3. Η ΛΕIΤΟYΡΓIΑ ΤΟY ΠΟΛIΤΕYΜΑΤΟΣ. ΟI ΛΕIΤΟYΡΓIΕΣ

Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (479-431 π.Χ.) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

3. Η ΛΕIΤΟYΡΓIΑ ΤΟY ΠΟΛIΤΕYΜΑΤΟΣ. ΟI ΛΕIΤΟYΡΓIΕΣ Εκκλησία του δήμου. Βουλή των Πεντακοσίων Μέχρι το 462 π.Χ., έτος της πτώσης της πολιτικής δύναμης του Κίμωνα, και την άνοδο του Περικλή, το αθηναϊκό πολίτευμα λειτουργούσε περίπου  όπως το είχε διαμορφώσει η μεταρρύθ μιση του Κλεισθένη. Όμως, στη συνέχεια το πολίτευμα εξελίσσεται, η λαϊ κή συμμετοχή διευρύνεται και ο δήμος ασκεί το σύνολο της εξουσίας. Η Εκκλησία του Δήμου είναι το κυρίαρχο σώμα στη δομή του αθηναϊκού πολιτεύματος. Όλοι οι ελεύθεροι πολίτες της Αττικής, σύμφωνα με τον νό μο, ήταν μέλη της. Κατά τις συνεδριάσεις κάθε πολίτης μπορούσε ελεύθερα να εκφράσει τη γνώμη του. Οι αποφά σεις της Εκκλησίας καθόριζαν την πορεία της πολι τείας σε όλους τους τομείς. Η Εκκλησία, όπως καθόριζε η μεταρρύθμιση του Κλεισθένη, εκλέγει, με θητεία ενός έτους, τα μέλη της Βουλής των Πεντακοσίων, αλλά τώρα οι αρμοδιότητές της  ήταν αυξημένες. Αυτή προετοίμαζε τα κείμενα  των νόμων (προβούλευμα), τους οποίους, μετά από συζήτηση, ψήφιζε  ή απέρριπτε η Εκκλησία. Μετά τη μεταρρύθ μιση του Εφιάλτη, ο Άρειος Πάγος δεν είχε δικαίωμα να ελέγχει τη βουλή. Δέκα Στρατηγοί Οι Εννέα Άρχοντες δεν εκλέγονταν πια, αλλά κληρώνονταν˙ έτσι  το αξίωμά τους είχε καταλήξει να είναι καθαρά διακοσμητικό. Αντί θετα, οι Δέκα Στρατηγοί αναδεικνύονται ως οι κύριοι ανώτατοι  άρχοντες. Έργο τους είναι η εσωτερική ασφάλεια της πόλης, ο σχε διασμός της εξωτερικής πολιτικής και η διοίκηση του στρατού και του στόλου.   Η Ηλιαία Εκεί όμως που σημειώνονται οι ριζοσπαστικότεροι νεωτερισμοί εί ναι στην απονομή της δικαιοσύνης. Ο Εφιάλτης αφαίρεσε από τον  Άρειο Πάγο την αποκλειστικότητα της απονομής της δικαιοσύνης, αφήνοντάς του μόνο τις περιπτώσεις φόνου εκ προμελέτης και εμπρησμού. Όλες οι άλλες περιπτώσεις μεταφέρονται στη δικαιο δοσία ενός πολυμελούς λαϊκού δικαστηρίου, της Ηλιαίας, με  6.000 δικαστές, οι οποίοι εκλέγονταν, με θητεία ενός έτους, από την Εκκλησία. Η Ηλιαία χωριζόταν σε 10 τμήματα. Το κάθε τμήμα  είχε αρμοδιότητα σε διαφορετικό δικαστικό τομέα και αντιπροσώ πευε μία από τις δέκα φυλές της Αθήνας. Το αθηναϊκό πολίτευμα έδινε την ευκαιρία σ’ όλους τους πολίτες να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση της πόλης. Οι λειτουργίες Η αθηναϊκή Πολιτεία, με την τόσο έντονη παρουσία σε πανελλήνια κλίμακα, είχε ανάγκη από χρήματα. Η συντήρηση του στόλου, η οργάνωση μεγαλοπρεπών εορτών, το ανέβασμα πολυπρόσωπων θεατρικών παραστάσεων, η αποστολή πρεσβειών σε πανελλήνιες εορτές απαιτούσαν τεράστια οικονομική δαπάνη. Η Αθήνα, με ένα ευφυές φορολογικό σύστημα, τις λειτουργίες, υποχρέωνε τους  οικονομικά ισχυρούς Αθηναίους να προσφέρουν τα αναγκαία χρή ματα για την κίνηση όλου του μηχανισμού. Το πρωτότυπο, με το σύστημα των λειτουργιών, είναι ότι βοηθείται η πολιτεία αλλά συγχρόνως προωθείται η προσωπική προβολή και υλοποιούνται οι  φιλοδοξίες των φορολογουμένων. Οι κυριότερες λειτουργίες ήταν: η τριηραρχία, δηλαδή η προσφορά χρημάτων από έναν ή περισσότερους ιδιώτες για τη συντήρηση ενός κρατικού πλοίου˙ η  χορηγία, δηλαδή η ανάληψη της δαπάνης για το ανέβασμα μιας  θεατρικής παράστασης που θα λάμβανε μέρος σε δραματικούς α γώνες˙ η γυμνασιαρχία, δηλαδή η καταβολή των εξόδων για τη  διατροφή και την εκγύμναση αθλητών που θα έπαιρναν μέρος σε  «γυμνικούς αγώνες»˙ τέλος, η εστίαση, δηλαδή η παροχή από έναν πλούσιο πολίτη των χρημάτων για την παράθεση δημόσιου γεύματος στα μέλη της φυλής του σε περίοδο εορτών ή αγώνων.   Ο ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΩΝ ΤΗΣ ΗΛΙΑΙΑΣ Ο όρκος που έδιναν οι δικαστές της Ηλιαίας, όταν αναλάμβαναν τα καθήκοντά τους: «Θα ψηφίζω σύμφωνα με τους νόμους. Στην περίπτωση που κάτι δεν προβλέπεται από το νόμο, θα αποφασίζω αυτό που είναι δίκαιο, χωρίς να παρασύρομαι από τη φιλία ή την έχθρα. Θα ψηφίζω λαμβάνοντας αποκλειστικά υπόψη αυτό που έχει κατατεθεί στο δικαστήριο. Θα ακούω με την ίδια προσοχή και τα δύο αντίδικα μέρη. Ορκίζομαι στο Δία, τον Απόλλωνα και τη Δήμητρα». Τους πλούσιους πολίτες που  προσέφε ραν μεγάλα  ποσά για τις  λειτουργίες η Πολιτεία τους τιμού σε, δίνοντάς τους την 4  ά δεια να στή σουν αναμνη στικό μνη μείο σε πε ρίπτωση  νίκη ς της ομάδας  τους σε δρα ματικούς ή γυμνικούς αγώνες. ΕΝΑΣ ΠΛΟΥΣΙΟΣ  ΑΝ ΘΡΩΠΟΣ ΕΚΘΕΤΕΙ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΜΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Αθήνα: το μνημείο του Λυσικράτους.Το χορηγικό μνημείο αποτυπώνει την υπερηφάνεια του Αθηναίου που νίκησε στους δραματικούς αγώνες. Όταν  ο  Θεό πο μπος  ήταν  επών υμος άρ χοντας, αφού ορ ίστηκα  χορη γός σε  τραγω δία, ξό δεψα 3.000 δραχμές  και δύο  μνες. Αρ γότερα, τότε που  πήρα το  βραβείο για την προετοιμασία ανδρικού χορού 2.000 δραχμές και άλ λες 800 δραχμές  για τους χο ρευτές του πυρ ρίχιου στα μεγάλα Παναθήναια. Επίσης πήρα το βραβείο ως χορηγός  χορού στα Διονύσια και ξόδεψα, μαζί με την ανάθεση του τρίποδα, 3 .000 δραχμές. Λυσίας, Απολογία δωροδοκίας, 1-3 (μετ. Β.Σ.) Ερωτήσεις-Δραστηριότητες 1. Σε τι συνίσταται η αθηναϊκή δημοκρατία; Ποιοι είναι οι κυριότεροι θε σμοί της; 2. Ποιος ο αντίστοιχος με την Εκκλησία του Δήμου θεσμός στη σύγχρονη  δημοκρατία; Ποια διαφορά υπάρχει στον τρόπο συμμετοχής; 3. Ποιον σκοπό εξυπηρετούσε ο θεσμός των λειτουργιών στην αρχαία Α θή να; 4. Αφού επιστρέψετε στο προηγούμενο κεφάλαιο Δ (ενότητα 5), και με τ η  βοήθεια των παραθεμάτων, να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολου θεί  με τα σημαντικότερα πολιτικά μέτρα κάθε Αθηναίου πολιτικού. Μπορεί τε  να εξηγήσετε γιατί στα χρόνια του Περικλή η αθηναϊκή δημοκρατία άγ γι ξε  το απόγειό της; Πολιτικά μέτρα Σόλωνα Πολιτικά μέτρα Κλεισθένη Πο λιτικά μέτρα Εφιά λτη / Περικλή