσέας αποκαλύπτεται , τον αγκαλιάζει δακρυσμένος , ο Τηλέμαχος όμως δυσπιστεί και πιστεύει πως κάποιος θεός προσπαθεί να τον ξεγελάσει . Ο Οδυσσέας για να τον πείσει του αναφέρει ότι η αλλαγή της μορφής του οφείλεται σε επέμβαση της Αθηνάς .
Πατέρας και γιος σφιχταγκαλιάζονται και κλαίνε ασταμάτητα. Στη συνέχεια ο Οδυσσέας ικανοποιεί το αίτημα του γιου του που θέλει να μάθει πώς έφτασε στην Ιθάκη , παίρνει πληροφορίες για την κατάσταση στο παλάτι και καταστρώνει σχέδιο εξόντωσης των μνηστήρων.
στίχοι 185-190:Η Αθηνά δίνει τρεις εντολές στον Οδυσσέα :
1. Να αποκαλύψει την ταυτότητά του στο γιο του ,
2. να σχεδιάσουν μαζί με τον Τηλέμαχο την εξόντωση των μνηστήρων και
3. να κατέβουν στην πόλη και μια υπόσχεση :ότι θα είναι στο πλευρό τους και θα τους βοηθήσει , που προοικονομεί την παρουσία της Αθηνάς κατά την μνηστηροφονία .
Στίχοι 191-245:
Η αναγνώριση στην Οδύσσεια ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδικασία που επαναλαμβάνεται με ορισμένες διαφοροποιήσεις ,
Δηλαδή η αναγνώριση (όπως η φιλοξενία) αποτελεί τυπικό στοιχείο
.Κατά τη διαδικασία της αναγνώρισης:
1. Αποκρύπτεται η ταυτότητα κάποιου προσώπου με μεταμόρφωση /παραμόρφωση ή με μια ψεύτικη ιστορία
2. απομονώνονται τα δυο πρόσωπα που συμμετέχουν στην αναγνώριση
3. αποκαλύπτεται η ταυτότητα του προσώπου που πρόκειται να αναγνωριστεί με άρση της μεταμόρφωσης /παραμόρφωσης και με ομολογία της ταυτότητας
4.το πρόσωπο που αναγνωρίζει εκφράζει τη δυσπιστία του να δεχτεί την ταυτότητα του άλλου και απαιτεί αποδεικτικά στοιχεία
5. το πρόσωπο που αναγνωρίζεται παρουσιάζει αποδεικτικά στοιχεία
6. ακολουθεί η αναγνώριση συνοδευόμενη από έκφραση των ανάλογων συναισθημάτων
Στη συγκεκριμένη ενότητα :
1. Ο Οδυσσέας έχει ήδη παραμορφωθεί από την Αθηνά (ν 210 και εξής) που τον έντυσε ζητιάνο
2. Ο Εύμαιος φεύγει για την πόλη , για να αναγγείλει στην Πηνελόπη την άφιξη του Τηλέμαχου , οπότε τα δυο πρόσωπα , Οδυσσέας και Τηλέμαχος , απομονώνονται
3.Αίρεται η παραμόρφωση (στίχοι 191-195) με τη βοήθεια της Αθηνάς και αποκαλύπτει την ταυτότητά του (στίχοι 207-210-11) ο Οδυσσέας
4. Ο Τηλέμαχος εκφράζει τη δυσπιστία του ‘ στίχοι 214-224 ‘
5. Ο Οδυσσέας διαβεβαιώνει τον Τηλέμαχο ότι η παραμόρφωση ήταν έργο της Αθηνάς , χωρίς να δίνονται αποδεικτικά στοιχεία (στίχοι 226-235)
6. αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων ( χύθηκε πάνω του οδυρόμενος και βουρκωμένος τον αγκάλιασε –σπαρακτικά θρηνούσαν …το δάκρυ από τα βλέφαρά του κύλησε)
Η συναισθηματική κατάσταση του Τηλέμαχου
Ο Τηλέμαχος μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα βιώνει πολλά και διαφορετικά έντονα συναισθήματα :
στην αρχή μένει έκθαμβος και αιφνιδιάζεται
νιώθει δέος και στρέφει αλλού το βλέμμα του
δυσπιστεί και θεωρεί πως κάποιος θεός του παίζει παιχνίδια
πείθεται πως έχει μπροστά του τον πατέρα του
ξεσπά σε κλάματα και αγκαλιάζει τον πατέρα του
Τα συναισθήματά του είναι απόλυτα δικαιολογημένα , αφού ο Τηλέμαχος βιώνει απίστευτες καταστάσεις που μόνο ένας θεός μπορεί να προκαλέσει.
Δικαιολογημένη και η δυσπιστία να πιστέψει τον άγνωστο που ξαφνικά αλλάζει όψη και μεταμορφώνεται και ισχυρίζεται πως είναι ο πατέρας που ο νεαρός άντρας δεν είχε ποτέ δει .
Η άρση της δυσπιστίας του οφείλεται στη διαβεβαίωση ότι η αλλαγή είναι έργο της Αθηνάς , γεγονός που δεν αφήνει κανένα περιθώριο για αμφιβολία.
Η παρομοίωση των στίχων 242-245
Ανάλυση παρομοίωσης:
πλατιά παρομοίωση που περιγράφει τα συναισθήματα των δυο αντρών
Συγκεκριμένα :
αναφορικό μέρος : σαν αετοί ….προτού ξεπεταρίσουν - στίχοι 243-4
δεικτικό μέρος : τόσο πικρό …..κύλησε – στίχος 245
κοινός όρος :
ο θρήνος των δυο αντρών που προκαλείται από την πολύχρονη στέρηση .
Το κλάμα του παρομοιάζεται με τον απελπισμένο και οξύ θρήνο πουλιών , που κυνηγοί άρπαξαν από τη φωλιά τα άφτερα μικρά τους . Μας κάνει εντύπωση ότι η παρομοίωση συσχετίζει δύο πράγματα τελείως διαφορετικά : το κλάμα χαράς με τον απελπισμένο θρήνο . Και οι δύο θρήνοι όμως προκαλούνται από την ίδια αιτία : από τη στέρηση . Συνεπώς αυτό που θέλει να τονίσει ο ποιητής είναι ότι πατέρας και γιος κλαίνε για τα χρόνια που πέρασαν ο ένας μακριά από τον άλλον .
Κατάστρωση σχεδίου εξόντωσης των μνηστήρων Ο Οδυσσέας θα εμφανιστεί στο παλάτι με τη μορφή ζητιάνου
Ο Τηλέμαχος θα πρέπει
1.να υπομείνει τις προσβολές εις βάρος του πατέρα του και να διατηρήσει την ψυχραιμία του 2. να μαζέψει τα όπλα από την μεγάλη αίθουσα , αφήνοντας όπλα μόνο για αυτούς τους δυο , 3. να κρατήσει μυστική την ταυτότητα του ξένου από όλους , ώστε να μπορέσουν να ελέγξουν την πίστη των δούλων .
Εκφραστικά μέσα
Μεταφορά : στίχος 211 σηκώνοντας τα βάρη ……..άλλων ανδρών
εικόνες : στίχοι 212-213 και 219-240
Παρομοιώσεις : πλατιά στίχοι 242-245 και απλή στίχος 224
υπερβολή : στίχος 246
Τυπικά στοιχεία
Λαερτιάδη , διογέννητε , ω πολυμήχανε Οδυσσέα (185) ,
Κι όπως του μίλησε , πέταξαν σαν πουλιά τα λόγια του (200) ,
Πήρε το λόγο …. βασανισμένος και θείος(207) , Του αντιμίλησε έπειτα ο Οδυσσέας πολυμήχανος(225)
Προοικονομίες στίχοι 298-336
https://blogs.sch.gr/mtrianti/files/2014/11/%CE%B5%CE%BD%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-22%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%AF%CF%87%CE%BF%CE%B9-185-336.pdf
ΡΑΨΩΔΙΑ π 185-336
ΔΟΜΗ ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΕ ΕΝΟΤΗΤΕΣ-ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ
1η ενότητα: Στ.185-196: Η Αθηνά δίνει εντολές στον Οδυσσέα και αίρει την μεταμόρφωση του .
2η ενότητα: Στ.196-245: Ο αναγνωρισμός
3η ενότητα: Στ.246-260:Ο Τηλέμαχος ζητά πληροφορίες για το νόστο του Οδυσσέα
4η ενότητα: Στ.246-260:Ο Τηλέμαχος ζητά πληροφορίες για το νόστο του Οδυσσέα
5η ενότητα: Στ.261-336: Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης κατά των μνηστήρων.
1η ενότητα: Στ.185-196: Η Αθηνά δίνει εντολές στον Οδυσσέα και αίρει την μεταμόρφωση του .
2η ενότητα: Στ.196-245: Ο αναγνωρισμός
3η ενότητα: Στ.246-260:Ο Τηλέμαχος ζητά πληροφορίες για το νόστο του Οδυσσέα
4η ενότητα: Στ.246-260:Ο Τηλέμαχος ζητά πληροφορίες για το νόστο του Οδυσσέα
5η ενότητα: Στ.261-336: Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης κατά των μνηστήρων.
Στ.185-196: Η Αθηνά δίνει εντολές στον Οδυσσέα και αίρει την μεταμόρφωση του .
Η Αθηνά εμφανίζεται στον Οδυσσέα ως από μηχανής θεός. Έχουμε επιφάνεια ή ενανθρώπιση θεού;
Η Αθηνά εμφανίζεται με τη μορφή μιας ωραίας γυναίκας.Πρόκειται για επιφάνεια (όχι για ενανθρώπιση της θεάς) γιατί σκοπός της είναι να την αναγνωρίσει ο Οδυσσέας κι όχι να καλύψει ταυτότητά της πίσω από κάποια μεταμόρφωση.
Ποιος είναι ο σκοπός της παρέμβασής της;
Κατ αρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι η θεά είναι ορατή όνο στον Οδυσσέα, όχι στον Τηλέμαχο, σύμφωνα με τη λαική αντίληψη της εποχής οι θεοί εμφανίζονται μόνο σε όσους θέλουν. Σκοπός της είναι να ανανεώσει την υπόσχεση που είχε δώσει στον Οδυσσέα να του συμπαρασταθεί στον αγώνα κατά των μνηστήρων (ραψ. ν) και να του ξαναδώσει την πραγματική του μορφή. Το χρυσό ραβδί με το οποίο πραγματοποιεί την μεταμόρφωση αποτελεί παραμυθικό στοιχείο (πβ. καλή νεράιδα παραμυθιών)
Στ.196-245: Ο αναγνωρισμός
Το τυπικό του αναγνωρισμού
Ο αναγνωρισμός είναι ένα βασικό μοτίβο της Οδύσσειας,ένας θεματικός τύπος που ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδικασία:
1. Αρχικά αποκρύπτεται η ταυτότητα του Οδυσσέα με τη μεταμόρφωσή του σε ζητιάνο και με την πλαστή ιστορία για το ποιος είναι (στ. 70-75)
2. Τα δύο πρόσωπα που συμμετέχουν στον αναγνωρισμό μένουν μόνα στη σκηνή. Εδώ μένει ο Οδυσσέας με τον Τηλέμαχο, καθώς οι άλλοι βοσκοί είχαν
βγει από το πρωί (στ. 3-4) και ο Εύμαιος εστάλη στο παλάτι για να ενημερώσει την Πηνελόπη (στ. 165-172).
3. Η ταυτότητα του Οδυσσέα αποκαλύπτεται με άρση της μεταμόρφωσής του σε ζητιάνο, με μια δεύτερη μεταμόρφωση σε νέο, όμορφο άντρα (στ. 191-195) και με την ομολογία της πραγματικής του ταυτότητας (στ. 208-209).
4. Ο Τηλέμαχος εκφράζει τη δυσπιστία του να δεχτεί την ταυτότητα του ξένου (στ.214-224) αλλά δεν απαιτεί αποδεικτικά στοιχεία, όπως συμβαίνει στις
διαδικασίες αναγνωρισμού.
5. Ο Οδυσσέας, για να πείσει τον Τηλέμαχο ποιος είναι, επαναλαμβάνει με έμφαση ότι είναι ο Οδυσσέας (στ. 226-231) και εξηγεί ότι η αλλαγή στην
εμφάνισή του έγινε με επέμβαση της θεάς Αθηνάς (στ. 232-238).
6. Ακολουθεί ο αναγνωρισμός συνοδευόμενος από τον σπαρακτικό θρήνο πατέρα και γιου (στ. 239-246).
Αποκλίσεις από την τυπολογία:Ποιο από τα βήματα του τυπικού του αναγνωρισμού παραλείπεται εδώ;
Ο Τηλέμαχος πείθεται εύκολα και δε ζητά αποδείξεις. Ίσως γιατί είναι ο μόνος που συναντά τον Οδυσσέα όπως πράγματι είναι και όχι παραμορφωμένο. Άλλωστε σύμφωνα με μια αναφορά της Ελένης στη ραψ. δ πατέρας και γιος μοιάζουν τόσο πολύ εξωτερικά που θα μπορούσε ο καθένας να αναγνωρίσει στον άλλο τον εαυτό του.
Ποια τα συναισθήματα των δυο προσώπων και με ποιο τρόπο αποδίδονται;
Τα συναισθήματα εκφράζονται με χαρακτηριστικές για τον καθένα εκδηλώσεις:ο Οδ. φιλησε το γιο του και τα δάκρυα κύλησαν από τις παρειές στο χώμα, ο Τηλ. νέος , πιο εκδηλωτικός, «χύθηκε πάνω του οδυρόμενος και βουρκωμένος τώρα τον αγκάλιασε».
Με ποιο εκφραστικό μέσο αποδίδεται η σκηνή της αναγνώρισης πατέρα-γιου;
Ο Ποιητής χρησιμοποιεί την παρομοίωση. Οι δύο άντρες αγκαλιάζονται και θρηνούν , όπως τα πουλιά, όταν χάσουν τα μικρά τους. Περίεργη φαίνεται η επιλογή του ποιητή να μας τους δείχνει να θρηνούν την ώρα της χαράς: αντί να χύσουν δάκρυα χαράς, οι δύο άντρες ξεσπούν σε θρήνο. Με αυτό τον τρόπο ο ποιητής καταφέρνει
- να προσδώσει μεγαλύτερη ένταση στη σκηνή,
- να δείξει ότι το συναίσθημα της στέρησης κυριαρχεί περισσότερο κι από τη χαρά της αντάμωσης
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της σκηνής του αναγνωρισμού είναι ότι ο ποιητής απέφυγε να τη φορτώσει με πολλά κι εντυπωσιακά εκφραστικά μέσα.
Στ.246-260:Ο Τηλέμαχος ζητά πληροφορίες για το νόστο του Οδυσσέα
Αμέσως μετά την αναγνώριση, ο Τηλέμαχος, βουρκωμένος από τη συγκίνηση και γεμάτος περιέργεια ρωτά τον πατέρα του πως έφτασε στην Ιθάκη. Οι ερωτήσεις που κάνει (στ.248-250) αποτελούν τυπικές ερωτήσεις που χρησιμοποιούνται για κάποιον που ήρθε από μακριά. Η απάντηση του Οδυσσέα ανακαλεί στο μυαλό των ακροατών γεγονότα γνωστά από το παρελθόν (νησί Φαιάκων). Γρήγορα όμως ο Οδυσσέας φέρνει τη συζήτηση στο παρόν και στα προβλήματά του.
Στ.261-336: Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης κατά των μνηστήρων.
Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης κατά των μνηστήρων.Ποιο είναι αυτό;
Ο Τηλέμαχος να πάει ξημερώματα στο παλάτι, όπου θα καταφθάσει αργότερα ο Οδυσσέας ως ζητιάνος. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του σχεδίου είναι ο Τηλέμαχος να δείξει ανοχή στην όποια κακή συμπεριφορά των μνηστήρων απέναντι στο γέρο ζητιάνο. Όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή ο Οδυσσέας θα του γνεύσει να μαζέψει όλα τα όπλα των μνηστήρων και να κρατήσει μόνο τα όπλα για αυτόν και το γιο του. Ο Οδυσσέας τονίζει ότι η παρουσία του πρέπει να μείνει μυστική από όλους ακόμη κι από την Πηνελόπη ή τον Λαέρτη, ώστε να δοκιμάσουν τη πίστη των γυναικών και των δούλων.
ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ
Με την επική ειρωνεία διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον του ακροατή-αναγνώστη για την εξέλιξη της υπόθεσης.
Στο απόσπασμά μας, επική ειρωνεία έχουμε στους στίχους 200 («ξένε») και 216 («δεν είσαι εσύ ο πατέρας μου»). Ο Τηλέμαχος αγνοεί στοιχεία που εμείς γνωρίζουμε.
Με την επική ειρωνεία διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον του ακροατή-αναγνώστη για την εξέλιξη της υπόθεσης.
Στο απόσπασμά μας, επική ειρωνεία έχουμε στους στίχους 200 («ξένε») και 216 («δεν είσαι εσύ ο πατέρας μου»). Ο Τηλέμαχος αγνοεί στοιχεία που εμείς γνωρίζουμε.
ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
α) 185-186 : η Αθηνά δίνει εντολή στον Οδυσσέα να αποκαλύψει στον γιο του την ταυτότητά του : προικονομείται η αναγνώριση.
β) 187-188, 260, 307-308 : προοικονομείται η μνηστηροφονία και η συνεργασία πατέρα και γιου.
γ) 188-190 : η θεά Αθηνά θα είναι παρούσα στη μνηστηροφονία : προοικονομείται το επιτυχές αποτέλεσμα.
α) 185-186 : η Αθηνά δίνει εντολή στον Οδυσσέα να αποκαλύψει στον γιο του την ταυτότητά του : προικονομείται η αναγνώριση.
β) 187-188, 260, 307-308 : προοικονομείται η μνηστηροφονία και η συνεργασία πατέρα και γιου.
γ) 188-190 : η θεά Αθηνά θα είναι παρούσα στη μνηστηροφονία : προοικονομείται το επιτυχές αποτέλεσμα.
ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΑΣ ΑΘΗΝΑΣ
Επιφάνεια είναι όταν οι θεοί εμφανίζονται ως θεοί στους ανθρώπους για να τους συμβουλεύσουν, να τους προειδοποιήσουν ή να τους δώσουν εντολές.
Στους στίχους 185-190, η Αθηνά εμφανίζεται στον Οδυσσέα, τον καλεί έξω από την καλύβα και τον προτρέπει να ομολογήσει στον Τηλέμαχο ότι είναι ο πατέρας του και να σχεδιάσουν μαζί τη μνηστηροφονία.
Επιφάνεια είναι όταν οι θεοί εμφανίζονται ως θεοί στους ανθρώπους για να τους συμβουλεύσουν, να τους προειδοποιήσουν ή να τους δώσουν εντολές.
Στους στίχους 185-190, η Αθηνά εμφανίζεται στον Οδυσσέα, τον καλεί έξω από την καλύβα και τον προτρέπει να ομολογήσει στον Τηλέμαχο ότι είναι ο πατέρας του και να σχεδιάσουν μαζί τη μνηστηροφονία.
ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ
Οι θεοί συχνά συμπεριφέρονται σαν άνθρωποι. Στην ενότητά μας, η Αθηνά δηλώνει ότι αγαπά τις μάχες και ότι θα πάρει μέρος στη μνηστηροφονία (188-190, 326-327).
Οι θεοί συχνά συμπεριφέρονται σαν άνθρωποι. Στην ενότητά μας, η Αθηνά δηλώνει ότι αγαπά τις μάχες και ότι θα πάρει μέρος στη μνηστηροφονία (188-190, 326-327).
ΑΥΤΟΔΙΚΙΑ
Όταν τα θύματα ή οι συγγενείς των θυμάτων αναλαμβάνουν να τιμωρήσουν τον θύτη. Αυτή η μορφή απονομής δικαιοσύνης ίσχυε σε εποχές όπως η ομηρική, όπου δεν υπήρχε γραπτό δίκαιο, αλλά υπάρχει (δυστυχώς) και στην εποχή μας. Στην ενότητά μας, ο Οδυσσέας και ο Τηλέμαχος αναλαμβάνουν οι ίδιοι να τιμωρήσουν τους μνηστήρες για την απρεπή συμπεριφορά τους.
Όταν τα θύματα ή οι συγγενείς των θυμάτων αναλαμβάνουν να τιμωρήσουν τον θύτη. Αυτή η μορφή απονομής δικαιοσύνης ίσχυε σε εποχές όπως η ομηρική, όπου δεν υπήρχε γραπτό δίκαιο, αλλά υπάρχει (δυστυχώς) και στην εποχή μας. Στην ενότητά μας, ο Οδυσσέας και ο Τηλέμαχος αναλαμβάνουν οι ίδιοι να τιμωρήσουν τους μνηστήρες για την απρεπή συμπεριφορά τους.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η Αθηνά δεν είναι παρούσα καθ’όλη τη διάρκεια της αναγνώρισης του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο, αλλά ο ρόλος της είναι ιδιαίτερα σημαντικός :
α) δίνει εντολή στον Οδυσσέα να ομολογήσει στον γιο του την πραγματική του ταυτότητα και να σχεδιάσουν τη μνηστηροφονία (185-187).
β) βοηθά στην αναγνώριση, γιατί αίρει τη μεταμόρφωση του Οδυσσέα και με μαγικό τρόπο τον κάνει από ζητιάνο, ωραίο άνδρα (191-195)
γ) υπόσχεται στον Οδυσσέα βοήθεια κατά τη διάρκεια της μνηστηροφονίας (188-190).
Η Αθηνά δεν είναι παρούσα καθ’όλη τη διάρκεια της αναγνώρισης του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο, αλλά ο ρόλος της είναι ιδιαίτερα σημαντικός :
α) δίνει εντολή στον Οδυσσέα να ομολογήσει στον γιο του την πραγματική του ταυτότητα και να σχεδιάσουν τη μνηστηροφονία (185-187).
β) βοηθά στην αναγνώριση, γιατί αίρει τη μεταμόρφωση του Οδυσσέα και με μαγικό τρόπο τον κάνει από ζητιάνο, ωραίο άνδρα (191-195)
γ) υπόσχεται στον Οδυσσέα βοήθεια κατά τη διάρκεια της μνηστηροφονίας (188-190).
ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΜΝΗΣΤΗΡΩΝ
α) Ο Τηλέμαχος θα πάει την αυγή στο παλάτι (298-299)
β) Ο Οδυσσέας θα κατέβει αργότερα στην πόλη με τον Εύμαιο και θα μπει στο παλάτι με τη μορφή ζητιάνου (300-301).
γ) Ο Τηλέμαχος δεν πρέπει να αντιδράσει στις προσβολές και τις προκλήσεις των μνηστήρων.
δ) Ο Οδυσσέας θα ειδοποιήσει με νεύμα τον Τηλέμαχο την κατάλληλη στιγμή να μαζέψει τον οπλισμό από το παλάτι και να κρατήσει μόνο δύο σπαθιά, δύο δόρατα και δύο ασπίδες. (309-326)
ε) Η Αθηνά θα είναι παρούσα στο φονικό και θα βοηθήσει : αυτή την πληροφορία τη δίνει ο Οδυσσέας στον Τηλέμαχο για να τον εμψυχώσει (326-327).
στ) Το σχέδιο θα πρέπει να μείνει κρυφό, προκειμένου να δοκιμαστούν για την αφοσίωσή τους τα αγαπημένα πρόσωπα και οι δούλοι (328-336).
α) Ο Τηλέμαχος θα πάει την αυγή στο παλάτι (298-299)
β) Ο Οδυσσέας θα κατέβει αργότερα στην πόλη με τον Εύμαιο και θα μπει στο παλάτι με τη μορφή ζητιάνου (300-301).
γ) Ο Τηλέμαχος δεν πρέπει να αντιδράσει στις προσβολές και τις προκλήσεις των μνηστήρων.
δ) Ο Οδυσσέας θα ειδοποιήσει με νεύμα τον Τηλέμαχο την κατάλληλη στιγμή να μαζέψει τον οπλισμό από το παλάτι και να κρατήσει μόνο δύο σπαθιά, δύο δόρατα και δύο ασπίδες. (309-326)
ε) Η Αθηνά θα είναι παρούσα στο φονικό και θα βοηθήσει : αυτή την πληροφορία τη δίνει ο Οδυσσέας στον Τηλέμαχο για να τον εμψυχώσει (326-327).
στ) Το σχέδιο θα πρέπει να μείνει κρυφό, προκειμένου να δοκιμαστούν για την αφοσίωσή τους τα αγαπημένα πρόσωπα και οι δούλοι (328-336).
ΟΜΗΡΙΚΗ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ
242-245
Αναφορικό μέρος : 242-244 (το κλάμα των πουλιών που οι κυνηγοί τους αρπάζουν τα μικρά τους)
Δεικτικό μέρος : 245 (έντονο και πικρό κλάμα του Οδυσσέα και του Τηλέμαχου)
Κοινός όρος : το δυνατό κλάμα.
242-245
Αναφορικό μέρος : 242-244 (το κλάμα των πουλιών που οι κυνηγοί τους αρπάζουν τα μικρά τους)
Δεικτικό μέρος : 245 (έντονο και πικρό κλάμα του Οδυσσέα και του Τηλέμαχου)
Κοινός όρος : το δυνατό κλάμα.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Τηλέμαχος : Στην αρχή είναι εξαιρετικά δύσπιστος, κάτι που είναι απόλυτα δικαιολογημένο, αφού η ξαφνική μεταμόρφωση του ζητιάνου, του προκαλεί έκπληξη. Στη συνέχεια πείθεται και συγκινημένος πέφτει στην αγκαλιά του πατέρα του. Στη συνέχεια εκδηλώνει το ενδιαφέρον του, θέτοντας ερωτήσεις στον πατέρα του για τις περιπέτειές του. Δείχνει εμπιστοσύνη στον πατέρα του και υπακούει στις εντολές που δίνει ο Οδυσσέας σχετικά με το σχεδιασμό της μνηστηροφονίας.
2. Οδυσσέας : Είναι γενναίος, αποφασιστικός, έξυπνος και προνοητικός. Ταυτόχρονα, είναι και τρυφερός και προστατευτικός πατέρας. Εκδηλώνει την χαρά του για τον Τηλέμαχο και δεν ντρέπεται να κλάψει , δείχνοντας ότι για τους ήρωες το κλάμα δεν είναι ντροπιαστική πράξη, αλλά ειλικρινής εκδήλωση των συναισθημάτων τους. Με απόλυτη ψυχραιμία καταστρώνει ένα πανέξυπνο σχέδιο για τη μνηστηροφονία που φανερώνει την ευστροφία και τη διορατικότητα του ήρωα. Τέλος, είναι ιδιαίτερα αγαπητός στην Αθηνά, κάτι που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η Αθηνά παρουσιάζεται μπροστά του, τον συμβουλεύει και του υπόσχεται βοήθεια.
2. Οδυσσέας : Είναι γενναίος, αποφασιστικός, έξυπνος και προνοητικός. Ταυτόχρονα, είναι και τρυφερός και προστατευτικός πατέρας. Εκδηλώνει την χαρά του για τον Τηλέμαχο και δεν ντρέπεται να κλάψει , δείχνοντας ότι για τους ήρωες το κλάμα δεν είναι ντροπιαστική πράξη, αλλά ειλικρινής εκδήλωση των συναισθημάτων τους. Με απόλυτη ψυχραιμία καταστρώνει ένα πανέξυπνο σχέδιο για τη μνηστηροφονία που φανερώνει την ευστροφία και τη διορατικότητα του ήρωα. Τέλος, είναι ιδιαίτερα αγαπητός στην Αθηνά, κάτι που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η Αθηνά παρουσιάζεται μπροστά του, τον συμβουλεύει και του υπόσχεται βοήθεια.
https://lappeio.blogspot.com/2013/04/22-185-336.html
Ραψωδία π. στ.185-336, σχέδιο μαθήματος
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:
ü Να αντιληφθούν οι μαθητές το ρόλο και τη συμβολή της Αθηνάς στον αναγνωρισμό πατέρα –γιου
ü Να παρακολουθήσουν την (τυπική) διαδικασία του αναγνωρισμού
ü Να κατανοήσουν τα συναισθήματα των αναγνωριζομένων προσώπων
ü Να αντιληφθούν τον αναγνωρισμό πατέρα γιου ως προετοιμασία ης μνηστηροφονίας
ΜΕΘΟΔΟΣ: Ερμηνευτική προσέγγιση
ΑΦΟΡΜΗΣΗ: Γίνεται σύνδεση με την προηγούμενη ενότητα, περιγράφεται το σκηνικό (καλύβι) και τα πρόσωπα, που έχουν μείνει μόνα μετά την αποχώρηση του Εύμαιου. Ποιες προσδοκίες έχουν τώρα οι μαθητές από την εξέλιξη της σκηνής;
ΑΝΑΓΝΩΣΗ:από τον διδάσκοντα
ΝΟΗΜΑ: ζητείται από τους μαθητές να αποδώσουν συνοπτικά το περιεχόμενο της ενότητας
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ:να συνταιριάξετε το φόνο των μνηστήρων,
ΔΟΜΗ:ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΕ ΕΝΟΤΗΤΕΣ-ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ
Στ.185-196: Η Αθηνά δίνει εντολές στον Οδυσσέα και αίρει την μεταμόρφωση του .
Η Αθηνά εμφανίζεται στον Οδυσσέα ως από μηχανής θεός. Έχουμε επιφάνεια ή ενανθρώπιση θεού;
Η Αθηνά εμφανίζεται με τη μορφή μιας ωραίας γυναίκας.Πρόκειται για επιφάνεια (όχι για ενανθρώπιση της θεάς) γιατί σκοπός της είναι να την αναγνωρίσει ο Οδυσσέας κι όχι να καλύψει ταυτότητά της πίσω από κάποια μεταμόρφωση.
Ποιος είναι ο σκοπός της παρέμβασής της;
Κατ αρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι η θεά είναι ορατή όνο στον Οδυσσέα, όχι στον Τηλέμαχο, σύμφωνα με τη λαική αντίληψη της εποχής οι θεοί εμφανίζονται μόνο σε όσους θέλουν. Σκοπός της είναι να ανανεώσει την υπόσχεση που είχε δώσει στον Οδυσσέα να του συμπαρασταθεί στον αγώνα κατά των μνηστήρων (ραψ. ν) και να του ξαναδώσει την πραγματική του μορφή. Το χρυσό ραβδί με το οποίο πραγματοποιεί την μεταμόρφωση αποτελεί παραμυθικό στοιχείο (πβ. καλή νεράιδα παραμυθιών)
Στ.196-245: Ο αναγνωρισμός
Το τυπικό του αναγνωρισμού
Ο αναγνωρισμός είναι ένα βασικό μοτίβο της Οδύσσειας,ένας θεματικός τύπος που ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδικασία:
1. Αρχικά αποκρύπτεται η ταυτότητα του Οδυσσέα με τη μεταμόρφωσή του σε ζητιάνο και με την πλαστή ιστορία για το ποιος είναι (στ. 70-75)
2. Τα δύο πρόσωπα που συμμετέχουν στον αναγνωρισμό μένουν μόνα στη σκηνή. Εδώ μένει ο Οδυσσέας με τον Τηλέμαχο, καθώς οι άλλοι βοσκοί είχαν
βγει από το πρωί (στ. 3-4) και ο Εύμαιος εστάλη στο παλάτι για να ενημερώσει την Πηνελόπη (στ. 165-172).
3. Η ταυτότητα του Οδυσσέα αποκαλύπτεται με άρση της μεταμόρφωσής του σε ζητιάνο, με μια δεύτερη μεταμόρφωση σε νέο, όμορφο άντρα (στ. 191-195) και με την ομολογία της πραγματικής του ταυτότητας (στ. 208-209).
4. Ο Τηλέμαχος εκφράζει τη δυσπιστία του να δεχτεί την ταυτότητα του ξένου (στ.214-224) αλλά δεν απαιτεί αποδεικτικά στοιχεία, όπως συμβαίνει στις
διαδικασίες αναγνωρισμού.
5. Ο Οδυσσέας, για να πείσει τον Τηλέμαχο ποιος είναι, επαναλαμβάνει με έμφαση ότι είναι ο Οδυσσέας (στ. 226-231) και εξηγεί ότι η αλλαγή στην
εμφάνισή του έγινε με επέμβαση της θεάς Αθηνάς (στ. 232-238).
6. Ακολουθεί ο αναγνωρισμός συνοδευόμενος από τον σπαρακτικό θρήνο πατέρα και γιου (στ. 239-246).
Αποκλίσεις από την τυπολογία:Ποιο από τα βήματα του τυπικού του αναγνωρισμού παραλείπεται εδώ;
Ο Τηλέμαχος πείθεται εύκολα και δε ζητά αποδείξεις. Ίσως γιατί είναι ο μόνος που συναντά τον Οδυσσέα όπως πράγματι είναι και όχι παραμορφωμένο. Άλλωστε σύμφωνα με μια αναφορά της Ελένης στη ραψ. δ πατέρας και γιος μοιάζουν τόσο πολύ εξωτερικά που θα μπορούσε ο καθένας να αναγνωρίσει στον άλλο τον εαυτό του.
Ποια τα συναισθήματα των δυο προσώπων και με ποιο τρόπο αποδίδονται;
Τα συναισθήματα εκφράζονται με χαρακτηριστικές για τον καθένα εκδηλώσεις:ο Οδ. φιλησε το γιο του και τα δάκρυα κύλησαν από τις παρειές στο χώμα, ο Τηλ. νέος , πιο εκδηλωτικός, «χύθηκε πάνω του οδυρόμενος και βουρκωμένος τώρα τον αγκάλιασε».
Με ποιο εκφραστικό μέσο αποδίδεται η σκηνή της αναγνώρισης πατέρα-γιου;
Ο Ποιητής χρησιμοποιεί την παρομοίωση. Οι δύο άντρες αγκαλιάζονται και θρηνούν , όπως τα πουλιά, όταν χάσουν τα μικρά τους. Περίεργη φαίνεται η επιλογή του ποιητή να μας τους δείχνει να θρηνούν την ώρα της χαράς: αντί να χύσουν δάκρυα χαράς, οι δύο άντρες ξεσπούν σε θρήνο. Με αυτό τον τρόπο ο ποιητής καταφέρνει
ª να προσδώσει μεγαλύτερη ένταση στη σκηνή,
ª να δείξει ότι το συναίσθημα της στέρησης κυριαρχεί περισσότερο κι από τη χαρά της αντάμωσης
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της σκηνής του αναγνωρισμού είναι ότι ο ποιητής απέφυγε να τη φορτώσει με πολλά κι εντυπωσιακά εκφραστικά μέσα.
Στ.246-260:Ο Τηλέμαχος ζητά πληροφορίες για το νόστο του Οδυσσέα
Αμέσως μετά την αναγνώριση, ο Τηλέμαχος, βουρκωμένος από τη συγκίνηση και γεμάτος περιέργεια ρωτά τον πατέρα του πως έφτασε στην Ιθάκη. Οι ερωτήσεις που κάνει (στ.248-250) αποτελούν τυπικές ερωτήσεις που χρησιμοποιούνται για κάποιον που ήρθε από μακριά. Η απάντηση του Οδυσσέα ανακαλεί στο μυαλό των ακροατών γεγονότα γνωστά από το παρελθόν (νησί Φαιάκων). Γρήγορα όμως ο Οδυσσέας φέρνει τη συζήτηση στο παρόν και στα προβλήματά του.
Στ.261-336: Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης κατά των μνηστήρων.
Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης κατά των μνηστήρων.Ποιο είναι αυτό;
Ο Τηλέμαχος να πάει ξημερώματα στο παλάτι, όπου θα καταφθάσει αργότερα ο Οδυσσέας ως ζητιάνος. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του σχεδίου είναι ο Τηλέμαχος να δείξει ανοχή στην όποια κακή συμπεριφορά των μνηστήρων απέναντι στο γέρο ζητιάνο. Όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή ο Οδυσσέας θα του γνεύσει να μαζέψει όλα τα όπλα των μνηστήρων και να κρατήσει μόνο τα όπλα για αυτόν και το γιο του. Ο Οδυσσέας τονίζει ότι η παρουσία του πρέπει να μείνει μυστική από όλους ακόμη κι από την Πηνελόπη ή τον Λαέρτη, ώστε να δοκιμάσουν τη πίστη των γυναικών και των δούλων.
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ:εικόνες, επίθετα, παρομοιώσεις, μεταφορές
ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: η επέμβαση των θεών στα ανθρώπινα,η πίστη στη διαισθητική ικανότητα των ζώων, η πίστη στην ικανότητα των θεών να προξενούν απότομες αλλαγές στον άνθρωπο
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:χρυσό ραβδί,πουκαμίσα, πανωφόρι,μάλαμα,σπαθιά, δόρατα, σκουτάρια,κ.α.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ: Ο Τηλέμαχος αρχικά νιώθει κατάπληξη και δέος μπροστά στην απότομη αλλαγή του Οδυσσέα. Αρχικά είναι επιφυλακτικός, νομίζει ότι οι θεοί του παίζουν κάποιο παιχνίδι. Μετά από μία φάση δισταγμού, αναγνωρίζει τον πατέρα του και ξεσπά σε κλάματα. Έτσι εκδηλώνεται και η αγάπη του προς τον πατέρα του , αλλά και το παράπονό του ,που τον στερήθηκε τόσα χρόνια.
Ο Οδυσσέας, ανθρώπινος και εκδηλωτικός, είναι πια ελεύθερος να ξεσπάσει.Ο θρήνος του δείχνει το μεγαλείο της πατρικής αγάπης και τη συγκίνησή του.
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ
1.Να σχολιάσετε την παρέμβαση της Αθηνάς. Έχουμε ενανθρώπιση η επιφάνεια θεού; Για ποιο λόγο η θεά διαλέγει τον συγκεκριμένο τρόπο παρέμβασης;
2. Να βρείτε και να αναλύσετε την παρομοίωση που αναφέρεται στον αναγνωρισμό του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο. Τι μας παραξενεύει και τι μας εντυπωσιάζει σε αυτή;
3.Στο παρακάτω δημοτικό τραγούδι να εντοπίσετε τα στάδια του αναγνωρισμού και να τα συγκρίνετε με τον αναγνωρισμό Οδυσσέα-Τηλέμαχου.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
«Ο γυρισμός του ξενιτεμένου» (δημοτικό τραγούδι)
…Βρίσκω μια κόρη πόπλενε σε μαρμαρένια γούρνα.
Τη χαιρετάω, δε μου μιλεί, της κρένω, δεν μου κρένει…
«»Γιατί δακρύζεις, λυγερή, και βαριαναστενάζεις;…
Ξένε μου, κι’ αν εδάκρυσα κι’ α βαριαναστενάζω,
τον άντρα χω ‘ς την ξενιτειά και λείπει δέκα χρόνους,
κι’ ακόμη δυο τον καρτερώ, ‘ς τους τρεις τον παντυχαίνω,
κι’ α δεν ερθή, κι’ α δε φανή, καλόγρια θενά γένω,
-Κόρη μου, εγώ είμαι ο άντρας σου, εγώ είμαι κι’ ό καλός σου.
-Ξένε μου, αν είσαι ο άντρας μου, αν είσαι κι’ ο καλός μου.
δείξε σημάδια της αυλής και τότες να πιστέψω.
-Έχεις μηλιά ‘ς την πόρτα σου και κλήμα ‘ς την αυλή σου,
κάνει σταφύλι ραζακϊ και το κρασί μοσκάτο,
κι’ όποιος το πιή δροσίζεται και πάλι αναζητά το.
-Αυτά είν’ σημάδια της αυλής, τα ξέρει ο κόσμος όλος,
διαβάτης ήσουν, πέρασες, τα είδες και μου τα λέεις.
Πες μου σημάδια του σπιτιού και τότες να πιστέψω.
-Ανάμεσα ‘ς την κάμαρα χρυσό καντήλι ανάφτει,
και φέγγει σου που γδύνεσαι και πλέκεις τα μαλλιά σου,
φέγγει σου τοις γλυκαίς αυγαίς που τα καλά σου βάζεις.
-Κάποιος κακός μου γείτονας σου τα πε και τα ξέρεις.
Πες μου σημάδια του κορμιού, σημάδια της αγάπης.
-Έχεις ελιά ‘ς τα στήθη σου κ’ ελιά ‘ς την αμασκάλη,
κι’ ανάμεσα ‘ς τα δυο βυζιά τ’ αντρού σου φυλαχτάρι.
-Ξένε μου εσύ είσαι ο άντρας μου, εσύ είσαι κι’ ο καλός μου.»
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:
ü Να αντιληφθούν οι μαθητές το ρόλο και τη συμβολή της Αθηνάς στον αναγνωρισμό πατέρα –γιου
ü Να παρακολουθήσουν την (τυπική) διαδικασία του αναγνωρισμού
ü Να κατανοήσουν τα συναισθήματα των αναγνωριζομένων προσώπων
ü Να αντιληφθούν τον αναγνωρισμό πατέρα γιου ως προετοιμασία ης μνηστηροφονίας
ΜΕΘΟΔΟΣ: Ερμηνευτική προσέγγιση
ΑΦΟΡΜΗΣΗ: Γίνεται σύνδεση με την προηγούμενη ενότητα, περιγράφεται το σκηνικό (καλύβι) και τα πρόσωπα, που έχουν μείνει μόνα μετά την αποχώρηση του Εύμαιου. Ποιες προσδοκίες έχουν τώρα οι μαθητές από την εξέλιξη της σκηνής;
ΑΝΑΓΝΩΣΗ:από τον διδάσκοντα
ΝΟΗΜΑ: ζητείται από τους μαθητές να αποδώσουν συνοπτικά το περιεχόμενο της ενότητας
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ:να συνταιριάξετε το φόνο των μνηστήρων,
ΔΟΜΗ:ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΕ ΕΝΟΤΗΤΕΣ-ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ
- 1η ενότητα: Στ.185-196: Η Αθηνά δίνει εντολές στον Οδυσσέα και αίρει την μεταμόρφωση του .
- 2η ενότητα: Στ.196-245: Ο αναγνωρισμός
- 3η ενότητα: Στ.246-260:Ο Τηλέμαχος ζητά πληροφορίες για το νόστο του Οδυσσέα
- 4η ενότητα: Στ.246-260:Ο Τηλέμαχος ζητά πληροφορίες για το νόστο του Οδυσσέα
- 5η ενότητα: Στ.261-336: Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης κατά των μνηστήρων.
Στ.185-196: Η Αθηνά δίνει εντολές στον Οδυσσέα και αίρει την μεταμόρφωση του .
Η Αθηνά εμφανίζεται στον Οδυσσέα ως από μηχανής θεός. Έχουμε επιφάνεια ή ενανθρώπιση θεού;
Η Αθηνά εμφανίζεται με τη μορφή μιας ωραίας γυναίκας.Πρόκειται για επιφάνεια (όχι για ενανθρώπιση της θεάς) γιατί σκοπός της είναι να την αναγνωρίσει ο Οδυσσέας κι όχι να καλύψει ταυτότητά της πίσω από κάποια μεταμόρφωση.
Ποιος είναι ο σκοπός της παρέμβασής της;
Κατ αρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι η θεά είναι ορατή όνο στον Οδυσσέα, όχι στον Τηλέμαχο, σύμφωνα με τη λαική αντίληψη της εποχής οι θεοί εμφανίζονται μόνο σε όσους θέλουν. Σκοπός της είναι να ανανεώσει την υπόσχεση που είχε δώσει στον Οδυσσέα να του συμπαρασταθεί στον αγώνα κατά των μνηστήρων (ραψ. ν) και να του ξαναδώσει την πραγματική του μορφή. Το χρυσό ραβδί με το οποίο πραγματοποιεί την μεταμόρφωση αποτελεί παραμυθικό στοιχείο (πβ. καλή νεράιδα παραμυθιών)
Στ.196-245: Ο αναγνωρισμός
Το τυπικό του αναγνωρισμού
Ο αναγνωρισμός είναι ένα βασικό μοτίβο της Οδύσσειας,ένας θεματικός τύπος που ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδικασία:
1. Αρχικά αποκρύπτεται η ταυτότητα του Οδυσσέα με τη μεταμόρφωσή του σε ζητιάνο και με την πλαστή ιστορία για το ποιος είναι (στ. 70-75)
2. Τα δύο πρόσωπα που συμμετέχουν στον αναγνωρισμό μένουν μόνα στη σκηνή. Εδώ μένει ο Οδυσσέας με τον Τηλέμαχο, καθώς οι άλλοι βοσκοί είχαν
βγει από το πρωί (στ. 3-4) και ο Εύμαιος εστάλη στο παλάτι για να ενημερώσει την Πηνελόπη (στ. 165-172).
3. Η ταυτότητα του Οδυσσέα αποκαλύπτεται με άρση της μεταμόρφωσής του σε ζητιάνο, με μια δεύτερη μεταμόρφωση σε νέο, όμορφο άντρα (στ. 191-195) και με την ομολογία της πραγματικής του ταυτότητας (στ. 208-209).
4. Ο Τηλέμαχος εκφράζει τη δυσπιστία του να δεχτεί την ταυτότητα του ξένου (στ.214-224) αλλά δεν απαιτεί αποδεικτικά στοιχεία, όπως συμβαίνει στις
διαδικασίες αναγνωρισμού.
5. Ο Οδυσσέας, για να πείσει τον Τηλέμαχο ποιος είναι, επαναλαμβάνει με έμφαση ότι είναι ο Οδυσσέας (στ. 226-231) και εξηγεί ότι η αλλαγή στην
εμφάνισή του έγινε με επέμβαση της θεάς Αθηνάς (στ. 232-238).
6. Ακολουθεί ο αναγνωρισμός συνοδευόμενος από τον σπαρακτικό θρήνο πατέρα και γιου (στ. 239-246).
Αποκλίσεις από την τυπολογία:Ποιο από τα βήματα του τυπικού του αναγνωρισμού παραλείπεται εδώ;
Ο Τηλέμαχος πείθεται εύκολα και δε ζητά αποδείξεις. Ίσως γιατί είναι ο μόνος που συναντά τον Οδυσσέα όπως πράγματι είναι και όχι παραμορφωμένο. Άλλωστε σύμφωνα με μια αναφορά της Ελένης στη ραψ. δ πατέρας και γιος μοιάζουν τόσο πολύ εξωτερικά που θα μπορούσε ο καθένας να αναγνωρίσει στον άλλο τον εαυτό του.
Ποια τα συναισθήματα των δυο προσώπων και με ποιο τρόπο αποδίδονται;
Τα συναισθήματα εκφράζονται με χαρακτηριστικές για τον καθένα εκδηλώσεις:ο Οδ. φιλησε το γιο του και τα δάκρυα κύλησαν από τις παρειές στο χώμα, ο Τηλ. νέος , πιο εκδηλωτικός, «χύθηκε πάνω του οδυρόμενος και βουρκωμένος τώρα τον αγκάλιασε».
Με ποιο εκφραστικό μέσο αποδίδεται η σκηνή της αναγνώρισης πατέρα-γιου;
Ο Ποιητής χρησιμοποιεί την παρομοίωση. Οι δύο άντρες αγκαλιάζονται και θρηνούν , όπως τα πουλιά, όταν χάσουν τα μικρά τους. Περίεργη φαίνεται η επιλογή του ποιητή να μας τους δείχνει να θρηνούν την ώρα της χαράς: αντί να χύσουν δάκρυα χαράς, οι δύο άντρες ξεσπούν σε θρήνο. Με αυτό τον τρόπο ο ποιητής καταφέρνει
ª να προσδώσει μεγαλύτερη ένταση στη σκηνή,
ª να δείξει ότι το συναίσθημα της στέρησης κυριαρχεί περισσότερο κι από τη χαρά της αντάμωσης
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της σκηνής του αναγνωρισμού είναι ότι ο ποιητής απέφυγε να τη φορτώσει με πολλά κι εντυπωσιακά εκφραστικά μέσα.
Στ.246-260:Ο Τηλέμαχος ζητά πληροφορίες για το νόστο του Οδυσσέα
Αμέσως μετά την αναγνώριση, ο Τηλέμαχος, βουρκωμένος από τη συγκίνηση και γεμάτος περιέργεια ρωτά τον πατέρα του πως έφτασε στην Ιθάκη. Οι ερωτήσεις που κάνει (στ.248-250) αποτελούν τυπικές ερωτήσεις που χρησιμοποιούνται για κάποιον που ήρθε από μακριά. Η απάντηση του Οδυσσέα ανακαλεί στο μυαλό των ακροατών γεγονότα γνωστά από το παρελθόν (νησί Φαιάκων). Γρήγορα όμως ο Οδυσσέας φέρνει τη συζήτηση στο παρόν και στα προβλήματά του.
Στ.261-336: Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης κατά των μνηστήρων.
Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης κατά των μνηστήρων.Ποιο είναι αυτό;
Ο Τηλέμαχος να πάει ξημερώματα στο παλάτι, όπου θα καταφθάσει αργότερα ο Οδυσσέας ως ζητιάνος. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του σχεδίου είναι ο Τηλέμαχος να δείξει ανοχή στην όποια κακή συμπεριφορά των μνηστήρων απέναντι στο γέρο ζητιάνο. Όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή ο Οδυσσέας θα του γνεύσει να μαζέψει όλα τα όπλα των μνηστήρων και να κρατήσει μόνο τα όπλα για αυτόν και το γιο του. Ο Οδυσσέας τονίζει ότι η παρουσία του πρέπει να μείνει μυστική από όλους ακόμη κι από την Πηνελόπη ή τον Λαέρτη, ώστε να δοκιμάσουν τη πίστη των γυναικών και των δούλων.
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ:εικόνες, επίθετα, παρομοιώσεις, μεταφορές
ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: η επέμβαση των θεών στα ανθρώπινα,η πίστη στη διαισθητική ικανότητα των ζώων, η πίστη στην ικανότητα των θεών να προξενούν απότομες αλλαγές στον άνθρωπο
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:χρυσό ραβδί,πουκαμίσα, πανωφόρι,μάλαμα,σπαθιά, δόρατα, σκουτάρια,κ.α.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ: Ο Τηλέμαχος αρχικά νιώθει κατάπληξη και δέος μπροστά στην απότομη αλλαγή του Οδυσσέα. Αρχικά είναι επιφυλακτικός, νομίζει ότι οι θεοί του παίζουν κάποιο παιχνίδι. Μετά από μία φάση δισταγμού, αναγνωρίζει τον πατέρα του και ξεσπά σε κλάματα. Έτσι εκδηλώνεται και η αγάπη του προς τον πατέρα του , αλλά και το παράπονό του ,που τον στερήθηκε τόσα χρόνια.
Ο Οδυσσέας, ανθρώπινος και εκδηλωτικός, είναι πια ελεύθερος να ξεσπάσει.Ο θρήνος του δείχνει το μεγαλείο της πατρικής αγάπης και τη συγκίνησή του.
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ
1.Να σχολιάσετε την παρέμβαση της Αθηνάς. Έχουμε ενανθρώπιση η επιφάνεια θεού; Για ποιο λόγο η θεά διαλέγει τον συγκεκριμένο τρόπο παρέμβασης;
2. Να βρείτε και να αναλύσετε την παρομοίωση που αναφέρεται στον αναγνωρισμό του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο. Τι μας παραξενεύει και τι μας εντυπωσιάζει σε αυτή;
3.Στο παρακάτω δημοτικό τραγούδι να εντοπίσετε τα στάδια του αναγνωρισμού και να τα συγκρίνετε με τον αναγνωρισμό Οδυσσέα-Τηλέμαχου.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
«Ο γυρισμός του ξενιτεμένου» (δημοτικό τραγούδι)
…Βρίσκω μια κόρη πόπλενε σε μαρμαρένια γούρνα.
Τη χαιρετάω, δε μου μιλεί, της κρένω, δεν μου κρένει…
«»Γιατί δακρύζεις, λυγερή, και βαριαναστενάζεις;…
Ξένε μου, κι’ αν εδάκρυσα κι’ α βαριαναστενάζω,
τον άντρα χω ‘ς την ξενιτειά και λείπει δέκα χρόνους,
κι’ ακόμη δυο τον καρτερώ, ‘ς τους τρεις τον παντυχαίνω,
κι’ α δεν ερθή, κι’ α δε φανή, καλόγρια θενά γένω,
-Κόρη μου, εγώ είμαι ο άντρας σου, εγώ είμαι κι’ ό καλός σου.
-Ξένε μου, αν είσαι ο άντρας μου, αν είσαι κι’ ο καλός μου.
δείξε σημάδια της αυλής και τότες να πιστέψω.
-Έχεις μηλιά ‘ς την πόρτα σου και κλήμα ‘ς την αυλή σου,
κάνει σταφύλι ραζακϊ και το κρασί μοσκάτο,
κι’ όποιος το πιή δροσίζεται και πάλι αναζητά το.
-Αυτά είν’ σημάδια της αυλής, τα ξέρει ο κόσμος όλος,
διαβάτης ήσουν, πέρασες, τα είδες και μου τα λέεις.
Πες μου σημάδια του σπιτιού και τότες να πιστέψω.
-Ανάμεσα ‘ς την κάμαρα χρυσό καντήλι ανάφτει,
και φέγγει σου που γδύνεσαι και πλέκεις τα μαλλιά σου,
φέγγει σου τοις γλυκαίς αυγαίς που τα καλά σου βάζεις.
-Κάποιος κακός μου γείτονας σου τα πε και τα ξέρεις.
Πες μου σημάδια του κορμιού, σημάδια της αγάπης.
-Έχεις ελιά ‘ς τα στήθη σου κ’ ελιά ‘ς την αμασκάλη,
κι’ ανάμεσα ‘ς τα δυο βυζιά τ’ αντρού σου φυλαχτάρι.
-Ξένε μου εσύ είσαι ο άντρας μου, εσύ είσαι κι’ ο καλός μου.»
https://blogs.sch.gr/geodimtheo/2013/02/27/rapsodia-p-185-336-schedio-mathimatos/
Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 22 (π 185-336)
1. "Η Αθηνά δίνει εντολές στον Οδυσσέα, αίρει τη μεταμόρφωσή του και ο Τηλέμαχος αιφνιδιάζεται" (185-206)
2. "Ο Οδυσσέας αποκαλύπτεται και αναγνωρίζεται από τον Τηλέμαχο" (207-260)
3. "Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης" (261-336)
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ
Στο απόσπασμα κυριαρχεί ο διάλογος, ο οποίος :
α) χαρίζει ζωντάνια και αμεσότητα στην αφήγηση
β) κάνει την υπόθεση να εξελίσσεται πιο γρήγορα
γ) βοηθάει τον ακροατή-αναγώστη να καταλάβει καλύτερα το ήθος και τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών.
ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ
1. Πολύχρονη απουσία του αναγνωριζόμενου (Ο Οδυσσέας απουσίαζε πολλά χρόνια από την Ιθάκη).
2. Ο αναγνωριζόμενος είναι καλυμμένος (Ο Οδυσσέας, αρχικά, είναι μεταμορφωμένος σε γέρο ζητιάνο).
3. Απομόνωση των δύο αναγνωριστικών υποκειμένων (Ο Εύμαιος αποχωρεί από το καλύβι κι έτσι πατέρας και γιος μένουν μόνοι).
4. Αποκάλυψη (Ο Οδυσσέας αποκτά την κανονική του μορφή και ομολογεί την ταυτότητά του).
5. Δυσπιστία του αναγνωριστή, δοκιμασία και διαβεβαιώσεις του αναγνωριζόμενου (Ο Τηλέμαχος απορεί με την αλλαγή της μορφής του "ξένου" και δεν πείθεται ότι είναι ο πατέρας του. Ο Οδυσσέας αποκαλύπτει ότι η μεταμόρφωση είναι έργο της Αθηνάς).
6. Αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων (Ο Τηλέμαχος αναγνωρίζει τον πατέρα του και οι δύο αγκαλιάζονται και ξεσπούν σε δάκρυα συγκίνησης).
ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ
Με την επική ειρωνεία διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον του ακροατή-αναγνώστη για την εξέλιξη της υπόθεσης.
Στο απόσπασμά μας, επική ειρωνεία έχουμε στους στίχους 200 ("ξένε") και 216 ("δεν είσαι εσύ ο πατέρας μου"). Ο Τηλέμαχος αγνοεί στοιχεία που εμείς γνωρίζουμε.
ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
α) 185-186 : η Αθηνά δίνει εντολή στον Οδυσσέα να αποκαλύψει στον γιο του την ταυτότητά του : προικονομείται η αναγνώριση.
β) 187-188, 260, 307-308 : προοικονομείται η μνηστηροφονία και η συνεργασία πατέρα και γιου.
γ) 188-190 : η θεά Αθηνά θα είναι παρούσα στη μνηστηροφονία : προοικονομείται το επιτυχές αποτέλεσμα.
ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΑΣ ΑΘΗΝΑΣ
Επιφάνεια είναι όταν οι θεοί εμφανίζονται ως θεοί στους ανθρώπους για να τους συμβουλεύσουν, να τους προειδοποιήσουν ή να τους δώσουν εντολές.
Στους στίχους 185-190, η Αθηνά εμφανίζεται στον Οδυσσέα, τον καλεί έξω από την καλύβα και τον προτέπει να ομολογήσει στον Τηλέμαχο ότι είναι ο πατέρας του και να σχεδιάσουν μαζί τη μνηστηροφονία.
ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ
Οι θεοί συχνά συμπεριφέρονται σαν άνθρωποι. Στην ενότητά μας, η Αθηνά δηλώνει ότι αγαπά τις μάχες και ότι θα πάρει μέρος στη μνηστηροφονία (188-190, 326-327).
ΑΥΤΟΔΙΚΙΑ
Όταν τα θύματα ή οι συγγενείς των θυμάτων αναλαμβάνουν να τιμωρήσουν τον θύτη. Αυτή η μορφή απονομής δικαιοσύνης ίσχυε σε εποχές όπως η ομηρική, όπου δεν υπήρχε γραπτό δίκαιο, αλλά υπάρχει (δυστυχώς) και στην εποχή μας. Στην ενότητά μας, ο Οδυσσέας και ο Τηλέμαχος αναλαμβάνουν οι ίδιοι να τιμωρήσουν τους μνηστήρες για την απρεπή συμπεριφορά τους.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η Αθηνά δεν είναι παρούσα καθ'όλη τη διάρκεια της αναγνώρισης του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο, αλλά ο ρόλος της είναι ιδιαίτερα σημαντικός :
α) δίνει εντολή στον Οδυσσέα να ομολογήσει στον γιο του την πραγματική του ταυτότητα και να σχεδιάσουν τη μνηστηροφονία (185-187).
β) βοηθά στην αναγνώριση, γιατί αίρει τη μεταμόρφωση του Οδυσσέα και με μαγικό τρόπο τον κάνει από ζητιάνο, ωραίο άνδρα (191-195)
γ) υπόσχεται στον Οδυσσέα βοήθεια κατά τη διάρκεια της μνηστηροφονίας (188-190).
ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΜΝΗΣΤΗΡΩΝ
α) Ο Τηλέμαχος θα πάει την αυγή στο παλάτι (298-299)
β) Ο Οδυσσέας θα κατέβει αργότερα στην πόλη με τον Εύμαιο και θα μπει στο παλάτι με τη μορφή ζητιάνου (300-301).
γ) Ο Τηλέμαχος δεν πρέπει να αντιδράσει στις προσβολές και τις προκλήσεις των μνηστήρων.
δ) Ο Οδυσσέας θα ειδοποιήσει με νεύμα τον Τηλέμαχο την κατάλληλη στιγμή να μαζέψει τον οπλισμό από το παλάτι και να κρατήσει μόνο δύο σπαθιά, δύο δόρατα και δύο ασπίδες. (309-326)
ε) Η Αθηνά θα είναι παρούσα στο φονικό και θα βοηθήσει : αυτή την πληροφορία τη δίνει ο Οδυσσέας στον Τηλέμαχο για να τον εμψυχώσει (326-327).
στ) Το σχέδιο θα πρέπει να μείνει κρυφό, προκειμένου να δοκιμαστούν για την αφοσίωσή τους τα αγαπημένα πρόσωπα και οι δούλοι (328-336).
ΟΜΗΡΙΚΗ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ
242-245
Αναφορικό μέρος : 242-244 (το κλάμα των πουλιών που οι κυνηγοί τους αρπάζουν τα μικρά τους)
Δεικτικό μέρος : 245 (έντονο και πικρό κλάμα του Οδυσσέα και του Τηλέμαχου)
Κοινός όρος : το δυνατό κλάμα.
ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Λαεριάδη διογέννητε/πολύτροπε Οδυσσέα (185) : τυπική έκφραση
δοξασμένη πόλη (187) : τυπικό επίθετο
χρυσό ραβδί (191) : τυπικό επίθετο
πέταξαν σαν πουλιά τα λόγια του (200) : τυπική έκφραση
ένας θεός απ'όσους τον απέραντο ουρανό κρατούν (203, 224) : τυπική έκφραση
του αντιμίλησε έπειτα ο Οδυσσέας πολυμήχανος (225) : τυπική έκφραση
ωραία ρούχα (235) : τυπικό επίθετο
αποκρίθηκε βασανισμένος ο Οδυσσέας και θείος (207, 251) : τυπική έκφραση
περήφανους μνηστήρες (299) : τυπικό επίθετο
πολύβουλη η Αθηνά (310) : τυπικό επίθετο
μεγάλη αίθουσα (313) : τυπικό επίθετο
Παλλάδα Αθηνά (326) : τυπικό επίθετο
ο Δίας βαθυστόχαστος (327) : τυπικό επίθετο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Τηλέμαχος : Στην αρχή είναι εξαιρετικά δύσπιστος, κάτι που είναι απόλυτα δικαιολογημένο, αφού η ξαφνική μεταμόρφωση του ζητιάνου, του προκαλεί έκπληξη. Στη συνέχεια πείθεται και συγκινημένος πέφτει στην αγκαλιά του πατέρα του. Στη συνέχεια εκδηλώνει το ενδιαφέρον του, θέτοντας ερωτήσεις στον πατέρα του για τις περιπέτειές του. Δείχνει εμπιστοσύνη στον πατέρα του και υπακούει στις εντολές που δίνει ο Οδυσσέας σχετικά με το σχεδιασμό της μνηστηροφονίας.
2. Οδυσσέας : Είναι γενναίος, αποφασιστικός, έξυπνος και προνοητικός. Ταυτόχρονα, είναι και τρυφερός και προστατευτικός πατέρας. Εκδηλώνει την χαρά του για τον Τηλέμαχο και δεν ντρέπεται να κλάψει , δείχνοντας ότι για τους ήρωες το κλάμα δεν είναι ντροπιαστική πράξη, αλλά ειλικρινής εκδήλωση των συναισθημάτων τους. Με απόλυτη ψυχραιμία καταστρώνει ένα πανέξυπνο σχέδιο για τη μνηστηροφονία που φανερώνει την ευστροφία και τη διορατικότητα του ήρωα. Τέλος, είναι ιδιαίτερα αγαπητός στην Αθηνά, κάτι που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η Αθηνά παρουσιάζεται μπροστά του, τον συμβουλεύει και του υπόσχεται βοήθεια.
ΟΔΥΣΣΕΙΑ, Ραψωδία π, στίχοι : 185 -336
αναρτήθηκε στις 8 Φεβ 2015, 4:06 π.μ. από το χρήστη Κωνσταντίνος Πλιακοπάνος
1. Ταυτότητα: ΕΝΟΤΗΤΑ 22η : Ραψωδία π, στίχοι : 185 – 335
Τίτλος :Η αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο και το σχέδιο αντιμετώπισης των μνηστήρων. Δημιουργός : Πλιακοπάνος Κωνσταντίνος Διδακτικό αντικείμενο : Οδύσσεια Τάξη : Α΄ γυμνασίου Χρονική διάρκεια : τέσσερις ώρες ( 3 ώρες φύλλα εργασίας και 1 ώρα παρουσίαση των εργασιών ) Προϋποθέσεις Υλοποίησης : Χρειάζεται να έχει ολοκληρωθεί η διδασκαλία της Οδύσσειας, ώστε οι μαθητές να έχουν συνολική εικόνα του έργου για να γνωρίζουν και άλλους «αναγνωρισμούς», π.χ. Οδυσσέα και Πηνελόπης, Οδυσσέα και Λαέρτη… Επίσης οι μαθητές να έχουν την ευχέρεια να χρησιμοποιούν βασικά πράγματα του Office ( Word, Power Point), άνεση περιήγησης στο Διαδίκτυο. 2. Σύντομη περιγραφή : Οι μαθητές χωρισμένοι σε τέσσερις ομάδες των πέντε ατόμων – ένας θα χειρίζεται τον υπολογιστή και θα κατευθύνει την ομάδα – θα συλλέξουν στοιχεία από το διαδίκτυο, εικόνες – τραγούδια – κείμενα, τα οποία θα τα αντιγράψουν σε φύλο word, το οποίο θα δημιουργήσουν για το σκοπό αυτό. Θα σχολιάσουν συγκρίνοντας το πρωτότυπο κείμενο. Στη συνέχεια τα στοιχεία αυτά θα τα χρησιμοποιήσουν σε Power Point και θα τα παρουσιάσουν στους συμμαθητές τους. 3. Στόχοι με βάση τον ρόμβο Γνώση Αντικειμένου : 1. Να διακρίνουν και να χαρτογραφήσουν τη συναισθηματική κλίμακα που βιώνει ο Τηλέμαχος. 2. Να αναζητήσουν στο ίδιο έργο και άλλες σκηνές αναγνώρισης, ώστε να εμπεδωθεί η τυπικότητα του θέματος « αναγνωρισμός». 3. Να επισημάνουν το ρόλο της Αθηνάς στους παραπάνω στίχους και να βρουν αντίστοιχους ανθρωπομορφισμούς της ίδιας θεάς. Γνώσεις για τον Κόσμο : Να διαπιστώσουν τη διαχρονικότητα και διαθεματικότητα του θέματος του « αναγνωρισμού» Γραμματισμοί : 1. Να μπορούν να συλλέγουν και να επεξεργάζονται το υλικό τους μέσα από αξιόπιστες πηγές του Διαδικτύου, ( Google, Youtube). 2. Nα εξασκηθούν στη χρήση του λογισμικού δημιουργίας παρουσιάσεων. Διδακτικές πρακτικές : Οι μαθητές χωρίζονται σε τέσσερις (4 ) ομάδες των πέντε (5) ατόμων και δίνουν ένα όνομα στην ομάδα τους. Αναλαμβάνουν συγκεκριμένες εργασίες. Ο καθηγητής συντονίζει το έργο των ομάδων, καθοδηγεί και υποστηρίζει διακριτικά τη διαδικασία αναζήτησης, επεξεργασίας και μελέτης του υλικού. Ενθαρρύνει τους μαθητές να εργάζονται ομαδοσυνεργατικά. 4. Λεπτομερής περιγραφή πορείας του σεναρίου 1η Διδακτική παρέμβαση ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : Όλες οι ομάδες 1. Δημιουργήστε στην επιφάνεια εργασίας ένα φάκελο και δώστε του το όνομα της ομάδας σας. Αποθηκεύστε εκεί ό,τι αρχείο «κατεβάσετε» ή δημιουργήσετε. 2. Στους ακόλουθους συνδέσμους http://www.greek-language.gr/ και http://el.wiktionary.org/, να βρείτε στοιχεία για την ετυμολογία των ονομάτων Οδυσσέας, Τηλέμαχος, Αθηνά, Πηνελόπη, Λαέρτης. 3. Να χωρίσετε σε εικόνες τους παραπάνω στίχους, παράλληλα να βάλετε πλαγιότιτλους και στη συνέχεια, να αναζητήσετε έναν φυλλομετρητή και να παρουσιάσετε τους στίχους με εικόνες. Θα δημιουργήσετε έτσι ένα πολυτροπικό κείμενο. Ενδεικτική διεύθυνση προτείνεται : http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/Eikones.Odysseia/Eikones.htm ΜΗΝ ΞΕΧΑΣΕΤΕ ΝΑ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΕΤΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΑΣ. 2η Διδακτική παρέμβαση ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ( Κατά Ομάδες ) 1. Φτιάξτε ένα word και περιγράψτε κλιμακωτά τις συναισθηματικές μεταπτώσεις του Τηλέμαχου. ( Χρησιμοποιήστε σχήματα, από τα εργαλεία του word). 2. 1η ομάδα : Να αναζητήσετε στο Υοu Tube, και στη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=DyZIiTEGp7E, να περιγράψετε το περιεχόμενο του τραγουδιού. ( Τίτλος, περιεχόμενο, Συμπέρασμα) Να αναζητήσετε σε οποιονδήποτε φυλλομετρητή και στη διεύθυνση : http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/Eikones.Odysseia/Eikones.htm εικόνες που αναφέρονται σε αναγνωρισμούς προσώπων. Να αντιγράψετε τις εικόνες και να προσπαθήσετε να τις ταυτοποιήσετε με τις αντίστοιχες ραψωδίες 2η ομάδα : Να αναζητήσετε στη διεύθυνση: http://www.stixoi.info/ τραγούδια που αναφέρονται στο γυρισμό του ξενιτεμένου. Αντιγράψτε τα στο word του φακέλου της ομάδας σας. Να σχολιάσετε το περιεχόμενο του κάθε τραγουδιού. ( πρόσωπα, περιεχόμενο ). Να βρείτε και άλλες εικόνες που σχετίζονται με την αναγνώριση του Οδυσσέα με την Ευρύκλεια, Πηνελόπη, Λαέρτη στη διεύθυνση : http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/Eikones.Odysseia/Eikones.htm Να τις αντιγράψετε και να τις ταυτοποιήσετε με τις αντίστοιχες ραψωδίες και στίχους. 3η ομάδα : Στη σελίδα : σπουδαστήριο του νέου ελληνισμού και στη διεύθυνση : http://www.snhell.gr/lections/writer.asp?id=44 να αντιγράψετε το ποίημα στο φάκελο που δημιουργήσατε και να το παρουσιάσετε. Αναφερθείτε σε σημαντικά κείμενα της αρχαίας και νεοελληνικής γραμματείας που περιγράφουν σκηνές αναγνώρισης προσώπων. Θα βοηθηθείτε στην προσπάθειά σας Από τη σελ. 129 του σχολικού βιβλίου. Και από τη διεύθυνση http://afterschoolbar.blogspot.gr/2014/01/blog-post_6.html . 4η Ομάδα : Από τις παρακάτω διευθύνσεις http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/folk_songs/paralogais.htm ( ο γυρισμός του ξενιτεμένου ) http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C112/379/2523,9749/ ( β΄ επεισόδιο « Ελένη» της Γ΄ γυμνασίου να αντιγράψετε τα χωρία και να παρουσιάσετε το περιεχόμενο του κάθε κειμένου. ( σε word : τίτλος, περιεχόμενο ). 3η Διδακτική παρέμβαση. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ( για όλες τις ομάδες) 1. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις :
1) Τα στάδια της αναγνώρισης είναι : η μεταμόρφωση προσώπων : ……………………………………………….. …στίχοι……. Η αποκάλυψη της ταυτότητας :……………………………………………………………..
2) Η έκφραση δυσπιστίας ……………………………………………………………. στίχοι : …………
3) Τα αποδεικτικά στοιχεία ....………………………………………………………. στίχοι : ………………… και τέλος η αναγνώριση και έκφραση των συναισθημάτων….……………………………………………………………………. στίχοι :…………………
4) Όταν μιλάει ο Τηλέμαχος λέγοντας : « όχι, δεν είσαι εσύ ο πατέρας μου» διακρίνουμε την τεχνική της …………………………………………
5) Σύμφωνα με τους στίχους 189 – 190 : « φλέγομαι αλήθεια να μπω σ’ αυτή τη μάχη», προβάλλεται η ……………………. ιδιότητα της θεάς Αθηνάς. Την ίδια ιδιότητα προβάλλουν και οι στίχοι ……………..
6) Το σχέδιο αντιμετώπισης των μνηστήρων προβλέπει ανάμεσα στα άλλα :
Α. Να μη μάθει κανένας ότι ………………………………………………..
Β. Ο Τηλέμαχος να υπομένει………………………………………………..
Γ. Να δοκιμάσουν μαζί ……………………………………………………………..
2. Να δημιουργήσετε ένα ppt. και να αναρτήσετε όλες τις εργασίες σας. 5. Κριτική της εργασίας https://sites.google.com/site/odysseiakpli/home/senario-odysseias/odysseiarapsodiapstichoi185-336 |
Σχολιασμός ραψ. π΄ 185-336
1 Κατά τη διαδικασία του αναγνωρισμού:
• μένουν μόνοι ο «ξένος» κι ο Τηλέμαχος μετά την αναχώρηση του Εύμαιου·
• εμφανίστηκε μόνο στον Οδυσσέα η Αθηνά, τον κάλεσε έξω από το καλύβι, του έδωσε τρεις εντολές:
α. «ομολογήσου τώρα στο παιδί σου»,
β. «οι δυο να συνταιριάξετε τον φόνο των μνηστήρων»,
γ. «ύστερα κατεβαίνετε στην […] πόλη»· και μια υπόσχεση: «εγώ δεν πρόκειται να σας αφήσω για πολύ […]», που προοικονομεί την παρουσία της θεάς στο φονικό· τον άγγιξε έπειτα με το ραβδί της, του φόρεσε ρούχα καθαρά κι εκείνος «ξαφνικά ξανάνιωσε»· και η θεά έφυγε (185-96)·
• επέστρεψε στο καλύβι ανανεωμένος ο Οδυσσέας, και ο γιος του «έμεινε έκθαμβος, γύρισε αλλού το βλέμμα του με δέος» και, υποθέτοντας ότι είναι θεός, του ζήτησε έλεος (196-206)·
• ο Οδυσσέας, σύμφωνα με την πρώτη εντολή της Αθηνάς, δήλωσε αμέσως στον Τηλέμαχο ότι είναι ο πατέρας του και, αφήνοντας πια τα δάκρυά του να κυλήσουν, τον φίλησε (207-13)·
• ο Τηλέμαχος δεν τον πίστεψε, με το επιχείρημα πως ένας θνητός δεν θα μπορούσε να μεταμορφωθεί, «εκτός κι αν τον συνέτρεχε κάποιος θεός» (214-24)·
• ο Οδυσσέας επέπληξε τρυφερά τον Τηλέμαχο για τη δυσπιστία του, αυτοσυστήθηκε πάλι αναφερόμενος και στην εικοσαετή βασανισμένη απουσία του –για την οποία ο γιος του κάτι ξέρει– δήλωσε πως η μεταμόρφωσή του είναι έργο της Αθηνάς και κάθισε (225-39)·
• και ο Τηλέμαχος, που έχει και προσωπική πείρα των θαυματουργικών επεμβάσεων της θεάς, πεπεισμένος πια «χύθηκε πάνω του οδυρόμενος και βουρκωμένος […] τον αγκάλιασε» (239-40)·
• τους συνεπήρε τότε θρήνος 1 σπαραχτικός και τους δυο, σαν τους αετούς «που τα μικρά τους κυνηγοί τους άρπαξαν, προτού ξεπεταρίσουν» (241-5).2
Η αναγνώριση ή αναγνωρισμός είναι θεματικός τύπος. Αυτό σημαίνει πως ακολουθείται μία συγκεκριμένη διαδικασία πραγματοποίησής του, η οποία έχει τα ακόλουθα στάδια:
1. Αποκρύπτεται η ταυτότητα κάποιου προσώπου με μεταμόρφωση/παραμόρφωση ή με μία ψεύτικη ιστορία.
2. Απομονώνονται τα δύο πρόσωπα που μετέχουν στον αναγνωρισμό.
3. Αποκαλύπτεται η ταυτότητα του προσώπου που πρόκειται να αναγνωρισθεί.
4. Το πρόσωπο, που αναγνωρίζει, εκφράζει τη δυσπιστία του, δεν δέχεται την ταυτότητα του άλλου και ζητεί αποδεικτικά στοιχεία.
5. Τα πρόσωπο, που αναγνωρίζεται, παρουσιάζει αποδεικτικά στοιχεία.
6. Ακολουθεί ο αναγνωρισμός με την έκφραση των ανάλογων συναισθημάτων.
2. Απομονώνονται τα δύο πρόσωπα που μετέχουν στον αναγνωρισμό.
3. Αποκαλύπτεται η ταυτότητα του προσώπου που πρόκειται να αναγνωρισθεί.
4. Το πρόσωπο, που αναγνωρίζει, εκφράζει τη δυσπιστία του, δεν δέχεται την ταυτότητα του άλλου και ζητεί αποδεικτικά στοιχεία.
5. Τα πρόσωπο, που αναγνωρίζεται, παρουσιάζει αποδεικτικά στοιχεία.
6. Ακολουθεί ο αναγνωρισμός με την έκφραση των ανάλογων συναισθημάτων.
Συχνά, δε, η ομηρική αναγνώριση αποκτά δραματικό χαρακτήρα καθώς εμπλέκεται με το παιχνίδι της ειρωνείας. Πρόκειται για τεχνική στην πλοκή του μύθου, που παρουσιάζει τους ήρωες να αγνοούν την αλήθεια, τους θεατές, ακροατές ή αναγνώστες όμως να την γνωρίζουν και να αγωνιούν για την πλάνη των ηρώων.
1 Οι ομηρικοί ήρωες δεν ντρέπονται να κλάψουν (ο Οδυσσέας κλαίει επανειλημμένα στις ραψωδίες θ και ε). «Tο κλάμα καθ’ εαυτό ποτέ δεν θεωρήθηκε αναξιοπρεπές για έναν άνδρα στην Ελλάδα.»
2 Κατά την ανάλυση της παρομοίωσης επισημαίνεται η διαφορά που παρουσιάζει το κοινό σημείο των όρων που συγκρίνονται (ο θρήνος των πουλιών και ο θρήνος Οδυσσέα-Τηλέμαχου), για να διαπιστωθεί ότι εκεί τον σπαραγμό τον προκαλεί η στέρηση, ενώ εδώ η πλήρωση, το σμίξιμο, που έρχεται όμως, έπειτα από μακροχρόνια στέρηση η οποία και προκαλεί το κλάμα.
2. Τα νήματα του νόστου του Οδυσσέα και της αναζήτησής του από τον Τηλέμαχο, που από την αρχή του έπους ξετυλίγονταν χωριστά, συναντιούνται εδώ και θα εξελιχθούν σε ευθεία γραμμή με στόχο τη μνηστηροφονία και την ανάκτηση της εξουσίας από τον Οδυσσέα. Έτσι, ο σκηνικός χώρος δράσης περιορίζεται τώρα στην Ιθάκη, και ειδικότερα στο παλάτι.
3. Kατά τη διαδικασία του αναγνωρισμού ο Τηλέμαχος έζησε μια κλίμακα συναισθημάτων που παρουσιάζει καμπύλη: από την κατάπληξη και το δέος, πέρασε στη δυσπιστία και στην αμφιβολία, αλλά και γρήγορα στην πειθώ, για να κλείσει με σπαραχτική συγκίνηση. Τη γρήγορη εξέλιξη αυτής της κλίμακας δικαιολογεί ο αιφνιδιασμός στην αρχή και η αναφορά στο θαύμα έπειτα, που λειτουργεί καταλυτικά.
4. O Οδυσσέας είδε στο πρόσωπο του Τηλέμαχου τον συνεργάτη του για την αντιμετώπιση των μνηστήρων3 (259-60) και του ζήτησε πληροφορίες γι’ αυτούς, από τις οποίες φάνηκε ο αριθμός τους . O Τηλέμαχος φοβήθηκε την αναμέτρηση με τόσους πολλούς και πρότεινε να αναζητήσουν συμμάχους, τον καθησύχασε όμως η διαβεβαίωση του πατέρα του ότι θα έχουν θεϊκή συμπαράσταση. Kαι ο πολύμητις κατέστρωσε αμέσως συνωμοτικό4 σχέδιο δράσης για τις κινήσεις και των δύο, που δεν αφήνει περιθώρια αποτυχίας (298 κ.ε.) – βλ. και το Δ΄ στο Bιβλίο.)
→ Τη συναισθηματική φόρτιση λοιπόν, που κυριάρχησε κατά τον αναγνωρισμό, διαδέχτηκε η ψύχραιμη αντιμετώπιση των πραγμάτων.
3 Γι’ αυτό είναι και το πρώτο πρόσωπο που τον αναγνωρίζει. O ποιητής έχει ήδη προετοιμάσει από την α ραψωδία τον Τηλέμαχο γι’ αυτόν τον ρόλο, δημιούργησε δε συνθήκες ώστε να έχει και ο ίδιος προσωπικό λόγο να πάρει εκδίκηση, σύμφωνα με τον ισχυρό, άγραφο νόμο της αυτοδικίας την εποχή αυτή.
4 Τον συνωμοτικό χαρακτήρα του σχεδίου του Οδυσσέα, με καταφυγή στην πανουργία και στον δόλο δικαιολογεί το ανάλογο σχέδιο εξόντωσης του Τηλέμαχου από τους μνηστήρες, αλλά και η αντιμετώπιση των πολλών από λίγους, όπως στα παραμύθια.
Οδύσσεια Ραψωδία π 185-336
Βασικά χαρακτηριστικά:
- τόπος: καλύβα Εύμαιου
- πρόσωπα: Αθηνά, Οδυσσέας (ζητιάνος), Τηλέμαχος
- Δράση:
- άρση μεταμόρφωσης
- η διαδικασία της αναγνώρισης
- το σχέδιο εξόντωσης των μνηστήρων
Αναλυτικότερα:
- Η Αθηνά δίνει σαφείς οδηγίες στον Οδυσσέα (έξω από την καλύβα) και τον επαναφέρει στην κανονική του μορφή. Οι οδηγίες προοικονομούν τη συνέχεια του αποσπάσματος.
- ο Οδυσσέας να αποκαλυφθεί στον γιο του
- να σχεδιάσουν μαζί την εκδίκηση τους
- μετά να κατέβουν στην πόλη
- η θεά θα βοηθήσει στη μάχη
Ο Οδυσσέας μεταμορφώνεται και εισέρχεται στην καλύβα
2. η αναγνώριση γίνεται σταδιακά. Ο Τηλέμαχος είναι έκθαμβος. Πιστεύει ότι πρόκειται για κάποιο θεό. Ο Οδυσσέας αποκαλύπτεται και πέφτει στην αγκαλιά του παιδιού του. Του επισημαίνει ότι η Αθηνά ευθύνεται για την αλλαγή του.
Ακολουθεί ο θρήνος των δυο αντρών που δίνεται με παρομοίωση (σαν αετοί....τόσο πικρό ...).
Ο Τηλέμαχος ζητάει πληροφορίες για τον ερχομό του πατέρα του και ο Οδυσσέας αφού αναφέρει τους Φαίακες (επιβράδυνση) παροτρύνει τον γιο του να μιλήσουν για το σχέδιο.
3. το σχέδιο: έχει μεγάλη σημασία η λεπτομέρεια και ο σχεδιασμός γιατί οι δύο άντρες είναι μόνοι τους εναντίον όλων.
- πρώτα ο Τηλέμαχος θα πάει στο παλάτι
- έπειτα ο Οδυσσέας - ζητιάνος και ο Εύμαιος
- ο Τηλέμαχος με υπομονή και ψυχραιμία θα ανέχεται τις προσβολές προς τον "ζητιάνο"
- η Αθηνά θα επέμβει υπέρ τους (και ο Δίας)
- με νοήματα θα απομακρύνουν τα όπλα από την αίθουσα και θα τα κλειδώσουν σε άλλο δωμάτιο
- θα κρατήσουν το βασικό οπλισμό για τους ίδιους
- όλα να γίνουν με μυστικότητα
- θα δοκιμάσουν το φρόνημα των υπηρετριών και των δούλων
- . 22η διδακτική ενότητα
- ΤΙΤΛΟΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
- Ο Οδυσσέας αναγνωρίζεται από τον Τηλέμαχο και καταστρώνει μαζί του σχέδιο αντιμετώπισης των μνηστήρων
- 1. Αφού μελετήσετε προσεκτικά το μέρος Δ της Ανακεφαλαίωσης από τη 19η ενότητα, στη συνέχεια να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με τα στάδια του αναγνωρισμού του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο
- 1ο στάδιο
- πολύχρονη απουσία του αναγνωριστή από το αναγνωριζόμενο
- 2ο στάδιο
- απομόνωση αναγνωριστικών υποκειμένων
- 3ο στάδιο
- κάλυψη αναγνωριζόμενου
- 4ο στάδιο
- αποκάλυψη-υποβολή σε δοκιμασία
- 5ο στάδιο
- αναγνώριση-έκφραση συναισθημάτων
- 2. Να συμπληρὠσετε τα κενά καταγράφοντας τα συναισθήματα που βιώνει ο Τηλέμαχος κατά τη διάρκεια της αναγνώρισης του πατέρα του
- Στην αρχή ο Τηλέμαχος νιώθει...............................και.............................(στίχοι 201-206) που οφείλονται στην.....................................................και ................................
- Στη συνέχεια,τα συναισθήματα που βιώνει είναι αρνητικά, δηλαδή.........................................και.................................................... (στίχοι 216- 224) με το επιχείρημα πως................................................................, αλλά τελικά πείθεται και..............................και...........................σπαραχτικά μαζί με τον πατέρα του
- 3. Να αναλύσετε την παρομοίωση των στίχων 241-245 απαντώντας στα παρακάτω ερωτήματα:
- Α) ποιοι είναι οι δύο όροι που συγκρίνονται;
- Β) ως προς τι συγκρίνονται;
- Γ) ποια είναι η λειτουργία /ο ρόλος της παρομοίωσης;
- Δ) από πού εμπνέεται την εικόνα της παρομοίωσης ο ποιητής;
- 4. Να συμπληρώσετε τα κενά που ακολουθούν και αναφέρονται στα επιμέρους στάδια του σχεδίου εξόντωσης των μνηστήρων που καταστρώνει ο Οδυσσέας και στη συνέχεια να το αξιολογήσετε
- προτείνει........................................
- Ο Οδυσσέας συμβουλεύει τον Τ...................................... και................................................................ επίσης, τον συμβουλεύει............................. ....................................................................... τέλος,τον προτρέπει να................................. ..............
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Ραψωδία π, στ. 185-336
Δραστηριότητα Α
1. α. Ποιος θεός εμφανίζεται μετά την αναχώρηση του Εύμαιου;
β. Ποιες τρεις εντολές δίνει στον Οδυσσέα; …………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..
γ. Τι υπόσχεται να κάνει ο θεός και τι προοικονομεί αυτό; ……………………………
…………………………………………………………………………………………..
2. Με ποιον άλλο τρόπο βοηθά τον Οδυσσέα ο θεός; ………………………………….
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
3. Πώς αντιδρά και τι νιώθει ο Τηλέμαχος εξαιτίας του θαυμαστού γεγονότος; ……....
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
4. Πώς αντιδρά και τι νιώθει ο Τηλέμαχος μετά την αποκάλυψη του Οδυσσέα; ……...
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
5. Πώς αίρονται οι αμφιβολίες του Τηλέμαχου;
α. ………………………………………………………………………………………..
β. ………………………………………………………………………………………..
6. Πώς δικαιολογείτε το γεγονός ότι ο Τηλέμαχος πείθεται εύκολα; …………………
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
7. Στην παρομοίωση των στίχων 241 – 245 ποιο είναι το αναφορικό και ποιο το δεικτικό μέρος;
Ποια
είναι η ομοιότητα ανάμεσα στα δύο μέρη; ……………………...
Ποια
είναι η ομοιότητα ανάμεσα στα δύο μέρη; ……………………...
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Δραστηριότητα Β
1. Μετά τη διαδικασία αναγνώρισης ο Οδυσσέας ζητά να μάθει τον αριθμό των μνηστήρων.
Πόσοι
είναι τελικά αυτοί; ………………………………………………...
Πόσοι
είναι τελικά αυτοί; ………………………………………………...
2. Στη συνέχεια ο Οδυσσέας καταστρώνει το σχέδιο της μνηστηροφονίας. Ας παρακολουθήσουμε τις
ενέργειες που αυτό περιλαμβάνει.
ενέργειες που αυτό περιλαμβάνει.
α. Ο Τηλέμαχος να ……………………………………………………………………..
β. Ο Οδυσσέας να ………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………..
γ. Ο Τηλέμαχος να υπομένει …………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………..
δ. Ο Τηλέμαχος να ……………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
ε. Να μην ………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………..
στ. Να δοκιμάσουν μαζί ………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
3. Ποια σημεία του σχεδίου αυτού επιβεβαιώνουν περισσότερο την προνοητικότητα του
Οδυσσέα; …………………………………………………………………………..
Οδυσσέα; …………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………….
Δραστηριότητα Γ
1. Στην ενότητα αυτή παρακολουθούμε άλλη μία τυπική σκηνή αναγνωρισμού. Εντοπίστε
τα στάδια
του αναγνωρισμού και γράψε τα.
τα στάδια
του αναγνωρισμού και γράψε τα.
α. Απόκρυψη ταυτότητας με μεταμόρφωση: Η Αθηνά νωρίτερα είχε ………………...
…………………………………………………………………………………………..
β. Απομόνωση των δύο προσώπων: Ο Τηλέμαχος και ο Οδυσσέας βρίσκονται στο …
…………………………………………………………………………………………..
γ. Αποκάλυψη πραγματικής ταυτότητας: Η Αθηνά ……………………………………
…………………………………………………………………………………………..
δ. Έκφραση
δυσπιστίας: Ο Τηλέμαχος ………………………………………………... …………………………………………………………………………………………..
δ. Έκφραση
δυσπιστίας: Ο Τηλέμαχος ………………………………………………... …………………………………………………………………………………………..
ε. Παρουσίαση αποδεικτικών στοιχείων: Ο Οδυσσέας ………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
στ. Πραγματοποίηση αναγνωρισμού και εκδήλωση έντονων συναισθημάτων: Ο Οδυσσέας
και ο
Τηλέμαχος……………………………………………………………..
και ο
Τηλέμαχος……………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
2. Στους στίχους 185-247 βρείτε 3 εικόνες:
α. Οπτική: ………………………………………………………………………………
β. Κινητική: …………………………………………………………………………….
γ. Ακουστική: …………………………………………………………………………..
3. Ποιοι στίχοι της ενότητας είναι τυπικοί; …………………………………………….
…………………………………………………………………………………………..
4. Σε ποιο σημείο του λόγου της Αθηνάς η θεά εμφανίζεται να συμπεριφέρεται σαν άνθρωπος
(ανθρωπομορφισμός); …………………………………………………………………………………………..
(ανθρωπομορφισμός); …………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
- Μόλις έφυγε ο Εύμαιος, η Αθηνά κάλεσε έξω από το καλύβι...
- τον Τηλέμαχο.
- τον Οδυσσέα.
