ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ ,Ν. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ (Β)

Γιάννης Τσαρούχης, «Ερωτόκριτος και Αρετούσα» ΑΝΑΛΥΣΗ-ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΗΓΗ https://e-didaskalia.blogspot.com/2012/09/blog-post_9268.html ΤΟΥ ΓΙΟΦΥΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΘΕΜΑ: Η θυσία της αγαπημένης γυναίκας, άρα και η θυσία της ευτυχίας, του πρωτομάστορα, για να θεμελιωθεί το γεφύρι της Άρτας. ΕΝΟΤΗΤΕΣ: 1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.1-13: Η έναρξη της δραματικής ώρας. 2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.14-29: Η εξέλιξη του δράματος. 3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.30-46: Η κορύφωση και η λύση του δράματος. ΓΛΩΣΣΑ: Απλή, κατανοητή με ελάχιστους ιδιωματισμούς. Τα διαλογικά μέρη έχουν τη χάρη και τη φυσικότητα του καθημερινού διαλόγου, απαλλαγμένα όμως από τα πεζολογικά στοιχεία της άμουσης κουβέντας. ΥΦΟΣ: Απλό και απέριττο. ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: -          Η ποιητική αφήγηση στηρίζεται κυρίως σε ρήματα και επιρρήματα. -          Χρήση κύριων και κατά παράταξη προτάσεων. -          Χρήση ερωτηματικών. -          Το β’ ημιστίχιο συμπληρώνει ή επεκτείνει το νόημα του πρώτου. -          Επαναλήψεις. -          Τριμερής διάρθρωση (στ.8-9, 33-34, 37-38) ΜΕΤΡΟ: -          46 Δεκαπεντασύλλαβοι ιαμβικοί (U_)ανομοιοκατάληκτοι στίχοι. -          Οι μετρικοί τόνοι βρίσκονται στην προτελευταία συλλαβή. -          Η τομή βρίσκεται κατά στίχο ανάμεσα στην 8η και 9η συλλαβή. -          Μερικοί στίχοι (13, 14, 15, 21, 24, 28, 31) αρχίζουν με τροχαϊκό πόδα (_U). ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ: -          Πρόκειται για ένα πολύστιχο αφηγηματικό ποίημα, επικολυρικού χαρακτήρα, με δραματικά στοιχεία. -          Είναι μια γνήσια ελληνική παραλογή. -          Ποίηση ουσιαστική, αβίαστη και πλούσια, δίχως να χρειάζεται εξωτερικά στολίδια και γεμίσματα. -          Το μήνυμα του ποιήματος: Οι μεγάλοι σκοποί αξίζουν μεγάλες προσωπικές θυσίες, ιδίως απ’ αυτούς που κατέχουν ηγετικές θέσεις. ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ                                    ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ ΘΕΜΑ Α’ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ: Ο Πεζόστρατος ζητάει από το βασιλιά την κόρη του για λογαριασμό του γιου του. Ο Ηρακλής οργίζεται, διώχνει τον Πεζόστρατο και διατάσσει την εξορία του Ερωτόκριτου. ΕΝΟΤΗΤΕΣ: 1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.891-898: Η αφήγηση του ποιητή. 2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.899-910: Ο λόγος του Πεζόστρατου. 3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.911-919: Η πρόταση γάμου. 4Η ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.920-936: Η αντίδραση του βασιλιά. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟ ΠΡΟΣΩΠΩΝ: -          ΠΕΖΟΣΤΡΑΤΟΣ: Συνετός, μετριοπαθής, τρυφερός πατέρας, έχει επίγνωση της κοινωνικής του θέσης και των συνθηκών που επικρατούν γύρω του, διπλωμάτης, τολμηρός. -          ΗΡΑΚΛΗΣ: Ο άρχοντας με την απόλυτη εξουσία, θεωρεί ότι μόνο αυτός έχει το δικαίωμα να καθορίζει την τύχη της κόρης του, βίαιος, εγωιστής, απολυταρχικός, συμφεροντολόγος. ΘΕΜΑ Β’ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ: Καθώς αρχίζει η μάχη των Αθηναίων και των Βλάχων, ο Ερωτόκριτος ορμάει έφιππος, κατατροπώνει τους Βλάχους και σώζει τους Αθηναίους.                                                                      ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ: -          Ιπποτική μυθιστορία. -          Έχει χαρακτήρα έμμετρης αφήγησης. -          Τύπος αφήγησης: μεικτός = ο ποιητής-αφηγητής εκθέτει τα γεγονότα, περιγράφει, χαρακτηρίζει πρόσωπα και συνδέει διαλόγους των προσώπων. -          Αφηγητής παντογνώστης – μηδενική εστίαση. -          Το έργο προσεγγίζει τη θεατρική ανάπτυξη. ΜΕΤΡΟ: -          Ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος στίχος. -          Ομοιοκαταληξία ζευγαρωτή. ΓΛΩΣΣΑ: Το λαϊκό ιδίωμα της ανατολικής Κρήτης με κάποιες λόγιες λέξεις. ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: -          Ομηρικές παρομοιώσεις. -          Υπερβολή. -          Πλούσιο Λεξιλόγιο. -          Ακριβολογία. -          Επιτυχημένη χρήση των ρημάτων. -          Αντιθέσεις. ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ: Α’ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ: -          Το απόσπασμα θίγει το πρόβλημα της κοινωνικής διαφοράς ανάμεσα στην οικογένεια της Αρετούσας και του Ερωτόκριτου. Β’ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ: -          Στο απόσπασμα παρακολουθούμε μια θαυμάσια επική σκηνή μάχης. -          Πρόκειται για την εισβολή των Βλάχων στην Αθήνα.  ▲▲ Κρητική λογοτεχνία ΠΗΓΗ www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/literature_history/search.html?details=101 Η πρώτη σελίδα του επτανησιακού χειρογράφου του «Ερωτόκριτου» (1710). Ύστερ’ από την πτώση και της Κύπρου στους Τούρκους (1571) —και ξέρουμε από την ιστορία τι εσήμαινε αυτή η απώλεια για όλη την Ευρώπη— τα μόνα σχεδόν ελληνικά μέρη που μένουν υπό την κυριαρχία των Βενετών είναι η Κρήτη και τα Εφτάνησα. Θα παίξουν και τα δυο σημαντικό ρόλο στη λογοτεχνία, η Κρήτη αμέσως, τα Εφτάνησα αργότερα. Στην Κρήτη, στα εκατό χρόνια που μεσολαβούν από το 1571 ως το 1669 (όπου έπεσε κι αυτή στους Τούρκους), θα ολοκληρωθεί η λογοτεχνική ακμή που την είδαμε αρχινισμένη κιόλας από την προηγούμενη περίοδο και θα φτάσει σε μια κορύφωση θαυμαστή. Η κρητική λογοτεχνία του τέλους του 16ου και του 17ου αιώνα είναι μια χρυσή περίοδος στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Είναι μαζί και η κορύφωση της λογοτεχνίας της Αναγέννησης στην Ελλάδα. Και το πιο ουσιώδες χαρακτηριστικό της, ότι, έξω από την πρώιμη Βοσκοπούλα και από το ωριμότερο έργο, τον Ερωτόκριτο, όλα τα έργα της περιόδου αυτής είναι έργα θεατρικά. Τούτο έχει βασική σημασία· γιατί καθώς το θέατρο είναι από όλα τα είδη της λογοτεχνίας το περισσότερο κοινωνικό, εκείνο που προϋποθέτει απαραίτητα ένα κοινό στο οποίο απευθύνεται, η ανάπτυξη αυτή του θεάτρου τα χρόνια αυτά στην Κρήτη σημαίνει πως είχαν ακριβώς δημιουργηθεί εκεί οι κοινωνικές συνθήκες που προϋποθέτουν και ευνοούν ένα τέτοιο φαινόμενο. […] Κι ένα άλλο χαρακτηριστικό της κρητικής λογοτεχνίας του 17ου αιώνα πρέπει να υπογραμμίσουμε: τη λογοτεχνικά καθαρή και υψωμένη γλώσσα. Οι ποιητές της περιόδου αυτής χρησιμοποιούν την ομιλουμένη κρητική διάλεκτο, εντελώς καθαρμένη από μεσαιωνικά κατάλοιπα ή άλλα λόγια στοιχεία· το ντόπιο ιδίωμα υψώνεται σε μια γλώσσα λογοτεχνική, κομψή, ικανή να αποδώσει τις πιο λεπτές αποχρώσεις του ποιητικού στοχασμού. Μια γλώσσα διαμορφωμένη με βούληση καλλιτεχνική. Ίσως ποτέ άλλοτε η δημοτική δε γράφτηκε με τόση καθαρότητα και με τόση συνέπεια στη νεοελληνική λογοτεχνία.  Λίνος Πολίτης, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1998 (9η έκδ.), 65-66.  Κρητική λογοτεχνία της Βενετοκρατίας. […] Έχουμε ήδη διαπιστώσει ότι τα έργα που προωθούνται στην αγορά του βιβλίου από τους εκδότες της Βενετίας κατά τον 16ο αιώνα δεν ανταποκρίνονται στις ανανεωτικές προσδοκίες της ευρωπαϊκής παιδείας· αντίθετα είναι ριζωμένα στη μεσαιωνική αντίληψη, μόνο που τώρα διαθέτουν τα κατάλληλα μέσα για να διαδοθούν ευρύτερα. Οι έλληνες λόγιοι, που ανάλωσαν τις δυνάμεις τους στις ευρωπαϊκές αυλές για να αναστήσουν τα αρχαία, παρόλο που βρέθηκαν στον τόπο γονιμοποίησης των ανανεωτικών κινημάτων, έμειναν θεατές αμήχανοι όσον αφορά τη χρήση της δημοτικής γλώσσας στη λογοτεχνία, με εξαίρεση μεμονωμένες περιπτώσεις όπως του Σοφιανού ή του Νούκιου. Η νεοελληνική ποίηση δεν ωφελήθηκε άμεσα από αυτή την περιστασιακή ευκαιρία. Μονάχα προς το τέλος του 16ου αιώνα, όταν πια το αναγεννησιακό κίνημα είχε παρακμάσει και είχε προσαρμοστεί στα νέα σχέδια της θρησκευτικής σκοπιμότητας, έχουμε το ευφρόσυνο σκίρτημα της ποίησης, που προαναγγέλθηκε στην Κύπρο και καρποφόρησε στην Κρήτη με εκδηλώσεις τέτοιες που μπορούμε να πούμε αδίστακτα ότι ανήκουν στη νέα ελληνική λογοτεχνία. Αυτή είναι στην πραγματικότητα η στιγμή κατά την οποία υπερφαλαγγίζεται οριστικά ο μεσαίωνας και βρισκόμαστε πια στον χώρο της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Η Αναγέννηση, για τη διαμόρφωση της οποίας οι έλληνες λόγιοι προσέφεραν τόσα, παράγει όψιμα και προσφέρει έμμεσα τα αγαθά της προς όφελος της νεοελληνικής λογοτεχνίας· θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι ο νέος άνεμος που πνέει στη λογοτεχνία επηρεάζει τα ελληνικά γράμματα τη στιγμή που η αριστοκρατική αναγέννηση έχει περάσει στην επόμενη φάση της ιστορίας, σε αυτή που ανήκει αναμφισβήτητα στην αισθητική του μπαρόκ. Το ίδιο συμβαίνει και με τον πεζό λόγο που ωριμάζει στο κήρυγμα.  Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2003, 94-95. […] Οι περισσότεροι μελετητές διαιρούν την κρητική λογοτεχνία σε δύο περιόδους: η πρώτη καλύπτει τα χρόνια από τα τέλη του 14ου ώς τα 1580 περίπου και η δεύτερη τα τελευταία ενενήντα περίπου χρόνια της βενετοκρατίας. Η δεύτερη περίοδος περιγράφεται εύκολα: η κρητική λογοτεχνία επηρεάζεται από την Ιταλική Αναγέννηση και φτάνει στην ωριμότητά της με έμμετρα δραματικά έργα που καλύπτουν όλα τα νεοκλασικά είδη που καλλιεργούνται στην Ιταλία: κωμωδία, τραγωδία, ποιμενικό και θρησκευτικό δράμα. Βρίσκουμε επίσης δείγματα ποιμενικής ποίησης και επικής μυθιστορίας, στα οποία κύριοι δάσκαλοι των Κρητικών είναι ο Guarini και ο Ariosto. Η πρωιμότερη περίοδος είναι δυσκολότερο να συνοψιστεί, επειδή η κλίμακα των ειδών που καλλιεργούνται ποικίλλει όσο και η ποιητική ικανότητα των συγγραφέων. Κάποια έργα, ιδιαίτερα τα ηθοπλαστικού και διδακτικού τύπου, μπορούν να θεωρηθούν ως συνέχεια της υστεροβυζαντινής δημώδους ποίησης. Άλλα δείχνουν γνώση των εξελίξεων στη δυτική ποίηση, όπως, για παράδειγμα, το είδος του ερωτικού ονείρου. Θέματα χαρακτηριστικά της δημοτικής παράδοσης, όπως η ξενιτιά ή ο Κάτω Κόσμος, εμφανίζονται συχνά στο έργο των παλαιότερων Κρητικών ποιητών, σε ορισμένους από τους οποίους διαφαίνονται επίσης οφειλές, ώς έναν βαθμό, στις τεχνικές της προφορικής ποίησης. Η χάραξη όμως μιας διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα στο «μεσαιωνικό» και το «αναγεννησιακό» είναι και δύσκολη και παραπλανητική. […]  David Holton, «Η Κρητική Αναγέννηση». Λογοτεχνία και κοινωνία στην Κρήτη της Αναγέννησης, επιμ. David Holton, απόδοση στα ελληνικά Ναταλία Δεληγιαννάκη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2006 (5η έκδ.), 12-13. Δεν μπορούμε […] να θεωρήσομε την περιφρόνηση προς το μεσαίωνα ως ουσιαστικό γνώρισμα της Αναγέννησης. Αν δεν βρίσκομε μια ρητή αντιμεσαιωνική διάθεση στην κρητική λογοτεχνία, υπάρχουν όμως σ’ αυτή στοιχεία νέα, που τη διαφοροποιούν από τις βυζαντινές ρίζες της, και που είναι αδύνατο να τα αρνηθούμε. […] Βέβαια στην Κρήτη έχομε να κάνομε με μια όψιμη Αναγέννηση· η κοινωνική και πνευματική εξέλιξη, που είχε, πολύ πιο πριν, συντελεσθή στη Δύση, γίνεται εδώ μ’ έναν αργότερο ρυθμό. Ο 16ος αιώνας βρίσκει από την αρχή του την ιταλική Αναγέννηση σ’ όλη της την άνθηση. Σ’ όλο τον 15ο και ως τα μέσα του 16ου αιώνα στην Κρήτη έχομε ακόμη μια προέκταση της τελευταίας βυζαντινής παράδοσης· γραμματολογικά είδη, εκφραστικοί τρόποι και ύφος δεν παρουσιάζουν κάτι καινούργιο. Οι στιχουργοί δεν αντλούν εμπνεύσεις από τη σύγχρονή τους ιταλική λογοτεχνία, που ίσως δεν την ξέρουν ακόμη, ή δεν σκέπτονται να τη μιμηθούν. Η γλώσσα τους δεν παρουσιάζει σημαντική διαφορά από τη γλώσσα των δημωδών έργων των τελευταίων βυζαντινών αιώνων. Η πνευματική στάση τους είναι περίπου η ίδια του μεσαιωνικού ανθρώπου της τελευταίας περιόδου. Στα έργα δεσπόζει η ιδέα του θανάτου ή το πρόβλημα της ηθικής σωτηρίας (Μπεργαδής, Χούμνος, Σκλάβος, Πικατόρος). Πλάι στα θρησκευτικά θέματα συναντούμε το γνωστό λαϊκό θέμα της ξενιτιάς. Άλλα έργα (Σαχλίκης, Φυλλάδα του Γαδάρου κ.ά.) περιγράφουν με σατιρική παρατηρητικότητα και τόλμη τη ζωή της εποχής, δείχνοντας έτσι πάλι μια διάθεση, που δεν ήταν άγνωστη στα μεσαιωνικά χρόνια. Το αφηγηματικό στιχούργημα πάνω σε δυτικά πρότυπα (Απολλώνιος) αποτελεί ακόμη μια συνέχεια των τελευταίων βυζαντινών μυθιστορημάτων. Όμως και σ’ αυτό το πρώτο στάδιο γίνεται χωρίς άλλο μια αργή εξοικείωση με τους νέους ποιητικούς τρόπους, που είχαν παρουσιασθή στη Δύση· έτσι π.χ. μεταφράζεται η Θησηΐδα του Boccaccio. Ύστερα από το 1550 η επίδραση της Αναγέννησης γίνεται πια αισθητή. Το εμπνευσμένο από την αρχαιότητα επικό και λυρικό ύφος και η όμοιας προέλευσης διεξοδική παρομοίωση περνά από τα ιταλικά στη λογοτεχνική παραγωγή της Κρήτης (Αχέλης, στο έργο Μάλτας πολιορκία). Ακόμη πιο αργά, γύρω στα 1600, παρουσιάζονται τα νέα γραμματολογικά είδη που χαρακτηρίζουν την Αναγέννηση, και που δεν έχουν προδρόμους στη βυζαντινή λογοτεχνία, μια νέα νοοτροπία, και ένα διαφορετικό μεταχείρισμα της γλώσσας. Παρατηρείται ακόμη ένα ανέβασμα του ως τότε λαϊκού επιπέδου της δημώδους λογοτεχνικής παραγωγής. Καταπιάνονται τώρα μ’ αυτήν μορφωμένοι ποιητές. Ανάλογο φαινόμενο είχε σημειωθεί πιο παλιά στην Ιταλία. Η τομή ανάμεσα στις δυο αυτές φάσεις της κρητικής λογοτεχνίας, έχει, νομίζω, βασική σημασία για τη συνολική εποπτεία της.  Στυλιανός Αλεξίου, Η κρητική λογοτεχνία και η εποχή της. Μελέτη φιλολογική και ιστορική, Στιγμή, Αθήνα 1985, 15-17. Σημαντικό για τον σωστό καθορισμό του χαρακτήρα της κρητικής λογοτεχνίας είναι και το πνευματικό περιεχόμενο των έργων, ο τρόπος με τον οποίο οι ποιητές βλέπουν τον κόσμο και τον άνθρωπο. Η διάθεση για την απομάκρυνση του υπερφυσικού, που παρατηρούμε σ’ ένα έργο με θρησκευτική υπόθεση, όπως η Θυσία, η αμφιβολία, που εκφράζει ο Χορτάτσης για την αθανασία, είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ανθρώπου της Αναγέννησης. Η ίδια διάθεση διαπνέει λίγο πολύ και τα άλλα κρητικά έργα, και αυτή είναι η σαφέστερη διαφορά τους από τα μεσαιωνικά. Αναγεννησιακός είναι και ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται ο άνθρωπος στην κρητική λογοτεχνία. Η προοδευτική εξέλιξη του συναισθηματικού κόσμου των προσώπων, κυρίως στον Κορνάρο, η επίμονη ψυχολογική ανάλυση, με την οποία ο ποιητής δικαιολογεί τις πράξεις τους, και ο εκφραστικός, προσωπικός λόγος, που βάζει στο στόμα τους, είναι πράγματα άγνωστα και στη βυζαντινή και στη δυτική μεσαιωνική λογοτεχνία, που χαρακτηρίζονται από τη σχηματική άρθρωση, την τυπική και ακίνητη ψυχολογία και τον συνθηματικό λόγο.  Στυλιανός Αλεξίου, Η κρητική λογοτεχνία και η εποχή της. Μελέτη φιλολογική και ιστορική, Στιγμή, Αθήνα 1985, 24-25. Κρητική Λογοτεχνία (17ος αιώνας) : Χαρακτηριστικά – Εκπρόσωποι Ν.Ε Λογοτεχνία από Stratilio Ο χρυσός αιώνας της κρητικής λογοτεχνίας αρχίζει με το τέλος του 16ου αιώνα και φθάνει μέχρι την κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους το 1669. Τον εγκαινιάζει το ποιμενικό ποίημα «Η Βοσκοπούλα» και προχωρεί στο μεγαλύτερο και σημαντικότερο επίτευγμα της κρητικής λογοτεχνικής παραγωγής, το θέατρο. Οι κυριότερες προϋποθέσεις που ευνόησαν την άνθιση της κρητικής λογοτεχνίας ήταν οι εξής: Το προϋπάρχον καλλιεργημένο ποιητικό έδαφος στην Κρήτη. Η δημιουργική αφομοίωση των ξένων επιρροών (Η Κρήτη διατηρούσε στενή επαφή με τη Δύση). Η εμφάνιση καινούριων στοιχείων, όπως είναι η εξιδανίκευση της γυναίκας, η προβολή του έρωτα στην κοινωνική ζωή, το ιπποτικό πνεύμα κ.α. Η ανώτερη παιδεία της Κρήτης. Κατά κανόνα, τα έργα της ακμής της κρητικής λογοτεχνίας βασίζονται σε κάποιο δυτικό πρότυπο, το οποίο όμως ξεπερνούν σε ποιότητα, καθώς οι ποιητές εμπλουτίζουν τα έργα τους με ανθρωπιστικά στοιχεία, που υπάρχουν άφθονα στον ελληνικό πολιτισμό. `Αλλο χαρακτηριστικό της λογοτεχνίας της περιόδου αποτελεί η χρησιμοποίηση της κρητικής διαλέκτου της εποχής. Το κυριότερο δημιούργημα της λογοτεχνικής παραγωγής της Κρήτης είναι το θέατρο. Το θέατρο, λοιπόν, είναι το λογοτεχνικό είδος που επικρατεί και δίνει τη βασική φυσιογνωμία σε όλη την κρητική λογοτεχνία. Εισηγητής του θεωρείται οΓεώργιος Χορτάτσης, μια μεγάλη ποιητική φυσιογνωμία. Οι ρίζες του κρητικού θεάτρου βρίσκονται στην ιταλική τραγωδία της Αναγέννησης, αλλά και στην ιταλική «commedia erudita». Γι’ αυτό και όλα τα είδη του δράματος που παίζονταν τότε στην Ιταλία (τραγωδία, κωμωδία, ποιμενικό και θρησκευτικό δράμα) παρουσιάστηκαν και στην Κρήτη. Ο εξαιρετικός δραματικός ποιητής Γεώργιος Χορτάτσης έγραψε τουλάχιστον τρία αξιόλογα δράματα, την τραγωδία «Ερωφίλη», την κωμωδία«Κατζούρμπος» και το ποιμενικό δράμα «Γύπαρης» ή «Πανώρια». Το ποιμενικό αυτό δράμα είναι νεανικό έργο του Χορτάτση και έχει πολλές αρετές αλλά και ελαττώματα. Το πιο φιλόδοξο από τα έργα του είναι αναμφίβολα η τραγωδία «Ερωφίλη», όπου περιγράφεται ο έρωτας της Ερωφίλης για τον Πανάρετο, τον οποίο και παντρεύεται κρυφά. Ο «Κατζούρμπος» είναι το ωριμότερο έργο του Χορτάτση και συγχρόνως η καλύτερη από τις κρητικές κωμωδίες. Εκτός από τον «Κατζούρμπο», διασώθηκαν ακόμη δύο κρητικές κωμωδίες. Η μια έχει τον τίτλο «Φορτουνάτος» και ανήκει στο Μάρκο Αντώνιο Φόσκολο και η άλλη ονομάζεται «Στάθης» και είναι έργο αγνώστου ποιητή. Το πιο άρτιο και, κατά πολλούς, καλύτερο έργο του κρητικού θεάτρου είναι η«Θυσία του Αβραάμ» (1635). Πρόκειται για θρησκευτικό δράμα και θεωρείται ως νεανικό έργο του Βιτσέντζου Κορνάρου. Το αριστούργημα όμως του Κορνάρου είναι ο «Ερωτόκριτος», ένα έμμετρο ερωτικό μυθιστόρημα, που αποτελείται από δέκα χιλιάδες πενήντα δύο δεκαπεντασύλλαβους στίχους. Ο «Ερωτόκριτος» είναι το τελευταίο και σημαντικότερο δημιούργημα της ακμής της κρητικής λογοτεχνίας. Η υπόθεση του έργου είναι ο έρωτας του Ερωτόκριτου για την Αρετούσα, κόρη του βασιλιά Ηρακλή της Αθήνας, καθώς και οι πολλές περιπέτειες που περνούν οι δύο νέοι για να οδηγηθούν τελικά στο γάμο. Ο «Ερωτόκριτος», το καύχημα της κρητικής λογοτεχνίας, υμνεί τον πιστό έρωτα, τη φιλία, τη γενναιότητα και τον πατριωτισμό. Η λογοτεχνική παραγωγή στην Κρήτη διακόπτεται το 1669 με την κατάκτηση της Κρήτης από τους Τούρκους. `Ετσι, ύστερα από τη λαμπρή άνθιση στην Κρήτη, μετά το 1669 βρισκόμαστε σε μια κατάσταση ποιητικής παρακμής. Η πνευματική δημιουργία μεταφέρεται στα Επτάνησα με την ίδρυση της Επτανησιακής Σχολής στις αρχές του 19ου αιώνα. http://www.odyssey.com.cy ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΠΗΓΗ http://mavrigata2010.blogspot.com/2013/10/blog-post_20.html Η λογοτεχνική παραγωγή της Κρήτης κατά τη διάρκεια της Βενετοκρατίας είναι πλούσια ποσοτικά και ποιοτικά και σημαντική για την μετέπειτα πορεία τηςΝεοελληνικής Λογοτεχνίας. Η λογοτεχνική άνθηση οφείλεται στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη που παρατηρήθηκε στην Κρήτη κατά την περίοδο τηςΒενετοκρατίας: η ειρηνική διαβίωση και η επαφή με έναν ανεπτυγμένο πνευματικά και πολιτιστικά λαό ήταν οι παράγοντες που συνετέλεσαν στην καλλιέργεια της παιδείας κατων γραμμάτων και στην εμφάνιση αξιόλογης λογοτεχνικής παραγωγής.      Η λογοτεχνική παραγωγή χωρίζεται σε δύο περιόδους. α) Η πρώτη ξεκινά από τα μέσα του 14ου αι. και καταλήγει στο1580 περίπου. Ονομάζεται περίοδος της προετοιμασίας, γιατί η λογοτεχνία ακόμα δεν διαφοροποιείται αισθητά από τη βυζαντινή παράδοση και τη δυτική λογοτεχνία του Μεσαίωνα. β) Η δεύτερη, 1580-1669 (άλωση της Κρήτης από τους Οθωμανούς), είναι η περίοδος της ακμής, με φανερή την επίδραση της λογοτεχνίας της ιταλικής αναγέννησης.Αρκετοί νέοι Κρήτες φοιτούσαν σε ιταλικές σχολές και μετέφεραν στο νησί τους το πνεύμα της Αναγέννησης. Έτσι στιςντόπιες κρητικές παραδόσεις, όπως αυτή των περίφημων «ριζίτικων» τραγουδιών (είδος δημοτικού τραγουδιού σε ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους), αφομοιώθηκαν επιδράσεις από τη λογοτεχνική δημιουργία της Δύσης.      Βασικά γνωρίσματα των έργων της Κρητικής Λογοτεχνίας είναι: -         Η καλλιέργεια της γλώσσας του λαού: είναι γραμμένα όλα στην κρητική διάλεκτο, -          Είναι θεατρικά -         Η ηρωική αντίληψη της ζωής -         Η αίσθηση χρέους απέναντι στην πατρίδα και τη θρησκεία -         Η αγάπη για ελευθερία -         Είναι γραμμένα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο με ζευγαρωτήομοιοκαταληξία (κρητικός δεκαπεντασύλλαβος). -         το ιπποτικό πνεύμα – η εξιδανίκευση του έρωτα και της γυναίκας -         Είναι διασκευές ξένου δυτικού προτύπου, αλλά συχνά υπερέχουν από άποψη ποιότητας. -         Έχουν δεχτεί επιρροές και από την λαϊκή παράδοση (γνωμικά και παροιμίες) Η κρητική λογοτεχνία έδωσε έργα υψηλής αισθητικής αξίας και συνέβαλε στηδιαμόρφωση της νεοελληνικής εθνικής συνείδησης.     Οι ποιητές που δέσποσαν κατά την περίοδο αυτή: είναι ο Γεώργιος Χορτάτσηςκι ο Βιτσέντζος Κορνάρος. Ο πρώτος θεωρείται εισηγητής του θεάτρου στην Κρήτη· ο δεύτερος με τον Ερωτόκριτο οδηγεί την κρητική λογοτεχνία στην πιο κορυφαία στιγμή της. Καρπός της συγγραφικής τους δράσης κι άλλων ομοτέχνων τους είναι τα εξής θεατρικά είδη: τραγωδίες, κωμωδίες, κι από ένα θρησκευτικό και ποιμενικό δράμα. Κρητική λογοτεχνία. ΠΗΓΗ http://afterschoolbar.blogspot.com/2011/10/blog-post_24.html ΚΡΗΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Η Κρήτη έμεινε κάτω από την κυριαρχία των Βενετών από το 1211 ως το 1669, οπότε υποδουλώθηκε στους Τούρκους. Στα χρονιά αυτο το νησί γνώρισε οικονομική και εμπορική ανάπτυξη και παρουσίασε τα δείγματα λογοτεχνικής ακμής.(Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Κρήτη εμφανίστηκε ήδη από τον 10 αιώνα μια κατηγορία δημοτικών τραγουδιών που ονομάζονται "ριζίτικα") ü Τους δύο πρώτους αιώνες ο ντόπιος πληθυσμός έτρεφε εχθρικά αισθήματα προς τους Βενετούς κατακτητές. Βαθμιαία όμως η επικοινωνία Βενετών και Ελλήνων έγινε στενότερη και το νησί, γρήγορα εξελίχτηκε σε πολιτισμικό κέντρο. ü Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) οι συχνές εξεγέρσεις των Ελλήνων έπαψαν. Μέχρι την κατάληψη του νησιού από τους Τούρκους (1669), παρουσιάζεται μεγάλη πνευματική ανάπτυξη και άνθηση των τεχνών. Ιδίως της ζωγραφικής και της λογοτεχνίας (και κυρίως του θεάτρου). Η άνθηση αυτή κορυφώθηκε στα τελευταία εκατό περίπου χρόνια της βενετικής κατοχής (1580-1669), είναι γνωστή και ως Κρητική Αναγέννηση και οφείλεται στην επιρροή της Ευρωπαϊκής Αναγέννησης. Ειδικότερα η ιταλική Αναγέννηση επέδρασε καθοριστικά στην συγγραφή έμμετρων δραματικών έργων με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: 1) Είναι θεατρικά (Η θυσία του Αβραάμ. Θρησκευτικό δράμα. του Β. Κορνάρου.Ερωφίλη. Τραγωδία, του Γ,. Χορτάτση.Κατσούρμπος. Κωμωδία του Χορτάτση. Γύπαρις ή Πανώρια. Ποιμενικό δράμα του Χορτάτση. Βασιλεύς Ροδολίνος. Τραγωδία του Ιωάννη Ανδρέα Τρωίλου.Φορτουνάτος. Κωμωδία του Μάρκου Αντώνιου Φώσκολου. Στάθης. Κωμωδία που παλιά θεωρούταν έργο του Χορτάτση. Σήμερα ο ποιητής θεωρείται άγνωστος. Ζήνων. Τραγωδία αγνώστου συγγραφέα.) Εξαίρεση αποτελούν δύο: ü Ο Ερωτόκριτος του Β, Κορνάρου είναι έμμετρο αφηγηματικό μυθιστόρημα με περιεχόμενο ερωτικό και ηρωικό. ü Η Βοσκοπούλα,αγνώστου συγγραφέα, ανήκει στην ποιμενική ποίηση και είναι ένα σύντομο αφηγηματικό ποίημα. 2) Είναι διασκευές ξένου δυτικού προτύπου, αλλά συχνά υπερέχουν από άποψη ποιότητας. Γενικά το κρητικό θέατρο οικειοποιείται την ιταλική αισθητική εξαλείφοντας τα ξένα στοιχεία που θεωρεί περιττά . 3) Είναι γραμμένα όλα στην κρητική διάλεκτο, δηλαδή στην γλώσσα του λαού, την οποία οι ποιητές καλλιεργούν επίμονα και την εξυψώνουν σταδιακά σε λογοτεχνική. 4)Είναι γραμμένα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία (κρητικός δεκαπεντασύλλαβος). 5)Από άποψη περιεχομένου χαρακτηρίζονται από ηρωική αντίληψη για την ζωή, συναίσθημα χρέους απέναντι στην πατρίδα, τη θρησκεία και την οικογένεια, αγάπη για την ελευθερία, εξιδανίκευση του έρωτα και της γυναίκας,ιπποτικό πνεύμα 6)Έχουν δεχτεί επιρροές και από την λαϊκή παράδοση (γνωμικά και παροιμίες).  Τα εργα αυτά αποτελούν αυτό που ονομάζουμε σήμερα "Κρητική Λογοτεχνία" ή "Κρητική Σχολή" κι αποτελούν την πρώτη λογοτεχνική σχολή της νεότερης λογοτεχνίας μας.  ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/georgiadimitropoulou75/ss-13685561 ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΗΓΗ http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2362,8975/ ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ   Ερωτόκριτος    Τα δύο επιλεγμένα αποσπάσματα από τον Ερωτόκριτο, το πιο γνωστό και δημοφιλές έργο της κρητικής λογοτεχνίας, προέρχονται από το τρίτο και τέταρτο μέρος του ποιήματος. Το πρώτο απόσπασμα τοποθετείται στη μέση περίπου του έργου και θίγει το πρόβλημα της κοινωνικής διαφοράς ανάμεσα στην οικογένεια της Αρετούσας και του Ερωτόκριτου. Έχουν προηγηθεί ο έρωτας του Ερωτόκριτου και η ανταπόκριση της Αρετούσας (Α' Μέρος), καθώς και το κονταροκτύπημα και η νίκη του Ερωτόκριτου (Β' Μέρος). Μετά τη νίκη το αίσθημα των δύο νέων γίνεται σφοδρότερο, αρχίζουν οι ερωτικές συνομιλίες τους στο δώμα του παλατιού, οι οποίες οδηγούν στην κοινή απόφαση να παρακαλέσει ο Ερωτόκριτος τον πατέρα του να μιλήσει στο βασιλιά για το γάμο. O πατέρας του Ερωτόκριτου Πεζόστρατος, παρά τις αντιρρήσεις του, πείθεται και τολμά, με σύνεση και διστακτικότητα, να μιλήσει στο βασιλιά, όμως εκείνος τον διώχνει από το παλάτι με ύβρεις και απειλές. Δίνει επίσης διαταγή να εξοριστεί ο Ερωτόκριτος, ο οποίος με σπαραγμό ψυχής αποχαιρετά την αγαπημένη του, τον τόπο του και τους δικούς του, και πηγαίνει στην Έγριπο. Στο τέταρτο μέρος, ο βασιλιάς επιμένει να παντρέψει την κόρη του με το βασιλόπουλο του Βυζαντίου, η Αρετούσα αρνείται και ο πατέρας της τη φυλακίζει. Ενώ μπαίνει ο τέταρτος χρόνος από τη φυλάκιση της Αρετούσας, ο βασιλιάς των Βλάχων εισβάλλει στο βασίλειο των Αθηνών, παρουσιάζεται όμως ο Ερωτόκριτος, αγνώριστος, μαυρισμένος από ένα μαγικό υγρό, και σώζει την Αθήνα, τόσο με τα ανδραγαθήματά του όσο και με την τελική μονομαχία του με τον Άριστο, το καλύτερο παλικάρι των Βλάχων. Το δεύτερο απόσπασμα έχει επικό χαρακτήρα και είναι η αρχή της δικαίωσης του Ερωτόκριτου, η οποία θα οδηγήσει σταδιακά στο ευτυχισμένο τέλος, στο γάμο των δύο νέων και στην ανάληψη της βασιλείας. 895 900 905 910 915 920 925 930 935 1005 1010 1015 1020 1025 1030 1035 [Γ. 891-936. Διάλογος ρήγα Ηράκλη και Πεζόστρατου] ΠOΙΗΤΗΣ Εκείνη η μέρα επέρασε κι η άλλη ξημερώνει κι ο κύρης* του Ρωτόκριτου γλυκαίνει και μερώνει*· δε θέλει πλιο* να καρτερεί κι ο γιος του να 'χει κρίση *μα εβάλθηκε την προξενιάν ετούτη να μιλήσει. Επήγεν εις του βασιλιού να τόνε δικιμάσει κι ελόγιαζεν από μακρά με ξόμπλια* να τον πιάσει· αγάλια αγάλια αρχίνισεν αποκοτιά* να παίρνει και μια και κι άλλη αθιβολήν* αλλοτινή του φέρνει. ΠΕΖOΣΤΡΑΤOΣ Λέγει: «Στους παλαιούς καιρούς, που 'σα μεγάλοι αθρώποι*, τα πλούτη και βασίλεια εκράζουντάνε κόποι, 'πειδή ετιμούσανε πολλά της αρετής τη χάρη παρά τσι χώρες, τσ' αφεντιές, τα πλούτη, το λογάρι*, κι εσμίγασι τα τέκνα τως οι αφέντες οι μεγάλοι με τους μικρούς οπού 'χασι γνώση, αντρειά και κάλλη. Όλα τα πλούτη κι οι αφεντιές* εσβήνουν και χαλούσι και μεταλλάσσουν, κι οι καιροί συχνιά τα καταλούσι*, μα η γνώση εκεί που βρίσκεται και τσ' ευγενιάς τα δώρα ξάζου* άλλο παρά βασιλειά, παρά χωριά και χώρα· ουδ' ο τροχός δεν έχει εξάν*, ως θέλει να γυρίσει, τη γνώση και την αρετή ποτέ να καταλύσει». ΠOΙΗΤΗΣ Κι ήφερνε ξόμπλια απόμακρα, πράματα περασμένα και καταπώς του σάζασι* τα 'λεγεν έναν ένα. Με τούτες τες παραβολές αγάλια αγάλια σώνει* εις το σημάδι το μακρύ κι ήρχισε να ξαμώνει*. Αποκοτά δυο τρεις φορές να το ξεφανερώσει κι οπίσω τον εγιάγερνε* κι εκράτειέ τον η γνώση. Στο ύστερον ενίκησεν η αγάπη του παιδιού του και φανερώνει τα κουρφά* και τα χωστά* του νου του· μα ως ενεχάσκισε* να πει την προξενιά του γάμου, ΒΑΣΙΛΙΑΣ του λέγει ο ρήγας: «Πήγαινε και φύγε από κοντά μου! Πώς εβουλήθης κι είπες το, λωλέ, μισαφορμάρη*, γυναίκα του ο Ρωτόκριτος την Αρετή να πάρει; Φύγε το γληγορύτερο και πλιο* σου μην πατήσεις εις την αυλή του παλατιού και κακοθανατίσεις. Γιατί σε βλέπω ανήμπορο, γιαύτος* δε σε ξορίζω, μα ο γιος σου μην πατήσει πλιο σ' τσι τόπους οπ' ορίζω. Τέσσερις μέρες κι όχι πλια* του δίδω να μισέψει*, τόπους μακρούς κι αδιάβατους ας πάγει να γυρέψει και μην πατήσει ώστε να ζω στα μέρη τα δικά μου, αλλιώς του δίδω θάνατο για χάρισμα του γάμου. Κι εκείνο που αποκότησες κι είπες τούτη την ώρα μη γροικηθεί*, μην ακουστεί σ' άλλο εδεπά* στη χώρα και κάμω πράμαν εις εσέ οπού να μη σ' αρέσει, να τρέμου όσοι τ' ακούσουνε κι εκείνοι οπού το λέσι. Δε θέλω πλιο να σου μιλώ· στο ρήγα δεν τυχαίνει τα τόσα να πολυμιλεί· κι απόβγαλ' τον* να πηαίνει». [Δ. 1003-1038. Μάχη Αθηναίων και Βλάχων] Ανακατώνεται ο λαός και τα φουσάτα* σμίγου, μα 'τον ακόμη σκοτεινά και δεν καλοξανοίγου*. Δίδου αναπνιά στα βούκινα*, τσι σάλπιγγες φυσούσι, πάγει η λαλιά στον ουρανό, τα νέφη αντιλαλούσι. Με τη βαβούρα* την πολλή και κτύπους των αρμάτω εγροίκησε* ο Ρωτόκριτος, γιατί δεν εκοιμάτο, κι ο λογισμός της Αρετής ολίγο τον αφήνει να κοιμηθεί, γιατί αγρυπνά σ' τσ' αγάπης την οδύνη. Άλλο μαντάτο να του που δε στέκει ν' ανιμένει*, με σπούδα* εκαβαλίκεψε, στον κάμπο κατεβαίνει. Σαν όντεν* είν' καλοκαιριά, μέρα σιγανεμένη, και ξάφνου ανεμοστρόβιλος από τη γην εβγαίνει, με βροντισμό και ταραχή τη σκόνη ανεσηκώσει και πάγει τη τόσο ψηλά, οπού στα νέφη σώσει, έτσι κι όντεν εκίνησε με τέτοια αντρειά επορπάτει, οπού βροντές και σκονισμούς κάνει στο μονοπάτι. Μ' έτοια μεγάλη μάνηταν ήσωσε* στο φουσάτο, οπού όποιος κι αν εγλίτωκε με φόβο το εδηγάτο. Εισέ καιρό ο Ρωτόκριτος ήσωσε στο λιμνιώνα*, που οι Αθηναίοι εφεύγασι κι οι Βλάχοι τσ' εζυγώνα· με φόβον εγλακούσανε*, βοήθεια δεν ευρίσκα κι οι οχθροί τως τους εδιώχνασι κι αλύπητα εβαρίσκα. Κι ωσά λιοντάρι όντε πεινά κι από μακρά γροικήσει κι έρχεται βρώμα* οπού 'πασκε* να βρει να κυνηγήσει κι εις την καρδιά κινά, ως το δει, η πεθυμιά τη μάχη, τρέχει ζιμιόν* απάνω του κι αγριεύει σαν του λάχει·* φωτιά πυρή στα μάτια του ανεβοκατεβαίνει, καπνός απ' τα ρουθούνια του μαύρος βραστός εβγαίνει, αφροκοπά το στόμα του, το κούφος* του μουγκρίζει, ανασηκώνει την ορά*, τον κόσμο φοβερίζει, κατακτυπούν τα δόντια του και το κορμί σπαράσσει, αναχεντρώνουν* τα μαλλιά και τρέχει να το πιάσει· εδέτσι* εξαγριεύτηκε για τα κακά μαντάτα κι ωσάν αϊτός επέταξε κι εμπήκε στα φουσάτα. Βλάχοι, κακό το πάθετε εις τό σας ηύρε αφνίδια, εδά 'ρθασι τ' απαρθινά* κι επάψαν τα παιγνίδια! Β. Κορνάρος, Ερωτόκριτος, Ερμής *κύρης: πατέρας *μερώνει: ηρεμεί * πλιο: πια *κρίση: μαρτύριο, βάσανο *ξόμπλι: παράδειγμα *αποκοτιά: θάρρος *αθιβολή: λόγος *μεγάλοι αθρώποι: σημαντικοί *λογάρι: θησαυρός *αφεντιά: εξουσία *καταλούσι: φθείρουν *ξάζου: αξίζουν *εξά: εξουσία *σάζασι: ταίριαζαν *σώνει, ξαμώνει: φτάνει στο κρίσιμο σημείο και δοκιμάζει να πει *γιαγέρνω: επιστρέφω *κουρφά, χωστά: κρυφά *ενεχάσκισε: τόλμησε *λωλέ, μισαφορμάρη: παλαβέ, μισότρελε *πλιο: στο εξής *γιαύτος: γι' αυτό *πλια: περισσότερο *να μισέψει: να φύγει *γροικηθεί: ακουστεί *εδεπά: εδώ *απόβγαλ' τον: διώξε τον *φουσάτο: στράτευμα *δεν καλοξανοίγου: δεν καλοβλέπουν *δίδου αναπνιά στα βούκινα: φυσούν τις πολεμικές σάλπιγγες *βαβούρα: φασαρία * εγροίκησε: άκουσε *ανιμένει: περιμένει *σπούδα: βιασύνη *όντεν: όταν *ήσωσε: έφτασε *λιμνιώνας: λιμάνι *εγλαυκούσανε: έτρεχαν *βρώμα: τροφή, λεία θηρίου *'πασκε: προσπαθούσε *ζιμιόν: αμέσως *λάχει: τύχει *κούφος: θωρακική κοιλότητα *ορά: ουρά *αναχεντρώνουν: για το τρίχωμα του ζώου που υψώνεται *εδέτσι: έτσι *απαρθινά: αληθινά.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ A (Γ. 891-936) 1 Με ποιον τρόπο, με ποιο ρόλο και για ποιο σκοπό παρεμβαίνει ο ποιητής; 2 Πώς σκέφτεται ο Πεζόστρατος να προσεγγίσει το βασιλιά και με ποια επιχειρήματα προσπαθεί να τον πείσει να δεχτεί το γάμο; 3 Πώς αντιδρά ο βασιλιάς στην πρόταση γάμου του Ερωτόκριτου και γιατί; 4 Κάθε πατέρας επιθυμεί την οικογενειακή του ευτυχία. Πώς ενεργεί ο βασιλιάς και πώς ο Πεζόστρατος, για να πετύχουν αυτόν το στόχο; Β (Δ. 1003-1038) 1 Στο απόσπασμα κυριαρχούν τα επικά στοιχεία. Ποια είναι και πώς εκφράζονται; 2 Βρείτε τις παρομοιώσεις του κειμένου και εξηγήστε τη λειτουργία τους. 3 Σε ποια σημεία του αποσπάσματος φαίνεται η σφοδρότητα της μάχης και με ποιους τρόπους την αποδίδει παραστατικά ο ποιητής; ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ A (Γ. 891-936) O Πεζόστρατος εξιδανικεύει το παρελθόν, υποστηρίζοντας ότι στους παλιούς καιρούς δεν ίσχυαν κοινωνικές διακρίσεις. Συμβουλευτείτε το εγχειρίδιο της Ιστορίας ή της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, για να δείτε αν αληθεύει ο ισχυρισμός του. Πώς έγινε το προξενιό του Ερωτοκριτου; Βρείτε περισσότερα στοιχεία για τους γάμους από προξενιά, σε διάφορες χρονικές περιοδους. Β (Δ. 1003-1038) Επισκεφθείτε την Εθνική Πινακοθήκη και αναζητήστε αναπαραστάσεις μαχών από την εποχή της Αναγέννησης ή βρείτε μια ανάλογη σκηνή πολεμικής σύγκρουσης στην Ιλιάδα του Oμήρου (ραψωδίες Ε, Ζ, Η) και συγκρίνετε τις δύο περιγραφές.    Ζωγραφίστε τον Ερωτόκριτο, με βάση την εξωτερική εμφάνιση των πολεμιστών της εποχής αλλά και τα ειδικά χαρακτηριστικά με τα οποία αποδίδεται η ανδρεία του στο απόσπασμα. Ζητήστε τη βοήθεια του καθηγητή της Ιστορίας.

ΠΗΓΗ 1lyk-xanth.xan.sch.gr/files/kornaros_erotokritos.ppt

Β. ΚΟΡΝΑΡΟΥ : ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ (ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ)

ΠΗΓΗ http://istografia.blogspot.com/2015/10/blog-post_30.html

    Ο Ερωτόκριτος είναι πολύστιχο αφηγηματικό ποίημα. Διαφέρει από το έπος στο ότι δεν αφηγείται κατορθώματα ηρώων, αλλά την αγάπη δύο νέων. Συμπληρωματικά μόνο αφηγείται και «ταραχές των αρμάτων». Ανήκει στο είδος της έμμετρης μυθιστορίας.

• Απόσπασμα 1 (Γ΄, στ. 891-936):

   Θέμα: Το προξενιό του Πεζόστρατου και η άρνηση του βασιλιά.

Θεματικές ενότητες:

§  (στ. 891-898): Οι σκέψεις του Πεζόστρατου και ο σχεδιασμός της τακτικής που θα ακολουθήσει.

§  (στ. 899-910):Η επιχειρηματολογία του Πεζόστρατου.

§  (στ. 911-919): Ο Πεζόστρατος νικά τους δισταγμούς του και κάνει την πρόταση.

§  (στ. 920-935): Η αρνητική απάντηση του βασιλιά.

Τεχνικές της αφήγησης:

§  Ο ποιητής συνδυάζει έντεχνα την τριτοπρόσωπη αφήγηση ενός παντογνώστη αφηγητή με το διάλογο.

§  Με αυτόν τον τρόπο:

·        Προσδίδει θεατρικό χαρακτήρα στο έργο του, επιταχύνει την εξέλιξη και αυξάνει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

·        Ταυτόχρονα, αποκαλύπτει και αναλύει τις βαθύτερες σκέψεις του Πεζόστρατου. 

Οι αντιλήψεις των δύο προσώπων:

§  Τα επιχειρήματα του Πεζόστρατου.

§  Εξήγηση της άρνησης του βασιλιά.

§  Γιατί απαγορεύει στον Πεζόστρατο να γνωστοποιήσει το προξενιό.

§  Χαρακτηρισμός των προσώπων.

Στοιχεία της εποχής:

§  Κοινωνική διαφορά

§  Η δύναμη της βασιλικής βίας

§  Οι αξίες της γνώσης και της αρετής

•   Απόσπασμα 2 (Δ΄, 1003-1038): 

Θέμα: Η μάχη Αθηναίων και Βλάχων – Η είσοδος του Ερωτόκριτου στη μάχη

Θεματικές ενότητες:

§  (στ. 1003-1020):Η συμπλοκή των στρατευμάτων και η απόφαση του Ερωτόκριτου να πάρει μέρος στη μάχη.

§  (στ. 1021-1038): Οι Βλάχοι τρέπουν σε φυγή τους Αθηναίους, όταν ο Ερωτόκριτος μπαίνει στη μάχη. 

Γλώσσα και στιχουργική τεχνική

o   Εκφραστικά μέσα: εικόνες (οπτικές, ακουστικές και κινητικές), ασύνδετο σχήμα, υπερβολή, εκτεταμένες παρομοιώσεις. 

•   1^ο Θέμα προς εξέταση: Τα επικά στοιχεία του Ερωτόκριτου (κυρίως στο απόσπασμα 2).

o   Ομηρική επίδραση: οι εκτεταμένες παρομοιώσεις.

•   2^ο Θέμα προς εξέταση: Σχέση του Ερωτόκριτου με το δημοτικό τραγούδι:

o   Στίχος: ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος (με τη διαφορά ότι είναι ομοιοκατάληκτος και δεν έχει τομή στην όγδοη συλλαβή)

o   (Πολλές φορές) χωρισμός σε δύο ημιστίχια που το ένα συμπληρώνει το άλλο: «Δίδου αναπνιά στα βούκινα, τσι σάλπιγγες φυσούσι/ πάγει η λαλιά στον ουρανό, τα νέφη αντιλαλούσι».

o   Οι διασκελισμοί είναι σπάνιοι.

o   Τυπικές γνωμικές φράσεις: «Εκείνη η μέρα επέρασε κι η άλλη ξημερώνει»

o   Οι εικόνες σχετίζονται με τις τυπικές εικόνες των δημοτικών τραγουδιών

o   Η γλώσσα σχετίζεται με τη γλώσσα των ακριτικών και ριζίτικων τραγουδιών της Κρήτης.

o   Ο λόγος λαϊκός, κυριαρχείται από ουσιαστικά, ενώ αποφεύγονται τα επίθετα.

  ΠΗΓΗ : http://filolologikamathhmata.blogspot.gr

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

ΠΗΓΗ http://filologikagymnasium.blogspot.com/2013/11/blog-post_10.html

ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ

Ερωτόκριτος

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

Οι αξίες της γνώσης και της αρετής

Η αξεπέραστη κοινωνική διαφορά ως εµπόδιο στο γάµο των δύονέων

Το αποτυχηµένο προξενιό και η δύναµη της βασιλικής βίας

Η πολεµική ορµή και ο επικός χαρακτήρας του Ερωτόκριτου

Η υπόθεση του έργου. ΟΕρωτόκριτος χωρίζεται σε πέντε μέρη και τα γεγονότα διαδραματίζονται στην αρχαία Αθήνα, μια πόλη μυθική και συμβατική και όχι όπως είναι γνωστή από την ιστορία: Ο βασιλιάς της Αθήνας Ηρακλής έχει μια πανέμορφη μοναχοκόρη, την Αρετούσα, την οποία ερωτεύεται ο Ερωτόκριτος, γιος του συμβούλου του βασιλιά Πεζόστρατου, και η βασιλοπούλα ανταποκρίνεται στην αγάπη του* ο βασιλιάς, για να διασκεδάσει την κόρη του, οργανώνει μια γιόστρα (κονταρομαχίες), στην οποία τελικός νικητής αναδεικνύεται ο Ερωτόκριτος. Σε μιαν από τις συναντήσεις τους οι δύο νέοι παίρνουν την απόφαση να ζητηθεί από το βασιλιά να παντρευτούν. Όταν όμως ο Πεζόστρατος τολμάει να κάνει λόγο στο βασιλιά για το γάμο των παιδιών τους, εκείνος εξοργίζεται με το θράσος του και εξορίζει τον Ερωτόκριτο, ενώ παράλληλα φυλακίζει την Αρετούσα, επειδή αρνήθηκε να τον υπακούσει και να παντρευτεί το πριγκιπόπουλο του Βυζαντίου. Στη συνέχεια ο βασιλιάς των Βλάχων εισβάλλει στη χώρα του Ηράκλη και όταν το μαθαίνει ο Ερωτόκριτος, πηγαίνει μεταμφιεσμένος στο πεδίο της μάχης, όπου σε μια αποφασιστική μονομαχία σώζει το βασίλειο της Αθήνας από τη σκλαβιά και το βασιλιά από την ήττα και την αιχμαλωσία. Ο Ηρακλής από ευγνωμοσύνη προσφέρει στον άγνωστο σωτήρα του όλο το βασίλειο και τα πλούτη του. Ο Ερωτόκριτος όμως δεν τα δέχεται* ζητάει την Αρετούσα για γυναίκα του και πηγαίνει και τη βρίσκει στη φυλακή. Αλλά εκείνη, πιστή στον αγαπημένο της, αρνείται* όταν όμως ο Ερωτόκριτος αποκαλύπτεται, όλα τελειώνουν με αίσιο τρόπο θριαμβεύει ο έρωτας.

Ο ποιητής αφηγητής. Ο ποιητής είναι ο αφηγητής της ιστορίας. Γνωρίζει τα πάντα, κατευθύνει την εξέλιξη της ιστορίας, σχολιάζει και κρίνει τα γεγονότα και τα πρόσωπα και δίνει το λόγο στους ήρωες, οι οποίοι διεκπεραιώνουν τους ρόλους τους λέγοντας σε ευθύ λόγο ο καθένας τα λόγια του. ΣτονΕρωτόκριτο ο ποιητής προαναγγέλλει κάθε φορά την παρουσία του στα αφηγηματικά μέρη του έργου, βάζοντας τη λέξη «Ποιητής», όταν ο λόγος περνάει σ' εκείνον, όπως βάζει τα ονόματα των ηρώων του πριν από τα λόγια τους στα διαλογικά μέρη.
Για όσους ενδιαφέρονται να διαβάσουν ολόκληρο το έργο βρίσκεται εδώ

ΠΡΩΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ (Γ.891-936)

Οι ενέργειες του Πεζόστρατου

Ο ποιητής-αφηγητής παρουσιάζει με αριστοτεχνικό τρόπο [u1] την πορεία και τα στάδια που ακολούθησε ο Πεζόστρατος από τη στιγμή κατά την οποία άρχισε να μιλάει στο βασιλιά ως τη στιγμή που του έκανε την πρόταση για το γάμο των παιδιών τους. Έτσι:

·         Στην αρχή ο ποιητής-αφηγητής αναφέρεται συγκεφαλαιωτικά στα επιχειρήματα και στις περιστροφές του Πεζόστρατου, για τις οποίες έχει ήδη μιλήσει παραπάνω: ή φέρνε ξόμπλια απόμακρα, πράματα περασμένα καθώς και παραβολές.

·         Ύστερα από το «τι» (από αυτά που έλεγε ο Πεζόστρατος, για να προετοιμάσει το έδαφος), ο ποιητής-αφηγητής έρχεται στο «πώς», στον τρόπο με τον οποίο τα έλεγε ο Πεζόστρατος. Τα έλεγε λοιπόν έναν ένα καιαγάλια αγάλια.

·         Στη συνέχεια ο Πεζόστρατος πλησιάζει στην κρίσιμη στιγμή: σώνει, ήρχισε να ξαμώνει.

·         Όμως την τελευταία στιγμή ο Πεζόστρατος διστάζει και αμφιταλαντεύεται: ενώ δυο τρεις φορές αποπειράται να μιλήσει, τον συγκρατεί και τον εμποδίζει η εσωτερική φωνή της σύνεσης {οπίσω τον εγιάγερνε κι εκράτειε τον η γνώση. Ο ποιητής σ' αυτό το σημείο προσωποποιεί τη σύνεση, για να υπογραμμίσει τη δύναμη της εσωτερικής αντίστασης τουΠεζόστρατου.

·         Το προτελευταίο στάδιο των ενεργειών του Πεζόστρατου είναι η οριστική πλέον λήψη της απόφασης για την πρόταση του γάμου, για να αποκαλύψει όσα έκρυβε ως αυτή τη στιγμή (ενίκησεν η αγάπη τον παιδιού τον και φανερώνει τα κουρφά και τα χωστά του νου τον). Η αποκάλυψη του μυστικού παρουσιάζεται πιο ζωηρά και παραστατικά με το δραματικό ενεστώτα[u2]  του ρήματος φανερώνει.

·         Τέλος τολμάει και ξεστομίζει την προξενιά του γάμου.

- Και η αντίδραση του βασιλιά προμηνύεται αφηγηματικά με την παραστατικότητα του δραματικού ενεστώτα: του λέγει ο ρήγας.

Οι διαφορές δύο πατεράδων στο ζήτημα της «οικογενειακής ευτυχίας»

α. Ο Πεζόστρατος αγαπάει το γιο του, υποφέρει που τον βλέπει να βασανίζεται από τον καημό της αγάπης και θέλει να τον δει ευτυχισμένο. Έτσι, παρακάμπτει όλους τους ενδοιασμούς του και του κάνει το χατίρι να πάει στο βασιλιά και να ζητήσει σε γάμο την Αρετούσα, έχοντας την επίγνωση ότι η κοινωνική διαφορά ανάμεσα στις δύο οικογένειες ήταν μεγάλη. Είναι βέβαιος ότι θα προσκρούσει στην άρνηση αλλά και στην οργή του βασιλιά, ωστόσο νικάει η πατρική αγάπη και τον κάνει τολμηρό. Έτσι, υποβάλλει το αίτημα του, διακινδυνεύοντας ακόμα και τη θέση του μέσα στο παλάτι (εργαζόταν ως σύμβουλος του βασιλιά). Η οικογενειακή λοιπόν ευτυχία για τον Πεζόστρατο δεν είναι συνάρτηση του πλούτου, της εξουσίας ή άλλων εξωτερικών παραγόντων, αλλά συνίσταται στην ευτυχία των μελών της οικογένειας, ενώ οι πιο σημαντικές αξίες για ένα νέο (ή τα πιο σημαντικά προσόντα για έναν υποψήφιο γαμπρό) σύμφωνα με τον Πεζόστρατο είναι η αρετή, η σύνεση να είναι ο νέος «γνωστικός»), η αντρεία και η ομορφιά.

β. Ο βασιλιάς από την άλλη στοχεύει σε ένα γάμο με ένα βασιλόπουλο από μια πλούσια και ισχυρή χώρα, έχοντας απώτερο σκοπό να ενισχύσει την πολιτική του θέση και να εξασφαλίσει ειρήνη στο βασίλειο του. Το αξίωμα του βασιλιά έχει παραμερίσει το ρόλο του πατέρα και η οικογενειακή ευτυχία είναι υποταγμένη στα κρατικά συμφέροντα και στις πολιτικές σκοπιμότητες. Εμπόδιο στην πραγμάτωση του στόχου του για ένα μελλοντικό πετυχημένο προξενιό είναι ο έρωτας της Αρετούσας με τον Ερωτόκριτο και ο βασιλιάς ασκεί με σκληρό και αυταρχικό τρόπο την εξουσία του για να τον αποτρέψει. Όπως λοιπόν μπορούμε εύκολα να υποθέσουμε, βλέπει το γάμο της κόρης του κάτω από το πρίσμα πολιτικών σκοπιμοτήτων και επομένως αυτά που έχουν αξία για έναν υποψήφιο γαμπρό είναι η εξουσία, η πολιτική και στρατιωτική δύναμη και τα πλούτη - και αυτά δεν τα διαθέτει βέβαια ο γιος του Πεζόστρατου.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ (Γ. 1003-1038)

Τα επικά στοιχεία του αποσπάσματος

Ολόκληρο το δεύτερο απόσπασμα έχει επικό (= ηρωικό) χαρακτήρα, καθώς κινείται σε μιαν ατμόσφαιρα πολεμικής έντασης, με την προβολή της σφοδρότητας της μάχης, και αναδεικνύει τη γενναιότητα και τον ηρωισμό του Ερωτόκριτου ως πολεμιστή. Τα επικά στοιχεία του αποσπάσματος είναι:

·         Οι φράσεις που αποδίδουν το κλίμα του πολέμου με τις αντίστοιχες εικόνες

·         Οι οπτικές και ακουστικές πολεμικές εικόνες

·         Η ηρωική εμφάνιση του ετοιμοπόλεμου Ερωτόκριτου, που ορμάει στη μάχη καβάλα στο άλογο του

·         Οι δυο (στ.1013-1019 και1025-1036) ) πλατιές παρομοιώσεις[u3] , που μας παραπέμπουν σε αντίστοιχες ηρωικές στιγμές της Ιλιάδας

·         Το περιεχόμενο του στ. 1020 (οπού όποιος κι αν εγλίτωκε με φόβο το εδηγάτο), που δίνει θρυλική διάσταση στην πολεμική ορμή του Ερωτόκριτου.

Η γενναιότητα του Ερωτόκριτου.

Στη μάχη ανάμεσα στους Αθηναίους και στους Βλάχους προβάλλεται η ξεχωριστή γενναιότητα του Ερωτόκριτου στα παρακάτω σημεία:

·         Μόλις άκουσε τις σάλπιγγες της μάχης, χωρίς να περιμένει ειδοποίηση, ανέβηκε στο άλογο του και όρμησε στον κάμπο όπου γινόταν η μάχη.

·         Εξολόθρευσε τους εχθρούς κι έτσι έγινε θρύλος: όποιος γλίτωσε από αυτή τη μάχη διηγιόταν στο μέλλον με φόβο αυτή την επέλαση του ήρωα.

·         Εκεί που οι Αθηναίοι πιέζονταν από τους Βλάχους, ο Ερωτόκριτος ανέτρεψε την κατάσταση μόλις εμφανίστηκε ορμητικός και άγριοςωσάν αϊτός.

·         Επέδειξε πολεμικό μένος και πρωτοφανή αγριότητα, ξαφνιάζοντας έτσι τους εχθρούς, οι οποίοι κατάλαβαν ότι επάψαν τα παιγνίδια!

Τα θλιβερά μαντάτα-Αποχαιρετισμός  

Μια πολύ ωραία ερωτική (;) ερμηνεία αυτού του τμήματος του Ερωτόκριτου από τον Γιάννη Χαρούλη! 

 Μια πιο αυστηρή αλλά οπωσδήποτε κλασική ερμηνεία του ίδιου αποσπάσματος από το Νίκο Ξυλούρη

---

 [u1]. Ο ποιητής, παρακολουθώντας από κοντά τις μελετημένες κινήσεις του ήρωα, καταγράφει την ψυχική του αναστάτωση και την πάλη ανάμεσα στην αγάπη για το γιο του και στο φόβο του για την αντίδραση του βασιλιά. Θα λέγαμε ότι ο ποιητής αποδίδει την πιο δύσκολη στιγμή για τον ήρωα του. Είναι η στιγμή κατά την οποία εκείνος βγαίνει από τη δύσκολη θέση υποβάλλοντας στο βασιλιά το επίμαχο αίτημα του προξενιού (και φανερώνει τα κουρφά και τα χωστά του νου του). Ωστόσο, τα λόγια που δυσκολεύτηκε τόσο να ξεστομίσει ο Πεζόστρατος ο ποιητής-αφηγητής, με πολλή τέχνη, δεν τα βάζει στο στόμα του ούτε αναλαμβάνει ο ίδιος να τα μεταφέρει αυτολεξεί, αλλά τα παρουσιάζει σε έμμεση αφήγηση (ως ενεχάσκισε να πει την προξενιά του γάμου

 [u2]Με το δραματικό ενεστώτα παρουσιάζονται τα γεγονότα σα να γίνονται τη στιγμή της αφήγησης, μπροστά στον αναγνώστη. Μ’ αυτό το τον τρόπο δίνεται στο λόγο δραματικότητα , παραστατικότητα και ζωντάνια.

 [u3]Ιδιαίτερο γνώρισμα της επικής αφήγησης είναι οι διεξοδικές πολύστιχες παρομοιώσεις, που παρεμβάλλονται συχνά μέσα στην κύρια διήγηση σαν ξεχωριστές ιστορίες ή εικόνες. Αυτές οι παρομοιώσεις, με τις οποίες παρομοιάζονται οι ενέργειες του ανθρώπου κυρίως με τα φαινόμενα και τα στοιχεία της φύσης, δίνουν επική διάσταση σε κάποιες πράξεις ή ιδιότητες ενός ήρωα, καθώς τις παρουσιάζουν πάνω από τα ανθρώπινα όρια και με εντυπωσιακές εικόνες. Οι «πλατιές παρομοιώσεις», που ανήκουν στα κύρια εκφραστικά μέσα της ομηρικής Ιλιάδας, χρησιμοποιούνται και στα επικά μέρη του Ερωτόκριτου.

ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΠΗΓΗ http://fliphtml5.com/xpqa/jtkt/basic

Κ Ρ Η Τ Ι Κ Η   Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α 
ΠΗΓΗ http://filologos123.blogspot.com/p/blog-page_2566.html

Ερωτόκριτος

                               Βιτσέντζος Κορνάρος 

( πολύστιχο αφηγηματικό ποίημα, ένα έμμετρο μυθιστόρημα με πλοκή παραμυθιού- αποτελείται από 10.052 ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους και διαιρείται σε πέντε μέρη)

Η υπόθεση του έργου: ΟΕρωτόκριτος χωρίζεται σεπέντε μέρη και τα γεγονότα διαδραματίζονται στηναρχαία Αθήνα, μια πόλη μυθική και συμβατική και όχι όπως είναι γνωστή από την ιστορία: Ο βασιλιάς της Αθήνας Ηράκλης έχει μια πανέμορφη μοναχοκόρη, την Αρετούσα, την οποία ερωτεύεται ο Ερωτόκριτος, γιος του συμβούλου του βασιλιά Πεζόστρατου, και η βασιλοπούλα ανταποκρίνεται στην αγάπη του* ο βασιλιάς, για να διασκεδάσει την κόρη του, οργανώνει μια γιόστρα (κονταρομαχίες), στην οποία τελικός νικητής αναδεικνύεται ο Ερωτόκριτος. Σε μιαν από τις συναντήσεις τους οι δύο νέοι παίρνουν την απόφαση να ζητηθεί από το βασιλιά να παντρευτούν. Όταν όμως ο Πεζόστρατος τολμάει να κάνει λόγο στο βασιλιά για το γάμο των παιδιών τους, εκείνος εξοργίζεται με το θράσος του και εξορίζει τον Ερωτόκριτο, ενώ παράλληλα φυλακίζει την Αρετούσα, επειδή αρνήθηκε να τον υπακούσει και να παντρευτεί το πριγκιπόπουλο του Βυζαντίου. Στη συνέχεια ο βασιλιάς των Βλάχων εισβάλλει στη χώρα του Ηράκλη και όταν το μαθαίνει ο Ερωτόκριτος, πηγαίνει μεταμφιεσμένος στο πεδίο της μάχης, όπου σε μια αποφασιστική μονομαχία σώζει το βασίλειο της Αθήνας από τη σκλαβιά και το βασιλιά από την ήττα και την αιχμαλωσία. Ο Ηρακλής από ευγνωμοσύνη προσφέρει στον άγνωστο σωτήρα του όλο το βασίλειο και τα πλούτη του. Ο Ερωτόκριτος όμως δεν τα δέχεται* ζητάει την Αρετούσα για γυναίκα του και πηγαίνει και τη βρίσκει στη φυλακή. Αλλά εκείνη, πιστή στον αγαπημένο της, αρνείται* όταν όμως ο Ερωτόκριτος αποκαλύπτεται, όλα τελειώνουν με αίσιο τρόπο θριαμβεύει ο έρωτας.

Σχόλια:   Περισσότερες πληροφορίες: 

  http://www.odyssey.com.cy/main/default.aspx?it=1&tabid=138&itemid=905

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

·                 Οι αξίες της γνώσης και της αρετής

·                 Η αξεπέραστη κοινωνική διαφορά ως εµπόδιο στο γάµο των δύο νέων

·                 Το αποτυχηµένο προξενιό και η δύναµη της βασιλικής βίας

Θέμα (Γ. 891-936. Διάλογος ρήγα Ηράκλη και Πεζόστρατου):  η πρόταση γάμου του Ερωτόκριτου από τον πατέρα του, Πεζόστρατο, στο βασιλιά και η οργισμένη αντίδραση του δεύτερου
Ιδέες:η αρετή, η ανδρεία και η προσωπική αξία είναι σπουδαιότερες από την κοινωνική καταγωγή

Ενότητες

1η(891-898): απόφαση Πεζόστρατου  για συνομιλία με βασιλιά

2η(899-910): παράθεση επιχειρημάτων από Πεζόστρατο

3η(911-919): ο Πεζόστρατος προξενεύει το γιο του στο βασιλιά

4η(920-936): οργισμένη αντίδραση βασιλιά

Σχόλια:  Για όσους ενδιαφέρονται να διαβάσουν ολόκληρο το έργο, βρίσκεται εδώ

Γιάννη Τσαρούχη

ΕΡΩΦΙΛΗ –ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΡΓΟΥ

O Πανάρετος και η βασιλοπούλα Ερωφίλη ήταν φίλοι από παιδιά. Καθώς μεγάλωναν, το αίσθημά τους εξελίχθηκε σε έρωτα, χωρίς να γνωρίζει και να εγκρίνει ο βασιλιάς τη σχέση τους. Ύστερα από νικηφόρο πόλεμο εναντίον των Περσών εισβολέων, στον οποίο διακρίθηκε ο Πανάρετος, ο δεσμός των δύο νέων ολοκληρώθηκε «με όρκους και δαχτυλίδι», όπως εξομολογείται μυστικά ο Πανάρετος στο φίλο του Καρπόφορο, στην πρώτη πράξη του έργου.

 Στο μεταξύ ο βασιλιάς δέχεται προξενιές από τους βασιλιάδες της Μικράς Ασίας και της Περσίας και αποφασίζει να παντρέψει την κόρη του με τον ισχυρότερο. Η Ερωφίλη αρνείται το γάμο, με την πρόφαση ότι δε θέλει να φύγει μακριά του. Η αγωνία της για το μέλλον κυριαρχεί στη δεύτερη πράξη, γι' αυτό εμπιστεύεται τον πόνο της στην παραμάνα της.

 Στην τρίτη πράξη, στο απόσπασμα που επιλέγουμε, ο ίδιος ο Πανάρετος, σταλμένος από το βασιλιά, μεταφέρει στην Ερωφίλη το μήνυμα του βασιλιά για τις προξενιές, ενώ παράλληλα της μιλά με θέρμη για τον έρωτά του αλλά και για το φόβο του μήπως τη χάσει. Στην τέταρτη πράξη αποκαλύπτεται πως ο βασιλιάς ανακάλυψε την κρυφή σχέση της Ερωφίλης και του Πανάρετου. Ο σύμβουλος προσπαθεί να τον ηρεμήσει και η Ερωφίλη αντιστέκεται απέναντί του προσπαθώντας να τον στρέψει με το μέρος της. Παρά τις παροτρύνσεις του χορού και του συμβούλου ο βασιλιάς ανακοινώνει την απόφασή του να θανατώσει τον Πανάρετο, τον οποίο συναντά στην τελευταία σκηνή της πράξης. Ο Πανάρετος επιχειρεί να κερδίσει την εύνοια του βασιλιά και επιμένει για τη βασιλική καταγωγή του χωρίς να γίνεται πιστευτός. Στο χορικό οι γυναίκες παρακαλούν τον Ήλιο να βοηθήσει το ζευγάρι.

Στην πέμπτη πράξη ανακοινώνεται από τον μαντατοφόρο στον Χορό η σκληρή τιμωρία του Πανάρετου: ο βασιλιάς τον σκότωσε, του έκοψε το κεφάλι, τη γλώσσα και τα χέρια και του ξερίζωσε την καρδιά, με σκοπό να τα προσφέρει ως δήθεν γαμήλιο δώρο στην Ερωφίλη. Η συνάντηση πατέρα και κόρης γίνεται στην επόμενη σκηνή και ο βασιλιάς προσποιείται πως αποδέχεται το γάμο και προσφέρει μία λεκάνη με τα κομμένα μέλη του Πανάρετου στην Ερωφίλη. Εκείνη αυτοκτονεί και στο τέλος του έργου ο χορός σκοτώνει το Βασιλιά.