ΙΣΤΟΡΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤ. ,30,31,32

Ενότητα 30 - Η Ελλάδα και τα Βαλκάνια αμέσως μετά τους Βαλκανικούς πολέμους

ΠΗΓΗ https://e-didaskalia.blogspot.gr/2012/08/30.html

ΕΝΟΤΗΤΑ 30

Η Ελλάδα και τα Βαλκάνια  αμέσως μετά τους Βαλκανικούς πολέμους

Οι βαλκανικοί πόλεμοι τελείωσαν με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913).

Το περιεχόμενο της συνθήκης του Βουκουρεστίου:

·    Η Ελλάδα εξασφάλισε:

Ø  το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας,

Ø  τη νότια Ήπειρο,                                          -    Τα εδάφη αυτά ονομάστηκαν 

Ø  σημαντικά νησιά στο Β.  και Α. Αιγαίο,                       Νέες Χώρες

Ø  την Κρήτη.

·      Η Σερβία κέρδισε ένα σημαντικό τμήμα της Β. Μακεδονίας.

·         Η Βουλγαρία πήρε το μεγαλύτερο μέρος της Δ. Θράκης.

·         Η Οθωμανική αυτοκρατορία ανέκτησε την Α. Θράκη.

·         Τα Δωδεκάνησα παρέμειναν υπό ιταλικό έλεγχο.

·         Η Β. Ήπειρος, περιοχή με σημαντική παρουσία ελληνικών πληθυσμών, παραχωρήθηκε στην Αλβανία με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας.

Ta αποτελέσματα των βαλκανικών πολέμων για την Ελλάδα:

·         Διπλασίασε σχεδόν τα εδάφη της και τον πληθυσμό της.

·         Δημιουργήθηκαν θετικές προοπτικές, καθώς προστέθηκαν πόλεις που ήταν ακμαία οικονομικά κέντρα (Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Καβάλα, Μυτιλήνη, Χίος, Ηράκλειο της Κρήτης).

·         Προέκυψε το πρόβλημα της αφομοίωσης των Νέων Χωρών με την ισχυρή παρουσία μουσουλμανικών και σλαβικών πληθυσμών.

·         Στον πολικό τομέα συνεχίστηκαν οι μεταρρυθμίσεις που είχαν ξεκινήσει πριν από το 1912 από τις κυβερνήσεις Βενιζέλου:

Ø  αναγνώριση εργατικών σωματείων,

Ø  ασφάλιση των εργαζομένων και καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας,

Ø  ίδρυση αγροτικών συνεταιρισμών.                                             

·         Στην εξωτερική πολιτική παρέμεναν ανοιχτά σημαντικά εθνικά ζητήματα:

Ø  οι ελληνικές διεκδικήσεις στη Β. Ήπειρο,

Ø  η άρνηση του Σουλτάνου να δεχτεί την ελληνική κυριαρχία στα νησιά

                   του Β. και Α. Αιγαίου,

Ø  η ύπαρξη πυκνών ελληνικών πληθυσμών στη Θράκη και τη Μ. Ασία.

Ενότητα 31 : Τα αίτια, η έκρηξη και τα μέτωπα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου

ΠΗΓΗ http://skapanefs.blogspot.gr/2012/04/31.html

ΤΑ ΑΙΤΙΑ

Ήταν αποτέλεσμα της ταυτόχρονης δράσης τριών παραγόντων :

1. Ο ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ (δηλαδή η πολιτική επέκτασης των αναπτυγμένων βιομηχανικά και οικονομικά κρατών σε βάρος των υπολοίπων) ήταν η κύρια αιτία του πολέμου. Πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε η Γερμανία, η οποία αναπτυσσόταν ταχύτατα και ήθελε να καλύψει τις ανάγκες της σε πρώτες ύλες, καύσιμα και αγορές με την αναδιανομή του πλούτου και των αποικιών. Έτσι γρήγορα ήρθε σε σύγκρουση με τις παλιές μεγάλες δυνάμεις, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία.
2. Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ήταν επίσης μια βασική αιτία. Δεν πρέπει να θεωρούμε ότι οι λαοί της Ευρώπης ήθελαν τον πόλεμο. Δεν ήταν, ωστόσο, και διατεθειμένοι να καταπνίξουν τα εθνικά τους αισθήματα για να διατηρηθεί η ειρήνη.
3. Ο ΜΙΛΙΤΑΡΙΣΜΟΣ (δηλαδή ο υπερτονισμός των στρατιωτικών αξιών) ενισχυόταν διαρκώς. Η ανάπτυξη της γερμανικής πολεμικής βιομηχανίας και η στρατιωτική ενίσχυση της Γερμανίας, οδήγησαν και τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις στην αύξηση των στρατιωτικών εξοπλισμών. Παράλληλα, όλο και περισσότεροι πρόβαλλαν τον πόλεμο ως τον κατάλληλο τρόπο για την επίλυση των διαφορών μεταξύ των κρατών.

ΤΑ ΑΝΤΙΠΑΛΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ

Α) ΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ή ΤΡΙΠΛΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ : Γερμανία, Αυστροουγγαρία και Ιταλία.

Β) Η ΕΓΚΑΡΔΙΑ ή ΤΡΙΠΛΗ ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΗ (ENTENTECORDIALE) : Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία.

Η ΑΦΟΡΜΗ

Η αφορμή δόθηκε στο Σεράγεβο της Βοσνίας (υπό Αυστροουγγρική κατοχή). Τον Ιούνιο του 1914 οδιάδοχος του αυστριακού θρόνου Φραγκίσκος Φερδινάνδος δολοφονήθηκε από ένα νεαρό Σέρβο εθνικιστή. Η Αυστροουγγαρία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία, ενώ η Γερμανία τάχθηκε στο πλευρό της Αυστροουγγαρίας. Στα επόμενα 4 χρόνια έγιναν συνολικά 60 κηρύξεις πολέμων. Έτσι ξεκίνησε ο Μεγάλος Πόλεμος ή Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΜΕΤΩΠΑ

• Οι Γερμανοί εισέβαλαν στο Βέλγιο και κινήθηκαν προς το Παρίσι, αλλά αποκρούστηκαν από τον γαλλικό στρατό (μάχη του Μάρνη)
• Η Βρετανία κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία.
• Γερμανοί και Γάλλοι έσκαψαν σε μια γραμμή εκατοντάδων χιλιομέτρων στο ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ, χαρακώματα, όπου οι συνθήκες ζωής ήταν τραγικές.
• Οι Ρώσοι επιτέθηκαν στην ανατολική Γερμανία (Πρωσία), αλλά ανακόπηκαν από τους Γερμανούς : ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ
• Τον Οκτώβρη του 1914 μπήκε στον πόλεμο και η Οθωμανική Αυτοκρατορία στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων.

1915 : ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ και ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ

• Το 1915 η Βουλγαρία συμμάχησε με τις Κεντρικές Δυνάμεις, οι οποίες πλέον και με τη συνεργασία του Σουλτάνου, κυριαρχούν στα Βαλκάνια.
• Η Αντάντ : α) για να ανοίξει τα Στενά και β) για να βοηθήσει τη Ρωσία οργανώνει μεγάλη επιχείρηση ανακατάληψης των Δαρδανελίων (Φεβρουάριος 1915), που όμως αποκρούστηκε από τους Τούρκους.
• Η Αντάντ αποβιβάζει στρατό στη Θεσσαλονίκη (Οκτώβριος 1915) και μεταφέρει τον πόλεμο στην Ελλάδα, που παραμένει ουδέτερη.
• Η Ιταλία εγκαταλείπει τους συμμάχους της και προσχωρεί στην Αντάντ, αφού πήρε υποσχέσεις ότι μετά το τέλος του πολέμου θα της δοθούν εδάφη, μεταξύ των οποίων και ένα τμήμα της Μικράς Ασίας.

1916 : ισοπαλία

Ø      Τον Φεβρουάριο, οι Γερμανοί έκαναν μεγάλη επίθεση στο Βερντέν, οι οποίοι κόστισε χιλιάδες ανθρώπινες ζωές, χωρίς να αλλάξει τα δεδομένα.

Ø      Οι Γάλλοι και οι Βρετανοί επιτίθενται στο Σομ και επαναφέρουν το Δυτικό Μέτωπο στην αρχική του θέση.

1917 : βγαίνει η Ρωσία, μπαίνουν οι Η.Π.Α. και η Ελλάδα

Ø      Στη Γαλλία, όπου είχε αναπτυχθεί ένα ισχυρό αντιπολεμικό κίνημα με σοσιαλιστική ιδεολογία, εκδηλώθηκαν ανταρσίες στο μέτωπο, που αντιμετωπίστηκαν με εκτελέσεις δεκάδων Γάλλων στρατιωτών.

Ø      Στη Ρωσία, τον Φεβρουάριο του 1917 έγινε επανάσταση που ανέτρεψε τον τσάρο. Η φιλελεύθερη ρωσική κυβέρνηση που ήθελε να συνεχίσει τον πόλεμο ανατράπηκε από νέα επανάσταση τον Οκτώβριο του 1917. Η σοσιαλιστική Ρωσία υπέγραψε αμέσως συνθήκη ειρήνης με τη Γερμανία και βγήκε από τον πόλεμο (Συνθήκη Μπρεστ-Λιτόφσκ, 3/3/18)

Ø      Τον Απρίλιο του 1917 οι Η.Π.Α. συμμάχησαν με την Αντάντ στέλνοντας 1.000.000 στρατιώτες και άφθονα υλικά.

Ø      Τον Ιούνιο του 1917 μπήκε στον πόλεμο η Ελλάδα ως σύμμαχος της Αντάντ μετά από μεγάλη εσωτερική κρίση (Διχασμός μεταξύ Βενιζέλου και Κωνσταντίνου)

1918  : το τέλος του πολέμου

Το φθινόπωρο του 1918 οι Κεντρικές Δυνάμεις και οι σύμμαχοί τους άρχισαν να συνθηκολογούν.

Στη Γερμανία γίνεται σοσιαλιστική επανάσταση που ανατρέπει τον κάιζερ Γουλιέλμο Β’ και φέρνει στην εξουσία το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.

Κατά τη διάρκεια του Α’ Π.Π. σκοτώθηκαν περίπου 8.000.000 άνθρωποι, τραυματίστηκαν περίπου 20.000.000 και έγιναν τεράστιες υλικές καταστροφές. Η Ευρώπη βγήκε από τον πόλεμο τραυματισμένη και με την πρωτοκαθεδρία της να αμφισβητείται πλέον από τις Η.Π.Α.

Ενότητα 32 : Η Ελλάδα στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο – Ο Εθνικός Διχασμός

Ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος δίχασε την ελληνική ηγεσία και κοινωνία.

Η θέση του Βενιζέλου : Θεωρούσε ότι η Αντάντ θα επικρατούσε στον πόλεμο και επιθυμούσε η Ελλάδα να μπει στον πόλεμο στο πλευρό της                                                                                        α) για να διαφυλάξει τα κέρδη της από τους Βαλκανικούς πολέμους και                                           β) για να διευρύνει τα σύνορά της.                                                                                                      Με την άποψη αυτή συμφωνούσαν                                                                                                        1) μεγάλα τμήματα του απλού λαού που εμπνέονταν από τη Μεγάλη Ιδέα και                                 2) κυρίως οι μεγαλοαστοί (ειδικά του εξωτερικού) που πίστευαν στην ανάγκη δημιουργίας μιας μεγάλης και ισχυρής Ελλάδας.

Η θέση του Κωνσταντίνου : Ήθελε την Ελλάδα σύμμαχο των Κεντρικών Δυνάμεων. Επειδή, όμως, η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Βουλγαρία είχαν ταχθεί με το μέρος των Γερμανών, ο Κωνσταντίνος υποστήριζε σε συνεννόηση με τον Γερμανό αυτοκράτορα, τη «διαρκή ουδετερότητα», επειδή έτσι θα προστατευόταν από τον πόλεμο.                                                                                                                                                               Με την άποψη αυτή συμφωνούσαν :                                                                                                     1) οι μικροαστοί που είχαν φοβηθεί από την προοπτική ένταξης στο ελληνικό κράτος του ισχυρού εξωελλαδικού ελληνικού κεφαλαίου, το οποίο δε θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν και                                                                                                                                                           2) τμήματα του λαού που είχαν κουραστεί να πολεμούν από την εποχή των Βαλκανικών πολέμων.

Η σύγκρουση Βενιζέλου – Κωνσταντίνου

Η Αντάντ επιχείρησε να καταλάβει τα Δαρδανέλια (Φλεβάρης 1915)… Ο Βενιζέλος έκρινε πως έπρεπε η Ελλάδα να μπει στον πόλεμο στο πλευρό της… Ο Κωνσταντίνος αρνήθηκε… Ο Βενιζέλος παραιτήθηκε από πρωθυπουργός… Έγιναν εκλογές (Μάης 1915) όπου ο Βενιζέλος βγήκε νικητής… Ο Βενιζέλος κήρυξε επιστράτευση… Ο βασιλιάς διαφώνησε για 2^η φορά…. Ο Βενιζέλος παραιτήθηκε για 2^η φορά… Έγιναν νέες εκλογές (Δεκέμβριος 1915) στις οποίες οι Φιλελεύθεροι απείχαν…. Βγήκε νέα κυβέρνηση απόλυτα πιστή στα Ανάκτορα.

Η εμπλοκή της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο

• Τον Οκτώβρη του 1915 η Αντάντ για να αντιμετωπίσει τη γερμανική επιρροή στα Βαλκάνια (Βουλγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία) αποβίβασε στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη.
• Η Σερβία δέχτηκε επίθεση από τη Βουλγαρία και κατέρρευσε. Τα σερβικά στρατεύματα μεταφέρθηκαν στη Μακεδονία.
• Το Μάιο του 1916, γερμανικά και βουλγαρικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ανατολική Μακεδονία.
• Οι ελληνικές δυνάμεις δε μπήκαν στον πόλεμο, ακολουθώντας εντολές του Κωνσταντίνου. Έτσι το Δ’ Σώμα Στρατού διατάχθηκε να παραδοθεί χωρίς να αντισταθεί, αιχμαλωτίστηκε και μεταφέρθηκε στη Γερμανία.

Οι Επίστρατοι και το κίνημα της Εθνικής Άμυνας.

• Τον Ιούνιο του 1916, η Αντάντ απαίτησε από τον Κωνσταντίνο τον αφοπλισμό των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων.
• Ο Κωνσταντίνος δέχτηκε και έδωσε διαταγή όσοι έφεδροι απολύονται να οργανώνονται σε συνδέσμους. Έτσι δημιουργήθηκαν οι Επίστρατοι (φιλοβασιλική παραστρατιωτική οργάνωση με σχεδόν 200.000 μέλη)

• Ταυτόχρονα, οι βενιζελικοί δημιούργησαν στη Μακεδονία μια οργάνωση, την Εθνική Άμυνακαι στις 17 Αυγούστου πραγματοποίησαν κίνημα στη Θεσσαλονίκη, ζητώντας τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ.

Η Προσωρινή Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης

Ο Βενιζέλος εγκατέστησε Προσωρινή Κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη και διέταξε επιστράτευση για να πολεμήσει ο ελληνικός στρατός στο πλευρό της Αντάντ.

Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ

Έτσι ονομάζεται η πολιτική κρίση που ξεκίνησε στην Ελλάδα το Φλεβάρη του 1915 με διαφωνία ανάμεσα στον πρωθυπουργό Βενιζέλο και το βασιλιά Κωνσταντίνο. Η ένταση συνεχώς κλιμακωνόταν κι έφτασε στο να διαμορφωθούν στην Ελλάδα δύο κυβερνήσεις, μια στην Αθήνα και μια στη Θεσσαλονίκη (καλοκαίρι του 1916). Πρόκειται ουσιαστικά για την πρώτη εμφύλια σύγκρουση στην Ελλάδα του 20^ου αιώνα.

Η δυναμική επέμβαση της Αντάντ και η έξωση του Κωνσταντίνου.

• Η Αντάντ επιδίωξε να καταλάβει την Αθήνα. Τα συμμαχικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στον Πειραιά, αλλά καθώς κινήθηκαν προς την Αθήνα αποκρούστηκαν από δυνάμεις Επιστράτων.
• Το Νοέμβρη του 1916, το «κράτος των Αθηνών» εξαπέλυσε διώξεις εναντίον των βενιζελικών (35 νεκροί).
• Η Αντάντ κατέλαβε τον Πειραιά και απέκλεισε τη «βασιλική Ελλάδα», ζητώντας απομάκρυνση του Κωνσταντίνου από τον θρόνο.
• Ο Κωνσταντίνος, χωρίς να παραιτηθεί, εγκατέλειψε τη χώρα στις 2/15 Ιουνίου του 1917. Στον θρόνο άφησε τον γιό του Αλέξανδρο.

Η ανάληψη εξουσίας από τον Βενιζέλο.

Ο Βενιζέλος ήρθε στην Αθήνα και

1. η νέα κυβέρνηση κήρυξε τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις. Τα ελληνικά στρατεύματα πήραν μέρος σε μάχες στη Μακεδονία κατά το 1918.
2. Ο Βενιζέλος επανέφερε τη Βουλή που είχε εκλεγεί τον Μάιο του 1915. Αυτή η βουλή, λόγω της «νεκρανάστασής» της ονομάστηκε «Βουλή των Λαζάρων».
3. Χιλιάδες φιλοβασιλικοί δημόσιοι υπάλληλοι και στρατιωτικοί απολύθηκαν (ανάμεσα σε αυτούς και πολλά στελέχη της φιλοβασιλικής παράταξης, που εξορίστηκαν στην Κορσική).

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης