ΟΙ ΠΙΤΣΙΡΙΚΟΙ ,ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΘΑΣ,ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Δημήτρης Ψαθάς

Oι πιτσιρί κοι

«Oι πιτσιρίκοι» είναι αυτοτελές τμήμα από το μεγάλο ομότιτλο σπονδυλωτό αφήγημα του Δημήτρη Ψαθά, το οποίο αναφέρεται στην Εθνική αντίσταση, και ιδιαίτερα στη συμμετοχή των παιδιών  σ’ αυτή. Στο απόσπασμα μια παρέα παιδιών κάνει σαμποτάζ σε  γερμανικό φορτηγό.

Γενάρης του ’42. Σκελετωμένοι οι άνθρωποι γυρίζουνε στους δρόμους. Νομίζεις πως το κρύο, η πείνα και ο φόβος αγωνίζονται ποιο απ’ τα τρία αυτά κακά θα καταφέρει να γονατίσει μια ώρ ’ αρχύτερα τον αναιδέστατον αυτό λαό, που σε πείσμα κάθε λογικής  εξακολουθεί να ζει και να υπάρχει. Κι όχι μονάχα αυτό, παρά και ν’ αστειεύεται. O πιτσιρίκος προπάντων έχει κέφι. Γελά. Φλυαρεί. Πειράζει.  Κλείνει το μάτι και χαιρετά φασιστικά τους Ιταλούς,  ξεροβήχει όταν περνάνε Γερμανοί, κορδώνεται και  κάνει την περπατησιά τους. O φόβος τού είναι πράγμα άγνωστο, το αστείο η ζωή του. …Βραδάκι. Στο Ζάππειο. Ένα τεράστιο γερμανικό φορτηγό είναι σταματημένο κι έχει τα φώτα του αναμμένα. O γερμανός σκοπός έχει οργανώσει την άμυνά του για την περίπτωση επιδρομής των σαλταδόρων. Έχει τα μάτια  δεκατέσσερα. Γιατί εκείνοι χυμούν σαν αετοί ακριβώς τη στιγμή που δεν τους περιμένεις και οι ρεζέρβες κάνουν φτερά. Μια αδιάκοπη απειλή είναι το τραγούδι τους: Να σαλτάρω,  να σαλτάρω, τη ρεζέρβα  να του πάρω! Τα ξέρει αυτά ο κάθε Γερμανός που του εμπιστεύθηκαν  αυτοκίνητο, γιατί πολλά είδαν και πάθαν όλοι τους από τους σαλταδόρους. Αλλά κι ο κίνδυνος των πιτσιρίκων δεν είναι  μικρός. Ένας ακήρυκτος πόλεμος υπάρχει ανάμεσα στα θηρία και τα πεινασμένα αλητάκια της Αθήνας. Η πονηριά είναι το όπλο τους. Όταν δε βάζουν σ’ ενέργεια αυτή και κάνουν  τον πόλεμο ανοιχτά, πάνε χαμένα. Oι Γερμανοί δε χωρατεύουν.  Στις αρχές που πρωτομπήκαν, παιδιά πετροβόλησαν ένα  αυτοκίνητο. Λυσσασμένος φρενάρισε και κατέβηκε ο Γερμανός.  Έπιασε ένα. Άδραξε το χέρι του παιδιού, το ’φερε στο γόνατό  του και το ’σπασε, όπως σπάζεις ένα ξύλο. Oύρλιαξε το παιδί κι έπεσε λιπόθυμο. Κι ο Γερμανός το παράτησε εκεί, ξανα νέβηκε στο αυτοκίνητό του κι έφυγε. Η ανθρωπιά είναι πολυτέλεια περιττή, είπε ο χιτλερισμός, και πήραν σκληρή  πείρα ως και τα μωρά. Να το βάλουν κάτω; Όχι δα! Είδαν ότι άνισος πόλεμος δίχως πονηριά δε γίνεται.  Κι από τότε το μυαλουδάκι της μαρίδας δεν ασχολείται  μονάχα πώς θα εξοικονομήσει ένα ξεροκόμματο, αλλά και  πώς θα στραβώσει αυτόν το φοβερό Κύκλωπα, που τρέμει όλος ο κόσμος. Ε ξώφυλλα του περιοδικού O Mικρός Ήρως Παίρνει τα μέτρα του ο Πολύφημος. Κοιτά γύρω. Κι  ακριβώς για ν’ αποφύγει κανένα αναπάντεχο, έχει ανάψει και τα φώτα του αυτοκινήτου. Κι ακόμα,  για να ’ναι σίγουρος εκατό τα εκατό, δε στέκεται  σ’ ένα μέρος, παρά φέρνει βόλτες γύρω γύρω  το φορτηγό. Αν κοτάς, Oδυσσέα, έλα! Κι έρχεται  ο Oδυσσέας. Πατρίδα του είναι το χώμα που πατά  ο Κύκλωπας, κι αν ζωντάνεψε αυτός σε τούτα  τα χώματα, δεν πέθανε όμως ποτέ το πολυμήχανο πνεύμα του πολύμητι. Μόνο που ο ομηρικός ήρωας τούτη τη φορά είναι ένα παιδάκι δέκα χρόνων. Πεινασμένο. Κουρελίδικο. Εύθυμο ωστόσο και παμπόνηρο. Κρατά ένα τσιγάρο και πλησιάζει στο παλιό φανάρι του αυτοκινήτου. Σταματά ο Γερμανός  και το κοιτά. Τι θέλει να κάνει; Σκύβει ο μικρός ν' ανάψει το τσιγάρο του απ' το ηλεκτρικό. Κι ο Κύκλωπας  απορεί. — Τι κάνει; — Καμαράτ, ανάψει σιγαρέτ. — Ηλεκτρικός; — Για! Ξεκαρδίζεται ο Κύκλωπας. Τι κουτοί που είναι οι πιτσιρίκοι  στην Ελλάδα! Αν είναι δυνατόν ν' ανάψει το τσιγάρο του απ' το ηλεκτρικό φανάρι! Και τον κάνει χάζι. — Ανάψει. — Ανάψει, καμαράτ. — Νιχτς ανάψει. — Για, για. Εγώ σου λέω ανάψει σιγαρέτ. Βάζουμε στοίχημα; — Στοίκημα; Δε νιώθει. — Νιχτς καταλαβαίνει. — Το λοιπόν, άκου να δεις, μάγκα. Αν εγώ νιξ ανάψει το  τσιγάρο απ' το φανάρι, εσύ εμένα καρπαζά. Κλαπ! Αν εγώ ανάψει το τσιγάρο απ' το φανάρι, εγώ εσένα καρπαζά. Κλαπ! Με παραστατικές χειρονομίες εξηγεί ο πιτσιρίκος  την πρότασή του στον Κύκλωπα. Κι εκείνος τον κοιτά και  διασκεδάζει. Αλέξανδρος Αλεξανδράκης, H Πείνα του '41 — Ντεν  κατα λαβαίνει. — Νιξ; — Νιξ. — Είσαι μάπας. O Γερμανός  βγάζει τον  αναπτήρα. Τον ανάβει και δίνει  φωτιά στον  πιτσιρίκο.  Αλλά ο πιτσι ρίκος του  κάνει  χωρατά. Φου και  σβήνει τον αναπτήρα. Γελά ο Κύκλωπας. Τι παιχνιδιάρηδες που είναι οι πιτσιρίκοι στην Ελλάδα! Ξανανάβει τον αναπτήρα.  Τον απλώνει. Πλησιάζει το μούτρο του ο πιτσιρίκος, φέρνει κοντά το τσιγάρο του, κάνει τάχα πως ανάβει, ύστερα  απότομα πάλι φου και ξανασβήνει τον αναπτήρα. Ξεκαρδίζε ται ο Γερμανός: — Χο-χο-χο! Κουτοί και πεισματάρηδες που είναι οι πιτσιρίκοι στην Ελλάδα! Ένας πελώριος Γερμανός νιώθει την απέραντη υπεροχή του απέναντι σ’ αυτό το μικροσκοπικό χαζόπραμα και καθώς το βλέπει να τραβάει πάλι στο φανάρι για ν’ ανάψει,  βρίσκει πως έχει δίκιο ο Χίτλερ να βραχνιάζει πως οι Γερμανοί είναι έξυπνος και περιούσιος λαός, που προορίστηκε από τη  Θεία Πρόνοια να καβαλήσει όλους τους λαούς που είναι κουτοί. Αλλά το αστείο παρακρατά κι ο μικρός ανάβει επιτέλους απ’ τον αναπτήρα: — Τάκενσεν! — Εν-τά-ξει! — Μπράβο, ρε Χιτλερία. Τα ’μαθες το ρωμέικα. Αφίτερζεν. — Αφίτερζεν. Κι ο Κύκλωπας με το χαμόγελο στο κρύο του πρόσωπο κοιτά  τον πιτσιρίκο που χάνεται μες στο σκοτάδι. Ύστερα  ετοιμάζεται πάλι να ξαναρχίσει τις βόλτες του γύρω απ’ το αυτοκίνητο. Αλλά όταν φτάνει στο πίσω μέρος, γουρλώνει τα μάτια.  Κομμάτια ξεβιδωμένα, λάστιχα κατατρυπημένα,  κομμάτια που λείπουν, σωστή καταστροφή. Και τότε μόνο  καταλαβαίνει: — Αχ ζοοοοο!... Λυσσά. Γαβγίζει. Τραβά το πιστόλι. Αλλά οι πιτσιρίκοι – γιατί ήταν ολόκληρη παρέα που μοίρασε τη δουλειά του σαμποτάζ– έγιναν άφαντοι. Χ. Σακελλαρίου,  Ανθολογία  ελ ληνικού παιδικού διηγήματος, Άγκυρα

    

---

*κάνει: μιμείται, κοροϊδεύει *σαλταδόροι: οι νέοι που πηδούσαν πάνω στα
 γερμανικά αυτοκίνητα και άρπαζαν τρόφιμα ή άλλα χρήσιμα αντικείμενα
 *αν κοτάς: αν τολμάς *πολύμητις: έξυπνος *καμαράτ: συνάδελφος *για:
 ναι *νίχτς: όχι *Τάνκενσεν: ευχαριστώ *Αφίτερζεν: γεια σου, στο επανιδείν
 *Αχ ζοοοοο!: ώστε έτσι!

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής  

Ερωτή σεις

1 Με ποιες μυθικές μορφές παρομοιάζονται τα πρόσωπα του  διηγήματος και γιατί; 2 Πώς παρουσιάζονται οι Γερμανοί στο διήγημα; Απαντήστε με  αναφορά σε συγκεκριμένα σημεία του κειμένου. 3 «Ένας ακήρυκτος πόλεμος υπάρχει ανάμεσα στα θηρία και τα πεινασμένα αλητάκια της Αθήνας»: Σχολιάστε αυτήν τη φράση. Ποιες νοηματικές αντιθέσεις διακρίνετε; 4 Ένα χαρακτηριστικό του συγγραφέα Δημήτρη Ψαθά είναι  το χιούμορ του. Βρείτε χωρία στο κείμενο που να επαληθεύουν  αυτή την παρατήρηση. 5 «Ήταν ολόκληρη παρέα που μοίρασε τη δουλειά του σαμποτάζ»: Αφηγηθείτε με δικά σας λόγια πώς φαντάζεστε ότι πραγματοποίη σαν οι πιτσιρίκοι το σαμποτάζ. Διαθεματικές εργασίες   1 Στο διήγημα υπάρχει ένα δίστιχο από τραγουδάκι της εποχής, το οποίο διασκευάστηκε για να αποδώσει τις προσπάθειες για σαμποτάζ κατά των Γερμανών. Συγκεντρώστε τραγούδια από  την εποχή του πολέμου και της Κατοχής, με τα οποία οι Έλληνες σατίριζαν τους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές ή διακωμω δούσαν τη δική τους πείνα: π.χ. «Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του»  ή «Πατάω ένα κουμπί και βγαίνει μια χοντρή που λέει στα παιδάκια νιχτς φαΐ!».    2 Διασκευάστε το διήγημα σε θεατρικό μονόπρακτο και ανεβάστε το στη γιορτή της 28ης Oκτωβρίου.

Δημητρης Ψαθας

Γεννήθηκε το 1907 στην Τραπεζούντα του Πόντου και εγκατα στάθηκε στην Αθήνα μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Εργά στηκε ως δημοσιογράφος και χρονικογράφος σε αθηναϊκές  εφημερίδες. Πολλά ευθυμογραφήματά του εκδόθηκαν  σε συλλογές όπως: Στο καρφί και στο πέταλο (1959), Πέρα βρέχει (1960), Η Θέμις έχει κέφια (1967) κ.ά. O Ψαθάς έγραψε και πολλές κωμωδίες για το  θέατρο όπως: Μαντάμ Σουσού (1940),Το στραβόξυλο  (1940), Φον Δημητράκης (1941), Ζητείται ψεύτης (1953).  Έγραψε επίσης και τις εμπειρίες του από τον πόλεμο του  1941 και την Αντίσταση καθώς και το βιβλίο Γη του Πόντου  (1968) για την ιδιαίτερη πατρίδα του. Πέθανε το 1979. ΔΕΣ ΚΑΙ https://www.slideshare.net/filolak/ss-13084945 Οι πιτσιρίκοι, Δημήτρης Ψαθάς ΠΗΓΗ http://2stav-glossa.blogspot.com/2015/10/blog-post.html   ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΟΥ Δ. ΨΑΘΑ Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου  πολέμου τα γερμανικά στρατεύματα  του Χίτλερ κατέλαβαν και την Ελλάδα. Στα χρόνια εκείνα της Κατοχής (1941-1944) οι  Έλληνες μαστίζονταν από την πείνα και την  φτώχεια, ενώ παράλληλα οργάνωσαν την Εθνική  Αντίσταση με ένοπλες ομάδες στα βουνά και  με πολίτες που δρούσαν στις πόλεις.  Η Αντίσταση εκδηλωνόταν με ένοπλη δράση  αλλά και με διάφορες ενέργειες σαμποτάζ  κατά των Γερμανών, οι οποίοι αντιδρούσαν  με σκληρότατα αντίποινα: με συλλήψεις και  φυλακίσεις, με ανακρίσεις και βασανιστήρια,  με θανατώσεις, ακόμα και με ομαδικές βάρβαρες  εκτελέσεις αθώων πολιτών. Μια από τις μορφές αντίστασης ήταν η δράση  των μικρών σαλταδόρων, οι οποίοι ανέβαιναν  κρυφά σε κινούμενα συνήθως γερμανικά  οχήματα από το πίσω μέρος της καρότσας  με ένα «σάλτο» (πήδημα) και έκλεβαν  τρόφιμα, λάστιχα του αυτοκινήτου (συνήθως  τη ρεζέρβα) και διάφορα άλλα χρήσιμα  υλικά. Αυτά τα πετούσαν στο οδόστρωμα,  από όπου τα μάζευαν τα υπόλοιπα μέλη της  οργανωμένης παρέας. Το διήγημα «Οι πιτσιρίκοι» συγκεντρώνει  μερικά από τα βασικά γνωρίσματα του χρονο γράφου και ευθυμογράφου Δημ. Ψαθά, όπως  είναι η ρεαλιστική απεικόνιση της κοινωνικής  και ιστορικής πραγματικότητας, η γρήγορη  αφήγηση και ο χιουμοριστικός τόνος στην  απόδοση δύσκολων καταστάσεων. Θεματικά κέντρα ♦     Η αγριότητα των Γερμανών κατακτητών αλλά  και η αφέλειά τους. ♦     Το θάρρος και η ευρηματικότητα των μικρών  αγωνιστών της ελευθερίας. ΔΟΜΗ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Γενάρης του ’42 … που τρέμει  όλος ο κόσμος». 2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «(Παίρνει τα μέτρα τον ο Πολύ φημος …Αφίτερζεν». 3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Κι ο Κύκλωπας… έγιναν άφαντοι». ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ= 1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Γερμανική κατοχή, δυστυχία του  κόσμου, αντίσταση .2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η νίκη της υπεροπλίας του κατα κτητή με την πονηριά και την εφευρετικότητα του  πιτσιρίκου. 3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η αντίδραση του κατακτητή. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ α. ...σε πείσμα κάθε λογικής εξακολουθεί  να ζει και να υπάρχει. Ύστερα από τη  φοβερή  πείνα του χειμώνα του Κατοχικό συσσίτιο  1941-1942, κατά τον οποίο είχαν αποδεκατιστεί οι πληθυσμοί  των μεγάλων πόλεων, υστέρα από τόσους θανάτους και εκτελέ σεις, θα ήταν λογικό να είχε αφανιστεί όλος ο πληθυσμός της Ελ λάδας. Βέβαια αυτή η σκέψη μπορεί να θεωρηθεί υπερβολική, αλ λά έχει στόχο να τονίσει την αντοχή στις κακουχίες και στα  δεινά του ελληνικού λαού ο οποίος, παρά τις απελπιστικές συνθή κες μέσα στις οποίες ζει, προβάλλει αντίσταση κατά των κατακτη τών. β. .. .βρίσκει πως έχει δίκιο ο Χίτλερ να βραχνιάζει πως  οι Γερμανοί είναι έξυ πνος και περιούσιος λαός, που προορί στηκε από τη Θεία Πρόνοια να κάβαλήσει  όλους τους λαούς που είναι κουτοί.   Σύμφωνα με τις ρατσιστικές αρχές του χιτλερικού  ναζισμού η γερμανική φυλή είναι βιολογικά,  πνευματικά, πολιτισμικά κτλ. ανώτερη από  όλες τις άλλες φυλές, που θεωρούνται  κατώτερες, ενώ οι Γερμανοί είναι ο εκλεκτός  λαός («περιούσιος»), που πρέπει να  επικρατήσει σε όλο τον κόσμο υποτάσσοντας  ή εξοντώνοντας τους άλλους λαούς. Αυτή  η φράση, μαζί με όλο το περιεχόμενο της  παραγράφου στην οποία ανήκει, αποτελεί  τ ρ α γ ι κ ή ειρωνεία, γιατί στο τέλος του  κειμένου θα αποδειχτεί ότι αυτό το μικρο σκοπικό χαζόπραμα, όπως θεωρεί ο Γερμανός  τον πιτσιρίκο, είναι πολύ πιο έξυπνο από τον  εκπρόσωπο της εκλεκτής και έξυπνης φυλής... Η πονηριά αντιμετωπίζει τη δύναμη.  Ο αφηγητής παρομοιάζει το Γερμανό στρατιώτη  με το μυθικό Κύκλωπα της Ομηρικής Οδύσ σειας, επειδή τα δύο πρόσωπα έχουν κοινά γνω ρίσματα:  ο -Κύκλωπας είναι πανίσχυρος και γιγάντιος,  με φοβερή σωματική δύναμη, αλλά και αφελής,  αφού πέφτει στις παγίδες του Οδυσσέα. Και  ο Γερμανός στρατιώτης του διηγήματος μπορεί  να διαθέτει τρομερό οπλισμό, αλλά είναι και  αυτός αφελής και πέφτει στην παγίδα του δεκά χρονου αγοριού - και τελικά νικιούνται και οι  δύο: και ο Κύκλωπας και ο Γερμανός. Από την άλλη ομικρός σαλταδόροςπαρομοιάζεται με τον ομηρι κό Οδυσσέα. Είναι και αυτός  πονηρός και ευρηματικός κι έτσι ξεγελάει το  δυνατό Γερμανό και τον νικάει με την  πονηριά. Όπως ο πολυμήχανος Οδυσσέας μεθάει  τον Πολύφημο, τον τυφλώνει και στο τέλος  βγαίνει με τους συντρόφους του από τη  σπήλια με πονηριά, έτσι και ο «παμπόνη ρος» και ευρηματικός πιτσιρίκος απασχολεί  και ξεγελάει το Γερμανό με προσποιητή αφέ λεια (προσπαθεί δήθεν να ανάψει το τσιγάρο  από το φανάρι του αυτοκινήτου) και τελικά  καταφέρνει να πετύχει το σκοπό του, όπως ο  μυθικός Οδυσσέας   ΤεχνικΗ του Εργου Η ρεαλιστική απεικόνιση της  κοινωνικής και ιστορικής πραγματικότητας,  ηγοργότητα της αφήγησης και ο χιουμο ριστικός τόνος στην απόδοση δύσκολων κατα στάσεων, είναι μερικά από τα βασικά γνωρί σματα του χρονογράφου και ευθυμογράφου Δη μήτρη Ψαθά. Αυτά τα στοιχεία είναι ευδιάκριτα  στο διήγημα «Οι πιτσιρίκοι».  Γλώσσα: Η γλώσσα του διηγήματος είναι  απλή, δημοτική, εκφραστική. Διακρίνονται  κάποιοι ιδιωματικοί τύποι (Νιχτς ανάψει,  Αφίτερζεν) καιεκφράσεις καθημερινότητας  (μάπας, καρπαζά, χιτλερία).'Ολα τα ρήματα  της αφήγησης, εκτός της αναδρομικής, είναι  σε δραματικό ενεστώτα με τον οποίο πα ρουσιάζονται τα γεγονότα πιο ζωηρά πιο πα ραστατικά, σαν να συμβαίνουν τη στιγμή που  γίνεται η αφήγηση  Ύφος: Το ύφος του κειμένου είναι αφη γηματικό, χιουμοριστικό, απλό, ηρωικό.  Το χιούμορ. Το πιο χαρακτηριστικό γνώ ρισμα της γραφής του Ψαθά είναι το χιού μορ, δηλαδή η εύθυμη διάθεση με την  οποία αντιμετωπίζονται κάποιες κατα στάσεις, οι οποίες μάλιστα είναι δύσκολες,  ακόμα και δραματικές. Έτσι: Με χιούμορ παρουσιάζονται οι πιτσιρίκοι, κα θώς μιμούνται τους Ιταλούς και τους Γερμανούς. Εύθυμη διάθεση δημιουργούν οι διάλογοι ανάμεσα  στο παιδί και στο Γερμανό, με το ανακάτωμα  γερμανικών και ελληνικών λέξεων την ίδια  διάθεση δημιουργεί και η σύνταξη  (Νιχτς ανάψει — Νιχτς καταλαβαίνει — .. .εγώ  εσένα καρπαζά κ.ά.). Τέλος σε κλίμα ευθυμίας κινούνται και λέξεις  και οι φράσεις που χρησιμοποιεί το παιδί  από την καθημερινότητα: . ..εγώ εσένα καρ παζά. Κλαπ' — Είσαι μάπας — ...ρε Χιτλερία  κ.ά. Το ακραίο χιούμορ του μικρού (ότι θα ανά ψει το τσιγάρο απ' το ηλεκτρικό φανάρι  του αυτοκινήτου) θυμίζει τις πονηριές  και κομπίνες που έκανε ο Καραγκιόζης στους  Τούρκους. Με τη γλαφυρή περιγραφή του επεισοδίου αλλά  και τα εύστοχα σχόλια του ο συγγραφέας ειρω νεύεται τη χιτλερική ιδεολογία περί της  δήθεν φυλετικής υπεροχής των Γερμανών,  που δικαιολογεί την υποταγή και καταπίεση  των άλλων λαών. Αυτή η ιδεολογία καταρ ρίπτεται από μια ομάδα μικρών παιδιών, που  με την πονηριά και το θάρρος εξαπατούν  και ταπεινώνουν τον πάνοπλο Γερμανό. Κοντά στο χιούμορ διακρίνουμε και  την ειρωνεία, δηλαδή τη χρήση με προ σποίηση λέξεων ή φράσεων που το σημα σιολογικό περιεχόμενο τους είναι αντίθετο  από αυτό που έχει στο νου του ο συγγρα φέας, με στόχο να δώσει αστείο ή χλευα στικό τόνο στο λόγο του.  Ειρωνεία υπάρχει στα ακόλουθα κυρίως  σημεία: Ο ελληνικός λαός θεωρείται «αναιδέστατος»,  επειδή σε πείσμα κάθε λογικής εξακολουθεί να  ζει και να υπάρχει. Ο μικρός που συζητάει με το Γερμανό τον ειρω νεύεται, όταν του λέει ότι έμαθε τα ελληνικά  {Μπράβο, ρε Χιτλερία. Τα 'μαθες τα ρωμέικά),  αφού μπορεί να συλλαβίζει μία και μόνο λέξη  (Εν-τά-ξεί). Σε όλα τα χωρία στα οποία ο Γερμανός  καμαρώνει υπεροπτικά για την εξυπνάδα και  την υπεροχή της φυλής του, ενώ θεωρεί κου τό  τον μικρό, είναι ξεκάθαρη η ειρωνεία του  συγγραφέα, αφού στο τέλος αποδεικνύεται το  αντίθετο. Άλλα εκφραστικά μέσα. α. Κυρίαρχη θέση στο κείμενο έχει ο διά λογος,  ο οποίος με τη συντομία του συμβάλλει  στη γοργότητα του ύφους και παράλληλα  δίνει στην αφήγηση θεατρικότητα και ζωντάνια. β. Σε πολλά σημεία χρησιμοποιείται  η αντίθεση (κακουχίες των Ελλήνων γενικά -  εύθυμη διάθεση των πιτσιρίκων, αδύνατοι  πιτσιρίκοι - πανίσχυροι Γερμανοί, πονηριά  του πιτσιρίκου - αφέλεια του Γερμανού). γ. Αξιοπρόσεχτη είναι και η τραγική  ειρωνεία: ο Γερμανός θεωρεί τους πιτσιρί κους της Ελλάδας «κουτούς» (και το  συγκεκριμένο δεκάχρονο αγόρι «χαζόπραμα»),  ενώ από την άλλη καμαρώνει για την υπεροχή  της δικής του φυλής - και του εαυτού του  φυσικά. Όμως η συνέχεια της ιστορίας θα δείξει  τα αντίθετα. ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Είναι αμέτοχος στα γεγονότα  (ετεροδιηγητικός), τα οποία παρουσιάζει  σε γ΄πρόσωπο. ΑΦΗΓΗΣΗ είναι χρονολογική: τα γεγονότα  παρουσιάζονται με τη σειρά με την οποία  διαδραματίστηκαν. Υπάρχει ωστόσο και  μία αναδρομή ( η αφήγηση του περιστατικού  όπου ένας Γερμανός έσπασε το χέρι ενός παι διού.) ΧΡΟΝΟΣ: δίνεται στην αρχή του κειμένου,  ο χώρος εννοείται (Αθήνα) Βίντεο της Γεωργίας Κωνσταντίνου  Ο Μικρός ΗΡΩΣ: Το θρυλικό περιοδικό του Στέλιου  Ανεμοδουρά που δημιούργησε δύο γεννιές φανατικών  και πιστών αναγνωστών, στα 16 χρόνια της συνεχούς  κυκλοφορίας του (1953-1968). Το Site του Μικρού Ήρωα Αφιέρωμα «Χάρτινοι Ήρωες» Το ξυπόλυτο Τάγμα-Μια αληθινή ιστορία της Κατοχής  που έγινε ταινία Τα παιδιά του «Ξυπόλυτου Τάγματος»  έμειναν στην ιστορία σαν «σαλταδόροι».  Διαβάστε περισσότερα: Το Ξυπόλυτο  Τάγμα – Μια αληθινή ιστορία της  Κατοχής που έγινε ταινία |  Πάρε-Δώσε http://www.pare-dose.net /3394#ixzz2jWTnQlOH Το Ξυπόλυτο Τάγμα - Μια αληθινή  ιστορία  της Κατοχής που έγινε ταινία ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ        1. Λιλίκας Νάκου “Η κόλαση των  παιδιών”,  συλλογή διηγημάτων με ήρωες παιδιά  της Κατο χής.        2. Πέτρου Μπίκου“Των αγγέλων η  πείνα”,  συλλογή διηγημάτων με ήρωες παιδιά της  Κατοχής.        3. Ιωάννας Τσάτσου “Φύλλα Κατοχής”,  συλλογή διηγημάτων.        4. Άλκης Ζέη“Ο μεγάλος περίπατος του  Πέτρου”.        5. Γαλάτειας Σαράντη “Πασχαλιές”,  μυθιστόρημα.        6. Τερζάκη Άγγελου “Ελληνική Εποποιΐα”.        7. Ψαθά Δημήτρη “Χειμώνας του ’41”,  “Αντίσταση”.        8. Στέλιου Ανεμοδουρά περιοδικό  “Ο Μικρός ΗΡΩΣ”. (Κυκλοφορεί και σε  κόμικς. Σχετικό και το τραγούδι των αδελφών  Κατσιμίχα: “Πού είσαι τώρα και σ’ έχω  χάσει, μικρέ μου ήρωα Γιώργο Θαλάσση”).        9. Ελένης Νικολαΐδου “Οι συνταγές της ...πείνας. Η ζωή στην Αθήνα την περίοδο  της Κατοχής”, δημοσιεύματα εφημερίδων  εποχής.  ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ https://www.slideshare.net/demistefi69/ss-81334576 ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/katerina60/ss -14791035  https://youtu.be/SX_z-VSOq5M?t=7