Ο Πλούτος του Αριστοφανη:, η υπόθεση - τα πρόσωπα και ένα σημείωμα

Η υπόθεση του έργου Ο γερο – αγρότης Χρεμύλος (Χρήστος Τσίντζος) πνιγμένος στα χρέη, μηχανεύεται τρόπους για να εξαπατήσει τους δανειστές του, όνομα επινόηση του Αριστοφάνη (από τις λέξεις χρέος + αιμύλω = απατώ), απογοητευμένος από την φτώχεια του, αναχωρεί για το Μαντείο των Δελφών για να συμβουλευθεί τον θεό Απόλλωνα πώς να αναθρέψει τον γιο του : τίμια για να πεθάνει φτωχός ή ως κλέφτη και απατεώνα για να πνιγεί στα πλούτη. Η Πυθία με τον χρησμό της του απαντά :  "Να παραλάβεις στην οικία σου τον πρώτο άνθρωπο που θα συναντήσεις αναχωρώντας από το ναό μου". Ο Χρεμύλος, συνοδευόμενος από τον... δούλο του Καρίωνα (Πάνος Καστανάς) - ( Το όνομα Καρίωνας, είναι δηλωτικό της καταγωγής του, από την Καρία της Μ. Ασίας), συναντούν ένα τυφλό ρακένδυτο και εριστικό γέροντα χωρίς να αναφέρει ποιος είναι και όπως διατείνεται δεν επιθυμεί να θεραπευθεί. Είναι ο θεός Πλούτος, (Αντώνης Χαραλάμπους) τον οποίο κατά τον Αριστοφάνη τον έχει τυφλώσει ο Δίας, για να μην βλέπει που μοιράζει τα πλούτη του. Ο θεός Πλούτος φοβάται πως αν αναβλέψει, ο κορυφαίος των θεών Δίας θα θυμώσει και θα προξενήσει καταστροφές στην ανθρωπότητα. Ανευλαβής, ο Αριστοφάνης που θέλει προστάτη όλων των αδικιών τον Δία;  Ίσως θέλει να σαρκάσει το επίσημο ιερατείο για τους συμβιβασμούς του. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την συνέχεια του έργου, όπου η απουσία του Δία είναι εμφανής. Ο φιλοξενούμενος θεός μεταπείθεται και ο Χρεμύλος αποφασίζει να τον γιατρέψει για να πλουτίζουν οι καλοί άνθρωποι και όχι όπως τώρα οι άτιμοι, οι πονηροί, οι ρήτορες και διάφοροι θρησκειοκάπηλοι. Ο θεός Πλούτος αποκαλύπτει την πραγματική του ιδιότητα. Ο Χρεμύλος και ο Καρίωνας του ανοίγουν με όλη την δύναμή τους τα βλέφαρά του και σύμφωνα με τις θρησκευτικές συνήθειες τον παραδίδουν για μία νύχτα στο ιερό του Ασκληπιού για να επανέλθει το φως των ματιών του. Αυτό το ιαματικό προσκύνημα στο Ασκληπιείο μας το ζωγραφίζει ο Αριστοφάνης με τα λόγια του δούλο Καρίωνα. Είναι μια σπάνια περιγραφή, ασυναγώνιστη σε σαρκασμό για τις λαϊκές προλήψεις. Ο Πλούτος θεραπεύεται. Εδώ όμως παρεμβαίνει η θεά Πενία (Ντόρα Χαραλάμπους), η οποία προσπαθεί με διάφορα επιχειρήματα να πείσει τους φτωχούς πως αν γιατρευτεί ο Πλούτος θα γίνουν οκνηροί, δεν θα έχουν ζήλο για εργασία. Η σύγκρουση στην κωμωδία είναι ανάμεσα στον χωρικό Χρεμύλο και την Πενία, μία αποκρουστική γριά που εισβάλλει έξαλλη στην κωμωδία και αντιδρά για την αποκατάσταση του Πλούτου. Ο γερο – αγρότης της Αττικής την καθησυχάζει με την δική του σκωπτική επιχειρηματολογία. Έπειτα από την γιατρειά του ο Πλούτος επιστρέφει στους ανθρώπους. Τώρα όμως οι διάφοροι επιτήδειοι καταχραστές, ιερείς και θεοί οδύρονται επειδή χάνουν την απασχόλησή τους. Χαριτωμένα επεισόδια ακολουθούν με τους «αδικημένους» της νέας κατάστασης, τα οποία κορυφώνονται με την κατάπτωση του ψυχοπομπού Ερμή (Ηλίας Παναγοδήμος) που παραπονείται σφόδρα επειδή τώρα οι πολίτες δεν του προσφέρουν θυσίες γιατί όλοι έγιναν πλούσιοι και δεν παρακαλούν τους θεούς για κέρδη. Ανάμεσα στα δύο πρόσωπα, τον ξεπεσμένο θεό Ερμή και τον δούλο Καρίωνα γίνεται μια στιχομυθία, όπου εκείνος που ήταν κάποτε φοβερός και απρόσιτος να εκλιπαρεί αυτόν που τώρα έχει την εύνοια του θεού Πλούτου. Ο Ερμής τελικά τακτοποιείται, σαν κοινός θνητός απασχολούμενος στην κατοικία του Χρεμύλου. Στο τέλος ο Πλούτος οδηγείται πανηγυρικά στο ταμείο της πολιτείας, όνειρα θερινής αττικής νύκτας σε μια χρεοκοπημένη Αθήνα. Το μόνο που ήταν δυνατόν να προσφέρει ο κωμικός στους συμπατριώτες του, σαν ένα προβληματισμό στην άδικη κατανομή του πλούτου και την έκρηξη της διαφθοράς. Πάντως διασκευασμένος ή αδιασκεύαστος ο ποιητής Αριστοφάνης είναι πάντα επίκαιρος απολαυστικός και με μηνύματα για τον σύγχρονο θεατή. Εκτός του Ερμή που αποκαθηλώνεται απότομα στην κωμωδία, συντρίβονται από την πένα του Αριστοφάνη η γριά τεκνατζού, (Αστέρω Περγαντή) που την απορρίπτει ο  αγαπημένος της ζιγκολό (Δημήτρης Ανδρίτσος), αφού εφ' όσον ο Πλούτος μοιράστηκε πια, δεν την έχει ανάγκη, ο κλασσικός τύπος του λαμόγιου - μιζαδόρου (Δημήτρης Στογιάννης)  (σημείωση: ο Συκοφάντης, όπως τον ονομάζει ο ποιητής, δηλώνει επάγγελμα αυτόπτης ψευδομάρτυρας και όταν τον διώχνουν κακήν κακώς απ την πόλη, αυτός διαμαρτυρόμενος θα βροντοφωνάξει πως θα επιστρέψει με τα ΜΑΤ γιατί... "ο σοσιαλισμός θα νικήσει ρεεε"!!!) (τώρα αυτή η κραυγή, ότι μήνυμα βγάλει στον καθένα σας) Ακόμα και ο ιερέας του ναού του Δία (Μέμος Λάμπρης) θα συντριβεί και θα έρθει εκλιπαρών λίγο φαγητό!!! Σύμμαχοι και συνοδοιπόροι του φτωχού Χρεμύλου, θα υπάρξουν ο πονηρός πλην τίμιος Βλεψίδημος (Τάσος Καρβέλης), οαγαθιάρης Δίκαιος (Αντρέας Στέλλιος)  και η ταλαιπωρημένη γυναίκα του (Έλσα Ελευθεράκου). Φυσικά ΔΕΝ είναι δυνατόν, από μιας Αριστοφανική κωμωδία να λείπει ο Χορός. Ένας δεκαμελής χορός από νέα παιδιά, που συνυπάρχουν ισότιμα στο δράμα, (μεταμορφώνονται από νέα παιδιά σε γέροντες και τανάπαλιν) επικουρώντας τους ήρωες στη νίκη τους εναντίον της Πενίας αλλά και όλων των "κακών" που καταφθάνουν διαμαρτυρόμενοι για τη νέα αυτή κατάσταση. και ένα σημείωμα Για το φετινό μας έργο, η επιλογή του Αριστοφάνη, δεν είναι τυχαία. Αισθανόμουν πως έπρεπε να γυρίσουμε στη λαϊκή κωμωδία, με ένα έργο ευρείας αποδοχής αλλά όμως πλούσιο σε μηνύματα, ένα έργο λαϊκό μεν, αλλά με ουσία. Τι καταλληλότερο λοιπόν από μια Αριστοφανική κωμωδία. Φυσικά θα μπορούσαμε να έχουμε κατευθυνθεί σε κάτι πιο light, σε κάτι πιο κλασσικό ίσως και πιο μικρό από πλευράς δυναμικής και συνολικού αριθμού προσώπων. Όμως σκέφτηκα πως θα ήταν κρίμα, όλη αυτή η μεγάλη ομάδα με τα παιδιά που έχουμε δημιουργήσει, να μείνει φέτος ανενεργή και απλός θεατής των 7 ηθοποιών που θα έπαιζαν σε ένα «κλασσικό» θεατρικό έργο. Έτσι λοιπόν κατέληξα στον Αριστοφάνη. γιατί ο "Πλούτος' Γιατί είναι ένα κείμενο επίκαιρο, απολύτως ταιριαστό με το σημερινό κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον στο οποίο ζει τον τελευταίο ενάμιση χρόνο η χώρα μας και έτσι προσφέρεται για προσαρμογή στην επικαιρότητα, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο Αριστοφανικό κείμενο. Επιπλέον ενώ είναι πολιτική σάτιρα, δεν εστιάζει τόσο στους "επώνυμους" πολιτικούς, αλλά περισσότερο γενικεύει στους άθλιους και αγράμματους άρπαγες, που κατέκτησαν θέσεις εξουσίας και λυμαίνονται τον τόπο. Πράγμα που δυστυχώς έφτασε μέχρι τις ημέρες μας. Τέλος ένας άλλος λόγος που επιλέγω το κείμενο αυτό, είναι πως είναι το λιγότερο "βωμολοχικό' κείμενο του Αριστοφάνη, χωρίς να σημαίνει αυτό πως οι διάφορες βωμολοχίες ή τα σεξουαλικά υπονοούμενα λείπουν εντελώς.(ίσως μάλιστα να μην είναι και εντελώς κατάλληλο) Προετοιμάζουμε μια πολύ μεγάλη και φιλόδοξη παράσταση και προσωπικά είμαι σίγουρος για την επιτυχία της. Θα ακολουθήσουμε ΠΙΣΤΑ τη δομή του κειμένου, αλλά όχι το ίδιο το κείμενο, αφού θα το εμπλουτίσουμε με στοιχεία που θα το προσαρμόσουν στην καθημερινότητα και στη εποχή μας. Θα διατηρηθούν αυστηρά οι χαρακτήρες που προβλέπονται από τον συγγραφέα, που είναι δώδεκα (9 αντρικοί χαρακτήρες και 3 γυναικείοι), Οι υπόλοιποι χαρακτήρες είναι τα πρόσωπα του χορού, αγόρια και κορίτσια. (θα γράψω για τον Χορό και τα πρόσωπά του σε άλλη ανάρτηση μου) η δομή του κειμένου Το έργο είναι μοιρασμένο σε δύο μέρη, που χωρίζεται το κάθε ένα, σε τέσσερις σκηνές. Σ’ αυτές παρεμβάλλονται 3 αφηγηματικά μέρη (μια φορά στην εισαγωγή – ξεκίνημα του έργου), μία ανάμεσα στην 1η και 2η σκηνή του 1ου μέρους και μια φορά ακόμα, ανάμεσα στην 3η και την 4η σκηνή του 2ου μέρους (7η και 8η του έργου), λίγο πριν το φινάλε δηλαδή. Τέλος, έχει προστεθεί, ένα χορικό - επιμύθιο που δεν υπήρχε, στο τέλος του έργου. Κι αυτό γιατί, το ίδιο το έργο, έτσι όπως είναι γραμμένο, έχει ένα τέλος, που ίσως στην εποχή του, να ταίριαζε, σήμερα όμως αφήνει ανικανοποίητη την ολοκλήρωσή του. Το χορικό αυτό, επέλεξα να το πει ο χαρακτήρας "Πλούτος", σαν επιμύθιο της διάθεσής του, να μοιράζεται πλέον αρμονικά στους ανθρώπους. Το χορικό αυτό, θα κλείσει το έργο και θα μας οδηγήσει στην αποφώνηση. http://stiskini-aitoliko.weebly.com/