ΤΡΟΠΟΙ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

ΠΗΓΗ : https://www.slideshare.net/christostsatsouris/3-42673146












































































ΤΡΟΠΟΙ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

ΠΗΓΗ : https://stefanu.files.wordpress.com/.../cf84cf81cf8ccf80cebfceb9-cf83cf8dcebdceb4ce...

Σε μια περίοδο ή ημιπερίοδο σύνθετου λόγου οι προτάσεις συνδέονται μεταξύ τους με τρεις τρόπους:

• με το ασύνδετο σχήμα
• παρατακτικά / κατά παράταξη

ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ

Στην περίπτωση αυτή οι προτάσεις μπαίνουν η μια κοντά στην άλλη χωρίς στοιχείο σύνδεσης. Μεταξύ τους υπάρχει κόμμα. Οι προτάσεις αυτές είναι ίδιες και λέγονται ισοδύναμες γιατί έχουν το ίδιο όνομα και την ίδια συντακτική χρήση.

• υποτακτικά / καθ' υπόταξη

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

Ονομάζεται η σύνδεση κατά την οποία όμοιες προτάσεις ή όμοιοι όροι συνδέονται με τους λεγόμενους παρατακτικούς συνδέσμους, δηλαδή τους: συμπλεκτικούς, αντιθετικούς, διαζευκτικούς, συμπερασματικούς.

ΕΙΔΗ ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ

Συμπλεκτική σύνδεση
ΤΡΟΠΟΣ ΕΚΦΟΡΑΣ	ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
καί... καί => καταφατική με έμφαση τέ... καί => καταφατική με έμφαση τέ...τέ => καταφατική με έμφαση καί => καταφατική απλή τε => καταφατική απλή οὔτε...τε => αρνητική συμπλεκτική σύνδεση μήτε...τε => αρνητική συμπλεκτική σύνδεση οὔτε...οὔτε => αρνητική συμπλεκτική σύνδεση μήτε...μήτε => αρνητική συμπλεκτική σύνδεση οὐ...οὐδέ => αρνητική συμπλεκτική σύνδεση μή...μηδέ => αρνητική συμπλεκτική σύνδεση καί μή => αρνητική συμπλεκτική σύνδεση	Ιδιαίτερες χρήσεις του "καί": α) συνδετικός = και β) επιδοτικός = ακόμα και γ) προσθετικός = επίσης δ) εναντιωματικός = αν και ε) ομοιωματικός = όπως στ) συμπερασματικός = λοιπόν

Αντιθετική σύνδεση
ΤΡΟΠΟΣ ΕΚΦΟΡΑΣ	ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
μὲν...δὲ μὲν...μὲντοι μὲν...ὅπως δε μὲν...ἀλλ' ὅμως μὲν...δ' αὔ οὐ ( μη)...ἀλλὰ οὐ μὴν ( = όμως δεν ) οὐ μὴν ἀλλὰ (= αλλ' όμως) και μὴν ( = και όμως ) καὶτοι (= και όμως) καὶπερ (= αν και) ἀτὰρ (= αλλά) ἀλλὰ / μὲντοι (= όμως / λοιπόν) μήν ( = όμως / λοιπόν )	Ο "μεν" δημιουργεί αντίθεση με τα επόμενα, ενω οι άλλοι αντιθετικοί σύνδεσμοι με τα προηγούμενα. Ο "ἀλλὰ" ύστερα απο υποθετική ή αιτιολογική πρόταση ισοδυναμεί με βεβαιωτικό μόριο ( = τουλάχιστον ).

Διαζευκτική σύνδεση
ΤΡΟΠΟΣ ΕΚΦΟΡΑΣ	ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ἤ ἤ...ἤ ἤτοι...ἤ εἴτε...εἴτε ἐὰντε...ἐὰντε ἤντε...ἤντε	ἤ —>διαζευτικό ( = ή ) ἤ —> συγκριτικό ( = παρά ) Οι διαζευκτικοί σύνδεσμοι εἴτε / ἐὰντε / ἤντε εκτός απο το ότι συνδέουν ίδιες προτάσεις εισάγουν και δευτερεύουσες υποθετικές.

Συμπερασματική σύνδεση
ΤΡΟΠΟΣ ΕΚΦΟΡΑΣ	ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ἄρα, δὴ, οὖν, γοῦν, τοὶνυν, οὔκουν ( = λοιπόν δεν ), τοιγὰρτοι, τοιγαροῦν. ὥστε : μόνο μετά απο τελεία ή άνω τελεία.	Οι συμπερασματικοί και οι αιτιολογικοί παρατακτικοί σύνδεσμοι συνδέουν μόνο περιόδους και όχι προτάσεις. Οι σύνδεσμοι ὥστε / ὡς / ἐπεὶ μετά απο κόμμα είναι υποτακτικοί και εισάγουν δευτερεύουσες.

Αιτιολογική σύνδεση Γίνεται με τους παρατακτικούς αιτιολογικούς συνδέσμους : γάρ / ἐπεὶ / ὡς
ΕΙΔΗ ΤΟΥ "ΓΑΡ"	Μετάφραση
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΣ	διότι
ΔΙΑΣΑΦΗΤΙΚΟΣ	δηλαδή (μετά από δεικτικές λέξεις / μετά τις φράσεις: σημεῖον, δε, τεκμὴριον δε)
ΔΙΗΓΗΜΑΤΙΚΟΣ	λοιπόν
ΒΕΒΑΙΩΤΙΚΟΣ	βεβαίως / πράγματι
και γαρ	διότι και / διότι μάλιστα / καθόσον μάλιστα
οὐ δὲ γὰρ	διότι μάλιστα δεν

Παρατακτική επιδοτική σύνδεση

Αυτή γίνεται με τους ακόλουθους τρόπους : οὐ μὸνον / μὴ μὸνον .... ἀλλὰ καὶ = οχι μόνο .... αλλά και οὐχ ὅτι / μὴ ὅτι .... ἀλλὰ καὶ = οχι μόνο .... αλλά και οὐχ ὅπως / μὴ ὅπως .... ἀλλὰ καὶ = οχι μόνο .... αλλά και οὐχ ὅπως / μὴ ὅπως .... ἀλλ' οὐδὲ = οχι μόνο δεν .... αλλά και δεν οὐχ ὅτι / μὴ ὅτι .... ἀλλ'οὐδὲ = οχι μόνο δεν .... αλλά και δεν

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

Οι δευτερεύουσες προτάσεις συνδέονται με την κύρια μόνο καθ' υπόταξη, αλλά μεταξύ τους και καθ' υπόταξη και κατά παράταξη :

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:

• Πὰντα ποιοῦσι, ὥστε μὴ διδὸναι δὶκην ( = δευτ. συμπερ. πρόταση )
• ᾿Απεκρὶναντο ὅτι ὁ ἄρχων καὶ βούλοιτο καὶ δὲχοιτο τὴ συμμαχὶαν ( = ειδικές που συνδέονται με συμπλεκτική καταφατική σύνδεση ).

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
ΕΙΔΙΚΟΙ	ὅτι / ὡς
ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΟΙ	μὴ / μὴ οὐ
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ	ὅτι / διὸτι / ὡς / ἐπεὶ / ἐπειδὴ / εἰ
ΤΕΛΙΚΟΙ	ἵνα / ὅπως / ὡς
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΟΙ	ὥστε / ὡς
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ	εἰ / ἐὰν / ἤν / ἄν
ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΟΙ	εἰ καὶ / ἄν καὶ
ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΟΙ	καὶ ἄν / οὐδ' εἰ / οὐδ' ἄν / μηδ' εἰ / μηδ' ἄν
ΧΡΟΝΙΚΟΙ	ἕως / ἔστε / ἄχρι / μὲχρι / ὁσὰκις / ὁποσὰκις / πρὶν / ὅταν / ὁπὸταν / ἐπειδὰν / ὅτε / ἡνὶκα

ΕΠΙΣΗΣ: υποτακτική σύνδεση έχουμε και με τις αναφορικές αντωνυμίες και τα αναφορικά επιρρήματα, που εισάγουν αναφορικές ή πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις καθώς και οι ερωτηματικές αντωνυμίες / επιρρήματα που εισάγουν πλάγιες ερωτηματικές .

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ	ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
ὅς / ἤ / ὅ = ο οποίος / αυτός που ὅστις / ἥτις / ὅ,τι = όποιος ὁπὸτερος - α - ον = όποιος απο τους δυο ὅσος - η - ον / ὁπὸσος = όσος οἷος - α - ον = τέτοιος που ὁποὶος - α - ον = όποιας λογής ἡλὶκος - η - ον = όσο μεγάλος ὁ πηλὶκος - η - ον = όσο μεγάλος ὁποδαπὸς - η - ον = από ποιον τόπο	οὖ / ὅπου / ἔνθα / ὄθι = εκεί όπου οἷ / ὅποι / ἔνθα = προς τα εκεί όπου ὅθεν / ὁπὸθεν / ἔνθεν = απ' όπου ὡς / ὅπως / ὥσπερ = όπως ακριβώς οἷον / οἷα = όπως ᾗ / ὅπῃ = όπου / όπως οπὸσον = όσο ὅτε / ὁπὸτε / ὁσὰκις / ὁποσὰκις / ἡνὶκα / ὁπηνὶκα = την ώρα που/ όταν

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ	ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
τὶς / τὶ = ποιός; πὸτερος - α - ον = ποιός απο τους δυο; πὸσος - η - ον = πόσος; ποῖος - α - ον = τι λογής; πηλὶκος - η - ον = πόσο μεγάλος; ποδαπὸς - η - ον = απο ποιον τόπο;	ποῦ = που; ποῖ = προς ποιο μέρος; πὸθεν = απο ποιο μέρος; πῶς = πως; πῇ = σε ποιο μέρος; πὸσον = πόσο; πὸτε = πότε; πηνὶκα = κατά ποιά ώρα

Με πόσους τρόπους συνδέονται οι προτάσεις;
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/Syndesi-protaseon.htm Οι προτάσεις στα αρχαία ελληνικά, όπως και στα νέα ελληνικά, συνδέονται με τρεις τρόπους μεταξύ τους: 1. με ασύνδετο σχήμα 2. με παρατακτική σύνδεση 3. με υποτακτική σύνδεση
Τι είναι το ασύνδετο σχήμα;
Στα νέα ελληνικά Πολλές φορές, όταν μιλάμε και θέλουμε να μεταδώσουμε μια πληροφορία γρήγορα, λέμε τις προτάσεις τη μια αμέσως μετά την άλλη, π.χ. [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε]. Στο παράδειγμα υπάρχουν δύο προτάσεις, αφού υπάρχουν δύο ρήματα. Η κάθε πρόταση μπαίνει δίπλα στην άλλη. Δεν υπάρχει κάποια λέξη που να τις ενώνει. Χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα. Αυτός ο τρόπος σύνδεσης λέγεται ασύνδετο σχήμα. Στα αρχαία ελληνικά Το ίδιο συνέβαινε και στα αρχαία ελληνικά, π.χ. [Καὶ συμβαλόντες τὰς ἀσπίδας ἐωθοῦντο], [ἐμάχοντο], [ἀπέκτεινον], [ἀπέθνησκον]. Όπως παρατηρείς στο παράδειγμα υπάρχουν τέσσερις προτάσεις, αφού έχουμε και τέσσερα ρήματα. Η κάθε πρόταση μπαίνει δίπλα στην άλλη. Δεν υπάρχει κάποια λέξη που να τις ενώνει. Χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα. Συμπέρασμα: Στο ασύνδετο σχήμα οι προτάσεις δε συνδέονται μεταξύ τους· απλώς μπαίνει η μία δίπλα στην άλλη και χωρίζονται με κόμμα. Έχουμε συνεπώς το σχήμα:  πρόταση, πρόταση, πρόταση, πρόταση
Τι είναι η παρατακτική σύνδεση;
Στα νέα ελληνικά Το προηγούμενο παράδειγμα [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε] μπορούμε να το πούμε και με άλλο τρόπο, π.χ. [Ο Γιώργος πλύθηκε] και [ντύθηκε]. Στο παράδειγμα υπάρχουν πάλι δύο προτάσεις. Η πρώτη όμως και η δεύτερη τώρα ενώνονται με το και. Συνδέονται δηλαδή με μια λέξη που λέγεται σύνδεσμος. Στα αρχαία ελληνικά Το ίδιο συνέβαινε και στα αρχαία ελληνικά, π.χ. 1. [Ἐν Ἀθήναις διδάσκουσι] καὶ [νουθετοῦσι τοὺς παῖδας] (= Στην Αθήνα διδάσκουν και νουθετούν τα παιδιά) 2. [Ἐπισκοπῶμεν τοῦτο] ἤ [ἐῶμεν;]. (= Θα μελετήσουμε κι αυτό ή θα το αφήσουμε;) 3.[ὑμεῖς δὲ ἀποκρεμασθέντες κατασπᾶν βιάσεσθέ με], ἀλλὰ [μάτην πονήσετε] (= κι εσείς να πιαστείτε απ’ αυτό και να επιχειρήσετε με τη βία να με τραβήξετε με δύναμη προς τα κάτω, αλλά μάταια θα κοπιάσετε) Στα παραδείγματα υπάρχουν από δύο προτάσεις. Στο πρώτο ενώνονται μεταξύ τους με το συμπλεκτικό σύνδεσμο καὶ, στο δεύτερο με το διαχωριστικό ἤ και στο τρίτο με τον αντιθετικό ἀλλά. Συμπέρασμα: Στην παρατακτική σύνδεση οι προτάσεις παρατάσσονται, δηλ. μπαίνουν η μία δίπλα στην άλλη, και συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους, τους παρατακτικούς συνδέσμους. Έχουμε συνεπώς το σχήμα: πρόταση παρατακτικός σύνδ. πρόταση παρατακτικός σύνδ. πρόταση Παρατακτικοί σύνδεσμοι είναι οι: α) συμπλεκτικοί, β) διαζευκτικοί ή διαχωριστικοί, γ) αντιθετικοί ή εναντιωματικοί, δ) αιτιολογικοί, ε) συμπερασματικοί. (Για τους συνδέσμους δες εδώ) Περισσότερα: Στην παρατακτική σύνδεση ενώνονται ισοδύναμες προτάσεις, δηλαδή: κύριες + κύριες ή δευτερεύουσες + δευτερεύουσες • κύρια + κύρια, π.χ. Ἐν Ἀθήναις διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι τοὺς παῖδας (= Στην Αθήνα διδάσκουν και νουθετούν τα παιδιά) • δευτερεύουσα + δευτερεύουσα, π.χ. διδάσκοντες [ὅτι τὸ μὲν δίκαιόν ἐστι], [τὸ δὲ ἄδικόν (ἐστι)] (= διδάσκοντας ότι το ένα είναι δίκαιο, το άλλο άδικο)
Τι είναι η υποτακτική σύνδεση;
Στα νέα ελληνικά Τα προηγούμενα παραδείγματα: [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε] ασύνδετο [Ο Γιώργος πλύθηκε] και [ντύθηκε] παρατακτική σύνδεση μπορούμε να τα πούμε και με τρίτο τρόπο, πιο σύνθετο, πιο ποικίλο, π.χ. [Ο Γιώργος ντύθηκε], [αφού είχε πλυθεί.] 1η πρόταση 2η πρόταση Στο παράδειγμα υπάρχουν πάλι οι δύο προτάσεις. Τώρα όμως τα πράγματα αλλάζουν. Οι δύο προτάσεις δεν είναι ισοδύναμες. Η πρόταση που "κουβαλάει" το κυρίως νόημα είναι η πρώτη, η κύρια. Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα: Θέλω να φάω, γιατί πεινάω 1η πρ. 2η πρ. 3η πρ. Στο παράδειγμα υπάρχουν τρεις προτάσεις. Η πρώτη Θέλω είναι η κύρια, η πρόταση που "κουβαλάει" το κυρίως νόημα. Η δεύτερη πρόταση να φάω υποτάσσεται στην πρώτη και είναι δευτερεύουσα. Η τρίτη πρόταση γιατί πεινάω είναι κι αυτή δευτερεύουσα, υποτάσσεται όμως στην προηγούμενη δευτερεύουσα (να φάω). Στα αρχαία ελληνικά Το ίδιο συνέβαινε και στα αρχαία ελληνικά, π.χ. [πολλὰ ἐπιτηδεύουσιν ἐν τῷ βίῳ], [ἵνα πορίζωνται τὰ ἀναγκαῖα] κύρια πρ. δευτερεύουσα πρ. (=ασκούν πολλά επαγγέλματα στη ζωή τους, για να εξασφαλίζουν τα αναγκαία Συμπέρασμα: Στην υποτακτική σύνδεση μια δευτερεύουσα πρόταση (δπ) υποτάσσεται σε μια κύρια πρόταση (κπ) ή σε μια άλλη δευτερεύουσα πρόταση (δπ)· οι προτάσεις συνδέονται με τους υποτακτικούς συνδέσμους. Έχουμε συνεπώς το σχήμα:  κπ, υποτακτικός σύνδεσμος δπ, υποτακτικός σύνδεσμος δπ. ή υποτακτικός σύνδεσμος δπ, κπ, υποτακτικός σύνδεσμος δπ. Υποτακτικοί σύνδεσμοι είναι οι: α) παραχωρητικοί ή ενδοτικοί, β) χρονικοί, γ) τελικοί, δ) ειδικοί, ε) υποθετικοί, στ) ενδοιαστικοί ή διστακτικοί. (Για τους συνδέσμους δες εδώ)
ΠΡΟΣΟΧΗΓια να μάθουμε να διακρίνουμε εύκολα αν η σύνδεση των προτάσεων είναι παρατακτική ή υποτακτική, θα πρέπει να ξέρουμε καλά τους συνδέσμους.
Ανακεφαλαίωση
Ασύνδετο σχήμα	πρόταση, πρόταση, πρόταση, πρόταση
Παρατακτική σύνδεση	πρόταση παρατακτικός σύνδεσμος πρόταση παρατακτικός σύνδεσμος πρόταση
Υποτακτική σύνδεση	κπ υποτακτικός σύνδεσμος δπ υποτακτικός σύνδεσμος δπ