Γιάννης Ρίτσος, Τζιτζίκια στήσαν το χορό και Oδυσσέας Ελύτης,Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι

ΠΗΓΗ http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/ DSGYM-A107 /391/2581,21812/ O ANΘPΩΠOΣ KAI H ΦYΣH • ΠOΛΗ -  YΠΑΙΘΡOΣ Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Το πρώτο πρωί του κόσμου (λεπτομέρεια) Η ΦYΣΗ ME THN OMOPΦIA της γίνεται πηγή απόλαυσης και αρμονίας για τον άν θρωπο, με τα αρώματα και τους χυμούς της γεννά επιθυμίες για τη ζωή και τον έρωτα, με τα χρώματα και τους ήχους της γίνεται τόπος παιχνιδιού και χαράς για τα παιδιά.  Όμως, στην επαφή του με το περιβάλλον ο άνθρωπος πολλές φορές ενεργεί κα ταστροφικά, διαταράσσει τις ισορροπίες που διέπουν το οικοσύστημα, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η ίδια η ύπαρξή του. Η λογοτεχνία έχει υμνήσει με πολλούς τρόπους την ο μορφιά που υπάρχει γύρω μας —στην ύπαιθρο, στην πόλη, στη θάλασσα— και με άμε σο ή έμμεσο τρόπο μάς δείχνει ότι η φύση αποτελεί πηγή ζωής και πως η προστασία της είναι απαραίτητη για την επιβίωσή μας.    ΠΗΓΗ http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A107/391/2581,21814/ Τα παρακάτω αποσπάσματα από το έργο των δύο μεγάλων ποιητών μας αναφέρονται  στη σχέση που αναπτύσσουν τα παιδιά με το φυσικό περιβάλλον. Η ομορφιά,  η απλότητα, η παιγνιώδης διάθεση που τα χαρακτηρίζουν, ταιριάζουν  στη φύση των παιδιών και αναδίδουν χαρά και αισιοδοξία. Στο πρώτο  απόσπασμα —από τη συλλογή Παιχνίδια τ’ ουρανού και του νερού του  Γιάννη Pίτσου— η φύση γίνεται τόπος ανεμελιάς για τα παιδιά που παίζουν,  και τόπος πίκρας για το «γέρο κόσμο» που μοχθεί και αγωνίζεται.  Στο απόσπασμα από τη συλλογή Ήλιος ο πρώτος, ο Oδυσσέας Ελύτης  αναδεύει χρώματα και αρώματα της φύσης, για να αποδώσει ποιητικά  το εφηβικό ερωτικό ξύπνημα. Γιάννης Ρίτσος   Τζιτζίκια στή σαν  το χορό Nικόλαος Γύζης, Eαρινή συμφωνία (λεπτομέρεια) Τζιτζίκια στήσαν το χορό στο ντάλα μεσημέρι και στέκουν γύρω τα παιδιά και παίζουν παλαμάκια. Mια πεταλούδα διάφανη, πορτοκαλιά και μαύρη, στου γέρου κόσμου στάθηκε τα φρύδια επάνω, αντήλιο, κι έπαιζε και κρυφόγνεφε της πίκρας μαντιλάκι. Γ. Ρίτσος,  Παιχνίδια τ’ ουρανού  και του νερού, Kέδρος Oδυσσέας Ελύτης   Κάτω  στης μαρ γαρίτας το αλωνάκι  Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι Στήσαν χορό τρελό τα μελισσόπουλα Iδρώνει ο ήλιος τρέμει το νερό Φωτιάς σουσάμια σιγοπέφτουνε Στάχυα ψηλά λυγίζουνε το μελαψό ουρανό. [...] Πέρα μέσ’ στα χρυσά νταριά κοιμούνται αγοροκόριτσα O ύπνος τους μυρίζει πυρκαγιά Στα δόντια τους ο ήλιος σπαρταράει Aπ’ τη μασχάλη τους γλυκά στάζει το μοσχοκάρυδο. O. Ελύτης, Ποίηση,  Ίκαρος *νταριά (το νταρί): κοινή ονομασία του κεχριού, ο καρπός του οποίου χρησιμοποιείται ως τροφή ωδικών  πτηνών Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής   Ερωτήσεις 1 Πώς συνδέονται στα δύο ποιήματα τα παιδιά και η φύση; 2 Ποια κοινά στοιχεία στο περιεχόμενο και στη μορφή έχουν τα ποιήματα του Γ. Ρίτσου και του Oδ. Ελύτη; 3 Ποιες αισθήσεις μας κινητοποιούνται, προκειμένου να προσλάβουμε και να  απολαύσουμε τις ποιητικές εικόνες; 4 Σε ποια σημεία φαίνεται η αισιόδοξη διάθεση των ποιητών; 5 Πώς συνυπάρχουν μέσα στο ποίημα του Γ. Ρίτσου η χαρούμενη και  η πικρή διάσταση της ζωής; 6 Πώς παρουσιάζει ο Oδ. Ελύτης στο ποίημά του την ηλικία της εφηβείας; 7 Βρείτε τις μεταφορές και τις προσωποποιήσεις που υπάρχουν στα ποιήματα. Διαθεματική εργασία Ζωγραφίστε από τις εικόνες των ποιημάτων αυτήν που σας αρέσει  περισσότερο. Δημιουργήστε ένα μεγάλο πίνακα-κολάζ με τις εικόνες αυτές. Συμεών Σαββίδης, Γύρω-γύρω όλοι ΠΗΓΗ https://www.antoniskarabatsos.gr/index.php/component/k2item/86-%CF%83%CF%83%CF%83 Ελύτης Οδυσσέας Ελύτης (1911-1996).  Φιλολογικό ψευδώνυμο του Αλεπουδέλη. Σημαντικός ποιητής  της γενιάς του '30. Το 1979 του δόθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, κυρίως για τα ποιητικά του έργα Άξιον Εστί,Ήλιος ο πρώτος, Προσανατολισμοί κ.ά. Διαμόρφωσε ένα προσωπικό ποιητικό ιδίωμα και θεωρείται ανανεωτής της ελληνικής ποίησης.Πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν, ενώ συλλογές του έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες. Χαρακτηριστικά του έργου του Μετά τον Καρυωτάκη με την πεσιμιστική μορφή ποίησης, ο Ελύτης κ.ά. έφεραν την αισιοδοξία. Απόλυτα λυρικός, και οι στίχοι του φροντισμένοι και στο μέτρο και στον συλλαβισμό. Γεμάτο νύξεις με ρομαντικές εικόνες, ρεμβασμό, και βαθείς στοχασμούς. Ωραίες λέξεις, εικόνες και επίθετα. Κινείται στο μέτρο μεταξύ υπερρεαλισμού και ρεαλισμού. Το έργο του είναι γεμάτο από την   παράδοσή μας και την ιστορία. Ένας λεπτός λυρισμός. Η γλώσσα, απλή δημοτική. Η ομιλουμένη, χωρίς χρήση εξεζητημένων λέξεων της δημοτικής. Τα έργα του «Έξι και μία τύψεις για τον Ουρανό» Ποιήματα με ωραίες ποιητικές εικόνες. Τα Ρω του Έρωτα» λυρικό, τρυφερό.« Ο ήλιος ο ηλιάτορας » Μια κοινωνική θεώρηση  που καταγράφει την πικρή αλήθεια για την Ελλάδα. Στέκεται σαν θεατής, ο ποιητής, χωρίς να τολμήσει να πάρει ξεκάθαρη θέση που να δείχνει προςτην κάθαρση. Ποίημα με θαυμάσιο λυρισμό. Το «Φωτόδεντρο» είναι διαμαρτυρία στη δικτατορία, που ο ίδιος ο συγγραφέας το συγκρίνει με το «Άξιον Εστί».«Το Μονόγραμμα»: Ερωτικό ποίημα. με σύνθετη  πλοκή.«Μαρία Νεφέλη»: Μια θετική άποψη για τις δεσμεύσεις. Χρησιμοποιεί τρόπους γραφής απ’ όλες τις σχολές:  με μέτρο, με ομοιοκαταληξίες, αλλά και ελεύθερο στίχο. Μετέφρασε ποιήματα και θεατρικά έργα ξένων συγγραφέων. Ο Συμβoλισμός στο έργο του Eλύτη Ο συμβολισμός, όπως είπαμε και στην 6η ενότητα, είναι η εικονική αναπαρά-σταση εννοιών, ιδεών  ή και πραγμάτων. Η εικόνα δεν είναι αυτό πουφαίνεται, αλλά κάτι άλλο που εννοείται. Οι άνθρωποι  πάντα μιλούσαν με συμβολικό τρόπο και για το λόγοαυτό έφτιαξαν ρητά, μύθους και παραβολές. Συμβολισμός, γενικά σαν έννοια σημαίνει «κάτι» που παραπέμπει με νύξεις κά-που αλλού.  Μ’ αυτή την έννοια θα μπορούσαμε να βρούμε συμβολιστικές νύξεις σε όλα σχεδόν τα λογοτεχνικά ρεύματα. Για να εκφραστεί ένα συναίσθημα ή μια ιδέα πρέπει να βρεθεί κάποιο σύμβολο ή ένα σύνολο  αντικειμένων, που θα δηλώσουν με έμμεσο τρόποαυτό που θα δηλωνό-ταν με ευθύ λόγο, αλλά χωρίς την γοητεία του κρυμένου, που έχει ομορφιά να ψάξεις να βρεις την, με «πλάγιο τρόπο», ή με  υπονοούμενο λόγο, ιδέα ή το συναίσθημα.Ο συμβολισμός στην   ποίηση έχει σκοπό να φέρει  στην επιφάνεια όχι τον άγνω-στο κόσμο του υποσυνείδητου, αλλά τον βαθύτερο συμβολισμό  των λέξεων.Η συμβολική ποίηση έδωσε εξαιρετικά αριστουργήματα, αν και είναι πολύ δυ-σερμήνευτα. Αυτό ισχύει για τους ποιητές που έχουν στοχασμό  και σέβονται την αλήθεια.Αλλά αυτό δεν ισχύει πάντα. Πολλοί εξέλαβαν  την ελευθερία που δίνει αυτή η μορφή έκφρασης σαν ασυδοσία και αυτό τους οδήγησε σε παράδοξα  και παράλογα ποιήματα χωρίς ρυθμό έτσι, που το ποίημα να δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα πεζό  γραμμένο σαν ποίημα. Εδώ ο Ελύτης τα ανατρέπει όλα και διδάσκει ότι ο συμ-βολισμός έχει τεχνικούςκανόνες;ή τουλάχιστον δεν εμποδίζεται από αυτούς.  Ήλιος ο πρώτος   (Αποσπάσματα) VII Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι Στήσαν χορό τρελό τα μελισσόπουλα Ιδρώνει ο ήλιος τρέμει το νερό Φωτιάς σουσάμια σιγοπέφτουνε Στάχυα ψηλά λυγίζουνε τον μελαψό ουρανό. Με χείλια μπρούντζινα κορμιά γυμνά Τσουρουφλισμένα στο τσακμάκι του οίστρου Εε! εε! Τραντάζοντας διαβαίνουν οι αμαξάδες Στο λάδι της κατηφοριάς τ’ αλόγατα βουλιάζουν Τ’ αλόγατα ονειρεύονται Μια πολιτεία δροσερή με γούρνες μαρμαρένιες “Ένα τριφύλλι σύννεφο έτοιμο να χυθεί Στους λόφους των λιγνών δεντρών που ζεματάν τ’  αυτιά τους Στα ντέφια των μεγάλων κάμπων που χοροπηδάν  τις καβαλίνες τους. Πέρα μες στα χρυσά νταριά κοιμούνται αγοροκόριτσα Ο ύπνος τους μυρίζει πυρκαγιά Στα δόντια τους ο ήλιος σπαρταράει Απ’ τη μασχάλη τους γλυκά στάζει το μοσχοκάρυδο Κι η άχνα πιωμένη με βαριές χτυπιές παραπατά Στην αζαλιά στην έλισσα και στη μοσκοϊτιά! Ανάλυση Η τεχνική του ποιήματος Αυτό το ποίημα φαίνεται να είναι γραμμένο σε ελεύθερο στίχο, αλλά έχει μια εσω-τερική μετρική  τάξη, αν το προσέξουμε καλά. Οι υπογραμμισμένοιστίχοι είναι 15/σύλ-λαβοι και άλλοι 16/συλλαβοι  ή 14/σύλλαβοι. Οι άλλοι στίχοι έχουν από ένα ημιστίχιο 15/σύλλαβου με 7 ή 8 συλλαβές,(είναι  οι έντονα τονισμένες λέξεις).  Έχει πολλά στοιχεία συμβολισμού, υπερρεαλισμού και λυρισμού. Η σημασία του ήλιου στο έργο του Ελύτη Ο Ελύτης δίνει μια υπερρεαλιστική διάσταση των ιδιοτήτων του ήλιου που κατακλύζουν τα πάντα  πράγματα και ιδέες.Τα σηματοδοτούν, τα προσδιορίζουν και καθορίζουν  τη λειτουργικότητά τους.Έτσι ο ήλιος μπορεί να είναι: Ο ήλιος ο ζωοδότης, ο φωτοδότης (πραγματολογικήπροσέγγιση). Ο ήλιος ο εμψυχωτής, ο ήλιος που φυσά τις ιδέες στα περιεχόμενα των πραγμά-των.  (συναισθηματική προσέγγιση).Ο ήλιος- άνθρωπος που αξιολογεί τα πράγματα  (πνευματική προσέγγιση)Αυτή η τελευταία ιδιότητα λειτουργεί σε τούτο  το μεγάλο ποίημα και έχει ως απαρχή τον ωραίο μύθο του Πρωταγόρα που διέσωσε αναλύοντάς τον  ο Πλάτωνας. Ο μύθος λέει «πάντων χρημάτωνμέτρο άνθρωπος», εδώ όλων των «χρημάτων» μέτρον  είναι ο ήλιος-άνθρωπος.Η λέξη «χρημάτων», όχι με την έννοια των  πραγμάτων αλλά με την έννοια της αξίας που έχουντα   πράγματα για τον καθένα μας. Κάθε ξεχωριστός άνθρωπος είναι που καθορίζει όχι τι είναι το κάθε πράγμα, αλλά πόσο χρήσιμο του  είναι κάθε πράγμα. Έχει να κάνει με την οπτική γωνία που τα βλέπουμε. Εδώ δεν μιλάμε για το τι  είναι αντικειμενικά ή λογικά τα πράγματα, αλλά για το τι υποκειμενικά λένε τα πράγματα σε μας. Πώς  τα χρησιμοποιούμε. Πώς μας φαίνονται. Έχουν «οιωνεί αξία» και όχι πραγματική και είναι απόλυτα  υποκειμενική.Με την έννοια αυτή βλέπουμε σε όλο το ποίημα ένα  διαρκές ηλιόλουστο καλο-καίρι με έναν ήλιο φωτοδότη,  αλλά κριτή και οδηγό μας. Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι. Νοηματική ανάλυση Ένα λυρικό παραλήρημα που ξεχειλίζει έρωτα καιεικόνες. Λέξεις- σύμβολα διαλεγμένες μια- μια  για να σπρώξουν το συναίσθημα στα όριά του (χορό, μελισσό-πουλα, νερό, σουσάμια, στάχυα,  ουρανό, χείλια, κορμιά γυμνά, οίστρο). Ο βασικός καμβάς, μια εικόνα!! Μια θάλασσα από λουλούδια  μαργαρίτας και οι μέλισσες με την αρμονίατου βόμβου να τραγουδούν κάτω από το ζεστό  ήλιο. Να η εικονιστική αποτύπωση του έρωτα.Αλλά προσοχή στην εικόνα, αγαπητέ αναγνώστη,  να δούμε το βάθος της, την προοπτική της, τότε μόνο θα δούμε τον έρωτα. Αυτό τώρα που  βλέπουμε και ακούμε είναι το είδωλο. Ο ήλιος βάζειστις μαργαρίτες τη γύρη και το νέκταρ, για να  αρέσουν στις μέλισσες, στις μέλισσες τα φτερά και τον βόμβο τους για να αρέσουν στα λουλούδια.  Είναι αγκαλιασμένα και τραγουδούν. Αυτό βλέπουμεκαι λέμε έρωτα, δεν είναι αυτός ο έρωτας,  το τραγούδι, και τα χρώματα είναι το ευχαριστώστον ήλιο, δεν είναι τα τραγούδια ο έρωτας, έρωτας  είναι η ζωή που γεννιέται μυστικά, αθόρυβα, κρυφάστα σπλάχνα του ύπερου των λουλουδιών και στις κερήθρες της μέλισσας. Αυτή είναι η αποστολή του ήλιου να δουλέψουν οι μέλισσες και τα  λουλούδια για να γεννηθεί η νέα ζωή. Αυτός είναι ο έρωτας. Ο ήλιος φωτίζει για τούτον τον έρωτα  της δημιουργίας’’’’ δεν έρχεται για να κρατά απλά φανάρι στα χρώματα και στη βουή. Ο ήλιος είναι  ο θεός που ενδιαφέρεται και επιβλέπει τη δημιουργία της φύσης, αυτό τον ενδιαφέρει,  αυτή είναι η πνευματική του αποστολή του. Να μας παρασείρει όλλους με τα τραγούδια και  τα ταξίματα στον αγώνα του για την θεία του αποστολή. Όλα και όλοι στους ίδιους ρυθμούς,  με την ίδια αίσθηση χαράς, κανείς δεν …..ξεφεύγειαπό την αγκαλιά του ήλιου. Οι εργαζόμενοι, οι πόλεις, η φύση, τα σπουδαία και ταπεινά, όλα ερωτευμένα. Τα νέα κορίτσια  με αγορίστικη ζωντάνια σαν σπόροι-ντάρια- με ευωδιές, με τον ήλιο μέσα τους να καίει και με  μεστά άνθη αζαλέας, έλισσας και μοσκοϊτιάς!Δεν θα πούμε τίποτε άλλο, γιατί τούτο το ποίημα,  είναι σαν τον έρωτα που περι-γράφει, που δεν εξηγείται αλλά τον αισθανόμαστε. Και μόνο τούτος ο στίχος θα έφτανε να δώσει την πραγματολογική περιγραφή του έρωτα: Που κάνει «τη μασχάλη τους γλυκά να στάζει το μοσχοκάρυδο» και να είναι πιο μυρωδάτη  η μασχάλη από την αζαλιά την έλισσα και τη μοσκοϊτιά!!!Να το θερμόμετρο για να μετράς, αγαπητέ  αναγνώστη, τους βαθμούς του έρωτα το πρωί σανξυπνάς! Τις μυρωδιές αλλάζει ο έρωτας όταν έρχεται. Τις μυρωδιές αλλάζει όταν φεύγει!!! ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/mariaroussi/ss-40449859 ΠΗΓΗ https://blogs.sch.gr/skourti/2015/09/16/%CF%84%CE%B6%CE%B9%CF%84%CE%B6%CE%AF%CE%BA%CE%B9%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%84%CE%BF-%CF%87%CE%BF%CF%81%CF%8C-%CE%BA%CE%AC%CF%84%CF%89-%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CE%B1/ «Τζιτζίκια στήσαν το χορό- κάτω στης  ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/aggelab/ss-11771730 Μαργαρίτας τ’ αλωνάκι» Κάτω από: λογοτεχνία Α γυμνασίου | ΚΟΥΡΤΗ ΣΤΥΛΙΑΝΗ Τετάρτη, 16 Σεπτέμβριος 2015 8:37 μμ | «Τζιτζίκια στήσαν το χορό» Ιστορία :Τα παιδιά παίζουν ένα καλοκαιρινό µεσηµέρι γύρω από ένα σµήνος τζιτζικιών, ενώ µια πεταλούδα υφαίνει µε το πέταγµά της ένα µαντιλάκι που θα ανακουφίσει την πίκρα του γερασµένου  κόσµου.  Μύθος:  Η χαρά και η ανεµελιά των παιδιών συνυπάρχουν µε την πίκρα και την κούραση των µεγάλων.  ∆οµή : Ενότητα 1η (στροφή α′): Το παιχνίδι και η χαρά των παιδιών. Ενότητα 2η (στροφή β′): Η κούραση και η πίκρα των µεγάλων.  Πρόσωπα:  τα παιδιά και ο γερασµένος κόσµος (τα τζιτζίκια και η πεταλούδα µπορούν να θεωρηθούν ως πρόσωπα εφόσον αλληλεπιδρούν εκούσια –πράγµα το οποίο είναι πιο σαφές για την πεταλούδα– µε τα ανθρώπινα πρόσωπα). Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζεται µια πολύ χαρούµενη εικόνα: παιδιά παίζουν («και στέκουν γύρω τα παιδιά/ και παίζουν παλαµάκια») µε φόντο το καλοκαιρινό καταµεσήµερο («στο ντάλα µεσηµέρι») και ηχητική υπόκρουση το τραγούδι των τζιτζικιών («Τζιτζίκια στήσαν το χορό»), το οποίο συνοδεύουν τα ρυθµικά παλαµάκια τους («και παίζουν παλαµάκια»). Η παρέα των παιδιών απολαµβάνει το παιχνίδι της µε τα τζιτζίκια. Τα τζιτζίκια είναι συνδεδεµένα µε την ξεγνοιασιά, την ανέµελη διάθεση, το τραγούδι και γενικότερα τη χαρά του καλοκαιριού. Είναι εποµένως φυσικό να συνυπάρχουν µε την παρέα των παιδιών. Όλη η στροφή κυριαρχείται από ήχους: το τραγούδι των τζιτζικιών και τα παλαµάκια των παιδιών. Στη δεύτερη ενότητα το σκηνικό αλλάζει. Μια πορτοκαλόµαυρη πεταλούδα («Μια πεταλούδα διάφανη,/ πορτοκαλιά και µαύρη») πετάει και στέκεται στο µέτωπο των γερασµένων ανθρώπων, για να εµποδίσει τον ήλιο που τους τυφλώνει («στου γέρου κόσµου στάθηκε/ τα φρύδια επάνω, αντήλιο»). Ο ήλιος στην προκειµένη περίπτωση εµφανίζεται εχθρικός, γιατί επιτείνει µε την κάψα του το µόχθο των µεγάλων. Με το πέταγµά της η πεταλούδα γνέθει µαντι- λάκι που θα σκουπίσει τον ιδρώτα των κουρασµένων ανθρώπων («κι έπαιζε και κρυφόγνεφε/ της πίκρας µαντιλάκι»). Παρόλο που το έντοµο αυτό είναι ταυτισµένο µε την αναγέννηση και την ελπίδα, στη στροφή όµως αυτή φαίνεται να συντροφεύει τον πικραµένο «γέρο κόσµο». Μ’ αυτό τον τρόπο ο ποιητής υποδηλώνει πως στα ανθρώπινα συνυπάρχουν η χαρά και η πίκρα, στοιχεία που φαίνονται και από το πορτοκαλί και µαύρο, αντίστοιχα, χρώµα της πεταλούδας. Στον πρώτο στίχο καθεµιάς από τις δύο στροφές υπάρχει η παρουσία εντόµων . Επίσης, και οι δύο εικόνες-στροφές εκτυλίσσονται κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο, µε τη διαφορά όµως ότι στην πρώτη ο ήλιος ευνοεί το παιδικό παιχνίδι, ενώ στη δεύτερη δυσχεραίνει την εργασία των ανθρώπων. Χρόνος:  καλοκαίρι. Στην πρώτη µάλιστα στροφή συγκεκριµενοποιείται: ο χρόνος είναι το καταµεσήµερο. Τόπος:  Ο τόπος δεν προσδιορίζεται µε ακρίβεια. Από την παρουσία, όµως, των τζιτζικιών και της πεταλούδας συνάγεται ότι πρόκειται για υπαίθριο χώρο.  Γλώσσα:  απλή µε κάποια λαϊκά στοιχεία («ντάλα» , «αντήλιο»). Ύφος : απλό, φυσικό και παραστατικό. Οι εικόνες του χορού των τζιτζικιών και του πετάγµατος της πεταλούδας δίνουν µια υπερρεαλιστική απόχρωση στο ποίηµα. Μετρική Το ποίηµα ανήκει στη νεότερη ποίηση, εποµένως δεν έχει οµοιόµορφες στροφές, ως προς τον αριθµό των στίχων, οµοιοκαταληξία και µέτρο, παρότι –φυσικά– διαθέτει εσωτερικό ρυθµό. Εκφραστικά µέσα : ❖ ΕΙΚΟΝΕΣ Οπτικές Ο χορός των τζιτζικιών («Τζιτζίκια στήσαν το χορό»), το παιχνίδι των παιδιών («και στέκουν γύ- ρω τα παιδιά/ και παίζουν παλαµάκια»), το πέταγµα της πεταλούδας («Μια πεταλούδα διάφανη … τα φρύδια επάνω, αντήλιο»), το γνέσιµο του µαντιλιού («κι έπαιζε και κρυφόγνεφε/ της πί- κρας µαντιλάκι»). Ηχητικές Το τραγούδι των τζιτζικιών («Τζιτζίκια στήσαν το χορό»), τα παλαµάκια των παιδιών («και παί- ζουν παλαµάκια»). Απτική Τα παλαµάκια των παιδιών («και παίζουν παλαµάκια»). ❖ ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ «Τζιτζίκια στήσαν το χορό», (Μια πεταλούδα) «κι έπαιζε και κρυφόγνεφε». ❖ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ «αντήλιο», «της πίκρας µαντιλάκι». ❖ ΕΜΦΑΣΗ «Τζιτζίκια στήσαν το χορό», «Μια πεταλούδα διάφανη». «Κάτω στης µαργαρίτας το αλωνάκι» Μύθος: Το εφηβικό ερωτικό ξύπνηµα µε φόντο την ελληνική φύση. ∆οµή: Α’ ενότητα (1η στροφή) : εικόνες του καλοκαιριού. Β’ ενότητα (2η στροφή): φύση και εφηβεία. Πρόσωπα : έφηβοι, αγόρια και κορίτσια («κοιµούνται αγοροκόριτσα»). Το ποίηµα ξεκινά µε την περιγραφή του σκηνικού: ένα αλώνι από µαργαρίτες, όπου στριφογυρίζει ένα σµάρι µελισσών στον καλοκαιρινό καύσωνα («Κάτω στης µαργαρίτας το αλωνάκι/ Στήσαν χορό τρελό τα µελισσόπουλα»). Η ζέστη είναι τόσο έντονη, ώστε κι ο ήλιος ακόµη φαίνεται να ιδρώνει («Ιδρώνει ο ήλιος»). Το νερό είναι τόσο θερµό, που δίνει την αίσθηση του βρασµού («τρέµει το νερό»). Η θερµοκρασία της ατµόσφαιρας ανεβαίνει τόσο, ώστε ο αέρας δίνει την εντύπωση ότι στερεοποιείται σε µικρά πύρινα κοµµάτια που πέφτουν («Φωτιάς σουσάµια σιγοπέφτουνε»), και τα ψιλόλιγνα στάχυα µοιάζουν να λυγίζουν το διάπυρο ουρανό («Στάχυα ψηλά λυγίζουνε το µελαψό ουρανό»). Στη συνέχεια συγκεκριµενοποιείται ο τόπος («χρυσά νταριά») και δίνονται τα πρόσωπα· αγόρια και κορίτσια µε το σφρίγος και την οµορφιά της νεότητας («Στα δόντια τους ο ήλιος σπαρταράει») διακατέχονται από έντονη ερωτική επιθυµία, που φαίνεται ακόµη κι από τον ύπνο τους («Ο ύπνος τους µυρίζει πυρκαγιά») και τα αρώµατα που αναδίδουν τα εφηβικά κορµιά τους («Απ’ τη µασχάλη τους γλυκά στάζει το µοσχοκάρυδο»). Απ’ τη µασχάλη τους γλυκά στάζει το µοσχοκάρυδο – µυρίζει πυρκαγιά: Ο συνδυασµός του γλυκού αρώµατος µε το έντονο χρώµα σχηµατοποιεί τη ζωτικότητα της νεότητας και την ένταση του ερωτισµού.. Στάχυα ψηλά λυγίζουνε το µελαψό ουρανό: Λόγω της υψηλής θερµοκρασίας ο ουρανός έχει ένα θολό βαθυκόκκινο χρώµα («το µελαψό ουρανό»).  Χρόνος:  καλοκαίρι στις πιο θερµές µέρες του, ο ποιητής αναφέρεται στο µεσηµέρι, οπότε η ζέστη φτάνει στο αποκορύφωµά της. Τόπος:  ένα αλώνι διάσπαρτο από µαργαρίτες, στάχυα και κεχριά. Γλώσσα – Ύφος:  απλή, καθηµερινή, όχι όµως απλοϊκή, ακριβώς επειδή η αποκωδικοποίησή της προϋποθέτει συνειρµούς. Το ύφος είναι πυκνό, παραστατικό και σε ορισµένα σηµεία φτάνει στα όρια της επιτήδευσης. Μετρική:  Το ποίηµα ανήκει στη νεότερη ποίηση, οπότε δεν υπάρχουν οµοιόµορφοι στίχοι ούτε οµοιοκαταληξία και µέτρο. Υπάρχει εσωτερικός ρυθµός, που διευκολύνεται µε τη χρήση της διαδικασίας των συνειρµών. Εκφραστικά µέσα:  ❖ ΕΙΚΟΝΕΣ Οπτικές Το αλώνι µε τις µαργαρίτες («κάτω στης µαργαρίτας το αλωνάκι»), ο ιδρώτας του ήλιου («Ιδρώνει ο ήλιος»), το τρέµουλο του νερού («τρέµει το νερό»), τα σουσάµια του ήλιου που πέφτουν («Φωτιάς σουσάµια σιγοπέφτουνε»), τα στάχυα που λυγίζουν τον ουρανό («Στάχυα ψηλά λυγί- ζουνε το µελαψό ουρανό»), οι έφηβοι που κοιµούνται στα νταριά («Πέρα µέσ’ στα χρυσά νταριά κοιµούνται αγοροκόριτσα»), ο ήλιος που σπαρταράει στα δόντια («Στα δόντια τους ο ήλιος σπαρ- ταράει»). Ηχητική Ο χορός των µελισσόπουλων («Στήσαν χορό τρελό τα µελισσόπουλα»). Απτική Το αγκάλιασµα των εφήβων («Πέρα µέσ’ στα χρυσά νταριά … µυρίζει πυρκαγιά»). Οσφρητικές Η µυρωδιά της πυρκαγιάς («Ο ύπνος τους µυρίζει πυρκαγιά») και η µυρωδιά του µοσχοκάρυδου («Απ’ τη µασχάλη τους γλυκά στάζει το µοσχοκάρυδο»). Γευστική Η γλυκιά και έντονη γεύση του µοσχοκάρυδου («Απ’ τη µασχάλη τους γλυκά στάζει το µοσχοκά- ρυδο»). ❖ ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ «Στήσαν χορό τρελό τα µελισσόπουλα», «Ιδρώνει ο ήλιος», «τρέµει το νερό», «Στάχυα ψηλά λυγί- ζουνε το µελαψό ουρανό», «ο ήλιος σπαρταράει». ❖ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ «Φωτιάς σουσάµια», «µελαψό ουρανό», «χρυσά νταριά», «Ο ύπνος τους µυρίζει πυρκαγιά». ❖ ΚΛΙΜΑΚΩΤΟ «Στήσαν χορό τρελό τα µελισσόπουλα … Στάχυα ψηλά λυγίζουνε το µελαψό ουρανό» (για να φανεί η ένταση της ζέστης). ❖ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ «Στήσαν χορό τρελό τα µελισσόπουλα», «Ιδρώνει ο ήλιος τρέµει το νερό», «Φωτιάς σουσάµια σιγοπέ- φτουνε», «Στάχυα ψηλά λυγίζουνε το µελαψό ουρα- νό», «Ο ύπνος τους µυρίζει πυρκαγιά», «Στα δόντια τους ο ήλιος σπαρταράει», «Απ’ τη µασχάλη τους γλυκά στάζει το µοσχοκάρυδο». ❖ Έλλειψη στίξης: Στο ποίηµα δεν υπάρχουν σηµεία στίξης, εκτός από δύο τελείες. Βέβαια, όλοι οι στίχοι ξεκινούν µε κεφαλαίο γράµµα. Ο ποιητής θέλει να δηλώσει ότι κατά τη φωνητική απόδοση η πνοή του λόγου δεν επιτρέπεται να σταµατήσει, αλλά να κάνει ένα ανεπαίσθητο τσάκισµα. Ο ποιητής εκµεταλλεύεται όλες τις αισθήσεις, την όραση µε τα χρώµατα, την ακοή µε το χορό, την όσφρηση µε τις µυρωδιές, τη γεύση µε το µοσχοκάρυδο και την αφή µε το ερωτικό ξύπνηµα, και δηµιουργεί ένα ποίηµα που εξυµνεί τον έρωτα και τη χαρά µε πλαίσιο την ελληνική φύση και µάλιστα µέσα στην κάψα του καλοκαιρινού µεσηµεριού. Φύλλα εργασίας 1η ομάδα:  «Τζιτζίκια στήσαν το χορό» (1η στροφή) Ερωτήσεις: Να δώσετε έναν τίτλο στην πρώτη στροφή του ποιήματος. Ποια συναισθήματα σας προκαλεί η 1η στροφή και γιατί; Πώς συνδέονται τα παιδιά και η φύση στην 1η στροφή; Ποιες εικόνες ( ακουστικές, κινητικές, οπτικές, οσφρητικές)  κυριαρχούν στην 1η  στροφή; Εντοπίστε την προσωποποίηση στην 1η στροφή. Οι στίχοι της 1ης στροφής είναι ομοιόμορφοι; Υπάρχει στην 1η στροφή ομοιοκαταληξία;  2η ομάδα:  «Τζιτζίκια στήσαν το χορό» (2η στροφή) Ερωτήσεις: Να δώσετε έναν τίτλο στη δεύτερη στροφή του ποιήματος. Ποια συναισθήματα σας προκαλεί η 2η στροφή και γιατί; Ποια πρόσωπα κυριαρχούν στην2η στροφή και  σε ποια ψυχολογική διάθεση βρίσκονται; Να σχολιάσετε το χρώμα της πεταλούδας σε σχέση με τη διάθεση αυτή. Ποιες εικόνες ( ακουστικές, κινητικές, οπτικές, οσφρητικές) κυριαρχούν στην 2η  στροφή; Εντοπίστε τις μεταφορές στην 2η στροφή . Οι στίχοι της 2ης στροφής είναι ομοιόμορφοι; Υπάρχει στην 2η στροφή ομοιοκαταληξία; Φύλλα εργασίας 3η ομάδα:  «Κάτω στης µαργαρίτας το αλωνάκι»  (1η στροφή) Ερωτήσεις: Να δώσετε έναν τίτλο στην πρώτη στροφή του ποιήματος. Ποια συναισθήματα σας προκαλεί η 1η στροφή και γιατί; Ποια στοιχεία αναδεικνύουν την υψηλή θερμοκρασία της ατμόσφαιρας στην 1η στροφή; Ποιες εικόνες ( ακουστικές, κινητικές, οπτικές, οσφρητικές) κυριαρχούν στην 1η  στροφή; Εντοπίστε τις προσωποποιήσεις και τις μεταφορές  στην 1η  στροφή Οι στίχοι της 1ης στροφής είναι ομοιόμορφοι; Υπάρχει στην 1η στροφή ομοιοκαταληξία; Φύλλα εργασίας 4η ομάδα:  «Κάτω στης µαργαρίτας το αλωνάκι» (2η στροφή) Ερωτήσεις: Να δώσετε έναν τίτλο στη δεύτερη στροφή του ποιήματος. Ποια συναισθήματα σας προκαλεί η 2η στροφή και γιατί; Ποια πρόσωπα κυριαρχούν στην2η στροφή και  σε ποια ψυχολογική διάθεση βρίσκονται; Ποια χαρακτηριστικά της εφηβείας διακρίνετε; Ποιες εικόνες ( ακουστικές, κινητικές, οπτικές, οσφρητικές) κυριαρχούν στην 2η στροφή; Εντοπίστε τις μεταφορές στην 2η στροφή Οι στίχοι της 2ης στροφής είναι ομοιόμορφοι; Υπάρχει στην 2η στροφή ομοιοκαταληξία; Φύλλα εργασίας 5η ομάδα ( συνδυασμός δύο ποιημάτων) Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τα κοινά στοιχεία που διακρίνετε ανάμεσα στα δύο ποιήματα: Φύση Πρόσωπα- ζώα (σχέση μεταξύ τους) Χρόνος τόπος Συναισθήματα ηρώων Διάθεση ποιητών *  Τα στοιχεία αυτά αφορούν στο περιεχόμενο των δύο ποιημάτων.  Φύλλα εργασίας 6η ομάδα ( συνδυασμός δύο ποιημάτων) Να συμπληρώσετε τον πίνακα με  τα κοινά στοιχεία που διακρίνετε ανάμεσα στα δύο ποιήματα: Εικόνες Μεταφορές Προσωποποιήσεις Γλώσσα Ομοιοκαταληξία Ομοιότητα στροφών- στίχων Τα στοιχεία αυτά αφορούν στη μορφή των δύο ποιημάτων. ΠΗΓΗ http://filologikaek.blogspot.com/2017/01/blog-post.html   ΕΥΗ ΚΑΡΟΥΝΙΑ ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΒΙΝΤΕΟ ΚΑΙ  ΑΠΟΛΑΥΣΤΕ ΤΗΝ ΥΠΕΡΟΧΗΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥΣ.ΕΚΦΡΑΣΤΕ ΓΡΑΠΤΑ ΤΑΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΣΑΣ ΓΙ' ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ,ΤΟΥΗΧΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ. ΠΩΣ Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΔΙΝΕΙ ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤIΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΗΓΗ http://www.pilavakis.net/new_page_120.htm Τζιτζίκια στήσαν το χορό Η γλυκύτητα, η χαρά και η αισιοδοξία που χαρακτηρίζουν την παιδική ηλικία παίρνουν "σάρκα και οστά" μέσα από τις εικόνες της φύσης. Η φύση γίνεται τόπος ψυχαγωγίας για τα παιδιά και χώρος πίκρας για το «γερο κόσμο», που βασανίζεται και μοχθεί καθημερινά. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γ. Ρίτσος στη β' στροφή με τις ποιητικες εικόνες «πεταλούδα πορτοκαλιά και μαύρη» και «έπαιζε και κρυφόγνεφε τις πίκρας μαντιλάκι» δείχνει ότι η χαρά και η πίκρα συνυπάρχουν στα ανθρώπινα. - Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι Το εφηβικό σκίρτημα του έρωτα αποδίδεται ποιητικά μέσα από τους στίχους του Οδυσσέα Ελύτη. Αγόρια και κορίτσια γίνονται κοινωνοί του συναισθήματος της αγάπης, του έρωτα. Οι εικόνες από το φυσικό περιβάλλον βοηθούν, ώστε να γίνουν κατανοητά και αισθητά αυτά τα συναισθήματα. Λεξιλογική Προσέγγιση Τζιτζίκια στήσαν το χορό ντάλα [τουρκική λέξη (τροπικό επίρρημα)]: καταμεσήμερο αντήλιο (το): η τοποθέτηση του χεριού στο πρόσωπο για προστασία από τον ήλιο κρυφόγνεφε: έκανε κρυφά νοήματα Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι αλωνάκι: μικρός λιθόστρωτος χώρος, όπου γινόταν το αλώνισμα  σουσάμια: το φυτό σουσαμιά και οι σπόροι του μελαψό: το πολύ μελαχρινό, το σχεδόν μαύρο σπαρταράει: σφαδάζει, τραντάζεται σύγκορμο Βασικη ιδεα Η ομορφιά, η ζωντάνια, η χαρά που κυριαρχούν στη φύση, ανταποκρίνονται στην ανεμελιά, τη ζωντάνια, την ξεγνοιασιά των παιδιών και στο ερωτικό ξύπνημα των εφήβων. Διάρθρωση Το κάθε απόσπασμα μπορεί να χωριστεί σε δύο ενότητες: Τζιτζίκια στήσαν το χορό Α' ενότητα (Τζιτζίκια ... παλαμάκια): φύση και παιδιά. Β' ενότητα (Μια πεταλούδα ... μαντιλάκι): φύση και γερο-κόσμος. Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι Α' ενότητα (Κάτω στης μαργαρίτας ... μελαψό ουρανό): εικόνες του καλοκαιριού. Β' ενότητα (Πέρα μέσ' στα χρυσά νταριά ...το μοσχοκάρυόο): καλοκαίρι και εφηβεία. Ερμηνευτικη Προσεγγιση Τα δύο αποσπάσματα αναφέρονται στη σχέση των παιδιών με το φυσικό περιβάλλον. Η απλότητα, η ζωντάνια, η ομορφιά που κυριαρχούν στη φύση αντιστοιχούν στην ανεμελιά, τη χαρά, την αισιοδοξία, την ορμή για ζωή και παιχνίδι, που χαρακτηρίζει τα παιδιά και τους εφήβους. Έτσι, η φύση γίνεται τόπος που τα παιδιά εκφράζουν τη χαρά τους, παίζουν ανέμελα, χωρίς έγνοιες, περιορισμούς και υποχρεώσεις (που τους επιβάλλει η ζωή στο σπίτι, το σχολείο, το κοινωνικό περιβάλλον)· εμπνέονται απ' τη φύση, χαίρονται τη ζωή, την ομορφιά, τα χρώματα και τ' αρώματα, ελευθερώνουν το δυναμισμό που τους κατακλύζει, γνωρίζουν τη φιλία, την αγάπη, τον έρωτα, μαθαίνουν απ' τη φύση τα μυστικά της ζωής. Στο απόσπασμα του Γ. Ρίτσου, στη δεύτερη στροφή υπάρχει μια εικόνα και έννοια μελαγχολίας και πίκρας· η φύση είναι χώρος ανεμελιάς και χαράς για τα παιδιά αλλά και τόπος πίκρας για τους ηλικιωμένους, που ο σκληρός αγώνας και μόχθος της ζωής, αλλά ίσως και η βιολογική παρακμή, δεν τους αφήνουν να χαρούν τη φύση και τη ζωή γενικότερα (πεταλούδα διάφανη - της πίκρας μαντιλάκι) Μ' αυτήν την αντιδιαστολή ο Ρίτσος μας θυμίζει ότι στη ζωή δεν υπάρχει μόνον ανεμελιά και χαρά, αλλά ότι χαρά και πίκρα συνυπάρχουν. Στο απόσπασμα του Ελύτη συναντάμε πολλά απ' τα αγαπημένα του σύμβολα, με τα οποία απεικονίζει τη φύση, τη ζωή, τον άνθρωπο και τη σχέση τους. Η φύση αναγεννημένη την άνοιξη και το καλοκαίρι σπαρταράει από ζωντάνια, πλημμυρίζει χρώματα κι αρώματα, χαρά και παιχνίδι. Αυτό το σκηνικό ευνοεί την ορμή των νέων για έρωτα και ζωή, αλλά και την ξυπνάει. Οι νέοι γίνονται ένα με τη φύση (στα δόντια τους ο ήλιος σπαρταράει), απολαμβάνουν τα χρώματα και τ' αρώματα της (Απ' τη μασχάλη τους γλυκά στάζει το μοσχοκάρυδο), ακολουθούν τα διδάγματα της, γεύονται τη χαρά της αγάπης και συμμετέχουν στο ξαναγέννημα της φύσης και της ζωής. Και οι δύο ποιητές χρησιμοποιούν πλούσια και πετυχημένα εκφραστικά μέσα για να  αποδώσουν την ομορφιά και τη ζωντάνια της φύσης  : μεταφορές, πρσωποποιήσεις και συμβολισμούς (ιδρώνει ο ήλιος, ο ύπνος τους μυρίζει πυρκαγιά κ.λπ.) Τεχνικη του Εργου Τζιτζίκια στήσαν το χορό Ο Γιάννης Ρίτσος, προκειμένου να αποδώσει τα νοήματα του, ενεργοποιεί τις αισθήσεις του αναγνώστη: η όραση για τα χρώματα, η όσφρηση για τις μυρωδιές, η ακοή (παίζουν παλαμάκια). Γλώσσα: Η γλώσσα του ποιήματος είναι η δημοτική και με την απλότητα των λέξεων, που έχει χρησιμοποιήσει ο ποιητής, αποτυπώνονται επιτυχώς τα νοήματα του. Ύφος: Το ύφος του ποιήματος είναι απλό, ζωντανό, φυσικό και άμεσο, παραστατικό. Το ποίημα αποτελείται από δύο στροφές, μία τετράστιχη και μία δεύτερη εξάστιχη. Οι στίχοι εναλλάσσονται σε οκτασύλλαβους και εξασύλλαβους, ενώ ομοιοκαταληξία δεν υπάρχει και το μέτρο είναι ιαμβικό. Εκφραστικά μέσα:  1) Μεταφορές: στον γέρου κόσμου, κρυφόγνεφε της πίκρας μαντιλάκι. 2) Εικόνες: Τζιτζίκια στήσαν το χορό, παίζουν παλαμάκια, Μία πεταλούδα ... μαύρη, κι έπαιζε ... μαντιλάκι. 3) Μετωνυμία: και παίζουν παλαμάκια (αντί χτυπούν παλαμάκια). 4) Προσωποποίηση: γέρου κόσμου. Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι Μια πανδαισία ήχων, χρωμάτων, χορού, κεφιού και έρωτα με φόντο την ελληνική φύση χρησιμοποιούνται από τον Οδ. Ελύτη, για να εκφράσει τον εφηβικό έρωτα. Γλώσσα: Η γλώσσα του ποιήματος είναι η δημοτική, πλούσια κι εκφραστική. Ξεχωρίζει η συχνή χρήση της λέξης «ήλιος». Ύφος: Το ύφος του ποιήματος είναι παραστατικό, ευχάριστο, λυρικό, ειδυλλιακό, αισθησιακό. Μέτρο: Ο στίχος είναι ελεύθερος, δεν υπάρχει δηλαδή κάποιο συγκεκριμένο μέτρο, ούτε ομοιοκαταληξία, παρά μόνο ο εσωτερικός ρυθμός του ποιήματος. Εκφραστικά μέσα: 1) Προσωποποιήσεις: προσωποποιούνται ο ήλιος, το νερό, η φωτιά, τα μελισσόπουλα, ο κόσμος. 2) Παρηχήσεις: κυριαρχεί η παρήχηση του σ. 3) Μεταφορές: Στήσαν χορό τρελό τα μελισσόπουλα ..., Ο ύπνος τους μυρίζει πυρκαγιά, Απ' τη μασχάλη τους γλυκά στάζει το μοσχοκάρυδο . 4) Εικόνες: κυριαρχεί η εικόνα της φύσης με τα στοιχεία της: τον ήλιο, το νερό, τον ουρανό, τη μαργα­ρίτα, τα στάχυα, να την στολίζουν. Απαντησεις στις Ερωτησεις του Σχολικου Βιβλιου 1. Πώς συνδέονται στα δυο ποιήματα τα παιδιά και η φύση; Η φύση παρουσιάζεται στην καλοκαιρινή έξαρση της (ντάλα μεσημέρι, ιδρώνει ο ήλιος),  γεμάτη χαρά και ζωντάνια (Τζιτζίκια στήσαν χορό, Στήσαν χορό τρελό  τα μελισσόπουλα, Στα δόντια τους ο ήλιος σπαρταράει), ομορφιά, χρώματα  κι αρώματα (Μια πεταλούδα διάφανη, πορτοκαλιά και μαύρη, χρυσά νταριά,  μυρίζει πυρκαγιά, γλυκά στάζει το μοσχοκάρυδο). Τα παιδιά βρίσκουν  στη φύση το κατάλληλο περιβάλλον, για ν' αφήσουν να εκφραστούν  η χαρά και η δίψα τους για τη ζωή , η αισιοδοξία , η παιγνιώδης διάθεση τους , η μήυση στον έρωτα.   2.  Ποια κοινά στοιχεία στο περιεχόμενο και στη μορφή έχουν τα ποιήματα  του Γ. Ρίτσου και του Οδ. Ελύτη; Κοινό στοιχείο στο περιεχόμενο των δύο ποιημάτων, η περιγραφή του φυσικού  περιβάλλοντος, που ταιριάζει με την ψυχολογία των παιδιών, την εμπνέει  και την απελευθερώνει. Διαφορά υπάρχει στο ότι ο Γ. Ρίτσος αφιερώνει  μια στροφή και στην πίκρα, που γεννά η φύση στο γερο-κόσμο. 3.  Ποιες αισθήσεις μας κινητοποιούνται, προκειμένου να προσλάβουμε και  να απολαύσουμε τις ποιητικές εικόνες; Η πλούσια εικονοποιία των ποιημάτων απαιτεί κινητοποίηση όλων των αισθήσεων μας,  για να τις προσλάβουμε και να τις χαρούμε:  της όρασης (όλες οι ιδέες και τα συναισθήματα  των ποιητών μετουσιώνονται σε πρωτότυπες, μαγευτικές εικόνες), της ακοής  (Τζιτζίκια στήσαν χορό, Στήσαν χορό τρελό τα μελισσόπουλα - ο χορός τους  συνοδεύεται κι απ' το γνωστό βόμβο), όσφρησης (Ο ύπνος τους μυρίζει πυρκαγιά),  γεύσης (απ' τη μασχάλη τους γλυκά στάζει το μοσχοκάρυδό) αλλά και αφής  (στου γέρου κόσμου στάθηκε τα φρύδια επάνω - άγγιγμα). 4. Σε ποια σημεία φαίνεται η αισιόδοξη διάθεση των ποιητών; Στο ποίημα του Γ. Ρίτσου η αισιόδοξη διάθεση φαίνεται στην πρώτη στροφή,  όπου τα παιδιά στο χορό και τη γιορτή της φύσης χαίρονται και παίζουν ανέμελα. Στο ποίημα του Ελύτη η αισιοδοξία είναι διάχυτη σ' όλο τ' απόσπασμα.  Στην ομορφιά, την έξαρση, την αναγέννηση της φύσης συμμετέχουν  και οι νέοι, που γεύονται την ομορφιά της φύσης και του έρωτα. 5.         Πώς συνυπάρχουν μέσα στο ποίημα του Γ. Ρίτσου η χαρούμενη  και η πικρή διάσταση της ζωής; Τα παιδιά στην πρώτη στροφή παίζουν και χαίρονται ανέμελα εμπνεόμενα  απ' το τραγούδι των τζιτζικιών. Στη δεύτερη στροφή, αντίθετα, η ομορφιά  της φύσης προκαλεί αισθήματα μελαγχολίας σ' αυτούς, που είναι κουρασμένοι  απ' τη ζωή και δεν έχουν διάθεση να χαρούν τις ομορφιές της φύσης. Ο Γ. Ρίτσος  θυμόσοφα επισημαίνει ότι στο περιβάλλον, τη χαρούμενη και παιχνιδιάρα φύση,  άλλοι χαίρονται και άλλοι μελαγχολούν. Η χαρά συνυπάρχει με την πίκρα, αλήθεια  που ισχύει γενικά στα ανθρώπινα. 6. Πώς παρουσιάζει ο Οδ. Ελύτης στο ποίημα του την ηλικία της εφηβείας· Ο Ελύτης παρομομοιάζει την ηλικία της εφηβείας με την ομορφιά και την  ορμή και την έξαρση της φύσης (Ο ύπνος τους μυρίζει πυρκαγιά, Στα δόντια τους  ο ήλιος σπαρταράει, Απ' τη μασχάλη τους γλυκά στάζει το μοσχοκάρυδο). 7.  Βρείτε τις μεταφορές και τις προσωποποιήσεις που υπάρχουν στα ποιήματα.   Μεταφορές: στάθηκε αντήλιο, της πίκρας μαντιλάκι, Φωτιάς σουσάμια  χρυσά νταρια, ο ύπνος τους μυρίζει πυρκαγιά, Στα δόντια τους ο ήλιος σπαρταράει Απ τη μασχάλη τους γλυκά στάζει το μοσχοκάρυδο Προσωποποιήσεις : Τζιτζίκια στήσαν το χορό, στου γέρου κόσμου στάθηκε  τα φρύδια, Στησαν χορό τρελό τα μελισσόπουλα, Ιδρώνει ο ήλιος, τρέμει το νερό. ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/kse1sekneapolis/ss-4604864 ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΗΓΗ https://mnfilologos.wordpress.com/2013/04/30/ritsos_elytis_agymn/ Τζιτζίκια στήσαν το χορό ( Γ. Ρίτσος )- Κάτω στης μαργαρίτας τ’ αλωνάκι ( Οδ. Ελύτης ) – Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α’ Γυμνασίου Γιάννης Ρίτσος,Τζιτζίκια στήσαν το χορό  και Κάτω στης μαργαρίτας τ’ αλωνάκι,  Oδυσσέας Ελύτης   Τζιτζίκια στήσαν το χορό στο ντάλα μεσημέρι και στέκουν γύρω τα παιδιά και παίζουν παλαμάκια. Mια πεταλούδα διάφανη, πορτοκαλιά και μαύρη, στου γέρου κόσμου στάθηκε τα φρύδια επάνω, αντήλιο, κι έπαιζε και κρυφόγνεφε της πίκρας μαντιλάκι. Γ. Ρίτσος, Παιχνίδια τ’ ουρανού και του νερού, Kέδρος Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι Στήσαν χορό τρελό τα μελισσόπουλα Iδρώνει ο ήλιος τρέμει το νερό Φωτιάς σουσάμια σιγοπέφτουνε Στάχυα ψηλά λυγίζουνε το μελαψό ουρανό. […] Πέρα μέσ’ στα χρυσά νταριά κοιμούνται αγοροκόριτσα O ύπνος τους μυρίζει πυρκαγιά Στα δόντια τους ο ήλιος σπαρταράει Aπ’ τη μασχάλη τους γλυκά στάζει το μοσχοκάρυδο. O. Ελύτης, Ποίηση, Ίκαρος Κεντρική ιδέα : Επαφή παιδιών και εφήβων με τη φύση και τα συναισθήματα τους ( χαρά, αισιοδοξία, ελπίδα, ανεμελιά )  μέσα σ’ αυτό το καλοκαιρινό περιβάλλον. Αντίθεση με τα προβλήματα, τις δυσκολίες της ζωής των ενηλίκων ανθρώπων ( Γ. Ρίτσος ) και εφηβικό ερωτικό σκίρτημα ( Οδ. Ελύτης ) Χαρακτηριστικά νεωτερικής ποίησης : –  τα  ποιήματα έχουν πολλές συμβολικές λέξεις ( πολυσημία λέξεων, υπαινικτική ποίηση ) – τα ποιήματα δεν έχουν  ομοιοκαταληξία – δεν υπάρχει σταθερός αριθμός στίχων σε κάθε στροφή – δεν υπάρχει σταθερός αριθμός συλλαβών σε κάθε στροφή [ στο πρώτο ποίημα :   8 συλλαβές – 7 συλλαβές  ( ανά δύο στίχους ) = ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος , στο δεύτερο ποίημα υπάρχει ποικιλία ως προς τον αρθιμό των συλλαβών σε κάθε στίχο  ] . –  πολλές φορές το ποίημα γράφεται με τέτοιο τρόπο που θυμίζει πεζό λόγο, ενώ η στίξη είναι ακανόνιστη. –  εκφραστικά μέσα, σχήματα λόγου  :  εικόνες, μεταφορές,  προσωποποιήσεις  Προβληματισμοί : Παιδιά και νέοι :  Ποια επαφή έχουν, σήμερα, με το φυσικό περιβάλλον, ζώντας μέσα σε  απρόσωπες, χωρίς πράσινο, μεγαλουπόλεις και έχοντας μεγάλη εξάρτηση από τα ηλεκτρονικά μέσα ( κινητά, τηλεόραση, υπολογιστής, ηλεκτρονικά παιχνίδια ) ; Περιβαλλοντικά προβλήματα πόλεων (  θάλασσα, αέρας, γη ) και προβλήματα υγείας από τη ρύπανση- μόλυνση του περιβάλλοντος. Εξαφάνιση σπανίων ειδών ζώων, πουλιών, φυτών. Ανακύκλωση – κομποστοποίηση. Αδυναμία νέων να ξεχωρίζουν τα περισσότερα  είδη των ζώων, πουλιών και φυτών. ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ http://fliphtml5.com/xpqa/okmq/basic ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/mrsevi/ss-70922553