ΕΝΟΤΗΤΑ 9
Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους
Σχεδιάγραμμα
Μορφές πολιτικής οργάνωσης με τοπικό χαρακτήρα
Η πολιτική οργάνωση ήταν αναγκαία:
· για τον ανεφοδιασμό των στρατευμάτων,
· για την οργάνωση των περιοχών που απελευθερώνονταν,
· για τη διαχείριση των «εθνικών γαιών» ή «εθνικών κτημάτων».
Οι τοπικοί οργανισμοί:
Οι τοπικοί οργανισμοί ήταν ένα είδος τοπικών κυβερνήσεων, που ελέγχονταν κυρίως από τους προεστούς, τους Φαναριώτες και τους ιεράρχες.
Οι πιο σημαντικοί τοπικοί οργανισμοί ήταν:
· Η Πελοποννησιακή Γερουσία / προεστοί.
· Η Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος / Αλ. Μαυροκορδάτος.
· Ο Άρειος Πάγος / ανατολική Στερεά / Θ. Νέγρης.
Οι πολιτικές διαμάχες:
Στο πλαίσιο του αγώνα για τη διαχείριση της εξουσίας αναπτύχθηκαν δύο κοινωνικοπολιτικές ομάδες: - οι οπλαρχηγοί και οι Φιλικοί
- οι προεστοί, οι αρχιερείς και οι Φαναριώτες
Η Α΄ Εθνοσυνέλευση
Επίδαυρος / Δεκέμβριος του 1821 - Ιανουάριος του 1822:
· Διακήρυξε ότι η επανάσταση ήταν εθνική και όχι κοινωνικοανατρεπτική.
· Όρισε ως διοίκηση της επανάστασης δύο σώματα:
α) το Εκτελεστικό (πενταμελής κυβέρνηση με πρόεδρο τον Αλ. Μαυροκορδάτο).
β) το Βουλευτικό (είχε 70 μέλη και πρόεδρο τον Δ. Υψηλάντη).
· Ψήφισε το πρώτο ελληνικό σύνταγμα, το σύνταγμα της Επιδαύρου.
Το σύνταγμα της Επιδαύρου:
· Ήταν έντονα επηρεασμένο από τα συντάγματα της γαλλικής επανάστασης.
· Διακήρυττε την ελληνική ανεξαρτησία
· Θέσπιζε ως πολίτευμα την αβασίλευτη δημοκρατία.
Η Β’ Εθνοσυνέλευση
Άστρος της Κυνουρίας / Μάρτιος - Απρίλιος του 1823:
· Ενέκρινε μια τροποποιημένη εκδοχή του συντάγματος της Επιδαύρου.
· Κατάργησε όλους τους τοπικούς οργανισμούς.
· Κατάργησε το αξίωμα του αρχιστράτηγου (το έφερε ο Θ. Κολοκοτρώνης).
· Όρισε πρόεδρος του εκτελεστικού τον Μαυρομιχάλη και του Βουλευτικού τον Μαυροκορδάτο.
Ο εμφύλιος πόλεμος
Οι αιτίες της εμφύλιας διαμάχης:
· Οι αντιθέσεις ανάμεσα στους Έλληνες για τον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας (πρόκριτοι, ιεράρχες, Φαναριώτες – οπλαρχηγοί, Φιλικοί).
· Οι τοπικιστικές αντιθέσεις
· Οι διαφωνίες για τη διαχείριση των χρημάτων από το δάνειο που είχε συναφθεί στην Αγγλία
· Οι προσωπικές αντιπαλότητες και φιλοδοξίες
Πρώτη φάση του εμφυλίου πολέμου (φθινόπωρο 1823 – καλοκαίρι 1824):
Συγκρούστηκαν δύο παρατάξεις με επικεφαλής το Θ. Κολοκοτρώνη (αντιπρόεδρος του Εκτελεστικού) και τον Αλ. Μαυροκορδάτο (πρόεδρος του Βουλευτικού) à Οι πιο ισχυροί πρόκριτοι της Πελοποννήσου και της Ύδρας υποστήριξαν τον Μαυροκορδάτο και ο Κολοκοτρώνης υποχώρησε.
Δεύτερη φάση του εμφυλίου πολέμου (Ιούλιος 1824 – Ιανουάριος 1825):
Ο Μαυροκορδάτος και οι Υδραίοι συμμάχησαν με τον Ι. Κωλέττη που επηρέαζε οπλαρχηγούς της Στερεάς Ελλάδας και απέκλεισαν τους Πελοποννήσιους από την εξουσία - Τους ανάγκασαν να συνθηκολογήσουν και φυλάκισαν τον Κολοκοτρώνη και τον Ανδρούτσο.
Η Γ’ Εθνοσυνέλευση:
Τροιζήνα / Άνοιξη του 1827:
· Εξέλεξε Κυβερνήτη της Ελλάδας για επτά χρόνια τον Ι. Καποδίστρια.
· Ψήφισε το Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδας, το οποίο διαπνεόταν από φιλελεύθερες αντιλήψεις και ήταν το πιο δημοκρατικό σύνταγμα της εποχής του.
ΠΗΓΗ : http://skapanefs.blogspot.gr/2012/04/9.html
Ιστορία Γ' Γυμνασίου : ΕΝΟΤΗΤΑ 9 : Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους
Γιατί δημιουργήθηκαν οι τοπικοί οργανισμοί (ένα είδος τοπικής κυβέρνησης);
1. για να εξασφαλιστεί ο ανεφοδιασμός των ελληνικών στρατευμάτων
2. για να οργανωθούν πολιτικά οι περιοχές που απελευθερώνονταν
3. για να διαχειριστούν οι εθνικές γαίες (ή εθνικά κτήματα), δηλαδή η ακίνητη οθωμανική περιουσία, που πλέον είχε περάσει σε ελληνικά χέρια.
Από ποιους ελέγχονταν οι τοπικοί οργανισμοί;
Οι περισσότεροι ελέγχονταν από προεστούς, Φαναριώτες και ιεράρχες. Οι παρουσία εκπροσώπων της κατώτερης τάξης ήταν πολύ σπάνια.
Ποιοι ήταν οι κυριότεροι πολιτικοί οργανισμοί;
• Η Πελοποννησιακή Γερουσία : φτιάχτηκε με πρωτοβουλία Πελοποννήσιων προεστών, χωρίς να συμμετέχουν οι αγωνιστές της επανάστασης.
• Η Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδας (δυτικής Στερεάς Ελλάδας) που είχε επικεφαλής τον Φαναριώτη πολιτικό Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο.
• Ο Άρειος Πάγος, που διοικούσε την Ανατολική Στερεά Ελλάδα και είχε επικεφαλής τον επίσης Φαναριώτη Θεόδωρο Νέγρη.
Η συγκρότηση των τοπικών οργανισμών βοήθησε στο να αντιμετωπιστούν διάφορα προβλήματα, αλλά έφερε στο φως και διάφορες διαμάχες :
Το καλοκαίρι του 1821 έφτασε στην Πελοπόννησο ο Δημήτριος Υψηλάντης, αδερφός του ηγέτη της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρου Υψηλάντη, προκειμένου να αναλάβει την ηγεσία της επανάστασης. Τότε πολλοί οπλαρχηγοί και Φιλικοί, που ήταν αντίθετοι με τους προεστούς, τους Φαναριώτες και τους ιεράρχες συσπειρώθηκαν γύρω του. Οι προεστοί της Πελοποννήσου αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τον Υψηλάντη κι έτσι απειλήθηκαν σφαγές με εξοργισμένους αγωνιστές. Οι σφαγές δεν έγιναν χάρη στην παρέμβαση του Κολοκοτρώνη.
Α’ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ (Επίδαυρος, Δεκέμβριος 1821-Ιανουάριος 1822)
Η ανάγκη ενιαίας διεύθυνσης του Αγώνα, οδήγησε σε εκλογές για την ανάδειξη παραστατών (εκπροσώπων του λαού που θα αποτελούσαν την Εθνική Συνέλευση).
• Η Εθνοσυνέλευση έμεινε γνωστή ως Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου και ψήφισε το 1ο ελληνικό σύνταγμα, γνωστό ως Σύνταγμα της Επιδαύρου. Ήταν ένα κείμενο επηρεασμένο από την γαλλική επανάσταση, που διακήρυττε την ανεξαρτησία της Ελλάδας και θέσπιζε το πολίτευμα της αβασίλευτης δημοκρατίας (μοναδική εξαίρεση σε όλη την Ευρώπη, όπου επικρατούσε η βασιλεία !!!).
• Για να μην ξεσηκώσει την αντίδραση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, η Εθνοσυνέλευση διακήρυξε ότι η επανάσταση ήταν εθνική και δεν είχε κοινωνικοανατρεπτικές προθέσεις.
• Τέλος, η διοίκηση θα αποτελούταν από 2 σώματα με ετήσια θητεία : το Εκτελεστικό (κυβέρνηση) με πέντε μέλη και πρόεδρο τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και το Βουλευτικό με 70 μέλη και πρόεδρο τον Δημήτριο Υψηλάντη. Ωστόσο στο Βουλευτικό πλειοψηφούσαν οι προεστοί κι έτσι το έργο του Υψηλάντη γινόταν πολύ δύσκολο.
Β’ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ (Άστρος, Μάρτιος-Απρίλιος 1823)
• Εγκρίθηκε μια ελαφρώς τροποποιημένη εκδοχή του Συντάγματος της Επιδαύρου, ο νόμος της Επιδαύρου
• Καταργήθηκαν οι τοπικοί οργανισμοί και το αξίωμα του αρχιστράτηγου που είχε ο Κολοκοτρώνης
• Αρχηγός του Εκτελεστικού ορίστηκε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και του Βουλευτικού ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.
Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Το φθινόπωρο του 1823 ξέσπασε πολιτική σύγκρουση που μετά από λίγο εξελίχθηκε σε ένοπλη αναμέτρηση. Οι αιτίες του εμφυλίου :
1. Από τη μια πλευρά ήταν οι Έλληνες που διέθεταν προεπαναστατικά εξουσία και επιθυμούσαν να την διατηρήσουν (πρόκριτοι, ιεράρχες, Φαναριώτες) και από την άλλη, οι Έλληνες που αναδείχθηκαν πρωταγωνιστές μέσα από τον Αγώνα (οπλαρχηγοί, Φιλικοί).
2. Ο τρόπος διαχείρισης των δανείων που είχαν συναφθεί με την Αγγλία.
3. Οι τοπικιστικές διαφορές
4. Οι προσωπικές φιλοδοξίες
Α’ φάση Εμφυλίου (φθινόπωρο 1823- καλοκαίρι 1824)
Συγκρούστηκαν οι δυο παρατάξεις : οι οπλαρχηγοί και Φιλικοί με αρχηγό τον Κολοκοτρώνη (αντιπρόεδρο του Εκτελεστικού) και οι προεστοί και Φαναριώτες με αρχηγό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο (πρόεδρο του Βουλευτικού). Ο Μαυροκορδάτος εξασφάλισε την υποστήριξη των προεστών της Πελοποννήσου και της Ύδρας και έτσι ο Κολοκοτρώνης υποχώρησε αναγκαστικά.
Β’ φάση Εμφυλίου (Ιούλιος 1824-Ιανουάριος 1825)
Ο Μαυροκορδάτος και οι Υδραίοι συμμάχησαν με τον Ιωάννη Κωλέττη που επηρέαζε πολλούς οπλαρχηγούς της Στερεάς και απέκλεισαν τους Πελοποννήσιους από την εξουσία. Στρατεύματα από τη Στερεά λεηλάτησαν τη βόρεια Πελοπόννησο κι έτσι οι Πελοποννήσιοι αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν. Ο Κολοκοτρώνης και ο Ανδρούτσος φυλακίστηκαν. Ο τελευταίος δολοφονήθηκε στη φυλακή.
Γ’ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ (Επίδαυρος/Τροιζήνα, 1826/άνοιξη 1827)
Αρχικά συγκλήθηκε στην Επίδαυρο, αλλά διέκοψε τις εργασίες της όταν έγινε γνωστή η πτώση του Μεσολογγίου. Ξανάρχισε τις εργασίες της στην Τροιζήνα το 1827 και αποφάσισε :
1. Κυβερνήτης της Ελλάδας εκλέχθηκε ο Ιωάννης Καποδίστριας με θητεία 7 ετών
2. Ψηφίστηκε το Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδας που βασιζόταν στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών, διαπνεόταν από φιλελεύθερες ιδέες και ήταν το πιο δημοκρατικό σύνταγμα της εποχής του.
1. για να εξασφαλιστεί ο ανεφοδιασμός των ελληνικών στρατευμάτων
2. για να οργανωθούν πολιτικά οι περιοχές που απελευθερώνονταν
3. για να διαχειριστούν οι εθνικές γαίες (ή εθνικά κτήματα), δηλαδή η ακίνητη οθωμανική περιουσία, που πλέον είχε περάσει σε ελληνικά χέρια.
Από ποιους ελέγχονταν οι τοπικοί οργανισμοί;
Οι περισσότεροι ελέγχονταν από προεστούς, Φαναριώτες και ιεράρχες. Οι παρουσία εκπροσώπων της κατώτερης τάξης ήταν πολύ σπάνια.
Ποιοι ήταν οι κυριότεροι πολιτικοί οργανισμοί;
• Η Πελοποννησιακή Γερουσία : φτιάχτηκε με πρωτοβουλία Πελοποννήσιων προεστών, χωρίς να συμμετέχουν οι αγωνιστές της επανάστασης.
• Η Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδας (δυτικής Στερεάς Ελλάδας) που είχε επικεφαλής τον Φαναριώτη πολιτικό Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο.
• Ο Άρειος Πάγος, που διοικούσε την Ανατολική Στερεά Ελλάδα και είχε επικεφαλής τον επίσης Φαναριώτη Θεόδωρο Νέγρη.
Η συγκρότηση των τοπικών οργανισμών βοήθησε στο να αντιμετωπιστούν διάφορα προβλήματα, αλλά έφερε στο φως και διάφορες διαμάχες :
Το καλοκαίρι του 1821 έφτασε στην Πελοπόννησο ο Δημήτριος Υψηλάντης, αδερφός του ηγέτη της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρου Υψηλάντη, προκειμένου να αναλάβει την ηγεσία της επανάστασης. Τότε πολλοί οπλαρχηγοί και Φιλικοί, που ήταν αντίθετοι με τους προεστούς, τους Φαναριώτες και τους ιεράρχες συσπειρώθηκαν γύρω του. Οι προεστοί της Πελοποννήσου αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τον Υψηλάντη κι έτσι απειλήθηκαν σφαγές με εξοργισμένους αγωνιστές. Οι σφαγές δεν έγιναν χάρη στην παρέμβαση του Κολοκοτρώνη.
Α’ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ (Επίδαυρος, Δεκέμβριος 1821-Ιανουάριος 1822)
Η ανάγκη ενιαίας διεύθυνσης του Αγώνα, οδήγησε σε εκλογές για την ανάδειξη παραστατών (εκπροσώπων του λαού που θα αποτελούσαν την Εθνική Συνέλευση).
• Η Εθνοσυνέλευση έμεινε γνωστή ως Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου και ψήφισε το 1ο ελληνικό σύνταγμα, γνωστό ως Σύνταγμα της Επιδαύρου. Ήταν ένα κείμενο επηρεασμένο από την γαλλική επανάσταση, που διακήρυττε την ανεξαρτησία της Ελλάδας και θέσπιζε το πολίτευμα της αβασίλευτης δημοκρατίας (μοναδική εξαίρεση σε όλη την Ευρώπη, όπου επικρατούσε η βασιλεία !!!).
• Για να μην ξεσηκώσει την αντίδραση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, η Εθνοσυνέλευση διακήρυξε ότι η επανάσταση ήταν εθνική και δεν είχε κοινωνικοανατρεπτικές προθέσεις.
• Τέλος, η διοίκηση θα αποτελούταν από 2 σώματα με ετήσια θητεία : το Εκτελεστικό (κυβέρνηση) με πέντε μέλη και πρόεδρο τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και το Βουλευτικό με 70 μέλη και πρόεδρο τον Δημήτριο Υψηλάντη. Ωστόσο στο Βουλευτικό πλειοψηφούσαν οι προεστοί κι έτσι το έργο του Υψηλάντη γινόταν πολύ δύσκολο.
Β’ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ (Άστρος, Μάρτιος-Απρίλιος 1823)
• Εγκρίθηκε μια ελαφρώς τροποποιημένη εκδοχή του Συντάγματος της Επιδαύρου, ο νόμος της Επιδαύρου
• Καταργήθηκαν οι τοπικοί οργανισμοί και το αξίωμα του αρχιστράτηγου που είχε ο Κολοκοτρώνης
• Αρχηγός του Εκτελεστικού ορίστηκε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και του Βουλευτικού ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.
Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Το φθινόπωρο του 1823 ξέσπασε πολιτική σύγκρουση που μετά από λίγο εξελίχθηκε σε ένοπλη αναμέτρηση. Οι αιτίες του εμφυλίου :
1. Από τη μια πλευρά ήταν οι Έλληνες που διέθεταν προεπαναστατικά εξουσία και επιθυμούσαν να την διατηρήσουν (πρόκριτοι, ιεράρχες, Φαναριώτες) και από την άλλη, οι Έλληνες που αναδείχθηκαν πρωταγωνιστές μέσα από τον Αγώνα (οπλαρχηγοί, Φιλικοί).
2. Ο τρόπος διαχείρισης των δανείων που είχαν συναφθεί με την Αγγλία.
3. Οι τοπικιστικές διαφορές
4. Οι προσωπικές φιλοδοξίες
Α’ φάση Εμφυλίου (φθινόπωρο 1823- καλοκαίρι 1824)
Συγκρούστηκαν οι δυο παρατάξεις : οι οπλαρχηγοί και Φιλικοί με αρχηγό τον Κολοκοτρώνη (αντιπρόεδρο του Εκτελεστικού) και οι προεστοί και Φαναριώτες με αρχηγό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο (πρόεδρο του Βουλευτικού). Ο Μαυροκορδάτος εξασφάλισε την υποστήριξη των προεστών της Πελοποννήσου και της Ύδρας και έτσι ο Κολοκοτρώνης υποχώρησε αναγκαστικά.
Β’ φάση Εμφυλίου (Ιούλιος 1824-Ιανουάριος 1825)
Ο Μαυροκορδάτος και οι Υδραίοι συμμάχησαν με τον Ιωάννη Κωλέττη που επηρέαζε πολλούς οπλαρχηγούς της Στερεάς και απέκλεισαν τους Πελοποννήσιους από την εξουσία. Στρατεύματα από τη Στερεά λεηλάτησαν τη βόρεια Πελοπόννησο κι έτσι οι Πελοποννήσιοι αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν. Ο Κολοκοτρώνης και ο Ανδρούτσος φυλακίστηκαν. Ο τελευταίος δολοφονήθηκε στη φυλακή.
Γ’ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ (Επίδαυρος/Τροιζήνα, 1826/άνοιξη 1827)
Αρχικά συγκλήθηκε στην Επίδαυρο, αλλά διέκοψε τις εργασίες της όταν έγινε γνωστή η πτώση του Μεσολογγίου. Ξανάρχισε τις εργασίες της στην Τροιζήνα το 1827 και αποφάσισε :
1. Κυβερνήτης της Ελλάδας εκλέχθηκε ο Ιωάννης Καποδίστριας με θητεία 7 ετών
2. Ψηφίστηκε το Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδας που βασιζόταν στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών, διαπνεόταν από φιλελεύθερες ιδέες και ήταν το πιο δημοκρατικό σύνταγμα της εποχής του.
Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
