Οδ. Ελύτης, Τρελή ροδιά
Οδυσσέας Ελύτης - Η ΤΡΕΛΗ ΡΟΔΙΑ - Χειμερινοί Κολυμβητές
Ηλίας Ανδριόπουλος Οδυσσέας Ελύτης Προσανατολισμοί
https://www.youtube.com/watch?v=KK5RCCCpSkA
Άλκηστις Πρωτοψάλτη - Ο έρωτας - Official Audio Release
Οδυσσέας Ελύτης
Η τρελή ροδιά
ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ είναι γεμάτο από αισθήματα αισιοδοξίας και εικόνες της ελληνικής φύσης, που μέσα στη φαντασία του ποιητή συμπλέκονται με τη μόνιμη εικόνα μιας τρελής ροδιάς. Αυτή βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε στροφής. Στη μεταμορφωτική της δύναμη αποδίδει ο ποιητής ό,τι βλέπει γύρω του και ό,τι αισθάνεται. Αλλά και η ίδια η ροδιά συχνά μεταμορφώνεται με τη δύναμη της φαντασίας του ποιητή.
Πρωινό ερωτηματικό
κέφι à pleine haleine*
| Σ' αυτές τις κάτασπρες αυλές όπου φυσά ο νοτιάς |
5 | Που σπαρταράει με φυλλωσιές νιογέννητες τον όρθρο |
|
|
| Όταν στους κάμπους που ξυπνούν τα ολόγυμνα κορίτσια |
10 | Που βάζει ανύποπτη μες στα χλωρά πανέρια τους τα φώτα |
|
|
| Στη μέρα που απ' τη ζήλια της στολίζεται μ' εφτά λογιώ φτερά |
15 | Εκτυφλωτικά, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά |
| Πέστε μου, είναι η τρελή ροδιά που χαιρετάει στα μάκρη |
20 | Τινάζοντας ένα μαντίλι φύλλων από δροσερή φωτιά |
|
|
25 | Πανύψηλα με το γλαυκό τσαμπί που ανάβει κι εορτάζει |
30 | Που βιαστικά ξεθηλυκώνει τα μεταξωτά της μέρας; |
|
|
| Σε μεσοφούστανα πρωταπριλιάς και σε τζιτζίκια δεκαπενταυγούστου |
35 | Πέστε μου, αυτή που ανοίγει τα φτερά στο στήθος των πραγμάτων |
à pleine haleine με γεμάτη την αναπνοή, με μια ανάσα.
στ. 2. θολωτές καμάρες: των νησιωτικών σπιτιών.
στ. 7. που ξυπνούν (οι κάμποι)· δηλ. το πρωί. Η σειρά των λέξεων: όταν τα ολόγυμνα κορίτσια θερίζουνε στους κάμπους που ξυπνούν.
στ. 11. που ξεχειλίζει κτλ.: που κάνει ν' ακούονται τα ονόματά τους σαν πλήθος από κελαηδισμούς.
στ. 14. με χιλιάδες πρίσματα: με χιλιάδες ιριδισμούς (σαν αυτούς που βλέπουμε όταν κοιτάζουμε μέσα από κρυστάλλινα πρίσματα).
στ. 19. που χαιρετάει: να συνδεθεί με το: μια θάλασσα (στ. 21).
στ. 24. που τρίζει: που κάνει να τρίζουν.
στ. 25. πανύψηλα: επίρρ. Η εικόνα του στίχου αυτού, αρκετά ασαφής· ίσως προβάλλει την κορυφή του δέντρου στο φόντο του ουρανού.
Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
- Σε κάθε στροφή η τρελή ροδιά παρουσιάζεται να συμμετέχει ενεργητικά. Να επισημάνετε α) πού επενεργεί κάθε φορά η τρελή ροδιά; β) πώς επενεργεί;
- Το τοπίο, που προβάλλεται, σε ποιο ελληνικό χώρο προσιδιάζει;
- Τι είναι, τελικά, για τον ποιητή η τρελή ροδιά;
- Ανταποκρίνεται το ποίημα στο μότο που έβαλε ο ποιητής (πρωινό ερωτηματικό κτλ.); Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Οδυσσέας Ελύτης: Η τρελή ροδιά
Η ζωή είναι ένα θαύμα.
Η ζωή είναι γεμάτη δύναμη, ομορφιά και αξίες.
Ο άνθρωπος πρέπει να απολαμβάνει με όλο του το είναι τη μαγεία της ζωής.
Σ’ αυτές τις κάτασπρες αυλές όπου φυσά ο νοτιάς
Σφυρίζοντας σε θολωτές καμάρες, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
Που σκιρτάει στο φως σκορπίζοντας το καρποφόρο γέλιο της
Με ανέμου πείσματα και ψιθυρίσματα, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
Που σπαρταράει με φυλλωσιές νιογέννητες τον όρθρο
Ανοίγοντας όλα τα χρώματα ψηλά με ρίγος θριάμβου;
Όταν στους κάμπους που ξυπνούν τα ολόγυμνα κορίτσια
Θερίζουνε με τα ξανθά τους χέρια τα τριφύλλια
Γυρίζοντας τα πέρατα των ύπνων, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
Που βάζει ανύποπτη μεσ’ στα χλωρά πανέρια τους τα φώτα
Που ξεχειλίζει από κελαηδισμούς τα ονόματά τους, πέστε μου
Είναι η τρελή ροδιά που μάχεται τη συννεφιά του κόσμου;
Στη μέρα που απ’ τη ζήλια της στολίζεται μ’ εφτά λογιώ φτερά
Ζώνοντας τον αιώνιον ήλιο με χιλιάδες πρίσματα
Εκτυφλωτικά, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
Που αρπάει μια χαίτη μ’ εκατό βιτσιές στο τρέξιμό της
Πότε θλιμμένη και πότε γκρινιάρα, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
Που ξεφωνίζει την καινούρια ελπίδα που ανατέλλει;
Πέστε μου, είναι η τρελή ροδιά που χαιρετάει στα μάκρη
Τινάζοντας ένα μαντίλι φύλλων από δροσερή φωτιά
Μια θάλασσα ετοιμόγεννη με χίλια δυο καράβια
Με κύματα που χίλιες δυο φορές κινάν και πάνε
Σ’ αμύριστες ακρογιαλιές, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
Που τρίζει τ’ άρμενα ψηλά στον διάφανον αιθέρα;
Πανύψηλα με το γλαυκό τσαμπί που ανάβει κι εορτάζει
Αγέρωχο, γεμάτο κίνδυνο, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
Που σπάει με φως καταμεσής του κόσμου τις κακοκαιριές του δαίμονα
Που πέρα ως πέρα την κροκάτη απλώνει τραχηλιά της μέρας
Την πολυκεντημένη από σπαρτά τραγούδια, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
Που βιαστικά ξεθηλυκώνει τα μεταξωτά της μέρας;
Σε μεσοφούστανα πρωταπριλιάς και σε τζιτζίκια δεκαπενταυγούστου
Πέστε μου, αυτή που παίζει, αυτή που οργίζεται αυτή που ξελογιάζει
Τινάζοντας απ’ τη φοβέρα τα κακά μαύρα σκοτάδια της
Ξεχύνοντας στους κόρφους του ήλιου τα μεθυστικά πουλιά
Πέστε μου, αυτή που ανοίγει τα φτερά στο στήθος των πραγμάτων
Στο στήθος των βαθιών ονείρων μας, είναι η τρελή ροδιά;
Τα υπερρεαλιστικά στοιχεία του ποιήματος
Ο Ελύτης αντλεί από τον υπερρεαλισμό τη μαγεία των λέξεων, τη μεταφορική χρήση τους και την άλογη σύνδεσή τους, την έμφαση στις αισθήσεις. Από μορφική άποψη δανείζεται την αστιξία: είναι χαρακτηριστικό ότι στο ποίημα χρησιμοποιείται μόνο το ερωτηματικό, που προαναγγέλλεται άλλωστε στον υπότιτλο. Τι δεν οφείλει στον υπερρεαλισμό; Τη λογική συγκρότηση, τη σφιχτοδεμένη αρμονική μορφή.
Ελληνικός υπερρεαλισμός
Στην Ελλάδα ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού είναι ο Ανδρέας Εμπειρίκος (1901-1975), που έκανε την πρώτη εμφάνισή του με τη συλλογή Υψικάμινος (1935). Με τη συλλογή του Νίκου Εγγονόπουλου (1907-1985) Μην ομιλείτε εις τον Οδηγόν, που δημοσιεύτηκε το 1938, προκαλείται σημαντική αντίδραση στον υπερρεαλισμό. Αντίθετα, έγινε δεκτή με ευμένεια η υπερρεαλιστική ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη Προσανατολισμοί (1940) καθώς και Ήλιος ο πρώτος (1943), με τις οποίες ο ποιητής είχε μυηθεί στο νέο επαναστατικό κίνημα. Ωστόσο ο Οδυσσέας Ελύτης δεν θεωρείται γνήσιος υπερρεαλιστής, ούτε και ο ίδιος δεχόταν αυτό τον τίτλο, όπως φαίνεται από τα Ανοιχτά Χαρτιά. Στις κατοπινές συνθέσεις του, ιδιαίτερα τις μεγάλες, υπάρχει αυστηρή δομή και πειθαρχημένος λόγος, που δεν αποτελούν γνωρίσματα του υπερρεαλισμού.
Το ποίημα
Το ποίημα αυτό θεωρείται το ωριμότερο της συλλογής Προσανατολισμοί. Όλο το ποίημα βασίζεται σ' ένα λυρικό ερωτηματικό που επανέρχεται σε όλο το ποίημα σα μουσικό μοτίβο και δένει μεταξύ τους λαμπρές συστοιχίες εικόνων (Καραντώνης).
Η τρελή ροδιά
Η τρελή ροδιά αποτελεί ένα ποιητικό σύμβολο της γονιμότητας και της εύθραυστης ομορφιάς. Συμβολίζει τη ζωή που δίνει κίνηση και ενέργεια σ' όλα όσα υπάρχουν γύρω μας.
Το μότο
Ο ποιητής έχει δώσει στο ποίημα ένα μότο:
"πρωινό ερωτηματικό
κέφι a pleine haleine"
Το μότο αυτό ταιριάζει απόλυτα με το περιεχόμενο και τον τόνο του ποιήματος. Το ποίημα είναι πραγματικά γεμάτο κέφι, χαρά και αισιόδοξη διάθεση που αντλείται από το θαύμα της ζωής.
περισσότερα εδώ: theotsizante
Ο Ελύτης αντλεί από τον υπερρεαλισμό τη μαγεία των λέξεων, τη μεταφορική χρήση τους και την άλογη σύνδεσή τους, την έμφαση στις αισθήσεις.
Στην Ελλάδα ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού είναι ο Ανδρέας Εμπειρίκος (1901-1975), που έκανε την πρώτη εμφάνισή του με τη συλλογή Υψικάμινος (1935). Με τη συλλογή του Νίκου Εγγονόπουλου (1907-1985) Μην ομιλείτε εις τον Οδηγόν, που δημοσιεύτηκε το 1938, προκαλείται σημαντική αντίδραση στον υπερρεαλισμό.
Το ποίημα
Το ποίημα αυτό θεωρείται το ωριμότερο της συλλογής Προσανατολισμοί.
Η τρελή ροδιά
Η τρελή ροδιά αποτελεί ένα ποιητικό σύμβολο της γονιμότητας και της εύθραυστης ομορφιάς.
Το μότο
Το ποίημα έχει σφιχτοδεμένη δομή:
Ο συμβολισμός
Μέσα από μια σειρά μετωνυμίες («καρποφόρο γέλιο», «ξεθηλυκώνει τα μεταξωτά» κ.ά.), στις οποίες εναλλάσσονται οι φυσικές και ανθρώπινες ιδιότητες, δημιουργεί ο ποιητής μια γόνιμη αμφισημία:
Εικονοποιία:
Πρώτη στροφή: απεικονίζεται ένα καλοκαιρινό αιγαιοπελαγίτικο τοπίο που μόλις αντικρίζει το φως μιας καινούριας μέρας
Δεύτερη στροφή: Μαζί με τη μέρα, ξυπνούν και οι κάμποι, ενώ τα κορίτσια κοιμούνται κι ονειρεύονται πως ολόγυμνα θερίζουν τα τριφύλια (βοτάνια της αγάπης).
Πέμπτη στροφή: Απλώνει το φως της σε όλο τον ουρανό και τον πλημμυρίζει με χρώματα και χαρούμενους ήχους εμφυσώντας ερωτική ορμή.
Έκτη στροφή: Η τρελή ροδιά κορυφώνοντας την αισθησιακή επενέργειά της στην ανοιξιάτικη και καλοκαιρινή φύση, εμποτίζει τα πάντα με ένα βαθύ αίσθημα ευφορίας, διαλύει τα μαύρα σκοτάδια της ζωής, μεταμορφώνοντάς τα με τη νιότη, τη δροσιά και το ερωτικό της σφρίγος.
Μεταφορές:
Κάποιες μεταφορές που συναντάμε στο ποίημα είναι οι εξής:
Από τις πρώτες ποιητικές συλλογές του, η ποίηση του Ελύτη εκπέμπει φως και αισιοδοξία.
Προσανατολισμοί (1940), Ήλιος ο Πρώτος (1943), Άσμα ηρωικό και πένθιμο για το χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας (1945), Έξι και μία τύψεις για τον ουρανό (1960), Το Φωτόδεντρο και η Δέκατη τέταρτη ομορφιά (1971), Ήλιος ο Ηλιάτορας (1971), Τα Ρω του Έρωτα (1972), Μαρία Νεφέλη (1978), Ο Μικρός Ναυτίλος (1985), Δυτικά της Λύπης (1995) κ.ά. Δημοσίευσε επίσης μελέτες και δοκίμια, όπως Ανοιχτά Χαρτιά (1974), Η μαγεία του Παπαδιαμάντη (1976), Εν λευκώ (1992) κ.ά.
Δειγματική διδασκαλία: 1ο ΓΕΛ Κορωπίου
Οδυσσέα Ελύτη «Η τρελή ροδιά», Αγάθη Γεωργιάδου Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων
Οδυσσέας Ελύτης ( )
Είναι το φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλη.
Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και καταγόταν από οικογένεια βιομηχάνων από τη Λέσβο. Το 1914 μετακόμισε με την οικογένειά του στην Αθήνα, όπου φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του.
Το 1935 συνδέθηκε στενά με τον Ανδρέα Εμπειρίκο και άρχισε να δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα στο περιοδικό Νέα Γράμματα.
Τοτε επιστρατεύτηκε με το βαθμό του ανθυπολοχαγού και πήγε στο μέτωπο της Αλβανίας.
Απόρροια της ψυχικής έντασης που του προκάλεσε η εμπειρία αυτή ήταν οι ποιητικές συνθέσεις Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας (1945) και Το Άξιον Εστί (1959), που του χάρισε το Α Κρατικό Βραβείο ποίησης (1960).
Από το 1948 ως το 1951 έζησε στην Ευρώπη, κυρίως στο Παρίσι, όπου γνωρίστηκε με σημαντικούς ποιητές και καλλιτέχνες (Μπρετόν, Ελυάρ, Πικάσσο, Καμύ κ.ά.).
Το 1979 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας της Σουηδικής Ακαδημίας.
Τα γνωρίσματα της ποίησής του
Από τις πρώτες ποιητικές συλλογές του, η ποίηση του Ελύτη εκπέμπει φως και αισιοδοξία.
Κάθε ποίημά του αποτελείται απο ηχηρές λέξεις και λυρικές εικόνες. Εντυπωσιάζουν οι πρωτότυπες μεταφορές του, η βαθιά αρμονία κι η αυστηρή σφιχτοδεμένη μορφή.
Με εφόδια από το ελληνικό παρελθόν τον Μακρυγιάννη και τον Παπαδιαμάντη και επηρεασμένος από τη λαϊκή παράδοση και την τέχνη του Θεόφιλου και του Π. Ζωγράφου, ο Ελύτης δημιούργησε μια ποίηση ξεχωριστή, δροσερή, εφηβική, ανανεωτική και δυναμική.
Οι στίχοι του αντανακλούν την ελληνική φύση, το Αιγαίο, τη μυθική και ιστορική ελληνική παράδοση, τη χαρά της ζωής και του έρωτα. Ο Ελύτης είναι ο ποιητής των αισθήσεων, του ήλιου, της θάλασσας, της λυρικής μαγείας
Οι σημαντικότερες ποιητικές συλλογές του
Προσανατολισμοί (1940), Ήλιος ο Πρώτος (1943), Άσμα ηρωικό και πένθιμο για το χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας (1945), Έξι και μία τύψεις για τον ουρανό (1960), Το Φωτόδεντρο και η Δέκατη τέταρτη ομορφιά (1971), Ήλιος ο Ηλιάτορας (1971), Τα Ρω του Έρωτα (1972), Μαρία Νεφέλη (1978), Ο Μικρός Ναυτίλος (1985), Δυτικά της Λύπης (1995) κ.ά. Δημοσίευσε επίσης μελέτες και δοκίμια, όπως Ανοιχτά Χαρτιά (1974), Η μαγεία του Παπαδιαμάντη (1976), Εν λευκώ (1992) κ.ά.
Υπερρεαλισμός
Λογοτεχνικό, καλλιτεχνικό και κοινωνικό-πολιτικό κίνημα που γεννήθηκε στη Γαλλία το 1924 με ιδρυτή τον Αντρέ Μπρετόν, που έγραψε και το μανιφέστο του.
Οι οπαδοί του, οι υπερρεαλιστές (ή σουρεαλιστές) ήταν επηρεασμένοι από την πολιτικο-κοινωνικο-οικονομική θεωρία του μαρξισμού και φιλοδοξούσαν να αλλάξουν τον κόσμο.
Με την επίδραση, επίσης, της ψυχανάλυσης του Φρόιντ επιχείρησαν να αναδείξουν τον κόσμο του ονείρου και να απελευθερώσουν τη φαντασία, χρησιμοποιώντας ως μέσα την ύπνωση και την αυτόματη γραφή, που άφηνε το μηχανισμό της τύχης να προσδιορίσει τη μορφή και το περιεχόμενο του λογοτεχνικού κειμένου.
Το ποίημα γραφόταν χωρίς προκαθορισμένο στόχο και χωρίς να υπακούει σε κανόνες της λογικής, με στόχο να αναδειχτεί ο κόσμος του υποσυνειδήτου, «οι σκοτεινοί θάλαμοι της ψυχής».
Η αυτόματη γραφή
Με την αυτόματη γραφή ο στόχος ήταν να γκρεμιστεί η ιδεολογία, η τάξη του λόγου και οι αξίες που βρίσκονταν στο υπόβαθρο της αστικής ποίησης και να αναδειχθούν οι πρωτογενείς δυνάμεις που κρύβει το ασυνείδητο.
Η αυτόματη γραφή έδωσε μια καινούρια πνοή στις λέξεις, τις άφησε να αποκτήσουν δική τους ζωή, ανεξάρτητη από τα πράγματα που εκφράζουν, να έλκονται από άλλες λέξεις, δημιουργώντας «μαγνητικά πεδία» και άπειρους συνδυασμούς (Αμπατζοπούλου).
Το αποτέλεσμά της είναι μια αλυσίδα ανόμοιων εικόνων που ξαφνιάζουν και αποκαλύπτουν την κρυμμένη πραγματικότητα.
Ο ελληνικός υπερρεαλισμός
Στην Ελλάδα ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού είναι ο Ανδρέας Εμπειρίκος ( ), που έκανε την πρώτη εμφάνισή του με τη συλλογή Υψικάμινος (1935). Με τη συλλογή του Νίκου Εγγονόπουλου ( ) Μην ομιλείτε εις τον Οδηγόν, που δημοσιεύτηκε το 1938, προκαλείται σημαντική αντίδραση στον υπερρεαλισμό.
Αντίθετα, έγινε δεκτή με ευμένεια η υπερρεαλιστική ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη Προσανατολισμοί (1940) καθώς και Ήλιος ο πρώτος (1943), με τις οποίες ο ποιητής είχε μυηθεί στο νέο επαναστατικό κίνημα.
Ωστόσο ο Οδυσσέας Ελύτης δεν θεωρείται γνήσιος υπερρεαλιστής, ούτε και ο ίδιος δεχόταν αυτό τον τίτλο, όπως φαίνεται από τα Ανοιχτά Χαρτιά.
Στις κατοπινές συνθέσεις του, ιδιαίτερα τις μεγάλες, υπάρχει αυστηρή δομή και πειθαρχημένος λόγος, που δεν αποτελούν γνωρίσματα του υπερρεαλισμού.
Η ποιητική συλλογή Προσανατολισμοί
Το ποίημα «Η τρελή ροδιά» προέρχεται από τη συλλογή Προσανατολισμοί και συγκεκριμένα από την τελευταία ενότητά της με τίτλο «Η θητεία του καλοκαιριού».
Με τη συλλογή αυτή ο Ελύτης «προσανατολίζεται» σταθερά προς μια ιδεατή ονειροποίηση του κόσμου, προς μια νέα αίσθηση της ελληνικής φύσης, προς την επανασύνδεση του εγώ με την οπτική πραγματικότητα, προς τη διατύπωση νέων δυνάμεων αισιοδοξίας και ζωής, προς τη συνείδηση και προς το υποσυνείδητο (Καραντώνης).
Το ποίημα αυτό θεωρείται το ωριμότερο της συλλογής Προσανατολισμοί. Όλο το ποίημα βασίζεται σ ένα λυρικό ερωτηματικό που επανέρχεται σε όλο το ποίημα σα μουσικό μοτίβο και δένει μεταξύ τους λαμπρές συστοιχίες εικόνων (Καραντώνης). Με το σύμβολο της ροδιάς ο ποιητής εκφράζει μέσα από μεθυστικές εικόνες που απεικονίζουν τη γέννηση μιας μέρας το πάθος του για την ομορφιά της ζωής και τον έρωτα.
Ο τίτλος:
Επικεντρώνεται στη ροδιά που αποτελεί σύμβολο της γονιμότητας και της εύθραυστης ομορφιάς.
Με το επίθετο «τρελή» η ροδιά προσωποποιείται σε κορίτσι κι απεικονίζεται συνειρμικά σε μια κατάσταση διαρκούς κίνησης, σαν να την τρελαίνει ο νοτιάς, και παρακάμπτοντας στην «τρέλα» της τη σύνεση που επιβάλλουν οι κοινωνικοί θεσμοί, εξακτινώνει τη ζωογόνο επιρροή της στον κόσμο (Vitti).
Ο υπότιτλος (το μότο):
Προδιαθέτει για την ευχάριστη διάθεση και το γρήγορο ρυθμό του ποιήματος. «Με μια ανάσα» ο ποιητής εκφράζει την ύψιστη κατάφασή του προς τη ζωή και τη φύση.
Η δομή:
Το ποίημα έχει σφιχτοδεμένη δομή: αποτελείται από έξι στροφές Χ έξι στίχους (σύνολο 36).
Οι στροφές δένονται μεταξύ τους με τον στίχομοτίβο «πέστε μου είναι η τρελή ροδιά» που επαναλαμβάνεται έντεκα φορές (στ. 2, 4, 9, 11-12, 15, 17, 19, 23, 26, 29, 35-36).
Ο ποιητής με τη ρητορική ερώτησή του (το πρωινό ερωτηματικό) απευθύνεται απρόσωπα σε όλους όσους τον ακούν ζητώντας τη συγκατάθεσή τους.
Ο ποιητικός λόγος:
Είναι χειμαρρώδης, ένα λυρικό παραλήρημα, μια ροή παραστάσεων και εικόνων.
Ο συμβολισμός: Μέσα από μια σειρά μετωνυμίες («καρποφόρο γέλιο», «ξεθηλυκώνει τα μεταξωτά» κ.ά.), στις οποίες εναλλάσσονται οι φυσικές και ανθρώπινες ιδιότητες, δημιουργεί ο ποιητής
μια γόνιμη αμφισημία:
την κόρη/ροδιά, στην οποία έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες, όπως ότι συμβολίζει την ποίηση (ποιητική ευεξία) που μεταμορφώνει τον κόσμο, «το μυστικό ρεύμα της ζωής» που καρπίζει κι ανανεώνει τα πάντα, την ψυχική μέθη του ποιητή μπροστά στο πανόραμα ενός ονειρικού κόσμου, μια αναδίπλωση στον κόσμο των αισθήσεων και τον κόσμο μέσα μας κτλ..
Η εικονοποιία:
Στην πρώτη στροφή απεικονίζεται ένα καλοκαιρινό αιγαιοπελαγίτικο τοπίο που μόλις αντικρίζει το φως μιας καινούριας μέρας.
Η προσωποποιημένη ροδιά, με την κάτασπρη φυλλωσιά της και το ρόδινο χρώμα του καρπού της συνδυάζεται στη φαντασία του ποιητή με τα ρόδινα χρώματα της αυγής.
Η τρελή ροδιά που τη φυσάει ο άνεμος σκορπίζει σε όλη τη φύση ευφρόσυνη πρωινή διάθεση.
Στη δεύτερη στροφή
Μαζί με τη μέρα, ξυπνούν και οι κάμποι, ενώ τα κορίτσια κοιμούνται κι ονειρεύονται πως ολόγυμνα θερίζουν τα τριφύλια (βοτάνια της αγάπης).
Κι η τρελή ροδιά, που εκπροσωπεί εδώ την ερωτική διάθεση, γεμίζει τα πανέρια τους με φώς και μεταμορφώνει τα ονόματά τους σε κελαηδισμούς, αντιμάχεται τη «συννεφιά» της ζωής και του κόσμου με τον αισθησιασμό της.
Στην τρίτη στροφή
Η τρελή ροδιά «καλπάζοντας» ξέφρενα γεμίζει με ελπίδα και αισιοδοξία την όμορφη μέρα που ξημερώνει, καθώς ο ήλιος ετοιμάζεται να ανατείλει δημιουργώντας στον ορίζοντα χιλιάδες ιριδισμούς.
Η τρελή ροδιά επενεργεί στην «εγκυμονούσα» θάλασσα και στα καράβια που φεύγουν για μακρινές ακρογιαλιές, χαιρετώντας τα από μακριά, ανάβοντας «φωτιά» στο βάθος του ορίζοντα.
Απλώνει το φως της σε όλο τον ουρανό και τον πλημμυρίζει με χρώματα και χαρούμενους ήχους εμφυσώντας ερωτική ορμή.
Στην έκτη στροφή
Η τρελή ροδιά κορυφώνοντας την αισθησιακή επενέργειά της στην ανοιξιάτικη και καλοκαιρινή φύση, εμποτίζει τα πάντα με ένα βαθύ αίσθημα ευφορίας, διαλύει τα μαύρα σκοτάδια της ζωής, μεταμορφώνοντάς τα με τη νιότη, τη δροσιά και το ερωτικό της σφρίγος.
Η φύση και ο Ελύτης
Η ελληνική φύση είναι οργανικό στοιχείο στην ποίηση του Ελύτη, ύπαρξη οντολογική (Καραντώνης).
Αποτελεί ένα σύνολο φαινόμενων που έχουν ως χαρακτηριστικό γνώρισμά τους την αέναη κίνηση.
Τα φυσικά στοιχεία έχουν ανθρώπινες ιδιότητες, συμπλέκονται με τους ανθρώπους.
Παρατηρούμε ότι ο Ελύτης αντλεί από τον υπερρεαλισμό τη μαγεία των λέξεων, τη μεταφορική χρήση τους και την άλογη σύνδεσή τους, την έμφαση στις αισθήσεις.
Από μορφική άποψη δανείζεται την αστιξία:
είναι χαρακτηριστικό ότι στο ποίημα χρησιμοποιείται μόνο το ερωτηματικό, που προαναγγέλλεται άλλωστε στον υπότιτλο.
Τι δεν οφείλει στον υπερρεαλισμό: τη λογική συγκρότηση, τη σφιχτοδεμένη αρμονική μορφή. Τα υπερρεαλιστικά στοιχεία του ποιήματος
Οι επιδράσεις και ο στόχος Νεότεροι μελετητές έχουν επισημάνει την επίδραση που άσκησε στον Ελύτη την εποχή αυτή
ο θαυμαστός κόσμος του Disney, ο παραμυθένιος, ονειρικός κόσμος της φαντασίας, της παιδικής αφέλειας και των προσωποποιημένων δέντρων.
Η εμψύχωση (εξανθρωπισμός) του φυσικού κόσμου και η ανασύνθεση μιας αισιόδοξης όψης της πραγματικότητας αποτελούν βασικά στοιχεία στο ποίημα.
«Στόχος είναι η συμφιλίωση του ανθρώπου με τη φύση, η επιστροφή σε μια θετική αντιμετώπιση των πραγμάτων με πρότυπο την αθώα εμπιστοσύνη με την οποία τα παιδιά προσεγγίζουν τα φυσικά στοιχεία και τα φαινόμενα της ζωής» (Κουτριάνου).
ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Να αναζητήσετε ποιήματα που έχουν ως θέμα τους ένα δέντρο ή λουλούδι,
π.χ. Λ. Μαβίλη «Η ελιά», Γ. Βιζυηνού, «Η ανεμώνη», Κ. Παλαμά, «Ρόδου μοσκοβόλημα», «Η φοινικιά», Τ. Άγρα, «Πανσέδες», Ν. Βρεττάκου, «Η αμυγδαλιά», Μ. Σαχτούρη, «Πορτοκαλιά», Χρ. Λάσκαρη, «Το κυπαρίσσι και η τριανταφυλλιά» κ.ά.,
να τα διαβάσετε και να συζητήσετε με τους συμμαθητές σας τον τρόπο με τον οποίο εμπνέουν τους ποιητές.
Με δεδομένο ότι το θέμα αυτό σπανίζει στη μεταπολεμική ποίηση, να προσπαθήσετε να δώσετε κάποια εξήγηση.
Οδυσσέα Ελύτη: Η Πορτοκαλένια
Ποιες θεματικές και μορφικές αντιστοιχίες μπορείτε να επισημάνετε με την «Τρελή ροδιά»:
Τόσο πολύ τη μέθυσε ο χυμός του ήλιου Που έγειρε το κεφάλι της και δέχτηκε να γίνει, Σιγά-σιγά: η μικρή Πορτοκαλένια!
Έτσι καθώς γλαυκόλαμψαν οι εφτά ουρανοί, Ετσι καθώς αγγίξαν μια φωτιά τα κρύσταλλα, Ετσι καθώς αστράψανε χελιδονοουρές, Σάστισαν πάνω οι άγγελοι και κάτω οι κοπελιές, Σάστισαν πάνω οι πελαργοί και κάτω τα παγόνια, Κι όλα μαζί συνάχτηκαν κι όλα μαζί την είδαν, Κι όλα μαζί τη φώναξαν: Πορτοκαλένια! Μεθάει το κλήμα κι ο σκορπιός, μεθάει ο κόσμος όλος, Ομως της μέρας η κεντιά τον πόνο δεν αφήνει. Τη λέει ο νάνος ερωδιός μέσα στα σκουληκάκια, Τη λέει ο χτύπος του νερού μες στις χρυσοστιγμές, Τη λέει κ' η δρόσο στου καλού βοριά το απανωχείλι: Σήκω μικρή, μικρή, μικρή Πορτοκαλένια! Όπως σε ξέρει το φιλί κανένας δεν σε ξέρει. Μήτε σε ξέρει ο γελαστός Θεός, Που με το χέρι του ανοιχτό στη φλογερή αντηλιά Γυμνή σε δείχνει στους τριανταδυό του ανέμους! (Ήλιος ο Πρώτος)
Οδυσσέας Ελύτης: Η τρελή ροδιά
http://www.odyssey.com.cy/main/default.aspx?
tabID=145&itemID=1326&mid=1084http://latistor.blogspot.gr/2016/03/blog-post_2.html
http://www.netschoolbook.gr/b1-log-elytis.html
http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/6543?locale=el
http://afterschoolbar.blogspot.gr/2013/03/blog-post_6.html
σφυρίζοντας σε θολωτές καμάρες, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που σκιρτάει στο φως σκορπίζοντας το καρποφόρο γέλιο της
με ανέμου πείσματα και ψιθυρίσματα, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που σπαρταράει με φυλλωσιές νιογέννητες τον όρθρο
ανοίγοντας όλα τα χρώματα ψηλά με ρίγος θριάμβου;
Η ΡΟΔΙΑ { ..είναι η τρελή ροδιά που μάχεται τη συννεφιά του κόσμου;..}
 |
Μπορείτε να τα φάτε φρέσκα, για ένα νόστιμο σνακ ή επιδόρπιο ή να χρησιμοποιήσετε τους σπόρους τους σε σαλάτες.Επίσης, πίνετε χυμό ροδιού για ένα δροσιστικό ποτό που καταπολεμά το σάκχαρο, είτε περιχύστε με αυτόν τις σαλάτες σας ή και τα smoothies.
Το ρόδι στην Ινδική Αγιουρβέδα
 |
| Ροδιά, Πίνακας του Γιάννη Κόττη ΛΙΚΕΡ ΡΟΔΙ  http://pnoestexnis.blogspot.gr/ 800- 800 ml τσίπουρο 1 πολύ μικρό ξυλάκι κανέλας (προαιρετικά) Πώς το κάνουμε: Βάζουμε τους σπόρους του ροδιού, τη ζάχαρη και το ξυλάκι κανέλας σε βάζο με καλό κλείσιμο και το αφήνουμε περίπου 1 μήνα σε ζεστό μέρος (μέσα στο σπίτι κοντά σε θέρμανση, ή έξω στον ήλιο). Τις πρώτες μέρες όταν αρχίσει να συσσωρεύεται υγρό κουνάμε το βάζο 1-2 φορές την ημέρα, μέχρι να διαλυθεί η ζάχαρη. Μετά τον 1 μήνα το φιλτράρουμε και το βάζουμε σε καθαρό σκεύος όπου προσθέτουμε και το τσίπουρο. Ανακατεύουμε και τ' αφήνουμε άλλη 1 βδομάδα να ωριμάσει η γεύση του πριν το σερβίρουμε.http://www.sintagespareas.gr/ Σπιτικό γλυκό του κουταλιού ρόδι Υλικά 200γρ σποράκια από ρόδι 1 ποτήρι του νερού ζάχαρη 1 ποτήρι νερό Χυμό από ½ λεμόνι 1 ξυλαράκι κανέλλας Εκτέλεση Σε μια κατσαρόλα βάζουμε τους σπόρους από το ρόδι, τη ζάχαρη και το νερό και βράζουμε για περίπου 15 λεπτά. Στη συνέχεια προσθέτουμε την κανέλλα και το λεμόνι και βράζουμε για άλλα 10 λεπτά ή μέχρι να πήξει το σιρόπι. Αποσύρουμε από τη φωτιά, αφαιρούμε την κανέλα και αφού κρυώσει, φυλάσσουμε το γλυκό μας σε γυάλινα βάζα.http://www.neadiatrofis.gr/  |
 |
| KARLA GUDEON. Tree of Life ... |
*Στην Αρχαία Ελλάδα, το ρόδι συμβόλιζε τη ζωή και την αναγέννηση.
*Στην Περσική μυθολογια, ο Isfander τρώει ένα ρόδι και γίνεται ανίκητος.
*Στη βουδιστική παράδοση, τα ρόδια είναι ένα απο τα τρία ιερά φρούτα.
*Σύμφωνα με τα ισλαμικά κείμενα, ο παράδεισος που περιγράφεται στο Κοράνι, περιλαμβάνει 4 κήπους με πηγές, σκιές και φρούτα, ένα από τα οποία είναι το ρόδι.
*Το σπάσιμο του ροδιού στους γάμους και την Πρωτοχρονιά συμβολίζει την καλή τύχη (και τη γονιμότητα). http://www.e-rodi.gr/
Το ρόδι: το σπάσιμο του, το σύμβολό του, η σημασία του
 |
| Τριανταφυλλίδης Θεόφραστος Το ρόδι |
 |
| Dmitriew George - 'Pomegranates' |
 |
| Pomegranates and Jade by Beverly Theriault |
 |
| .Δημήτρης Μοράρος Ρόδι με φυλλαράκια http://moraros.gr/ |
τετράγυος· περὶ δ᾽ ἕρκος ἐλήλαται ἀμφοτέρωθεν.
ἔνθα δὲ δένδρεα μακρὰ πεφύκασι τηλεθόωντα,
ὄγχναι καὶ ῥοιαὶ καὶ μηλέαι ἀγλαόκαρποι
συκέαι τε γλυκεραὶ καὶ ἐλαῖαι τηλεθόωσαι.
τάων οὔ ποτε καρπὸς ἀπόλλυται οὐδ᾽ ἀπολείπει
χείματος οὐδὲ θέρευς, ἐπετήσιος· ἀλλὰ μάλ᾽ αἰεὶ
Παρόξω απ΄ την αυλή, σιμά στη θύρα, έχει περβόλι,
τεσσάρω ζευγαριών παντού καλοφραγμένο γύρω
που δέντρα πλήθος φαίνουνται αψηλά και φουντωμένα·
εκεί απιδιές, ροδιές, μηλιές με τα λαμπρά τα μήλα,
συκιές γλυκόκαρπες κι ελιές γερές και φουντωμένες.
Δε λείπει ολοχρονίς καρπός, χειμώνα καλοκαίρι·
τι άλλα τ΄ αγέρι το γλυκό γεννάει κι άλλα ωριμάζει.
 |
| IGLI JORGO, Pomegranate http://imargallery.gr/ |
σφυρίζοντας σε θολωτές καμάρες, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που σκιρτάει στο φως σκορπίζοντας το καρποφόρο γέλιο της
με ανέμου πείσματα και ψιθυρίσματα, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που σπαρταράει με φυλλωσιές νιογέννητες τον όρθρο
ανοίγοντας όλα τα χρώματα ψηλά με ρίγος θριάμβου;
θερίζουνε με τα ξανθά τους χέρια τα τριφύλλια
γυρίζοντας τα πέρατα των ύπνων τους, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που βάζει ανύποπτη μες τα χλωρά πανέρια τους τα φώτα
που ξεχειλίζει από κελαηδισμούς τα ονοματά τους - πέστε μου
είναι η τρελή ροδιά που μάχεται τη συνεφιά του κόσμου;
ζώνοντας τον αιώνιο ήλιο με χιλιάδες πρίσματα
εκτυφλωτικά, πέστε μου, είναι η τρελή ροδιά
που αρπάει μια χαίτη μ' εκατό βιτσιές στο τρέξιμο της
ποτέ θλιμένη και ποτέ γκρινιάρα - πέστε μου, είναι η τρελή ροδιά
που ξεφωνίζει την καινούργια ελπίδα που ανατέλλει;
τινάζοντας ένα μαντήλι φύλλα από δροσερή φωτιά,
μια θάλασσα ετοιμόγεννη με χίλια δυο καράβια,
με κύματα που χίλιες δυο φορές κινάν και πάνε
σ' αμύριστες ακρογιαλιές - πέστε μου, είναι η τρελή ροδιά
που τρίζει τάρμενα ψηλά στο διάφανο αιθέρα;
αγέρωχο, γεμάτο κίνδυνο, πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που σπάει με φως καταμεσίς του κόσμου τις κακοκαιριές του δαίμονα
που πέρα ως πέρα την κροκάτη απλώνει τραχηλιά της μέρας
την πολυκεντημένη από σπαρτά τραγούδια - πέστε μου είναι η τρελή ροδιά
που βιαστικά ξεθηλυκώνει τα μεταξωτά της μέρας;
πέστε μου, αυτή που παίζει, αυτή που οργίζεται, αυτή που ξελογιάζει,
τινάζοντας απ' τη φοβέρα τα κακά μαύρα σκοτάδια της,
ξεχύνοντας στους κόρφους του ήλιου τα μεθυστικά πουλιά,
πέστε μου, αυτή που ανοίγει τα φτερά στο στήθος των πραγμάτων,
στο στήθος των βαθιών ονείρων μας, είναι η τρελή ροδιά;
Διαβάζω μέσα στο νερό
το άλφα το βήτα και το ρω
Τα δυο γυμνά σου πόδια
τους κήπους με τα ρόδια
 |
| Πίνακας - Elizabeth Fraser |
το ρόδι που έσπασε ήταν
γεμάτο αστέρια."
 |
| .Καίτη Βαρδάκη Ρόδια http://kaitivardaki.blogspot.gr/ |
της γης, φτωχή καρδιά μου! Να, τα βόδια
γυρνούν το δειλινό κι αντάμα εισόδια
τελούν αρνιά, βουκόλοι, ορνίθια, γίδια,
ξωμάχοι. Κ’ οι κοπέλες προς την ίδια
πηγή πάντα τραβούν κ’ οι νύφες ρόδια
σπούν στην αυλή τους, βάσανα και ξόδια
να διώξουνε κ’ οι γέροι, αποτρυγίδια
μασσώντας της ζωής, πέφτουν στον Αδη.
Πηδάει καυτός ο Υμέναιος από στόμα
σε στόμα και ρόδα κεντάει στο φάδι
του τίποτα κι ανθεί βαθιά το χώμα
σα νιόνυφης κορμί. Μην κλαίς, καρδιά μου,
τη λαμπάδα ψηλά κράτα του γάμου! http://www.patris.gr/
 |
| .Μαρία Κτιστοπούλου Ροδιά http://www.askart.com/ |
[Σα ρόδια σκάζουν τα μάτια...]
Σα ρόδια
σκάζουν τα μάτια
κι από μέσα αναδύονται
πουλιά,
φτερά και ερείπια∙
ένα φεγγάρι κόκκινο,
χωρίς σημαία,
πέρασμα σκοτεινό
στο ασάλευτο κύμα
 |
| John Singer Sargent Pomegranates |
πόχει την τύχην αδερφή και την καρδιά του πλούτος!
- Βάνω το πόδι το δεξί κι όλα δεξά να πάνε!
- Σπάσε το ρόδι τ’ άλικο στη μαλλιαρή την πέτρα,
πιές απ’ τ’ αμίλητο νερό της κρυσταλλένιας βρύσης,
σκόρπα τα φύλλα της ελιάς, πες της καρδιάς τραγούδια!
ξόρκι τ’ αμίλητο νερό ναν’ στο κακό το μάτι,
και σαν το ρόδι μ’ αγαθά το σπίτι να γιομίσει!
 |
| Karen Werner Pottery And Poms |
με τον καιρό του πέρασε από πάνω μου
και μ’ έσπασε σαν τα χαλίκια του ροδιού
σε αμέτρητες αθόρυβες εκρήξεις
ως να με φέρει στα επίπεδα μέτρα του.
Αιμορραγώ από υποχρέωση και συνήθεια
μα ειν’ η υποχρέωση ανάγκη κι άρα φύση
κι είναι η συνήθεια φύση δεύτερη
Άλλο δεν ξέρω πια παρά να σπάω
αλίμονο, σαν τα χαλίκια του ροδιού
Κι εσύ; Εσύ που μου ευχήθηκες
μια ρόδινη ζωή,
διακρίνεις άραγε
ποιο κόκκινο με πνίγει;
τις νύχτες
όταν βρέχη
με τους μαστούς τους καταργούν τη μοναξιά μας
μεσ’ τα μαλλιά μας εισχωρούν βαθειά
και τα κοσμούνε
τα πάρκα τους
ζουν μόνο μέσα στην καρδιά μας
είν’ τα φτερά τους
τα φτερά αγγέλων
τ’ αγάλματά τους είναι το κορμί μας
οι ωραίες δεντροστοιχίες είν’ αυτές οι ίδιες
ορθές στην άκρια των ελαφρών ποδιών
τους
μας πλησιάζουν
κι είναι σαν μας φιλούν
στα μάτια
κύκνοι
 |
| Δ.Βλάχος Τρία Ρόδια |
 |
| Γύζης Νικ. "Ρόδια-αυγά πασχαλινά" |
Μουσική: -Γιώργος Ανδρέου
Ελένη Τσαλιγοπούλου
Μέσα στο ρόδι είναι μια λέξη κι όποιος τη βρει
δικό του θα `χει ό,τι ποθήσει πάνω στη γη.
Μέρα και νύχτα, αιώνες τώρα του κόσμου οι σοφοί,
ψάχνουν ρωτάνε μήπως και βρούνε τη λέξη αυτή.
Κάποιος τους είπε στη Μαύρη Θάλασσα μαύρη ροδιά,
κάνει τα ρόδια της κόκκινα τόσο, σαν τη φωτιά.
Καράβι φτιάχνουνε, μαύρο καράβι, μαύρο πανί,
φίδια τα ρόδια της, φίδι στη ρίζα της, φίδι κι αυτή.
Κρυφά απ’ όλους το ρόδι έχει ένα παιδί,
το `χει στα χέρια του μαζί με τόξο και το κρατεί.
 |
| ΡΕΤΖΑΣ " ΡΟΔΙΑ" |
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης,
Στίχοι: Πάνος Κοκκινόπουλος
σαν τρεμοπαίζει η Πούλια
θα μαραθούν τα γιασεμιά
θα μαραθούν τα γιούλια.
γερμένη στο περβάζι
και θα θωρείς τη χρυσαυγή
τα πέπλα της ν’ αλλάζει.
στολίδι της αυλής μου
ανάπαυση της προσμονής
νεράκι της πληγής μου.
μ’ εμέ να σμίξεις πάλι
και δυo κρινάκια τ’ Απριλιού
να βάλεις στ’ ανθογυάλι.
σ’ ανύψωσα ως τ’ αστέρια
και σμάρια να φτερούγισαν
στα στήθια περιστέρια.
με της φυγής τον πόνο
κι από τα τότε καρτερώ
το γυρισμό σου μόνο.
στολίδι της αυλής μου
ανάπαυση της προσμονής
νεράκι της πληγής μου.
μ’ εμέ να σμίξεις πάλι
και δυo κρινάκια τ’ Απριλιού
να βάλεις στ’ ανθογυάλι.
 |
| Πίνακας - Γαλιώτος Ανδρέας |
Δημοτικό τραγούδι -
Τώρα είναι Μάης-ροδιά
http://www.e-rodi.gr/
http://www.sintagespareas.gr/
http://www.neadiatrofis.gr/
Η τρελή ροδιά - Οδυσσέας Ελύτης
Σημειώσεις για μια ομιλία με παιδιά
Εισαγωγικό σημείωμα
Όπως δηλώνεται και από τον τίτλο του, το Κείμενο 1 είναι απόσπασμα από τις σημειώσεις του Γ. Σεφέρη για την ομιλία που εκφώνησε στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας στις 10 Ιουνίου 1941.
Κείμενο
…ΚΑΙ ΞΑΦΝΙΚΑ έγινε κάτι ασυνήθιστο για μένα. Από την ανοιχτή πόρτα του μεγάλου γραφείου του Γυμνασιάρχη σας, είδα να περνά ορμητικά και να ξεχύνεται προς τα έξω ένας χείμαρρος παιδιά – με τα βιβλία και τους χαρτοφύλακες, με το κέφι, με τη χαρά, με τη ζωντάνια. Ο ποιητής, συλλογίστηκα, όταν ξεκινά για να γράψει ένα ποίημα, είναι σαν μαθητής που αφήνει την τάξη για να βγει στον δρόμο, και κοιτάζει τα δέντρα, τον ήλιο, τα πουλιά, τη θάλασσα, σα να είχαν βγει την ώρα εκείνη από τα χέρια του δημιουργού. Και ένιωσα μια μεγάλη φιλία για σας. Κι αυτός ο δρόμος της φιλίας που μου ανοίξατε, μ’ έφερε να συλλογιστώ δύο από τους καλύτερους φίλους μου –δυο νέους που αγάπησαν τα γράμματα με πάθος κι έγραψαν ποιήματα, δυο συντρόφους, που δεν ξέρω, τούτη τη στιγμή, αν ζουν ή αν έδωσαν κι αυτοί τη ζωή τους, όπως οι χιλιάδες Έλληνες που έπεσαν πολεμώντας για τη λευτεριά και για ό,τι έχουμε μέσα μας που ν’ αξίζει.
Συλλογίστηκα πως θα μπορούσα ίσως να κουβεντιάσω μαζί σας γι’ αυτούς τους δύο φίλους.
Ο ένας, ο Δημήτρης Ι. Αντωνίου […]. Ο άλλος, ο Οδυσσέας Ελύτης […]
Σας διάβασα την «Τρελή Ροδιά», γιατί είναι ένα από τα χαρακτηριστικά ποιήματα του Ελύτη και η καλύτερη εισαγωγή στο έργο του για όποιον το πρωτογνωρίζει. Γιατί η ποίηση του Ελύτη, όπως και η ποίηση του Αντωνίου και λίγων άλλων της ίδιας ποιητικής γενιάς, προκάλεσε κάμποσες συζητήσεις, εδώ και μερικά χρόνια, για την ποιητική έκφραση και για το δικαίωμα που έχει ο ποιητής να καταργεί τον λογικό ειρμό στα ποιήματά του. Θα ήταν άσκοπο, μάταιο και κουραστικό να σας αναπτύξω τώρα αυτό το θέμα, που είναι, σαν τη γλώσσα του Αισώπου, το πιο θαυμάσιο και πιο ελεεινό θέμα της κριτικής της εποχής μας, ανάλογα με τους ανθρώπους που το χειρίζουνται. Το μόνο που θα μπορούσα να σας πω είναι ότι η λογική της ποίησης δεν είναι ποτέ η λογική των μαθηματικών, ή, αν θέλετε, ο ειρμός της ποίησης δεν είναι ποτέ ο λογικός ειρμός που χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε ν’ αποδείξουμε ένα θεώρημα της γεωμετρίας. Η γεωμετρία λέει λ.χ.: ο συντομότερος δρόμος ανάμεσα στα δυο σημεία είναι η ευθεία. Και έχει απολύτως δίκιο. Μάλιστα θα πούμε ότι πολλές φορές, αν δεν προσέξουμε τους κανόνες της επιστήμης, μπορούμε να πάθουμε πολλά δυσάρεστα πράγματα, να χάσουμε ίσως και τη ζωή μας. Αλλά οι κανόνες αυτοί δεν εφαρμόζονται στην τέχνη. Η τέχνη έχει μια δικιά της λογική. Και τη μαθαίνουμε τη λογική αυτή, με μια μεγάλη άσκηση, από τα ίδια έργα τέχνης. Στην τέχνη δε γυρεύουμε ποτέ τον συντομότερο δρόμο ανάμεσα σε δυο σημεία. Κάποτε γυρεύουμε τον μακρύτερο. Αλλά ο ποιητής επιτυχαίνει όταν πάρει τον πραγματικό δρόμο. Και τον πραγματικό αυτό δρόμο δεν υπάρχει τίποτε που να τον προσδιορίζει από τα πριν. Καταλαβαίνουμε πως είναι ο σωστός και ο πραγματικός, όταν το έργο έχει πια τελειώσει. Έτσι, δεν μπορώ να σας εξηγήσω γιατί λέει ο Ελύτης:
Όλα τα κυπαρίσσια δείχνουνε μεσάνυχτα
Όλα τα δάχτυλα
Σιωπή
Επιτρέπεται ή όχι στον ποιητή να μεταχειριστεί τέτοιες εκφράσεις και πώς είναι δυνατό να δείχνουμε μεσάνυχτα τα κυπαρίσσια αφού δεν είναι ρολόγια ; Το μόνο που θα μπορούσα να σας πω είναι ότι έχουμε εδώ μια ωραία εικόνα της νυχτερινής σιγής. Ας ξαναδούμε την «Τρελή ροδιά»:
…αυτή που ανοίγει τα φτερά στο στήθος των πραγμάτων
Στο στήθος των βαθιών ονείρων μας…
Αυτό προσπαθεί να κάνει η ποίηση του Ελύτη : ανοίγει τα φτερά στο στήθος των πραγμάτων, στο στήθος των βαθιών ονείρων μας. […] Κι εδώ, πάνω στις σχέσεις της τέχνης και του ονείρου, θα είχαμε να πούμε πολλά. Δεν έχουμε όμως τώρα τον καιρό. Σας υπόσχομαι να ξαναμιλήσουμε, αν κάποτε βρεθώ ανάμεσα σας. Για την ώρα, θα σας αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα που μπορεί ίσως να σας φωτίσει. Όλοι σας είδατε, πιστεύω, τα θαυμάσια μικρά φιλμ τα λεγόμενα Μίκυ Μάους. Και εκεί οι φυσικοί νόμοι έχουν καταργηθεί. Αλλά τούτο δεν εμποδίζει να διασκεδάζετε όσο παίρνει μ’ αυτά τα χαριτωμένα έργα. Οι παραλογισμοί τους δεν σας ενοχλούν. Έτσι δεν πρέπει να σας ενοχλούν οι λεγόμενοι παραλογισμοί της ποίησης. Το μόνο που πρέπει να σας ενοχλεί είναι η κακή τέχνη.
Γιώργος Σεφέρης, Δοκιμές, τόμος Α΄ Ίκαρος, 2013
Κείμενο ΙΙ
Τά Ἀντικλείδια
Εισαγωγικό σημείωμα
Ο Γιώργης Παυλόπουλος (1924-2008) ήταν Έλληνας ποιητής της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς.
Ἡ Ποίηση εἶναι μιά πόρτα ἀνοιχτή.
Πολλοί κοιτάζουν μέσα χωρίς νά βλέπουν
τίποτα καί προσπερνοῦνε. Ὅμως μερικοί
κάτι βλέπουν, τό μάτι τους ἁρπάζει κάτι
καί μαγεμένοι πηγαίνουνε νά μποῦν.
Ἡ πόρτα τότε κλείνει. Χτυπᾶνε μά κανείς
δέν τούς ἀνοίγει. Ψάχνουνε γιά τό κλειδί.
Κανείς δέν ξέρει ποιός τό ἔχει. Ἀκόμη
καί τή ζωή τους κάποτε χαλᾶνε μάταια
γυρεύοντας τό μυστικό νά τήν ἀνοίξουν.
Φτιάχνουν ἀντικλείδια. Προσπαθοῦν.
Ἡ πόρτα δέν ἀνοίγει πιά. Δέν ἄνοιξε ποτέ
γιά ὅσους μπόρεσαν νά ἰδοῦν στό βάθος.
Ἴσως τά ποιήματα πού γράφτηκαν
ἀπό τότε πού ὑπάρχει ὁ κόσμος
εἶναι μιά ἀτέλειωτη ἀρμαθιά ἀντικλείδια
γιά ν’ ἀνοίξουμε τήν πόρτα τῆς Ποίησης.
Μά ἡ Ποίηση εἶναι μιά πόρτα ἀνοιχτή.
Παρατηρήσεις
Θέμα Α
Α1. Να αποδώσετε περιληπτικά (60-70 λέξεις) τις σκέψεις του Γ. Σεφέρη για τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να κατανοήσουμε/προσεγγίσουμε και να βιώσουμε την ποίηση.
Μονάδες 15
Θέμα Β
Β1. Να γράψετε δίπλα από κάθε γράμμα τη λέξη Σωστό ή Λάθος, ανάλογα με το αν νομίζετε ότι η πρόταση αποδίδει ορθά το νόημα του Κειμένου 1. Στη συνέχεια να τεκμηριώσετε την απάντησή σας, παραθέτοντας τα αντίστοιχα χωρία από το κείμενο.
α. Μπορούμε να προσεγγίσουμε την τέχνη με τη λογική.
β. Στην τέχνη πρέπει να εφαρμόζονται συγκεκριμένοι κανόνες.
γ. Ο Γ. Σεφέρης επικρίνει τους δύο ποιητές-φίλους του για την κατάργηση του λογικού ειρμού στα ποιήματά τους.
δ. Διαβάζοντας ένα ποίημα κατανοούμε εξαρχής τι θέλει να δηλώσει.
ε. Ο ομιλητής εκφράζει τη φιλική διάθεσή του προς τα παιδιά.
Μονάδες 15
Β2. α. Στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 1 γίνεται ευρεία χρήση του μακροπερίοδου λόγου. Να επιβεβαιώσετε την παρατήρηση αυτή με ένα παράδειγμα και να δικαιολογήσετε την επιλογή αυτή του συντάκτη λαμβάνοντας υπόψη το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται και το είδος του συγκεκριμένου κειμένου.
Μονάδες 5
β. Δεδομένου ότι σκοπός του ομιλητή είναι να επικοινωνήσει αποτελεσματικά με το κοινό του, ώστε αυτό να κατανοήσει την έννοια της ποίησης, να καταγράψετε τρεις γλωσσικές επιλογές με τις οποίες φαίνεται ότι επιχειρεί να επιτύχει τον σκοπό του.
Μονάδες 5
Β3α. Ο τίτλος του Κειμένου 1 είναι κυριολεκτικός και ανταποκρίνεται με σαφήνεια στο περιεχόμενο της ομιλίας. Να γράψετε δύο άλλους τίτλους χρησιμοποιώντας μία ερωτηματική και μία επιφωνηματική πρόταση. Ποιο θα είναι το επικοινωνιακό τους αποτέλεσμα;
Μονάδες 7
β. Στην ομιλία του προς τους μαθητές ο Γ. Σεφέρης αξιοποιεί αναλογίες. Να εντοπίσετε δύο σχετικά αποσπάσματα και να εξηγήσετε τι εξυπηρετεί αυτή η επιλογή σε κάθε περίπτωση.
Μονάδες 8
Θέμα Γ
Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος; Αξιοποιώντας τους κειμενικούς δείκτες (αλληγορική αφήγηση, σύμβολα, εικόνες, σχήματα λόγου) ποια ερωτήματα σας γεννιούνται από την ανάγνωσή του;
Εσείς ποια πιστεύετε ότι είναι τα οφέλη ενός νέου από την τέχνη της ποίησης; (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
Θέμα Δ
Διαβάζετε στην τάξη σας την ομιλία του Γ. Σεφέρη και συζητάτε για τη θέση της λογοτεχνίας στο σημερινό σχολείο. Με αφορμή τις τρέχουσες εξελίξεις και αλλαγές στο μάθημα των Νέων Ελληνικών καλείστε να συντάξετε ένα κείμενο 300-400 λέξεων στο οποίο να αναφερθείτε στην αξία της διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο σχολείο και να διατυπώσετε προτάσεις, ώστε το μάθημα της λογοτεχνίας να γίνει πιο ενδιαφέρον κι αποδοτικό. Το κείμενό σας θα εκφωνήσετε σε σχετική εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης.
Μονάδες 30
Για να δείτε τις ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:
Ενδεικτικές Απαντήσεις Κριτηρίου
Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Γεωργίας Μωραΐτη, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Όταν ο Ελύτης βγάζει το 1972 την ποιητική συλλογή του «Τα Ρω του Έρωτα», σίγουρα
υπήρξε μια ομάδα κριτικών που παραξενεύτηκε. Ακόμη και σήμερα, κάποιος που μελε
τά το ποιητικό έργο του Ελύτη, δεν μπορεί παρά να νιώσει έκπληξη με την αλλαγή του
πνεύματος στην συγκεκριμένη συλλογή. Στόχος αυτού του δοκιμίου είναι να σκιαγραφή
σει την συλλογή καθώς και να ερμηνεύσει την νέα οπτική που προτείνει.
Όταν μιλάμε για το έργο του Ελύτη μας έρχονται στο μυαλό κυρίως τα ποιήματα που δι
δάσκονται στα σχολεία, δηλαδή εκείνα που προτείνονται από την ισχύουσα φιλολογική
τάση. Το ευρύτερα γνωστό του έργο, «Το Άξιον Εστί», το οποίο μελοποιήθηκε από τον
Μίκη Θεοδωράκη, είναι από τις πρώτες συνειρμικές σκέψεις που θα έκανε κάποιος,
μαζί με τις άλλες ποιητικές του συλλογές πριν το ’72 αλλά και μετά, όπως το «Μονό
γραμμα» ή το «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας»
ή το «Φωτόδεντρο και η Δέκατη Τέταρτη Όμορφιά».
Άλλες συνειρμικές σκέψεις πάνω στο πρόσωπο και στο έργο του Ελύτη: Ο
Ελύτης ανήκει στο ρεύμα του υπερρεαλισμού, μαζί με τον Εμπειρίκο και τον Εγγονό
πουλο. Χρησιμοποιεί ονειρικές εικόνες, ιδιάζοντες συμβολισμούς, ποιητικές περιγρα
φές. Τις περισσότερες φορές υπονοεί περισσότερα πράγματα, από όσα αναφέρει ρητά
στο κείμενο του ποιήματος, κι έτσι έχει ανάγκη φιλολογικής ανάλυσης και ερμη
νείας. Επιπλέον τα βιωματικά–αυτοβιογραφικά του στοιχεία είναι έκδηλα στο ποιητικό
του έργο, κυρίως όσον αφορά τις μνήμες του από το ελληνοαλβανικό μέτωπο.
Παραδείγματα για τα παραπάνω υπάρχουν πάρα πολλά: Ποιήματα όπως η «Τρελή
Ροδιά» ή ολόκληρο το «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο», τα σχεδιάσματα του «Άξιον Εστί»,
ο «Ύπνος των Γενναίων», όλα δικαιολογούν, λίγο ή περισσότερο, τις ερμηνευτικές προ
σεγγίσεις του Ελύτη.
Κι ξαφνικά έρχονται το 1972 (μόλις επτά χρόνια πριν το Νόμπελ) «Τα Ρω του Έρωτα».
Προσωπικό σχόλιο: Η μέρα με την νύχτα.
Όλες οι προηγούμενες προσεγγίσεις του Ελύτειου έργου μοιάζουν να μην μπορούν να
εντάξουν στην ερμηνευτική τους προσέγγιση αυτό το έργο, με αποτέλεσμα να βρίσκεται
σε μια «φιλολογική εξορία». Στα «Τα Ρω του Έρωτα» δεν βρίσκουμε ούτε κρυμμέ
να νοήματα, ούτε παράξενους συμβολισμούς, ούτε υπερρεαλιστικά μοτίβα, ούτε ανα
φορές στην ιστορία και το πιο σημαντικό: Δεν βρίσκουμε την ανάγκη για φιλολογική ανά
λυση.
Ξεκινώντας την συλλογή ερχόμαστε σε επαφή με ένα από τα πιο γνωστά (και μελοποιημέ
να) ποιήματα της συλλογής:
Του μικρού Βοριά παράγγειλα
να ‘ναι καλό παιδάκι
Μη μου χτυπάει πορτόφυλλα
και στο παραθυράκι
Τι φιλολογική ανάλυση μπορεί να χρειάζεται αυτή η στροφή; Τι περισσότερο θα μπορούσε να προσθέσει ένας φιλόλογος; Ελάχιστα μόνο. Το ποίημα του Ελύτη ξενίζει. Μοιάζει να απεκδύεται την σοβαρότητα και την βαρύτητα των προηγούμενων συλλογών και πλέον γράφει ποίηση, η οποία μοιάζει με παιδικό ποιηματάκι ή με νανούρισμα.
Η παιδικότητα και πολλές φορές η εκμηδένιση του νοήματος σε αυτή την ποιητική συλλογή γίνεται ακόμη πιο έκδηλη, όταν βάζει ένα τριζόνι να μιλάει στον ίδιο, μια σκηνή που θυμίζει πολύ έντονα παραμύθια ή τους μύθους του Αισώπου:
Τρι και τρι τρι και τρι
τι πικρή που ‘ναι η ζωή
Τι γλυκιά και τι πικρή
τρι και τρι και τρι και τρι
Μας εκπλήσσει το γεγονός πως ο Ελύτης, αυτός ο πολυβραβευμένος και σημαντικός ποιητής της σύγχρονης Ελλάδας, γράφει μια στροφή, όπου υπάρχει ο στίχος «τρι και τρι, τρι και τρι». Θα μπορούσε πολύ εύκολα, αν κάποιος έδινε το ποίημα αδιαμεσολάβητο θα μπορούσε να το μπερδέψει με κάποιο παιδικό τραγουδάκι του νηπιαγωγείου, όχι για ποίηση ενός νομπελίστα λογοτέχνη. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί πως ο Ελύτης του «Άξιον Εστί» θα ήταν ο ίδιος Ελύτης του «Τριζονιού»;
Κάποιος θα μπορούσε να αντιπεί πως υπάρχουν κοινά μοτίβα στα «Τα Ρω του Έρωτα» και στο υπόλοιπο Ελύτειο έργο και θα είχε δίκιο. Η αγάπη για την θάλασσα και για το μοναδικό ελληνικό τοπίο βρίσκονται διάχυτα και σε αυτή την ποιητική συλλογή, ιδιαίτερα στο μέρος που επιγράφεται ως το «Θαλασσινό Τριφύλλι». Παρόλα αυτά θα έπρεπε, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση να κάνουμε τον διαχωρισμό. Το νησιωτικό ελληνικό τοπίο υπάρχει με αυτόν τον τρόπο στο «Άξιον Εστί» του Ελύτη:
Και στη μέση της έσπειρε κόσμους μικρούς κατ’ εικόνα
και ομοίωσή μου:
Ίπποι πέτρινοι με τη χαίτη ορθή
και γαλήνιοι αμφορείς
και λοξές δελφινιών ράχες
η Ίος η Σίκινος η Σέριφος η Μήλος
Αλλά και με αυτό τον τρόπο στο «Ανάμεσα Σύρο και Τζια»
Ανάμεσα Σύρο και Τζια
μικρή φυτρώνει νεραντζιά
η μικρή μου η κοπελιά
Πόχει τις ρίζες στο βυθό
και τα κλαδιά στον ουρανό
το κορίτσι που αγαπώ
Και τα δύο αποσπάσματα έχουν την ίδια ελληνικότητα και έχουν ακριβώς το ίδιο το
πίο ως σκηνικό. Όμως ενώ στο πρώτο η ερμηνευτική προσέγγιση είναι πλούσια (οι
αναφορές στο αρχαιοελληνικό παρελθόν αλλά και στη χριστιανική παράδοση είναι έκ
δηλες), στη δεύτερη περίπτωση μένουμε σιωπηλοί. Ακόμη και μορφικά τα ποίηματα
απέχουν. Το πρώτο είναι σε ελεύθερο στίχο και χρησιμοποιεί κατά κύριον λόγω μετα
φορές (τα νησιά ως αμφορείς ή ίπποι ή ράχες δελφινιών), ενώ στο δεύτερο ο λόγο
ς είναι κυριολεκτικός και έχει ομοιοκαταληξία.
Θα μπορούσε κανείς να φέρει πολλά παραδείγματα για να επιβεβαιώσει την
παιδικότητα, την αθωότητα, την παιχνιδιάρικη διάθεση της συλλογής. «Τα Κορίτσια
του Ισπαχάν», «Το τετράδιο της μαθήτριας», «Τα όσα η μοίρα μου ‘γραφε», «Η ρουλέτ
τα» είναι μόνο μερικά από αυτά.
Εκεί που Ελύτης φτάνει, κατά την γνώμη μου στο αποκορύφωμά του είναι στην «AlfaRo
meo».
Θαύμασα τον Παρθενώνα
και στην κάθε του κολόνα
βρήκα τον χρυσό κανόνα
Όμως σήμερα το λέω
βρίσκω το καλό κι ωραίο
σε μια σπορ Alfa Romeo
Ο Ελύτης της ελληνικότητας, ο Ελύτης του «Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου» ξαφνι
κά συγκρίνει το σύμβολο του αρχαιοελληνικού πολιτισμού με μια άλφα ρομέο. «Εί
ναι δυνατόν» θα έλεγε κάποιος; «Πλάκα μας κάνει»;
Ακριβώς αυτό, πιστεύω, πως είναι το εγχείρημα του Ελύτη. Σε αυτή τη συλλογή προσπα
θεί να κάνει απλά ένα παιχνίδι, να παίξει με τις λέξεις, με τους ήχους, την ομοιοκατα
ληξία. Προσπαθεί να κάνει μια ελαφριά ποίηση που, αντί να πραγματεύεται σοβαρά κα
ι βαρυσήμαντα πράγματα (όπως πολύ συχνά κάνουν οι ποιητές), να ασχολείται με απλά
, αστεία, καθημερινά συμβάντα, όπως μια άλφα ρομέο ή το κρεβάτι του μέσου ανθρώ
που (τι λιγάκι, τι πολύ/ έχει κι ο φτωχός πουλί). Ακόμη και τα θέματα τον απασχολούν
στο ευρύτερο έργο του, πλέον τα αντιμετωπίζει πιο εύθυμα, πιο αστεία, πιο ελαφρά.
Αυτή η προσέγγιση εγείρει μια διαφορετική ιεράρχηση των αισθητικών αξιών στην ποί
ηση. Πλέον η βαθυστόχαστη, η σοβαρή, η πλήρης νοημάτων ποίηση δεν είναι μονό
δρομος. Μια ποίηση ελαφριά, χαρούμενη, που διασκεδάζει με τον εαυτό της και με τον
κόσμο, είναι εξίσου σημαντική και μπορεί να αξιώσει το ίδιο αισθητικό αποτέλεσμα με ο
ποιαδήποτε άλλη ποίηση.
Ο Ελύτης στα «Τα Ρω του Έρωτα» υμνεί το παιχνίδι. Αυτό το παιχνίδι όμως δεν
είναι κάτι ευτελές και απλό. Είναι υψίστης σημασίας. Ο Νίτσε στο «Τάδε έφη Ζαρατού
στρα» μας συμβουλεύει να βρούμε εκείνη την σοβαρότητα με την οποία παίζαμε όταν
ήμασταν παιδιά. Ακριβώς αυτή τη σοβαρότητα διαθέτουν και «Τα Ρω του Έρωτα».
Με μια επιπόλαιη και επιφανειακή ματιά, ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να ερμηνεύσει
την συλλογή ως απλή και ανόητη και θα το είχε κάνει αν δεν την έγραφε ο καταξιωμέ
νος τότε Ελύτης, αλλά κάποιος πρωτοεμφανιζόμενος. Όμως αυτή η επιφανειακότητα
που μοιάζει να έχει η συλλογή, είναι στην πραγματικότητα πολύ βαθιά. Είναι εκείνη
η αξία που έχει η ομορφιά ως μορφή, η απλότητα αλλά όχι απλοϊκότητα. Είναι εκείνη η
αξία που έχει ένα ποίημα όταν στέκεται αυθύπαρκτο, χωρίς μια στρατιά φιλολόγων και
ερμηνευτών που προσπαθούν να εκμαιεύσουν ένα νόημα, ώστε το ποίημα να αποκτή
σει αξία.
Πιστεύω βαθιά πως η πραγματική αξία του Ελύτη ως ποιητή, βρίσκεται στο γεγονός
πως μπορεί να δημιουργεί και στις δύο περιπτώσεις. Από την μια είναι ο σοβαρός και
βαθυστόχαστος, ο υπερρεαλιστής που μπορεί να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα
διαφορετικά και που επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Από την άλλη είναι ο απλός,
ο παιδικός, ο ευχάριστος, ο διασκεδαστικός, του οποίου η ποίηση δεν έχει κανένα άλλο
σκοπό από το να κάνει πλάκα, να διασκεδάσει τους άλλους, αλλά και να διασκεδάσει
με τον εαυτό της. Και οι δύο περιπτώσεις έχουν την αξία τους, παρόλο που η δεύτερη
πολλές φορές παραγκωνίζεται και παραγνωρίζεται για χάρη της πρώτης. Υπό αυτή
την άποψη, το έργο του Ελύτη, ακόμη και σήμερα, μπορεί να μας φανεί χρήσιμο και πιο
επίκαιρο από ποτέ.
https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/
