.jpg)
Κ. Γ. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ /[ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, 1928] ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Πρέβεζα,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,..............
Θάνατος είναι οι κάργες που χτυπιούνται
θάνατος οι γυναίκες που αγαπιούνται
καθώς να καθαρίζουνε κρεμμύδια. 5
,,,,,,,,,,,,,,
Θάνατος οι λεροί, ασήμαντοι δρόμοι
με τα λαμπρά, μεγάλα ονόματά τους,
ο ελαιώνας, γύρω η θάλασσα, κι ακόμη
ο ήλιος, θάνατος μέσα στους θανάτους.
Θάνατος ο αστυνόμος που διπλώνει, 10
,,,,,,,,,,,,,,,
για να ζυγίσει, μια «ελλιπή» μερίδα,
θάνατος τα ζουμπούλια στο μπαλκόνι
κι ο δάσκαλος με την εφημερίδα.
Βάσις, Φρουρά, Εξηκονταρχία Πρεβέζης.
Την Κυριακή θ’ ακούσουμε τη μπάντα. 15
,,,,,,,,,,,,,,
Επήρα ένα βιβλιάριο Τραπέζης,
πρώτη κατάθεσις δραχμαί τριάντα.
Περπατώντας αργά στην προκυμαία,
«υπάρχω;» λες, κι ύστερα: «δεν υπάρχεις!»
Φτάνει το πλοίο. Υψωμένη σημαία .20
,,,,,,,,,,,
Ίσως έρχεται ο κύριος Νομάρχης.
Αν τουλάχιστον, μέσα στους ανθρώπους
αυτούς, ένας επέθαινε από αηδία…
Σιωπηλοί, θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους,
θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Πρέβεζα ~ Κώστας Καρυωτάκης.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Ο Κώστας Καρυωτάκης τον Ιούνιο του 1928 αποσπάται στην Πρέβεζα. Ήδη είναι αηδιασμένος από τη γραφειοκρατία και τη ζωή του δημόσιου υπάλληλου.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Η αηδία γίνεται απόγνωση σε γράμματα που στέλνει σε συγγενείς και φίλους του. Την 1η Ιουλίου στέλνει σε ένα ξαδερφό του το ομώνυμο ποίημα.΄΄
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Πολλοί που αγαπούν την Πρέβεζα θεωρούν ότι ο Καρυωτάκης με αυτό το ποίημα του την αδικεί. Από την άλλη μεριά για ποιά Πρέβεζα μιλάμε; Για την Πρέβεζα που μόλις πριν από 17 χρόνια έχει απελευθερωθεί από τους Τούρκους.
Για την Πρέβεζα που ο πιο σύντομος τρόπος να την προσεγγίσεις εκείνη την εποχή ήταν ένα πολύωρο ταξίδι με ατμόπλοιο από την Πάτρα.
Άλλωστε η Πρέβεζα είχε την ατυχία να βρεθεί στο τέλος της τραγικής διαδρομής του Κώστα Καρυωτάκη, που 20 μέρες μετά αποφασίζει να αυτοκτονήσει.
Θα μπορούσε στη θέση της να είναι μια οποιαδήποτε επαρχιακή πόλη του μεσοπολέμου.
....................................................................
travelpoetry.Posted on 24 Μαρτίου 2020 by Stefanos Stavrianos
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1928 ...................
Εκλέγεται Γενικός Γραμματέας του Δ.Σ. της Ενώσεως Δημοσίων Υπαλλήλων Αθηνών τον Ιανουάριο.
Συγκρούεται με προϊσταμένους του και αποσπάται στη Νομαρχία Πατρών.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Δημοσιεύει το άρθρο «Ανάγκη Χρηστότητος: Το Δημοσιουπαλληλικόν Ζήτημα», παραιτείται από Γεν. Γραμματέας της Ε.Δ.Υ.Α. και αναλαμβάνει υπηρεσία στην Πάτρα, όπου του επιβάλλεται πρόστιμο λόγω μη εμπρόθεσμης παρουσίασης.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Διαμάχη με τον Β. Ρώτα μέσα από τις σελίδες των περιοδικών Ελληνικά Γράμματα και Ν. Εστία, λόγω αρνητικής κριτικής του πρώτου για τη συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Μεταφράζει το διήγημα «Ο Χαρτοπαίκτης» του E.T.A. Χόφμαν, αρχίζοντας την επ' αμοιβή συνεργασία του στο Περιοδικόν της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Τον Απρίλιο ταξιδεύει στο Παρίσι για ιατρικές εξετάσεις και τον Μάιο μετατίθεται στη Νομαρχία Πρεβέζης. Ολοκληρώνει τη γραφή των «Αισιοδοξία» και «Όταν κατέβουμε...», επισκέπτεται σύντομα την Πολυδούρη στο Σωτηρία, όπου νοσηλεύεται για φυματίωση, και στις 18 Ιουνίου παρουσιάζεται στην Πρέβεζα.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Κάνει ενέργειες για άμεση μετάθεσή του στην Αθήνα, καθαρογραφεί 6 πεζογραφήματα και γράφει το «Η ζωή του» καθώς και το ποίημα «Πρέβεζα».
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Αυτοκτονεί στις 21 Ιουλίου, μετά από αποτυχημένη απόπειρα πνιγμού το βράδυ της 20ης Ιουλίου.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Πηγή για την κατάρτιση του χρονολογίου: [διαθέσιμο στο ΕΚΕΒΙ ].
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
.....................................................................................................................................
Κώστας Καρυωτάκης: Πρέβεζα, 90 χρόνια μετά,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,Τα χρόνια έφυγαν γρήγορα, περάσαμε και σε νέο αιώνα. Ενενήντα χρόνια μακριά μας κι ο θάνατος μικρή σημασία, για αυτούς που ζουν αιώνια μέσα από το έργο τους. Ο Κώστας Καρυωτάκης, ένας από αυτούς.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Η αυτοκτονία του στην Πρέβεζα, μας τον στέρησε αλλά όχι το έργο του, που έρχεται με κάθε ευκαιρία και επίκαιρα στέκεται στη ζωή μας, στις συνήθειες μας, στα όνειρά μας.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Την 21η Ιουλίου 2018, συμπληρώθηκαν 90 χρόνια από το θάνατό του. Η Πρέβεζα, με εκδηλώσεις που ξεκίνησαν την ημέρα που ήρθε σε αυτή, στις 18 Ιουνίου μέχρι την 22η Ιουλίου, τον είχε μαζί της, με το έργο του, αλλά και δημιουργών που επηρεάστηκαν από αυτό.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Ο αγαπημένος μας ποιητής Κώστας Καρυωτάκης είναι πάντα εδώ, γιατί θέλουμε να είναι. Και έτσι πρέπει. Τους ανθρώπους που αγαπάμε τους κρατάμε κοντά μας, με τις αναμνήσεις, τις μνήμες μας, το έργο τους.
.........................................................................................................................................
Ο Κώστας Καρυωτάκης, είχε κατανοήσει πλήρως την ματαιότητα των πραγμάτων. Ίσως αυτό τον έκανε περισσότερο απαισιόδοξο, ειρωνικό ή και επιθετικό σε καταστάσεις ή σε γραφικές φιγούρες που θέλανε να γίνουν σημαντικοί μέσα από μια εικόνα ψεύτικη, επιφανειακή.
Αυτή η στάση του, ήταν μια πρόκληση στο θάνατο, αλλά και μια αναζήτηση στην αλληλεπίδρασή του με το ανθρώπινο στοιχείο
....................................................................................................................................
Τον θάνατο, τον έβλεπε ως μια λύση, μια αντίδραση στην τόση μετριότητα, φαυλότητα, των εποχών και των ανθρώπων. Με ειρωνεία, κυνικότητα, αντιμετώπιζε αυτό που και σήμερα γίνεται στις κηδείες.
Εκτός από αυτούς που έχουν άμεση σχέση με τον νεκρό, οι άλλοι συνήθως κουτσομπολεύουν, φλυαρούν ακατάσχετα, αν δεν διασκεδάζουν με το όλο κλίμα…
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Σε όλες τις επαρχιακές πόλεις και στην Πρέβεζα τότε, για να τονωθεί το στοιχείο του Ελληνισμού αλλά και για δημαγωγικούς λόγους, δίνονταν αρχαιοπρεπή ονόματα, μεγάλων προσωπικοτήτων, σε δρόμους.
Απ’ την άλλη, αφήνονταν στις λάσπες, την εγκατάλειψη, τα σκουπίδια. Ένας ευαίσθητος άνθρωπος και ποιητής, δεν ήταν δυνατόν να μη τα προσέξει αυτά και περισσότερο να μη τα καυτηριάσει.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Το ποίημα Πρέβεζα”, είναι για τον ποιητή -αλλά και για εμάς- η εικόνα όλης της επαρχιακής Ελλάδας, πολύ περισσότερο των νέων χωρών, όπως η Ήπειρος, που ενσωματώθηκαν σε αυτή, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.
............................................................................................................................
Η Αθήνα είχε βρει το δρόμο της, ήταν η πρωτεύουσα και το “κράτος” μαζί, αφού συγκέντρωνε όλο τον πνευματικό κόσμο, τους επιστήμονες και τις προσωπικότητες που χάραξαν θετικά ή αρνητικά με την παρουσία τους τον 20 αιώνα.
.............................................................................................................................
Αφαιρώντας από την Ελληνική ύπαιθρο, ιδίως αυτή που είχε ζήσει τον τουρκικό ζυγό για άλλα περίπου 100 χρόνια απ’ τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους, τις ευκαιρίες ανάπτυξης, αλλά και την παραγωγή πολιτιστικού έργου.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Δεν προσπαθεί να μειώσει την Πρέβεζα, αλλά να καυτηριάσει την εικόνα μια παρατημένης επαρχιακής πόλης, από την ανάπτυξη, τα γράμματα και τον πολιτισμό.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Ίσως να υπάρχει το στοιχείο της υπερβολής στους στίχους, μαζί με το στοιχείο της αντίδρασης και της μελαγχολίας, μα μη ξεχνάμε η ψυχολογία του ήταν χειρότερη από ποτέ, έβλεπε το θάνατο ως μόνη διέξοδο απ’ όλα. Κάτι που ακολούθησε, με την αυτοκτονία, λίγες ημέρες μετά.
.................................................................................................................................
Ο Κώστας Καρυωτάκης, ξεχώρισε από τους ποιητές, τους λογοτέχνες της γενιάς του, όχι γιατί απαραίτητα ήταν ο καλύτερος, αλλά γιατί ήταν διαφορετικός.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Αυτό τον έκανε αγαπητό σε πολλούς, αλλά παράλληλα τον έφερε σε σύγκρουση με άλλους, που ποτέ δεν τον αποδέχτηκαν ως ποιητή, γιατί δεν ακολουθούσε τα πρότυπα γραφής της εποχής του, γιατί δεν αποδέχονταν αυτούς που “ηγούνταν” με καθορισμένους τρόπους την ποιητική και λογοτεχνική δημιουργία.
..................................................................................................................................
Ο δυνατός -μα παράλληλα αυτοκαταστροφικός- χαρακτήρας του, είχε μέσα την κυνικότητα, την αποδοχή του θανάτου ως λύτρωση, τις συγκρούσεις των «πρέπει» με τα «γιατί», την αγάπη, τον αυτοσαρκασμό.
....................................................................................................................
Η Πρέβεζα, ήταν το τέλος της πορείας του. Το έργο του ολοκληρώθηκε και δεν υπάρχει το ερώτημα τι θα δημιουργούσε μετά, εάν ζούσε. Ίσως και τίποτα. Γιατί βάζοντας τέλος στη ζωή του, έβαλε τέλος και στο έργο του. Ζωή και έργο, ήθελε να τελειώσουν εκεί, δίπλα στη θάλασσα.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Παρότι η καταγωγή του δεν ήταν από την Πρέβεζα και έζησε πολύ λίγο σ’ αυτή, όταν ακούγεται το όνομά του, όλοι σκεφτόμαστε την Πρέβεζα.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Μια Πρέβεζα, που με τα χρόνια έγινε ισχυρό κέντρο πολιτισμού, με σημαντικές πολιτιστικές δράσεις, με σημαντική παρουσία στα γράμματα και τις τέχνες. Μια «μικρή πρωτεύουσα» του πολιτισμού, την οποία καμαρώνουμε όλοι.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Τον Καρυωτάκη τον έζησα και τον αγάπησα στην Πρέβεζα.
Οι δάσκαλοί μου, πριν από αρκετά χρόνια, τον έφεραν με τον τρόπο τους στην τάξη, με άγγιξε το έργο του, το διάβασα και το ξαναδιάβασα, έτσι ξεκίνησα να γράφω ποίηση.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Κατάλαβα τι είναι ποίηση, αυτό δυστυχώς δεν υπήρχε επαρκώς στα σχολικά βιβλία. Αυτός ο αυτοκαταστροφικός ποιητής, ο είρωνας, ο αυτοσαρκαζόμενος με κάθε ευκαιρία, θα μπορούσα να πω, ότι είναι εκείνος που με οδήγησε με σταθερότητα στην ποίηση.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Όπως και πολλούς άλλους νέους. Του το χρωστάμε! Για αυτό ήθελα πάντα να γίνει μια μεγάλη, ξεχωριστή πνευματική, λογοτεχνική γιορτή στην Πρέβεζα, όχι τόσο ως μνημόσυνο στη μνήμη του, αλλά περισσότερο ως ευχαριστήριο για το τόσο σημαντικό έργο του και την επιρροή του στη σύγχρονη ελληνική ποίηση & λογοτεχνία.
Τη γνωστή και τη λιγότερο γνωστή.
........................................................................................................................
Με αφορμή τα 90 χρόνια από το θάνατό του, στην Πρέβεζα, τον είχαμε πάλι μαζί μας, με το έργο του. Είμαι πολύ χαρούμενος γι’ αυτό.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Περίμενα πάνω από 40 χρόνια αυτή τη λογοτεχνική γιορτή, αυτό το «μήνα Καρυωτάκη», που ήλπιζα ως παιδί να μου δοθεί η δυνατότητα να κάθομαι σε μια γωνιά, να παρακολουθώ και να καταγράφω τα συναισθήματα όλων. Και να, που αυτό έγινε πραγματικότητα!
.................................................................................................................................
.........................................................................................
Φωτογραφίες, Κείμενο: Γιάννης Βέλλης
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Ερμηνεία,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Σχετικά με την γένεση του ποιήματος, άμεσο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακόλουθη περικοπή επιστολής του ποιητή προς τον εξάδελφό του Θ. Δ. Καρυωτάκη, που γράφηκε στην Πρέβεζα στις 22 Ιουνίου 1928:
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
«Απόψε το βαπόρι ήρθε σημαιοστολισμένο. Μέγας θόρυβος μέσα στη Νομαρχία, όταν το είδαμε. Ο κ. Α΄ Γραμματεύς επήγαινε δώθε-κείθε ανήσυχος. Ποιος είναι μέσα; Ο Νομάρχης; Ο Γεν. Διοικητής ή καμιά άλλη προσωπικότης; Επιτέλους τώρα εξηκριβώθη ότι του πλοίου επέβαινε ο Σεβασμιότατος Ιωαννίνων (την ευχήν του να ‘χεις). Και τότε επέσαμε πάλι στη νάρκη μας.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Αυτά είναι τα νεώτερα της Πρεβέζης. Άλλη είδηση, η οποία ελπίζω να σ’ ενδιαφέρει εξ ίσου, είναι ότι προχθές ο κ. Ειρηνοδίκης απήγαγε την μερίδα που του έφεραν στο ξενοδοχείο [= εστιατόριο], επειδή την ήβρε ελλιπή, αφού την ετύλιξε πρώτα σ’ ένα καθαρό χαρτί. Την εζύγισε στην Αστυνομία, την έφερε πάλι, την εξεδίπλωσε, την έβαλε στο πιάτο του και την έφαγε». [Γ. Π. Σαββίδης]
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Ο Κώστας Καρυωτάκης θα φτάσει στην Πρέβεζα τον Ιούνιο του 1928 και θα αυτοκτονήσει εκεί ένα μήνα μετά (21 Ιουλίου 1928). Ο ποιητής καταλήγει στην Πρέβεζα ύστερα από μία ακόμη δυσμενή απόσπαση, διότι η προσπάθειά του να φέρει στο φως τη διαφθορά και τη διασπάθιση χρήματος πίσω από τα προγράμματα μέριμνας για τους πρόσφυγες είχε προκαλέσει την οργή του τότε υπουργού Προνοίας Μιχ. Κύρκου.
.......,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Ο ποιητής εργαζόμενος στο συγκεκριμένο υπουργείο είχε διαπιστώσει πλήθος παρατυπιών, όπως ήταν για παράδειγμα η πίστωση υπέρογκων ποσών για βοηθήματα που υποτίθεται ότι προορίζονταν για τους άπορους πρόσφυγες, αλλά κατέληγαν στα χέρια άλλων.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Πρέβεζα: Σχετικά με τον τίτλο του ποιήματος ο Γ. Π. Σαββίδης σημειώνει τα ακόλουθα: «Τελικός τίτλος του ποιήματος (σε αυτόγραφο αντίγραφο που δεν μπόρεσα να ιδώ) φαίνεται πως ήταν: Επαρχία, δηλαδή εξέφραζε την αντικειμενικότερη κρίση του εξόριστου ποιητή για την πόλη που είχε το βαρύ προνόμιο να τον φιλοξενήσει τις τελευταίες ημέρες της ζωής του.
Ωστόσο δεν έκρινα θεμιτό, χωρίς να έχω ιδεί το αντίγραφο εκείνο, να αλλάξω τον τίτλο του γνωστότερου ίσως ποιήματος του Καρυωτάκη.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Θάνατος είναι οι κάργες που χτυπιούνται
στους μαύρους τοίχους και στα κεραμίδια,
θάνατος οι γυναίκες που αγαπιούνται
καθώς να καθαρίζουνε κρεμμύδια.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Ακόμη κι αν δεχτούμε πως η αυτοκτονία του ποιητή δεν ήταν αποτέλεσμα της κατάθλιψής του ή έστω πως δεν οφειλόταν μόνο σε αυτή του την ψυχολογική κατάσταση, είναι δύσκολο να παραγνωρίσουμε την έντονη δυσθυμία που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο ποίημα.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Θάνατος, σχολιάζει ο ποιητής, είναι οι κάργιες που χτυπιούνται στους μαύρους τοίχους και στα κεραμίδια∙ θάνατος, δηλαδή, είναι να συνοδεύει το μοναχικό σου βίο ο ήχος από τα πουλιά αυτά που, έχοντας φτιάξει τη φωλιά τους στα κεραμίδια, ακούγονται να έρχονται και να φεύγουν, με το φτερούγισμά τους πάνω στους πολυκαιρισμένους και φθαρμένους τοίχους να δημιουργεί ένα δυσοίωνο συναίσθημα.
Θάνατος είναι να βλέπεις γύρω σου γυναίκες, οι οποίες δίνονται στον έρωτα με την ίδια απάθεια και αδιαφορία που έχουν όταν καθαρίζουν κρεμμύδια.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Γυναίκες που βλέπουν τον έρωτα σαν αγγαρεία και μεταφέρουν αυτή ακριβώς την αίσθηση ανηδονίας σε κάθε πράξη της καθημερινότητάς τους.
Μπορούμε, πιθανώς, να φανταστούμε τον ποιητή να συναναστρέφεται στο νέο του περιβάλλον με γυναίκες που λόγω ακριβώς του απαθούς ύφους τους να του δημιουργούν την εντύπωση πως ακόμη και την ώρα του έρωτα θα έχουν μια παρόμοια έκφραση αδιαφορίας.
Είναι εύλογο, βέβαια, πως κάθε αναφορά που εμπεριέχεται στο συγκεκριμένο ποίημα είναι μια παραποιημένη εικόνα της πραγματικότητας, η οποία προκύπτει από την κατάθλιψη που ταλανίζει την ψυχή του.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Θάνατος οι λεροί, ασήμαντοι δρόμοι
με τα λαμπρά, μεγάλα ονόματά τους,
ο ελαιώνας, γύρω η θάλασσα, κι ακόμη
ο ήλιος, θάνατος μέσα στους θανάτους.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Θάνατος είναι να περπατάς στους βρόμικους και ασήμαντους δρόμους μιας πόλης στην οποία έχεις βρεθεί χωρίς να το θέλεις∙ στους βρόμικους δρόμους με τα λαμπρά και τα μεγάλα ονόματα, που κάνουν ακόμη πιο έντονα αισθητή την αντίθεση ανάμεσα στο τι θα μπορούσε να γίνει αυτός ο τόπος και στο που κατέληξε.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Λαμπρά ονόματα ηρωικών προσώπων που αγωνίστηκαν με σθένος για να κερδίσει την ελευθερία της αυτή η χώρα, μόνο και μόνο για να γίνει τόπος που γεννά και συντηρεί καιροσκόπους, απατεώνες και διεφθαρμένους. Κι ας μην ξεχνάμε πως ο ποιητής κατέληξε εξόριστος στην επαρχιακή αυτή πόλη, ακριβώς γιατί προσπάθησε να έρθει αντιμέτωπος με την κλεψιά και την κατασπατάληση που μαστίζει τα κρατικά ταμεία.
Ο ποιητής βρισκόμενος στην Πρέβεζα χωρίς να το θέλει, αισθάνεται να τον καταπιέζει κάθε πτυχή αυτής της πόλης. Θάνατος για τον ποιητή είναι και ο μεγάλος ελαιώνας και η θάλασσα γύρω του, και πολύ περισσότερο ο ίδιος ο ήλιος, που χαρακτηρίζεται θάνατος μέσα στους θανάτους.
................................................................................................................................
Ο ήλιος, που υπό άλλες συνθήκες
θα ήταν πηγή ευτυχίας, αφού με το φως του θα φανέρωνε την ομορφιά αυτής της πόλης, για τον ποιητή είναι μια ακόμη πηγή θλίψης και πόνου, καθώς έρχεται να αποκαλύψει όλη τη μιζέρια και τη φθορά αυτού του τόπου που αποτελεί την τιμωρία του ποιητή.
Ο Καρυωτάκης αισθάνεται εγκλωβισμένος στην απραξία της Πρέβεζας∙ αισθάνεται παροπλισμένος σ’ έναν τόπο όπου δεν μπορεί να συνεχίσει την προσπάθειά του να αποκαλύψει τα οικονομικά σκάνδαλα που απρόσκοπτα συνεχίζονται στην Αθήνα.
........................................................................................
Θάνατος ο αστυνόμος που διπλώνει,
για να ζυγίσει, μια «ελλιπή» μερίδα,
θάνατος τα ζουμπούλια στο μπαλκόνι
κι ο δάσκαλος με την εφημερίδα.
.............................................................................
Θάνατος είναι η μιζέρια που ωθεί τον αστυνομικό να διπλώσει και να ζυγίσει την «ελλιπή» μερίδα, αφού η δική του ανώφελη τυπολατρία κι η αστεία επίδειξη εξουσίας του το πολύ να αποτρέψουν μια ασήμαντη διάθεση κερδοσκοπίας, τη στιγμή που στην πρωτεύουσα οι «μεγάλοι» κλέβουν ανενόχλητοι εκατομμύρια.
...................................................................................................
Θάνατος είναι κι η ανούσια προσπάθεια της νοικοκυράς να στολίσει το μπαλκόνι της, αφού τόσο η ασχήμια της πόλης και των ανθρώπων, όσο και η ματαιότητα της δικής της ύπαρξης δεν μπορούν να εξορκιστούν μ’ όσα ζουμπούλια κι αν το φορτώσει.
Θάνατος είναι κι ο αργόσχολος δάσκαλος που κάθεται με την εφημερίδα του, πιθανώς, στο ίδιο πάντοτε σημείο, απολαμβάνοντας τον ευτελή σεβασμό που του διασφαλίζουν οι μετρημένες του γνώσεις.
..............................................................
Βάσις, Φρουρά, Εξηκονταρχία Πρεβέζης.
Την Κυριακή θ’ ακούσουμε τη μπάντα.
Επήρα ένα βιβλιάριο Τραπέζης,
Πρώτη κατάθεσις δραχμαί τριάντα.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Με τρόπο ειρωνικό ο ποιητής επιχειρεί να παρουσιάσει μια υποτιμητική εικόνα της πόλης που τον έχουν «εξορίσει», θέλοντας επί της ουσίας να τονίσει πως τίποτε το ουσιαστικό δεν μπορεί να επιτύχει κανείς όταν βρίσκεται τόσο μακριά από το κέντρο εξουσίας, την Αθήνα. Τι έχει λοιπόν να επιδείξει η Πρέβεζα;
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Μια στρατιωτική βάση με φρουρά, γεγονός που σημαίνει ότι η πόλη έχει το δικό της στρατιωτικό διοικητικό κέντρο, το οποίο παρουσιάζεται εντούτοις λειψό «Εξηκονταρχία» (αντί για εκατονταρχία). Κι ακόμη πιο έντονη ειρωνεία, αφού η στρατιωτική δύναμη φαίνεται πως υπάρχει για να διασκεδάζει απλώς τον κόσμο∙ την Κυριακή θ’ ακούσουμε τη μπάντα.
Ασήμαντη η Πρέβεζα, αφού τίποτε το ουσιώδες δεν αποφασίζεται και δε διαδραματίζεται εκεί, αλλά ακόμη πιο ασήμαντος ο ίδιος ο ποιητής, η πρώτη τραπεζική κατάθεση του οποίου είναι μόλις τριάντα δραχμές.
Ένα μηδαμινό χρηματικό ποσό, που κατατίθεται ωστόσο, διότι ο ποιητής οφείλει ως άνθρωπος της εργατικής τάξης να αποταμιεύει χρήματα για να αντιμετωπίζει τις τρέχουσες ανάγκες του.
Ο ποιητής έχει πλήρη επίγνωση της ασημαντότητάς του, ιδίως αν συγκρίνει τη δική του ζωή με τα οικονομικά μέσα και τις πολιτικές διασυνδέσεις εκείνων που θέλησε να αντιμετωπίσει και κατέληξε τελικά σ’ αυτή την επαρχιακή πόλη.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Περπατώντας αργά στην προκυμαία,
«υπάρχω;» λες, κι ύστερα: «δεν υπάρχεις!»
Φτάνει το πλοίο. Υψώνει σημαία.
Ίσως έρχεται ο κύριος Νομάρχης.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Ο αποσπασμένος δημόσιος υπάλληλος με την ασήμαντη θέση περπατά αργά στην προκυμαία της πόλης, θέλοντας να γνωρίσει τον νέο τόπο διαμονής του, μα και για να περάσει την ώρα του∙ ίσως και για να αποδιώξει κάπως τη μελαγχολική του διάθεση. Οι υπαρξιακές ανησυχίες του οποίου είναι απολύτως ενδεικτικές της ψυχολογικής του κατάστασης.
Ο ποιητής περπατά και αναρωτιέται αν υπάρχει, αν έχει κάποια έστω αξία, κι αν μπορεί η δική του ζωή να μετρήσει σε κάτι∙ ερωτήματα που τα απαντά μόνος του με τη συντριπτική διαπίστωση πως δεν υπάρχει!
Το γεγονός ότι ζει, δεν σημαίνει κιόλας πως έχει μια ύπαρξη ουσίας. Με αυστηρούς όρους ιδωμένη η ζωή του είναι μια απλή επιβίωση∙ μια βιολογική κατάσταση, χωρίς πραγματικό νόημα σε σχέση με το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι της εποχής του.
Κινείται σε μια αδρανή πόλη, όπου τίποτε δεν έχει σημασία. Το μόνο γεγονός που φαίνεται να διακόπτει την πλήρη απραξία είναι η άφιξη του πλοίου, το οποίο έχει υψώσει τη σημαία του ως ένδειξη ότι μεταφέρει κάποια σημαίνουσα προσωπικότητα. Ίσως έρχεται ο κύριος Νομάρχης, σχολιάζει ο ποιητής, χωρίς να αποκρύπτεται η ειρωνεία του γεγονότος πως ακόμη κι αν στο πλοίο επιβαίνει ο νομάρχης, αυτό δεν αποτελεί δα και τίποτε το σπουδαίο.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Αν τουλάχιστον, μέσα στους ανθρώπους
αυτούς, ένας επέθαινε από αηδία…
Σιωπηλοί, θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους,
θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία.
Η καταληκτική στροφή είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική για τα συναισθήματα του ποιητή. Η σκέψη του πως αν τουλάχιστον ένας από αυτούς τους ανθρώπους πέθαινε από αηδία, φανερώνει με πόση περιφρόνηση αντικρίζει τον τόπο γύρω του.
.........................................................................................................................................
Ο ποιητής είναι σαν να προσδοκά μια ένδειξη πως δεν είναι ο μόνος που αντιλαμβάνεται τη μιζέρια και την ασημαντότητα της επαρχιακής αυτής πόλης. Μιας πόλης που ζει στην απόλυτη απραξία και για την οποία η έλευση ενός ήσσονος σημασίας προσώπου, όπως είναι αυτό του νομάρχη, θα αποτελούσε αίφνης κάτι το ιδιαίτερο∙ μιας πόλης που προφανώς αγνοεί πόσα γίνονται στην Αθήνα και ποιας έκτασης είναι η διασπάθιση του δημόσιου χρήματος∙ μιας πόλης που λειτουργεί περισσότερο ως χώρος αποπομπής ανθρώπων παρά ως πραγματικά ζωντανός και με αξία τόπος διαβίωσης.
Αν, λοιπόν, ένας άνθρωπος πέθαινε από αηδία, θα έβρισκαν όλοι οι υπόλοιποι μια ευκαιρία να γλιτώσουν από την αδιανόητη πλήξη που βιώνουν, αφού σιωπηλοί μεν και θλιμμένοι, θα κατόρθωναν ωστόσο να διασκεδάσουν.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Ο άνθρωπος, βέβαια, που θα προβεί σ’ αυτή την πράξη είναι ο ίδιος ο ποιητής, ο οποίος θα αυτοκτονήσει λίγες εβδομάδες μετά τη σύνθεση αυτού του ποιήματος.
Αξίζει εδώ να καταγραφεί μια επιφυλλίδα του Άγγελου Τερζάκη σχετική με το κλίμα της εποχής, που δημοσιεύτηκε στο Βήμα (18/1/1967) με τίτλο «Η ανώνυμη ιστορία», την οποία παραθέτει ο Γ. Π. Σαββίδης στην έκδοση των ποιημάτων και πεζών του Καρυωτάκη:
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
«Πιστεύω πως, όχι κάθε γενιά (όπως συχνά λέγεται), αλλά κάθε συνομοταξία ανθρώπων έρχεται μ’ ένα δικό της αστέρι στη ζωή, στρατεύεται κάτω από το σημείο του. Όσοι πίστεψαν, αργότερα, πως η απαισιοδοξία μας, ο «ρομαντισμός» μας, ήταν πόζες ή απομιμήσεις, δεν αδικούν εμάς, αδικούν τον εαυτό τους:
Αυτοκαταγγέλονται ως ηθικά αδιαπέραστοι. Η νεολαία εκείνη που θερίστηκε γύρω μου τότε [δηλ. 1925-1930], που την ήπιε σα σταγόνα νερό ένας θανάσιμος ήλιος, η επαρχία, η φτώχεια, η καταδίωξη, η εξορία, η αρρώστια, η αστοχία, η προδοσία των άλλων, είχε ένα δράμα εσωτερικό∙ και το δράμα είναι το μόνο που καταξιώνει τον άνθρωπο ηθικά, τον κάνει αξιοσέβαστο.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Μπορεί να έχεις τάλαντο και να πετύχεις, τύχη και να ευνοηθείς, καπατσοσύνη και να επιπλεύσεις, πλάτες και να ξεκινήσεις. Μπορεί να μπεις στη φωτεινή ζωή μόνο και μόνον επειδή σ’ ευνόησαν οι εξωτερικές συνθήκες στην αφετηρία σου.
Μα εγώ θα γράψω μια λυπητερή
Μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που ‘ναι.
Αναθυμάμαι όχι μόνο τους ποιητές μας∙ αναθυμάμαι τους στρατευμένους στην κοινωνική επανάσταση: Ήταν θεωρητικά αισιόδοξοι, ψυχικά όμως, δίχως να το ξέρουν, απεγνωσμένοι της αισιοδοξίας. Δε δίνεις τη ζωή σου, τα νιάτα σου, την υγεία σου, όταν όλα τα βλέπεις ωραία. Χρειάζεται μια τραγική προδιάθεση για να γίνεις παρανάλωμα ενός ονείρου. Και το τραγικό πνεύμα μπορεί να είναι λυτρωμένο, δεν είναι όμως ποτέ μακάριο.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Μακάριοι ήταν αυτοί που ήρθαν εκεί στα 1930 ν’ αντικρούσουν, να διασύρουν με την εύκολη κριτική τους, τη δική μας αρητόρευτη κοσμοθεωρία. Έρχονταν πίσω με τα καράβια του εξωτερικού, στιλβωμένοι, ατσαλάκωτοι, και ήταν μεγαλοαστοί:
Δεν είχαν ποτέ τους αντικρίσει κανένα βιοτικό πρόβλημα∙ είχαν φιλοδοξίες, αξιώσεις, χωρίς να έχουν θητεία. Μας κατηγόρησαν για επαρχιακή μεμψιμοιρία και πεισιθάνατη κατήφεια, επειδή ήταν ανύποπτοι κι επειδή όλα τους έταζαν πως θα περάσουν τη ζωή τους αβρόχοις ποσί. Θυμάμαι την αγανάκτησή μας. Έφερναν μια αισιοδοξία διατεταγμένη, μιαν ιδεολογία ανέξοδη, έναν εθνικισμό γεμάτον τουριστική γραφικότητα.
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Σ’ εμάς που ξενυχτούσαμε χρόνια πριν στους δρόμους με στίχους του Καρυωτάκη στα χείλη μας, η εμφάνιση αυτή έκανε εντύπωση βλάσφημη. Αλλά την ιστορία τη γράφουν οι νικητές, και νικητές είναι οι επιζώντες. Ποιος είχε περισσότερες πιθανότητες να επιζήσει: οι ταλαιπωρημένοι ή οι ανέπαφοι;»
