- Παρουσίαση του μαθήματος
Το μάθημα «Νεοελληνική Λογοτεχνία» στο Γυμνάσιο διδάσκεται δύο (2) ώρες την εβδομάδα με ελεύθερη επιλογή κειμένων από τον διδάσκοντα/τη διδάσκουσα. Το δίωρο αυτό, εφόσον ο διδάσκων/η διδάσκουσα το επιθυμεί και καταστεί δυνατό στο πλαίσιο του σχολικού προγράμματος, προτείνεται να είναι συνεχόμενο, προκειμένου να ολοκληρώνεται η αναγνωστική διαδικασία και η παραγωγή ατομικών και ομαδικών εργασιών και δραστηριοτήτων στη σχολική τάξη.
Εγχειρίδια διδασκαλίας
Για τη διδασκαλία του μαθήματος χρησιμοποιείται για κάθε τάξη το αντίστοιχο εγχειρίδιο «Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας». Αξιοποιούνται παράλληλα τα διαδραστικά σχολικά εγχειρίδια. Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να εμπλουτίζουν το υλικό των σχολικών εγχειριδίων με κείμενα και δραστηριότητες που ανταποκρίνονται στις γνωστικές ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών, προκειμένου να επιτύχουν καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα σύμφωνα με τους στόχους που θέτουν τα ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ (ΦΕΚ/303, τ. β΄/13-03-2003). Σε όλες τις τάξεις οι μαθητές/τριες ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν ως βιβλία αναφοράς την «Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και το «Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων». Διευκρινίζεται ότι τα βιβλία αυτά δεν προορίζονται για αυτόνομη διδασκαλία, αλλά έχουν ως στόχο να λειτουργήσουν συμβουλευτικά και συμπληρωματικά στο μάθημα της Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο.
3. Στοχοθεσία, δεξιότητες, μεθοδολογία του μαθήματος.
Το μάθημα της Λογοτεχνίας νοείται ως μάθημα κειμενοκεντρικό και μαθητοκεντρικό. Ως εκ τούτου, οι διδάσκοντες/διδάσκουσες χρειάζεται να αντιλαμβάνονται τη διδασκαλία του μαθήματος, όχι ως άθροισμα κειμένων και γνώσεων που πρέπει να δοθούν για απομνημόνευση, αλλά ως ένα σύνολο στόχωνπου αποβλέπουν: α) στην ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σχέσης των μαθητών/τριών με τα κείμενα και β) στην καλλιέργεια μίας ποικιλίας αναγνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων (ανάγνωση, ακρόαση, συγγραφή, κριτική, συγκριτική εξέταση κειμένων και οπτικών, θεατρική αναπαράσταση, μετουσίωση και μεταφορά συναισθημάτων σε νέο κείμενο, διερεύνηση των δυνατοτήτων της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης, παρουσίαση και υποστήριξη κειμένων, κλπ.) στο πλαίσιο μίας αναγνωστικής ομάδας.
Σε κάθε περίπτωση, ο/η εκπαιδευτικός οφείλει να αναδείξει την ανάγνωση των κειμένων ως τη βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η οργάνωση του μαθήματος. Όλες οι δραστηριότητες, που συνδέονται με αυτήν πριν από την ανάγνωση και μετά την ανάγνωση κειμένων, αποβλέπουν στη δημιουργία επαρκώναναγνωστών/στριών.
Ειδικότερα, οι δραστηριότητες πριν από την ανάγνωση μπορεί: α) να εξοικειώνουν τους μαθητές με έννοιες και ζητήματα που πραγματεύεται το κείμενο, β) να σκιαγραφούν το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο στο οποίο αυτό εγγράφεται, γ) να προετοιμάζουν τους μαθητές για ερωτήματα που θα απευθύνουν στα κείμενα που θα διαβάσουν. Οι εργασίες και οι δραστηριότητες μετά την ανάγνωση είναι ποικίλες και έχουν ως στόχο την εμβάθυνση και διαπραγμάτευση του νοήματος (αναλυτικότερα για τις δραστηριότητες βλ. παρακάτω).
Μέσα από την ανάγνωση, κατανόηση και παραγωγή λόγου για τα κείμενα, ενισχύεται η δημιουργική σχέση των μαθητών/τριών με τη λογοτεχνία. Αυτή η σχέση επιτρέπει στους/στις μαθητές/τριες να συνειδητοποιήσουν βαθύτερα τη σχέση της λογοτεχνίας με την ανθρώπινη εμπειρία και ως εκ τούτου να κατανοήσουν καλύτερα πτυχές του κόσμου στον οποίο ζούμε, του εαυτού μας, των ανθρώπινων σχέσεων, των χαρακτήρων, των πολιτισμών του παρελθόντος, βιώνοντας παράλληλα τη λογοτεχνία ως πηγή συναισθημάτων, εμπειριών, καλλιτεχνικών και διανοητικών ερεθισμάτων.
4. Επιλογή κειμένων, διδακτικός χρόνος
Η ευελιξία και η δυνατότητα επιλογών λογοτεχνικών κειμένων από τον/την εκπαιδευτικό επιτρέπει τη διαχείριση του διδακτικού υλικού και του διδακτικού χρόνου ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της σχολικής τάξης. Σε κάθε περίπτωση, η ανάγνωση, η εμβάθυνση, η παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου, οι ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες πάνω σε δέκα (10) τουλάχιστον κείμενα είναι στόχος εφικτός. Για κάθε κείμενο αντιστοιχούν πέντε περίπου διδακτικές ώρες. Στον χρόνο αυτό γίνεται η προσέγγιση των κειμένων, η γραφή και η παρουσίαση ομαδικών εργασιών στη σχολική τάξη. Κατά συνέπεια, αναμένεται να διδαχθούν δέκα (10) τουλάχιστον κείμενα σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους.
Στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού του μαθήματος που προωθεί τη φιλαναγνωσία, προτείνεται ο προγραμματισμός της διδασκαλίας να μην εστιάζει σε μεμονωμένα κείμενα, αλλά να οργανώνεται σε ομάδες κειμένων με βάση κριτήρια όπως το θέμα, το είδος, την ιστορική περίοδο κ.ά.. Πριν από την επιλογή των κειμένων, οι εκπαιδευτικοί είναι χρήσιμο να διερευνούν τις αναγνωστικέςεμπειρίες των μαθητών/τριών. Στη συνέχεια, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα αυτά, πρέπει να προχωρούν στην από κοινού επιλογή των κειμένων (στην περίπτωση που το μάθημα έχει ανατεθεί σε δύο ή περισσότερους διδάσκοντες σε μία τάξη), με όποιες διαφοροποιήσεις κρίνουν αναγκαίες ανάλογα με το επίπεδο αναγνωστικής εμπειρίας των μαθητών/τριών. Επίσης, είναι δυνατόν η επιλογήτων κειμένων να γίνεται με τη συμμετοχή των μαθητών-αναγνωστών. Σημειώνεται πως η συνεξέταση κειμένων ενδείκνυται τόσο κατά την παραδοσιακή διδασκαλία μέσα από τη σύγκριση κειμένων του σχολικού εγχειριδίου με ίδια θεματική, όσο και κατά την περίπτωση που ο διδάσκων επιλέγει την οργάνωση και μεθόδευση της διδασκαλίας με τρόπο ανάλογο των διδακτικών αρχών και πρακτικών που κατατέθηκαν στο πλαίσιο του Πιλοτικού Προγράμματος Σπουδών για τη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση. (http://ebooks.edu.gr/info/newps) και το οποίο προτείνεται ως συμπληρωματικό προς το ισχύον ΠΣ. Στην περίπτωση αυτή περισσότερα κείμενα του σχολικού εγχειριδίου συνεξετάζονται στο πλαίσιομίας θεματικής ενότητας και η μεθόδευση εργασίας μπορεί να ακολουθήσει τη μεθόδευση ενός project.
5. Δραστηριότητες
Η ανάγνωση των κειμένων αποτελεί το κεντρικό σημείο της διδακτικής διαδικασίας στο μάθημα της Λογοτεχνίας. Η κατανόηση και η ανταπόκριση στο κείμενο πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο του διδακτικού σχεδιασμού. Για τον λόγο αυτό, οι εκπαιδευτικοί σε όλες τις τάξεις προτείνεται να εστιάζουν αρχικά, κατά τον σχεδιασμό της διδασκαλίας τους, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων κατανόησηςλογοτεχνικού κειμένου με την αξιοποίηση μίας σειράς δραστηριοτήτων. Οι ανάγκες των μαθητών/τριών και η ιδιαιτερότητα της σχολικής τάξης οδηγούν τον/την εκπαιδευτικό στην επιλογή των προσφορότερων από αυτές (Αναλυτικά για δεξιότητες και δραστηριότητες κατά την ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων βλ. Πρόγραμμα Σπουδών για τη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας). Προτείνονται δραστηριότητες που βοηθούν αρχικά τους μαθητές/τριες:
- Να εντοπίζουν βασικές πληροφορίες που περιέχονται στο κείμενο (χώρος, χρόνος, πρόσωπα, σκηνικό, κοινωνικό πλαίσιο δράσης των ηρώων).
- Να παρακολουθούν τη δράση ενός ήρωα, την πιθανή εξέλιξη του χαρακτήρα του, την αλληλεξάρτησή του από το περιβάλλον.
- Να εντοπίζουν το πρόβλημα που κατευθύνει τη δράση των αφηγηματικών ηρώων.
- Να παρακολουθούν τη δράση των ηρώων συγκριτικά.
- Να κατανοούν την περιγραφή μίας εικόνας ή ενός προσώπου.
- Να συνδέουν το κείμενο με ιστορικές και κοινωνικές παραμέτρους αξιοποιώντας τα εισαγωγικά σημειώματα.
- Να απαντούν στην ερώτηση: Ποιος μιλά, ποιος είναι ο αφηγητής;
- Να κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο συλλειτουργεί η εικόνα και ο λόγος, όπου αυτό απαιτείται.
- Να εξοικειωθούν με βασικά στοιχεία των ποιητικών μορφών (στίχος, ρυθμός, μέτρο, ομοιοκαταληξία, ελεύθερος στίχος, κλπ).
- Να διακρίνουν και να κατανοούν την αξιοποίηση εκφραστικών μέσων, κ.ά. Όλα τα παραπάνω σημεία τεκμηριώνονται με βάση στοιχεία του κειμένου. Υπενθυμίζεται πως η σχηματοποίηση των ζητουμένων βοηθά πολλούς μαθητές/τριες στην παρακολούθηση μίας αφήγησης, ενός χαρακτήρα ή μίας περιγραφής (π.χ. η παράθεση των σταδίων της ιστορίας και της δράσης ενός ήρωα σε παράταξη).
Στη συνέχεια, προτείνονται δραστηριότητες που επιτρέπουν τους μαθητές/τριες να:
- Σχολιάζουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με βάση είτε τα κειμενικά συμφραζόμενα είτε τα ιστορικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα της εποχής παραγωγής ή πρόσληψης του κειμένου.
- Συγκρίνουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο/α με αυτές του σήμερα.
- Σχολιάζουν την οπτική γωνία του συγγραφέα και διακρίνουν τους τρόπους που διαμορφώνουν αυτήν την οπτική αξιοποιώντας κειμενικά δεδομένα.
- Συσχετίζουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με προσωπικές εμπειρίες, βιώματα, συναισθήματα.
- Προσεγγίζουν κριτικά σημεία του κειμένου ως προς τη μορφή και το περιεχόμενό του.
Υπενθυμίζεται πως η αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας δίνει πολλές δυνατότητες για τη συνομιλία των λογοτεχνικών κειμένων με τις άλλες τέχνες (ζωγραφική, μουσική, δραματοποίηση, κινηματογραφική απεικόνιση, κ.ά.), ενώ παράλληλα διευρύνει την ποικιλία των δραστηριοτήτων.
Τονίζεται πως σε όλες τις τάξεις οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εστιάζουν και στην παραγωγή λόγου εκ μέρους των μαθητών-αναγνωστών για κάθε κείμενο. Οι δραστηριότητες παραγωγής λόγου απορρέουν από το λογοτεχνικό/α κείμενο/α που διαβάζουν οι μαθητές/τριες και μπορούν να είναι:
- Αναγνωστικής ανταπόκρισης (με την έννοια ότι οι μαθητές/τριες παράγουν λόγο που προκύπτει από τα ζητήματα που εξετάστηκαν στην τάξη και συνδέονται με τις παραπάνω δραστηριότητες)
- Δημιουργικής γραφής (αναδιήγηση τμήματος της ιστορίας με άλλη οπτική, δημιουργία νέας σκηνής στην οποία ο αναγνώστης συναντιέται με τον ήρωα, αλλαγή του τέλους της ιστορίας, κείμενο-παρουσίαση, κ.λπ.).
6. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Βιωματικές Δράσεις στην Α΄ Γυμνασίου
Ειδικότερα για την Α΄ Γυμνασίου είναι πολύ σημαντικό να αξιοποιηθεί το μάθημα της Λογοτεχνίας (όπως και το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας) για μία ομαλότερη προσαρμογή των μαθητών/τριών στη νέα σχολική βαθμίδα (βλ. παρακάτω ενδεικτικό παράδειγμα 1). Η αξιοποίηση του αναγνωστικού παρελθόντος των μαθητών/τριών μέσα από μία βιωματική δράση, επιτρέπει την ομαλότερη προσαρμογή στο νέο σχολικό περιβάλλον, λειτουργώντας παράλληλα ως εισαγωγή στο μάθημα της Λογοτεχνίας. Ο προνομιακός χώρος της λογοτεχνίας επιτρέπει την κατάθεση συναισθημάτων, εμπειριών και απόψεων μέσα από την ασφαλή απόσταση που προσφέρει η λογοτεχνική αναπαράσταση, γεγονός που αποφορτίζει και αποσαφηνίζει το προσωπικό βίωμα, ενώ παράλληλα επιτρέπει τη συμμετοχή όλων των μαθητών/τριών σε μία ομαδική δραστηριότητα. Για το προτεινόμενο project μπορεί να αξιοποιηθεί η θεματική ενότητα: Σχολική ζωή, όπως έχει κατατεθεί στο Πιλοτικό Πρόγραμμα για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στο α΄ τρίμηνο στην Α΄ τάξη (http://ebooks.edu.gr/info/newps/Γλώσσα- Λογοτεχνία/ Οδηγός Νεοελληνικής Γλώσσας για Δημοτικό και Γυμνάσιο/pdf).
Για να δείτε το αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και τις οδηγίες σε μορφή pdf για την Α’ Γυμνασίου πατήστε ΕΔΩ.
Αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και τις οδηγίες
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
1. Παρουσίαση του μαθήματος
Το μάθημα «Νεοελληνική Λογοτεχνία» στο Γυμνάσιο διδάσκεται δύο (2) ώρες την
εβδομάδα με ελεύθερη επιλογή κειμένων από τον διδάσκοντα/τη διδάσκουσα.
Το δίωρο
αυτό, εφόσον ο διδάσκων/η διδάσκουσα το επιθυμεί και καταστεί δυνατό στο πλαίσιο του
σχολικού προγράμματος, προτείνεται να είναι συνεχόμενο, προκειμένου να ολοκληρώνεται
η αναγνωστική διαδικασία και η παραγωγή ατομικών και ομαδικών εργασιών και
δραστηριοτήτων στη σχολική τάξη.
2. Εγχειρίδια διδασκαλίας
Για τη διδασκαλία του μαθήματος χρησιμοποιείται για κάθε τάξη το αντίστοιχο εγχειρίδιο
«Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας».
Αξιοποιούνται παράλληλα τα διαδραστικά σχολικά
εγχειρίδια.
Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να εμπλουτίζουν το υλικό των
σχολικών εγχειριδίων με κείμενα και δραστηριότητες που ανταποκρίνονται στις γνωστικές
ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών, προκειμένου να επιτύχουν καλύτερα
μαθησιακά αποτελέσματα σύμφωνα με τους στόχους που θέτουν τα ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ
(ΦΕΚ/303, τ. β΄/13-03-2003).
Σε όλες τις τάξεις οι μαθητές/τριες ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν ως βιβλία αναφοράς την «Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και το «Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων».
Διευκρινίζεται ότι τα βιβλία αυτά δεν προορίζονται για
αυτόνομη διδασκαλία, αλλά έχουν ως στόχο να λειτουργήσουν συμβουλευτικά και
συμπληρωματικά στο μάθημα της Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο.
3. Στοχοθεσία, δεξιότητες, μεθοδολογία του μαθήματος.
Το μάθημα της Λογοτεχνίας νοείται ως μάθημα κειμενοκεντρικό και μαθητοκεντρικό.
Ως εκ
τούτου, οι διδάσκοντες/διδάσκουσες χρειάζεται να αντιλαμβάνονται τη διδασκαλία του
μαθήματος, όχι ως άθροισμα κειμένων και γνώσεων που πρέπει να δοθούν για
απομνημόνευση, αλλά ως ένα σύνολο στόχων που αποβλέπουν:
α) στην ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σχέσης των μαθητών/τριών με τα κείμενα και
β) στην καλλιέργεια μίας ποικιλίας αναγνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων
(ανάγνωση, ακρόαση,
συγγραφή, κριτική, συγκριτική εξέταση κειμένων και οπτικών, θεατρική αναπαράσταση,
μετουσίωση και μεταφορά συναισθημάτων σε νέο κείμενο, διερεύνηση των δυνατοτήτων
της γλώσσας ως μέσου προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης, παρουσίαση και
υποστήριξη κειμένων, κλπ.) στο πλαίσιο μίας αναγνωστικής ομάδας.
Σε κάθε περίπτωση, ο/η εκπαιδευτικός οφείλει να αναδείξει την ανάγνωση των κειμένων ως τη βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η οργάνωση του μαθήματος. Όλες οι δραστηριότητες, που συνδέονται με αυτήν πριν από την ανάγνωση και μετά την ανάγνωση κειμένων, αποβλέπουν στη δημιουργία επαρκών αναγνωστών/στριών.
Ειδικότερα, οι δραστηριότητες πριν από την ανάγνωση μπορεί:
α) να εξοικειώνουν τους
μαθητές με έννοιες και ζητήματα που πραγματεύεται το κείμενο,
β) να σκιαγραφούν το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο στο οποίο αυτό εγγράφεται,
γ) να προετοιμάζουν τους μαθητές για ερωτήματα που θα απευθύνουν στα κείμενα που θα διαβάσουν.
Οι εργασίες και οι δραστηριότητες μετά την ανάγνωση είναι ποικίλες και έχουν ως στόχο την εμβάθυνση και διαπραγμάτευση του νοήματος (αναλυτικότερα για τις δραστηριότητες βλ. παρακάτω).
Μέσα από την ανάγνωση, κατανόηση και παραγωγή λόγου για τα κείμενα, ενισχύεται η δημιουργική σχέση των μαθητών/τριών με τη λογοτεχνία.
Αυτή η σχέση επιτρέπει στους/στις μαθητές/τριες να συνειδητοποιήσουν βαθύτερα τη σχέση τ οδηγούν τον/την εκπαιδευτικό στην επιλογή των προσφορότερων από αυτές
(Αναλυτικά
για δεξιότητες και δραστηριότητες κατά την ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων βλ.
Πρόγραμμα Σπουδών για τη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας).
Προτείνονται δραστηριότητες
που βοηθούν αρχικά τους μαθητές/τριες:
Να εντοπίζουν βασικές πληροφορίες που περιέχονται στο κείμενο (χώρος, χρόνος, πρόσωπα, σκηνικό, κοινωνικό πλαίσιο δράσης των ηρώων).
Να παρακολουθούν τη δράση ενός ήρωα, την πιθανή εξέλιξη του χαρακτήρα του, την αλληλεξάρτησή του από το περιβάλλον.
Να εντοπίζουν το πρόβλημα που κατευθύνει τη δράση των αφηγηματικών ηρώων.
Να παρακολουθούν τη δράση των ηρώων συγκριτικά.
Να κατανοούν την περιγραφή μίας εικόνας ή ενός προσώπου.
Να συνδέουν το κείμενο με ιστορικές και κοινωνικές παραμέτρους αξιοποιώντας τα εισαγωγικά σημειώματα.
Να απαντούν στην ερώτηση: Ποιος μιλά, ποιος είναι ο αφηγητής;
Να κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο συλλειτουργεί η εικόνα και ο λόγος, όπου αυτό απαιτείται.
Να εξοικειωθούν με βασικά στοιχεία των ποιητικών μορφών (στίχος, ρυθμός, μέτρο, ομοιοκαταληξία, ελεύθερος στίχος, κλπ).
Να διακρίνουν και να κατανοούν την αξιοποίηση εκφραστικών μέσων, κ.ά.
Όλα τα παραπάνω σημεία τεκμηριώνονται με βάση στοιχεία του κειμένου.
Υπενθυμίζεται πως η σχηματοποίηση των ζητουμένων
βοηθά πολλούς μαθητές/τριες στην
παρακολούθηση μίας αφήγησης, ενός χαρακτήρα ή μίας περιγραφής (π.χ. η
παράθεση των σταδίων της ιστορίας και της δράσης ενός ήρωα σε παράταξη).
Στη συνέχεια, προτείνονται δραστηριότητες που επιτρέπουν τους μαθητές/τριες να:
Σχολιάζουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με
βάση είτε τα κειμενικά συμφραζόμενα είτε τα ιστορικά και ιδεολογικά
συμφραζόμενα της εποχής παραγωγής ή πρόσληψης του κειμένου.
Συγκρίνουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο/α με αυτές του σήμερα.
Σχολιάζουν την οπτική γωνία του συγγραφέα και διακρίνουν τους τρόπους που διαμορφώνουν αυτήν την οπτική αξιοποιώντας κειμενικά δεδομένα.
Συσχετίζουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με προσωπικές εμπειρίες, βιώματα, συναισθήματα.
Προσεγγίζουν κριτικά σημεία του κειμένου ως προς τη μορφή και το περιεχόμενό του.
Υπενθυμίζεται πως η αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας δίνει πολλές δυνατότητες για τη συνομιλία των λογοτεχνικών κειμένων με τις άλλες τέχνες (ζωγραφική, μουσική, δραματοποίηση, κινηματογραφική απεικόνιση, κ.ά.), ενώ παράλληλα διευρύνει την ποικιλία των δραστηριοτήτων.
Παραγωγή λόγου
Τονίζεται πως σε όλες τις τάξεις οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εστιάζουν και στην παραγωγή
λόγου εκ μέρους των μαθητών-αναγνωστών για κάθε κείμενο.
Οι δραστηριότητες παραγωγής λόγου απορρέουν από το λογοτεχνικό/α κείμενο/α που διαβάζουν οι μαθητές/τριες και μπορούν να είναι:
Αναγνωστικής ανταπόκρισης (με την έννοια ότι οι μαθητές/τριες παράγουν λόγο που προκύπτει από τα ζητήματα που εξετάστηκαν στην τάξη και συνδέονται με τις παραπάνω δραστηριότητες)
Δημιουργικής γραφής (αναδιήγηση τμήματος της ιστορίας με άλλη οπτική,
δημιουργία νέας σκηνής στην οποία ο αναγνώστης συναντιέται με τον
ήρωα, αλλαγή του τέλους της ιστορίας, κείμενο-παρουσίαση, κ.λπ.).
6. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Βιωματικές Δράσεις στην Α΄ Γυμνασίου
Ειδικότερα για την Α΄ Γυμνασίου είναι πολύ σημαντικό να αξιοποιηθεί το μάθημα της
Λογοτεχνίας (όπως και το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας)
για μία ομαλότερη
προσαρμογή των μαθητών/τριών στη νέα σχολική βαθμίδα (βλ. παρακάτω ενδεικτικό
παράδειγμα
1). Η αξιοποίηση του αναγνωστικού παρελθόντος των μαθητών/τριών μέσα
από μία βιωματική δράση, επιτρέπει την ομαλότερη προσαρμογή στο νέο σχολικό
περιβάλλον, λειτουργώντας παράλληλα ως εισαγωγή στο μάθημα της Λογοτεχνίας.
Ο
προνομιακός χώρος της λογοτεχνίας επιτρέπει την κατάθεση συναισθημάτων, εμπειριών
και απόψεων μέσα από την ασφαλή απόσταση που προσφέρει η λογοτεχνική
αναπαράσταση, γεγονός που αποφορτίζει και αποσαφηνίζει το προσωπικό βίωμα, ενώ
παράλληλα επιτρέπει τη συμμετοχή όλων των μαθητών/τριών σε μία ομαδική
δραστηριότητα.
Project
Για το προτεινόμενο project μπορεί να αξιοποιηθεί η θεματική ενότητα:
Σχολική ζωή, όπως έχει κατατεθεί στο Πιλοτικό Πρόγραμμα για τη διδασκαλία της
λογοτεχνίας στο α΄ τρίμηνο στην Α΄ τάξη ( http://ebooks.edu.gr/info/newps/ΓλώσσαΛογοτεχνία/
Οδηγός Νεοελληνικής Γλώσσας για Δημοτικό και Γυμνάσιο/pdf).
7. Η ιστορική διάταξη της ύλης στη Γ΄ Γυμνασίου Στην Γ΄ Γυμνασίου η οργάνωση του σχολικού εγχειριδίου γίνεται με βάση την ιστορική διάταξη της ύλης.
Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, η διδασκαλία της ιστορίας της λογοτεχνίας ταυτίζεται με την παρακολούθηση μίας σειράς αποσπασμάτων ή αυτοτελών κειμένων τα οποία παρατάσσονται στο εγχειρίδιο με χρονολογική σειρά.
Ωστόσο, η σύγχρονη θεωρία περί ιστοριογραφίας της λογοτεχνίας έχει διευρύνει την έννοια της ιστορικότητας (ιστορία του λογοτεχνικού θεσμού, του συγγραφέα, του αναγνώστη).
Αυτό επιτρέπει την ιστορική
προσέγγιση της λογοτεχνίας με άλλη οπτική.
Η ανάδειξη της ιστορικότητας ενός θέματος, η
ανάδειξη της ιστορικότητας των ποικίλων παραμέτρων του λογοτεχνικού φαινομένου ή η
ιστορικότητα των λογοτεχνικών ειδών δίνουν νέες δυνατότητες για τη μεθόδευση του
μαθήματος, με την ιστορία πάντοτε παρούσα (βλ. παραδείγματα ανάλογης διδασκαλίας
στο
Πρόγραμμα Σπουδών για τη διδασκαλία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας «Στάσεις ζωής σε ποιητικά κείμενα», «Χιούμορ και σάτιρα», «Άτομο και κοινωνία»), (http://ebooks.edu.gr/info/newps/Γλώσσα- Λογοτεχνία/ Οδηγός Νεοελληνικής Γλώσσας για Δημοτικό και Γυμνάσιο/pdf, σ. 171-174).
Φυσικά, η παραδοσιακή γραμμική παρακολούθηση της ιστορικής εξέλιξης της λογοτεχνικής παραγωγής δεν αποκλείεται σε καμία περίπτωση.
8. Ανάγνωση ολόκληρου βιβλίου
Σε όλες τις τάξεις προτείνεται να οργανώνονται δραστηριότητες που προωθούν τη φιλαναγνωσία
. Στο πλαίσιο αυτό, οι μαθητές/τριες μπορούν να διαβάζουν στη διάρκεια του
σχολικού έτους ένα ή δύο λογοτεχνικά βιβλία είτε του ίδιου/της ίδιας συγγραφέα είτε του
ίδιου θέματος είτε του ίδιου είδους.
(Για μία ενδεικτική πρόταση ανάγνωσης και
επεξεργασίας ολόκληρου λογοτεχνικού κειμένου, βλ. Παράρτημα).
Σκόπιμο είναι κατά την
επιλογή του βιβλίου να λαμβάνονται υπόψη και οι αναγνωστικές προτιμήσεις των εφήβωναναγνωστών.
Μπορεί είτε όλοι οι μαθητές/τριες να διαβάζουν διαφορετικά βιβλία, είτε να
γίνεται ανάγνωση κοινού βιβλίου ανά ομάδες.
Την ανάγνωση του βιβλίου μπορούν να συνοδεύουν και άλλου είδους δραστηριότητες, όπως πρόσκληση του συγγραφέα, δραστηριότητες δημιουργικής γραφής, δραματοποίηση κ.ά.
Σε κάθε περίπτωση, οι δραστηριότητες αυτές εντάσσονται στη μαθησιακή διαδικασία και αξιολογείται η συμμετοχή των μαθητών/τριών από τον/την εκπαιδευτικό.
Επισημαίνεται ότι η
συγκεκριμένη δραστηριότητα αποτελεί κριτήριο αξιολόγησης των μαθητών/τριών, ωστόσο
τα λογοτεχνικά βιβλία δε συμπεριλαμβάνονται στην ύλη των εξετάσεων της περιόδου
Μαΐου-Ιουνίου.
Σε όλες τις τάξεις οι εκπαιδευτικοί καλό είναι να συνεργάζονται όχι μόνο οριζόντια αλλά και κάθετα, ώστε να συνδιαμορφώνουν ένα πλαίσιο δράσης για την προώθηση της φιλαναγνωσίας σε επίπεδο σχολικής μονάδας.
Πετυχημένη είναι εκείνη η ανάγνωση και παρουσίαση βιβλίου, η οποία επιτρέπει στον μαθητή:
α) να αντλεί βασικές πληροφορίες για το πού, πότε, εκτυλίσσεται η ιστορία, ποιοι είναι οι
βασικοί ήρωες, ποιος μιλά, ποιος είναι ο αφηγητής, ποια η εξέλιξη της ιστορίας, ποιο το
θέμα, οι ιδέες που διατυπώνονται
β) να συσχετίζει τα κείμενα με τα ιστορικά και κοινωνικά συμφραζόμενα
γ) να εκφράζει προσωπικές εκτιμήσεις δικές του σκέψεις, συναισθήματα, ερμηνείες και να θέτει θέματα προς συζήτηση
δ) να συνδέει και να συγκρίνει τα κείμενα με άλλα κείμενα και καλλιτεχνικές δημιουργίες ε) να εξετάζει το κείμενο με κριτική διάθεση, να αξιολογεί ιδέες, πράξεις και χαρακτήρες, να εντοπίζει αντιφάσεις, προκαταλήψεις και στερεότυπα.
9. Αξιολόγηση
Οι μαθητές/τριες αξιολογούνται σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς για τη γενικότερη συμμετοχή τους στο μάθημα, για τις ατομικές ή/και ομαδικές εργασίες τους.
Η αξιολόγηση του μαθήματος της λογοτεχνίας πρέπει να εκτιμά την παραγωγή προσωπικών εργασιών πάνω στο κείμενο και να απομακρύνεται σταδιακά από τη λογική της αναπαραγωγής έτοιμων απαντήσεων.
Σε κάθε περίπτωση, οι απαντήσεις των μαθητών/τριών σε ερωτήματα που τίθενται και στα ωριαία διαγωνίσματα δεν πρέπει να βασίζονται σε απομνημόνευση γνώσεων, αλλά σε αξιοποίηση του κειμένου και πληροφοριών που προτάσσονται για το κείμενο, τον δημιουργό, την εποχή, το είδος του κειμένου.
Ενδεικτικοί διαδικτυακοί όροι για διδακτική αξιοποίηση στο μάθημα της Λογοτεχνίας
Πρωτέας: Εκπαιδευτικά σενάρια για τα γλωσσικά μαθήματα. http://proteas.greeklanguage.gr/
Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα. http://www.greeklanguage.gr/greekLang/literature/index.html
Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα και τη Γλωσσική Εκπαίδευση. http://www.greeklanguage.gr/digitalResources/index.html
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού. http://www.snhell.gr/
ΠΟΘΕΓ: Πολιτιστικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας.
http://www.potheg.gr/
Ενδεικτικά σενάρια για τη Λογοτεχνία της Α΄ τάξης σε συνδυασμό με τις βιωματικές δράσεις:
α) Μαρία Τολυμένου "Ζω και γνωρίζω το γυμνάσιο" στο
http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=1251
β) Μαρίνα Αρετάκη "Διαπροσωπικές σχέσεις συμμαθητών" στο http://proteas.greeklanguage.gr/scenario.html?sid=3589
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΜΕΘΟΔΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Στόχοι:
Η εισαγωγή στο μάθημα της Λογοτεχνίας μέσα από την αξιοποίηση του
αναγνωστικού παρελθόντος των μαθητών/τριών.
Η γνωριμία των μαθητών/τριών στη νέα σχολική τάξη με την αξιοποίηση της σχολικής βιβλιοθήκης ή/και ψηφιακής βιβλιοθήκης (ενδεικτικά: βλ. ΕΚΕΒΙ) και των περιεχομένων του σχολικού εγχειριδίου.
Η ομαλότερη προσαρμογή των μαθητών/τριών στο νέο σχολικό περιβάλλον μέσα από την αξιοποίηση των βιωματικών δράσεων. Περιεχόμενα Τα αναγνώσματα των μαθητών/τριών.
Βιβλία της σχολικής ή ψηφιακής βιβλιοθήκης (στη δεύτερη περίπτωση αξιοποιείται το εργαστήριο Πληροφορικής).
Το σχολικό εγχειρίδιο.
Μεθόδευση της εργασίας
Η εργασία οργανώνεται ως project διάρκειας 10-12 περίπου ωρών.
Θέμα της συζήτησης:
«Τα κείμενα που θυμόμαστε»
Α΄ φάση
Oι μαθητές/τριες καλούνται να μιλήσουν, ελεύθερα και χωρίς προετοιμασία, για κείμενα
που διάβασαν (στο βιβλίο της Γλώσσας/στο Ανθολόγιο του Δημοτικού σχολείου είτε μόνοι
τους) και να εξηγήσουν για ποιο λόγο τα θυμούνται.
Η δραστηριότητα γίνεται στη σχολική τάξη ή στη σχολική βιβλιοθήκη και ακολουθεί αρχές της βιωματικής μάθησης, καθώς αξιοποιεί τη μαθητική εμπειρία, αποφεύγει την παραδοσιακή μετωπική διδασκαλία και εμπλέκει ενεργά το σύνολο της σχολικής τάξης
18. Οι απαντήσεις των μαθητών/τριών στην αρχική ερώτηση διαμορφώνουν τα κριτήρια επιλογής βιβλίων.
Ενδεικτικά, οι μαθητές/τριες απαντούν:
Θυμόμαστε και διαλέγουμε βιβλία και κείμενα, επειδή μας αρέσει το θέμα,
επειδή ταυτιζόμαστε ή θαυμάζουμε ή λυπόμαστε τον ήρωα και την ηρωίδα,, επειδή το
κείμενο μας μιλά για σύγχρονα προβλήματα, επειδή μας μεταφέρει σε άλλες εποχές, κ.λπ.
Η καταγραφή των παρατηρήσεων των μαθητών/τριών και ο εμπλουτισμός των απαντήσεων
από τον/την εκπαιδευτικό αποτελεί έναν αποτελεσματικό τρόπο εισαγωγής στο μάθημα
της Λογοτεχνίας.
Β΄ φάση
Οι μαθητές/τριες εργάζονται γραπτά στην τάξη και αιτιολογούν τις επιλογές τους.
Οι
εργασίες, αν και πρωτόλειες, αποτελούν μία πρώτη εργασία βιβλιοπαρουσίασης του
βιβλίου ή κειμένου το οποίο θυμούνται ή προτιμούν.
Προτείνεται, επίσης, η αξιοποίηση δημιουργικής γραφής με θέματα: Συναντώ τον ήρωα του κειμένου, αλλάζω το τέλος της
18 Εναλλακτικά, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει από τους μαθητές/τριες
να διαλέξουν ένα
βιβλίο από τη σχολική ή/και ψηφιακή βιβλιοθήκη (βλ. ΕΚΕΒΙ) και να αιτιολογήσουν με βάση τον τίτλο
και το οπισθόφυλλο ποιο θα επέλεγαν.
Τον ίδιο στόχο καλύπτει και η «περιήγηση» και η επιλογή κειμένων του εγχειριδίου. ιστορίας, μεταφέρω τον αφηγηματικό λόγο σε θεατρικό ή προτείνεται η αφήγηση με συνδυασμένη χρήση κειμένου-εικόνας, κ.λπ.
Γ΄ φάση
Με βάση τις παραπάνω εργασίες η τάξη δημιουργεί ένα περιοδικό - αφιέρωμα με τίτλο: Τα αγαπημένα μας κείμενα .
Η δημιουργία περιοδικού επιτρέπει και προϋποθέτει την
εικονογράφηση και τηνεπιλογή εικόνων, φωτογραφιών κ.λπ.
Με τον τρόπο αυτό, το
μάθημα της Λογοτεχνίας συνδέεται με άλλες τέχνες, ενώ διευρύνει την ποικιλία των
μαθητικών δραστηριοτήτων.
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Α΄ φάση:
Πριν από την ανάγνωση (ενδεικτικός χρόνος: 1 – 2 διδακτικές ώρες)
Στόχος:
Η εισαγωγή στο θέμα και η εξοικείωση των μαθητών/τριών
Ενδεικτικές προτάσεις
Ακρόαση ενός τραγουδιού σχετικού με το θέμα.
Απόσπασμα από ένα κινηματογραφικό ή τηλεοπτικό έργο.
Ανάγνωση ενός μικρού χαρακτηριστικού αποσπάσματος από το μυθιστόρημα με
στόχο να εξάψουμε την περιέργεια των μαθητών/τριών.
Οι μαθητές/τριες μπορούν να κάνουν υποθέσεις σχετικά με το περιεχόμενο του βιβλίου γενικά, να υποθέσουν στοιχεία του μύθου:
π.χ. σχετικά με τους ήρωες (πώς φαντάζονται
ότι θα δράσουν, θα είναι ήρωες ή αντιήρωες, κ.τ.λ.)19,
να κάνουν υποθέσεις σχετικά με την
εξέλιξη του μύθου,
να πουν απλώς τι θα περίμεναν οι ίδιοι να διαβάσουν,
να φανταστούν
έναν τίτλο (αν δεν το έχουν πληροφορηθεί ήδη)
ή να πουν γιατί νομίζουν ότι το
μυθιστόρημα έχει τον τίτλο αυτό.
Β΄ φάση:
Προσεκτική ανάγνωση του κειμένου (ενδεικτικός χρόνος: 3 – 4 διδακτικές ώρες20)
Η τάξη περνά στην ανάγνωση του κειμένου.
Όλοι οι μαθητές/τριες διαβάζουν κείμενο με
την καθοδήγηση του/της φιλολόγου, όπως γίνεται σε κάθε παραδοσιακή διδασκαλία
21. Στη συνέχεια, οι μαθητές/τριες χωρίζονται σε ομάδες και καλούνται να συζητήσουν μέσα στην ομάδα τους τα παρακάτω σημεία:
Ποια είναι η σχέση του κεντρικού ήρωα ή των κεντρικών ηρώων με τα άλλα
πρόσωπα του κειμένου;
Τι περιμένουν οι άλλοι από τον ήρωα; Ποιες είναι οι προσδοκίες τους; (Τι
προσδοκούν ο μεγαλύτεροι, τα αδέλφια, ο κοινωνικός περίγυρος;).
Ο ίδιος ο ήρωας ή/και η ηρωίδα δέχεται να αναλάβει τον ρόλο που του
αναθέτουν οι άλλοι ή έχει αντίρρηση; Τον αναλαμβάνει με ή παρά τη
θέλησή του; Θεωρεί αυτονόητο αυτό τον ρόλο ή θα ήθελε να τον αλλάξει;
Τι του αναγνωρίζεται ως υποχρέωση ή ως δικαίωμα;
19 Εδώ στόχος είναι η κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών/τριών και όχι η σωστή ή η λανθασμένη πρόβλεψη.
20 Ο αριθμός των ωρών μπορεί και να ποικίλλει, ανάλογα με την έκταση του λογοτεχνικού έργου.
21 Εδώ θα μπορούσαμε να αναθέσουμε και την ανάγνωση τμημάτων στο σπίτι, εφόσον εκτιμούμε ότι οι μαθητές/τριες μπορούν να ανταποκριθούν.
Αν δεν είναι εφικτό, μπορούμε να σταματήσουμε τη συλλογική
ανάγνωση σε ένα σημείο της δράσης που θα τους/τις κινήσει την περιέργεια να συνεχίσουν μόνοι/ες την
ανάγνωση στο σπίτι.
Μπορούμε, επίσης, να εφαρμόσουμε εναλλάξ τη συλλογική και την ατομική ανάγνωση.
Εντέλει, πώς οριοθετείται ο ρόλος του στην αρχή της ιστορίας;
Στην πορεία αλλάζει ή παραμένει ίδιος ο ρόλος αυτός;
Ποιοι παράγοντες βελτιώνουν ή χειροτερεύουν την αρχική θέση των
ηρώων;
Αμφισβητείται ή όχι η τυχόν νέα θέση;
Ερωτήσεις σχετικά με τον χώρο, τον χρόνο, τον αφηγητή, την αφήγηση, τη
γλώσσα του κειμένου κ.ά.
Ερωτήσεις σχετικές με στοιχεία της πλοκής (ποιος είναι ο «μύθος», αν
υπάρχει εξέλιξη της πλοκής, κορύφωση της δράσης,τεχνάσματα).
Εναλλακτικά, μπορούν να σκιαγραφήσουν εκτός από τον κεντρικό ήρωα
(αυτό μπορούν να το κάνουν όλες οι ομάδες) και τους άλλους ήρωες (η
κάθε ομάδα και διαφορετικό ήρωα).
Στην περίπτωση που όλες οι ομάδες έχουν εργαστεί πάνω στα ίδια ερωτήματα, κατά την παρουσίαση, κάθε ομάδα αναλαμβάνει να απαντήσει σε ένα μέρος των ερωτήσεων και οι υπόλοιπες, αν θέλουν, συμπληρώνουν ή δίνουν τη διαφοροποιημένη τους απάντηση στις συγκεκριμένες ερωτήσεις.
Με τον τρόπο αυτό, αποφεύγεται στην παρουσίαση η
επανάληψη απαντήσεων από όλες τις ομάδες
. Κάθε απάντηση πρέπει να βασίζεται στο κείμενο, στο οποίο οι μαθητές/τριες κάνουν διαρκώς παραπομπές. Μέσα στην ομάδα ο/η κάθε μαθητής/τρια κρατά τις σημειώσεις του/της και βασίζει τις απαντήσεις του/της στις παρατηρήσεις όλων των μελών της ομάδας.
Στο τέλος του τετραώρου οι μαθητές/τριες πρέπει να έχουν απαντήσει προφορικά και γραπτά στα παραπάνω θέματα.
Κάποια/ες ερώτηση/εις από αυτές ή κάποιες ανάλογες, σύμφωνα με το κείμενο, μπορεί να
αποτελέσει/ουν εργασία των μαθητών/τριών για το σπίτι.
Αυτός είναι και ένας σχετικά
ασφαλής τρόπος για να συνεχίσουν την ανάγνωση του κειμένου μόνοι τους.
Στο σημείο αυτό η τάξη θα διαθέσει μία ή δύο διδακτικές ώρες για μία πρώτη συζήτηση, κατά την οποία όλες οι ομάδες της τάξης ανακοινώνουν στην ολομέλεια τις διαπιστώσεις τους από τις παραπάνω παρατηρήσεις.
Η συζήτηση αναδεικνύει τις διαφοροποιήσεις και
τις διαφορετικές οπτικές των ομάδων, οι οποίες δίνουν σφαιρικότερη εικόνα του θέματος.
Στο διάστημα αυτό μπορούμε να αναθέσουμε στους μαθητές/τριες ποικίλες δραστηριότητες που οδηγούν σε παραγωγή κειμένου/ων ενταγμένων σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο.
Ενδεικτικά, αναφέρονται οι εξής:
Αναδιήγηση τμήματος της ιστορίας από την οπτική γωνία ενός άλλου ήρωα.
Δημιουργία μίας σκηνής, στην οποία ο αναγνώστης συναντιέται με τον ήρωα (π.χ. με μορφή συνέντευξης ή αφήγησης).
Γραφή ανάλογου κειμένου με προσωπικές παρατηρήσεις από την καθημερινή ζωή για το προσωπικό ημερολόγιο.
Δραματοποίηση κομβικών σκηνών που παρουσιάζουν εσωτερικές ή εξωτερικές συγκρούσεις χαρακτήρων, διλήμματα των ηρώων, κ.λπ.
Αλλαγή του αφηγητή της ιστορίας προκειμένου να δοθεί έμφαση στη σημασία της «φωνής» (φωνή ενηλίκου, άνδρα, γυναίκας, νέου, νέας).
Μπορούμε, επίσης, να ζητήσουμε από τους μαθητές/τριες να συγκεντρώνουν τις εργασίες αυτές σε έναν ατομικό φάκελο (portfolio), τον οποίο θα χρησιμοποιήσουμε για να διαπιστώσουμε τόσο εμείς όσο και εκείνοι την εξελικτική τους πορεία, αλλά και για να αξιολογηθούν.
Ορισμένες από τις παραπάνω εργασίες μπορεί να είναι προφορικές ή γραπτές, ατομικές ή ομαδικές.
Οι ομάδες υποστηρίζουν την εργασία τους, συγκρίνουν τις διαπιστώσεις των
άλλων ομάδων με τις δικές τους, παρατηρούν και αιτιολογούν ομοιότητες και διαφορές.
Επίσης, παρακολουθούν την εξέλιξη του θέματος στον χρόνο.
Παράλληλα, καταθέτουν
απόψεις για την προσωπική τους ανταπόκριση στο κείμενο, αξιοποιώντας
δραστηριότητες που ζητούν τη συνάντηση του αναγνώστη με τον ήρωα της ιστορίας.
Τέλος, παραδίδουν τις γραπτές εργασίες τους.
Γ΄ φάση:
Μετά την ανάγνωση (3 διδακτικές ώρες)
Κατά τη φάση αυτή οι μαθητές/τριες ασχολούνται με γλωσσικές, αλλά και μη γλωσσικές
δραστηριότητες.
Ενδεικτικά:
Γράφουν μία βιβλιοπαρουσίαση του συγκεκριμένου έργου
ή μία βιβλιοκριτική
για τη σχολική εφημερίδα (για να τους βοηθήσουμε τους δίνουμε μία ‘σχάρα’ με
τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου αυτού κειμενικού είδους).
Αναζητούν άλλα κείμενα του ίδιου συγγραφέα και παρουσιάζουν εν συντομία το
περιεχόμενό τους ή παρουσιάζουν άλλα κείμενα που διάβασαν με παρόμοια
θεματική.
Δίνουν ένα άλλο τέλος ή έναν άλλο τίτλο στο κείμενο.
Γράφουν ένα κείμενο όπου εκφράζουν την ευαρέσκεια ή την απαρέσκεια τους
για το κείμενο που διάβασαν,
αιτιολογώντας την απάντηση τους παραπέμποντας
στο κείμενο (τους άρεσε ή δεν τους άρεσε επειδή ταυτίστηκαν με τον ήρωα,
επειδή διαφοροποιήθηκαν, επειδή τον θαύμασαν, επειδή το κείμενο αναφέρεται
σε σύγχρονα προβλήματα κ. ά.).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
- Δίνεται φωτοτυπημένο κείμενο (ολόκληρο ή απόσπασμα ενός μεγάλου κειμένου ή σπανιότερα δύο μικρά κείμενα) και τέσσερις ερωτήσεις, οι οποίες μπορούν να περιέχουν δύο υποερωτήματα α και β.
- Στη φωτοτυπία σημειώνετε μόνο το όνομά σας και την παραδίνετε στο τέλος μαζί με την κόλλα σας. Οι απαντήσεις στην κόλλα αναφοράς. Μπορείτε να ζητήσετε και δεύτερη κόλλα, αν γεμίσετε την 1η. Καλό είναι να χρησιμοποιήσετε την 4η σελίδα της κόλλας σας ως πρόχειρο, αφού γράψετε τη λ. "ΠΡΟΧΕΙΡΟ". Πάρετε μαζί σας μολύβι με σβήστρα, μικρό χάρακα, 2 μπλε στυλό με παχιά μύτη και ένα μαύρο στυλό για τους πλαγιότιτλους και τα πιο σημαντικά σημεία.
- Κάθε ερώτηση είναι ισοδύναμη με τις άλλες και βαθμολογείται με 5 μονάδες (4ερωτ. επί 5μον=20. Τα υποερωτήματα α και β από 2,5 μονάδες.). Αν παραλείψετε να απαντήσετε σε μία ερώτηση, αυτόματα χάνετε 5 μονάδες. Προσοχή! 4 μονάδες από το είκοσι είναι για την ορθογραφία και την εικόνα του γραπτού (γράμματα, περιθώρια, πλαγιότιτλοι, πίνακες, σχέδια κ.ά.). Γράψετε με επιμέλεια, για να μη χαθούν οι 4 μονάδες. Αν έχετε ταλέντο στη ζωγραφική, μπορείτε να ζωγραφίσετε κάτι σχετικό με τις ερωτήσεις.
- Κάνετε παραπομπές σε χωρία του κειμένου, για να είναι πλήρως αιτιολογημένες οι απαντήσεις σας. Βάζετε σε εισαγωγικά τα χωρία από το κείμενο και αναφέρετε σε ποια σελίδα ή σε ποιο στίχο βρίσκονται.
- Προσοχή! Μην καταδεχτείτε να αντιγράψετε. Ο βαθμός μας δίνει χαρά, μόνο όταν είναι καρπός τίμιου αγώνα. Άλλωστε, σύμφωνα με διάταγμα του Υπουργείου Παιδείας, μειώνεται η διαγωγή σε όποιου συλληφθεί να αντιγράφει σε κάποιο μάθημα ή αν βρεθεί πάνω του "σκονάκι" που περιέχει απαντήσεις σχετικές με τα θέματα.
- Εφαρμόσετε πιστά τις οδηγίες του καθηγητή σας και... "Καλή Τύχη"!
ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑЇΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2013
ΤΑΞΗ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΜΑΘΗΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
*********************************************************************************
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Ψαραύτη Λίτσας “ Ο Κ ω ν σ τ α ν τ ή ς ” (σελ. 165 - 166)
O Κωνσταντής
«O Κωνσταντής» ανήκει στα διηγήματα του βιβλίου Η εκδίκηση των μανιταριών (1999). Στη συλλογή αυτή η Λίτσα Ψαραύτη πραγματεύεται με ευαισθησία θέματα ιστορικής μνήμης, κοινωνικού ενδιαφέροντος και οικολογικού περιεχομένου. Η αγωνία για το μέλλον των σημερινών παιδιών και η κοινωνική ευαισθητοποίηση είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του έργου της. Στο διήγημα, ο ομώνυμος ήρωας, ένα Αλβανάκι που αγωνίζεται για το ψωμί του στα φανάρια των δρόμων, βρίσκει στοργή και αγάπη στο πρόσωπο μιας μοναχικής γυναίκας.
Μόλις το φανάρι γινόταν πράσινο και τ’ αυτοκίνητα χιμούσαν, το παιδί έτρεχε στον κάθετο δρόμο. Πλησίαζε το τζάμι του οδηγού με την πραμάτεια στα χέρια του, χαρτομάντιλα, σαπούνια, στιλό, η κυρία Δέσποινα δεν μπορούσε να διακρίνει τι πουλούσε το παιδί, η απόσταση από τη διασταύρωση των φαναριών ως το ισόγειο διαμέρισμά της ήταν αρκετή. Μερικοί οδηγοί άνοιγαν το παράθυρο και του ’διναν το κατιτί τους κι αμέσως έκλειναν το τζάμι βιαστικά για να γλιτώσουν από την ενοχλητική παρουσία του αγοριού παρά για ν’ αποφύγουν τη σιγανή βροχή που έπεφτε από το πρωί.
Το παιδί κοιτούσε λαίμαργα τις σακούλες των σούπερ μάρκετ στα πίσω καθίσματα, τα κουτιά με τα παιχνίδια, τα κόκκινα βελουδένια αβγά, τα σοκολατένια λαγουδάκια κι αυτό το βλέμμα προξενούσε αμηχανία και δυσαρέσκεια στους οδηγούς.
Μεγάλο Σάββατο, κρύο και βροχερό, κι η κυρία Δέσποινα ξεχνούσε τη μοναξιά της κοιτώντας την κίνηση του δρόμου. Το αγόρι ήταν καινούριο στην πιάτσα των φαναριών, ως χθες ζητιάνευαν τσιγγάνες με μωρά στην αγκαλιά. Ξανθούλικο και λιγνό, φορούσε μπλουζάκι καλοκαιρινό, Αλβανάκι θα ήταν σίγουρα, κοντά στα δώδεκα.
Βράδιασε, άναψαν τα φώτα, το κρύο κι η βροχή δυνάμωσαν, αραίωσε κι η κίνηση στους δρόμους. Το αγόρι μάζεψε την πραμάτεια του και πήρε την οδό Αγίου Δημητρίου. Όταν έφτασε στον αριθμό 12 χώθηκε στην είσοδο της πολυκατοικίας για να προφυλαχτεί από τη δυνατή βροχή.
Η κυρία Δέσποινα άνοιξε την πόρτα του ισογείου και είδε το αγόρι να κάθεται στα σκαλιά — μετρούσε την είσπραξη της μέρας, πενηντάρικα και λίγα κατοστάρικα. Η καρδιά της λαχτάρησε. Το παιδί ήταν ίδιος ο Αντωνάκης, ο εγγονός της. Είχε τα ίδια ξανθά μαλλιά, τα ίδια καταγάλανα μάτια, μόνο το πρόσωπό του ήταν αδύνατο και κακοπαθημένο, του Αντωνάκη δεν του έλειπε τίποτα εκεί πέρα στην πλούσια Βαλτιμόρη που ζούσε με τους γονείς του.
— Έλα μέσα να ζεσταθείς…, του είπε η γυναίκα.
Το παιδί την κοίταξε καχύποπτα και ψυχρά, ποιος ξέρει τι είχαν δει τα μάτια του ολημερίς στο δρόμο και πόσα είχε διδαχτεί από τη «φιλανθρωπία» των ανθρώπων. Θες όμως το καλοσυνάτο πρόσωπο της κυρίας Δέσποινας, η μυρωδιά της μαγειρίτσας, αλλά κυρίως η ζεστασιά που έβγαινε από το διαμέρισμα παραμέρισαν τους φόβους και τους δισταγμούς του.
— Πώς σε λένε; το ρώτησε.
— Κώτσο, δηλαδή Κωνσταντή…
— Κι από πού είσαι, Κωνσταντή;
— Από την Αλβανία, από το Μπεράτι…
— Κι οι γονείς σου;
— Τους μάζεψαν την περασμένη βδομάδα οι κλούβες της Αστυνομίας και τους έστειλαν πίσω στην Αλβανία.
— Κι εσύ πού μένεις τώρα;
— Όπου να ’ναι… Στις οικοδομές, στα παγκάκια του Ηλεκτρικού…
— Πεινάς;
— Έφαγα ένα κουλούρι το πρωί αλλά τώρα πεινάω…
— Πήγαινε στο μπάνιο να πλυθείς, θα σου φέρω ρούχα ν' αλλάξεις κι ύστερα θα σου βάλω να φας…
Άνοιξε η κυρία Δέσποινα την ντουλάπα και βρήκε εσώρουχα, μια αθλητική φόρμα, παπούτσια. O Αντωνάκης σε κάθε ταξίδι άφηνε στο σπίτι της γιαγιάς όσα ρούχα δε χωρούσαν στις βαλίτσες του. Ύστερα, η γυναίκα έφερε στο τραπέζι ψωμί, χαλβά, ελιές, ταραμοσαλάτα, φρούτα.
O Κωνσταντής, αφού πλύθηκε, ντύθηκε, κάθισε στο τραπέζι και δεν άφησε ούτε ψίχουλο. Χορτασμένος και ζεσταμένος βολεύτηκε στον καναπέ, μπροστά στην ανοιχτή τηλεόραση. Νανουρισμένος από τη μουσική έγειρε στα μαξιλάρια και τον πήρε ο ύπνος. Σε λίγο χτύπησε η καμπάνα της εκκλησίας. Η κυρία Δέσποινα πήρε τη λαμπάδα της κι έκλεισε πίσω της την πόρτα σιγανά για να μην ξυπνήσει τον Κωνσταντή. Η βροχή είχε σταματήσει, το φεγγάρι, ασημένιο, κυνηγιόταν με τα σύννεφα στον ουρανό.
— Χριστός Ανέστη…, έψαλε ο παπάς κι η κυρία Δέσποινα για πρώτη φορά δεν κάθισε ως το τέλος της λειτουργίας. Βιαζόταν να γυρίσει σπίτι της, να τσουγκρίσει τα κόκκινα αυγά με τον Κωνσταντή, να φάνε μαζί τη μαγειρίτσα…
Λίτσα Ψαραύτη, Η εκδίκηση των μανιταριών, Εκδόσεις “ Άγκυρα”
(Το κείμενο από το σχολικό βιβλίο)
(Το κείμενο από το σχολικό βιβλίο)
Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ:
1. Σε ποιο χρόνο διαλέγει η συγγραφέας να τοποθετήσει την ιστορία της και γιατί;
2. Ποια προβλήματα αντιμετώπιζε ο Κωνσταντής; Αναφέρετέ τα ονομαστικά ένα-ένα σε μια στήλη.
3. Κρίνετε τον Κωνσταντή, με βάση τον τρόπο που προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του.
4. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές διακρίνετε στη ζωή της κυρίας Δέσποινας και του Κωνσταντή;
5. Για ποιους λόγους η κυρία Δέσποινα άνοιξε το σπίτι και την καρδιά της σ’ ένα ξένο παιδί, το δωδεκάχρονο Κωνσταντή. Τι την έκανε να τον εμπιστευτεί τόσο, ώστε να τον αφήσει μόνο στο σπίτι της και να πάει στην εκκλησία; Εσείς τι θα κάνατε, αν βρισκόσασταν στη θέση της;
6. Ποιες πληροφορίες δίνει ο Κωνσταντής για τον εαυτό του στην κυρία Δέσποινα; Απαριθμήστε τις.
7. Τι πετυχαίνει η συγγραφέας με το διάλογο; Γιατί οι ερωταποκρίσεις είναι σύντομες;
8. Χαρακτηρίσετε την κυρία Δέσποινα από τα λόγια και τη συμπεριφορά της, αιτιολογώντας τον κάθε χαρακτηρισμό με παραπομπές στο κείμενο.
9. Περιγράψετε την εικόνα της πρώτης παραγράφου. Τι είδους είναι η εικόνα και τι θέλει να δείξει με αυτήν η συγγραφέας;
10. Βρείτε άλλες εικόνες, αναφέρετε το είδος τους και το ρόλο που παίζουν στο διήγημα.
11. Βρείτε επίθετα και μετοχές που χαρακτηρίζουν τον Κωσταντή.
12. Βρείτε λέξεις ή φράσεις που περιέχουν τα συναισθήματα του μικρού Κωνσταντή και γράψετε πλάι σε καθεμιά το συναίσθημα, π.χ. “καχύποπτα”: καχυποψία, διστακτικότητα, επιφυλακτικότητα, φόβος.
13. Η φράση “Χριστός Ανέστη” μήπως, εκτός από την κυριολεκτική της σημασία, έχει και μεταφορική; Ποια είναι αυτή;
14. Το κείμενο της Λίτσας Ψαραύτη είναι ένα κοινωνικό διήγημα. Ποια κοινωνικά προβλήματα θίγει και ποιο απ’ αυτά θεωρείς πιο σημαντικό και επίκαιρο;
15. Ποια είναι η γνώμη σου και τι προτείνεις για την αντιμετώπιση αυτών των κοινωνικών προβλημάτων;
1. Να γραφεί το νόημα του διηγήματος σε 10 σειρές περίπου και σε γ΄ πρόσωπο.
2. Ποια προβλήματα αντιμετώπιζε ο Κωνσταντής; Αναφέρετέ τα ονομαστικά ένα-ένα σε μία στήλη κι έπειτα κρίνετε τον Κωνσταντή, με βάση τον τρόπο που προσπαθούσε να τα αντιμετωπίσει.
3. Για ποιους λόγους η κυρία Δέσποινα άνοιξε το σπίτι και την καρδιά της σ’ ένα ξένο παιδί, το δωδεκάχρονο Κωνσταντή; Χαρακτηρίστε την από τα λόγια και τη συμπεριφορά της, αιτιολογώντας κάθε χαρακτηρισμό.
4. Περιγράψετε την εικόνα της πρώτης παραγράφου και γράψετε τι θέλει να δείξει με αυτήν η συγγραφέας.
• Σημείωση: Να απαντήσετε (πάνω στην κόλλα που σας έχει δοθεί) σε όλα τα ερωτήματα, με προσοχή, επιμέλεια και καλά γράμματα. Διάρκεια εξέτασης: 2 ώρες.
******************************************************************************************
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Κύπρου Χρυσάνθη “17 του Νοέμβρη 1973” (σελ. 86 - 87)
Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
1. Να γραφεί το νόημα του ποιήματος σε 10 σειρές περίπου.
2. Ποια ευχή εκφράζει ο ποιητής στην τελευταία στροφή του ποιήματος και πώς σχετίζεται αυτή με τη θυσία των φοιτητών;
3. “Για τον αγώνα και τη λευτεριά” / “για την πολύπαθη πατρίδα”! (στίχ. 20-21). Να αναλυθούν οι παραπάνω στίχοι.
4. Τι σχήμα λόγου υπάρχει σε καθένα από τα παρακάτω χωρία (ονομαστικά):
• “στην πλατιά λεωφόρο με τα γυμνά δέντρα” (στίχ. 1-2): …………………………………….……………………..
• “στάζει τ’ αγιάζι μέσα μας” (στίχ. 8): ………………………………………………………………………………….
• “τυραγνοπατημένη πόλη” (στίχ. 9): ……………………………………………………………………………………
• “πεθαίνει η νύχτα η φονική” (στίχ. 14): ……………………………………………………………………………….
• “να ξεχυθεί ποτάμι ξέφρενο η πνοή” (στίχ. 28-29): ………………………………………………………………….
• Σημείωση: Να απαντήσετε (πάνω στην κόλλα που σας έχει δοθεί) σε όλα τα ερωτήματα, με προσοχή, επιμέλεια και καλά γράμματα.
******************************************************************************************************
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Βλαχογιάννη Γιάννη “ Η Έ ξ ο δ ο ” (σελ. 74 - 75)
Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
1. Σε ποιο ιστορικό γεγονός και ποια πρόσωπα αναφέρεται το διήγημα και ποιες πληροφορίες μάς δίνει γι’ αυτά;
2. Να περιγράψετε τη συναισθηματική κατάσταση της μάνας, αιτιολογώντας την απάντησή σας.
3. Να αναλύσετε νοηματικά τη φράση “της πείνας το θεριό είναι ανίκητο”.
4. Τι σχήμα λόγου υπάρχει σε καθένα από τα παρακάτω αποσπάσματα (ονομαστικά):
• “της αρρώστιας η οργή… θέρισαν κάθε δικό της, γύρω της”: ……………………………………………..
• “Έρημη η χήρα, έρημη με την Ανθή την κόρη της”: …………………………………………………………
• “Τη φύλαγε σαν άγιο λείψανο, τόσον καιρό”: ………………………………………………………………..
• “κι εκεί που πλάκωσε το κύμα το τρανό”: …………………………………………………………………….
• “Τότε ξύπνησε της θυγατέρας ο καημός μες στην καρδιά της”: ……………………………………………
• Σημείωση: Να απαντήσετε (πάνω στην κόλλα που σας έχει δοθεί) σε όλα τα ερωτήματα, με προσοχή, επιμέλεια και καλά γράμματα.
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Ίταλο Καλβίνο “ Μανιτάρια στην πόλη ” (σελ. 12 - 14)
Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
1. Να γράψετε περιληπτικά το νόημα (σε 10 σειρές περίπου) και σε γ΄ πρόσωπο.
2α. Ποια είναι τα πρόσωπα του κειμένου; (ονομαστικά)
2β. Σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση και τι πετυχαίνει ο συγγραφέας με την εναλλαγή διαλόγου και αφήγησης;
3. Να αντιγράψετε τα παρακάτω χωρία (αποσπάσματα από το κείμενο) και να γράψετε ονομαστικά τι σχήμα λόγου υπάρχει στο καθένα:
α. “…πινακίδες, σηματοδότες, βιτρίνες, φωτεινές επιγραφές, αφίσες…”: ………………………………………
β. “…στα πόδια των δέντρων, ξεπρόβαλλαν…”: …….…………………………………………………………….
γ. “…εκείνα τα γυαλιά του που ξεψάχνιζαν την άσφαλτο των δρόμων…”: ………………….………………….
δ. “…και ανέπνευσε τη μυρωδιά της βρεγμένης σκόνης…”: ……………………………………………………..
ε. “…Για μια στιγμή σχεδόν κοκάλωσε από οργή…”: ……………………….……………………………………..
4. Να περιγράψετε τα συναισθήματα του Μαρκοβάλντο. Από ποιες φάσεις περνάει η διάθεση του ήρωα; Αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Σημείωση: Να απαντήσετε σε όλα τα ερωτήματα στην κόλλα σας. Διάρκεια εξέτασης: 2 ώρες.
*******************************************************************************
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Διδώς Σωτηρίου “Ταξίδι χωρίς επιστροφή” (σελ. 136 - 138)
Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
1. Να γράψετε περιληπτικά το νόημα (σε 10 σειρές περίπου).
2. Χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και γράψετε ένα λακωνικό τίτλο σε καθεμιά.
3α. Ποιος είναι ο αφηγητής και σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση; Αναφέρετε ένα χωρίο - απόσπασμα από το κείμενο, ως παράδειγμα.
3β. Να αντιγράψετε τα παρακάτω χωρία (αποσπάσματα) και να γράψετε ονομαστικά τι σχήμα λόγου υπάρχει στο καθένα:
٠“η θεία μου έμεινε εκεί στη θέση της, απολιθωμένη, άβουλη, νεκρή”: ……………..…
٠“μπήκε φως, αέρας και ήλιος μέσα στη μικρή ψυχή μου που πνιγότανε”: …….……………
٠ “καθώς αγκομαχούσε το τρενάκι του Μπουτζά”: ………………….…
٠ “Γιατί να καίγονται πάλι τα σπίτια τους και τα σπαρτά τους και οι ελπίδες τους;”: ……………
٠ “…και τα σταχτιά σύννεφα στην καρδιά”: ……………………….…….
4. “Μέσα μου πάλευε… και γιατί;”: Ποια αντιφατικά συναισθήματα πλημμυρίζουν την ψυχή της ηρωίδας και τι είδους χαρακτήρα αποκαλύπτουν;
Σημείωση: Να απαντήσετε σε όλα τα ερωτήματα στην κόλλα σας. Διάρκεια εξέτασης: 2 ώρες.
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Μυριβήλη Στράτη “Η λιτανεία” (σελ. 57 - 60)
*****************************************************************
Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
1. Να γραφεί περιληπτικά το νόημα σε 10 σειρές περίπου (σε γ΄ πρόσωπο).
2. Απαντήσετε ονομαστικά στα παρακάτω ερωτήματα:
•Πρόβλημα: ………………………………………………………………………….
•Αιτία του: ……………………………………………………………………………
•Τρόπος λύσης: ………………………………………………………………………
•Πότε; …………………………………………………………………………………
•Πού; ………………………………………………………………………………….
•Πρόσωπα: ……………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
•Τελετουργικές εκδηλώσεις:
α) …………………………………………
β) …………………………………………
γ) …………………………………………
δ) …………………………………………
ε) …………………………………………
στ) ………………………………………..
3. Ποια συναισθήματα κατέχουν την ψυχή ανδρών και γυναικών και πώς τα εκφράζουν;
4. Αναλύσετε τη σύνθετη παρομοίωση που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, για να δώσει παραστατικά την εικόνα της λιτανείας. Τι θέλει να πετύχει να δείξει με αυτήν ο Μυριβήλης;
*
Απαντήσετε ονομαστικά στα παρακάτω ερωτήματα:
•Πρόβλημα: Λειψυδρία --- συνέπεια: μεγάλη ξηρασία.
•Αιτία του: Αμαρτίες ανθρώπων (θεολογική ερμηνεία).
•Τρόπος λύσης: λιτανεία (= θρησκευτική πομπή, με σκοπό την ικεσία προς το Θεό).
•Πότε; Μια Κυριακή του Νοέμβρη, λίγο μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922.
•Πού; Στον ελιώνα, στην περιοχή “Ομαλά”, έξω από το χωριό Μουριά της Λέσβου.
•Πρόσωπα: Κάτοικοι χωριού Μουριάς (Συκαμιάς) Λέσβου: οι δύο παπάδες, παλικάρια με εικονίσματα και λάβαρα, αγόρια με εξαπτέρυγα και φανάρια, άνδρες και γυναίκες, παιδιά, γέροι και γριές, όλοι αγρότες και ψαράδες από τη Σκάλα Συκαμιάς, ικέτες που δέονται στο Θεό να στείλει τη βροχή.
•Τελετουργικές εκδηλώσεις:
α) Θρησκευτική πομπή (λιτανεία).
β) Αγιασμός και ραντισμός ελαιώνων.
γ) Δέηση για βροχή από τους παπάδες.
δ) Ικεσίες – παρακλήσεις – προσευχές χριστιανών.
ε) Γονυκλισίες, εκδηλώσεις ταπείνωσης, σταυροκοπήματα.
στ) Θυμιάματα.
"ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ"
"ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ"
Διαβάστε επίσης σε άλλες αναρτήσεις μας ερωτήσεις για:
1. Νίκου Καζαντζάκη "Η Νέα Παιδαγωγική" (5-4-2013).
2. Παραμύθι "Το πιο γλυκό ψωμί" (6-4-2013).
3. Άντον Τσέχοφ "Ο Βάνκας" (14-4-2013).
4. Δημοτικά τραγούδια (Μάης 2013).
ΛΥΣΑΡΙ
http://fliphtml5.com/xpqa/udam/basic
4. Δημοτικά τραγούδια (Μάης 2013).
ΛΥΣΑΡΙ
http://fliphtml5.com/xpqa/udam/basic
