Παρασκευή 3 Αυγούστου 2018

Ευριπίδη Ελένη, Επιπάροδος - Β΄ επεισόδιο, 1η σκηνή, στ. 576-658









Ευριπίδη, Ελένη (412 π.Χ.)

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Β΄

1η Σκηνή (588-658): Χορός – Ελένη – Μενέλαος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

-        Η επιστροφή του χορού και της Ελένης [ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ (στ. –576-587]

§       Ο Χορός πληροφορείται από τη Θεονόη ότι ο Μενέλαος ζει

§       Επίσης ανακοινώνει στην Ελένη ότι περιπλανιέται με το καράβι του

§       Η Ελένη δεν γνωρίζει ότι ο Μενέλος βρίσκεται στην Αίγυπτο

-        Μονόλογος της Ελένης στον τάφο του Πρωτέα

-        Η εμφάνιση του Μενέλαου

§       Η αντίδραση της Ελένης

§       Η αντίδραση του Μενέλαου

§       Η Ελένη αναγνωρίζει τον Μενέλαο

o      Πώς η Ελένη φτάνει στην αναγνώριση;

o      Πώς αντιδρά ο Μενέλαος και γιατί;

o      Πώς αισθάνεται η Ελένη μετά την αντίδρασή του και γιατί;

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

·       Σκηνοθετικοί και σκηνογραφικοί δείκτες (στοιχεία όψης)

-        Ο τόπος («Πάλι ξανάρχομαι στον τάφο ετούτον» στ. 588), τα ρούχα (σκευή) των ηρώων («η φορεσιά σου έτσι σε δείχνει» στ. 616), η ψυχολογική κατάσταση («εσύ που φοβισμένη» στ 607, «σάστισα και βουβός έχω απομείνει» στ. 610) και η έντονη σωματική κίνηση και δράση («εσύ που φοβισμένη ορμάς» στ 607, «στάσου μην τρέχεις πια και μην τρομάζεις» στ. 617, «σταμάτα, μη μ’ αγγίζεις» στ. 629), αλλά και που δηλώνεται στο κείμενο αποτελούν σκηνογραφικούς και σκηνοθετικούς δείκτες.

·       Στιχομυθία

-        Γρήγοροι διάλογοι μεταξύ των ηρώων ανά στίχο, που εκφράζουν την έντονη συναισθηματική τους κατάσταση.

·       Τραγική ειρωνεία

-        Ελένη αρχικά δεν αναγνωρίζει τον Μενέλαο.
-        Στη συνέχεια η Ελένη τον αναγνωρίζει αλλά ο Μενέλαος δεν αναγνωρίζει την Ελένη.

·       Επιβράδυνση

-        Το γεγονός ότι ο Μενέλαος δεν αναγνωρίζει την Ελένη καθυστερεί την εξέλιξη της δράσης. Έτσι έχουμε επιβράδυνση.

·       Δραματικός ρόλος της πληροφορίας της Θεονόης (προώθηση της δράσης)

-        Η πληροφορία που δίνει η Θεονόη ότι ο Μενέλαος ζει συνεπάγεται αλλαγή της δραματικής κατάστασης και προώθηση της δράσης. Αποτέλεσμα της παραπάνω πληροφορίας είναι η αλλαγή της συναισθηματικής κατάστασης της Ελένης. (βλ. παρακάτω ήθος Ελένης).

·       Έντονη εσωτερική δράση

- Στη σκηνή αυτή με τις μεγάλες ψυχολογικές μεταπτώσεις της Ελένηςυπάρχει έντονη εσωτερική δράση, δηλαδή έντονες συναισθηματικές καταστάσεις και μάλιστα σε εναλλαγή.

·       Αναγνώριση

-        Η Ελένη αναγνωρίζει τον Μενέλαο (βλ. παρακάτω).

 

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

·       Το ήθος της Ελένης

Οι ψυχολογικές μεταπτώσεις και οι διακυμάνσεις των συναισθημάτων της ηρωίδας:

-        χαρά και έκπληξη (που ζει ο Μ)

-        φόβος (μήπως ο κουρελής άνδρας θα της στήσει παγίδα)
-        αναγνώριση του Μ. από την Ελένη : χαράσυγκίνηση
-        απογοήτευση (που δεν την αναγνωρίζει ο Μ)

·       Πρώτη αναγνώριση του Μενέλαου από την Ελένη

-        ομοιότητα του ανθρώπου με τον Μ

-        ομολογία του Μ. ότι ε/ίναι ο Μ

-        πληροφορία της μάντισσας Θεονόης

·       Το ήθος του Μενέλαου

Η στάση του Μενέλαου απέναντι στην Ελένη είναι διστακτική έως απορριπτική:

-        Δεν την αναγνωρίζει και δεν την πιστεύει Þ τραγική ειρωνεία

Αιτίες:

-        Έχει ήδη περάσει πολλές ταλαιπωρίες και βάσανα. (πόλεμος, περιπλάνηση)

-        Δυσκολεύεται να πιστέψει πως αυτό που ως τώρα νόμιζε ως πραγματικότητα (δηλαδή η παρουσία της άλλης Ελένης, του ‘ειδώλου’ δίπλα του) ήταν μια απάτη.


ΙΔΕΕΣ

·       Η αντίθεση φαίνεσθαι / είναι

-        Στη στιχομυθία Ελένης – Μενέλαου υπάρχουν λέξεις και φράσεις που εκφράζουν το πραγματικό και το φαινομενικό.

 


Ευριπίδη, Ελένη (412 π.Χ.), 
Επεισόδιο Β΄, 
1 η Σκηνή (588-658): Χορός – Ελένη – Μενέλαος
ΠΗΓΗ http://users.sch.gr/sirmkap/eleni%20epeisodio%202.pdf

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 
- [ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ (στ. –576-587] 
Η επιστροφή του χορού και της Ελένης
 Ο Χορός πληροφορείται από τη Θεονόη ότι ο Μενέλαος ζει
 Επίσης ανακοινώνει στην Ελένη ότι περιπλανιέται με το καράβι του
  Η Ελένη δεν γνωρίζει ότι ο Μενέλαος βρίσκεται στην Αίγυπτο
 - Μονόλογος της Ελένης στον τάφο του Πρωτέα
- Η εμφάνιση του Μενέλαου
  Η αντίδραση της Ελένης
  Η αντίδραση του Μενέλαου
Η Ελένη αναγνωρίζει τον Μενέλαο 

o Πώς η Ελένη φτάνει στην αναγνώριση; 
o Πώς αντιδρά ο Μενέλαος και γιατί;
o Πώς αισθάνεται η Ελένη μετά την αντίδρασή του και γιατί;

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

  Σκηνοθετικοί και σκηνογραφικοί δείκτες (στοιχεία όψης)
  Ο τόπος («Πάλι ξανάρχομαι στον τάφο ετούτον» στ. 588),
τα ρούχα (σκευή) των ηρώων («η φορεσιά σου έτσι σε δείχνει» στ. 616),
η ψυχολογική κατάσταση («εσύ που φοβισμένη» στ 607,
«σάστισα και βουβός έχω απομείνει» στ. 610) και η έντονη σωματική κίνηση και δράση
 («εσύ που φοβισμένη ορμάς» στ 607, «στάσου μην τρέχεις πια και μην τρομάζεις» στ. 617, «σταμάτα, μη μ’ αγγίζεις» στ. 629)

 Στιχομυθία

- Γρήγοροι διάλογοι μεταξύ των ηρώων ανά στίχο, που εκφράζουν την έντονη συναισθηματική τους κατάσταση.

Τραγική ειρωνεία 
- Ελένη αρχικά δεν αναγνωρίζει τον Μενέλαο (φαίνεσθαι: όψη του ναυαγού και ρακένδυτου Μενέλαου).
- Στη συνέχεια η Ελένη τον αναγνωρίζει αλλά ο Μενέλαος δεν αναγνωρίζει την Ελένη

.  Επιβράδυνση
- Το γεγονός ότι ο Μενέλαος δεν αναγνωρίζει την Ελένη καθυστερεί την εξέλιξη της δράσης (προσκόλληση στο φαίνεσθαι).
  Δραματικός ρόλος της πληροφορίας της Θεονόης (προώθηση της δράσης)
 - Η πληροφορία που δίνει η Θεονόη ότι ο Μενέλαος ζει συνεπάγεται αλλαγή της δραματικής κατάστασης και προώθηση της δράσης.
 Αποτέλεσμα της παραπάνω πληροφορίας είναι η αλλαγή της συναισθηματικής κατάστασης της Ελένης.
 Έντονη εσωτερική δράση
 - Στη σκηνή αυτή με τις μεγάλες ψυχολογικές μεταπτώσεις της Ελένης υπάρχει έντονη εσωτερική δράση, δηλαδή έντονες συναισθηματικές καταστάσεις και μάλιστα σε εναλλαγή.
 Αναγνώριση
 - Η Ελένη αναγνωρίζει τον Μενέλαο
  Πρώτη αναγνώριση του Μενέλαου από την Ελένη:
- ομοιότητα του ανθρώπου με τον Μενέλαο
- ομολογία του Μενέλαου για την ταυτότητά του
 - πληροφορία της μάντισσας Θεονόης

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ 
Το ήθος της Ελένης Οι ψυχολογικές μεταπτώσεις και οι διακυμάνσεις των συναισθημάτων της ηρωίδας:
- χαρά και έκπληξη (που ζει ο Μενέλαος)
- φόβος (μήπως ο κουρελής άνδρας θα της στήσει παγίδα)
 - αναγνώριση του Μενέλαου από την Ελένη : χαρά, συγκίνηση - αγωνία, απογοήτευση, απόγνωση (που δεν την αναγνωρίζει ο Μενέλαος)
  Το ήθος του Μενέλαου
Η στάση του Μενέλαου απέναντι στην Ελένη είναι διστακτική έως απορριπτική:
 - Δεν την αναγνωρίζει και δεν την πιστεύει Αιτίες:
 - Έχει ήδη περάσει πολλές ταλαιπωρίες και βάσανα (πόλεμος, περιπλάνηση)
- Δυσκολεύεται να πιστέψει πως αυτό που ως τώρα νόμιζε ως πραγματικότητα
 (δηλαδή η παρουσία της άλλης Ελένης, του ‘ειδώλου’ δίπλα του) ήταν μια απάτη.

 ΙΔΕΕΣ
  Η αντίθεση φαίνεσθαι / είναι
 - Στη στιχομυθία Ελένης
 – Μενέλαου υπάρχουν λέξεις και φράσεις που εκφράζουν το πραγματικό και το φαινομενικό.

Ευριπίδη Ελένη,
Επιπάροδος -
Β΄ Επεισόδιο
1η σκηνή
(στ. 576-658)
Της Τροίας τους
μόχθους, όχι εσέ,
πιστεύω.
Μενέλαος (Αντώ...

σελ. 143
«Ο άδικος ποτέ χαρά δε βλέπει, μονάχα με το δίκαιο η σωτηρία»
σελ. 49
Συναισθήματα Ελένης
χαρά, ανακούφιση
αγωνία
ανυπομονησία Tι ξεχνάει να ρωτήσει η Ελένη;
Ποια η δραματική λειτουργία
αυτής ...




Μενέλαος (Βασίλης
Κανάκης, Εθνικό
θέατρο, 1977)

Συναισθήματα Ελένης
χαρά, ανακούφιση
αγωνία
ανυπομονησία Tι ξεχνάει να ρωτήσει η Ελένη;
Ποια η δραματική λειτουργία
αυτής ...

Τέλειωσε το Α΄ Επεισόδιο
και η σκηνή είναι άδεια. Η
Ελένη και ο Χορός είναι
μέσα στο παλάτι και … τα
λένε με τη Θεονόη, εν...

Τι βλέπουμε να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας; Τι
διαδέχεται τον άδειο χώρο και τη σιωπή; Τι
πληροφορούμαστε αμέσως;
â–º...

Έκπληξη,
τρόμος. Ο
Μενέλαος είχε
κρυφτεί στον
τάφο του
Πρωτέα. Η
Ελένη τρέχει
προς τα πίσω για
να τον αποφύγει.
Συναισθήμα...

Ποια στοιχεία πνευματικού
πολιτισμού εντοπίζετε στους
στίχους 611-615;

Ασέβεια, γυναίκες· μ' εμποδίζει
να πάω στο μνήμα αυτός και
πιάνοντάς με, στο βασιλιά γυρεύει
να με δώσει, για να με παντρε...
έκπληξη,
ενθουσιασμός
Συναισθήματα Ελένης
ασφάλεια
χαρά

Μενέλαος (Αντώνης Καφετζόπουλος), Ελένη
(Πέμη Ζούνη), ΔΗΠΕΘΕ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ –
ΔΗΠΕΘΕ ΑΓΡΙΝΙΟΥ, καλοκαίρι 2013,
σκηνοθεσία Βασίλ...

Συναισθήματα Ελένης
Δυσάρεστη
έκπληξη -
ψυχραιμία



Μενέλαος (Αντώνης Καφετζόπουλος), Ελένη
(Πέμη Ζούνη), ΔΗΠΕΘΕ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ –
ΔΗΠΕΘΕ ΑΓΡΙΝΙΟΥ, καλοκαίρι 2013,
σκηνοθεσία Βασίλ...

Ο Μενέλαος στρέφει την πλάτη στην
Ελένη. Ψυχική κατάρρευση. Αίσθηση
αδιεξόδου. Ναυαγούν όλες οι ελπίδες της
Ελένης για επι...

Ελένη (Πέμη Ζούνη), ΔΗΠΕΘΕ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
– ΔΗΠΕΘΕ ΑΓΡΙΝΙΟΥ, καλοκαίρι 2013,
σκηνοθεσία Βασίλης Νικολαΐδης

Μόλις συναντιούνται οι δύο σύζυγοι αρχίζει μια σειρά παρεξηγήσεων: Η Ελένη βλέπει το Μενέλαο,
αλλά μέχρι να τον αναγνωρίσε...

635
600-601 619594
643 647
605-606 616 621
631 639 650
602-603
611-613 653

Ο Μενέλαος και εδώ εμφανίζεται … βραδύνους ή – το λιγότερο – ισχυρογνώμων (…
αγύριστο κεφάλι, κατά το κοινώς λεγόμενο!): Έ...

Ας μην βγάλουμε και τελείως
άχρηστο το Μενέλαο. Έχει και
αυτός το δίκιο του … Είναι
σίγουρος ότι στη σπηλιά
υπάρχει η Ελέν...

► Ο Μενέλαος δηλώνει στο
στίχο 655 ότι πιστεύει «της
Τροίας τους μόχθους» και όχι
την Ελένη και κάνει μεταβολή
για να φύγε...

Με την προφητεία της
Θεονόης και τη συνάντηση
Μενέλαου – Ελένης επί
σκηνής, για τους θεατές
έχουν μπει όλα τα κομμάτια
του...

Στη σκηνή υπάρχει «δραματική
επιβράδυνση». Ποια στοιχεία
αξιοποιεί ο ποιητής για να την
πετύχει;
1
►Ασάφεια προφητείας
Θεο...

Πώς νιώθετε έχοντας παρακολουθήσει τη σκηνή και ακούγοντας
τα τελευταία λόγια της Ελένης;
Ελένη (Πέμη Ζούνη), ΔΗΠΕΘΕ ΚΑΛΑΜ...

Ευριπίδη Ελένη, Επιπάροδος - Β΄
Επεισόδιο,1η σκηνή (στ. 576-658)
https://www.facebook.com/groups/171963619635880/?fref=ts
...


Ευριπίδη Ελένη, Επιπάροδος - Β΄ επεισόδιο, 1η σκηνή, στ. 576-658

Ευριπίδη Ελένη, Επιπάροδος - Β΄ επεισόδιο, 1η σκηνή, στ. 576-658


Β ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ – ΣΚΗΝΗ 1 (588-658)
Σκηνική παρουσία(όψις)
  1. 588: Η Ελένη βγαίνει από το παλάτι, δείχνει τον τάφο του Πρωτέα, αλλά βρίσκεται ακόμη δίπλα στην είσοδο του παλατιού.
  2. 602: Η Ελένη αντιλαμβάνεται την παρουσία ενός άνδρα
  3. 605-608: Ο Μενέλαος κυνηγά να πιάσει την Ελένη και Η Ελένη φοβισμένη ορμά στα σκαλιά του τάφου. Επίσης μαθαίνουμε ότι ο τάφος έχει σκαλιά.
  4. 609: Ο Μενέλαος προσπαθεί να εμποδίσει την Ελένη να πάει στο μνήμα
  5. 611-12: Η Ελένη απευθύνεται στις γυναίκες του χορού και τον καταγγέλλει.
  6. 616: ενδυμασία Μενέλαου
  7. 617-18: Η Ελένη τρέχει
  8. 629: Η Ελένη προσπαθεί να αγκαλιάσει το Μενέλαο
  9. 652:Η Ελένη προσπαθεί να αποτρέψει την αποχώρηση του Μενέλαου.
Τεχνική του Ευριπίδη
Η Ελένη έχει ξεχάσει να ρωτήσει τη Θεονόη αν θα σωθεί ο Μενέλαος όταν έρθει στην Αίγυπτο. Είναι σκόπιμη αυτή η παράλειψη  καθώς έτσι επιτείνεται η αγωνία της Ελένης και διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών.

Στοιχεία που έχει στη διάθεση της η Ελένη για την  αναγνώριση του Μενέλαου:

  •  Η ομοιότητα του άνδρα με τον Μενέλαο.
  •  Η ομολογία του ίδιου του Μενέλαου
  •  Η προφητεία της Θεονόης.

Τα στοιχεία  που έχει ο Μενέλαος στη διάθεση του:

  •  Η ομοιότητα της γυναίκας με την Ελένη
  •  Η ομολογία της ίδιας της Ελένης
  •  Η μαρτυρία της γερόντισσας ότι στην Αίγυπτο ζει η Ελένη.

Αναγνώριση Ελένης-Μενέλαου
Η διαδικασία αναγνώρισης σταματά για λίγο, καθώς δημιουργείται ένα τεχνητό αδιέξοδο .Και οι δύο ήρωες μένουν προσκολλημένοι σε αυτό που βλέπουν(φαίνεσθαι)( Η Ελένη μένει προσκολλημένη στην εμφάνιση του Μενέλαου και ο Μενέλαος μένει προσκολλημένος στο είδωλο που έχει αφήσει στην σπηλιά). Δημιουργείται μια επιβράδυνση, μειώνεται η δραματική ένταση και παγώνουν τα ευχάριστα συναισθήματα που είχαν δημιουργήσει τα προηγούμενα ευχάριστα νέα.

Ρόλος στιχομυθίας:

  •  Διευκολύνει την πρώτη φάση της αναγνώρισης
  •  Προβάλλει το διαφορετικό ύφος των δύο πρωταγωνιστών
  •  Συμβάλλει στην γοργή εξέλιξη της πλοκής
  •  Επιτείνει τη δραματική ένταση της σκηνής.

Αντίθεση φαίνεσθαι- είναι:
Στίχοι:625, 633, 644, 650, 645

Τραγική ειρωνεία:
600: Η Ελένη περιμένει το Μενέλαο ενώ δεν γνωρίζει ότι είναι τόσο κοντά της.  613: Η Ελένη νομίζει ότι ο Μενέλαος είναι κάποιος που θέλει να την οδηγήσει στον Θεοκλύμενο.   621:Ο Μενέλαος βλέπει την Ελένη και αδυνατεί να καταλάβει ότι αυτή είναι η γυναίκα του. 

Ελένη:
Παρουσιάζει έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις. Όταν εμφανίζεται στη σκηνή είναι ευτυχισμένη και χαρούμενη, γιατί οι πληροφορίες που πήρε από τη Θεονόη είναι ευχάριστες. Στη συνέχεια μετριάζεται η ευτυχία της όταν αντιλαμβάνεται ότι δεν ρώτησε τη Θεονόη για το αν τελικά ο Μενέλαος θα σωθεί ή όχι. Η εσφαλμένη αντίληψη που σχημάτισε για τις προθέσεις του ως τότε άγνωστου άνδρα της προκαλούν τρόμο. Αγανακτεί, ξεσπάει απότομα, και φοβισμένη τρέχει προς το μνήμα του Πρωτέα. Όταν αναγνωρίζει το Μενέλαο, ενθουσιάζεται και προσπαθεί να του εξηγήσει ποια είναι. Οι δισταγμοί όμως του Μενέλαου την οδηγούν στην απογοήτευση και την απελπισία.

Μενέλαος:
Βρίσκεται σε πλήρη νοητική σύγχυση και ψυχική αναταραχή. Αυτό που συμβαίνει είναι αδιανόητο και δεν μπορεί να το συλλάβει. Αμφιβάλλει, απορεί και διερωτάται τι συμβαίνει. Βουλιάζει κάτω από το βάρος της απάτης και της πλεκτάνης  που του έστησαν οι θεοί με την ύπαρξη του ειδώλου. Η προσκόλληση του Μενέλαου στο φαίνεσθαι έχει να κάνει με την απλοϊκότητα των σκέψεων του και την επιπολαιότητα του. Όμως η σύγχυση που τον κυριεύει είναι ως ένα βαθμό δικαιολογημένη αν σκεφτούμε πόσα χρόνια ήταν βυθισμένος στο ψέμα και στην απάτη.




Οι δύο ήρωες αδυνατούν να συγχρονίσουν τα συναισθήματα τους και την αντίληψη που έχουν για τα πράγματα. Αυτή η αδυναμία  κάνει τους δύο ήρωες τραγικά πρόσωπα και έτσι Η Ελένη νιώθει δυστυχισμένη και ο Μενέλαος απελπισμένος. Η τραγική κατάσταση των ηρώων προκαλεί στους θεατές το συναίσθημα του ελέου για την άγνοια τους. Οι ήρωες χρησιμοποιούν τις ίδιες λέξεις αλλά με διαφορετική σημασία ο καθένας. Οι μόνοι που καταλαβαίνουν τις λέξεις πλήρως είναι οι θεατές. Τα όσα γνωρίζουν οι θεατές έρχονται σε αντίθεση με αυτά που βλέπουν. Η αντίθεση φαίνεσθαι- είναι δημιουργεί ένα παράλληλο ζεύγος γνώσης-άγνοιας.












Ευριπίδη ΕΛΕΝΗ, Β’ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ, Επιπάροδος, 1η σκηνη-

σχόλια, ερωτήσεις, απαντήσεις, προβολή παρουσίασης για τον αντιπολεμικό χαρακτήρα του έργου-


eleni
Προβολή παράστασης Β΄ επεισοδίου από το ΚΘΒΕ (2008): 
1Η ΣΚΗΝΗ: ΣΤΙΧΟΙ 588 – 658
ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
  • Στίχοι 588-601: Η Ελένη επιστρέφει μαζί με το Χορό και αναφέρεται στη μαντεία της Θεονόης.
  • Στίχοι 602-625: Η εμφάνιση του Μενέλαου.
  • Στίχοι 626-658: Ο αναγνωρισμός Ελένης – Μενέλαου.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ
  • ΧΟΡΟΣ: Αναγγέλλει τις ευχάριστες ειδήσεις που πήρε από τη Θεονόη η Ελένη σχετικά με το Μενέλαο, αναφέρει πρώτα τι δεν έχει συμβεί, δηλ. ότι ο Μενέλαος δεν πέθανε.
  • ΕΛΕΝΗ: Χαρούμενη, πρόσωπο τραγικό, πιστή και αφοσιωμένη στο Μενέλαο, όταν ο Μενέλαος δεν την πιστεύει νιώθει και πάλι δυστυχισμένη.
  • ΜΕΝΕΛΑΟΣ: Δύσπιστος, πιστός στη σύζυγό του, βρίσκεται σε πλήρη νοητική σύγχυση και ψυχική αναταραχή.Τόσο η Ελένη όσο και ο Μενέλαος παρουσιάζουν έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις, που ξεκινούν από τη χαρά και ον ενθουσιασμό και φτάνουν στο φόβο και την απόγνωση.
ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ: Στίχος 604: «Σα γρήγορο πουλάρι ή σα Μαινάδα».
ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
  • Στίχος 616: «η φορεσιά… σε δείχνει».
  • Στίχος 646: «ο αιθέρας… έχει πλάσσει».
ΥΠΕΡΒΑΤΟ
  • Στίχοι 602-603: «ο ανόσιος γιος».
  • Στίχος 636: «εμένα έχεις».
  • Στίχος 651-652: «με περίσσιους πόνους».
  • Στίχος 655: «η Τροία πιστεύω».
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ
  • Στίχος 577: «ξάστερα το είπε».
  • Στίχοι 578-579: «δεν επήγε… Άδη».
  • Στίχος 580: «τον σκέπασε ο τάφος».
  • Στίχος 581: «στο πέλαο παραδέρνει».
  • Στίχος 591: «βλέπει τον ήλιο».
  • Στίχος 597: «καθάρια να ρωτήσω».
  • Στίχος 605: «όψη αγριεμένη».
  • Στίχος 607-608: ορμάς… σκαλιά».
  • Στίχος 637: «σάλεψεν ο νους μου».
  • Στίχος 643: «εδώ χαλάει».
Στάδια αναγνώρισης
α. Η απόκρυψη της ταυτότητας κάποιου προσώπου, η οποία επιτυγχάνεται με την παραμόρφωση ή τη μεταμόρφωση ή την αφήγηση πλαστής ιστορίας.
β. Η απομόνωση. Τα πρόσωπα προς αναγνώριση απομονώνονται από τα υπόλοιπα.
γ. Η αποκάλυψη της ταυτότητας. Σ’ αυτό το στάδιο αίρεται ή μεταμόρφωση ή παραμόρφωση.
δ. Η δυσπιστία. Αυτή εκφράζεται από το ένα εκ των δύο προσώπων.
ε. Η ζήτηση αποδεικτικών στοιχείων.
στ. Η παρουσίαση αυτών των στοιχείων. Και
ζ. Ο αναγνωρισμός, ο οποίος συνοδεύεται από ανάλογα συναισθήματα.
Λειτουργικός ρόλος αναγνώρισης
Είναι τεχνική που ξεμπλοκάρει την πλοκή όταν φτάσει σε αδιέξοδο. Με την αναγνώριση τα δύο πρόσωπα συνενώνουν τις δυνάμεις τους και συμβάλλουν στην εξέλιξη της πλοκής, ώστε ο μύθος να φτάσει στη λύση του.
Με την αναγνώριση σε δύο φάσεις έχουμε τραγική επιβράδυνση, δηλαδή καθυστέρηση της εξέλιξης του δράματος που εξυπηρετεί τη θεατρική οικονομία. Συγκεκριμένα ο ποιητής με την επιβράδυνση εξάπτει τα συναισθήματα των θεατών και διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον τους.



ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ – ΣΤΙΧΟΙ: 576-587 Β' ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 1η ΣΚΗΝΗ ΣΤΙΧΟΙ: 588-658


ΔΟΜΗ - ΕΝΟΤΗΤΕΣ - ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ
1η επιπάροδος στ.576 - 587 Το ευχάριστο νέο
2η 1η σκηνή στ. 588 - 602 Αισιοδοξία της Ελένης
3η 1η σκηνή στ. 603 - 621 Η λαχτάρα της Ελένης
4η 1η σκηνή στ. 622 - 627 Μονομερής αναγνώριση
5η 1η σκηνή στ. 628 - 653 Η αντίδραση του Μενελάου
6η 1η σκηνή στ. 654 - 658 Επιστροφή στη δυστυχία

ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ στ. 576 - 587: Η επανεμφάνιση του Χορού, η δεύτερη κατά κάποιο τρόπο είσοδός του στην ορχήστρα, είναι κάτι σπάνιο στην τραγωδία. Καινοτομία του Ευριπίδη ο περιορισμός του αριθμού και της έκτασης των χορικών. Ανάμεσα στο Α΄ και στο Β΄ Επεισόδιο δεν μεσολαβεί απλώς χορικό μικρής έκτασης, αλλά λίγοι μόνο στίχοι ενός χαρούμενου τραγουδιού που ψάλλει ο Χορός με την Ελένη, καθώς μπαίνουν στην ορχήστρα με ανάλαφρο βηματισμό με τη συνοδεία αυλού.
            Ο Χορός πληροφορεί τους θεατές για την προφητεία της μάντισσας Θεονόης (ο χρησμός της συμφωνεί με τα λόγια του Ερμή στ.69-71 και ακυρώνει την πληροφορία του Τεύκρου). Ο Μενέλαος δεν πέθανε, περιπλανιέται σε ξένα ακρογιάλια αναζητώντας την πατρίδα. Οι θεατές γνωρίζουν ότι ο Μενέλαος είναι παρών και ακούει το τραγούδι του Χορού (τραγική ειρωνεία), το οποίο διακόπτει η Ελένη που ξαναμπαίνει στη σκηνή.

Περιεχόμενο 1ης Σκηνής
ΣΤΙΧΟΙ:566-606: Μονόλογος Ελένης (Χαρούμενη, πρόσωπο τραγικό, πιστή και αφοσιωμένη στο Μενέλαο, όταν ο Μενέλαος δεν την πιστεύει νιώθει και πάλι δυστυχισμένη.)
            Η ηρωίδα επιβεβαιώνει την πληροφορία του Χορού. Το μόνο που δεν έχει αποκαλύψει η μάντισσα είναι αν ο Μενέλαος θα σωθεί στην Αίγυπτο. Η Ελένη γεμάτη απορία διερωτάται πότε θα αντικρίσει τον άντρα της. Όταν βλέπει τον ξένο αιφνιδιάζεται, φοβούμενη μήπως κάποια πλεκτάνη ετοίμασε ο Θεοκλύμενος. Τρέχει στο μνήμα του Πρωτέα. Ενώ ο Μενέλαος την ακολουθεί, εκείνη νομίζει πως την καταδιώκει.

ΣΤΙΧΟΙ:607-658: Διάλογος Ελένης – Μενέλαου(Δύσπιστος, πιστός στη σύζυγό του, βρίσκεται σε πλήρη νοητική σύγχυση και ψυχική αναταραχή. Τόσο η Ελένη όσο και ο Μενέλαος παρουσιάζουν έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις, που ξεκινούν από τη χαρά και ον ενθουσιασμό και φτάνουν στο φόβο και την απόγνωση). Αμφιβολίες ήρωα.
            Ο Μενέλαος την παρακαλά να σταματήσει. Στην άγνωστη γυναίκα αναγνωρίζει την Ελένη. Εκείνη παρεξηγεί τη στάση του και είναι πεπεισμένη πως τον έστειλε ο Θεοκλύμενος. Ο Μενέλαος προσπαθεί να εξηγήσει την έκπληξή της. Η Ελένη τον αναγνωρίζει. Ρωτούν ο ένας τον άλλο και ομολογούν. Η ίδια έχει πειστεί ότι μπροστά της βρίσκεται ο άντρας της. Ο Μενέλαος, όμως, νομίζει ότι βλέπει μπροστά του το φάντασμά της και επικαλείται την Εκάτη. Η Ελένη προσπαθεί να τον καθησυχάσει: η «άλλη» Ελένη που κρατά στη σπηλιά είναι το είδωλό της, που πήγε στην Τροία σύμφωνα με τη θέληση της Ήρας. Η πραγματική Ελένη είναι μπροστά του. Ο Μενέλαος δυσπιστεί και είναι έτοιμος να φύγει. Η Ελένη εκλιπαρεί. Βλέπει να πέφτει σε δυστυχία. Η επιστροφή στην Ελλάδα φαντάζει ανεκπλήρωτο όνειρο.

ΕΞΕΛΙΞΗ ΥΠΟΘΕΣΗΣ 
            Η 1η σκηνή του β επεισοδίου είναι σημαντική. Η πληροφορία που δίνει η Θεονόη ότι ο Μενέλαος ζει συνεπάγεται αλλαγή της δραματικής κατάστασης και προώθηση της δράσης. Αποτέλεσμα της παραπάνω πληροφορίας είναι η αλλαγή της συναισθηματικής κατάστασης της Ελένης.  (δραματικός ρόλος πληροφορίας Θεονόης). Μετά τη μεμονωμένη παρουσίαση των δύο συζύγων επέρχεται η συνάντησή τους. Εδώ προωθείται η διαδικασία της αναγνώρισης, όμως δεν ολοκληρώνεται. Η Ελένη αναγνωρίζει το Μενέλαο που αρνείται να πιστέψει αυτό που βλέπει και βρίσκεται σε πλήρη σύγχυση. Στη σκηνή αυτή με τις μεγάλες ψυχολογικές μεταπτώσεις της Ελένης υπάρχει έντονη εσωτερική δράση, δηλαδή έντονες συναισθηματικές καταστάσεις και μάλιστα σε εναλλαγή.

Βασική ιδέα: στ.650 Το σώμα είναι η πραγματική μας υπόσταση (το είναι, η ουσία). Το όνομα -καλό ή κακό- είναι η φήμη και γενικότερα η γνώμη, εντύπωση που σχηματίζουν οι άλλοι (φαίνεσθαι). Ο Ευριπίδης υποστηρίζει ότι το όνομα πάει παντού και όχι το σώμα και θέτει το ζήτημα πως μας βλέπουν οι άλλοι και πως είμαστε πραγματικά.

Στάδια αναγνώρισης
α. Η απόκρυψη της ταυτότητας κάποιου προσώπου, η οποία επιτυγχάνεται με την παραμόρφωση ή τη μεταμόρφωση ή την αφήγηση πλαστής ιστορίας.
β. Η απομόνωση. Τα πρόσωπα προς αναγνώριση απομονώνονται από τα υπόλοιπα.
γ. Η αποκάλυψη της ταυτότητας. Σ’ αυτό το στάδιο αίρεται ή μεταμόρφωση ή παραμόρφωση.
δ. Η δυσπιστία. Αυτή εκφράζεται από το ένα εκ των δύο προσώπων (δραματική κορύφωση).
ε. Η ζήτηση αποδεικτικών στοιχείων.
στ. Η παρουσίαση αυτών των στοιχείων. Και
ζ. ο αναγνωρισμός, ο οποίος συνοδεύεται από ανάλογα συναισθήματα.
Λειτουργικός ρόλος αναγνώρισης
Είναι τεχνική που ξεμπλοκάρει την πλοκή, όταν φτάσει σε αδιέξοδο. Με την αναγνώριση τα δύο πρόσωπα συνενώνουν τις δυνάμεις τους και συμβάλλουν στην εξέλιξη της πλοκής, ώστε ο μύθος να φτάσει στη λύσητου.
            Με την αναγνώριση σε δύο φάσεις έχουμε τραγική επιβράδυνση (χρήση μοτίβου είναι - φαίνεσθαι και τραγικής ειρωνείας), δηλαδή καθυστέρηση της εξέλιξης του δράματος που εξυπηρετεί τη θεατρική οικονομία. Συγκεκριμένα ο ποιητής με την επιβράδυνση εξάπτει τα συναισθήματα των θεατών και διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον τους. Η καθυστέρηση της αναγνώρισης γίνεται εξαιτίας της προσκόλλησης των ηρώων στο φαίνεσθαι.
ΤΡΑΓΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ
Η συνεχής μετάπτωση των προσώπων και ο συνεχής διχασμός ενέχουν τραγικότητα (Η Ελένη αρχικά δεν αναγνωρίζει τον Μενέλαο. Στη συνέχεια η Ελένη τον αναγνωρίζει αλλά ο Μενέλαος δεν αναγνωρίζει την Ελένη). Εξάλλου η τύχη που συνιστά μια υπέρτατη δύναμη, υπερβαίνει τα πρόσωπα και τα καθιστά άβουλα όργανά της. Τραγική ειρωνεία στ. 593 - 594, 602 - 603, 613, 619, 647.

Οι ψυχολογικές μεταπτώσεις και οι διακυμάνσεις των συναισθημάτων της ηρωίδας:
1.      χαρά και έκπληξη, αναπτερωμένο ηθικό, ανακούφιση καιαισιοδοξία (καλά νέα Θεονόης.)
2.      Ξάφνιασμαέκπληξηταραχήφόβος / απροσδόκητη εμφάνιση ρακένδυτου ζητιάνου (εμπόδιο το «φαίνεσθαι»), ανασφάλεια από τις απειλές του Θεοκλύμενου.(μήπως ο κουρελής άνδρας της στήσει παγίδα;)
3.      αναγνώριση του Μ. από την Ελένη : χαράσυγκίνηση
4.      απογοήτευσηαπόγνωσηεπιστροφή στη δυστυχία(που δεν την αναγνωρίζει ο Μ)

Πρώτη αναγνώριση του Μενέλαου από την Ελένη:
1.      ομοιότητα του ανθρώπου με τον Μενέλαο
2.      ομολογία του Μενέλαου ότι είναι ο Μενέλαος
3.      πληροφορία της μάντισσας Θεονόης

            Η στάση του Μενέλαου απέναντι στην Ελένη είναι διστακτική έως απορριπτική: Δεν την αναγνωρίζει και δεν την πιστεύει τραγική ειρωνεία. Αιτίες: α)Έχει ήδη περάσει πολλές ταλαιπωρίες και βάσανα. (πόλεμος, περιπλάνηση) και β)Δυσκολεύεται να πιστέψει πως αυτό που ως τώρα νόμιζε ως πραγματικότητα (δηλαδή η παρουσία της άλλης Ελένης, του "ειδώλου" δίπλα του) ήταν μια απάτη.
            Τόσο οι συναισθηματικές διακυμάνσεις της ηρωίδας, όσο και η προσκόλληση του Μενέλαου στο φαινομενικό περιπλέκουν – επιβραδύνουν την προσδοκώμενη αναγνώριση, εντείνοντας τη δραματική ατμόσφαιρα και διεγείροντας τον έλεο και το φόβο των θεατών που γνωρίζουν την αλήθεια («είναι») και αγωνιούν για την τύχη των δύο συζύγων, δέσμιων του «φαίνεσθαι». Παράλληλα ο θεατής συνειδητοποιεί τη δυσκολία προσέγγισης της αλήθειας, ακόμα κι αν αυτή βρίσκεται δίπλα μας. Εμπόδια η άγνοια, οι ψευδαισθήσεις, ο φόβος, ο εγωισμός, το συμφέρον, οι προκαταλήψεις, οι εμμονές.

ΔΡΑΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ
Έντονο, από την είσοδο του Χορού και στη συνέχεια από την εμφάνιση της Ελένης, την στιχομυθία των κύριων προσώπων, τη ρευστότητα της συμπεριφοράς τους και της ψυχολογίας τους.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
Σκηνοθετικοί και σκηνογραφικοί δείκτες (στοιχεία όψης) Ο τόπος («Πάλι ξανάρχομαι στον τάφο ετούτον» στ. 588), τα ρούχα (σκευή) των ηρώων («η φορεσιά σου έτσι σε δείχνει» στ. 616, η σκευή του Μ παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του δράματος), η ψυχολογική κατάσταση («εσύ που φοβισμένη» στ 607, «σάστισα και βουβός έχω απομείνει» στ. 610) και η έντονη σωματική κίνηση και δράση («εσύ που φοβισμένη ορμάς» στ 607, «στάσου μην τρέχεις πια και μην τρομάζεις» στ. 617, «σταμάτα, μη μ’ αγγίζεις» στ. 629), αλλά και που δηλώνεται στο κείμενο αποτελούν σκηνογραφικούς και σκηνοθετικούς δείκτες.

Εκάτη: Κατά την Ελληνική Μυθολογία η Εκάτη εμφανίζεται σαν χθόνια θεότητα. Η Εκάτη, θεά της μαγικής τέχνης στον κάτω κόσμο, ήταν το μοναδικό παιδί των Τιτάνων Πέρση και Αστερίας. Από τους γονείς της κληρονόμησε δυνάμεις πάνω στη γη, τη θάλασσα και τον ουρανό. Βοήθησε τη θεά Δήμητρα στην αναζήτηση της Περσεφόνης και μετά την επανένωσή τους έγινε συνοδός της Περσεφόνης και σύντροφος του Άδη. Ήταν στενά συνδεδεμένη με τα Ελευσίνια μυστήρια. Η  Εκάτη βοηθά τους πολεμιστές στον πόλεμο και τους βασιλείς στην απονομή της δικαιοσύνης. Φέρνει τιμές στους αθλητικούς αγώνες, παραστέκει τους κυνηγούς και τους ψαράδες και μαζί με τον Ερμή, προστατεύει τα κοπάδια.
                Στους ύστερους χρόνους δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη χθόνια υπόστασή της και στις μαγικές της ιδιότητες -προστάτρια των μαγισσών, που την επικαλούνταν όταν έκαναν μάγια. Τότε εμφανίστηκε με τρομακτική μορφή όπως η Μέδουσα και οι Ερινύες. Με την εκδοχή αυτή συνδέονται οι οικιακοί καθαρμοί, τα οξυθύμια, με τα οποία διώχνονταν από το σπίτι τα κακά πνεύματα. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι ανακαλεί από τον Άδη πνεύματα νερών και στέλνει τα φαντάσματα.  Συχνά απεικονίζεται να κρατά δάδα και να ακολουθείται από σκύλους και κάποιες αποκρουστικές γυναίκες π.χ. Λάμια. Οι αρχαίοι πίστευαν επίσης ότι η Εκάτη εμφανίζεται σε τρίστρατα και γι' αυτό έστηναν εκεί βωμούς και έκαναν θυσίες προς τιμήν της.


Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 1η ΣΚΗΝΗ (στ. 588-658)


Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ  1η ΣΚΗΝΗ (στ. 588-658)


ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ (στ. 576-587)

Επαναφορά χορού (2η εμφάνιση) μετά τη μετάσταση(έξοδο από ορχήστρα).

Η ιδέα του «ειδώλου»: Στην ενότητα αυτή η ιδέα του ειδώλου επανέρχεται πιο έντονα. Η Ελένη λέει στο Μενέλαο πως στην Τροία βρισκόταν το είδωλό της(644), το όνομά της(650) και όχι το σώμα της. Επίσης χαρακτηρίζει «ίσκιο» την Ελένη που έφερε μαζί του ο Μενέλαος από την Τροία(645,652).

Στοιχεία της αναγνώρισης (μερική αναγνώριση από την Ελένη)

1. Η πληροφορία που έδωσε η Θεονόη στην Ελένη, ότι ο Μενέλαος ζει και θα φτάσει στην Αίγυπτο.

2. Η ομοιότητα του ανθρώπου που στέκεται μπροστά της με το Μενέλαο.

3. Η ομολογία του ιδίου πως είναι ο Μενέλαος.

Γιατί δεν την πιστεύει ο Μενέλαος;

1. Υπάρχει μια Ελένη μαζί του στη σπηλιά (την έφερε από την Τροία)

2. Όλοι όσοι υποφέρουν εξαιτίας της ήταν πεπεισμένοι πως είναι αληθινή.

3. Ο ανθρώπινος νους δέχεται ως αληθινό μόνο αυτό που μπορεί να εξηγήσει.

4. Δεν θα μπορούσε να φανταστεί μια τέτοια καταστροφική θεϊκή παρέμβαση.

5. Αν και έχει πολλές ενδείξεις για το ποια είναι η πραγματική εκδοχή της ιστορίας, αρνείται να την πιστέψει γιατί αυτό σημαίνει αυτόματα πως ο πόλεμος στην Τροία (και τα τραγικά επακόλουθα) θα ήταν μάταιος-ανούσιος.

6. Για λόγους δραματικής οικονομίας ο Ευριπίδης επιβραδύνει την αναγνώριση, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών. 

Τραγική ειρωνεία:

- (στ. 600-601) Η Ελένη περιμένει το Μενέλαο να φτάσει στην Αίγυπτο, ενώ ο ίδιος βρίσκεται ήδη εκεί κοντά της.

- (στ.602-606, 611-614) Θεωρεί τον άνδρα όργανο του βασιλιά για να τη συλλάβει, ενώ είναι ο Μενέλαος.

- (στ. 630) Ο Μενέλαος θεωρεί την Ελένη φάντασμα, χωρίς να γνωρίζει ότι φάντασμα είναι αυτή που έφερε ο ίδιος από την Τροία.

- (στ. 653) Ο Μενέλαος εύχεται στην Ελένη να είναι ευτυχισμένη, μιας και της μοιάζει, ενώ στην πραγματικότητα είναι η ίδια.

Αντίθεση «είναι-φαίνεσθαι» (επιβραδύνει την αναγνώριση)

Στην αρχή η Ελένη δεν αναγνωρίζει το Μενέλαο από τα κουρέλια.

Μόνο το όνομα της Ελένης ήταν στην Τροία, όχι το πραγματικό σώμα.

Ο Μενέλαος θεωρεί ότι αυτή η γυναίκα μοιάζει στην Ελένη αλλά δεν είναι.

(Δικαιολογημένα είναι προσκολλημένος στα φαινόμενα και εγκλωβισμένος στην πλάνη-άγνοια του. )

Ψυχολογικές μεταπτώσεις Ελένης

Αρχικά βγαίνει από το παλάτι γεμάτη χαρά και ανακούφιση (καλά νέα)

- Μικρή αγωνία για την τύχη του στην Αίγυπτο. (στ. 595)

- Λαχτάρα, επιθυμία, ανυπομονησία για την άφιξη του άνδρα της. (στ.601)

- Απορία, Φόβος, τρόμος στην όψη του ρακένδυτου άνδρα (στ. 602)

- Έκπληξη με την καταπληκτική ομοιότητα του ξένου και του Μενέλαου.

- Ανέλπιστη χαρά στο άκουσμα του ονόματος του.

- Απογοήτευση, απόγνωση μπροστά στη δυσπιστία του Μενέλαου.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Ποια νέα φέρνει ο χορός και η Ελένη από τη Θεονόη;

2. Τι ξέχασε να ρωτήσει η Ελένη στη Θεονόη και γιατί;

3. Όση ώρα μιλούν η Ελένη και ο χορός πού βρίσκεται ο Μενέλαος; Ακούει τα λεγόμενα τους; Γιατί δεν αντιδρά;

4. Γιατί έτρεξε τρομοκρατημένη στο μνήμα του Πρωτέα σαν είδε τον άνδρα;

5. Να καταγράψετε τους στίχους που μας δίνουν κάποιες σκηνοθετικές πληροφορίες για τις κινήσεις των προσώπων.

6. Πώς γίνεται η αναγνώριση από την Ελένη;

7. Να γράψετε μια διαφορετική στιχομυθία από το στίχο 629 (γυναίκα μου;), όπου και ο Μενέλαος θα αναγνωρίζει την Ελένη.

  





Μαινάδες με θύρσους (ελαφρύ ραβδί με φύλλα κισσού)


Επιπάροδος - Β΄Επεισόδιο (1η, 2η, 3η σκηνή)



Επιπάροδος (576-587)


  • Η επανεμφάνιση του Χορού, κάτι σπάνιο στην τραγωδία.


  • Καινοτομία του Ευριπίδη ο περιορισμός του αριθμού και της έκτασης

  •  των χορικών. Ανάμεσα στο Α΄και στο Β΄Επεισόδιο δεν μεσολαβεί απλώς

  •  χορικό μικρής έκτασης, αλλά λίγοι μόνο στίχοι ενός χαρούμενου τραγουδιού

  •  που ψάλλει ο Χορός με την Ελένη, καθώς μπαίνουν στην ορχήστρα με

  •  ανάλαφρο βηματισμό με τη συνοδεία αυλού.



Χορός Eλένης (K.Θ.B.E., 1982, χορογραφία E. Πήττα)
Χορός Eλένης (K.Θ.B.E., 1982, χορογραφία E. Πήττα)

Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ



1η Σκηνή (588-658)

ΠΗΓΗ https://taenoikwkaiendimw.blogspot.com/2012/09/1-2-3.html


 Οι συναισθηματικές μεταπτώσεις της Ελένης / αίτια που τις  

 προκαλούν
  • Αναπτερωμένο ηθικό, ανακούφιση, αισιοδοξία, χαρά / καλά νέα Θεονόης.

  • Ξάφνιασμα, έκπληξη, ταραχή, φόβος / απροσδόκητη εμφάνιση ρακένδυτου
  •  ζητιάνου (εμπόδιο το «φαίνεσθαι»), ανασφάλεια από τις απειλές του 
  • Θεοκλύμενου.

  • Απερίγραπτη χαρά, συγκίνηση / αναγνωρίζει τον άντρα της.

  •   Έκπληξη, προσπάθεια να τον πείσει /αδυναμία του Μενέλαου να την 
  • αναγνωρίσει.

  •  Απόγνωση, επιστροφή στη δυστυχία / απόφαση Μενέλαου να φύγει.



Η στάση του Μενέλαου

 

Αρνείται να αποδεχθεί την πραγματική Ελένη, παρόλο που έχει στη διάθεσή του 
στοιχεία: την ομοιότητά της με τη γυναίκα του, την ομολογία της ίδιας και τη 
μαρτυρία της γερόντισσας.
 Ωστόσο ο ανθρώπινος νους δεν ανέχεται τη λογική αντίφαση, ούτε τον υπο
συνείδητο φόβο ότι 17 ολόκλη
ρα χρόνια πολέμου και περιπλανήσεων ήταν μάταια.

 

Επιβράδυνση – τραγική ειρωνεία



Τόσο οι συναισθηματικές διακυμάνσεις της ηρωίδας, όσο και η προσκόλληση
 του
 Μενέλαου στο φαινομενικό περιπλέκουν – επιβραδύνουν την προσδοκώμενη 
αναγνώριση, εντείνοντας τη δραματική ατμόσφαιρα και διεγείροντας τον έλεο και 
το φόβο των θεατών που γνωρίζουν την αλήθεια («είναι») και αγωνιούν για την 
τύχη των δύο συζύγων, δέσμιων του «φαίνεσθαι». Παράλληλα ο θεατής συνειδη
τοποιεί τη δυσκολία προσέγγισης της αλήθειας, ακόμα κι αν αυτή βρίσκεται δίπλα
 μας. Εμπόδια η άγνοια, οι ψευδαισθήσεις, ο φόβος, ο εγωισμός, το συμφέρον,
 οι προκαταλήψεις, οι εμμονές.




Εκφραστικά μέσα (Λέξις)
  •   Στιχομυθία
  •  Αλλεπάλληλες ερωτήσεις
  •  Ασύνδετο σχήμα
  •  Πλεονασμός
  •  Παρομοίωση
  • Σχήμα «εν διά δυοίν» (στ. 609, 617)
  • Αντιθέσεις
  • Επαναφορά(στ.622)



ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ



1.      Η προφητεία της Θεονόης προωθεί το μύθο, προϊδεάζει για την περιπετει
ώδη εξέλιξη της αναγνώρισης αλλά και εμπεριέχει δραματική επιβράδυνση. Να
 δικαιολογή
σετε την παρατήρηση αυτή με αναφορές στο κείμενο.
2. Τι εκφράζουν τα σημεία στίξης στους στίχους 602, 625, 629, 654; Ποια άλλα 
εκφραστικά μέσα χρησιμοποιεί ο ποιητής προκειμένου να δηλώσει την ένταση 
και τις συναι
σθηματικές διακυμάνσεις των ηρώων στη σκηνή αυτή;
3. Να συγκρίνετε τη σκηνή της συνάντησης του Μενέλαου και της Ελένης με τη 
σκηνή της συνάντησης του Τεύκρου και της Ελένης.
4. Να  αναπτύξετε τη βασική ιδέα του στ. 650, «Τ’ όνομα ολούθε πάει, όχι το
 σώμα». Αν το σώμα είναι ο πραγματικός μας εαυτός και το όνομα η φήμη, η
 εικόνα που οι άλλοι ή κι εμείς οι ίδιοι έχουμε για τον εαυτό μας, να εξηγήσετε
 τη διάσταση ανάμεσα στις διαφορετικές όψεις του ίδιου προσώπου. Δώστε
 παραδείγματα από την εμπειρία σας.




Eλένη – Mενέλαος (Ά. Συνοδινού – Θ. Kωτσόπουλος, Eθνικό Θέατρο, 1962, σκην. T. Mουζενίδης)
Eλένη – Mενέλαος (Ά. Συνοδινού – Θ. Kωτσόπουλος, Eθνικό Θέατρο,
 1962, σκηνοθεσία 
. T.
 Mουζενίδης)




Β΄ Επεισόδιο (Σκηνή 1η - στίχοι 576- 658)


Φύλλο εργασίας 7
Απαντήσεις φύλλου εργασίας 7



Ακούστε το Β΄ Επεισόδιο εδώ.
Δείτε απόσπασμα παράστασης και εδώ.
Ακούστε το Β΄ Επεισόδιο από παλαιότερη παράσταση στο παρακάτω βίντεο:


Στίχοι του μαθητή Ράκκα Θεόφιλου (1ου Γυμνασίου Νάουσας)

Ανάθεμα την ώρα κατάρα τη στιγμή
αφήσανε τη Σπάρτη  για μία καλλονή.

Μαζεύτηκαν οι Έλληνες απ’ όλες τις μεριές
την Έλενα να φέρουνε στου Μενέλαου τις αγκαλιές.
Ξεκίνησαν με πλοία αμέτρητα πολλά
της Τροίας να πατήσουνε τα τείχη τα ψηλά.
Δέκα χρόνια πάλευαν στο κάστρο της να μπουν
την Έλενα ν’ αρπάξουνε και λάφυρα να βρουν.
Αρπάξανε κοσμήματα, λάφυρα πολλά
Αρπάξανε το είδωλο και όχι την κυρά.
Ανάθεμα την ώρα κατάρα τη στιγμή
χαλάσανε την Τροία για μια ψεύτικη γυνή.
Αμέτρητα κορμιά ξαπλώθηκαν εκεί
γιατί νόμιζαν πως ήταν η Ελένη η αληθινή.
Μετά από πολέμους και μύριες συμφορές
βρέθηκε ο Μενέλαος στης Αιγύπτου τις αυλές
Στου Πρωτέα τα παλάτια τον είδε η γυνή
αλλά ‘κείνος δεν επείσθη πως ήτανε αυτή.
Ανάθεμα την ώρα κατάρα τη στιγμή
που πέθαναν οι Έλληνες για μία καλλονή.
Ευριπίδη Ελένη
Β ‘ επεισόδιο : α ) Επιπάροδος στ. 576-587 Η επιστροφή του Χορού και της Ελένης στη
σκηνή,
1η
σκηνή στ. 588...

.αλήθεια ;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………...



https://www.scribd.com/document/115132702/%CE%95%CE%BB%CE%AD%CE%BD%CE%B7-%CE%92-%CE%95%CE%A0%CE%95%CE%99%CE%A3%CE%8C%CE%94%CE%99%CE%9F-%CE%A3%CE%A4-576-658 https://filologein.wordpress.com/2012/12/01/%CE%B5%CE%BB%CE%AD%CE%BD%CE%B7-%CE%B2%CE%84%CE%B5%CF%80%CE%B5%CE%B9%CF%83%CF%8C%CE%B4%CE%B9%CE%BF-%CF%83%CF%84-576-658/ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ http://fliphtml5.com/xpqa/dyjz/basic