Μάρκος Μέσκος
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2710/Keimena-Neoellinikis-Logotechnias_G-Lykeiou_html-empl/index_a_37_01.html
I Μνήμη
Τα Ποιηματα του Μάρκου Μέσκου Μνήμη και Το άλογο ανήκουν στη συλλογή Άλογα στον Ιππόδρομο (1973).
Πάνω από τα Βοδενά* περνάει ο δρόμος της Σωτήρας. Ήσυχοι λόφοι, άγριο φαράγγι πιο ψηλά το καστανό χώμα της κερασιάς είναι νιόσκαφτο εδώ η χλόη του σταριού εκεί χορεύει ανθισμένη η δαμασκηνιά, γελάδια πάλι στην πλαγιά κατά το Πάικο μια φοράδα ασέλωτη βιτσίζει τον αέρα...
— Οδυσσέα!... |
![Μ. Γκανάς, «Γυάλινα Γιάννινα» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου]](https://lh3.googleusercontent.com/blogger_img_proxy/AEn0k_t5rSex_wwISfmNVLkmNLUfen2MRZhF0NtKhXVaIjIgaJOBaH8lNa2-g5_KUtFZ5ZkiVUSqc_WyNn-iJLraLeDmwjRju54nyoBz8gUQCKD_9Kq44RmkkmC9VrmIdZxEhhE4reN70WM2C6Uqp9toUAGh1YKMyeYznbgkVwk89AXQITJUs3ngv5zUdP9pAYzoRgWGPRZ1jWc9NzAjv8yrnKE=s0-d "Μ. Γκανάς, «Γυάλινα Γιάννινα» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου]"){kind=small}
Βοδενά: παλαιότερη ονομασία της Έδεσσας.
Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Το ποίημα χωρίζεται σε δύο ενότητες:
α) Η πρώτη ενότητα περιγράφει ένα συγκεκριμένο τοπίο. Ποια είναι τα βασικά του χαρακτηριστικά;
β)Η δεύτερη ενότητα περιέχει μόνο ένα στίχο με μια μόνο λέξη-φωνή: Οδυσσέα! Να εξετάσετε όλες τις πιθανές εκδοχές για το πρόσωπο που την εκφέρει και τις σημασίες που μπορεί να πάρει, σε συνάρτηση με την προηγούμενη περιγραφή και με τον τίτλο του ποιήματος.
γ) Η ασάφεια του στίχου αυτού ενισχύει ή αποδυναμώνει την ένταση του ποιήματος; Προσπαθήστε να εξηγήσετε την άποψή σας.
Μαλαδάκη Αποστολία,Φιλόλογος
O ποιητής Μ.Μέσκος ανθολογείται στο σχολικό βιβλίο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Λυκείου. Η παρουσία ενός ποιητή σε ένα σχολικό εγχειρίδιο είναι αντικείμενο συζητήσεων και προβληματισμών τόσο για τον στόχο όσο και για τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται.
Η αξία της σύζευξης της Λογοτεχνίας με την Εκπαίδευση είναι ζήτημα παλιό και επιστημονικά αποδεκτό. Γι αυτό η διδασκαλία της Λογοτεχνίας κατέχει ένα σημαντικό μέρος στα εκπαιδευτικά προγράμματα όλων των βαθμίδων. Κατά την επιλογή των κειμένων της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας μέχρι το 1975 το εκπαιδευτικό μας σύστημα ήταν συντηρητικό στο έπακρο και απουσίαζε τελείως από τα σχολικά βιβλία η σύγχρονη λογοτεχνία[1].
Στο πλαίσιο του εκδημοκρατισμού του ελληνικού κράτους τα εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ανανεώθηκαν και άρχισαν να περιλαμβάνουν κείμενα της σύγχρονης λογοτεχνίας ,συγγραφέων που ζουν και δημιουργούν ακόμη, με μια προσπάθεια να εκπροσωπηθούν όλες οι λογοτεχνικές τάσεις, τα ρεύματα και οι τεχνοτροπίες, ώστε να δοθεί στους μαθητές σύγχρονη τροφή και μύηση στις τρέχουσες και ζωντανές δυναμικές , πνευματικές και κοινωνικές αξίες. Αντίστοιχα τα προγράμματα σπουδών της Λογοτεχνίας περιλαμβάνουν πια διαχρονικά όλες τις περιόδους και φάσεις ανάπτυξης της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας[2]. Το βιβλίο της Γ Λυκείου , στο οποίο θα εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας, αφιερώνεται στους λεγόμενους μεταπολεμικούς ποιητές και νεότερους λογοτέχνες και εκτίνεται χρονολογικά από το 1945 έως και το 2000.
Στο συγκεκριμένο βιβλίο παρουσιάζονται 43 συγγραφείς –ένας εκ των οποίων είναι ο Μ. Μέσκος- και 49 κείμενα –ποιήματα και πεζά.[3] Σύμφωνα με την ίδια τη συγγραφική ομάδα τα κείμενα επιλέγηκαν με κριτήριο την αντιπροσωπευτικότητα τους και τη συμβατότητα τους με το περιεχόμενο του αντίστοιχου ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ ( 1091/Γ2/05−03−1999 Υ.Α. (ΦΕΚ Β΄ 344)Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών)[4]. Σύμφωνα με αυτό, με τα κείμενα που υπάρχουν στο βιβλίο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας επιδιώκεται η αισθητική απόλαυση των μαθητών , η διεύρυνση της προσωπικής εμπειρίας με δημιουργική και ελεύθερη ανάγνωση , ο σχολιασμός των κύριων θεμάτων και των εξωκειμενικών στοιχείων, ώστε να επιτευχθεί η προσωπική ερμηνεία και σχολιασμός ζητημάτων που θίγονται στα λογοτεχνικά έργα.[5]
A prima vista λοιπόν θα μπορούσαμε να εικάσουμε ότι η παρουσία του Μ. Μέσκου σε ένα σχολικό βιβλίο οδηγεί τους μαθητές στη βίωση όλων των παραπάνω. Εξετάζοντας βαθύτερα μπορούμε να αιτιολογήσουμε και προσωπικά την επιλογή αυτή.
Το πρώτο ερώτημα που δημιουργείται είναι γιατί να υπάρχει ο Μ. Μέσκος σε ένα σχολικό βιβλίο. Το σχολικό εγχειρίδιο της Γ Λυκείου ---συνταγμένο από τους Ν. Γρηγοριάδη, Δ. Καρβέλη, Χ. Μηλιώνη, Κ. Μπαλάσκα , Γ. Παγανό, και Γ. Παπακώστα,--- αναθεωρήθηκε το 2001-2002. Την περίοδο αυτή ο Μ. Μέσκος έχει ήδη διαμορφώσει αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά στον ποιητικό του λόγο, έχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους εκπροσώπους της γενιάς του, καθώς «διαχειρίζεται τα ιδιαίτερα τραγικά κοινά τους βιώματα με εντελώς προσωπικό τρόπο», όπως χαρακτηριστικά ο Βασίλης Παππάς αναφέρει σε κείμενό του με τίτλο «Η χλόη της μνήμης» , αφιερωμένο στο Μ. Μέσκο[6]. Η παρατήρηση αυτή λοιπόν αποτελεί ένα πρώτο τεκμήριο που δικαιολογεί με επάρκεια την παρουσία του Μ. Μέσκου στο σχολικό βιβλίο.
Το δεύτερο ερώτημα –ξεκινώντας από τη φράση του Γιώργου Μπλάνα «νόημα έχει να ρωτάμε από πού και προς τι το ποίημα»[7] -αφορά τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται ο Μ. Μέσκος και το σημάδι –ή το ίχνος καλύτερα —που αφήνει στο μαθητή η επαφή με τα δύο ποιήματα που υπάρχουν στο βιβλίο. Τις πρώτες πληροφορίες για τον ποιητή Μάρκο Μέσκο ο μαθητής τις αντλεί από το σύντομο και λιτό βιογραφικό σημείωμα του σχολικού βιβλίου -αντίστοιχο της δημόσιας έκθεσης και της σεμνής παρουσίας του ποιητή- . Σε αυτό οι μαθητές πληροφορούνται το γενέθλιο τόπο του ποιητή–Έδεσσα- τον τόπο σπουδών και μετέπειτα εργασίας του –Αθήνα- και τη μετάβαση του στη Θεσσαλονίκη. Τα στοιχεία αυτά είναι πολύ σημαντικά για την ερμηνευτική προσέγγιση της ποιητικής περιόδου στην οποία ανήκουν τα επιλεγμένα κείμενα . Επίσης ο μαθητής πληροφορείται ότι ο ποιητής ασχολήθηκε παράλληλα και με την πεζογραφία και με τη φιλολογική μελέτη, προσεγγίζοντας με τον τρόπο αυτό και την πολυπραγμοσύνη του. Παρατίθενται στη συνέχεια τίτλοι των έργων του –πεζών, ποιημάτων και κριτικών- με χρονολογική σειρά, αναδεικνύοντας την παραγωγικότητα του ποιητή και τη συνεχή του παρουσία στο χώρο της λογοτεχνίας . Στο τέλος γίνεται αναφορά ότι ο ποιητής τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης , στοιχείο που επισημαίνει την αναγνώριση του από το επίσημο Κράτος.
Όλες αυτές οι πληροφορίες στοιχειοθετούν μια πρώτη εικόνα για τον ποιητή από την οποία όμως λείπουν επισημάνσεις για την ιδιαιτερότητα της ποιητικής του γραφής. Θα βοηθούσε πολύ περισσότερο το μαθητή αν γνώριζε ότι «η ποίηση του Μ. Μέσκου χαρακτηρίζεται από την απλότητα και την αγάπη για την ποιητική μας παράδοση , την ανάδειξη του ελάχιστου στις εικόνες και στις αισθήσεις, την καθαρότητα, τη μουσικότητα και την υπαινικτικότητα που όχι μόνο μας παρηγορεί για τα δεινά της ανθρώπινης φύσης και αμβλύνει τα παράλογα αλλά μας κοινωνεί και με τη δική της ακέραιη ηθική, όπως ο Μιχάλης Μπακογιάννης παρατηρεί στο κείμενο του Στο δροσάτο φως της ποίησης του Μάρκου Μέσκου[8] . Με παρατηρήσεις όπως αυτές ο μαθητής θα μπορούσε υποψιασμένος για τον ποιητικό του λόγο να προχωρήσει στην πρόσληψη των ποιημάτων και να προσεγγίσει καλύτερα τον ποιητή που στοχάζεται με εικόνες και με τρόπο προσωπικό και αντισυμβατικό.
Στο σχολικό βιβλίο ανθολογούνται δύο ποιήματα του Μ.Μέσκου από την ίδια ποιητική συλλογή με τίτλο «Άλογα στον Ιππόδρομο» που εκδόθηκε το 1973. Αυτή η ποιητική συλλογή ανήκει στη δεύτερη περίοδο της συγγραφικής του δραστηριότητας. Η περίοδος αυτή περιλαμβάνει συλλογές που καλύπτουν την εποχή που ο ποιητής ζει μακριά από την Έδεσσα στα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και κατόπιν της Θεσσαλονίκης[9]. Ο Β. Παππάς αναφερόμενος ειδικά στη συγκεκριμένη συλλογή ταξινομεί τα ποιήματα στη λεγόμενη Αθηναϊκή περίοδο που διαρκεί ως το 1980[10]. Ο Ανέστης Ευαγγέλου δίνοντας το στίγμα της περιόδου αυτής είχε σχολιάσει ότι πρόκειται για την έκπτωση από τη μητέρα στη μητριά πατρίδα[11].
Ο τίτλος της συλλογής «Άλογα στον Ιππόδρομο»-ευρηματικός κατά την παραδοχή πολλών μελετητών-φαίνεται να αντανακλά αυτήν την έκπτωση. Ο ποιητής στο αστικό περιβάλλον της μεγαλούπολης χάνει την ελευθερία του ανοιχτού ορίζοντα και την ταύτιση με τη φύση , φαίνεται να ασφυκτιά και «ως άλογο εγκλείεται στον ιππόδρομο» όπως σημειώνει ο Θανάσης Μαρκόπουλος[12]. ΄Ετσι ο τίτλος λειτουργώντας ως προμήνυμα μοναξιάς της αστικής ζωής καθώς άνθρωποι ζουν ανώνυμα ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους , ξαφνιάζει το μαθητή κεντρίζοντας του το ενδιαφέρον με μια εικόνα οικεία.
Από τη συλλογή αυτή επιλέχτηκαν τα ποιήματα «Μνήμη» και «άλογο». «Οι τίτλοι των ποιημάτων του Μ. Μέσκου είναι συνήθως αποκαλυπτικοί και αποτελούν προάγγελο του κειμένου που θα ακολουθήσει», όπως σημειώνει η Βαλεντίνη Χ. Καμπατζά [13]. Το στοιχείο αυτό βοηθά τους μαθητές κατά τη διαδικασία της πρόσληψης.
Στο βιβλίο προηγείται το ποίημα «Μνήμη», σωστά κατά τη δική μου εκτίμηση. Μετά τον τίτλο ακολουθεί μικρή εισαγωγή με το όνομα της ποιητικής συλλογής και τη χρονολογία της έκδοσης. Το ποίημα αυτό όπως και το επόμενο δίνεται σε μονοτονική γραφή παρά την πρωτότυπη μορφή- προφανώς για διευκόλυνση των μαθητών- εσφαλμένα όμως καθώς οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι με την πολυτονική γραφή λόγω της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών. Η στίξη παρόλα αυτά διατηρήθηκε χωρίς αλλαγές από το πρωτότυπο. Δίνεται εύστοχα μια ερμηνευτική επεξήγηση για τη λέξη «Βοδενά» του πρώτου στίχου που πληροφορεί τους μαθητές ότι η συγκεκριμένη λέξη παραπέμπει σε παλαιότερη ονομασία της Έδεσσας, χωρίς καμιά άλλη διευκρίνιση για τη σχέση του ποιητή με την πόλη.
Μετά το ποίημα ακολουθούν οι ερωτήσεις. Προηγείται η δήλωση ότι το ποίημα χωρίζεται σε δύο ενότητες . Η παρατήρηση είναι πολύ βοηθητική γιατί επιτρέπει να συζητηθούν δύο πολύ σημαντικά--καίρια στοιχεία της ποίησης του Μ.Μέσκου. Το πρώτο είναι «η νοσταλγία για την πατρίδα/ο νόστος». Έτσι η πρώτη ερώτηση αφορά την πρώτη ενότητα και το τοπίο που περιγράφει ο ποιητής για το οποίο ζητείται από τους μαθητές να βρουν τα χαρακτηριστικά του. Η ερώτηση βέβαια μένει στο περιγραφικό –φωτογραφικό επίπεδο ενώ θα ήταν προτιμότερο να οδηγεί τους μαθητές στη διερεύνηση της συναισθηματικής κατάστασης του ποιητικού υποκειμένου, ώστε να βιώσουν καλύτερα τη νοσταλγία του ποιητή.
Η δεύτερη ερώτηση ζητά από τους μαθητές να δώσουν όλες τις πιθανές εκδοχές για τη λέξη –φωνή «Οδυσσέα» (όρος του ίδιου του σχολικού βιβλίου) και τις σημασίες που μπορεί αυτή η λέξη να πάρει σε συνάρτηση με την προηγούμενη περιγραφή και με τον τίτλο του ποιήματος. Η ερώτηση αυτή πολύ καλύτερα προσανατολισμένη δίνει στους μαθητές τη δυνατότητα να περάσουν από το ευλογοφανές του Ομηρικού Οδυσσέα, στο των βιογραφικό του ποιητή, στο δάσκαλο Οδυσσέα Γιαννόπουλο/Όμηρο Πέλλα, στη γενέτειρα , στη «Μνήμη». Η τελευταία ερώτηση οδηγεί το μαθητή με άμεσο τρόπο να προβληματιστεί για το δεύτερο καίριο στοιχείο, τη μορφολογική σημασία του τελευταίου στίχου, εμπεδώνοντας με τον τρόπο αυτό ένα ακόμα βασικό χαρακτηριστικό της ποίησης του Μ.Μέσκου.
Το δεύτερο ποίημα δίνεται μόνο με τον τίτλο χωρίς κάποια επιπλέον επεξήγηση. Μετά το ποίημα ακολουθούν και πάλι οι ερωτήσεις προς τα μαθητή. Είναι περισσότερες και με μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας συγκριτικά με τις ερωτήσεις της «Μνήμης». Καθώς ο μαθητής έχει προσεγγίσει τη σχέση του ποιητή με τη γενέτειρά πόλη ήδη από το προηγούμενο ποίημα, η πρώτη ερώτηση δίνοντας την ιδιαίτερη πληροφορία για την πόλη μας ότι «η γενέτειρα του ποιητή είναι η Έδεσσα που φημίζεται για τα κεράσια της» ζητά να βρεθεί η σημασία του στίχου για το υπόλοιπο ποίημα. Από την αρχή λοιπόν θίγεται άμεσα το θέμα της έκπτωσης από την πατρίδα –στοιχείο κομβικό για τη συγκεκριμένη ποιητική εποχή.
Η δεύτερη ερώτηση έρχεται να το επιβεβαιώσει ζητώντας από τους μαθητές να ονομάσουν την πόλη που περιγράφει ο ποιητής και τα συναισθήματα του, επιλέγοντας τις αντίστοιχες φράσεις από το ποίημα. Με την ερώτηση αυτή και κυρίως με την επόμενη η προσοχή των μαθητών στρέφεται στη γλώσσα του ποιητή καθώς τους ζητείται να αναπτύξουν το νόημα επιλεγμένων φράσεων. Έτσι οδηγούνται σε προβληματισμό αναφορικά με τον τρόπο που ο ποιητής συνδυάζει τις λέξεις. Η τελευταία ερώτηση αφορά στον τόνο του ποιήματος και ζητείται από τους μαθητές να βρούν τη σχέση του τόνου με την εποχή που περιγράφεται, θεμελιώνοντας με τον τρόπο αυτό το θέμα της έκπτωσης ως βασικό στοιχείο της συγκεκριμένης ποιητικής συλλογής.
Στο σημείο αυτό θα παρακάμψω την επικαιρότητα των συγκεκριμένων ποιημάτων -3 στους 5 νέους Έλληνες μεταναστεύουν ενώ άπειροι άλλοι συνάνθρωποί μας βρίσκονται στο δρόμο της ξενιτειάς- και θα αποφύγω να αναφερθώ στους ποικίλους προβληματισμούς στους οποίους ο κάθε μαθητής μπορεί να οδηγηθεί με τα δυο αυτά ποιήματα του Μ.Μέσκου- άλλωστε η πρόσληψη ενός κειμένου εξαρτάται από παράγοντες που διαφοροποιούνται από τάξη σε τάξη , από χρονιά σε χρονιά , από διδάσκοντα σε διδάσκοντα. Θα εστιάσω όμως στο γεγονός ότι ακόμα και με αυτή τη μικρή /λιτή παρουσία, ο μαθητής κατορθώνει να γνωρίσει μια συγκεκριμένη φάση του ποιητή Μ.Μέσκου και να σχηματίσει μια κάποια γνώμη/ άποψη για τα χαρακτηριστικά της ποίησης του. Έτσι λοιπόν δεν κρίνω την επιλογή της διδακτικής παρουσίασης ως καλή ή κακή αλλά ως ενδιαφέρουσα , καθώς βοηθά να δει κανείς βασικά μορφικά στοιχεία της γραφής ενός ποιητή, να προβληματιστεί για τα θέματα όπως η έκπτωση από την πατρίδα-ζήτημα αιχμής σήμερα- να κατανοήσει σύμβολα όπως το άλογο ή ο Οδυσσέας επαναπροσδιορίζοντας το περιεχόμενό τους με νέο σημαινόμενο, να προσεγγίσει ένα ιδιαίτερο γλωσσικό τρόπο έκφρασης, γιατί όλα αυτά εκπροσωπεί ο Μάρκος Μέσκος , ένας από εμάς που έχει το θάρρος να πεί ή πιο καλά ….
Όπως ο ίδιος ομολογεί:
Ἀγαπητοί φίλοι,
στήν ἀποψινή δημόσια ἐξομολόγηση, Ἐκεῖνος, τόσα
μπόρεσε νά πεῖ.
Ὅλα τ’ ἄλλα εἰς τάς Γραφάς τῶν Ποιημάτων του.
Ἡ σκυτάλη εἶναι προσβάσιμη — συνεχίστε![14]
Βιβλιογραφία
1 Γ.Τζανής, Η σύγχρονή Λογοτεχνία στην Εκπαίδευση,Φιλολογικός ιστορικός Λογοτεχνικός Σύνδεσμος Τρικάλων, Τρίκαλα ,2001
2.
Μάρκος Μέσκος, Προσωπικά Κείμενα, Νεφέλη, 2002
Θανάσης Ε. Μαρκόπουλος, Ματιές εν όλω, Αναγνωστάκης , Κύρου, Θασίτης, Χριστιανόπουλος, Μέσκος,Σοκόλης, 2003
Μάρκος Μέσκος ,Πολύεδρον προσεγγίσεις του ποιήματος, επιμ. Κώστας Θ. Ριζάκης, εκδ.
Γαβριηλίδης, Αθήνα 2014
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Τεύχος
Γ’,ΟΕΔΒ,2002
Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών
μαθημάτων στο Ενιαίο Λύκειο, ΟΕΔΒ, 2006
II. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
I Μνήμη
ž Τα Ποιηματα του Μάρκου Μέσκου Μνήμη και Το άλογο ανήκουν στη συλλογή Άλογα στον Ιππόδρομο (1973).
περνάει ο δρόμος της Σωτήρας.
Ήσυχοι λόφοι, άγριο φαράγγι πιο ψηλά
το καστανό χώμα της κερασιάς είναι νιόσκαφτο
εδώ η χλόη του σταριού εκεί χορεύει
ανθισμένη η δαμασκηνιά, γελάδια πάλι στην πλαγιά
κατά το Πάικο μια φοράδα ασέλωτη
βιτσίζει τον αέρα...
— Οδυσσέα!...
ž Βοδενά: παλαιότερη ονομασία της Έδεσσας.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Το ποίημα χωρίζεται σε δύο ενότητες:
α) Η πρώτη ενότητα περιγράφει ένα συγκεκριμένο τοπίο. Ποια είναι τα βασικά του χαρακτηριστικά;
β)Η δεύτερη ενότητα περιέχει μόνο ένα στίχο με μια μόνο λέξη-φωνή: Οδυσσέα! Να εξετάσετε όλες τις πιθανές εκδοχές για το πρόσωπο που την εκφέρει και τις σημασίες που μπορεί να πάρει, σε συνάρτηση με την προηγούμενη περιγραφή και με τον τίτλο του ποιήματος.
γ) Η ασάφεια του στίχου αυτού ενισχύει ή αποδυναμώνει την ένταση του ποιήματος; Προσπαθήστε να εξηγήσετε την άποψή σας.
ΙΙΙ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
II Το άλογο
ž Τα Ποιηματα του Μάρκου Μέσκου Μνήμη και Το άλογο ανήκουν στη συλλογή Άλογα στον Ιππόδρομο (1973).
Στην Αθήνα Μάη μήνα τα κεράσια είκοσι δραχμές.
Κυριακή πρωί περιστέρια ανάμεσα στις γκρίζες πολυκατοικίες
και στον μαύρο αχό από την αρωματισμένη φωνή του ανθοπώλη.
Θλιβερά βοσκοτόπια τεχνητών γονιμοποιήσεων, ζώα πίσω από
το μαστίγιο στα δυο σούζα και η ματιά τρία μέτρα όσο το
κόκκινο κύμα στο απέναντι ερείπιο. Εσύ πού πας;
Τα παιδιά βγαίνουν περίπατο στο πάρκο φτερά δεν πουλάνε
στεφάνια πλαστικά της Πρωτομαγιάς και των μνημάτων ναι.
(Μητριά πατρίδα πατρίδα μητριά σάπια τα χρήματα στα χέρια μου
τα γρόσια σου δεν λάμπουν). Θα περάσουμε κι εμείς τη νιότη—
βαθιά στο τέλος του καλοκαιριού θα χαθούμε... Αχ! πόλη
που με γέννησες δεν μ' ακούς, κάθε νύχτα χτυπώ τα τείχη σου
μα οι φύλακες δεν μου ανοίγουν. Γυρίζω πίσω κόβω κλαρί
πιάνω τραγούδι να σκεπαστούν τα δάκρυα —τυφλό άλογο περπατώ
και κλαίω μέτωπο στο μέτωπό του.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ž «Τα κεράσια είκοσι δραχμές»: Αν λάβετε υπόψη σας ότι γενέτειρα του ποιητή είναι η Έδεσσα, που φημίζεται για τα κεράσια της, τότε ποια είναι η σημασία αυτού του πρώτου στίχου για το υπόλοιπο ποίημα;
ž Ποια πόλη περιγράφει ο ποιητής στο ποίημά του; Ποια είναι τα αισθήματά του γι' αυτήν; Υπογραμμίστε τις εκφράσεις που αποδίδουν πιο έντονα αυτά τα αισθήματα. Να επισημάνετε ιδιαίτερα τα αντιθετικά ζεύγη.
ž Να
αναπτύξετε το νόημα των φράσεων:
— «Θλιβερά βοσκοτόπια τεχνητών γονιμοποιήσεων» (Ποια είναι τα αντίθετά τους;)
— «ζώα πίσω από το μαστίγιο, στα δυο σούζα» (Τι σας θυμίζει η εικόνα:)
— «εσύ πού πας;» (σε ποιον απευθύνεται;)
— «Μητριά πατρίδα» (Ποια είναι αυτή για τον ποιητή: Ποια η αυθεντική;)
— «μέτωπο στο μέτωπό του» (Να αναλύσετε την εικόνα)
ž Πώς θα χαρακτηρίζατε τον τόνο του ποιήματος; Σε τι σχέση βρίσκεται με την εποχή που περιγράφεται;
[1] Γ.Τζανής, Η σύγχρονή Λογοτεχνία στην Εκπαίδευση, Φιλολογικός ιστορικός Λογοτεχνικός Σύνδεσμος Τρικάλων, Τρίκαλα ,2001,80
[2] Γ.Τζανής, ο.π. 81-83
[3] Νεοελληνική Λογοτεχνία ,Τεύχος Γ, Βιβλίο του Καθηγητή ,ΟΕΔΒ,2002, 10
[4] http://www.newsbeast.gr/greece/ekpaideusi/arthro/825286/ola-ta-programmata-spoudon-tis-g-lukeiou-to-2015-16
[5] Οδηγίες για τη διδασκαλία των Φιλολογικών μαθημάτων στο Ενιαίο Λύκειο, ΟΕΔΒ, 2006,25
[6] Μάρκος Μέσκος ,Πολύεδρον προσεγγίσεις του ποιήματος, επιμ. Κώστας Θ. Ριζάκης, εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα 2014, σ. 270
[7] Μάρκος Μέσκος ,Πολύεδρον,ο.π. 63
[8] Μάρκος Μέσκος ,Πολύεδρον,ο.π. 2010-211
[9] Θανάσης Ε. Μαρκόπουλος, Ματιές εν όλω, Αναγνωστάκης , Κύρου, Θασίτης, Χριστιανόπουλος, Μέσκος,Σοκόλης, 2003, 131
[10] Β. Παππας, Πολύεδρον,ο.π. σ. 278
[11] Α. Ευαγγέλου, Εν όλω, ο.π. σ. 140
[12] Θ. Μαρκόπουλος, Εν όλω ,ο.π. σ.133
[13] Β. Χ. Καμπατζά, Πολύεδρον,ο.π., σ. 155
[14] Μάρκος
Μέσκος, Εν Βοδενοις (Κείμενα εκτός εμπορίου από την ενδοχώρα της
Έδεσσας),Έδεσσα 2016,91-92
Βιβλιογραφία
1. Γ.Τζανής, Η σύγχρονή Λογοτεχνία στην Εκπαίδευση,Φιλολογικός ιστορικός Λογοτεχνικός Σύνδεσμος Τρικάλων, Τρίκαλα ,2001
2. Μάρκος Μέσκος, Προσωπικά Κείμενα, Νεφέλη, 2002
3. Θανάσης Ε. Μαρκόπουλος, Ματιές εν όλω, Αναγνωστάκης , Κύρου, Θασίτης, Χριστιανόπουλος, Μέσκος,Σοκόλης, 2003
4. Μάρκος Μέσκος ,Πολύεδρον προσεγγίσεις του ποιήματος, επιμ. Κώστας Θ. Ριζάκης, εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα 2014
5 Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Τεύχος Γ’,ΟΕΔΒ,2002
Οοδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Ενιαίο Λύκειο, ΟΕΔΒ, 2006
ΔΕΣ:https://selidodeiktes.greek-language.gr/lemmas/1449/1434 :
Πολυμεσικός οδηγός για τη λογοτεχνία και την ανάγνωση
I. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Γεννήθηκε στην Έδεσσα το 1935. Σπούδασε Γραφικές Τέχνες στην
Αθήνα, όπου και εργάστηκε αρκετά χρόνια. Ακολούθως μετακόμισε οτη Θεσσαλονίκη.
Ασχολήθηκε κυρίως με την ποίηση, αλλά και με την πεζογραφία και τη φιλολογική μελέτη.
Έργα: Ποιητικά: Πριν από το θάνατο (1958), Μαυροβούνι (1963), Τα
ανώνυμα (1971), Άλογα στον Ιππόδρομο (1973), Ιδιωτικό
νεκροταφείο (1975), Τα ισόβια ποιήματα (1977), Τα
φαντάσματα της Ελευθερίας (1979), Μαύρο δάσος (1958-1980),
συγκεντρωτική έκδοση, (1981), Άνθη στο καταραμένο φίδι(1983), Στον
ίσκιο της γης (1986), Τα δέοντα [επιλογή
1958-1990], Δώδεκα Μάηδες (1992), Χαιρετισμοί(1995).
Πεζά: Παιχνίδια στον Παράδεισο (1978), Κομμένη
γλώσσα (1979).
Κριτικά: Γνωστοί και φίλοι (1987) κ.ά.
Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης.
ΕΔΕΣΣΑ / EDESSA, GREECE
Happy Traveller σε Εδεσσα Αριδαία και Λουτρά Πόζαρ
