Ενότητα 3
η
-
ΦΥΣΗ
Θετικά: μας ηρεμεί μας χαλαρώνει μας ψυχαγωγεί (ταξίδια, εκδρομές, συναντήσεις) μας παρέχει τα βασικά είδη διατροφής και επιβίωσης (αέρας, νερό, τροφή) Σήμερα (αρνητικά): Ο άνθρωπος: την καταστρέφει συστηματικά δεν κατανοεί τη σημασία και τη σπουδαιότητά της για την επιβίωσή του τα ζώα οδηγούνται σε σταδιακή εξαφάνιση
Επιπτώσεις: - Ρυπαίνεται ο αέρας, η θάλασσα, το νερό - Το περιβάλλον στις πόλεις είναι αποπνικτικό · - Φαινόμενο θερμοκηπίου - αρρώστιες - θάνατοι - κακή υγεία - βία & επιθετικότητα - άγχος, στρες
Τρόποι αντιμετώπισης: άνθρωπος: να κατανοήσει τη σημασία της φύσης για τον ίδιο να αποκτήσει παιδεία να ενημερωθεί και να κινητοποιηθεί να αναλαμβάνει τις ευθύνες του να μην αδιαφορεί και να περιμένει από τους άλλους να δραστηριοποιηθούν κοινωνία: η οικογένεια να διδάσκει ορθά πρότυπα στα παιδιά της και να μην αδιαφορεί για τη ρύπανση του περιβάλλοντος το σχολείο να ενημερώνει και να δραστηριοποιεί τους μαθητές τα ΜΜΕ να ενημερώνουν και να κινητοποιούν τους πολίτες σχετικά με τη μόλυνση και την καταστροφή της φύσης η πολιτεία να λάβει αυστηρά μέτρα απέναντι σε όσους καταστρέφουν τη φύση οι χώρες να συνεργαστούν μεταξύ τους για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος
ΤΑΞΙΔΙΑ Θετικά: o μας ηρεμούν. o μας ψυχαγωγούν. o μας χαλαρώνουν και μας ξεκουράζουν από το φόρτο και την καθημερινότητα. o γνωρίζουμε καινούργια μέρη, μαθαίνουμε τον πολιτισμό άλλων λαών. o γνωρίζουμε πολιτιστικά μνημεία και ερχόμαστε σε επαφή με την ιστορία, είτε τη δική μας είτε άλλων λαών. o γνωρίζουμε καλύτερα τη χώρα μας. o δημιουργούμε φιλίες και γνωρίζουμε τη νοοτροπία των ατόμων άλλων τόπων και χωρών.
Γιατί σήμερα τα άτομα δεν ταξιδεύουν συχνά; o έλλειψη ελεύθερου χρόνου. o γονείς: πολλές ώρες εργασίας. o παιδιά: πολλές δραστηριότητες (σχολείο, φροντιστήριο κ.α.). o ανεργία: οικονομικές δυσκολίες. o κούραση από τις πολλές υποχρεώσεις.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ► Με τον όρο περιγραφή εννοούμε την αναπαράσταση χώρων, προσώπων, αντικειμένων, φαινομένων μέσω του λόγου.
Η περιγραφή τοπίου • Ακολουθεί πορεία από το γενικό στο ειδικό, από γενικές εικόνες σε λεπτομερειακές.
Οργανώνεται: α. με βάση ένα σταθερό σημείο περιγραφής, όταν ο συγγραφέας μένει ακίνητος και από εκεί περιγράφει το χώρο. β. με βάση την κίνηση προς ένα τέρμα - από μακριά πάμε κοντά. - από βόρεια πάμε νότια κτλ. - από πάνω πάμε κάτω και το αντίστροφο
. Η επιλογή του υλικού μιας περιγραφής εξαρτάται: • από την οπτική γωνία, τη θέση δηλαδή αυτού που περιγράφει στο χώρο. • από το χαρακτήρα του. • από τη σκοπιά που αντιμετωπίζει τα γεγονότα.
Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ► Η γλώσσα της περιγραφής χαρακτηρίζεται από: • σαφήνεια, ακρίβεια • χρήση επιθέτων που προσδίδουν ζωντάνια και παραστατικότητα • κυριαρχία του ενεστώτα και εξακολουθητικών ρημάτων που δηλώνουν τη διάρκεια. Έχουμε συχνή χρήση βοηθητικών ρημάτων (είμαι, έχω). • χρήση επιρρημάτων για προσωρινές ιδιότητες των περιγραφόμενων στοιχείων.
ΕΙΔΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ► Περιγραφικά κείμενα συναντάμε σε διάφορους τομείς: - στη λογοτεχνία, στην επιστήμη, στα σχολικά εγχειρίδια, στις εφημερίδες, σε διαφημίσεις, σε ενημερωτικά φυλλάδια, σε μικρές αγγελίες κτλ.
► Υπάρχουν διάφορα είδη περιγραφής, όπως: - τοπίου, προσώπου, αντικειμένου, κτιρίου, έργου τέχνης κτλ.
► Η περιγραφή διακρίνεται επίσης σε αντικειμενική και υποκειμενική.
α. Η αντικειμενική περιγραφή χρησιμοποιείται σε κείμενα πληροφοριακά (π.χ. εγκυκλοπαίδειες, ρεπορτάζ, δελτία καιρού κ.ά.). Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της είναι: - αυτός που περιγράφει αποφεύγει να αναμειχθεί προσωπικά ή να δηλώσει τη στάση του απέναντι σ' αυτό που περιγράφεται γι' αυτό απουσιάζουν τα σχόλια, η διατύπωση κάποιας γνώμης ή η έκφραση συναισθημάτων. - η κυριαρχία του γ' προσώπου και η παθητική σύνταξη.
β. Η υποκειμενική περιγραφή χρησιμοποιείται κυρίως στη λογοτεχνία. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της είναι: - η παρουσία του α' προσώπου, η χρήση ποιητικής γλώσσας, το έντονο προσωπικό στοιχείο, η έκφραση συναισθημάτων ή η διατύπωση προσωπικών κρίσεων και σχολίων.
ΑΦΗΓΗΣΗ ► Με τον όρο αφήγηση εννοούμε την προφορική ή γραπτή παρουσίαση ενός γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων πραγματικών ή φανταστικών.
► Η αφήγηση οργανώνεται με άξονα το χρόνο, αλλά τα γεγονότα ή οι καταστάσεις που εξιστορούνται συνδέονται αιτιολογικά μεταξύ τους.
► Η αφήγηση στηρίζεται στην ακόλουθη δομή:
Α. Πληροφορίες για τους «πρωταγωνιστές/ήρωες», το χώρο, το χρόνο, την κατάσταση από την οποία ξεκινά η αφήγηση.
Β. Η εξέλιξη της αφήγησης και η έκβασή της.
Γ. Η λύση (το τέλος της ιστορίας) και η κρίση του αφηγητή για το νόημα της ιστορίας.
► Κύριος χρόνος της αφήγησης είναι ο αόριστος, αλλά χρησιμοποιείται και ο παρατατικός.
► Στην αφήγηση χρησιμοποιούνται συνδετικές λέξεις ή φράσεις που δείχνουν: α. τη χρονική σειρά των γεγονότων (π.χ. ύστερα, μετά, στη συνέχεια κ.λπ.) β. την αιτιολογική σχέση μεταξύ τους (π.χ. επειδή, καθώς, αφού, ενώ, έτσι κ.λπ.).
ΕΙΔΗ ΑΦΗΓΗΣΗΣ ► Υπάρχουν τρία είδη αφήγησης: α. Η μυθοπλαστική αφήγηση, στην οποία κυριαρχεί ο κόσμος της φαντασίας και του μύθου. β. Η ιστορική αφήγηση, η οποία συνδέεται με την παρουσίαση γεγονότων του πρόσφατου ή παλαιότερου παρελθόντος και συναντάται στην ιστορία. γ. Η ρεαλιστική αφήγηση, η οποία συνδέεται με την παρουσίαση με σαφή και πειστικό τρόπο γεγονότων του παρόντος και η οποία συναντάται στις καθημερινές συζητήσεις, στα ρεπορτάζ των ειδήσεων κλπ.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Σε μια συζήτηση ή σ' ένα κείμενο, για να υποστηρίξουμε τις θέσεις ή για να αντικρούσουμε τις απόψεις των άλλων, χρησιμοποιούμε τα επιχειρήματα.
Η χρήση των επιχειρημάτων μάς βοηθάει:
α. να κατανοήσουμε ποιες θέσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες.
β. να πείσουμε τους άλλους για την ορθότητα των θέσεων μας
► Δύο είδη επιχειρημάτων είναι: α. τα επιχειρήματα διά μέσου παραδειγμάτων. Για να στηρίξουμε τη θέση ,ας χρησιμοποιούμε παραδείγματα π.χ. από την ιστορία, την επιστήμη κ.λπ.)
β. τα επιχειρήματα με αιτίες Χρησιμοποιούνται περισσότερο σε επίσημα κείμενα, κυρίως στο χώρο των επιστημών.
ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ► Τα κείμενα στα οποία χρησιμοποιούνται επιχειρήματα μπορεί να έχουν την εξής δομή:
Α. Εισαγωγή: παρουσίαση της θέσης πάνω σ' ένα θέμα.
Β. Δεδομένα: χρήση επιχειρημάτων για τη στήριξη της θέσης.
Γ. Ανασκευή: αντίκρουση αντίθετων θέσεων - επιχειρημάτων.
Δ. Κατάληξη: τελική θέση - συμπέρασμα και προϋποθέσεις - συνθήκες για να ισχύσει η θέση αυτή ► Όσον αφορά τη γλώσσα των επιχειρηματολογικών κειμένων παρατηρούμε:
α. τη χρήση ρητορικών ερωτήσεων
β. την επανάληψη στοιχείων δομής ή περιεχομένου
γ. τη χρήση συνδετικών λέξεων ή φράσεων που: - δηλώνουν ανάλογη σημασία: επίσης, συνεπώς, φυσικά, με αποτέλεσμα κ.ά. - εκφράζουν πιθανότητα: μπορεί, ενδέχεται, είναι δυνατόν, πιστεύω, υποθέτω κ.ά. - εκφράζουν δεοντολογία (κάτι που πρέπει να γίνει): πρέπει, χρειάζεται, κρίνεται απαραίτητο, επιτρέπεται κ.α.
πηγη:www.eumathein.gr
ΦΥΣΗ
Θετικά: μας ηρεμεί μας χαλαρώνει μας ψυχαγωγεί (ταξίδια, εκδρομές, συναντήσεις) μας παρέχει τα βασικά είδη διατροφής και επιβίωσης (αέρας, νερό, τροφή) Σήμερα (αρνητικά): Ο άνθρωπος: την καταστρέφει συστηματικά δεν κατανοεί τη σημασία και τη σπουδαιότητά της για την επιβίωσή του τα ζώα οδηγούνται σε σταδιακή εξαφάνιση
Επιπτώσεις: - Ρυπαίνεται ο αέρας, η θάλασσα, το νερό - Το περιβάλλον στις πόλεις είναι αποπνικτικό · - Φαινόμενο θερμοκηπίου - αρρώστιες - θάνατοι - κακή υγεία - βία & επιθετικότητα - άγχος, στρες
Τρόποι αντιμετώπισης: άνθρωπος: να κατανοήσει τη σημασία της φύσης για τον ίδιο να αποκτήσει παιδεία να ενημερωθεί και να κινητοποιηθεί να αναλαμβάνει τις ευθύνες του να μην αδιαφορεί και να περιμένει από τους άλλους να δραστηριοποιηθούν κοινωνία: η οικογένεια να διδάσκει ορθά πρότυπα στα παιδιά της και να μην αδιαφορεί για τη ρύπανση του περιβάλλοντος το σχολείο να ενημερώνει και να δραστηριοποιεί τους μαθητές τα ΜΜΕ να ενημερώνουν και να κινητοποιούν τους πολίτες σχετικά με τη μόλυνση και την καταστροφή της φύσης η πολιτεία να λάβει αυστηρά μέτρα απέναντι σε όσους καταστρέφουν τη φύση οι χώρες να συνεργαστούν μεταξύ τους για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος
ΤΑΞΙΔΙΑ Θετικά: o μας ηρεμούν. o μας ψυχαγωγούν. o μας χαλαρώνουν και μας ξεκουράζουν από το φόρτο και την καθημερινότητα. o γνωρίζουμε καινούργια μέρη, μαθαίνουμε τον πολιτισμό άλλων λαών. o γνωρίζουμε πολιτιστικά μνημεία και ερχόμαστε σε επαφή με την ιστορία, είτε τη δική μας είτε άλλων λαών. o γνωρίζουμε καλύτερα τη χώρα μας. o δημιουργούμε φιλίες και γνωρίζουμε τη νοοτροπία των ατόμων άλλων τόπων και χωρών.
Γιατί σήμερα τα άτομα δεν ταξιδεύουν συχνά; o έλλειψη ελεύθερου χρόνου. o γονείς: πολλές ώρες εργασίας. o παιδιά: πολλές δραστηριότητες (σχολείο, φροντιστήριο κ.α.). o ανεργία: οικονομικές δυσκολίες. o κούραση από τις πολλές υποχρεώσεις.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ► Με τον όρο περιγραφή εννοούμε την αναπαράσταση χώρων, προσώπων, αντικειμένων, φαινομένων μέσω του λόγου.
Η περιγραφή τοπίου • Ακολουθεί πορεία από το γενικό στο ειδικό, από γενικές εικόνες σε λεπτομερειακές.
Οργανώνεται: α. με βάση ένα σταθερό σημείο περιγραφής, όταν ο συγγραφέας μένει ακίνητος και από εκεί περιγράφει το χώρο. β. με βάση την κίνηση προς ένα τέρμα - από μακριά πάμε κοντά. - από βόρεια πάμε νότια κτλ. - από πάνω πάμε κάτω και το αντίστροφο
. Η επιλογή του υλικού μιας περιγραφής εξαρτάται: • από την οπτική γωνία, τη θέση δηλαδή αυτού που περιγράφει στο χώρο. • από το χαρακτήρα του. • από τη σκοπιά που αντιμετωπίζει τα γεγονότα.
Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ► Η γλώσσα της περιγραφής χαρακτηρίζεται από: • σαφήνεια, ακρίβεια • χρήση επιθέτων που προσδίδουν ζωντάνια και παραστατικότητα • κυριαρχία του ενεστώτα και εξακολουθητικών ρημάτων που δηλώνουν τη διάρκεια. Έχουμε συχνή χρήση βοηθητικών ρημάτων (είμαι, έχω). • χρήση επιρρημάτων για προσωρινές ιδιότητες των περιγραφόμενων στοιχείων.
ΕΙΔΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ► Περιγραφικά κείμενα συναντάμε σε διάφορους τομείς: - στη λογοτεχνία, στην επιστήμη, στα σχολικά εγχειρίδια, στις εφημερίδες, σε διαφημίσεις, σε ενημερωτικά φυλλάδια, σε μικρές αγγελίες κτλ.
► Υπάρχουν διάφορα είδη περιγραφής, όπως: - τοπίου, προσώπου, αντικειμένου, κτιρίου, έργου τέχνης κτλ.
► Η περιγραφή διακρίνεται επίσης σε αντικειμενική και υποκειμενική.
α. Η αντικειμενική περιγραφή χρησιμοποιείται σε κείμενα πληροφοριακά (π.χ. εγκυκλοπαίδειες, ρεπορτάζ, δελτία καιρού κ.ά.). Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της είναι: - αυτός που περιγράφει αποφεύγει να αναμειχθεί προσωπικά ή να δηλώσει τη στάση του απέναντι σ' αυτό που περιγράφεται γι' αυτό απουσιάζουν τα σχόλια, η διατύπωση κάποιας γνώμης ή η έκφραση συναισθημάτων. - η κυριαρχία του γ' προσώπου και η παθητική σύνταξη.
β. Η υποκειμενική περιγραφή χρησιμοποιείται κυρίως στη λογοτεχνία. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της είναι: - η παρουσία του α' προσώπου, η χρήση ποιητικής γλώσσας, το έντονο προσωπικό στοιχείο, η έκφραση συναισθημάτων ή η διατύπωση προσωπικών κρίσεων και σχολίων.
ΑΦΗΓΗΣΗ ► Με τον όρο αφήγηση εννοούμε την προφορική ή γραπτή παρουσίαση ενός γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων πραγματικών ή φανταστικών.
► Η αφήγηση οργανώνεται με άξονα το χρόνο, αλλά τα γεγονότα ή οι καταστάσεις που εξιστορούνται συνδέονται αιτιολογικά μεταξύ τους.
► Η αφήγηση στηρίζεται στην ακόλουθη δομή:
Α. Πληροφορίες για τους «πρωταγωνιστές/ήρωες», το χώρο, το χρόνο, την κατάσταση από την οποία ξεκινά η αφήγηση.
Β. Η εξέλιξη της αφήγησης και η έκβασή της.
Γ. Η λύση (το τέλος της ιστορίας) και η κρίση του αφηγητή για το νόημα της ιστορίας.
► Κύριος χρόνος της αφήγησης είναι ο αόριστος, αλλά χρησιμοποιείται και ο παρατατικός.
► Στην αφήγηση χρησιμοποιούνται συνδετικές λέξεις ή φράσεις που δείχνουν: α. τη χρονική σειρά των γεγονότων (π.χ. ύστερα, μετά, στη συνέχεια κ.λπ.) β. την αιτιολογική σχέση μεταξύ τους (π.χ. επειδή, καθώς, αφού, ενώ, έτσι κ.λπ.).
ΕΙΔΗ ΑΦΗΓΗΣΗΣ ► Υπάρχουν τρία είδη αφήγησης: α. Η μυθοπλαστική αφήγηση, στην οποία κυριαρχεί ο κόσμος της φαντασίας και του μύθου. β. Η ιστορική αφήγηση, η οποία συνδέεται με την παρουσίαση γεγονότων του πρόσφατου ή παλαιότερου παρελθόντος και συναντάται στην ιστορία. γ. Η ρεαλιστική αφήγηση, η οποία συνδέεται με την παρουσίαση με σαφή και πειστικό τρόπο γεγονότων του παρόντος και η οποία συναντάται στις καθημερινές συζητήσεις, στα ρεπορτάζ των ειδήσεων κλπ.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Σε μια συζήτηση ή σ' ένα κείμενο, για να υποστηρίξουμε τις θέσεις ή για να αντικρούσουμε τις απόψεις των άλλων, χρησιμοποιούμε τα επιχειρήματα.
Η χρήση των επιχειρημάτων μάς βοηθάει:
α. να κατανοήσουμε ποιες θέσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες.
β. να πείσουμε τους άλλους για την ορθότητα των θέσεων μας
► Δύο είδη επιχειρημάτων είναι: α. τα επιχειρήματα διά μέσου παραδειγμάτων. Για να στηρίξουμε τη θέση ,ας χρησιμοποιούμε παραδείγματα π.χ. από την ιστορία, την επιστήμη κ.λπ.)
β. τα επιχειρήματα με αιτίες Χρησιμοποιούνται περισσότερο σε επίσημα κείμενα, κυρίως στο χώρο των επιστημών.
ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ► Τα κείμενα στα οποία χρησιμοποιούνται επιχειρήματα μπορεί να έχουν την εξής δομή:
Α. Εισαγωγή: παρουσίαση της θέσης πάνω σ' ένα θέμα.
Β. Δεδομένα: χρήση επιχειρημάτων για τη στήριξη της θέσης.
Γ. Ανασκευή: αντίκρουση αντίθετων θέσεων - επιχειρημάτων.
Δ. Κατάληξη: τελική θέση - συμπέρασμα και προϋποθέσεις - συνθήκες για να ισχύσει η θέση αυτή ► Όσον αφορά τη γλώσσα των επιχειρηματολογικών κειμένων παρατηρούμε:
α. τη χρήση ρητορικών ερωτήσεων
β. την επανάληψη στοιχείων δομής ή περιεχομένου
γ. τη χρήση συνδετικών λέξεων ή φράσεων που: - δηλώνουν ανάλογη σημασία: επίσης, συνεπώς, φυσικά, με αποτέλεσμα κ.ά. - εκφράζουν πιθανότητα: μπορεί, ενδέχεται, είναι δυνατόν, πιστεύω, υποθέτω κ.ά. - εκφράζουν δεοντολογία (κάτι που πρέπει να γίνει): πρέπει, χρειάζεται, κρίνεται απαραίτητο, επιτρέπεται κ.α.
πηγη:www.eumathein.gr
