Κυριακή 19 Μαΐου 2019

Ιστορία α γυμνασίου ,αναλυση-σχολιασμός επιλεγμένων πηγών-παραθεματων

ΠΩΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΖΟΜΑΣΤΕ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΗΓΗ

πηγή::http://synodoiporos.weebly.com/uploads/2/6/8/3/26835838/epexergasia

_pigon.pdf

Α. ΚΕΙΜΕΝΑ

1. ∆ιαβάζουμε με προσοχή την πηγή εστιάζοντας αρχικά στον τίτλο, καθώς αποδίδει το θέμα της .

Προσέχουμε επίσης το πότε γράφτηκε και ποιος είναι ο συγγραφέας.

2. Υπογραμμίζουμε τα σημεία εκείνα που μας πληροφορούν για τον τόπο, το χρόνο και τα πρόσωπα.

3. Εντοπίζουμε και υπογραμμίζουμε τη βασική ιστορική πληροφορία που μας δίνει το κείμενο και διακρίνουμε το είδος της ( οικονομική, πολιτική, κοινωνική, πολιτισμική, θρησκευτική) .

4. Μελετούμε την ερώτηση που έχει τεθεί και τη συνδυάζουμε με τις πληροφορίες που μας δίνει η πηγή.

Συγχρόνως σκεπτόμαστε και όσα γνωρίζουμε γι’ αυτό το θέμα .

5. Γράφουμε την απάντησή μας με σαφήνεια και ακρίβεια .

∆εν αντιγράφουμε σε καμία περίπτωση το κείμενο, αλλά απαντούμε με δικό μας λόγο που αποδεικνύει ότι έχουμε κατανοήσει το παράθεμα και τα ζητούμενα της ερώτησης.

Επίσης, εάν η ερώτηση αναφέρει : «σύμφωνα με το κείμενο και τις ιστορικές σας γνώσεις » , φροντίζουμε να αναφέρουμε

α) όσα δηλώνονται στο κείμενο της πηγής,

β) όσα γνωρίζουμε για το συγκεκριμένο θέμα από το σχολικό βιβλίο της Ιστορίας και γ) τα δικά μας συμπεράσματα .

Επίσης, καλό είναι να αναφερόμαστε εξ αρχής στο θέμα της πηγής : π.χ. : Το συγκεκριμένο κείμενο αναφέρεται σε…

Β. ΖΩΓΡΑΦΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΑΦΙΣΕΣ

1. Προσέχουμε την απεικόνιση, τον τίτλο της , το χρόνο δημιουργίας και το δημιουργό ( οι πληροφορίες αυτές βοηθούν στην κατανόηση της πηγής) .

2. Εντοπίζουμε το βασικό θέμα της απεικόνισης και τις λεπτομέρειες που το πλαισιώνουν.

3. Συνδυάζουμε τις πληροφορίες της πηγής με την ερώτηση που μας έχει τεθεί.

4. Τέλος, γράφουμε την απάντησή μας με ακρίβεια και σαφήνεια , όπως αναφέρεται και παραπάνω.

Κείμενο-πηγή
Ακολουθούμε τα εξής βήματα :

πηγή :http://istografia.blogspot.com/2014/04/blog-post_9666.html

1. Διαβάζουμε προσεχτικά το παράθεμα, για να καταλάβουμε το περιεχόμενό του.

2. Υπογραμμίζουμε πάνω στο παράθεμα τις πληροφορίες που είναι σημαντικές και όχι τις λεπτομέρειες.

3. Γράφουμε την απάντησή μας σε μια παράγραφο. Ξεκινάμε κάνοντας μια θεματική πρόταση, όπου αναφέρουμε το κεντρικό θέμα του παραθέματός μας. Ακολουθεί η απάντηση στα ερωτήματα που πρέπει να απαντήσουμε. Εδώ προσπαθούμε να συνδέσουμε όσα στοιχεία έχουμε από το παράθεμα με όσα αναφέρει η ενότητα του βιβλίου μας. Αν θέλουμε, η απάντησή μας ολοκληρώνεται με μια πρόταση - κατακλείδα, όπου μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα σχετικά με το θέμα μας.

Ιστορία Α΄ γυμνασίου

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΠΗΓΗΣ
πηγή :DOC]3ο Γυμνάσιο Σπάρτης Ιστορία Α΄ γυμνασίου ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ... users.sch.gr/giannouleask/I38.doc

-
Παρατηρούμε όσα στοιχεία τη συνοδεύουν ( συγγραφέας, παραλήπτης, πότε γράφτηκε)

- Τη διαβάζουμε και βρίσκουμε άγνωστες λέξεις και όρους δύσκολους.

- Βρίσκουμε τι πληροφορίες μας δίνει, τις σχολιάζουμε, τις κρίνουμε.

- Γράφουμε ένα δικό μας κείμενο σε γ΄ πρόσωπο : Η πηγή αναφέρεται σε…. ή Το κείμενο προέρχεται από….. (κοιτάμε κάτω κάτω στη πηγή το τίτλο του ιστορικού κειμένου από το οποίο αυτή προέρχεται)

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

- Παρατηρούμε τα συνοδευτικά (δημιουργός, χρόνος δημιουργίας)

- Την παρατηρούμε και την περιγράφουμε λεπτομερώς

- Προσπαθούμε να βρούμε τι συμβολίζει, προσπαθούμε να καταλάβουμε το ρόλο της, πότε και γιατί φτιάχτηκε, πού αναφέρεται.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΩΝ ΠΗΓΩΝ ΠΗΓΩΝ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1η πηγή :
εικονα ,Ο «Θησαυρός του Ατρέα»,
σελ.33

Ο «Θησαυρός του Ατρέα».
Το εντυπωσιακότερο οικοδόμημα μνημειακής αρχιτεκτονικής του μυκηναϊκού κόσμου.

Ένας δρόμος μήκους 35 μέτρων οδηγεί στην κύρια είσοδο η οποία στέφεται από ένα «ανακουφιστικό» τρίγωνο που καλυπτόταν από λίθινη επένδυση

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΨΤΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΕΙΚΟΝΑ.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:

Η εικόνα αναφέρεται στην τέχνη της μυκηνα ι κής εποχής, συγκεκριμένα ,απεικονίζει τον «Θησαυρό του Ατρέα»,θολωτό τάφο ,το εντυπωσιακότερο οικοδόμημα μνημειακής

αρχιτεκτονικής του μυκηναϊκού κόσμου. Είναι ο λαμπρότερος και μεγαλύτερος από όσους διασώθηκαν(περίπου 1250 π. Χ. ).

Περίφημοι είναι οι μνημειακοί θολωτοί τάφοι,όπως ο «θησαυρός του Ατρέα» στις Μυκήνες,

που θεωρήθηκεως τάφος του Αγαμέμνονα, ο «τάφος της Κλυταιμνήστρας» και άλλοι.

Από ένα μακρύ, πλαισιωμένο με λίθινους τοίχους διάδρομο, φθάνει κανείς στον κυκλικό θάλαμο που είναι χτισμένος με παρόμοιο τρόπο και έχει θολωτή οροφή.

Εδώ , ένας δρόμος μήκους 35 μέτρων,πλάτους 6 μέτρων, οδηγεί στην κύρια είσοδο η οποία στέφεται από ένα «ανακουφιστικό» τρίγωνο που καλυπτόταν από λίθινη επένδυση

Μετά την ταφή, διάδρομος και θάλαμος σκεπάζονται με χώμα, ώστε ο τάφος έμοιαζε εξωτερικά με χαμηλό λόφο.

πηγή 2η :

Η ΖΩΗ ΣΤΗ ΣΠΑΡΤΗ,

J.B. Bury-Russell Meiggs, Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδος, Εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1978, σ. 149

σελ.49

Η ΖΩΗ ΣΤΗ ΣΠΑΡΤΗ

Η Σπάρτη λοιπόν ήταν ένα στρατόπεδο, όπου ύψιστο αντικειμενικό σκοπό της ζωής του είχε ο καθένας, να είναι σε κάθε στιγμή έτοιμος να πολεμήσει με τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα για την πόλη του. Ο σκοπός κάθε νόμου, ο έσχατος λόγος όλου του συστήματος κοινωνικής διατάξεως ήταν να διαμορφώσει καλούς στρατιώτες. Η χλιδή στην ιδιωτική ζωή απαγορευόταν αυστηρά˙ η σπαρτιατική λιτότητα έγινε παροιμιώδης. Ο επιμέρους άνθρωπος, απορροφημένος ολότελα μέσα στο κράτος, δεν είχε καθόλου δική του ατομική ζωή˙ δεν είχε να λύσει προβλήματα της δικής του ανθρώπινης υπάρξεως. Η Σπάρτη δεν ήταν τόπος για διανοουμένους ή φίλους της θεωρίας˙ το χρέος όλο του ανθρώπου και το υπέρτατο ιδεώδες της ζωής του Σπαρτιάτη περιέχονταν μέσα στους νόμους της πόλης του.

J.B. Bury-Russell Meiggs, Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδος, Εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1978, σ. 149

ΕΡΩΤΗΣΗ:

Διαβάστε την πηγή , απαντήστε στην ερώτηση:

Ποια ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της ζωής των Σπαρτιατών;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ :

Η ζωή στη Σπάρτη (σελ. 49)

Η πηγή αναφέρεται στα χαρακτηριστικά της ζωής στη Σπάρτη.

Αρχικά τονίζει πως η πόλη αυτή έμοιαζε με ένα στρατόπεδο , όπου οι νόμοι ενδιαφέρονταν μόνο για τη δημιουργία καλών στρατιωτών!

Στη συνέχεια επισημαίνει ότι στην ιδιωτική ζωή επικρατούσε η λιτότητα, η απλότητα.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της ζωής στη Σπάρτη ήταν η έλλειψη ατομικής πρωτοβουλίας! Σπαρτιάτης δεν είχε ατομική ζωή, αλλά έβαζε πάντα πιο ψηλά κι από τον εαυτό του το συμφέρον της πόλης.

Από την πηγή καταλαβαίνουμε γιατί η Σπάρτη έμεινε κλεισμένη στον εαυτό της και δεν ανέπτυξε αξιόλογο πολιτισμό, όπως η αντίζηλός της, η Αθήνα.(ΣΥΜΠΈΡΑΣΜΑ)

3η πηγή :σελ.61

Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ , Πλούταρχος, Θεμιστοκλής 3 (μετ. Αθηνάς Καλογεροπούλου) ,

Φαίνεται πως τα πολιτικά τράβηξαν τον Θεμιστοκλή γρήγορα και ζωηρά και έντονη ορμή τον κυρίευσε για τη δόξα... Κι ήταν τόσο παράφορος για τη δόξα ώστε νέος ακόμα, όταν έγινε η μάχη εναντίον των βαρβάρων στον Μαραθώνα και διαφημίστηκε η στρατηγία του Μιλτιάδη, αυτός φαινόταν σκεφτικός πολλές φορές, και τις νύχτες έμενε άγρυπνος, δεν πήγαινε στα συνηθισμένα συμπόσια κι έλεγε σε εκείνους που τον ρωτούσαν κι απορούσαν για την αλλαγή της ζωής του, πως δεν τον άφηνε να κοιμηθεί το τρόπαιο του Μιλτιάδη. Γιατί οι μεν άξιοι νόμιζαν πως η ήττα των βαρβάρων στον Μαραθώνα ήταν το τέλος του πολέμου, ενώ ο Θεμιστοκλής πως ήταν η αρχή μεγαλύτερων αγώνων και γι' αυτούς ετοίμαζε πάντοτε τον εαυτό του για το συμφέρον ολόκληρης της Ελλάδος

Πλούταρχος, Θεμιστοκλής 3 (μετ. Αθηνάς Καλογεροπούλου)

Ερώτηση:

Αφού διαβάσετε την πηγή , σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε σχετικά με το χαρακτήρα του Θεμιστοκλή;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του ιστορικού – βιογράφου Πλούταρχου το οποίο έχει τίτλο “ Θεμιστοκλής “ και αναφέρεται στον μεγάλο Αθηναίο νικητή της Σαλαμίνας.

Ο συγγραφέας αρχικά επισημαίνει πως ο Θεμιστοκλής από νωρίς ασχολήθηκε με τα πολιτικά, γιατί τον ενδιέφερε πολύ η δόξα.

Στη συνέχεια αναφέρει τις αντιδράσεις του , μόλις έγινε γνωστή η νίκη του Μιλτιάδη στον Μαραθώνα. Συγκεκριμένα ο Πλούταρχος τονίζει ότι ο Θεμιστοκλής δεν μπορούσε ούτε να κοιμηθεί, όταν σκεφτόταν τη δόξα του Μιλτιάδη.

Λέει ακόμη πως είχε απο-τραβηχτεί από τα συμπόσια και είχε γενικά αλλάξει η συμπεριφορά του!

Επισημαίνει πως έλεγε χαρακτηριστικά πως “δεν τον αφήνει να κοιμηθεί η δόξα του Μιλτιάδη! ” Ο Πλούταρχος παρουσιάζει έναν Θεμιστοκλή αρκετά φιλόδοξο που δεν άντεχε να δοξάζονται άλλοι πιο πολύ από τον ίδιο.

Επίσης παρουσιάζεται έξυπνος, ευφυής, ανήσυχος, διορατικός και ικανότατος

στρατηγός , γιατί προβλέπει πως ο πόλεμος θα συνεχιστεί! Σίγουρα όμως πρόκειται για έναν στρατηγο φιλόπατρη, που αγαπάει την πατρίδα του και είναι έτοιμος να θυσιαστεί για χάρη της!

πηγή 4η :σελ. 70 ,

Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ,

Θουκυδίδης, Ιστορία, Α, 96 (μετ. Άγγ. Βλάχου)

Οι Αθηναίοι ανέλαβαν, έτσι, την αρχηγία με τη θέληση των συμμάχων εξαιτίας της έχθρας τους εναντίον του Παυσανία. Όρισαν ποιοι από τους συμμάχους έπρεπε να συνεισφέρουν χρήματα και ποιοι να προμηθεύουν καράβια για την αντιμετώπιση των βαρβάρων. Σκοπός ήταν να λεηλατήσουν τις κτήσεις του Βασιλέως, αντίποινα για τα όσα είχαν πάθει. Για πρώτη φορά, τότε, οι Αθηναίοι διόρισαν ελληνοταμίες που πήγαιναν και εισέπρατταν το φόρο. Έτσι ονομάστηκε τότε η εισφορά... ταμείο ήταν η Δήλος και οι συνελεύσεις της συμμαχίας γίνονταν στο Ναό.

Θουκυδίδης, Ιστορία, Α, 96 (μετ. Άγγ. Βλάχου)

Ερώτηση :

Κατά τον Θουκυδίδη, ποιος ήταν ο σκοπός της Συμμαχίας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ :

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του Θουκυδίδη Ιστορία, Α, 96 (μετ. Άγγ. Βλάχου).

Κατά τον Θουκυδίδη,ο σκοπός της Συμμαχίας της Δήλου ήταν ο πόλεμος εναντίον των βαρβάρων,δηλαδή των Περσών.

Για το σκοπό αυτό θεωρεί ότι άλλες πόλεις πρόσφεραν πλοία και άλλες χρήματα στους Αθηναίους Ελληνοταμίες .

Στη συνέχεια ο ιστορικός προσθέτει και έναν άλλο σκοπό ειδικότερο,την πρόκληση φθορών (λεηλασία ) των Περσικών εδαφών ως αντίποινα για όλα όσα είχαν υποστεί από εκείνους κατά τους Περσικούς πολέμους

Μπορούμε να σημειώσουμε ότι η Αθήνα είχε καταστραφεί δύο φορές..

πηγή 5η :σελ. 76,

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ,

Ξενοφών, Οικονομικός, VII, 21-23 (μετ. Α. Παπαγεωργίου)

Από τη στιγμή που οι προμήθειες μπουν στο σπίτι, πρέπει κάποιος να τις διατηρήσει και να κάνει τις απαραίτητες εργασίες: μέσα στο σπίτι θα μεγαλώσουν τα νεογέννητα, στο σπίτι πρέπει να παραχθεί το αλεύρι που δίνουν τα δημητριακά. Το ίδιο ισχύει και για την κατασκευή των ενδυμάτων από το μαλλί. Επειδή μάλιστα όλες οι εργασίες χρειάζονται φροντίδα, και αυτές που γίνονται μέσα στο σπίτι και αυτές που γίνονται έξω, νομίζω ότι ο Θεός ανέθεσε στη φύση της γυναίκας τις εργασίες και τις φροντίδες μέσα στο σπίτι και στον άνδρα τις εξωτερικές.

Ξενοφών, Οικονομικός, VII, 21-23 (μετ. Α. Παπαγεωργίου)

ΕΡΩΤΗΣΗ:

Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε σχετικά με το ρόλο της γυναίκας στην αρχαία Αθήνα ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ :

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του ιστορικού Ξενοφώντα το οποίο έχει τίτλο “Οικονομικός” και αναφέρεται στην αθηναϊκή κοινωνία και στο ρόλο της γυναίκας και του άντρα.

Αρχικά τονίζει πως σε κάθε αθηναϊκό νοικοκυριό υπήρχε αυτάρκεια αγαθών, δηλαδή η κάθε οικογένεια παράγει όλα όσα χρειάζεται για να ζήσει.

Επίσης επισημαίνει πως στην αθηναϊκή κοινωνία υπήρχε καταμερισμός των εργασιών, δηλαδή άλλες εργασίες έκανε η γυναίκα κι άλλες ο άντρας.

Ο Ξενοφώντας έξυπνα αναφέρει πως ο Θεός ήταν εκείνος που όρισε τις εργασίες που θα κάνει μια γυναίκα.

Ο ιστορικός έτσι προσπαθεί να δικαιολογήσει την έντονα ανδροκρατούμενη και πατριαρχική αθηναϊκή κοινωνία, μια κοινωνία δηλαδή στην οποία

κυριαρχούν οι άντρες , ενώ οι γυναίκες μένουν στο σπίτι και ασχολούνται

με τις εσωτερικές εργασίες.

Επίσης γνωρίζουμε από άλλες πηγές ότι η μέση αθηναϊκή οικογένεια έμενε συνήθως σε ένα απλό, μονώροφο σπίτι.

Τα έπιπλα, λιτά, άφηναν πολύ ελεύθερο χώρο στα δωμάτια. Η οικοδέσποινα, ακολουθώντας τις συνήθειες της εποχής, παρέμενε στο σπίτι και σπάνια εξερχόταν μόνη, κυρίως κατά τις θρησκευτικές εορτές.

Το μοναδικό αξίωμα που μπορούσε να αναλάβει μια γυναίκα στην αρχαιότητα ήταν αυτό της ιέρειας. Δε λάμβανε μέρος στη δημόσια ζωή και καταγινόταν με τις οικιακές εργασίες. Επέβλεπε τους δούλους —οικιακούς βοηθούς—, φρόντιζε τον καλλωπισμό της, ύφαινε και μεριμνούσε για την ανατροφή των παιδιών. Περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στο γυναικωνίτη, ένα ιδιαίτερο τμήμα του σπιτιού που προοριζόταν γι’ αυτήν

πηγή 6η :σελ. 98

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΙΛΙΠΠΟ ,

Ισοκράτης, Φίλιππος 140-141 (μετ. Σ. Παπαϊωάννου)

Να θυμάσαι ότι όλοι τιμούν και θαυμάζουν κυρίως τους ανθρώπους που έχουν την ικανότητα να είναι συγχρόνως και πολιτικοί και στρατηγοί. Όταν λοιπόν βλέπεις σε μια πόλη να αυξάνονται εκείνοι που δείχνουν τα προτερήματα τούτα, φαντάσου τους επαίνους που εσύ θα λάβεις, όταν προσφέρεις σε όλους τους Έλληνες τις ευεργεσίες σου ως πολιτικός και υποτάξεις τους βάρβαρους χάρη στα στρατηγικά σου προσόντα. Εγώ πιστεύω ότι αυτά θα έχουν καλό τέλος. Γιατί κανένας δεν θα κατορθώσει ποτέ περισσότερα από σένα, ούτε θα γίνει ποτέ στους Έλληνες τόσο μεγάλη ευεργεσία όσο είναι το να απαλλαγούμε από τόσους πολέμους και να επέλθει ανάμεσά μας ομόνοια, ούτε φαίνεται πιθανό να ξαναποκτήσουν οι βάρβαροι τόσο μεγάλη δύναμη, όταν καταλύσεις αυτή που έχουν σήμερα.

Ισοκράτης, Φίλιππος 140-141 (μετ. Σ. Παπαϊωάννου)

Ερωτήσεις :

1)Ο Ισοκράτης τι συμβουλεύει τον Φίλιππο ;

2)Ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί για να τον πείσει;

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ :

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του Ισοκράτη, Φίλιππος 140-141

(μετ. Σ. Παπαϊωάννου).

1)Ο Ισοκράτης συμβουλεύει τον Φίλιππο να ενώσει τους Έλληνες ,να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών και να καταλύσει το κράτος τους.

2)Τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί είναι τα εξής:

α)Όλοι τιμούν και θαυμάζουν αυτούς που είναι ταυτόχρονα πολιτικοί και στρατιωτικοί.

β)Αν υποτάξει τους βαρβάρους, θα επαινεθεί από όλους τους Έλληνες.

γ)Ποτέ άλλος Έλληνας δε θα μπορέσει να προσφέρει στο σύνολο τόσο μεγάλη ευεργεσία,

γιατί με την υποταγή των βαρβάρων όχι μόνο θα επέλθει ειρήνη στις ελληνικές πόλεις , αλλά και οι βάρβαροι δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσουν ξανά τόσο μεγάλη δύναμη.

ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ (ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ) ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

πηγή :http://istografia.blogspot.com/2014/04/blog-post_9666.html

ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ Ή ΠΗΓΕΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ; Τα παραθέματα ή πηγές είναι συνήθως κείμενα (ή εικόνες, χάρτες, σχεδιαγράμματα κτλ.) που μας δίνουν πληροφορίες για τα γεγονότα που παρουσιάζονται στην ενότητα του βιβλίου μας. Γράφτηκαν ή από ανθρώπους που έζησαν από κοντά τα γεγονότα ή από παλαιότερους και σημερινούς ιστορικούς.

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ; Μας βοηθούν να καταλάβουμε καλύτερα τα ιστορικά γεγονότα , γιατί συμπληρώνουν όσα αναφέρει το βιβλίο μας. Επίσης μελετώντας τα, μπορούμε να απαντήσουμε σε ερωτήσεις σχετικές με το μάθημά μας.

ΠΩΣ ΔΟΥΛΕΥΟΥΜΕ ΜΕ ΤΑ ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ ;

Ο σκοπός μας είναι : να βρούμε τις πληροφορίες που μας δίνουν, να τις συγκεντρώσουμε και να καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα, όχι απλά να αντιγράψουμε ό, τι λένε.

Ακολουθούμε τα εξής βήματα :

1. Διαβάζουμε προσεχτικά το παράθεμα, για να καταλάβουμε το περιεχόμενό του.

2. Υπογραμμίζουμε πάνω στο παράθεμα τις πληροφορίες που είναι σημαντικές και όχι τις λεπτομέρειες.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ :

1. Η ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ (ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ) ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ σελ. 23

Ο Μίνωας είναι το αρχαιότερο από την παράδοση πρόσωπο που απέκτησε στόλο και κατόρθωσενα κυριαρχήσει στο μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής θάλασσας( δηλαδή στο Αιγαίο). Επέβαλε την κυριαρχία του στις Κυκλάδες και εγκατέστησε στις περισσότερες τις πρώτες αποικίες.

Θουκυδίδης Α,4

α. Πώς φαίνεται από την πηγή μας ότι οι Μινωίτες κυριαρχούσαν στο Αιγαίο ;

β. Με ποιες περιοχές είχαν εμπορικές σχέσεις οι Μινωίτες και τι προϊόντα πουλούσαν και αγόραζαν ;

Απάντηση :

Το παράθεμά μας έχει ως θέμα την κυριαρχία των Μινωιτών στο Αιγαίο. Αναφέρει το βασιλιά Μίνωα που είχε αποκτήσει σημαντικό στόλο. Γνωρίζουμε άλλωστε ότι οι κάτοικοι της Κρήτης ασχολούνταν με τη ναυτιλία και με τα καράβια τους έφταναν ως τις Κυκλάδες και την Αίγυπτο. Όταν οι οικισμοί των Κυκλάδων καταστράφηκαν από σεισμό, οι κάτοικοί τους υποτάχτηκαν στους Μινωίτες. Μάλιστα το παράθεμά μας αναφέρει ότι οι Κρητικοί δημιούργησαν αποικίες , δηλαδή νέες κοινότητες, σε πολλά νησιά των Κυκλάδων. Τα προϊόντα που πουλούσαν ήταν λάδι, κρασί και αγγεία και αγόραζαν μέταλλα.

2. ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ σελ. 40

Λοιπόν εκείνο τον καιρό η ελληνική φυλή που, στις πιο πολλές περιοχές, γειτόνευε με τους Φοίνικες ήταν οι Ίωνες. Αυτοί πήραν ως μαθητές τα γράμματα από τους Φοίνικες, κι αφού άλλαζαν ελαφριά τη μορφή τους, τα χρησιμοποιούσαν, και χρησιμοποιώντας τα, τους έδωσαν όνομα. Κι όπως το’ θελε και το δίκιο, μια και τα είχαν φέρει στην Ελλάδα οι Φοίνικες, τους έδωσαν την ονομασία«φοινικήια».

Ηρόδοτος Ιστορία, Ε, 58

α. Από ποιο λαό πήραν οι Έλληνες το αλφάβητό τους και πώς το χρησιμοποίησαν ;

β. Τι αποτέλεσμα είχε το γεγονός αυτό για τους ανθρώπους της εποχής και τον πολιτισμό τους ;

Απάντηση :

Το παράθεμά μας αναφέρεται στη δημιουργία του ελληνικού αλφάβητου. Οι Έλληνες και συγκεκριμένα οι Ίωνες ήταν γείτονες με τους Φοίνικες. Αυτοί είχαν δημιουργήσει ένα αλφάβητο, που είχε πολλά σύμφωνα. Οι Ίωνες πήραν το αλφάβητο αυτό και το άλλαξαν, προσθέτοντας φωνήεντα. Τα γράμματα αυτά λοιπόν ονομάστηκαν «φοινικήια», επειδή προέρχονταν από τους Φοίνικες. Η δημιουργία του αλφαβήτου ήταν πολύ σημαντική για τους ανθρώπους της εποχής εκείνης. Χρησιμοποιώντας το, περισσότεροι άνθρωποι μπορούσαν να διαβάζουν και να γράφουν, δηλαδή να μορφώνονται.

ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ

ΑΝΑΛΥΣΗ – ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

Α. Οι εικόνες ως ιστορικές πηγές Μια εικόνα (φωτογραφία, ζωγραφικός πίνακας, λιθογραφία, γκραβούρα, γελοιογραφία, αφίσα, χάρτης κ.α.) μπορεί να αποτελεί ιστορική πηγή όσο και ένα κείμενο.

Β. Βήματα για το σχολιασμό εικόνας σε συνδυασμό με τις ιστορικές μας γνώσεις

1. Διαβάζουμε προσεκτικά την ερώτηση, για να εντοπίσουμε τα ζητούμενα.

2. Ανακαλούμε τις ιστορικές μας γνώσεις, δηλαδή επισημαίνουμε το απόσπασμα ή τα αποσπάσματα του σχολικού βιβλίου που σχετίζονται με τα ζητούμενα της ερώτησης.

3. Μελετούμε προσεκτικά την εικόνα, ακολουθώντας την εξής πορεία:

α) Προσδιορίζουμε το γεγονός ή τη χρονική περίοδο στην οποία αναφέρεται, για να τη συσχετίσουμε με τις ιστορικές μας γνώσεις. (Συχνά η εικόνα συνοδεύεται από λεζάντα, η οποία μας βοηθάει στο χρονικό και θεματικό εντοπισμό).

β) Εντοπίζουμε τα ιστορικά πρόσωπα που τυχόν απεικονίζονται (π.χ. πολιτικά πρόσωπα).

γ) Εντοπίζουμε τους συμβολισμούς που τυχόν υπάρχουν (π.χ. το συμβολισμό της Ελλάδας, που συχνά στις λαϊκές εικόνες απεικονίζεται με τη μορφή γυναίκας με αρχαιοπρεπή ενδυμασία).

δ) Προσπαθούμε να εξετάσουμε τη γενική λειτουργία της εικόνας, καθώς και το στόχο και τις προθέσεις του δημιουργού της, όσο είναι αυτό δυνατόν.

Για παράδειγμα: ο δημιουργός μιας λαϊκής λιθογραφίας έχει στόχο να αποτυπώσει το λαϊκό αίσθημα για ένα γεγονός (βλ. παραπάνω, τη λιθογραφία που απεικονίζει την προσωρινή κυβέρνηση μετά την εκδίωξη του Όθωνα)· οι πολιτικές αφίσες συνήθως έχουν προπαγανδιστικό χαρακτήρα (π.χ. προπαγανδίζουν τις θέσεις ενός κόμματος)· μια γελοιογραφία από εφημερίδα της εποχής μπορεί να έχει ως στόχο να στηλιτεύσει μέσω της σάτιρας την πολιτική κατάσταση, αλλά και να γελοιοποιήσει έναν πολιτικό της αντίπαλης παράταξης από αυτήν που υποστηρίζει η εφημερίδα (βλ. τη γελοιογραφία με τον Τρικούπη στη σελ. 85 του σχολικού βιβλίου).

4. Συγγραφή της απάντησης:

α) Πρόλογος:

Εισαγωγή

– Γενική αναφορά στο εικονιζόμενο γεγονός ή στην εποχή στην οποία αναφέρεται η εικόνα.

β) Περιγραφή της εικόνας

– αναφορά στα πρόσωπα που απεικονίζονται – ανάλυση συμβολισμών, λειτουργίας εικόνας. (*)

γ) Ερμηνεία των προθέσεων του δημιουργού της εικόνας (εφόσον η εικόνα προσφέρεται για κάτι τέτοιο), π.χ. αν η εικόνα εκφράζει το λαϊκό αίσθημα, αν είναι προπαγανδιστική, κ.λπ. (*)

δ) Συσχετισμός του περιεχομένου της εικόνας με τα σχετικά αποσπάσματα του βιβλίου. (*)

ε)Επίλογος:

Γενικά συμπεράσματα από το συσχετισμό ιστορικών γνώσεων-εικόνας ή αναφορά στα ιστορικά δεδομένα/γεγονότα που ακολουθούν αυτά της κυρίως απάντησης. (*) Η σειρά των β),

γ),

δ),

μπορεί να είναι διαφορετική ανάλογα με την εικόνα, δηλαδή μπορεί να είναι πιο πρόσφορο να παραθέσουμε πρώτα τα αποσπάσματα του βιβλίου και στη συνέχεια να αναλύσουμε την εικόνα.

Μπορούμε επίσης να κάνουμε σύνθεση (όπως και στις κειμενικές πηγές).

Προσοχή

Χρησιμοποιούμε κι εδώ, όπως και στην ανάλυση παραθεμάτων, μεταβατικές φράσεις όπου χρειάζεται.

Σημείωση

Αν η ερώτηση, εκτός από την εικόνα περιλαμβάνει και παράθεμα, αναπτύσσουμε πρώτα το παράθεμα σε συνδυασμό με τις ιστορικές μας γνώσεις και στη συνέχεια σχολιάζουμε την εικόνα.

Γ. Παράδειγμα σχολιασμού εικόνας

Με βάση τη γελοιογραφία για την πολιτική του Χ. Τρικούπη και του Θ. Δηλιγιάννη και τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στα αίτια της κρίσης εμπιστοσύνης των πολιτών προς τα κόμματα στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αι.

Πρόλογος:

Στα τέλη του 19ου αι. και ειδικά μετά την πτώχευση του 1893, τα δύο κόμματα που είχαν κυριαρχήσει στην πολιτική ζωή, το τρικουπικό και το δηλιγιαννικό, έχασαν την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Η γελοιογραφία από τον τύπο της εποχής αποτελεί ένα καυστικό σχόλιο για την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε.

Σχολιασμός εικόνας:

Απεικονίζεται η Ελλάδα με τη μορφή γυναίκας που φορά αρχαιοελληνικό ένδυμα, δηλωτικό της αντίληψης για την ιστορικότητα και τη διαχρονικότητα του ελληνικού έθνους.

Το βασιλικό στέμμα παραπέμπει στο πολίτευμα, που τότε ήταν βασιλευομένη δημοκρατία (΢ύνταγμα 1864).

Με καθένα από τα χέρια της τραβά το αυτί του Τρικούπη και του Δηλιγιάννη, επιπλήττοντάς τους με τον τρόπο αυτόν για την πολιτική τους και κατηγορώντας τους ότι προκάλεσαν δεινά στη χώρα και ότι είναι «οι αίτιοι της καταστάσεώς μας», όπως εύγλωττα δηλώνεται στη λεζάντα της γελοιογραφίας.

Οι δύο πολιτικοί απεικονίζονται σκυφτοί, σαν δυο ανίκανα ανθρωπάκια, που όχι μόνο οδήγησαν τη χώρα σε αδιέξοδο, αλλά και δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να διορθώσουν την κατάσταση.

Συσχετισμός εικόνας – πληροφοριών βιβλίου:

Η γελοιογραφία εκφράζει το λαϊκό αίσθημα, απηχώντας τη δυσαρέσκεια των πολιτών για την κυβερνητική πολιτική των δύο μεγάλων κομμάτων. Κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον Χαρίλαο Τρικούπη ... ήταν διοικητικού χαρακτήρα (π.χ. αποκέντρωση) (σελ. 86-87 βιβλίου).

Επίλογος

Το πολιτικό αδιέξοδο, που απεικονίζεται και στη γελοιογραφία, οδήγησε στην εκδήλωση του κινήματος του Στρατιωτικού Συνδέσμου το 1909 στο Γουδί, που αποτέλεσε τομή στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας γενικότερα και των πολιτικών κομμάτων γενικότερα, εκφράζοντας τη λαϊκή απαίτηση για μεταρρυθμίσεις.

ΠΗΓΗ :https://www.slideshare.net/NasiaFatsi/ss-124192891

ΔΕΣ http://3gym-peiraia.att.sch.gr/autosch/joomla15/images/bebis/epeksergasia_ton_istorikon_pigon_sto_ma8ima_tis_Istorias_Gimnasiou.pdf

Ιστορία Α΄ γυμνασίου

- Παρατηρούμε όσα στοιχεία τη συνοδεύουν ( συγγραφέας, παραλήπτης, πότε γράφτηκε)

- Τη διαβάζουμε και βρίσκουμε άγνωστες λέξεις και όρους δύσκολους.

- Βρίσκουμε τι πληροφορίες μας δίνει, τις σχολιάζουμε, τις κρίνουμε.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

- Παρατηρούμε τα συνοδευτικά (δημιουργός, χρόνος δημιουργίας)

- Την παρατηρούμε και την περιγράφουμε λεπτομερώς

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1^ο

Οι μνήμες από την αναστάτωση στην Ελλάδα (σελ.37)

Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από το έργο του Θουκυδίδη, την Ιστορία και αναφέρεται στη περίοδο μετά το Τρωικό πόλεμο, δηλαδή μετά το 1200 π.Χ. Ο ιστορικός λέει ότι μετά το Τρωικό πόλεμο προκλήθηκαν αναταραχές κι επαναστάσεις, οι οποίες ανάγκασαν ελληνικά φύλα να ιδρύσουν νέες πολιτείες.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2^ο

Η ζωή στην Ελλάδα μετά τη πτώση του Μυκηναϊκού κόσμου (σελ.37)

Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από το έργο του Θουκυδίδη, την Ιστορία και αναφέρεται στη ζωή στην Ελλάδα μετά τη πτώση του μυκηναϊκού κόσμου. Ο ιστορικός υποστηρίζει ότι είχε αποδιοργανωθεί η οικονομία γιατί εξαφανίστηκε το εμπόριο και περιορίστηκε η γεωργία.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3^ο

Το ελληνικό αλφάβητο (σελ. 40)

Το συγκεκριμένο απόσπασμα προέρχεται από την Ιστορία του Ηροδότου κι αναφέρεται στο ελληνικό αλφάβητο. Ο ιστορικός αναφέρει ότι το φοινικικό αλφάβητο το έφεραν στην Ελλάδα οι Ίωνες , οι οποίοι διατηρούσαν δεσμούς με τους Φοίνικες. Υποστηρίζει ακόμη πως το ελληνικό φύλο πρόσθεσε στο νέο αλφάβητο και τη δική του προσωπική σφραγίδα!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3^ο

Το πνεύμα της μινωικής θρησκείας (σελ. 26)

Στο κείμενο ο συγγραφέας αναφέρεται στο χαρακτήρα της μινωικής θρησκείας. Ξεκινά με τον ισχυρισμό πως οι γνώσεις των επιστημόνων για τη θρησκεία των Μινωιτών είναι πολύ λίγες. Παραδέχεται πως οι Κρήτες είχαν την αίσθηση του ωραίου, πράγμα που άλλωστε αποδεικνύεται και από τα πανέμορφα έργα τέχνης που μας έχουν αφήσει. Στη συνέχεια υποστηρίζει ότι η μινωική θρησκεία είναι αισιόδοξη και γεμίζει τους πιστούς της ελπίδες ευτυχίας. Στη θρησκεία αυτή υπερισχύουν οι γυναικείες θεότητες. Η μινωική θεά κυριαρχούσε παντού, στα φυτά , τα ζώα , τους ανθρώπους. Καταλήγει στο συμπέρασμα πως στη μινωική θρησκεία επικρατεί μητριαρχία, δηλαδή ο ρόλος της γυναίκας είναι πρωταρχικός σε σχέση με το ρόλο του άντρα!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4^ο

Λακωνισμός (σελ. 49)

Αφού διαβάσετε την πηγή , τι τελικά πιστεύετε ότι ήταν ο Λακωνισμός;

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του ιστορικού – βιογράφου Πλούταρχου με τον τίτλο Λυκούργος και αναφέρεται στην Σπάρτη. Αρχικά αναφέρει πως λακωνισμός ήταν ο τρόπος έκφρασης των Σπαρτιατών, οι οποίοι από μικροί μάθαιναν να λένε λίγα, περιεκτικά λόγια! Στη συνέχεια ο Πλούταρχος παρουσιάζει ένα περιστατικό από τη ζωή του μεγάλου Σπαρτιάτη νομοθέτη Λυκούργου. Αυτός, όταν τον ρώτησαν γιατί κάνουν μικρές και φθηνές θυσίες, απάντησε λακωνικά αλλά με ακρίβεια.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 5^ο

Η ζωή στη Σπάρτη (σελ. 49)

Διαβάστε την πηγή , απαντήστε στην ερώτηση: Ποια ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της ζωής των Σπαρτιατών;

Η πηγή αναφέρεται στα χαρακτηριστικά της ζωής στη Σπάρτη. Αρχικά τονίζει πως η πόλη αυτή έμοιαζε με ένα στρατόπεδο , όπου οι νόμοι ενδιαφέρονταν μόνο για τη δημιουργία καλών στρατιωτών! Στη συνέχεια επισημαίνει ότι στην ιδιωτική ζωή επικρατούσε η λιτότητα, η απλότητα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της ζωής στη Σπάρτη ήταν η έλλειψη ατομικής πρωτοβουλίας! Σπαρτιάτης δεν είχε ατομική ζωή, αλλά έβαζε πάντα πιο ψηλά κι από τον εαυτό του το συμφέρον της πόλης. Από την πηγή καταλαβαίνουμε γιατί η Σπάρτη έμεινε κλεισμένη στον εαυτό της και δεν ανέπτυξε αξιόλογο πολιτισμό, όπως η αντίζηλός της, η Αθήνα!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 6^ο

Ο Σόλων και οι νόμοι (σελ. 52)

Αφού διαβάσετε την πηγή , απαντήστε στην ερώτηση: Πώς αντιμετώπισε ο Σόλωνας τη δυσαρέσκεια των συμπολιτών του σχετικά με τους νόμους που ο ίδιος θέσπισε ;

Η πηγή είναι απόσπασμα από την «Αθηναίων πολιτεία» του Αριστοτέλη και αναφέρεται στον Αθηναίο νομοθέτη Σόλωνα. Αρχικά ο Αριστοτέλης επισημαίνει ότι , όταν ο Σόλωνας έφτιαξε νόμους, οι Αθηναίοι συνέχισαν να παραπονιούνται! Ο ίδιος λοιπόν δεν επιθυμούσε να αλλάξει τους νόμους και σκέφτηκε να φύγει από την Αθήνα! Δικαιολογήθηκε στο λαό πως ήθελε να ταξιδέψει για λόγους εμπορικούς αλλά και για να δει αξιοθέατα! Φυσικά το παραπάνω ήταν απλά μια δικαιολογία για να φύγει από την πόλη! Πριν όμως φύγει, δέσμευσε τους Αθηναίους να μην αλλάξουν τους νόμους του για δέκα χρόνια! Η συγκεκριμένη πηγή δείχνει πόσο έξυπνος, ευφυής και ευρηματικός υπήρξε ο Σόλωνας!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 7^ο

Γιατί ψηφίστηκε ο νόμος του Οστρακισμού (σελ. 53)

Αφού διαβάσετε την πηγή , απαντήστε στην ερώτηση: Πιστεύετε ότι ο νόμος του Οστρακισμού βοήθησε στο να γίνει πιο δημοκρατικό το πολίτευμα την εποχή του Κλεισθένη;

Η πηγή είναι απόσπασμα από την «Αθηναίων πολιτεία» του Αριστοτέλη και αναφέρεται σε ένα νόμο που ψήφισε ο Κλεισθένης, το νόμο του Οστρακισμού. Αρχικά ο Αριστοτέλης λέει κάτι πολύ σημαντικό! Ισχυρίζεται πως το πολίτευμα της Αθήνας την εποχή του Κλεισθένη ήταν πιο δημοκρατικό από το αντίστοιχο στην εποχή του Σόλωνα! Πιστεύει πως σ΄ αυτή την αλλαγή έπαιξε ρόλο και ο νόμος του Οστρακισμού που ο Κλεισθένης ψήφισε, γιατί ενίσχυσε τη λαϊκή δύναμη. Σύμφωνα με το νόμο αυτό, τα μέλη της Εκκλησίας του Δήμου έγραφαν σε όστρακο (= κομμάτι σπασμένου αγγείου)το όνομα όποιου συμπολίτη τους θεωρούσαν επικίνδυνο για τη δημοκρατία. Όποιος συγκέντρωνε τις πιο πολλές ψήφους, εξοριζόταν από την πόλη για δέκα χρόνια! Ο νόμος αυτός, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, έκανε πιο δημοκρατικό το πολίτευμα, γιατί ο λαός μπορούσε έτσι να προστατευθεί από επίδοξους τυράννους, όπως ο Πεισίστρατος. Βέβαια ο Αριστοτέλης δεν αναφέρει πως ο νόμος αυτός συχνά δημιουργούσε μίση, αντιπάθειες, έχθρες, με αποτέλεσμα να εξορίζονται και σωστοί πολίτες!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 8 ^ο

O χαρακτήρας του Θεμιστοκλή (σελ. 61)

Αφού διαβάσετε την πηγή , σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε σχετικά με το χαρακτήρα του Θεμιστοκλή;

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του ιστορικού – βιογράφου Πλούταρχου το οποίο έχει τίτλο “ Θεμιστοκλής “ και αναφέρεται στον μεγάλο Αθηναίο νικητή της Σαλαμίνας! Ο συγγραφέας αρχικά επισημαίνει πως ο Θεμιστοκλής από νωρίς ασχολήθηκε με τα πολιτικά, γιατί τον ενδιέφερε πολύ η δόξα. Στη συνέχεια αναφέρει τις αντιδράσεις του , μόλις έγινε γνωστή η νίκη του Μιλτιάδη στον Μαραθώνα. Συγκεκριμένα ο Πλούταρχος τονίζει ότι ο Θεμιστοκλής δεν μπορούσε ούτε να κοιμηθεί, όταν σκεφτόταν τη δόξα του Μιλτιάδη. Λέει ακόμη πως είχε απο-τραβηχτεί από τα συμπόσια και είχε γενικά αλλάξει η συμπεριφορά του! Επισημαίνει πως έλεγε χαρακτηριστικά πως “δεν τον αφήνει να κοιμηθεί η δόξα του Μιλτιάδη! ” Ο Πλούταρχος παρουσιάζει έναν Θεμιστοκλή αρκετά φιλόδοξο που δεν άντεχε να δοξάζονται άλλοι πιο πολύ από τον ίδιο. Επίσης παρουσιάζεται έξυπνος, ευφυής, ανήσυχος, διορατικός και ικανότατος στρατηγός , γιατί προβλέπει πως ο πόλεμος θα συνεχιστεί! Σίγουρα όμως πρόκειται για έναν στρατηγό φιλόπατρη, που αγαπάει την πατρίδα του και είναι έτοιμος να θυσιαστεί για χάρη της!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 9^ο

O ρόλος της γυναίκας (σελ. 76)

Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε σχετικά με το ρόλο της γυναίκας στην αρχαία Αθήνα ;

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του ιστορικού Ξενοφώντα το οποίο έχει τίτλο “Οικονο-μικός” και αναφέρεται στην αθηναϊκή κοινωνία και στο ρόλο της γυναίκας και του άντρα. Αρχικά τονίζει πως σε κάθε αθηναϊκό νοικοκυριό υπήρχε αυτάρκεια αγαθών, δηλαδή η κάθε οικογένεια παράγει όλα όσα χρειάζεται για να ζήσει. Επίσης επισημαίνει πως στην αθηναϊκή κοινωνία υπήρχε καταμερισμός των εργασιών, δηλαδή άλλες εργασίες έκανε η γυναίκα κι άλλες ο άντρας! Ο Ξενοφώντας έξυπνα αναφέρει πως ο Θεός ήταν εκείνος που όρισε τις εργασίες που θα κάνει μια γυναίκα! Ο ιστορικός έτσι προσπαθεί να δικαιολογήσει την έντονα ανδροκρατούμενη και πατριαρχική αθηναϊκή κοινωνία, μια κοινωνία δηλαδή στην οποία κυριαρχούν οι άντρες , ενώ οι γυναίκες μένουν στο σπίτι και ασχολούνται με τις εσωτερικές
εργασίες!

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΠΗΓΩΝ (ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΩΝ)
πηγή :http://istografia.blogspot.com/2015/05/2.html

1. Αφού μελετήσετε το παρακάτω παράθεμα και με βάση όσα γνωρίζετε για τη Σπάρτη, να απαντήσετε στο ερώτημα : Γιατί γυμνάζονταν οι γυναίκες στην αρχαία Σπάρτη;

Παράθεμα :

«Αλλά και τα σώματα των γυναικών έπρεπε να καταπονηθούν (να γυμναστούν) με το τρέξιμο, την πάλη, τη ρίψη δίσκων και ακοντίων, έτσι που να γεννιούνται παιδιά από γερά σώματα … Λένε μάλιστα ότι η Γοργώ, η γυναίκα του Λεωνίδα, όταν κάποια ξένη της είπε : «μονάχα στη Σπάρτη εσείς οι γυναίκες εξουσιάζετε τους άνδρες», εκείνη απάντησε : «Γιατί εμείς γεννάμε άνδρες».

Πλούταρχος, Λυκούργος 14.2.

Απάντηση :

Το παράθεμά μας έχει ως θέμα τις γυναίκες στην αρχαία Σπάρτη. Στην αρχή ο συγγραφέας τονίζει ότι και οι Σπαρτιάτισσες γυμνάζονταν, για ν’ αποκτήσουν δυνατό σώμα. Αναφέρει μάλιστα και συγκεκριμένα αγωνίσματα, όπως το τρέξιμο, η πάλη, ο δίσκος και το ακόντιο. Αυτό δε συνέβαινε σε άλλη ελληνική πόλη την εποχή εκείνη, γι’ αυτό και ο συγγραφέας παρουσιάζει το παράδειγμα της Γοργώς. Αυτή, όταν κάποια ξένη της είπε ότι στη Σπάρτη οι γυναίκες εξουσιάζουν τους άνδρες, απάντησε πως αυτό συμβαίνει, γιατί οι Σπαρτιάτισσες γεννάνε άνδρες. Γνωρίζουμε ότι ο σκοπός που και τα κορίτσια στη Σπάρτη εκπαιδεύονταν σκληρά ήταν για να γίνουν άξιες μητέρες. Έτσι η Σπάρτη μπορούσε να περηφανεύεται για τους γενναίους πολεμιστές της.

2. Αφού διαβάσετε τι ήταν ο οστρακισμός και μελετήσετε και το παρακάτω παράθεμα να απαντήσετε στο ερώτημα : Γιατί ο Κλεισθένης ψήφισε το νόμο του οστρακισμού ;

Τι ήταν ο Οστρακισμός ;

Οστρακισμός ή εξοστρακισμός ήταν νόμος που ψήφισε ο Κλεισθένης, για να προστατευτεί η δημοκρατία στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι πάντα φοβόταν μήπως κάποιος πολίτης αποκτούσε μεγάλη δύναμη και γινόταν τύραννος. Αν υποψιάζονταν κάποιον, σύμφωνα με αυτό το νόμο μπορούσαν να τον εξορίσουν, δηλαδή να τον διώξουν από την Αθήνα. Γινόταν Εκκλησία του Δήμου και κάθε Αθηναίος έγραφε σε ένα Όστρακο (κομμάτι σπασμένου πήλινου αγγείου), το όνομα του πολίτη, του οποίου την εξορία επιθυμούσε. Για να εξοριστεί κάποιος, έπρεπε το όνομά του να βρεθεί σε περισσότερα από 6.000 όστρακα. Ο πολίτης που καταδικαζόταν εξορίζονταν για δέκα χρόνια.

Παράθεμα :

« Όταν ολοκληρώθηκαν αυτά (δηλαδή οι νόμοι του Κλεισθένη), το πολίτευμα έγινε πολύ πιο δημοκρατικό από το αντίστοιχο του Σόλωνα. Πολλοί από τους νόμους του Σόλωνα είχαν αχρηστευθεί από το τυραννικό πολίτευμα, επειδή δεν εφαρμόζονταν. Ο Κλεισθένης, στην προσπάθειά του να ενισχύσει τη λαϊκή δύναμη, ψήφισε και τον νόμο του οστρακισμού. Ο νόμος αυτός τέθηκε σε ισχύ εξαιτίας της καχυποψίας που προκαλούσαν όλοι όσοι κατείχαν ισχυρές θέσεις. Ο Πεισίστρατος λόγου χάρη από δημοφιλής ηγέτης της και στρατηγός έγινε τύραννος».

Αριστοτέλης, Αθηναίων πολιτεία, 22. 1-3

Απάντηση :

Το παράθεμά μας αναφέρεται στο νόμο του οστρακισμού. Στην αρχή τονίζει ότι ο Κλεισθένης ψήφισε νόμους, για να γίνει το πολίτευμα στην Αθήνα πιο δημοκρατικό. Γιατί κάποιοι από τους νόμους του Σόλωνα δεν εφαρμόζονταν πια, επειδή είχε επικρατήσει η τυραννία του Πεισίστρατου. Πάντα υπήρχε στους Αθηναίους ο φόβος μήπως κάποιος συγκεντρώσει μεγάλη δύναμη και θελήσει να κυβερνήσει τυραννικά. Για να προστατέψει λοιπόν ο Κλεισθένης τη δημοκρατία, εφάρμοσε το νόμο του οστρακισμού. Αν λοιπόν υποπτεύονταν κάποιον που είχε ισχυρή θέση, μπορούσαν να τον εξορίσουν από την Αθήνα για 10 χρόνια. Έτσι η δημοκρατία δεν κινδύνευε.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 10^ο

Η τελευταία ευκαιρία για την αποτροπή του πολέμου (σελ. 84)

Πώς εξηγείτε τη συμπεριφορά των Αθηναίων λίγο πριν την έναρξη του Πελοποννησιακού ;

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του ιστορικού Θουκυδίδη , ο οποίος αντικειμενικά κατέγραψε όσα έγιναν κατά τον εμφύλιο Πελοποννησιακό πόλεμο . Το απόσπασμα προέρχεται από το έργο του που έχει τίτλο “Ιστορία” και εστιάζει στη συμπεριφορά των Αθηναίων πριν την έναρξη του πολέμου. Αρχικά ο ιστορικός λέει πως οι Σπαρτιάτες με αρχηγό τον βασιλιά τους , τον Αρχίδαμο, έστειλαν στους Αθηναίους το Σπαρτιάτη Μελίσηππο, για να δει τι σκόπευαν να κάνουν και να τους προτείνει μια συμβιβαστική λύση! Οι Αθηναίοι όμως τον έδιωξαν με συνοδεία. Επιπλέον έστειλαν μήνυμα στους Σπαρτιάτες πως θα δεχτούν συνομιλίες, μόνο αν αποχωρήσουν από την Αττική. Από το παραπάνω απόσπασμα βλέπουμε πως οι Αθηναίοι είναι γενναίοι, θαρραλέοι, ατρόμητοι, δυναμικοί και έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους !

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 11^ο

Ο Θουκυδίδης σκιαγραφεί τον όλεθρο του πολέμου (σελ. 85) όλεθρος= καταστροφή

Γιατί ο ιστορικός Θουκυδίδης θεωρεί πως ο Πελοποννησιακός ήταν ο καταστροφικότερος ;

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του ιστορικού Θουκυδίδη , ο οποίος αντικειμενικά κα-τέγραψε στο έργο του που έχει τίτλο “Ιστορία” όσα έγιναν κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου . Αρχικά ο ιστορικός συγκρίνει τον Πελοποννησιακό πόλεμο με τους Περσικούς πολέμους που έγιναν νωρίτερα στην Ελλάδα. Καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο Πελοποννησιακός ήταν η πιο καταστροφική σύγκρουση που γνώρισε η Ελλάδα και στη συνέχεια αιτιολογεί αυτόν τον ισχυρισμό. Πιστεύει λοιπόν πως ο εμφύλιος αυτός πόλεμος κράτησε πε-

ρισσότερα χρόνια και κατά τη διάρκειά του κυριεύτηκαν και καταστράφηκαν πιο πολλές πολιτείες. Επίσης υπενθυμίζει πως οι νεκροί και οι εξόριστοι ήταν πολύ περισσότεροι σε σχέση με άλλους πολέμους. Πολύ σωστά λοιπόν ο Θουκυδίδης τονίζει πως ο Πελοποννησιακός πόλεμος υπήρξε ο χειρότερος από όλους όσους προηγήθηκαν στην Ελλάδα!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 12^ο

Ο ενθουσιασμός των Αθηναίων για την εκστρατεία (σελ. 86)

Τι κατάσταση επικρατούσε στο λιμάνι την ώρα της αποχώρησης του αθηναϊκού στρατού ;

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του ιστορικού Θουκυδίδη , ο οποίος αντικειμενικά κα-τέγραψε στο έργο του, που έχει τίτλο “Ιστορία”, όσα έγιναν κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Το συγκεκριμένο απόσπασμα παρουσιάζει τη συμπεριφορά των Αθηναίων πριν ο στόλος τους ξεκινήσει να πάει στη Σικελία! Ο ιστορικός επισημαίνει πως η εκστρατεία αυτή φαινόταν πολύ δελεαστική στους Αθηναίους , για διαφορετικούς βέβαια λόγους στην κάθε ομάδα. Οι ηλικιωμένοι πίστευαν πως θα είχαν οικονομικά οφέλη από την εκστρατεία αυτή! Οι νεότεροι ήθελαν να ταξιδέψουν και να γνωρίσουν τόπους ξένους και μακρινούς. Τους έσπρωχνε δηλαδή η περιέργεια σ΄ αυτό το ταξίδι! Ο ιστορικός στη συνέχεια αναφέρει πως και οι στρατιώτες επιθυμούσαν την εκστρατεία για οικονομικά οφέλη, γιατί θα έπαιρναν μισθό, ο οποίος, αν κατάφερναν να νικήσουν , θα γινόταν μόνιμος! Τέλος ο Θουκυδίδης τονίζει πως όσοι Αθηναίοι δεν συμφωνούσαν δέχονταν άσχημη κριτική από τους υπόλοιπους!

Βλέπουμε δηλαδή πως στο λιμάνι κατά την αποχώρηση του Αθηναϊκού στόλου επικρατούσε ενθουσιασμός και κανείς δε φανταζόταν τι θα ακολουθούσε!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 13^ο

Η κτίση της Αλεξάνδρειας (σελ. 100)

Πώς χαρακτηρίζετε τον Αλέξανδρο από τον τρόπο με τον οποίο έκτισε την Αλεξάνδρεια ;

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του Αρριανού «Αλεξάνδρου Ανάβασις» και αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο ο Αλέξανδρος έκτισε την πόλη της Αιγύπτου που πήρε και το όνομά του! Αρχικά ο συγγραφέας επισημαίνει πως ο μεγάλος Μακεδόνας στρατηγός διάλεξε το πλέον κατάλληλο σημείο, για να κτίσει τη νέα πόλη. Λέει πιο συγκεκριμένα πως ήθελε η πόλη που θα χτίσει να έχει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης. Αναφέρει στη συνέχεια πως ο ίδιος προσωπικά χάραξε τα σχέδια και έδωσε μεγάλη σημασία στη δημιουργία ναών για τις ελληνικές θεότητες. Τονίζει πως δεν ξέχασε να δημιουργήσει ιερό και για την Αιγύπτια θεότητα, την Ίσιδα! Αφού ολοκλήρωσε τον σχεδιασμό της νέας πόλης, έκανε θυσίες στους θεούς.

Από το παραπάνω απόσπασμα του Αρριανού διαπιστώνουμε πως ο Αλέξανδρος ήταν μια προσωπικότητα με εξυπνάδα, ευφυΐα και μεθοδικότητα, όταν έβαζε κάποιο στόχο! Η δημιουργία ιερού και για την Ίσιδα, δείχνει πως ο Μακεδόνας στρατηγός έδειχνε σεβασμό στο πολιτισμό , τις παραδόσεις και τη θρησκεία των άλλων λαών. Δεν συμπεριφερόταν στους λαούς ως κατακτητής , αλλά ως αγαθός ηγεμόνας, ο οποίος επιθυμούσε την αρμονική συνύπαρξη των λαών! Οι θυσίες που έκανε στο τέλος δείχνουν πόσο ευσεβής ήταν!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 14^ο

Η ελληνική παιδεία συμπολεμιστής του Αλέξανδρου (σελ. 101)

Ποιο ρόλο έπαιξε η ελληνική παιδεία στην προσπάθεια του Αλέξανδρου να κατακτήσει

άλλους λαούς;

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του Πλούταρχου, τα «Ηθικά » και αναφέρεται στο ρόλο που έπαιξε η ελληνική παιδεία στο κατακτητικό έργο του Αλέξανδρου! Στην αρχή ο Πλούταρχος αναρωτιέται αν ο Αλέξανδρος ήταν πράγματι απερίσκεπτος και βιαστικός που επεχείρησε μια τόσο απαιτητική εκστρατεία, έχοντας τόσο λίγα εφόδια. Στη συνέχεια όμως τονίζει πως οι επιτυχίες του στη μάχη δεν ήταν αποτέλεσμα των στρατιωτικών δυνάμεων που είχε κοντά του και που είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του, τον Φίλιππο! Ο Αλέξανδρος κέρδισε εξαιτίας των πνευματικών και ψυχικών του χαρισμάτων, της μεγαλοψυχίας, της σύνεσης, της σωφροσύνης και της ανδρείας του! Ο Πλούταρχος τονίζει πως τα παραπάνω προτερήματα τα απέκτησε ο Αλέξανδρος, επειδή στα νεανικά του χρόνια μελετούσε τη φιλοσοφία κοντά στον δάσκαλό του, τον Αριστοτέλη! Οι γνώσεις στη φιλοσοφία βοήθησαν τον Μακεδόνα στρατηγό να δίνει αποτελεσματικές λύσεις στα προβλή-ματα διακυβέρνησης του τεράστιου κράτους που δημιούργησε!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 15^ο

Σκιαγραφία του Αλέξανδρου (σελ. 103)

Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τον τέλειο στρατιωτικό ηγέτη ;

Η πηγή είναι απόσπασμα από το έργο του Αρριανού «Αλεξάνδρου Ανάβασις» και αναφέ-ρεται στην προσωπικότητα του μεγάλου Μακεδόνα στρατηγού! Ο Αρριανός σ΄ αυτό το απόσπασμα παρουσιάζει τα προτερήματά του. Αρχικά αναφέρεται στη φυσική του ομορφιά , την εργατικότητα και την εξυπνάδα του. Στη συνέχεια τονίζει την γενναιότητα, το θάρρος που τον διέκρινε. Ξεχωριστό προτέρημά του ήταν η εγκράτεια μπροστά στις σωματικές απολαύσεις , αν και αγαπούσε τον έπαινο! Ήταν εξαίρετος στρατηγός, σωστό παλικάρι που εμψύχωνε τους στρατιώτες του , οι οποίοι του έδειχναν εμπιστοσύνη! Ο Αρ- ριανός αναφέρει κι ένα άλλο προτέρημα του Αλέξανδρου, την αντίθεσή του σε κάθε διαφθορά! Βλέπουμε λοιπόν πως ο Αρριανός παρουσιάζει έναν τέλειο ηγέτη μάλλον επηρεασμένος από τον θαυμασμό που ένιωθε για τον Αλέξανδρο!

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
– 4ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
πηγή :http://synodoiporos.weebly.com/uploads/2/6/8/3/26835838/epexergasia_pigon.pdf
ΠΩΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΖΟΜΑΣΤΕ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΗΓΗ
Α. ΚΕΙΜΕΝΑ
1. ∆ιαβάζουμε με προσοχή την πηγή εστιάζοντας αρχικά στον τίτλο, καθώς αποδίδει το θέμα της .
Προσέχουμε επίσης το πότε γράφτηκε και ποιος είναι ο συγγραφέας.

2. Υπογραμμίζουμε τα σημεία εκείνα που μας πληροφορούν για τον τόπο, το χρόνο και τα πρόσωπα.

3. Εντοπίζουμε και υπογραμμίζουμε τη βασική ιστορική πληροφορία που μας δίνει το κείμενο και διακρίνουμε το είδος της ( οικονομική, πολιτική, κοινωνική, πολιτισμική, θρησκευτική) .

4. Μελετούμε την ερώτηση που έχει τεθεί και τη συνδυάζουμε με τις πληροφορίες που μας δίνει η πηγή.
Συγχρόνως σκεπτόμαστε και όσα γνωρίζουμε γι’ αυτό το θέμα .

5. Γράφουμε την απάντησή μας με σαφήνεια και ακρίβεια .
∆εν αντιγράφουμε σε καμία περίπτωση το κείμενο, αλλά απαντούμε με δικό μας λόγο που αποδεικνύει ότι έχουμε κατανοήσει το παράθεμα και τα ζητούμενα της ερώτησης.
Επίσης, εάν η ερώτηση αναφέρει : «σύμφωνα με το κείμενο και τις ιστορικές σας γνώσεις » , φροντίζουμε να αναφέρουμε
α) όσα δηλώνονται στο κείμενο της πηγής,
β) όσα γνωρίζουμε για το συγκεκριμένο θέμα από το σχολικό βιβλίο της Ιστορίας και γ) τα δικά μας συμπεράσματα .

Επίσης, καλό είναι να αναφερόμαστε εξ αρχής στο θέμα της πηγής : π.χ. : Το συγκεκριμένο κείμενο αναφέρεται σε…

Β. ΖΩΓΡΑΦΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΑΦΙΣΕΣ

1. Προσέχουμε την απεικόνιση, τον τίτλο της , το χρόνο δη#ιουργίας και το δημιουργό ( οι πληροφορίες αυτές βοηθούν στην κατανόηση της πηγής) .
2. Εντοπίζου#ε το βασικό θέμα της απεικόνισης και τις λεπτομέρειες που το πλαισιώνουν.
3. Συνδυάζουμε τις πληροφορίες της πηγής με την ερώτηση που μας έχει τεθεί.
4. Τέλος, γράφουμε την απάντησή μας με ακρίβεια και σαφήνεια , όπως αναφέρεται και παραπάνω.

ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ ΕΡΩΤΗΣΗ
Να σχολιάσετε τη θρησκευτική στάση που τήρησε ο Κωνσταντίνος στη διάρκεια της ζωής του – κατά πόσον δηλαδή αυτή υπαγορεύθηκε από θρησκευτικά ή πολιτικά κριτήρια - με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, αλλά και την άποψη που διατυπώνει ο ιστορικός Vasiliev στο παράθεμα του βιβλίου σας
με τίτλο : Θρησκευτική στάση του Κωνσταντίνου

ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Το κείμενο του Vasiliev έχει ως θέ#α του τη θρησκευτική στάση του Κων/νου στη διάρκεια της ζωής του.
Ο ιστορικός αναφέρει ότι ο Κων/νος ασπάστηκε το Χριστιανισμό μόλις τη χρονιά του θανάτου του . Μέχρι τότε, διατήρησε το αξίωμα του Ανώτατου Αρχιερέα της ρωμαϊκής θρησκείας .
Στα πλαίσια μάλιστα αυτού του αξιώ#ατος αναφερόταν στην Ημέρα του Ήλιου και στον Ανίκητο Ήλιο , εκφράσεις που αφορούσαν τον Πέρση θεό Μίθρα που λατρευόταν σε ολόκληρη τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία .
Είναι ενδεχόμενο ο συγκεκριμένος θεός να ήταν μια προσωποποίηση του Απόλλωνα. Σε κάθε περίπτωση, ο ιστορικός εκφράζει τη βεβαιότητα ότι ο Κωνσταντίνος ήταν αφοσιωμένος λάτρης του Μίθρα, όπως άλλωστε είχε μάθει από την οικογένειά του. Συνεπώς, ο Vasiliev δεν πιστεύει ότι η αλλαγή του Κων/νου και η εύνοια που έδειξε στο Χριστιανισμό οφειλόταν σε ειλικρινή θρησκευτική πίστη.
Σύ#φωνα #ε όσα γνωρίζου#ε , ο Κων/νος ευνόησε το Χριστιανισ#ό , καθώς θεώρησε ότι η νέα θρησκεία θα λειτουργούσε ενοποιητικά στο διαιρε#ένο από τις δια#άχες κράτος του , ενώ συγχρόνως οι Χριστιανοί, που αποτελούσαν μια δυναμική πλειονότητα, θα υποστήριζαν και τη βασιλεία του ίδιου.
Έτσι, όχι μόνο χρησιμοποίησε αρχικά το χριστόγραμμα ως δικό του στρατιωτικό και νομισματικό σύμβολο και καθιέρωσε στη συνέχεια την ανεξιθρησκία , αλλά φρόντισε επίσης για την ειρήνευση της χριστιανικής εκκλησίας και μεγάλου #έρους του κράτους του συγκαλώντας την 1η οικουμενική σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας που καταπολέμησε τις αιρέσεις.
Βέβαια, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε και την αντίδραση των συγκλητικών απέναντι στη νέα θρησκεία, γεγονός που αποτέλεσε ίσως αποτρεπτικό παράγοντα στο να την υιοθετήσει φανερά ο Κων/νος .
Συμπερασματικά λοιπόν και με βάση όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, ο Κων-νος ως διορατικός ηγέτης φαίνεται να πήρε αποφάσεις με πολιτικά κυρίως και όχι θρησκευτικά κριτήρια και κίνητρα .

Ανάλυση γραπτών πηγών - Παράθεση

πηγή:https://filologikigonia.gr/ekpaidefsi/defterovathmia-ekpaidefsi/lykeio/121-g-lykeiou/istoria-theoritikis-kateythynsis/piges/703-analysi-

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΘΕΣΗΣ

Αποδίδουμε σε ξεχωριστή παράγραφο τη σχολική θεωρία και σε άλλη τα στοιχεία που παρέχονται από την πηγή .

Σημείωση Είναι η πιο ενδεδειγμένη και ασφαλής τόσο για τους μαθητές όσο και για τους καθηγητές .

ΔΕΣ ΚΑΙ :

Επεξεργασία ιστορικών πηγών

https://blogs.sch.gr/stratilio/files/2014/06/%CE%9F%CE%B4%CE%B7%CE%B3%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B5%CE%BE%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CF%80%CE%B7%CE%B3%CF%8E%CE%BD-%CE%BA%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CF%89%CE%BD.pdf

ΔΥΝΑΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΗΓΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥΣ

Η ΠΗΓΗ ΝΑ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΑΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ .

Σ’ αυτή την περίπτωση ελέγχουμε αν η πηγή εντοπίζεται μόνο σε ένα τμήμα της σχολικής θεωρίας ή αν πρέπει να αντλήσουμε στοιχεία από πολλά διαφορετικά σημεία ακόμα και από διαφορετικά κεφάλαια του βιβλίου μας.

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ αν στην εκφώνηση της απάντησης μας έχουν δοθεί τα σημεία που πρέπει να ανατρέξουμε στο σχολικό μας βιβλίο τότε δεν πρόκειται για συνδυαστική ερώτηση . Αν όμως δεν μας ρωτούν ευθέως και πρέπει μόνοι μας να αντιληφθούμε τα σημεία που πρέπει να ανατρέξουμε , ακόμα και διαφορετικών κεφαλαίων , τότε πρόκειται για συνδυαστική πηγή και μια δύσκολη ανάλυση , όμως με αυτή την έννοια στις πανελλήνιες εξετάσεις δεν έχουν ζητήσει κάτι τέτοιο , πέρα από σπάνιες περιπτώσεις . Ζητούν ρητά τα σημεία που πρέπει ο υποψήφιος να ανατρέξει .

Η ΠΗΓΗ ΝΑ ΜΗΝ ΕΧΕΙ ΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ .

Σ’ αυτή την περίπτωση θα πρέπει να δώσουμε το ΚΥΡΙΟ ΒΑΡΟΣ της ανάλυσης στην πηγή και να την ερμηνεύσουμε εξαντλητικά δίνοντας έμφαση σ’ όλα εκείνα τα στοιχεία που δε μας παρέχονται από τη σχολική θεωρία όσο ασήμαντα κι αν μας φαίνονται .

Η ΠΗΓΗ ΝΑ ΕΚΘΕΤΕΙ ΑΝΤΙΘΕΤΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ.

Σ’ αυτή την περίπτωση θα πρέπει να εντοπίσουμε και να αριθμήσουμε τις διαφορετικές απόψεις που παρουσιάζονται και να τις συγκρίνουμε σε σχέση με την σχολική θεωρία . ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΗ ΝΑ ΘΕΩΡΟΥΜΕ ΩΣ ΟΡΘΗ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ γιατί είναι η επίσημη ιστορική γνώση και ακόμη να διακρίνουμε τυχόν στοιχεία προπαγάνδας , πολιτικής σκοπιμότητας , εμπάθειας, φανατισμού της πηγής .

Η παραπάνω διάκριση είναι ΑΝΑΓΚΑΙΑ να γίνεται κατά το στάδιο της προετοιμασίας της πηγής , απ’ αυτήν εξαρτάται και ο τρόπος με τον οποίο θα οργανώσουμε την απάντησή μας . Ας δούμε, λοιπόν , πως θα απαντήσουμε σε καθένα από τα παραπάνω είδη πηγών ανάλογα με το περιεχόμενο.

ΑΝΑΛΥΣΗ

Η ΠΗΓΗ ΝΑ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΑΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ .

1η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Παρουσιάζουμε το συντάκτη της πηγής , τον τίτλο της (αν υπάρχει) και το θεματικό της κέντρο .

2η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Δίνουμε το περιεχόμενο της πηγής με δικά μας λόγια και επικεντρώνουμε το ενδιαφέρον στο να τονίσουμε τα επιπλέον στοιχεία της σχολικής θεωρίας. Μπορούμε επίσης να συνθέσουμε τα μικρά τμήματα της σχολικής θεωρίας με τα στοιχεία της πηγής ( ο διορθωτής με αυτό τον τρόπο μπορεί να αξιολογήσει την αφαιρετική και συνδυαστική ικανότητα του μαθητή) και να αφήσουμε για την επόμενη παράγραφο μόνο το μεγάλο τμήμα που αντιστοιχεί σε αυτήν .

3η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ « Τα δεδομένα της πηγής αποδεικνύουν όσα γνωρίζουμε από τη σχολική θεωρία …» ή « Παραπλήσια (ή Ταυτόσημη) είναι η άποψη του σχολικού βιβλίου ..»

Παραθέτουμε αυτούσια τη σχολική θεωρία : το μεγαλύτερο κομμάτι και τα μικρότερα αν δε τα συμπεριλάβαμε στη 2η παράγραφο οπότε και προσπαθούμε να τα συνδυάσουμε με τους κατάλληλους διαρθρωτικούς συνδέσμους ( ειδικότερα, επιπλέον, πιο συγκεκριμένα) .

Η ΠΗΓΗ ΝΑ ΜΗΝ ΕΧΕΙ ΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ .

1η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Παρουσιάζουμε πρώτα τη σχολική θεωρία αυτούσια.

2η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ «Διαφωτιστική / Χαρακτηριστική- ες είναι η-οι πηγή-ές που αναφέρεται- ονται στο ίδιο θέμα ..» Αναλύουμε εξαντλητικά την πηγή και κάθε της στοιχείο

3η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΣΧΟΛΙΟ Κατά πόσο η πηγή αποδεικνύει ή όχι τη σχολική θεωρία και πόσο τη διαφωτίζει .

Η ΠΗΓΗ ΝΑ ΕΚΘΕΤΕΙ ΑΝΤΙΘΕΤΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ.

1η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ Εκθέτουμε τη σχολική θεωρία επειδή θεωρείται επίσημη ιστορική γνώση .

2η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ «Το συγκεκριμένο παράθεμα/ πηγή διαφοροποιείται από την σχολική θεωρία ..» Αναλύουμε τις αντιθέσεις που περιέχει η πηγή ή οι πηγές με κάθε δυνατή επεξήγηση .

3η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΣΧΟΛΙΟ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Κρίνουμε κατά πόσο η πηγή είναι αντικειμενική ή είναι καθοδηγούμενη από πολιτικές σκοπιμότητες, εμπάθειες, φανατισμό, εθνικισμό .

Τα ζητούμενα των ιστορικών παραθεμάτων:

Α. Άλλοτε ζητείται να λάβουμε υπόψη την ιστορική αφήγηση και το σχετικό παράθεμα και να απαντήσουμε σε συγκεκριμένη ερώτηση διδακτικής προσέγγισης ή αξιολόγησης. Αυτό σημαίνει ότι το παράθεμα παρέχει ορισμένες ειδικότερες πληροφορίες για το ιστορικό γεγονός. Επομένως για να δώσουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το ζητούμενο θα πρέπει να λάβουμε υπόψη 1) την ιστορική αφήγηση και 2) τις πληροφορίες που παρέχει το παράθεμα.

Β. Άλλοτε ζητείται, λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες ενός παραθέματος, να απαντήσουμέ σε μια ερώτηση. Στην περίπτωση αυτή το παράθεμα περιλαμβάνει συνήθως πληροφορίες που δεν περιέχονται στην ιστορική αφήγηση.

Γ. Άλλοτε ζητείται η σύγκριση και εξαγωγή πληροφοριών και συμπερασμάτων από δύο πηγές – παραθέματα. Συνήθως τα παραθέματα αυτά περιέχουν διαφορετικές πληροφορίες και γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε σε θέση να συγκρίνουμε τις διαφορετικές πληροφορίες, έχοντας υπόψη την ιστορική αφήγηση και να συνθέσουμε την απάντησή μας, η οποία αξιοποιεί τις πληροφορίες του βιβλίου και τα δεδομένα του παραθέματος Η συγκριτική μελέτη των πηγών συμβάλλει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.

Δ. Άλλοτε ζητείται ο σχολιασμός ενός παραθέματος. Συχνά εντοπίζονται κάποια γεγονότα, πράξεις, πρόσωπα και κίνητρα και ζητείται η αξιολόγηση τους. Η αξιολόγηση αυτή γίνεται με βάση τις ιστορικές γνώσεις των μαθητών.

Επιμέλεια : Σέβη Δριμαροπούλου , Φιλόλογος