Παρασκευή 5 Οκτωβρίου 2018

ΑΡΧΑΙΑ,ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

http://mariagrivakou.blogspot.com/search/label/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1%20%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%93%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1%20%CE%92%27%20%CE%93%CF%85%CE%BC%CE%BD%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%BF%CF%85







Αποτέλεσμα εικόνας για αρχαια β γυμν

A. OI KAΘAPΩΣ ΕΠIPPHMATIKOI ΠPOΣΔIOPIΣMOI


§ 146
Ως καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί λειτουργούν στον λόγο τα επιρρήματα· προσδιορίζουν κυρίως ρήματα, αλλά και άλλες λέξεις της πρότασης, ονόματα, αντωνυμίες, αριθμητικά ή άλλα επιρρήματα, και εκφράζουν τις επιρρηματικές σχέσεις του χρόνου, του τόπου, του τρόπου και του ποσού. Τα επιρρήματα προήλθαν από τις προθέσεις ή από τις πλάγιες πτώσεις των ονομάτων και πολλά από αυτά σώζονται στη Ν.Ε. με την ίδια συντακτική λειτουργία.
§ 147
Ως καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί χρόνου λειτουργούν τα χρονικά επιρρήματα, καθώς και αντωνυμικά επιρρήματα σε -τε, όπως:
ἀεὶ / αἰεὶ (πάντα, αιωνίως)ἤδηπρόσθεν (άλλοτε)
ἄλλοτεμήποτε (ποτέ)πρότερον (πρωτύτερα)
ἀνέκαθεν (εξαρχής)νῦν (τώρα)πρῲ / πρωὶ
ἄρτι (μόλις προ ολίγου)οὐκέτι (όχι πια)πρῶτον
αὖ / αὖθις (πάλι)οὔποτε (ουδέποτε)πώποτε (ποτέ ως τώρα)
αὐθημερὸνοὔπω (όχι ακόμη)σήμερον / τήμερον
αὔριονπάλαι (προ πολλού, από παλιά)τέως (μέχρι τώρα, έως τότε)
αὐτίκα (αμέσως)πάλιντηνικάδε (τέτοια ώρα)
εἶτα / ἔπειτα (έπειτα)παραχρῆμα (αμέσως)τηνικαῦτα (ακριβώς τότε)
ἔνθα / ἐνταῦθα (τότε)πέρυσιτότε
ἔτι (ακόμη)πηνίκα (ποια ώρα;)χθὲς
εὐθὺςπότεὕστερον (ύστερα)
ἕωθεν (από το πρωί)ποτὲ (κάποτε)ὕστατον (τελευταία) κ.ά.
Αἰεὶ δὲ δεισιδαίμων ἦν, νομίζων τοὺς μὲν καλῶς ζῶντας οὔπω εὐδαίμονας, τοὺς δὲ εὐκλεῶς τετελευτηκότας ἤδημακαρίους.
Ἄρτι τοῦ στρατεύματος ὄντος ἐν τῇ πολεμίᾳ, σεισμὸς ἐπιγίγνεται.
Ἐπεὶ δὲ κατέβησαν οἱ στρατηγοί, ἔνθα δὴ ὁ Θρασύβουλος ἔλεξεν.
Ἔτι δὲ ἡ γῆ δικαιοσύνην διδάσκει.
Ὁ δὲ Κῦρος ἔθυε πρῶτον μὲν Διὶ βασιλεῖ, ἔπειτα δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις θεοῖς.
Ἡμεῖς γὰρ ὑμᾶς κακὸν μὲν οὐδὲν πώποτε ἐποιήσαμεν.
N.E.: • Eπέστρεψε ήδη. • Πότε σχολάς; • Πάλι κλαις;
Παρατηρήσεις
  1. α) Το επίρρημα ἔτι σε προτάσεις που δηλώνουν άρνηση μεταφράζεται ως «πλέον», «πια»:
    Οὔτε γὰρ ἡμεῖς ἐκείνου ἔτι στρατιῶται οὔτε ἐκεῖνος ἔτι ἡμῖν μισθοδότης.
  2. β) Το επίρρημα ποτὲ ύστερα από ερωτηματική λέξη σημαίνει «άραγε», «τάχα», «τέλος πάντων»:
    Τί ποτε πράττων καλὸς κἀγαθὸς κέκλησαι;
§ 148
Οι καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί τόπου δηλώνουν:
  1. α) Στάση σε τόπο· εκφράζεται με τοπικά επιρρήματα, πολλά από τα οποία λήγουν σε -θι, -σι, -ου:
    • Ἀθήνησι (στην Αθήνα)
    • ἀλλαχόθι / ἀλλαχοῦ / ἄλλοθι (αλλού)
    • ἀμφοτέρωθι (στις δύο πλευρές)
    • αὐτόθι (σ' αυτό το μέρος)
    • αὐτοῦ
    • ἐγγὺς (κοντά)
    • ἐκεῖ
    • ἔνδον
    • ἔνθα / ἐνθάδε (εκεί)
    • ἐνταῦθα (εδώ)
    • ἔξω
    • ἔσω / εἴσω
    • θύρασι (στην πόρτα)
    • ὅθι (όπου)
    • οἴκοι (στο σπίτι, στην πατρίδα)
    • ὅπου / οὗ (όπου)
    • οὐδαμοῦ (πουθενά)
    • πανταχόθι / πανταχοῦ(παντού)
    • πόθι / ποῦ (πού;)
    • ποὺ (κάπου)
    • χαμαὶ (χάμω)
      κ.ά.
    Ἡ μὲν δὴ Ἀθήνησι στάσις οὕτως ἐτελεύτησεν.
    Ὁ μὲν δὴ Ἀρχίδαμος τροπαῖον ἵστατο ἔνθα ἐπεκράτησε.
    Εἶδε τὴν γυναῖκα χαμαὶ καθημένην.
    N.E.: • Μείνε αυτού. • Έλα έξω.
  2. β) Κίνηση προς τόπο (κατεύθυνση)· εκφράζεται με επιρρήματα που λήγουν κυρίως σε -δε, -ζε, -σε, -οι:
    Ἀθήναζε (προς την Αθήνα)Μεγαράδε (προς τα Μέγαρα)
    ἀλλαχόσε / ἄλλοσε (προς άλλο μέρος)οἴκαδε / οἴκονδε (προς το σπίτι, προς την πατρίδα)
    δεῦρο (προς τα εδώ)πανταχοῖ / πάντοσε (προς όλα τα μέρη)
    ἐκεῖσε (προς τα εκεί)ποῖ (προς ποιο μέρος;)
    ἐνθάδε (προς τα εδώ)ποι (προς κάπου)
    ἐνταυθοῖ (προς τα εκεί)κ.ά.
    Τὰς ἐκ τοῦ Πόντου ναῦς Ἀθήναζε ἐκώλυε καταπλεῖν.
    Μηκέτι ἥκετε δεῦρο ἄνευ ὅπλων.
    Λύσανδρος πράξας τὰ εἰρημένα οἴκαδε κατέπλευσεν.
    N.E.: Πηγαίνει επάνω.
  3. γ) Κίνηση από τόπο (αφετηρία, προέλευση)· εκφράζεται με επιρρήματα που λήγουν σε -θεν:
    Ἀθήνηθεν (από την Αθήνα)ἔσωθεν
    ἄλλοθεν (από αλλού)ὅθεν (απ' όπου)
    ἀμφοτέρωθεν (και από τα δύο μέρη)οἴκοθεν (από το σπίτι, από την πατρίδα)
    ἄνωθενὁπόθεν (απ' όπου)
    ἑκατέρωθεν (από καθένα από τα δύο μέρη)οὐδαμόθεν (από πουθενά)
    ἐκεῖθεν / ἔνθεν (από εκεί)πανταχόθεν (από παντού)
    ἐντεῦθεν (από εδώ)πόθεν (από πού;)
    ἔξωθενκ.ά.
    Λαβὼν ὁ Εὔφρων Ἀθήνηθεν ξενικὸν πάλιν κατέρχεται.
    Φαρνάβαζος ἔξωθεν τῶν περιτειχισμάτων ἐβοήθει ἵπποις.
    Παρέδωκε δὲ αὐτῷ καὶ χρήματα ὅσα ἐτύγχανεν οἴκοθεν ἔχων.
    N.E.: Πήρε εντολή άνωθεν.
➤ Η κίνηση διαμέσου ενός τόπου δηλώνεται με τη δοτική πτώση αντωνυμιών ή ονομάτων που λειτουργούν επιρρηματικά και ονομάζονται δοτικοφανή επιρρήματα τόπου (βλ. § 152β.2).
§ 149
Οι καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί τρόπου εκφέρονται με:
  1. α) Επιρρήματα που λήγουν σε -ως, τα οποία παράγονται από αντωνυμίες, επίθετα ή μετοχές:
    ἄλλως (διαφορετικά)κακῶςσαφῶς
    δικαίωςκαλῶςσυμφερόντως
    εἰκότως (εύλογα)ὁμολογουμένωςταχέως (γρήγορα)
    ἐκείνωςοὐδαμῶς (με κανέναν τρόπο)τάχιστα (πάρα πολύ γρήγορα)1
    εὐγενῶςοὕτω (έτσι)ὧδε / ὡδὶ (ως εξής)
    ἡδέως (ευχαρίστως)προσηκόντως (όπως πρέπει)ὡς / ὥσπερ (όπως, όπως ακριβώς) κ.ά.
    Ἄλλως γὰρ ἐχόντων οὐδαμῶς γίνεται.
    Εἰκότως δὲ τῇ ἐλευθεριότητι ἀνελευθερία ἐναντίον λέγεται.
    N.E.: • Κακώς του μίλησα. • Κάτσε φρόνιμα.
  2. β) Επιρρήματα που λήγουν σε -δην, -δον, -ί, -εί, -τί, -ξ, όπως τα ακόλουθα:
    ἄρδην (εντελώς)συλλήβδην (περιληπτικά, συνολικά)
    ἀριστίνδην (ανάλογα με την αξία)τροχάδην (τρέχοντας)
    βάδην (βήμα-βήμα, με τα πόδια)φύρδην μίγδην (ανάκατα)
    κρύβδην (κρυφά)ἀναφανδὸν (φανερά)
    σποράδην (σκόρπια)πρηνηδὸν (μπρούμυτα)
    σχεδὸνἐθελοντὶ (εθελοντικά)
    τυχὸν (κατά τύχη, ίσως)ἑλληνιστὶ (κατά τρόπο ελληνικό, στην ελληνική γλώσσα)
    ἀμισθὶ (χωρίς αμοιβή)ὀνομαστὶ (ονομαστικά)
    παμψηφεὶ (με όλες τις ψήφους, ομόφωνα)περσιστὶ (κατά τον τρόπο των Περσών, στην περσική γλώσσα)
    πανδημεὶ (με όλο τον λαό)ἀναμὶξ (ανάκατα)
    ἀδακρυτὶ (χωρίς δάκρυα)ἐναλλὰξ (διαδοχικά)
    ἀμαχητὶ / ἀμαχεὶ (χωρίς μάχη)πὺξ λὰξ (με γροθιές και κλοτσιές)
    ἀπνευστὶ (χωρίς αναπνοή)κ.ά.
    Ταύτην δ' αἱροῦνται τὴν ἀρχὴν ἀριστίνδην.
    Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ' ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην.
    Ἔξοδον πανδημεὶ ἐποιήσαντο οἱ Μυτιληναῖοι ἐπὶ τὸ τῶν Ἀθηναίων στρατόπεδον.
    N.E.: Εκλέχτηκε πρόεδρος παμψηφεί.
§ 150
Mερικά από τα επιρρήματα που χρησιμοποιούνται ως καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί ποσού είναι τα παρακάτω. Aρκετά λήγουν σε -ς, -κις, -άκις και δηλώνουν αρίθμηση:
ἄγαν (πολύ)μᾶλλονπολὺ
ἅλις (αρκετά)μάλιστα (πάρα πολύ, κυρίως)ποσάκις (πόσες φορές;)
ἅπαξ (μία φορά)ὀλίγονπόσον
δὶς (δύο φορές)οὐδὲν (καθόλου)σφόδρα (πάρα πολύ)
εὖ (καλώς)οὕτω (τόσο)τοσάκις (τόσες φορές)
ἥκιστα (καθόλου)πάνυ (πάρα πολύ)τοσοῦτον (τόσο πολύ)
λίαν / μάλα (πολύ)πολλάκις (πολλές φορές)κ.ά.
Καὶ περὶ μὲν τούτων ἅλις.
Χρήματα πάνυ πολλὰ ἡ στρατιὰ ἔλαβεν.
Πολλάκις ἐνεθυμήθην τὴν εὐτυχίαν τὴν τῆς ἡμετέρας πόλεως.
Ἐν καιρῶν μεταβολαῖς καὶ οἱ σφόδρα δυνατοὶ τῶν ἀσθενεστέρων ἐνδεεῖς γίγνονται.
N.E.: • Η τιμωρία ήταν λίαν επιεικής. • Είναι σφόδρα ερωτευμένη.
➤ Το επίρρημα μάλιστα, όταν συντάσσεται με αριθμητικά, σημαίνει «περίπου»:
Κερκυραῖοι τριάκοντα ναῦς μάλιστα διέφθειραν. (περίπου τριάντα πλοία)
  1. Το τάχιστα ύστερα από χρονικούς συνδέσμους έχει τη σημασία του «αμέσως», «ευθύς μόλις»:
    Οἱ δὲ τριάκοντα ᾑρέθησαν μὲν ἐπεὶ τάχιστα τὰ μακρὰ τείχη καὶ τὰ περὶ τὸν Πειραιᾶ καθῃρέθη.

Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί

Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί
Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί προσδιορίζουν κυρίως ρήματα και δευτερευόντως επιρρήματα, ονόματα και αντωνυμίες. Εκφέρονται μονολεκτικά ή περιφραστικά και δηλώνουν τόπο, χρόνο, ποσό, τρόπο, μέσο ή όργανο, συνοδεία, αιτία, σκοπό, αναφορά, αποτέλεσμα, εναντίωση ή παραχώρηση, προϋπόθεση ή όρο κ.α.
Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί λειτουργούν:
  1. Τα επιρρήματα: καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί.
  2. Οι πλάγιες πτώσεις.
  3. Τα προθετικά σύνολα: εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί.
  4. Το επιρρηματικό και το προληπτικό κατηγορούμενο.
  5. Το απαρέμφατο της αναφοράς και το απαρέμφατο του σκοπού ή του αποτελέσματος.
  6. Οι επιρρηματικές μετοχές.
  7. Οι επιρρηματικές προτάσεις.
1. Τα επιρρήματα
Τα επιρρήματα ως καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί δηλώνουν χρόνο, τόπο, τρόπο και ποσό.
α) Ως καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου λειτουργούν τα χρονικά επιρρήματα, καθώς και αντωνυμικά επιρρήματα σε –τε, όπως: νῦν, ἀεί, χθές, αὔριον, πάλαι, ἄρτι (= μόλις), παραχρῆμα (= αμέσως), πώποτε, οὔποτε, ἑκάστοτε κ.α.
π.χ. Περὶ δὲ τῶν τοιούτων οὐδεὶς πώποτ’ αὐτῶν συγγράφειν ἐπεχείρησεν.
Κατέβην χθὲς εἰς Πειραιᾶ.
β) Οι καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί τόπου δηλώνουν:
  1.         i.            Στάση σε τόπο· εκφράζεται με τοπικά επιρρήματα, πολλά από τα οποία λήγουν σε –θι, -σι, -ου όπως: πανταχόθι (= παντού), Θήβασι (στη Θήβα), ἀλλαχοῦ (= αλλού), οὐδαμοῦ (= πουθενά) κ.α.π.χ. Ἡ Ἀθήνησι στάσις.
    Ὁ Πρωταγόρας αὐτόθι ἐστιν.
  2.       ii.            Kίνηση προς τόπο (κατεύθυνση)· εκφράζεται με επιρρήματα που λήγουν κυρίως σε –δε, -ζε, -σε, -οιόπως: ἐνθάδε, Ἀθήναζε, ἐκεῖσε, ὅποι κ.α.π.χ. Θρίβων ἀπῆλθε οἴκαδε.
  3.     iii.            Kίνηση από τόπο (αφετηρία, προέλευση)· εκφράζεται με επιρρήματα που λήγουν σε –θεν όπως: ἐντεῦθεν, πανταχόθεν, ἑκατέρωθεν κ.α.π.χ. Γνοίη ἄν τις ἐκεῖθεν τὴν δύναμιν αὐτῶν.
  4.    iv.            Η διά τόπου κίνηση· εκφράζεται με επιρρήματα που λήγουν σε –ῃ όπως: ὅπῃ, ταύτῃ, ἄλλῃ, οὐδαμῇ κ.α.π.χ. Ἕτεροι ἄλλῃ ἔφευγον.
γ) Οι καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί τρόπου εκφέρονται με:
  1.         i.            Επιρρήματα που λήγουν σε –ως, όπως: δικαίως, εἰκότως, προσηκόντως κ.α.π.χ. Ἅ τοσαύτην ἔχει χάριν, ὥστ’ ἂν καὶ τῇ λέξει καὶ τοῖς ἐνθυμήμασιν ἔχῃ κακῶς.
    Ἀλλ’ ὅπως ἂν τύχωσιν, οὕτω χρῆσθαι τοῖς λόγοις εἰώθασιν.
  2.       ii.            Επιρρήματα που λήγουν σε –δην, -δον, -ι, -εί, -τι, -ξ, όπως:
    ἄρδην (= εντελώς), ἀναφανδὸν (= φανερά), ἀμισθί, νηποινεὶ (= χωρίς τιμωρία), ἀμαχητὶ (= χωρίς μάχη), ἐναλλὰξ κ.α.π.χ. Καὶ οἱ μὲν ἐξελθόντες πανδημεὶ ἐς τὸν λειμῶνα παρὰ τὸν Ἄναπον ποταμὸν ἅμα τῇ ἡμέρᾳ […].
δ) Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του ποσού χρησιμοποιούνται τα ποσοτικά και αριθμητικά επιρρήματα, όπως:
λίαν, μάλα, μᾶλλον, πάνυ, ἄγαν, οὐδὲν (= καθόλου), ἅπαξ, δίς, πολλάκις κ.α.π.χ. Ὥσθ’ ἅπασι μὲν βούλεσθαι προσήκει πολλοὺς εἶναι τοὺς ἐκ παιδείας δεινοὺς εἰπεῖν γιγνομένους, μάλισταδ’ ὑμῖν.
π.χ. Οὐ πάνυ νενόηκα.
Παρατήρηση:
Το επίρρημα μάλιστα, όταν συντάσσεται με αριθμητικά, σημαίνει «περίπου».
π.χ. Κερκυραῖοι τριάκοντα ναῦς μάλιστα διέφθειραν.
2. Οι Πλάγιες πτώσεις ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί
α. Η γενική.
Η γενική ως επιρρηματικός προσδιορισμός διακρίνεται σε:
  1.         i.            Γενική του χρόνου.Δηλώνει το χρονικό διάστημα. Ως γενική του χρόνου χρησιμοποιείται κυρίως η γενική ονομάτων που φανερώνουν φυσική υποδιαίρεση χρόνου και μεταφράζεται «κατά τη διάρκεια…», όπως:θέρους, χειμῶνος, χρόνου κ.α.
    π.χ. Ἐφυλάττοντο ἱκανοῖς φύλαξι νυκτός τε καὶ ἡμέρας.
  2.       ii.            Γενική της αιτίας.Δηλώνει την αιτία των ρημάτων (ρηματικών τύπων) που προσδιορίζει. Τέτοια είναι:
·            Ρήματα ψυχικού πάθους: ἄγαμαι (θαυμάζω), εὐδαιμονίζω, ἥδομαι, θαυμάζω, οἰκτίρω (λυπάμαι), ὀργίζομαι, κ.α.
·            β) Ρήματα δικανικά: αἰτιῶμαι (κατηγορῶ), καταγιγνώσκω, κατηγορῶ, φεύγω (κατηγορούμαι) κ.α.
Παρατήρηση:
Mε τα ρήματα αυτά η γενική της αιτίας δηλώνει το έγκλημα για το οποίο κάποιος κατηγορείται ή δικάζεται (ονομάζεται και γενική του εγκλήματος).
π.χ. Ἀσεβείας φεύγω ὑπὸ Μελήτου.
  1.     iii.            Γενική της αξίας ή του ποσού.Προσδιορίζει ρήματα που δηλώνουν αγορά ή πώληση, όπως: ἀγοράζω, ἀνταλλάσσω, πιπράσκω (πουλώ), πωλῶ, τιμῶ (ορίζω ως τιμή), ὠνοῦμαι (αγοράζω) κ.α.π.χ. Μείζονος αὐτὰ τιμῶνται.
  2.    iv.            Γενική της ποινής ή του τιμήματος.Προσδιορίζει ρήματα καταδικαστικά όπως: τιμῶμαι (προτείνω ως ποινή), ὑπάγω (καταγγέλλω για έγκλημα που τιμωρείται με), καταγιγνώσκω, καταψηφίζομαι (καταδικάζω / καταδικάζομαι) κ.α.π.χ. Τιμᾶται δ᾽ οὖν μοι ὁ ἀνὴρ θανάτου.
  3.      v.            Γενική του τόπου (σπαν.).Η χρήση της είναι περιορισμένη:π.χ. Θέτις ἀνεδύη ἁλός.
  4.    vi.            Γενική του σκοπού.Είναι γενική έναρθρου απαρεμφάτου που εκφράζει το σκοπό της ενέργειας του ρηματικού τύπου που προσδιορίζει.π.χ. Ἔπεμψαν πρέσβεις τοῦ λαβεῖν τ’ ἀνδράποδα.
β. Η δοτική
Η δοτική ως επιρρηματικός προσδιορισμός διακρίνεται σε:
  1.         i.            Δοτική της αιτίας
    Δηλώνει την αιτία και προσδιορίζει ρήματα ψυχικού πάθους.
    π.χ. Xαλεπῶς φέρω τοῖς παροῦσι πράγμασι.
  2.       ii.            Δοτική του τόπουΕκφέρεται με:α) Δοτική τοπωνυμίων, όπως Δελφοῖς, Ἐλευσῖνι, Ἰσθμοῖ, Μαραθῶνι, κ.α. και δηλώνει στάση σε τόπο.
    β) Δοτικοφανή επιρρήματα, δηλαδή τη δοτική ονομάτων· και δηλώνουν στάση σε τόπο ή κίνηση διαμέσου ενός τόπου (διέλευση), όπως: ἄλλῃ (αλλού, από αλλού), ᾖ / ὅπῃ (όπου, από όπου), ταύτῃ (εδώ, μέσα από αυτό το μέρος), τῇδε (σ’αυτό εδώ το μέρος) κ.α.
    π.χ. Ἡ ἐν Μαραθῶνι μάχη Μήδων πρὸς Ἀθηναίους.
  3.     iii.            Δοτική του χρόνουΤέτοιες είναι οι δοτικές ονομάτων εορτών, (όπως Ἐλευσινίοις, Παναθηναίοις) και οι δοτικές ονομάτων που δηλώνουν χρόνο, όπως: ἔτει, ἡμέρᾳ, θέρει, μηνί, νυκτί, χρόνῳ, τῇ προτεραίᾳ , τῇ ὑστεραίᾳ.π.χ. Τετάρτῃ δὲ ἡμέρᾳ καταβαίνουσιν εἰς τὸ πεδίον.
  4.    iv.            Δοτική της συνοδείαςΠροσδιορίζει κυρίως ρήματα που δηλώνουν κίνηση.π.χ. Ἐπορεύοντο τρισχιλίοις ὁπλίταις.
  5.      v.            Δοτική της αναφοράςΣυντάσσεται με ρήματα που δηλώνουν σύγκριση, διαφορά, υπεροχή και μεταφράζεται με τα «ως προς», «σε».π.χ. Ἑλένη καὶ τῷ γένει καὶ τῷ κάλλει πολὺ διήνεγκεν.
  6.    vi.            Δοτική του οργάνου ή του μέσουΔηλώνει το όργανο, (κάτι υλικό) ή το μέσο (κάτι αφηρημένο, τη βοήθεια) με το οποίο γίνεται αυτό που σημαίνει το ρήμα.π.χ. Ἦν δὲ ᾠκοδομημένον (τὸ τεῖχος) πλίνθοις (Δοτική του οργάνου).
    Αἱ μάχαι κρίνονται ταῖς ψυχαῖς (Δοτική του μέσου).
  7.  vii.            Δοτική του τρόπουΕκφέρεται με τα δοτικοφανή επιρρήματα τρόπου, όπως:λόγῳ, ἔργῳ, δημοσίᾳ, σιγῇ, φύσει κ.α.
    π.χ. Οἱ δὲ βάρβαροι […] πολλῇ βοῇ καὶ θορύβῳ προσέκειντο.
  8. Δοτική του ποσού (του μέτρου ή της διαφοράς)Συντάσσεται με επιρρήματα ή άλλες λέξεις που έχουν συγκριτική σημασία, όπως: πολλῷ, ὀλίγῳ, τοσούτῳ κ.α.π.χ. Πολλῷ κρεῖττόν ἐστιν ἐμφανὴς φίλος ἢ χρυσὸς ἀφανής.
γ. Η αιτιατική.
Η αιτιατική ως επιρρηματικός προσδιορισμός διακρίνεται σε:
  1.         i.            Αιτιατική της αναφοράς.Προσδιορίζει κυρίως ρήματα που σημαίνουν ομοιότητα ή διαφορά. Ως αιτιατικές της αναφοράς χρησιμοποιούνται οι παρακάτω λέξεις και εκφράζονται με τα «ως προς», «σε»:τὸ γένος, τὸ μέγεθος, τὸ ἐπί σε (= όσο εξαρτάται από σένα), τὸ πάλαι, τὴν φύσιν κ.α.
    π.χ. Διαφέρει γυνὴ ἀνδρὸς τὴν φύσιν.
  2.       ii.            Αιτιατική του χρόνου.Συνήθεις αιτιατικές του χρόνου είναι οι παρακάτω:ἔτος, τὸ νῦν, τὸ πρῶτον, τὸ πάλαι, ἡμέραν κ.α.
    π.χ. Αἱ δὲ σπονδαὶ ἐνιαυτὸν ἔσονται.
  3.     iii.            Αιτιατική του τόπου.Ως αιτιατικές του τόπου χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα ουσιαστικά, όπως:σταδίους, μακράν, πλοῦν, ὁδὸν κ.α.
    π.χ. Τὴν ἡδίστην τε καὶ ῥᾴστην ὁδὸν ἄξω σε.
  4.    iv.            Αιτιατική του τρόπου.Συνήθεις αιτιατικές του τρόπου είναι:δίκην, δωρεάν, την εὐθεῖαν, τρόπον τινὰ κ.α.
    π.χ. Τὸν αὐτὸν τρόπον ὑμεῖς, ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οἰκεῖτε τὴν πόλιν.
  5.      v.            Αιτιατική της αιτίας.Προσδιορίζει ρήματα δικανικής σημασίας, ψυχικού πάθους ή άλλα των οποίων η ενέργεια χρειάζεται αιτιολόγηση. Οι μοναδικές αιτιατικές της αιτίας (χωρίς πρόθεση) είναι τέσσερις:τι, ὅ,τι, τοῦτο, ταῦτα.
    π.χ. Τοῦτο ἄχθεσθε.
  6.    vi.            Αιτιατική του σκοπού.Εκφέρεται με το ουδέτερο δεικτικής, αναφορικής ή ερωτηματικής αντωνυμίας και συντάσσεται κυρίως με ρήματα κίνησης.π.χ. Ἠρωτῶντο ὅ,τι ἥκοιεν.
  7.  vii.            Αιτιατική της ποινής.Συντάσσεται με ρήματα που έχουν τη σημασία του «καταδικάζω».π.χ. Ἀθηναῖοι Σωκράτους θάνατον κατέγνωσαν.
3. Οι Εμπρόθετοι Επιρρηματικοί Προσδιορισμοί
Δηλώνουν επιρρηματικές σχέσεις όπως:
αιτία, τρόπο, τόπο, ποσό, χρόνο, σκοπό, αναφορά, συνοδεία, όργανο, μέσο, όρο, συμφωνία, εναντίωση, διαφορά, κατάσταση, ενώπιον, αφετηρία, προέλευση, εξάρτηση, καταγωγή, προσθήκη, υπεράσπιση, ωφέλεια, χωρισμό, εξαίρεση, φιλική ή εχθρική διεύθυνση κ.α.π.χ. Ἐκ τῆς πόλεως ἀπῆλθεν (αφετηρία).
Ταῦτα ἐπὶ τοῖς δικασταῖς ἔλεγεν (ενώπιον).
Οὐδεὶς εὐτύχησε διὰ βίου (χρόνο).
Τοῦτο κατ΄ἐμοῦ ἔλεξεν (εναντίωση).
Ἀγησίλαος ἐν τούτοις ἦν (κατάσταση).
Πρὸ τῆς Ἑλλάδος ἀποθνήσκει (υπεράσπιση).
Πρὸς τούτοις μανθάνουσι καὶ τοξεύειν (προσθήκη).
Ἐφ’ ὑμῖν ἐστι τούτους κολάζειν (εξάρτηση).
Ἦλθε παρὰ Κυαξάρου ἄγγελος (προέλευση).
4. Το επιρρηματικό και προληπτικό κατηγορούμενο
Το επιρρηματικό και το προληπτικό κατηγορούμενο δηλώνουν το μεν πρώτο τόπο, τρόπο, χρόνο, σκοπό, τάξη και σειρά, ενώ το δεύτερο δηλώνει το σκοπό.
π.χ. Ἄσμενος ἑώρακά σε (επιρρηματικό κατηγορούμενο).π.χ. Φίλιππος μέγας ηὐξήθη (προληπτικό κατηγορούμενο).
5. Το απαρέμφατο της αναφοράς και το απαρέμφατο του σκοπού
Το απαρέμφατο της αναφοράς και το απαρέμφατο του σκοπού ή του αποτελέσματος δηλώνουν αντίστοιχα αναφορά και σκοπό.
π.χ. Δεινός (ἐστι) χρῆσθαι τοῦ πράγματος.
(= Είναι ικανός στο να χειρίζεται την υπόθεση).π.χ. Οἱ στρατιῶται ἐπορεύοντο τειχίσαι τὸ χωρίον.
(= Οι στρατιώτες προχωρούσαν για να οχυρώσουν την περιοχή).
6. Οι επιρρηματικές μετοχές
Η επιρρηματική μετοχή, λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός και εκφράζει ανάλογα με το είδος της τις επιρρηματικές σχέσεις του χρόνου, της αιτίας, του σκοπού, της υπόθεσης, της εναντίωσης, του τρόπου.
π.χ. Ἐκεῖθεν δ’ εὐθὺς ἐπισιτισάμενοι ἔπλευσαν εἰς Αἰγὸς ποταμούς(χρονική μετοχή, δηλώνει χρόνο).π.χ. Οἱ Κερκυραῖοι ὡς νενικηκότες τρόπαιον ἔστησαν (αιτιολογική μετοχή δηλώνει αιτία).
π.χ. Τοῦτο λέξων ἔρχομαι (τελική μετοχή δηλώνει σκοπό).
π.χ. Αἰσχύνοντο ἂν μὴ ἀποδιδόντες χάριτας (υποθετική μετοχή δηλώνει υπόθεση).
π.χ. Ἕλλην ὤν Ἕλληνας ἀδικεῖ (εναντιωματική μετοχή δηλώνει εναντίωση).
π.χ. Κραυγὴν πολλὴν ἐποίουν καλοῦντες ἀλλήλους(τροπική μετοχή δηλώνει τρόπο).
7. Οι επιρρηματικές προτάσεις
Και οι επιρρηματικές προτάσεις λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί και εκφράζουν ανάλογα με το είδος τους τις επιρρηματικές σχέσεις του χρόνου, της αιτίας, του σκοπού, της υπόθεσης, της εναντίωσης.
π.χ. Ὁπότε θύοι Κρίτων (= Κάθε φορά που θυσίαζε ο Κρίτων), ἐκάλει Αρχέδημον (δευτερεύουσα χρονική πρόταση, δηλώνει χρόνο).π.χ. Θαυμάζω σε ἐν ταῖς συμφοραῖς, ὡς ῥᾳδίως αὐτὰς καὶ πρᾴως φέρεις (= … επειδή με ευκολία και ηρεμία υπομένεις αυτές) (δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, δηλώνει αιτία).
π.χ. Μὴ μέλλωμεν, ἵνα μή ὁ καιρὸς παρέλθῃ. (= … για να μη περάσει ο χρόνος) (δευτερεύουσα τελική πρόταση, δηλώνει σκοπό).
π.χ. Φῶς εἰ μὴ εἴχομεν (= Αν φως δεν είχαμε), ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς ἂν ἦμεν. (δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, δηλώνει προϋπόθεση).
π.χ. Γελᾷ ὁ μωρός, κἄν τι μὴ γελοῖον ᾖ (= … ακόμα κι αν κάτι δεν είναι αστείο) (δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση, δηλώνει εναντίωση).
π.χ. Ἔχω τριήρεις, ὥστε ἑλεῖν τὸ ἐκείνων πλοῖον (= … ώστε να κυριεύσω το καράβι εκείνων) (δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, δηλώνει αποτέλεσμα).
π.χ. Δεῖ πρεσβείαν πέμπειν, ἥτις ταῦτ’ ἐρεῖ (= … για να πει αυτά) (δευτερεύουσα αναφορική επιρρηματική τελική πρόταση, δηλώνει σκοπό).
Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί προσδιορίζουν κυρίως ρήματα και δευτερευόντως επιρρήματα, ονόματα και αντωνυμίες. Εκφέρονται μονολεκτικά ή περιφραστικά και δηλώνουν τόπο, χρόνο, ποσό, τρόπο, μέσο ή όργανο, συνοδεία, αιτία, σκοπό, αναφορά, αποτέλεσμα, εναντίωση ή παραχώρηση, προϋπόθεση ή όρο κ.α.
Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί λειτουργούν:
  1. Τα επιρρήματα: καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί.
  2. Οι πλάγιες πτώσεις.
  3. Τα προθετικά σύνολα: εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί.
  4. Το επιρρηματικό και το προληπτικό κατηγορούμενο.
  5. Το απαρέμφατο της αναφοράς και το απαρέμφατο του σκοπού ή του αποτελέσματος.
  6. Οι επιρρηματικές μετοχές.
  7. Οι επιρρηματικές προτάσεις.
1. Τα επιρρήματα
Τα επιρρήματα ως καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί δηλώνουν χρόνο, τόπο, τρόπο και ποσό.
α) Ως καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου λειτουργούν τα χρονικά επιρρήματα, καθώς και αντωνυμικά επιρρήματα σε –τε, όπως: νῦν, ἀεί, χθές, αὔριον, πάλαι, ἄρτι (= μόλις), παραχρῆμα (= αμέσως), πώποτε, οὔποτε, ἑκάστοτε κ.α.
π.χ. Περὶ δὲ τῶν τοιούτων οὐδεὶς πώποτ’ αὐτῶν συγγράφειν ἐπεχείρησεν.
Κατέβην χθὲς εἰς Πειραιᾶ.
β) Οι καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί τόπου δηλώνουν:
  1.         i.            Στάση σε τόπο· εκφράζεται με τοπικά επιρρήματα, πολλά από τα οποία λήγουν σε –θι, -σι, -ου όπως: πανταχόθι (= παντού), Θήβασι (στη Θήβα), ἀλλαχοῦ (= αλλού), οὐδαμοῦ (= πουθενά) κ.α.π.χ. Ἡ Ἀθήνησι στάσις.
    Ὁ Πρωταγόρας αὐτόθι ἐστιν.
  2.       ii.            Kίνηση προς τόπο (κατεύθυνση)· εκφράζεται με επιρρήματα που λήγουν κυρίως σε –δε, -ζε, -σε, -οιόπως: ἐνθάδε, Ἀθήναζε, ἐκεῖσε, ὅποι κ.α.π.χ. Θρίβων ἀπῆλθε οἴκαδε.
  3.     iii.            Kίνηση από τόπο (αφετηρία, προέλευση)· εκφράζεται με επιρρήματα που λήγουν σε –θεν όπως: ἐντεῦθεν, πανταχόθεν, ἑκατέρωθεν κ.α.π.χ. Γνοίη ἄν τις ἐκεῖθεν τὴν δύναμιν αὐτῶν.
  4.    iv.            Η διά τόπου κίνηση· εκφράζεται με επιρρήματα που λήγουν σε –ῃ όπως: ὅπῃ, ταύτῃ, ἄλλῃ, οὐδαμῇ κ.α.π.χ. Ἕτεροι ἄλλῃ ἔφευγον.
γ) Οι καθαρώς επιρρηματικοί προσδιορισμοί τρόπου εκφέρονται με:
  1.         i.            Επιρρήματα που λήγουν σε –ως, όπως: δικαίως, εἰκότως, προσηκόντως κ.α.π.χ. Ἅ τοσαύτην ἔχει χάριν, ὥστ’ ἂν καὶ τῇ λέξει καὶ τοῖς ἐνθυμήμασιν ἔχῃ κακῶς.
    Ἀλλ’ ὅπως ἂν τύχωσιν, οὕτω χρῆσθαι τοῖς λόγοις εἰώθασιν.
  2.       ii.            Επιρρήματα που λήγουν σε –δην, -δον, -ι, -εί, -τι, -ξ, όπως:
    ἄρδην (= εντελώς), ἀναφανδὸν (= φανερά), ἀμισθί, νηποινεὶ (= χωρίς τιμωρία), ἀμαχητὶ (= χωρίς μάχη), ἐναλλὰξ κ.α.π.χ. Καὶ οἱ μὲν ἐξελθόντες πανδημεὶ ἐς τὸν λειμῶνα παρὰ τὸν Ἄναπον ποταμὸν ἅμα τῇ ἡμέρᾳ […].
δ) Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του ποσού χρησιμοποιούνται τα ποσοτικά και αριθμητικά επιρρήματα, όπως:
λίαν, μάλα, μᾶλλον, πάνυ, ἄγαν, οὐδὲν (= καθόλου), ἅπαξ, δίς, πολλάκις κ.α.π.χ. Ὥσθ’ ἅπασι μὲν βούλεσθαι προσήκει πολλοὺς εἶναι τοὺς ἐκ παιδείας δεινοὺς εἰπεῖν γιγνομένους, μάλισταδ’ ὑμῖν.
π.χ. Οὐ πάνυ νενόηκα.
Παρατήρηση:
Το επίρρημα μάλιστα, όταν συντάσσεται με αριθμητικά, σημαίνει «περίπου».
π.χ. Κερκυραῖοι τριάκοντα ναῦς μάλιστα διέφθειραν.
2. Οι Πλάγιες πτώσεις ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί
α. Η γενική.
Η γενική ως επιρρηματικός προσδιορισμός διακρίνεται σε:
  1.         i.            Γενική του χρόνου.Δηλώνει το χρονικό διάστημα. Ως γενική του χρόνου χρησιμοποιείται κυρίως η γενική ονομάτων που φανερώνουν φυσική υποδιαίρεση χρόνου και μεταφράζεται «κατά τη διάρκεια…», όπως:θέρους, χειμῶνος, χρόνου κ.α.
    π.χ. Ἐφυλάττοντο ἱκανοῖς φύλαξι νυκτός τε καὶ ἡμέρας.
  2.       ii.            Γενική της αιτίας.Δηλώνει την αιτία των ρημάτων (ρηματικών τύπων) που προσδιορίζει. Τέτοια είναι:
·            Ρήματα ψυχικού πάθους: ἄγαμαι (θαυμάζω), εὐδαιμονίζω, ἥδομαι, θαυμάζω, οἰκτίρω (λυπάμαι), ὀργίζομαι, κ.α.
·            β) Ρήματα δικανικά: αἰτιῶμαι (κατηγορῶ), καταγιγνώσκω, κατηγορῶ, φεύγω (κατηγορούμαι) κ.α.
Παρατήρηση:
Mε τα ρήματα αυτά η γενική της αιτίας δηλώνει το έγκλημα για το οποίο κάποιος κατηγορείται ή δικάζεται (ονομάζεται και γενική του εγκλήματος).
π.χ. Ἀσεβείας φεύγω ὑπὸ Μελήτου.
  1.     iii.            Γενική της αξίας ή του ποσού.Προσδιορίζει ρήματα που δηλώνουν αγορά ή πώληση, όπως: ἀγοράζω, ἀνταλλάσσω, πιπράσκω (πουλώ), πωλῶ, τιμῶ (ορίζω ως τιμή), ὠνοῦμαι (αγοράζω) κ.α.π.χ. Μείζονος αὐτὰ τιμῶνται.
  2.    iv.            Γενική της ποινής ή του τιμήματος.Προσδιορίζει ρήματα καταδικαστικά όπως: τιμῶμαι (προτείνω ως ποινή), ὑπάγω (καταγγέλλω για έγκλημα που τιμωρείται με), καταγιγνώσκω, καταψηφίζομαι (καταδικάζω / καταδικάζομαι) κ.α.π.χ. Τιμᾶται δ᾽ οὖν μοι ὁ ἀνὴρ θανάτου.
  3.      v.            Γενική του τόπου (σπαν.).Η χρήση της είναι περιορισμένη:π.χ. Θέτις ἀνεδύη ἁλός.
  4.    vi.            Γενική του σκοπού.Είναι γενική έναρθρου απαρεμφάτου που εκφράζει το σκοπό της ενέργειας του ρηματικού τύπου που προσδιορίζει.π.χ. Ἔπεμψαν πρέσβεις τοῦ λαβεῖν τ’ ἀνδράποδα.
β. Η δοτική
Η δοτική ως επιρρηματικός προσδιορισμός διακρίνεται σε:
  1.         i.            Δοτική της αιτίας
    Δηλώνει την αιτία και προσδιορίζει ρήματα ψυχικού πάθους.
    π.χ. Xαλεπῶς φέρω τοῖς παροῦσι πράγμασι.
  2.       ii.            Δοτική του τόπουΕκφέρεται με:α) Δοτική τοπωνυμίων, όπως Δελφοῖς, Ἐλευσῖνι, Ἰσθμοῖ, Μαραθῶνι, κ.α. και δηλώνει στάση σε τόπο.
    β) Δοτικοφανή επιρρήματα, δηλαδή τη δοτική ονομάτων· και δηλώνουν στάση σε τόπο ή κίνηση διαμέσου ενός τόπου (διέλευση), όπως: ἄλλῃ (αλλού, από αλλού), ᾖ / ὅπῃ (όπου, από όπου), ταύτῃ (εδώ, μέσα από αυτό το μέρος), τῇδε (σ’αυτό εδώ το μέρος) κ.α.
    π.χ. Ἡ ἐν Μαραθῶνι μάχη Μήδων πρὸς Ἀθηναίους.
  3.     iii.            Δοτική του χρόνουΤέτοιες είναι οι δοτικές ονομάτων εορτών, (όπως Ἐλευσινίοις, Παναθηναίοις) και οι δοτικές ονομάτων που δηλώνουν χρόνο, όπως: ἔτει, ἡμέρᾳ, θέρει, μηνί, νυκτί, χρόνῳ, τῇ προτεραίᾳ , τῇ ὑστεραίᾳ.π.χ. Τετάρτῃ δὲ ἡμέρᾳ καταβαίνουσιν εἰς τὸ πεδίον.
  4.    iv.            Δοτική της συνοδείαςΠροσδιορίζει κυρίως ρήματα που δηλώνουν κίνηση.π.χ. Ἐπορεύοντο τρισχιλίοις ὁπλίταις.
  5.      v.            Δοτική της αναφοράςΣυντάσσεται με ρήματα που δηλώνουν σύγκριση, διαφορά, υπεροχή και μεταφράζεται με τα «ως προς», «σε».π.χ. Ἑλένη καὶ τῷ γένει καὶ τῷ κάλλει πολὺ διήνεγκεν.
  6.    vi.            Δοτική του οργάνου ή του μέσουΔηλώνει το όργανο, (κάτι υλικό) ή το μέσο (κάτι αφηρημένο, τη βοήθεια) με το οποίο γίνεται αυτό που σημαίνει το ρήμα.π.χ. Ἦν δὲ ᾠκοδομημένον (τὸ τεῖχος) πλίνθοις (Δοτική του οργάνου).
    Αἱ μάχαι κρίνονται ταῖς ψυχαῖς (Δοτική του μέσου).
  7.  vii.            Δοτική του τρόπουΕκφέρεται με τα δοτικοφανή επιρρήματα τρόπου, όπως:λόγῳ, ἔργῳ, δημοσίᾳ, σιγῇ, φύσει κ.α.
    π.χ. Οἱ δὲ βάρβαροι […] πολλῇ βοῇ καὶ θορύβῳ προσέκειντο.
  8. Δοτική του ποσού (του μέτρου ή της διαφοράς)Συντάσσεται με επιρρήματα ή άλλες λέξεις που έχουν συγκριτική σημασία, όπως: πολλῷ, ὀλίγῳ, τοσούτῳ κ.α.π.χ. Πολλῷ κρεῖττόν ἐστιν ἐμφανὴς φίλος ἢ χρυσὸς ἀφανής.
γ. Η αιτιατική.
Η αιτιατική ως επιρρηματικός προσδιορισμός διακρίνεται σε:
  1.         i.            Αιτιατική της αναφοράς.Προσδιορίζει κυρίως ρήματα που σημαίνουν ομοιότητα ή διαφορά. Ως αιτιατικές της αναφοράς χρησιμοποιούνται οι παρακάτω λέξεις και εκφράζονται με τα «ως προς», «σε»:τὸ γένος, τὸ μέγεθος, τὸ ἐπί σε (= όσο εξαρτάται από σένα), τὸ πάλαι, τὴν φύσιν κ.α.
    π.χ. Διαφέρει γυνὴ ἀνδρὸς τὴν φύσιν.
  2.       ii.            Αιτιατική του χρόνου.Συνήθεις αιτιατικές του χρόνου είναι οι παρακάτω:ἔτος, τὸ νῦν, τὸ πρῶτον, τὸ πάλαι, ἡμέραν κ.α.
    π.χ. Αἱ δὲ σπονδαὶ ἐνιαυτὸν ἔσονται.
  3.     iii.            Αιτιατική του τόπου.Ως αιτιατικές του τόπου χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα ουσιαστικά, όπως:σταδίους, μακράν, πλοῦν, ὁδὸν κ.α.
    π.χ. Τὴν ἡδίστην τε καὶ ῥᾴστην ὁδὸν ἄξω σε.
  4.    iv.            Αιτιατική του τρόπου.Συνήθεις αιτιατικές του τρόπου είναι:δίκην, δωρεάν, την εὐθεῖαν, τρόπον τινὰ κ.α.
    π.χ. Τὸν αὐτὸν τρόπον ὑμεῖς, ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οἰκεῖτε τὴν πόλιν.
  5.      v.            Αιτιατική της αιτίας.Προσδιορίζει ρήματα δικανικής σημασίας, ψυχικού πάθους ή άλλα των οποίων η ενέργεια χρειάζεται αιτιολόγηση. Οι μοναδικές αιτιατικές της αιτίας (χωρίς πρόθεση) είναι τέσσερις:τι, ὅ,τι, τοῦτο, ταῦτα.
    π.χ. Τοῦτο ἄχθεσθε.
  6.    vi.            Αιτιατική του σκοπού.Εκφέρεται με το ουδέτερο δεικτικής, αναφορικής ή ερωτηματικής αντωνυμίας και συντάσσεται κυρίως με ρήματα κίνησης.π.χ. Ἠρωτῶντο ὅ,τι ἥκοιεν.
  7.  vii.            Αιτιατική της ποινής.Συντάσσεται με ρήματα που έχουν τη σημασία του «καταδικάζω».π.χ. Ἀθηναῖοι Σωκράτους θάνατον κατέγνωσαν.
3. Οι Εμπρόθετοι Επιρρηματικοί Προσδιορισμοί
Δηλώνουν επιρρηματικές σχέσεις όπως:
αιτία, τρόπο, τόπο, ποσό, χρόνο, σκοπό, αναφορά, συνοδεία, όργανο, μέσο, όρο, συμφωνία, εναντίωση, διαφορά, κατάσταση, ενώπιον, αφετηρία, προέλευση, εξάρτηση, καταγωγή, προσθήκη, υπεράσπιση, ωφέλεια, χωρισμό, εξαίρεση, φιλική ή εχθρική διεύθυνση κ.α.π.χ. Ἐκ τῆς πόλεως ἀπῆλθεν (αφετηρία).
Ταῦτα ἐπὶ τοῖς δικασταῖς ἔλεγεν (ενώπιον).
Οὐδεὶς εὐτύχησε διὰ βίου (χρόνο).
Τοῦτο κατ΄ἐμοῦ ἔλεξεν (εναντίωση).
Ἀγησίλαος ἐν τούτοις ἦν (κατάσταση).
Πρὸ τῆς Ἑλλάδος ἀποθνήσκει (υπεράσπιση).
Πρὸς τούτοις μανθάνουσι καὶ τοξεύειν (προσθήκη).
Ἐφ’ ὑμῖν ἐστι τούτους κολάζειν (εξάρτηση).
Ἦλθε παρὰ Κυαξάρου ἄγγελος (προέλευση).
4. Το επιρρηματικό και προληπτικό κατηγορούμενο
Το επιρρηματικό και το προληπτικό κατηγορούμενο δηλώνουν το μεν πρώτο τόπο, τρόπο, χρόνο, σκοπό, τάξη και σειρά, ενώ το δεύτερο δηλώνει το σκοπό.
π.χ. Ἄσμενος ἑώρακά σε (επιρρηματικό κατηγορούμενο).π.χ. Φίλιππος μέγας ηὐξήθη (προληπτικό κατηγορούμενο).
5. Το απαρέμφατο της αναφοράς και το απαρέμφατο του σκοπού
Το απαρέμφατο της αναφοράς και το απαρέμφατο του σκοπού ή του αποτελέσματος δηλώνουν αντίστοιχα αναφορά και σκοπό.
π.χ. Δεινός (ἐστι) χρῆσθαι τοῦ πράγματος.
(= Είναι ικανός στο να χειρίζεται την υπόθεση).π.χ. Οἱ στρατιῶται ἐπορεύοντο τειχίσαι τὸ χωρίον.
(= Οι στρατιώτες προχωρούσαν για να οχυρώσουν την περιοχή).
6. Οι επιρρηματικές μετοχές
Η επιρρηματική μετοχή, λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός και εκφράζει ανάλογα με το είδος της τις επιρρηματικές σχέσεις του χρόνου, της αιτίας, του σκοπού, της υπόθεσης, της εναντίωσης, του τρόπου.
π.χ. Ἐκεῖθεν δ’ εὐθὺς ἐπισιτισάμενοι ἔπλευσαν εἰς Αἰγὸς ποταμούς(χρονική μετοχή, δηλώνει χρόνο).π.χ. Οἱ Κερκυραῖοι ὡς νενικηκότες τρόπαιον ἔστησαν (αιτιολογική μετοχή δηλώνει αιτία).
π.χ. Τοῦτο λέξων ἔρχομαι (τελική μετοχή δηλώνει σκοπό).
π.χ. Αἰσχύνοντο ἂν μὴ ἀποδιδόντες χάριτας (υποθετική μετοχή δηλώνει υπόθεση).
π.χ. Ἕλλην ὤν Ἕλληνας ἀδικεῖ (εναντιωματική μετοχή δηλώνει εναντίωση).
π.χ. Κραυγὴν πολλὴν ἐποίουν καλοῦντες ἀλλήλους(τροπική μετοχή δηλώνει τρόπο).
7. Οι επιρρηματικές προτάσεις
Και οι επιρρηματικές προτάσεις λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί και εκφράζουν ανάλογα με το είδος τους τις επιρρηματικές σχέσεις του χρόνου, της αιτίας, του σκοπού, της υπόθεσης, της εναντίωσης.
π.χ. Ὁπότε θύοι Κρίτων (= Κάθε φορά που θυσίαζε ο Κρίτων), ἐκάλει Αρχέδημον (δευτερεύουσα χρονική πρόταση, δηλώνει χρόνο).π.χ. Θαυμάζω σε ἐν ταῖς συμφοραῖς, ὡς ῥᾳδίως αὐτὰς καὶ πρᾴως φέρεις (= … επειδή με ευκολία και ηρεμία υπομένεις αυτές) (δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, δηλώνει αιτία).
π.χ. Μὴ μέλλωμεν, ἵνα μή ὁ καιρὸς παρέλθῃ. (= … για να μη περάσει ο χρόνος) (δευτερεύουσα τελική πρόταση, δηλώνει σκοπό).
π.χ. Φῶς εἰ μὴ εἴχομεν (= Αν φως δεν είχαμε), ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς ἂν ἦμεν. (δευτερεύουσα υποθετική πρόταση, δηλώνει προϋπόθεση).
π.χ. Γελᾷ ὁ μωρός, κἄν τι μὴ γελοῖον ᾖ (= … ακόμα κι αν κάτι δεν είναι αστείο) (δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση, δηλώνει εναντίωση).
π.χ. Ἔχω τριήρεις, ὥστε ἑλεῖν τὸ ἐκείνων πλοῖον (= … ώστε να κυριεύσω το καράβι εκείνων) (δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, δηλώνει αποτέλεσμα).
π.χ. Δεῖ πρεσβείαν πέμπειν, ἥτις ταῦτ’ ἐρεῖ (= … για να πει αυτά) (δευτερεύουσα αναφορική επιρρηματική τελική πρόταση, δηλώνει σκοπό).





Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί στα αρχαία ελληνικά - Εκπαιδευτικές κάρτες


ΠΛΑΓΙΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ ΤΡΟΠΟΣ ΤΟΠΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΑΙΤΙΑ ΣΚΟΠΟΣ ΠΟΣΟ ΑΝΑΦ...
ΕΜΠΡΟΘΕΤΟΙ ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΑιτία ...



Γενική ως επιρρηματικός προσδιορισμός

ΠΗΓΗ http://lappeio.blogspot.com/2011/10/blog-post_07.html
ΕΙΔΟΣ
ΣΗΜΑΣΙΑ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Γενική
    τόπου
Δηλώνει τον τόπο όπου γίνεται η ενέργεια του ρήματος.
Η χρήση της είναι κυρίως ποιητική. Συνήθης γενική του τόπου στους πεζογράφους είναι: αὐτοῦ (= όπου).
2. Γενική
    χρόνου
Δηλώνει το χρονικό διάστημακατά τη διάρκεια του οποίου γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Συχνές γενικές του χρόνου είναι οι λέξεις: ἡμέρας, νυκτός, θέρους, ὀπώρας, ἐνιαυτοῦ, ὄρθρου, χειμῶνος, ἔτους, χρόνου, κ.α.
3. Γενική
    αιτίας
Δηλώνει την αιτία για την οποία γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Βρίσκεται συνήθως κοντά σε ρήματα ψυχικού πάθους και κυρίως σε δικαστικά (δικάζω, κρίνωμαι, γράφομαι, φεύγω κ.α).
4. Γενική
    σκοπού
Δηλώνει το σκοπό της ρηματικής ενέργειας.
Τις περισσότερες φορές είναι γενική έναρθρου απαρεμφάτου.
5. Γενική
    ποινής
Δηλώνει την επιβαλλόμενη ποινή.
Βρίσκεται κοντά στα ρήματα καταψηφίζομαι, τιμῶ (= ορίζω ως ποινή), κρίνω, διώκω.
6. Γενική
    αξίας ( ή ποσού)
Δηλώνει την αξία, το ποσό  ή το τίμημα της ρηματικής ενέργειας.
Συνήθεις γενικές του ποσού είναι οι: μικροῦ, πολλοῦ, ὀλίγου. Πιο συχνά η γενική τίθεται κοντά στα ρήματα ἀξιῶ, ἀγοράζω, πωλῶ, ἀλλάσσω, ἐκτιμῶ, ὠνοῦμαι, πιπράσκω και τιμῶ.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ 
1.Ἀπέχει ἡ Πλάταια τῶν Θηβῶν σταδίους
   ἐβδομήκοντα. Αὐτοῦ πολλοί ἀπέθανον.
  Τέθνηκεν οὗπερ τῖις νέοις θνήσκειν καλόν ἐστι.
2. Τῆς νυκτός ἐβουλεύοντο ἀναχωρεῖν.
   Οἱ Θηβαῖοι τοῦ αἰτοῦ θέρους ἐστράτευσαν.
   Κατά τούς χρόνους τοῦ ἦρος ταῦτα ἐγένοντο.
3.Τῶν αὐτῶν ἀδικημάτων ὀργίζεται.
   Θαυμάζω σε τῆς τόλμης. Ζηλῶ ὑμας τοῦ
   πλούτου.  Διώξομαι σε δειλίας.
   Φεύγω ἀσεβείας ὑπό Μελήτου.
4.Οὔκ ὁρῶ τόν καιρόν τοῦ λέγειν. Ἐτειχίσθη τοῦ μή 
   κακουργεῖν τήν Εὔβοιαν. Πασ’ ἀπάτη συνεσκευάσθη 
   τοῦ περί Φωκέας  ὀλέθρου.
5.Πάντας τούς συκοφάντας συλλαμβάνοντες
   ὑπῆγον θανάτου.   Θανάτου κρινόμεθα.
   Κατεψηφίσθησαν φυγῆς.
   Ὁ ἀνήρ μοι θανάτου τιμᾶται.
6.Οὐ πολλοῦ δέω χάριν ἒχειν τῷ κατηγόρῳ.
    Θεμιστοκλέα τῶν μεγίστων δωρεῶν ἠξίωσαν.
   Τήν εὐδαιμονίαν  ὀλίγου ἐτίμων.
   Ἡ λεία ἐπράθη ταλάντων εἲκοσι.
   Τῶν πόνων πωλοῦσιν ταγαθά οἱ θεοί.
   Τήν σοφίαν ἀργυρίου πωλεῖ.



Δοτική ως επιρρηματικός προσδιορισμός

ΕΙΔΟΣ
ΣΗΜΑΣΙΑ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Δοτική
    τόπου
Δηλώνει το τοπικό σημείοόπου γίνεται η ενέργεια του ρήματος.
 Η χρήση της είναι κυρίως ποιητική. Οι πεζογράφοι χρησιμοποιούν ως δοτικές του τόπου : α) τα ονόματα πόλεων (Πλαταιοῖς, Δελφοῖς, Μαραθῶνι, κ.α.).  β) τις λέξεις: ταύτῃ ή τῇδε (=εδώ), ᾗ (=όπου), ἄλλῃ(=αλλού), ἐκείνῃ (=εκεί), κ.α.
2.Δοτική
   χρόνου
Δηλώνει το χρονικό σημείο κατά το οποίο συμβαίνει η ενέργεια. του ρήματος.
Συχνές δοτικές του χρόνου είναι οι λέξεις: ἡμέρᾳ, νυκτί, μηνί, ἒτει, τῇ ὑστεραίᾳ, θέρεικ.α και τα ονόματα εορτών ( Παναθηναίοις, Διονυσίοις, κ.α.).
3. Δοτική
    αιτίας
Δηλώνει την αιτία για την οποία γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Συντάσεται με οποιοδήποτε ρήμα  απαιτεί αιτιολόγηση και κυρίως με ρήματα  ψυχικού πάθους.
4. Δοτική
    αναφοράς
Δηλώνει το ως προς τιπεριορίζεται η ενέργεια του ρήματος.
Βρίσκεται κοντά στα ρήματα διαφέρω, ὑπερέχω, ὑστερῶ, λείπομαι και τα συνώνυμά τους.
5. Δοτική
    οργάνου ή
    μέσου
Δηλώνει το υλικό ή μη υλικό, αντίστοιχα, μέσο, με το οποίο γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Η δοτική του μέσου είναι αφηρημένοουσιαστικό, ενώ η δοτική του οργάνου είναι συγκεκριμένο ουσιαστικό.
6. Δοτική
    τρόπου
Δηλώνει το πώς γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Συχνές δοτικές του τρόπου είναι οι λέξεις: ἰδίᾳ, κοινῇ, δημοσίᾳ, τῇδε ή ταύτῃ (=έτσι), λόγῳ, ἒργῳ, φύσει (=εκ φύσεως), βίᾳ, πεζῇ, σπουδῇ (=εσπευσμένα) κ.α.
7. Δοτική
    ποσού
Δηλώνει ποσό, μέτρο ή διαφορά.
Βρίσκεται κοντά στα ρήματα διαφέρω,ὑπερέχω, ὑστερῶ, λείπομαι και τα συνώνυμά τους.Από τα ίδια ρήματα πιο συχνά εξαρτάται η δοτική της αναφοράς.
8. Δοτική
    συνοδείας
Δηλώνει το πρόσωπο ή πράγμα που συνοδεύει το υποκείμενο στην πράξη του.
Βρίσκεται κοντά σε ρήματα που υποδηλώνουν κίνηση.  Συχνές δοτικές συνοδείας είναι οι: ναυσί ,ὁπλίταις, στρατεύματι, πεζῷ, στρατῷ, ἱππεῦσι, κ.α.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Οἱ Ἓλληνες ἒστησαν τρόπαια Μαραθῶνι τε καί Σαλαμῖνι καί Πλαταιαῖς.  
    Τῇδε κεῖται. Ἐπορεύετο τῇ ὁδῷ. Τοῦτο ἂλλῃ γέγραπται.
2.Τῇ ὑστεραίᾳ τῆς μάχης ἀφίκοντο.Τῷ αὐτῷ μηνί ἐστράτευσαν. 
   Ταῦτῃ τῇ νυκτί ἣξει ἡ ναῦς. Θεσμοφορίοις ᾢχετο εἰς τό ἰερόν.
3.Ἀπειρίᾳ πολλάκις οἱ παῖδες ἀμαρτάνουσι.
   Λιμῷ ἀπέθανον.  Δειλίᾳ ἒλιπον τήν τάξιν.
   Οἱ σύμμαχοι ἤχθοντο τῷ πολέμῳ.
   Ξέρξης ἤσθη τῇ επιστολῇ.
4. Τοσοῦτον διενήνοχεν ἀναισχυντίᾳ  τῶν ἀπάντων ἀνθρώπων . 
    Ἐπλεονέκτουν οἱ Αἰγύπτιοι καί πλήθει καί τοῖς ὃπλοις.  
   Προέχετε τῶν ἂλλων ἐμπειρίᾳ.
   Ἰσχύειν τῇ ψυχῇ αἴρου μᾶλλον ἢ τῷ σώματι.
5.Τήν θύραν τῇ βακτηρίᾳ ἒκρουε.
   Οἱ Πέρσαι ἀκοντίοις ἐμάχοντο.
   Σχεδίαις τόν ποταμόν διέβαινον.
   Τήν ἀνομίαν τοῖς νόμοις κατέσβεσεν.
   Ἐπαιδεύομεν τούς στρατιώτας μουσικῇ καί γυμναστικῇ.  
   Ἡ ψυχή μαθήμασι τρέφεται.
6. Προθυμίᾳ κατέσκαπτον τά τείχη.
   Τούτῳ τῷ τρόπῳ τήν πόλιν ἐτείχισαν.
   Ταῦτα κοινῇ ἒπραξαν οἱ σύμμαχοι.
    Βίᾳ εἷλον τήν πόλιν. Ἐπορεύοντο σιγῇ.
7. Δερκυλίδας  τοσούτῳ διέφερε τοῦ Θίβρωνος.
   Ὑστέρησε τῆς μάχης ἡμέραις πέντε.
   Ὁ ἡμέτερος στόλος πολλῷ προέχει.
8. Ἀλκιβιάδης κατέπλευσεν εἰς Πάρον ναυσίν εἲκοσιν. 
    Αἱ νῆες ἂπασαι ἑάλωσαν αὐτοῖς ἀνδράσιν

    Ἀθηναῖοι ἀνεχώρησαν τῷ στρατῷ.
    Στρατηγός ἦλθε χιλίοις ὁπλίταις.



Αιτιατική ως επιρρηματικός προσδιορισμός

ΕΙΔΟΣ
ΣΗΜΑΣΙΑ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Αιτιατική
    τόπου
Δηλώνει την τοπική έκτασημέσα στην οποία συμβαίνει η ρηματική ενέργεια ή την απόσταση.
Στην ποίηση δηλώνει το τέρμα της κίνησης.
2. Αιτιατική
     χρόνου
Δηλώνει τη χρονική διάρκεια της ρηματικής ενέργειας.
Συχνές αιτιατικές του χρόνου είναι: τό λοιπόν, τό πάλαι, τό νῦν, πρότερον, πρῶτον, ἡμέραν, νύκτα, ἒτη, μῆνας, ἐνιαυτόν, ἀρχήν κ.α.
3. Αιτιατική
    αιτίας
Δηλώνει την αιτία της ρηματικής ενέργειας ή την κατηγορία που αποδίδεται σε κάποιον.
Συχνές αιτιατικές της αιτίας είναι: τι, ὃ,τι (=για ποιο λόγο), τοῦτο (=γι’ αυτό), δειλίαν, ἀδικίαν, δωροδοκίαν, ἀνανδρίαν, κ.α.
4. Αιτιατική
    αναφοράς
Δηλώνει το σε τιπεριορίζεται η ενέργεια του ρήματος.
Συνήθως βρίσκεται κοντά σε αμετάβατα ρήματα (π.χ. ἂλγω, κάμνω κ.α ) καθώς και σε ρήματαπαθητικής διάθεσης. (π.χ. πάσχω, ταράσσομαι κ.α)
5. Αιτιατική
    ποινής
Δηλώνει την επιβαλλόμενη ποινή.
Συχνές αιτιατικές της ποινής είναι: φυγήν, θάνατον και δεσμόν κοντά στα ρήματα καταψηφίζομαι και καταγιγνώσκω.
6. Αιτιατική
    τρόπου
Δηλώνει το πώς γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Συχνές αιτιατικές του τρόπου είναι: τρόπον, τήν ταχίστην, τό σύμπαν(=γενικά) προῖκα (=ως δώρο), τρόπον τινά (= κατά κάποιο τρόπο) κ.α.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
1. Στενάς ὁδούς ἂγω τήν στρατιάν.
   Ἀπέχει ἡ Πλάταια τῶν Θηβῶν σταδίους ἐβδομήκοντα.
   Πέμψομεν αὐτόν Λακεδαίμονα.
   Ἐντευθεν ἐξελαύνει σταθμούς τρεῖς.
2. Ἐχώρει τήν νύκτα.  Τήν Κορινθίαν τό λοιπόν χθόνα ἒφευγον.
    Ἐνταῦθ’ ἒμεινεν ἡμέρας ἐπτά.
    Αἱ σπονδαί ἐνιαυτόν ἒσονται.
    Ἀρχήν οὐ πρέπει θῆραν..
3. Ἀλλά αὐτά ταῦτα καί νῦν ἥκω παρά σέ.
   Ἠρωτῶντο ὃ,τι  ἥκοιεν.  Τί τηνικάδε ἀφῖξαι;
   Περικλέους κλοπήν κατεψηφίσαντο.   
4. Ἒκαμνον τούς ὀφθαλμούς. Τό δάκτυλον ἂλγει.
    Διαφέρει ἡ γυνή ἀνδρός  τήν φύσιν.
    Ὁ νεανίσκος τήν κεφαλήν κατετάγη.
    Φρένας ταράσσομαι.
5. Φυγήν κατέγνωσαν αὐτοῦ.   
    Ἒξεστιν ὑμῖν δεσμόν καταγιγνώσκειν.  
    Ἀθηναῖοι Σωκράτους θάνατον κατεψηφίσαντο.
6. Τόνδε τόν τρόπον ἀπέθανε.  Ἐβούλευσαν τήν ταχίστην κομίζεσθαι.
    Τόν ἀδικοῦντα πάντα τρόπον τιμωρεῖσθαι  σπεύδουσι.  
    Προῖκα λαμβάνετε ὧν ἄν δέησθε.



ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί κατά τρόπο εκφοράς




Δες την παρουσίαση για τους προσδιορισμούς

Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί γενικά

Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί στα αρχαία ελληνικά προσδιορίζουν 
κυρίως ρήματα αλλά και άλλα μέρη του λόγου, όπως επιρρήματα, αντωνυ
μίες και ονόματα.
Εκφράζουν ποικίλες σχέσεις: τόπο, χρόνο, ποσό, τρόπο, αιτία, μέσο ή όρ
γανο, συνοδεία, αιτία, σκοπό, αναφορά, αποτέλεσμα, εναντίωση ή παρα
χώρηση, όρο ή προϋπόθεση, αξία ή ποσό, όργανο ή μέσο, καταγωγή, ύ
λη, συμφωνία, διαιρεμένο όλο, εχθρική κατεύθυνση, κατάσταση, εξουσία,

 ωφέλεια κ.ά.
Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται:
α) τα επιρρήματα > καθαρά επιρρηματικοί προσδιορισμοί, οι οποί
οι εκφράζουν τις σχέσεις του χρόνου, του τόπου, του τρόπου και του πο
σού.
β) οι πλάγιες πτώσεις
γ) τα προθετικά σύνολα > εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί
δ) το επιρρηματικό και το προληπτικό κατηγορούμενο
ε) το απαρέμφατο της αναφοράς και το απαρέμφατο του σκοπού
στ) οι επιρρηματικές μετοχές
ζ) οι επιρρηματικές προτάσεις













Οι πλάγιες πτώσεις ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί, 
Η γενική














Οι πλάγιες πτώσεις ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί, 
Η δοτική


















Οι πλάγιες πτώσεις ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί, 
Η αιτιατική

















Η δοτική προσωπική





Βιβλιογραφία

Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Α', Β', Γ' Γυμνασίου, Πολυξένη 
Μπίλλα, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση Α 2007
Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής, Α. Β. Μουμτζάκης, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδο
ση 2006
Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (σε 66 ενότητες), Ν.Σπ. Ασωνί
τη, Β.Δ. Αναγνωστόπουλου, Αθήνα χ.χ.
Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, Λιναρδής Ιωάννης, εκδ. Χατζη
θωμά, Θεσσαλονίκη, 2009
Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, Καραδήμος Ιωάννης, εκδ. Φί
λιππος, Θεσσαλονίκη, 1992
Συντακτικόν της Ελληνικής Γλώσσης, Κωνσταντίνος Σ. Κατεβαίνης, εκδ. Πα
παδήμα, Αθήνα, 1978
Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα



















Εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί
Οι εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί αποτελούνται από μία πρόθεση και ένα όνομα 
(ή μια αντωνυμία) σε πλάγια πτώση. 
π.χ. Ὑπέρ τῆς πατρίδος ἐπολέμησαν. 
Κατ’ ἐμοῦ ταῦτα εἶπεν. 
Στα παραπάνω παραδείγματα ο εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός «ὑπέρ 
τῆς πατρίδος» δηλώνει την υπεράσπιση και προσδιορίζει το ρήμα «ἐπολέμησαν», ενώ
 ο εμπρόθετος επιρρηματικός «κατ’ ἐμοῦ» δηλώνει την εχθρική διάθεση και προσδιορίζει 
το ρήμα «εἶπεν».
Οι εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί δηλώνουν πληθώρα επιρρηματικών σχέ
σεων, όπως: 

αγκύλη
στάση
Κῦρος δέ ἔχων τούς ἑαυτοῦ (= τους δικούς του) ὡρμᾶτο ἀ
πό Σάρδεων καί ἐξελαύνει διά τῆς Λυδίας (= δια μέσου 
της Λυδίας) σταθμούς τρεῖς παρασάγγας εἴκοσι καί δύο ἐπί 
τόν Μένανδρον (= πρός τον Μένανδρο) ποταμόν.
τόπο
κατεύθυνση
απομάκρυνση

διά μέσου
χρόνο
Μετά δέ ταῦτα οὐ πολλῷ ὕστερον Εὔβοια ἀπέστη
 (= αποστάτησε) ἀπό Ἀθηναίων.
τρόπο
Διά λόγου (= με τα λόγια) μανθάνει.
αιτία
Διά τήν ἀρετήν (= χάρη στην ανδρεία) ἀθάνατον μνή
μην κατέλιπον.
σκοπό
Οἱ δ’ Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο πρός ναυμαχίαν (= για
 να ναυμαχήσουν).
αναφορά
Εἴπωμεν περί εἰρήνης.
εναντίωση
Οἱ πολέμιοι τάς σπονδάς παρά τούς ὅρκους λύουσι.
υπεράσπιση
Ὑπέρ καλλίστων καί μεγίστων ἀγωνιζόμεθα.
μέσο / όργανο
Ὁρῶμεν διά τῶν ὀφθαλμῶν.
συνοδεία
Κόνων σύν ναυσίν εἴκοσιν εἰς Σάμον ἔπλευσεν.

Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τους εμπρόθετους επιρρηματικούς προσδιορισμούς και
 να δηλώσετε τη σημασία τους.
1. Ἐβουλεύοντο περὶ τῆς σωτηρίας.
 2. Μακάριοι εἰσὶν οἱ πολεμήσαντες ὑπὲρ τῆς πατρίδος.
 3. Οἱ ἐχθροὶ ἀπεχώρησαν διὰ θαλάσσης.
 4. Ἐτελεύτησεν ἐκ τοῦ τραύματος.
5. Ἀλέξανδρος ἐξεστράτευσεν εἰς Ἀσίαν.
6. Πολλοὶ ἔπραξαν παρὰ τὰς ἐντολάς.
7. Δι’ αἵματος ὁ Δράκων τοὺς νόμους ἔγραψεν.
 8. Πολλοὶ τῶν ρητόρων ἐκ Σικελίας ἦλθον.


επιρρηματικοί προσδιορισμοί

Επιρρηματικοί προσδιορισμοί
προσδιορίζουν ρήματα, απαρέμφατα ή μετοχές
  1. Επιρρήματα που δηλώνουν:
  • τόπο (στάση, κίνηση σε τόπο, κίνηση από τόπο,κίνηση διαμέσου τόπου) à ὅπου, πανταχοῦ, 
  • θύρασι, αὐτοῦ κ.ἄ.
  • χρόνο à ὕστερον, παραχρῆμα, οὐκέτι κ.ἄ.
  • ποσό àσφόδρα, μάλα, παντελῶς κ.ἄ.
  • τρόπο à εὐγενῶς, σαφῶς, καλῶς κ.ἄ.
π.χ. Κατέβην χθές εἰς Πειραιᾶ.
  1. εμπρόθετοι προσδιορισμοί
·        η πρόθεση είναι άκλιτη λέξη που συνήθως μπαίνει μπροστά από κλιτές λέξεις για
 να δηλώσουν μαζί με αυτές επιρρηματικές σχέσεις.
·        πρόθεση μαζί με ουσιαστικό (ή άλλη ουσιαστικοποιημένη λέξη, σπάνια επίρρημα) 
αποτελούν έναν προσδιορισμό που ονομάζεται εμπρόθετος προσδιορισμός και ισοδυνα
μεί με επίρρημα.
π.χ. ἐπί γῆς, σύν θεοῖς, πρός τόν λόφον κ.ἄ.
·        δηλώνουν κυρίως:στάση σε τόπο, κίνηση από τόπο, κίνηση προς τόπο, χρόνο, προέ
λευση, ύλη, όργανο ή μέσο, αιτία, σκοπό, αναφορά, συνοδεία, εναντίωση, υπεράσπι
ση,
 συμφωνία.
π.χ. Διά τοῦτο οὐκ ἤθελον.
  1. πλάγιες πτώσεις
·        οι πλάγιες πτώσεις (γενική, δοτική, αιτιατική) χρησιμοποιούνται συχνά με επιρρη
ματική σημασία και δηλώνουν κυρίως τόπο, χρόνο, αιτία, αναφορά, ποσό, τρόπο.
π.χ. Λιμῷ ἀπέθανον.
      4.   επιρρηματικές μετοχές
·        μετοχές που δηλώνουν αιτία (αιτιολογική), χρόνο (χρονική), σκοπό (τελική), εναντίωση (εναντιωματική),υπόθεση (υποθετική), τρόπο (τροπική).
π.χ. Ἐλθών εἶπε
     5.   επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις
·        αιτιολογικές, χρονικές, τελικές, εναντιωματικές, υποθετικές, αναφορικές επιρρηματικές, συμπερασματικές.
π.χ. Ἀθηναῖοι ἐνόμιζον λελύσθαι τάς σπονδάς, διότι εἰς χεῖρας ἦλθον.

    

ονοματικοί και επιρρηματικοί προσδιορισμοί

αρχαία ελληνικά β΄ γυμνασίου

συντακτικό ενοτήτων 14, 15, 16, 17

ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
Α) ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
  •  Παράθεση.  Ἐνταῦθα ἀφικνεῖται Ἐπύαξα ἡ Συεννέσιος γυνή.
  •  Επεξήγηση. Περικλῆς ἐγένετο μαθητής δύο διδασκάλων,  Αναξα
  • γόρου καί Δάμωνος.
  • Επιθετικός προσδιορισμός. Τά προαχθέντα ἔργα.  Τοιαῦτα ἔργα.  Χίλιοι στρατιῶται.  Ὁ  Πηνειός ποταμός.  Ἄνδρες Ἀθηναῖοι.  Ὁ τῶν Ἀθη
  • ναίων δῆμος. Ἡ ἄγαν  ἐλευθερία . Αἱ μετά δόξης ἡδοναί.  
  • Κατηγορηματικός προσδιορισμός. Ἀγησίλαος ἐκέλευσε φαιδρῷ τῷπροσώπῳ.  Πᾶσα πόλις.
Β) ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
α) σε γενική
  •  Γενική κτητική. Αἱ ἀρεταί τῶν ἀνδρῶν.
  • Γενική του δημιουργού. Οἱ νόμοι του Σόλωνος.
  •  Γενική διαιρετική. Τινές τῶν στρατιωτῶν.
  • Γενική της αξίας. Δέκα τῶν  νεῶν .
  • Γενική της αιτίας. Ὑπόδικος φόνου.  
  • Γενική της ύλης ή του περιεχομένου. Τεῖχος λίθου. Ἅμαξα σίτου.
  • Γενική της ιδιότητας. Παῖς τριῶν ἐτῶν.
  •  Γενική υποκειμενική. Ἡ νίκη τῶν Ἑλλήνων
  • Γενική αντικειμενική. Ἡ διάβασις του πελάγους. ( με γενική αντικειμενική συντάσσονται επίθετα  που δηλώνουν : επιμέλεια 
  • ή αμέλεια, εμπειρία ή απειρία, συμμετοχή, πλησμνή, φειδώ ή αφειδία,μνήμη ή λήθη, έναρξη ή λήξη, χωρισμό, απαλλαγή, δια
  • φορά).
  • Γενική συγκριτική. Πατρός τε μητρός καί τῶν ἄλλων προγόνων
  •   ἁπάντων τιμιώτερον ἐστι ἡ πατρίς. ( η γενική που συνάπτεται 
  • με συγκριτικό βαθμό είναι συγκριτική ενώ με υπερθετικό βαθμό διαιρετική)
β) σε δοτική
  • Δοτική της αναφοράς. Πάντες ἐρρωμενέστατοι ταῖς ψυχαῖς ἦ
  • σαν.
  • Δοτική αντικειμενική. Πολλοί ἦσαν πολέμιοι ἡμῖν. (με δοτική αντικειμενική συντάσσονται τα επίθετα που δηλώνουν : φιλία ή
  •  έχθρα, ωφέλεια ή βλάβη, ευπείθεια ή υποταγή, το αρμόζον ή το 
  • πρέπον, ισότητα ή ομοιότητα, ταυτότητα ή συμφωνία, ακολου
  • θί
  • α ή διαδοχή, προσέγγιση ή μίξη, και τα σύνθετα με τις προθέ
  • σεις ἐν,  σύν )
γ) σε αιτιατική
  • Αιτιατική της αναφοράς. Οὗτος ἤν ἱκανός τήν γνώμην.
Οι πλάγιες πτώσεις με επιφωνήματα και επιρρήματα
  • γενική διαιρετική. Τρίς του ἔτους.
  • γενική της αφετηρίας ή της αναφοράς. Πολλοίἔξω τῆς πόλεως
  •  ἦσαν.
  • γενική αιτίας (με επιφωνήματα). Οἴμοι τῆς σῆς ἀνοίας.
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
Επιρρηματικοί προσδιορισμοί είναι : τα επιρρήματα, οι εμπρόθετοι προσδιορισμοί, οι πλάγιες πτώσεις ονομάτων, οι επιρρηματικές
 προτάσεις, οι επιρρηματικές μετοχές, το απαρέμφατο του 
σκοπού ή του αποτελέσματος, το επιρρηματικό κατηγορούμενο.
α) Επιρρήματα
  • τοπικά : ὅπου,  αὐτοῦ, οἴκοι,  ἐγγύς,  ἐνταῦθα, ἔνδον, ἐντεῦθεν, 
  •  ἐκεῖθεν,
  •  χρονικά : τότε,  ὕστερον,  ἀεί,  νῦν,  ὀψέ,
  • τροπικά : οὕτως,  ἄλλως,  ἡδέως,  δρόμῳ,  σιγῇ,  δημοσία
  • ποσοτικά : μάλα,  μᾶλλον,  πολλάκις,  σφοδρᾷ,  ὀλίγον,  πλεῖστον,  πολύ
β) εμπρόθετοι προσδιορισμοί
Οι εμπρόθετοι προσδιορισμοί εκφέρονται με πρόθεση που συνο
δεύεται με μια πλάγια πτώση ονόματος.
γ) οι πλάγιες πτώσεις επιρρηματικά
i) γενική
  • γενική του τόπου :Καὶ ὁ μὲν Πολύτροπος μαχόμενος αὐτοῦ ἀπο
  • θνήσκει
  •   γενική του χρόνου : Σωκράτης τό αὐτό ἱμάτιον ἔφερε θέρους τε καίχειμῶνος.
  • γενική της αξίας : Θαυμάζω σε ἀρετῆς.
ii) δοτική
  • δοτική τόπου : Οἱ Ἕλληνες ἔστησαν  τρόπαια Μαραθῶνι
  •  δοτική χρόνου : Ἀφικνοῦνται  τῇ  πέμπτῃ  ἡμέρᾳ .
  • δοτική οργάνου : Τῳ ἀρότρῳ τῇ γῆ ἀροῦμεν.
  •  δοτική τρόπου : Τό πλῆθος πολλῇ κραυγῇ ἐπίασιν .
  • δοτική συνοδείας : Ἀφίκοντο ναυσί.
  • δοτική αιτίας : Δειλίᾳ ἔλιπον τάς τάξεις.
  • δοτική ποσού : Πολλῷ προσεῖχον.
  • δοτική αναφοράς. Ἄνθρωπος διαφέρει τῳ  ζώῳ συνέσει.
iii) αιτιατική 
  •  αιτιατική τόπου : Ἀπέχει Πλάταια Θηβῶν σταδίους ἑβδομήκοντα.
  • αιτιατική χρόνου : Ψευδόμενος οὐδείς λανθάνει πολύν χρόνον.
  • αιτιατική αιτίας ή σκοπού : Τί τηνικάδε ἀφῖξαι,  ὦ Κρίτων;
  • αιτιατική αναφοράς : Οἱ στρατηγοί ἀπετμήθησαν τάς κεφαλάς.
Ασκήσεις : να γίνει σύνταξη των προτάσεων.
1.      Χαλεπόν ἐξευρεῖν ἴσους λόγους τῳ μεγέθει τῶν ἔργων.
2.     Κατά τήν Λακωνικήν ἄλλαι θαλάσσης εἰσιν εἰσβολαί.  
3.     Οἱ πολῖται ἔχουσιν εὔνοιαν τῇ πόλει.
4.     Ὑπῆρχε πόλις,  Θάψακος τό ὄνομα.  
5.     Οὐδέν ἄν εἴη τοῖς ἐλευθέροις μεῖζον ἀτύχημα του στέρεσθαι τῆς 
παρρησίας. 
6.     ἅπαντα τῳ πλουτεῖν ἐστιν ὑπήκοα.  

7.     ῥᾴδιον τοῦτο καταμαθεῖν ἐστιν ἐκ τε τῶν Ἡρακλέους ἄθλων καί
 του Θησέωςἔργων.
8.    Λύσανδρος ἐκέλευσε τάς ταχίστας τῶν  νεῶν ἕπεσθαι τοῖς Ἀθη
ναίοις.
9.     Μέθη ἐστιν ἀπρεπέστατον φύλαξι.  
10.ἔρημοι φίλων ἐγένοντο.
11.  Ἀναρχίας μεῖζον οὐκ ἐστι κακόν.  
12. Τῆς αὐτῆς γνώμης ἔχομαι, μή εἴκειν Πελοποννησίοις οὐδένα 
 ἡμῶν .
13. Ἐγγύς τῆς πόλεως ποταμός ἤν τό εὖρος δέκα πλέθρων.
14. Δείλης ἀφίκοντο εἰς τάς κώμας.  
15. Τοῦτο ἐποίησαν οἱ Λακεδαιμόνιοι τοιῷδε λογισμῷ.
16.  Ἐψηφίσαντο βοηθεῖν ναυσίν ἑκατόν καί δέκα.
17. Ταύτην τήν ἡμέραν οὕτως ἐπορεύθησαν.  



Προσθήκη λεζάντας
18.Δίκαιον ἐστιν ὑμᾶς διαφέρειν τι τούτων.
19. Ἡ πρώτη ἐκκλησία περί εἰρήνης ἐγίγνετο.  
20.  Κλίμακας ἐποιήσαντο ἴσας τῳ τείχει τῶνΠελοποννησίων ταύτῃ τῇ  ἡμέρᾳ .

 Για περισσότερα παραδείγματα και ασκήσεις δείτε στις παρακάτω ιστοσελίδες



http://arxaiabgymnasiou.blogspot.com/2013/04/blog-post
.html


Να υπογραμμίσετε τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς και να προσδιορίσετε τη σημασία τους:
- Οὐδεμίαν ἡμέραν ἀδακρυτὶ διάγομεν.
- Βραδέως βουλεύου, ἐπιτέλει δὲ ταχέως τὰ δόξαντα.
- Δημάδης εὐδοκίμησεν εἰπὼν ὅτι δι’ αἵματος οὐ διὰ μέλανος τοὺς νόμους ὁ Δράκων ἔγραψεν.
- Ἑρμῆς, γνῶναι βουλόμενος ἐν τίνι τιμῇ παρὰ ἀνθρώποις ἐστί, ἧκεν εἰς ἀγαλματοποιοῦ ἑαυτὸν εἰκά
σας ἀνθρώπῳ.
- Ὁ κακῶς διανοηθεὶς περὶ τῶν ἰδίων οὐδέποτε βουλεύσεται καλῶς περὶ τῶν ἀλλοτρίων.
- Οἱ Ἀθηανῖοι ἦλθον πολεμήσοντες Κορινθίοις.
- Οἱ Ἕλληνες θέρους ἐπολέμουν.
- Τὰ ἐν τοῖς ὅπλοις πλεονεκτήματα τύχῃ καὶ καιρῷ κρίνεται πολλάκις.
- Ζηλῶ σε τοῦ πλούτου.
- Ἔχω τριήρεις, ὥστε ἑλεῖν τὸ ἐκείνων πλοῖον.
- Κῦρος πολλὰς προφάσεις ηὕρισκεν, ἵνα ὑμᾶς ἀπαρασκεύους λάβοι.
- Στρατὸς ἦν πρὸ τῶν πυλῶν.
-Σπεῦδε βραδέως.
- Ἀθηναῖοι λιμῷ ἀπέθανον.



ΑΡΧΑΙΑ ΕΛ
ΛΗΝΙ
ΚΗ ΓΛΩΣ
ΣΑ Β’ ΓΥΜΝΑ
ΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 
17η
ΕΜΠΡΟΘΕΤΟΙ  Ε
ΠΙΡΡΗΜΑ
ΤΙ
ΚΟΙ  ΠΡΟΣΔΙΟ
ΡΙΣΜΟΙ
ΑΣΚΗΣΗ Ε
ΜΠΕ
ΔΩΣΗΣ

Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τους εμπρόθετους επιρρηματικούς 
 προσδιορισμούς και να δηλώσετε τη σημασία τους.

·       Ἐβουλεύοντο περί τῆς σωτηρίας. 

·       Μακάριοι εἰσίν οἱ πολεμήσαντες ὑπέρ τῆς πατρίδος. 

·       Οἱ ἐχθροί ἀπεχώρησαν διά θαλάσσης. 

·       Ἐτελεύτησεν ἐκ τοῦ τραύματος. 

·       Ἀλέξανδρος ἐξεστράτευσεν εἰς Ἀσίαν. 

·       Πολλοί ἔπραξαν παρά τάς ἐντολάς. 

·       Δι’ αἵματος ὁ Δράκων τούς νόμους ἔγραψεν. 

·       Πολλοί τῶν ρητόρων ἐκ Σικελίας ἦλθον. 

·       Ὁ στρατός ἔτι ἐν ταῖς Ἀθήναις ἦν. 

·       Οἱ γεωργοί πολλά ἐπιτηδεύουσιν (= έχουν πολλές ασχολίες) πρό τοῦ
 χειμῶνος.

·       Οἱ πρέσβεις ἀπεχώρησαν διά τάχους. 

·       Οἱ πολῖται παιδεύονται πρός ἀνδρείαν. 

  •      Εἰσῆλθον εἰς τήν Θήβαν σύν ὅπλοις.












Αναρτήθηκε στις