Επίθετα – γενικά: Γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας
ΠΗΓΗ
Επιμέλεια: Άρης Ιωαννίδης
Επίθετα λέγονται οι λέξεις που προσδίδουν μια ιδιότητα ή μια ποιότητα στα ουσιαστικά που προσδιορίζουν.
Τα επίθετα της αρχαίας ελληνικής διακρίνονται:
α) ως προς τον αριθμό των γενών σε: τριγενή-διγενή
Συγκεκριμένα τριγενή καλούνται τα επίθετα που έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο), (π.χ. αρσενικό = σοφὸς, θηλυκό = σοφὴ, ουδέτερο = σοφὸν), ενώ διγενή τα επίθετα που έχουν δυο μόνο γένη, το αρσενικό και το θηλυκό (π.χ. ὁ φυγὰς, ἡ φυγὰς).
β) ως προς τον αριθμό των καταλήξεων σε: τρικατάληκτα-δικατάληκτα-μονοκατάληκτα
Συγκεκριμένα τρικατάληκτα καλούνται τα επίθετα που έχουν τρεις διαφορετικές καταλήξεις, μια για κάθε γένος (αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο), π.χ. ὁ βαθύς, ἡ βαθεῖα, τὸ βαθύ, δικατάληκτα τα επίθετα που έχουν δύο μόνο καταλήξεις, μια κοινή για το αρσενικό και το θηλυκό και μια για το ουδέτερο, π.χ. ὁ ἄφθονος, ἡ ἄφθονος, τὸ ἄφθονον (δικατάληκτα είναι κυρίως τα περισσότερα σύνθετα επίθετα σε -ος, π.χ. ὁ/ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον – ὁ/ἡ ἀθάνατος, τὸ ἀθάνατον) , μονοκατάληκτα τα επίθετα που έχουν μια μόνο κατάληξη για το αρσενικό και το θηλυκό και είναι διγενή, π.χ. ὁ, ἡ πένης.
Συγκεφαλαιώνοντας:
Από τα επίθετα:
πολλά είναι τριγενή και τρικατάληκτα, δηλαδή έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο) και τρεις καταλήξεις, μία για κάθε γένος, π.χ ὁ σοφός, ἡ σοφή, τὸ σοφόν·
άλλα είναι τριγενή και δικατάληκτα, δηλαδή έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο) και δύο καταλήξεις, μία κοινή για το αρσενικό και το θηλυκό και μία για το ουδέτερο, π.χ. ὁ, ἡ διεθνής, τὸ διεθνές·
κάποια είναι διγενή και μονοκατάληκτα, δηλαδή έχουν μόνο δύο γένη (αρσενικό και θηλυκό) και μία κοινή κατάληξη, π.χ. ὁ, ἡ βλάξ, ὁ, ἡ κόλαξ…
Παρατηρήσεις:
Όσα επίθετα σχηματίζουν το αρσενικό και το ουδέτερο σύμφωνα με τη β’ κλίση λέγονται δευτερόκλιτα (ενώ το θηλυκό κλίνεται σύμφωνα με την α′ κλίση των ουσιαστικών).
Όσα επίθετα σχηματίζουν το αρσενικό και το ουδέτερο σύμφωνα με τη γ’ κλίση λέγονται τριτόκλιτα.
__________________________________________
Βιβλιογραφία:
- Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Αχιλλέως Α. Τζάρτζανου, Αθήναι 1967
- Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Μιχ. Χ. Οικονόμου, ΟΕΔΒ
- Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Νίκος Παππάς, Ελληνοεκδοτική
- Ψηφιακά Εκπαιδευτικά Βοηθήματα (ΨΕΒ), Υπουργείο Παιδείας
ΕΠΙΘΕΤΑ
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/epitheta.htm
Ορισμός, γένη και καταλήξεις των επιθέτων
Ορισμός, γένη και καταλήξεις των επιθέτων
Επίθετα λέγονται οι λέξεις που δίνουν μια ιδιότητα ή μια ποιότητα στα ουσιαστικά που προσδιορίζουν, π.χ. σοφὸς ἀνήρ, ὑψηλὸν ὄρος.
Για να μπορούμε να συνεννοούμαστε πιο εύκολα χωρίσαμε τα επίθετα σε διάφορες κατηγορίες.
Πρόσεξε τον παρακάτω πίνακα.
| Επίθετα |  |  |   |
| τριγενή και τρικατάληκτα | ὁ σοφός | ἡ σοφή | τὸ σοφόν |
| τριγενή και δικατάληκτα | ὁ ἄφθονος | ἡ ἄφθονος | τὸ ἄφθονον |
| διγενή και μονοκατάληκτα | ὁ φυγὰς | ἡ φυγὰς |
Όπως διαπιστώνεις το επίθετο σοφός έχει τρεις καταλήξεις, για τα τρία γένη<.
αρσενικό = σοφ-ὸς
θηλυκό = σοφ-ὴ
ουδέτερο = σοφ-ὸν.
Το επίθετο ἄφθονος έχει δύο καταλήξεις, για τα τρία γένη.
ένα τύπο για το αρσενικό και το θηλυκό = ἄφθον-ος
κι ένα άλλο τύπο για το ουδέτερο = ἄφθον-ον.
Τέλος, το επίθετο φυγ-ὰς έχει μόνο μία κατάληξηγια τα δύο γένη.
Μπορούμε, λοιπόν, να καταλήξουμε στο παρακάτω συμπέρασμα:
Από τα επίθετα:
πολλά είναι τριγενή και τρικατάληκτα, δηλαδή έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο) και τρεις καταλήξεις, μία για κάθε γένος·
- ὁ σοφός, ἡ σοφή, τὸ σοφόν·
- ὁ βαθύς, ἡ βαθεῖα, τὸ βαθύ·
αρκετά είναι τριγενή και δικατάληκτα, δηλαδή έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο) και δύο καταλήξεις, μία κοινή για το αρσενικό και το θηλυκό και μία για το ουδέτερο·
- ὁ, ἡ ἄφθονος, τὸ ἄφθονον·
- ὁ, ἡ διεθνής, τὸ διεθνές·
κάποια είναι διγενή και μονοκατάληκτα, δηλαδή έχουν μόνο δύο γένη (αρσενικό και θηλυκό) και μία κοινή κατάληξη·
- ὁ, ἡ πένης·
- ὁ, ἡ φυγάς·
- ὁ, ἡ βλάξ·
- ὁ, ἡ κόλαξ·
Παρατηρήσεις:
Όσα επίθετα σχηματίζουν το αρσενικό και το ουδέτερο σύμφωνα με τη β' κλίση λέγονται δευτερόκλιτα.
Όσα επίθετα σχηματίζουν το αρσενικό και το ουδέτερο σύμφωνα με τη γ' κλίση λέγονται τριτόκλιτα.
Υπάρχουν τέλος και επίθετα που σχηματίζονται με ιδιαίτερο τρόπο και λέγονται ανώμαλα
Όσα επίθετα σχηματίζουν το αρσενικό και το ουδέτερο σύμφωνα με τη β' κλίση λέγονται δευτερόκλιτα.
Όσα επίθετα σχηματίζουν το αρσενικό και το ουδέτερο σύμφωνα με τη γ' κλίση λέγονται τριτόκλιτα.
Υπάρχουν τέλος και επίθετα που σχηματίζονται με ιδιαίτερο τρόπο και λέγονται ανώμαλα
1. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Μιχ. Χ. Οικονόμου, ΟΕΔΒ
2. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Αχ. Τζάρτζανος, ΟΕΔΒ
3. Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής, Λιναρδής Ιωάννης, εκδ. Χατζηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2007
Δευτερόκλιτα Επίθετα
Τα δευτερόκλιτα επίθετα χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες:
Τριγενή και τρικατάληκτα, π.χ. ὁ σοφὸς, ἡ σοφὴ, τὸ σοφόν, ὁ δίκαιος, ἡ δικαία, τὸ δίκαιον
Τριγενή και δικατάληκτα, π.χ, ὁ, ἡ ἄφθονος, τὸ ἄφθονον
Τριγενή και τρικατάληκτα, π.χ. ὁ χρυσοῦς, ἡ χρυσῆ, τὸ χρυσοῦν
Τριγενή και δικατάληκτα, π.χ. ὁ, ἡ εὔνους, τὸ εὔνουν
Αττικόκλιτα, π.χ. ὁ, ἡ ἵλεως, τὸ ἵλεων
Απορία: Αν τα ασυναίρετα επίθετα χωρίζονται σε:
Τριγενή και τρικατάληκτα, π.χ.
ὁ σοφὸς, ἡ σοφὴ, τὸ σοφόν, ὁ δίκαιος, ἡ δικαία, τὸ δίκαιον
ὁ σοφὸς, ἡ σοφὴ, τὸ σοφόν, ὁ δίκαιος, ἡ δικαία, τὸ δίκαιον
Τριγενή και δικατάληκτα, π.χ.
ὁ, ἡ ἄφθονος, τὸ ἄφθονον
ὁ, ἡ ἄφθονος, τὸ ἄφθονον
πώς θα ξέρουμε ποια είναι τρικατάληκτα και ποια είναι δικατάληκτα;
Η γραμματική λέει ότι είναι δικατάληκτα:
α) τα περισσότερα από τα σύνθετα, π.χ.
ὁ, ἡ ἄ-γονος, τὸ ἄ-γονον
ὁ, ἡ ἔν-δοξος, τὸ ἔν-δοξον
ὁ, ἡ ἀξιό-μαχος, τὸ ἀξιό-μαχον
Βεβαίως, υπάρχουν και επίθετα σύνθετα τα οποία παρόλο που είναι σύνθετα είναι τρικατάληκτα, π.χ. ὁ ἀντάξιος, ἡ ἀνταξία, τὸ ἀντάξιον, ή τα επίθετα σε –ικός, π.χ. ὁ ἐξεταστικός, ἡ ἐξεταστική, τὸ ἐξεταστικόν.
β) τα απλά επίθετα: αἴθριος, αἰφνίδιος, βάναυσος, βάρβαρος, βάσκανος, βέβηλος, γαμήλιος, δόκιμος, ἕωλος(=παλιός), ἥμερος, ἤρεμος, ἥσυχος, κίβδηλος, λάβρος, λάλος, χέρσος, τιθασός (=ήμερος), π.χ. ὁ, ἡ αἰφνίδιος, τὸ αιφνίδιον.
γ) μερικά επίθετα σε -ος που χρησιμοποιούνται στο αρσενικό και το θηλυκό και ως ουσιαστικά, π.χ.
ὁ, ἡ ἀγωγός, τὸ ἀγωγὸν
ὁ, ἡ βοηθός, τὸ βοηθὸν
ὁ, ἡ τιμωρός, τὸ τιμωρὸν
ὁ, ἡ τύραννος, τὸ τύραννον.
δ) μερικά απλά που λήγουν σε:
–ειος, π.χ. ὁ, ἡ βόρειος τὸ βόρειον
-ιος π.χ. ὁ, ἡ γαμήλιος, τὸ γαμήλιον
-ιμος ὁ, ἡ δόκιμος, τὸ δόκιμον
Για να το κάνουμε ακόμη πιο πολύπλοκο, υπάρχουν και επίθετα, απλά ή σύνθετα, που είναι συγχρόνως τρικατάληκτα και δικατάληκτα, π.χ.
| Δικατάληκτο | Τρικατάληκτο | |
| ὁ, ἡ βέβαιος τὸ βέβαιον | ή | ὁ βέβαιος, ἡ βεβαία, τὸ βέβαιον |
| ὁ, ἡ ἔρημος, τὸ ἔρημον | ή | ὁ ἔρημος, ἡ ἐρήμη, τὸ ἔρημον |
| ὁ, ἡ ἀναίτιος, τὸ ἀναίτιον | ή | ὁ ἀναίτιος, ἡ ἀναιτία, τὸ ἀναίτιον |
| ὁ, ἡ ἀνάξιος, τὸ ἀνάξιον | ή | ὁ ἀνάξιος, ἡ ἀναξία, τὸ ἀνάξιον |
Παρατήρηση:
Τα δευτερόκλιτα επίθετα, που είναι τριγενή και τρικατάληκτα είναι λίγο ιδιόμορφα στο σχηματισμό των τριών γενών· πρόσεξε λίγο τα παρακάτω παραδείγματα:
| αρσενικό | θηλυκό | ουδέτερο | |
| α' ομάδα | σοφὸς ἀγαθὸς θετικὸς | σοφὴἀγαθὴθετικὴ | σοφὸν ἀγαθὸν θετικὸν |
| β' ομάδα | δίκαιος στερεὸς νέος | δικαίαστερεὰνέα | δίκαιον στερεόν νέον |
Όπως παρατηρείς,
τα αρσενικά και των δύο ομάδων έχουν κατάληξη -ος·
τα ουδέτερα και των δύο ομάδων έχουν κατάληξη -ον·
τα θηλυκά όμως έχουν δύο καταλήξεις· άλλοτε -η κι άλλοτε -α
Ο λόγος αυτής της διαφοράς βρίσκεται στο αρσενικό!
Όταν πριν από την κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει σύμφωνο εκτός από ῥ, τότε το θηλυκό σχηματίζεται με κατάληξη -η.
Όταν πριν από την κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει φωνήεν ή ῥ, τότε το θηλυκό σχηματίζεται με κατάληξη -α.
Εξαίρεση αποτελεί το επίθετο ὁ ὄγδοος, ἡ ὀγδόη κι όχι η ὀγδόα.
Είναι απαραίτητη μια άσκηση: 1η άσκηση
| Ενικός αριθμός | ||||||||
| ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ | σοφ-ὸςσοφ-οῦσοφ-ῷσοφ-ὸνσοφ-ὲ | δίκαι-οςδικαί-ουδικαί-ῳδίκαι-ονδίκαι-ε | ἡ τῆς τῇ τὴν ὦ | σοφ-ὴσοφ-ῆςσοφ-ῇσοφ-ὴνσοφ-ὴ | δικαί-αδικαί-αςδικαί-ᾳδικαί-ανδικαί-α | τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ | σοφ-ὸνσοφ-οῦσοφ-ῷσοφ-ὸνσοφ-ὸν | δίκαι-ονδικαί-ουδικαί-ῳδίκαι-ονδίκαι-ον |
| Πληθυντικός αριθμός | ||||||||
| οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ | σοφ-οὶσοφ-ῶνσοφ-οῖςσοφ-οὺςσοφ-οὶ | δίκαι-οιδικαί-ωνδικαί-οιςδικαί-ουςδίκαι-οι | αἱ τῶν ταῖς τὰς ὦ | σοφ-αὶσοφ-ῶνσοφ-αῖςσοφ-ὰςσοφ-αὶ | δίκαι-αιδικαί-ωνδικαί-αιςδικαί-αςδίκαι-αι | τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ | σοφ-ὰσοφ-ῶνσοφ-οῖςσοφ-ὰσοφ-ὰ | δίκαι-αδικαί-ωνδικαί-οιςδίκαι-αδίκαι-α |
Το θηλυκό σε -η, γιατί πριν την κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει σύμφωνο εκτός από ῥ.
Το θηλυκό σε -α, γιατί πριν από την κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει φωνήεν ή ῥ.
| ||||||||
Σχηματίζονται και κλίνονται σαν το σοφός:
ὁ θερμός, ἡ θερμή, τὸ θερμὸν // ὁ πρῶτος, ἡ πρώτη, τὸ πρῶτον //ὁ λίθινος, ἡ λιθίνη, το λίθινον.*
Σχηματίζονται και κλίνονται σαν το δίκαιος:
ὁ δεξιός, ἡ δεξιά, τὸ δεξιὸν // ὁ νέος, ἡ νέα, τὸ νέον // ὁ βέβαιος, ἡ βεβαία, τὸ βέβαιον*
* Όταν το αρσενικό τονίζεται στην ΠΠΛ, το θηλυκό τονίζεται στην ΠΛ
Αν θες να μάθεις το γιατί, διάβασε τα παρακάτω.
Ήρθε η ώρα για τη 2η άσκηση
Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι ο τονισμός του θηλυκού, όταν το αρσενικό τονίζεται στην ΠΠΛ.
Ας πάρουμε το επίθετο ὁ ἅγιος. Σύμφωνα με όσα είπαμε παραπάνω, αφού πριν από το -ος της κατάληξης υπάρχει φωνήεν, το θηλυκό θα τελειώνει σε -α, άρα θα γίνει ἡ ἁγια.
Πού θα τονίσουμε όμως ; Θα πούμε ἅγια ή ἁγία;
Γι' αυτό υπάρχουν οι παρακάτω κανόνες που θα μας βοηθήσουν:
1. Το -α της κατάληξης είναι μακρό, αυτό σημαίνει ότι στα αρχαία προφερόταν ως δύο συλλαβές: α-γι-α-α.
2. Οι αρχαίοι (όπως κι εμείς οι νέοι), δεν μπορούσαν να τονίσουν πέρα από την ΠΠΛ, (πέρα από την τρίτη από το τέλος συλλαβή),
άρα
δε θα μπορούσαν να πουν ά-γι-α-α. (Προσπάθησε να το προφέρεις δυνατά ως μια λέξη, και θα δεις ότι δε λέγεται. Αν δεν το καταλαβαίνεις, πώς θα σου φαινόταν αν τονίζαμε εμείς τη λέξη ανωμαλος έτσι: άνωμαλος!
Άρα, όταν ένα θηλυκό επίθετο τελειώνει σε -α, τότε, για λόγους τονισμού, θα τονίζεται μέχρι την ΠΛ. Έτσι και:
το θηλυκό του ἅγιος δεν είναι ἅγια αλλά ἁγία,
το θηλυκό του δίκαιος δεν είναι δίκαια αλλά δικαία
το θηλυκό του πλούσιος δεν είναι πλούσια αλλά πλουσία
το θηλυκό του ἐπιτήδειος δεν είναι επιτήδεια αλλά επιτηδεία
Αφού ξέρουμε πώς τονίζεται η ονομαστική του ενικού, ξέρουμε να τονίσουμε και τις υπόλοιπες πτώσεις του ενικού. Τα μάθαμε στην κλίση των ουσιαστικών. δες εδώ
Για τον πληθυντικό τώρα. Η ονομαστική, άρα και η κλητική (αφού είναι ίδιες) και η γενική, τονίζονται όπου και όπως τονίζονται οι ίδιες πτώσεις στο αρσενικό, π.χ.
| αρσενικό | θηλυκό | ||
| ονομ. - κλ. | γενική | ονομ. - κλ. | γενική |
| ἅγιοι | ἁγίων | ἅγιαι | ἁγίων |
| γενναῖοι | γενναίων | γενναῖαι | γενναίων |
| φαιδροὶ | φαιδρῶν | φαιδραὶ | φαιδρῶν |
| Ενικός αριθμός | ||||||
| ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ | ἡ τῆς τῇ τὴν ὦ | ἄφθον-ος ἀφθόν-ου ἀφθόν-ῳ ἄφθον-ον ἄφθον-ε | τιμωρ-ὸςτιμωρ-οῦ τιμωρ-ῷ τιμωρ-ὸν τιμωρ-ὲ | τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ | ἄφθον-ονἀφθόν-ου ἀφθόν-ῳ ἄφθον-ον ἄφθον-ον | τιμωρ-ὸντιμωρ-οῦ τιμωρ-ῷ τιμωρ-ὸν τιμωρ-ὸν |
| Πληθυντικός αριθμός | ||||||
| οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ | αἱ τῶν ταῖς τὰς ὦ | ἄφθον-οιἀφθόν-ων ἀφθόν-οις ἀφθόν-ους ἄφθον-οι | τιμωρ-οὶτιμωρ-ῶν τιμωρ-οῖς τιμωρ-οὺς τιμωρ-οὶ | τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ | ἄφθον-αἀφθόν-ων ἀφθόν-οις ἄφθον-α ἄφθον-α | τιμωρ-ὰτιμωρ-ῶν τιμωρ-οῖς τιμωρ-ὰ τιμωρ-ὰ |
Τα συνηρημένα δευτερόκλιτα επίθετα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
1. τριγενή και τρικατάληκτα, π.χ. ὁ χρυσοῦς, ἡ χρυσῆ, τὸ χρυσοῦν
2. τριγενή και δικατάληκτα, π.χ. ὁ, ἡ εὔνους, τὸ εὔνουν.
Σχηματίζονται όπως και τα συνηρημένα ουσιαστικά της β' κλίσης.
Δεν έχουν κλητική!
| Συνηρημένα τριγενή και τρικατάληκτα | Συνηρημένα διγενή και τρικατάληκτα | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Προσοχή: Τονίζονται σ' όλες τις πτώσεις και στα τρία γένη στη λήγουσα και παίρνουν περισπωμένη.
|
* Η κατάληξη -οι στην ονομαστική πληθυντικού είναι βραχύχρονη, παρόλο που προέρχεται από συναίρεση.
** Στο τέλος του πληθυντικού των ουδετέρων το -οα μένει ασυναίρετο και έχουν κατάληξη -οα.
Τονίζονται παντού στην παραλήγουσα.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ενικός αριθμός | ||||
| ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ | ἡ τῆς τῇ τὴν ὦ | ἵλε-ως ἵλε-ω ἵλε-ῳ ἵλε-ων ἵλε-ως | τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ | ἵλε-ων ἵλε-ω ἵλε-ῳ ἵλε-ων ἵλε-ων |
| Πληθυντικός αριθμός | ||||
| οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ | αἱ τῶν ταῖς τὰς ὦ | ἵλε-ῳ ἵλε-ων ἵλε-ῳς ἵλε-ως ἵλε-ῳ | τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ | ἵλε-α* ἵλε-ων ἵλε-ῳς ἵλε-α* ἵλε-α* |
Όλα τα αττικόκλιτα είναι δικατάληκτα εκτός από το επίθετο ὁ πλέως, ἡ πλέα, τὸ πλέων· τα σύνθετά του όμως σχηματίζονται με δύο καταλήξεις, π.χ. ὁ, ἡ ἔμπλεως, τὸ ἔμπλεον
* Στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του πληθυντικού του ουδετέρου, έχουν κατάληξη -α, σύμφωνα με τα ουδέτερα της κοινής β' κλίσης
1. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Μιχ. Χ. Οικονόμου, ΟΕΔΒ
2. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Αχ. Τζάρτζανος, ΟΕΔΒ
3. Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής, Λιναρδής Ιωάννης, εκδ. Χατζηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2007
Δευτερόκλιτα τρικατάληκτα επίθετα
ΠΗΓΗ
https://filologikogymn.wordpress.com/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%B1-%CE%B3%CF%85%CE%BC%CE%BD%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%85/%CE%B7-%CE%B3%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CF%84%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B2%CE%84/
ΠΗΓΗ
https://filologikogymn.wordpress.com/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%B1-%CE%B3%CF%85%CE%BC%CE%BD%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%85/%CE%B7-%CE%B3%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CF%84%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B2%CE%84/
σε -ος -η – ον
| ΕΝΙΚΟΣ | ||||||
| ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ | ὁ | καλός | ἡ | καλή | τό | καλόν |
| ΓΕΝΙΚΗ | τοῦ | καλοῦ | τῆς | καλῆς | τοῦ | καλοῦ |
| ΔΟΤΙΚΗ | τῷ | καλῷ | τῇ | καλῇ | τῷ | καλῷ |
| ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ | τόν | καλόν | τήν | καλήν | τό | καλόν |
| ΚΛΗΤΙΚΗ | (ὦ) | καλέ | (ὦ) | καλή | (ὦ) | καλόν |
| ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ | ||||||
| ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ | οἱ | καλοί | αἱ | καλαί | τά | καλά |
| ΓΕΝΙΚΗ | τῶν | καλῶν | τῶν | καλῶν | τῶν | καλῶν |
| ΔΟΤΙΚΗ | τοῖς | καλοῖς | ταῖς | καλαῖς | τοῖς | καλοῖς |
| ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ | τούς | καλούς | τάς | καλάς | τά | καλά |
| ΚΛΗΤΙΚΗ | (ὦ) | καλοί | (ὦ) | καλαί | (ὦ) | καλά |
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Η κατάληξη των θηλυκών είναι –η όταν πριν την κατάληξη έχουμε οποιοδήποτε σύμφωνο εκτός του –ρ- (ὁ καλός, ἡ καλή, τό καλόν).
Δευτερόκλιτα τρικατάληκτα επίθετα
σε -ος -α – ον
| ΕΝΙΚΟΣ | ||||||
| ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ | ὁ | καθαρός | ἡ | καθαρά | τό | καθαρόν |
| ΓΕΝΙΚΗ | τοῦ | καθαροῦ | τῆς | καθαρᾶς | τοῦ | καθαροῦ |
| ΔΟΤΙΚΗ | τῷ | καθαρῷ | τῇ | καθαρᾷ | τῷ | καθαρῷ |
| ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ | τόν | καθαρόν | τήν | καθαράν | τό | καθαρόν |
| ΚΛΗΤΙΚΗ | (ὦ) | καθαρέ | (ὦ) | καθαρά | (ὦ) | καθαρόν |
| ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ | ||||||
| ΟΝΟΜΑΣΤΙΚ | οἱ | καθαροί | αἱ | καθαραί | τά | καθαρά |
| ΓΕΝΙΚΗ | τῶν | καθαρῶν | τῶν | καθαρῶν | τῶν | καθαρῶν |
| ΔΟΤΙΚΗ | τοῖς | καθαροῖς | ταῖς | καθαραῖς | τοῖς | καθαροῖς |
| ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ | τούς | καθαρούς | τάς | καθαράς | τά | καθαρά |
| ΚΛΗΤΙΚΗ | (ὦ) | καθαροί | (ὦ) | καθαραί | (ὦ) | καθαρά |
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Η κατάληξη των θηλυκών είναι –α όταν πριν την κατάληξη έχουμε –ρ- (ὁ καθαρός, ἡ καθαρά, τό καθαρόν). ή οποιοδήποτε φωνήεν (νέος,νέα,νέον).
Δευτερόκλιτα δικατάληκτα επίθετα
σε -ος -ος -ον
| ΕΝΙΚΟΣ | ||||||
| ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ | ὁ | ἀθάνατος | ἡ | ἀθάνατος | τό | ἀθάνατον |
| ΓΕΝΙΚΗ | τοῦ | ἀθανάτου | τῆς | ἀθανάτου | τοῦ | ἀθανάτου |
| ΔΟΤΙΚΗ | τῷ | ἀθανάτῳ | τῇ | ἀθανάτῳ | τῷ | ἀθανάτῳ |
| ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ | τόν | ἀθάνατον | τήν | ἀθάνατον | τό | ἀθάνατον |
| ΚΛΗΤΙΚΗ | (ὦ) | ἀθάνατε | (ὦ) | ἀθάνατε | (ὦ) | ἀθάνατον |
| ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ | ||||||
| ΟΝΟΜΑΣΤΙ | οἱ | ἀθάνατοι | αἱ | ἀθάνατοι | τά | ἀθάνατα |
| ΓΕΝΙΚΗ | τῶν | ἀθανάτων | τῶν | ἀθανάτων | τῶν | ἀθανάτων |
| ΔΟΤΙΚΗ | τοῖς | ἀθανάτοις | ταῖς | ἀθανάτοις | τοῖς | ἀθανάτοις |
| ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ | τούς | ἀθανάτους | τάς | ἀθανάτους | τά | ἀθάνατα |
| ΚΛΗΤΙΚΗ | (ὦ) | ἀθάνατοι | (ὦ) | ἀθάνατοι | (ὦ) | ἀθάνατα |
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Δικατάληκτα επίθετα είναι:
α) Τα περισσότερα σύνθετα π.χ. ἀ-θάνατος, ἂ-καρπος, ἒν-τιμος, διά-φορος
β) Τρία απλά που λήγουν σε –ειος, -ιος, -ιμος : βόρειος, γαμήλιος, δόκιμος
γ) Οκτώ επίθετα: βάναυσος, βάρβαρος, ἣμερος, ἢρεμος, ἣσυχος,
κίβδηλος, λάβρος, λάλος.
(ΠΗΓΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/Grammatiki%20arxaias%20ellinikis.htm)
