ΑΡΧΑΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ 7 ,

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show. php/DSGL102/ 457/3003,12057/ Ο Αλέξανδρος στη μάχη της Ισσού (Πομπηία, Εθ νικό  Μουσεί ο Νεαπόλεως) Α. Κείμενο Τα σωζόμενα ερείπια της φρυγικής πόλης Γόρδιον, όπου ο Μέγας Αλέξανδρος  έκοψε τον γόρδιο δεσμό (Αρχείο Παπύρου) Η λύση του γόρδιου  δεσμού Ο Φλάβιος Αρριανός (περ. 95-175 μ.Χ.) καταγόταν από τη Νικομήδεια της Βιθυνίας και προερχόταν α πό επιφανή οικογένεια. Τιμήθηκε με ιερατικά αξιώματα στην πόλη του και αργότερα κατέλαβε υψηλές διοικητικές και στρατιωτικές θέ σεις του ρωμαϊκού κράτους. Νέος παρακολούθησε τη διδασκαλία του στωικού φιλοσόφου Επικτήτου,  της οποίας κατέγραψε τα βασικά  στοιχεία. Στα μέσα του 2ου αι. ήρθε στην Αθήνα, όπου έλαβε την ιδιότητα του πολίτη και εκλέχθηκε  επώνυμος άρχοντας (147-148 μ.Χ.). Εκτός από το έργο του για τη φιλοσοφία του Επικτήτου, συνέγραψε στρατιωτικές πραγματείες  και βιογραφίες. Το σπουδαιότερο έρ γο του, όμως, είναι η Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις, η σημαντικότερη πηγή για την εκστρατεία του Μ. Αλεξάν δρου στην Ασία, συμπλήρωμα της  οποίας είναι η Ἰνδική. Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἐς Γόρδιον παρῆλθε, πόθος λαμβάνει αὐτὸν τὴν ἅμαξαν ἰδεῖν τὴν  Γορδίου καὶ τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν. Πρὸς δὲ δὴ ἄλλοις καὶ τόδε περὶ τῆς  ἁμάξης ἐμυθεύετο, ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν, τοῦτον χρῆναι  ἄρξαι τῆς Ἀσίας. Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας καὶ τούτου οὔτε τέλος  οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο. Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἀπόρως  μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ δεσμοῦ, ἄλυτον δὲ περιιδεῖν οὐκ ἤθελε, μή τινα καὶ  τοῦτο ἐς τοὺς πολλοὺς κίνησιν ἐργάσηται, παίσας τῷ ξίφει διέκοψε τὸν δεσμὸν καὶ λε λύσθαι ἔφη. Ἀπηλλάγη δ’ οὖν ἀπὸ τῆς ἁμάξης αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφ᾿ αὐτὸν ὡς τοῦ λογί ου τοῦ ἐπὶ τῇ λύσει τοῦ δεσμοῦ ξυμβεβηκότος. Καὶ γὰρ καὶ τῆς νυκτὸς ἐκείνης βρο νταί τε καὶ σέλας ἐξ οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν· καὶ ἐπὶ τούτοις ἔθυε τῇ ὑστεραίᾳ Ἀλέξανδρος  τοῖς φήνασι θεοῖς τά τε σημεῖα καὶ τοῦ δεσμοῦ τὴν λύσιν. Ἀρριανός, Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις 2.3.1-8 (διασκευή) Γλωσσικά σχόλια ὡς ἐς Γόρδιον παρῆλθε (οριστ. αορ. ρ. παρέρχομαι) όταν έφτασε στο Γόρδιον  (πβ. ν.ε.: παρελθόν) πρὸς δὲ ἄλλοις  και μεταξύ άλλων τόδε ἐμυθεύετο (οριστ. παρατ. ρ. μυθεύομαι) αυτό λεγόταν (πβ. ν.ε.: μύθευμα, μυθιστόρημα) ὅστις λύσειε (ευκτ. αορ. ρ. λύω) όποιος λύσει (πβ. ν.ε.: λύ ση, λυτός) τοῦτον χρῆναι (απαρ. ενεστ. απροσ. ρ. χρή) ἄρξαι (απαρ. αορ. ρ. ἄρχω) ότι αυτός ήταν ορισμέ νο από τη μοίρα να εξουσι άσει ἡ κρανία και ἡ κράνεια  η κρανιά, είδος δέντρου ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν (απαρ. αορ. ρ. ἐξευρίσκω) επειδή αδυνατούσε να  βρει (πβ. ν.ε.: τα εύρε τρα) περιιδεῖν (απαρ. αορ. ρ. περιοράω, περιορῶ) να τον αφήσει μή τινα καὶ τοῦτο ἐς τοὺς πολλοὺς κίνησιν ἐργάσηται (υποτ. αορ. ρ. ἐργάζομαι) (ενν. φοβούμενος) μή πως  αυτό προκαλέσει ανατα ρα χή (εξέγερση) στο πλή θος παίσας (μτχ. αορ. ρ. παίω) τῷ ξίφει (δοτ. εν. ουσ. τὸ ξίφος) αφού το χτύπη σε με το  ξί φος λελύσθαι (απαρ. παρακ. ρ. λύομαι) ἔφη (οριστ. παρατ. ρ. φημί) είπε ότι λύθηκε ἀπηλλάγη (οριστ. παθ. αορ. ρ. ἀπαλλάσσομαι) απαλλάχθηκε, απομα κρύνθηκε (πβ.  ν.ε.: α παλ λαγή) αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφ' αὐτόν  ο ίδιος και οι σύντρο φοί του ὡς τοῦ λογίου τοῦ ἐπὶ τῇ λύσει τοῦ δεσμοῦ ξυμβεβηκότος (μτχ. παρακ. ρ. ξυμβαίνω) με την ιδέα ότι  ο χρη σμός για τη λύ ση του  δεσμού είχε εκ πληρω θεί (πβ. ν.ε.: συμβάν) καὶ γάρ  και πράγματι τὸ σέλας  το φως, η λάμ ψη ἐπεσήμηναν (οριστ. αορ. ρ. ἐπισημαίνω)  έδωσαν σημείο  επιδοκι μασίας (πβ. ν.ε. : σήμαν ση, σημείο, ση μαντικός) ἐπὶ τούτοις ἔθυε τῇ ὑστεραίᾳ  γι’ αυτόν τον λό γο / ε ξαιτίας αυτών προσέφε ρε θυσίες την επόμενη  μέρα τοῖς φήνασι (μτχ. αορ. ρ. φαίνω) θεοῖς τά τε σημεῖα καὶ τοῦ δεσμοῦ τὴν λύσιν  στους θεούς  που του  φανέρωσαν τα σημάδια και τον τρόπο λύσης του δεσμού Ερμηνευτικά σχόλια Γόρδιον: Η πρωτεύουσα της Μεγάλης Φρυγίας, που βρισκόταν κοντά στον Σαγγάριο ποταμό (στα βάθη της Μικράς Ασίας). Στην ακρόπολή της υπήρχαν τα ανάκτορα και η άμαξα του Γορδίου, πατέρα του θρυλικού βασιλιά Μίδα, η οποία είχε προσφερθεί ως αφιέρωμα στον Δία. Η παράδοση έλεγε πως όποιος έλυνε τον γόρδιο δεσμό θα γινόταν κύριος της Ασίας. παίσας τῷ ξίφει: Σύμφωνα με τον Αριστόβουλο, ο οποίος συμμετείχε στην εκστρατεία και έζησε από κοντά τα γεγονότα, ο Αλέξανδρος δεν έκοψε τον δεσμό με το ξίφος, αλλά αφαίρεσε το μεγάλο ξύλινο καρφί που τον συγκρατούσε. Την εκδοχή αυτή αναφέρει και ο Αρριανός. Ως μεταγενέστερος όμως (γράφει το έργο του πέντε αιώνες μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου βασιζόμενος σε προγενέστερα σχετικά έργα), αφηγείται και την εκδοχή της κοπής του δεσμού με ξίφος, που τονίζει την αποφασιστικότητα του νεαρού στρατηλάτη. μή τινα καὶ τοῦτο ἐς τοὺς πολλοῖς κίνησιν ἐργάσηται: Ενδεχόμενη αποτυχία του Αλεξάνδρου ίσως ερμηνευόταν ως ένδειξη αδυναμίας, την οποία θα έσπευδαν να εκμεταλλευτούν ορισμένοι υποκινώντας εξέγερση εναντίον του. Χάρτης της πορείας του Μ. Αλεξάνδρου στη Μικρά Ασία Ερωτήσεις Γιατί θέλησε ο Αλέξανδρος να λύσει τον γόρδιο δεσμό; Ποιες δυσκολίες παρουσίαζε το εγχείρημα του Αλεξάνδρου και πώς τις ξε πέρασε ο νεαρός βασιλιάς; Πώς αποδεικνύεται από το κείμενο η πίστη του Αλεξάνδρου στα  θεϊκά σημάδια και στους χρησμούς; Γνωρίζετε από την Ιστορία άλλα περιστατικά επίδειξης αποφασιστικότη τας εκ μέρους σημαντικών ιστορικών προσώπων; Πώς αξιοποιήθηκαν  αυτά τα περιστατικά από μέρους τους προκειμένου να πείσουν τις μάζες  για την αξία τους και για τη σοβαρότητα των επιδιώξεών τους; ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ https://fliphtml5.com/xpqa/jqsw   Σύμφωνα με τον θρύλο, η γέννηση του Αλεξάνδρου που απεικονίζεται σε αυτό το ελληνορωμαϊκό  ψηφιδωτό, συνδεόταν με την καταστροφή του μεγάλου ιερού της Αρτέμιδος στην Έφεσο από πυρ καγιά, που προανάγγελλε την κατάκτηση της Ασίας από τον Αλέξανδρο (Εθνικό Μουσείο Βηρυ τού) Β1. Λεξιλογικός Πίνακας    ζευγνύω (και ζεύγνυμι) [= δένω μαζί με κάτι άλλο,  ζευ γαρώ νω, ζεύω]  θ. ζευγ-, ζυγ- [στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο ζυγοῦ]  Αρχαία Ελληνική Αρχαία / Νέα  Ελληνική Νέα  Ελληνι κή ὁ ζύγιος ἡ ζεύγλη [= το καμπύλο μέρος του ζυγού] ἡ ζεῦξις (-η) [= (α.ε.) 1. η σύνδεση,  2. το ζέψιμο αλόγων] τὸ ζεῦγμα [= (α.ε.) το μέσο που χρησιμοποιείται για τη σύνδεση] τὸ ζεῦγος τὸ ζευγάριον (-ι) ὁ ζευγίτης ζευκτήριος [= (α.ε.) ο κατάλληλος για ζεύξη] ζευκτός ζυγόω, ζυγῶ (-ώνω) [= (α.ε.) ενώνω κάτω από τον ίδιο ζυγό, (ν.ε.) πλησιάζω] τὸ ζυγόν και ὁ ζυγός τὸ ζύγωμα ζεύω [= τοπο θετώ  ζώα στον ζυγό, για να σύρουν φορτίο] ζέψιμο ζευγάς  [= ο ζευ γί της] ζευγαρώνω ζευγαρωτός ζυγαριά ζύγισμα ζύγιση ζύγι ζυγωματ ικός διαζεύγνυμι ζυγοστατέω, ζυγοστατῶ [= ζυγίζω] ζυγοποιέω, ζυγοποιῶ [= φτιάχνω ζυγούς] τὸ ζυγόδεσμον τὸ ζύγαστρον [= κουτί, κιβώτιο] ζευγοτρόφος ὁ σύζυξ [= ο συζευγμένος] παραζεύγνυμι [= 1. ζεύω μαζί, 2. ενώνω, παντρεύω] ὁ ἄζυξ [= άζευκτος, άγαμος] ζευγηλάτης [= (α.ε.) ο οδηγός ζεύγους βοδιών, ο ζευγίτης, (ν.ε.) ο ζευγολά της] ἡ διάζευξις (-η) ἡ σύζευξις (-η) ὁ συζυγής [= αυτός που είναι συνδεδεμένος με άλλον σε ενιαίο σύνολο] ἡ συζυγία σύζυγος ὁ ὁμόζυξ (ν.ε. ομόζυγος) ζυγοστάθ μιση διαζύγιο διαζευκτήριο διαζευγμένος σύζευγμα  [= το αποτέλε σμα της σύζευ ξης] συζυγικός Ασκήσεις Να γράψετε τι δηλώνουν σε σχέση με όσα διδαχτήκατε στις προηγούμενες Ενότητες  (πρόσωπο που  ενεργεί, κατάσταση κτλ.) τα παράγωγα ουσιαστικά του ρ. ζεύγνυμι: ἡ ζεῦξις → ___________________ τὸ ζεῦγμα → ___________________ τὸ ζεῦγος → ___________________ Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α′ με τις κατάλληλες από τη στήλη Β′: Α′ Β′ 1. ζευγαρωτή α. λύσατε 2. συζυγείς β. α′ συζυγίας 3. τους ζυγούς γ. διαζύγιο 4. συζυγική δ. σύνδεσμος 5. ζυγαριά ε. αριθμοί 6. διαζευκτικός στ. κλίνη 7. παίρνω ζ. ακριβείας 8. ρήματα η. ομοιοκαταληξία Να γράψετε λέξεις της α.ε. από τον Λεξιλογικό Πίνακα που αντιστοιχούν στους ορι σμούς που δίνονται: α. αυτός που δεν έχει ζευγάρι, ο άγαμος ___________________ β. ο διαχωρισμός ___________________ γ. ο ενωμένος με κάποιον άλλο κάτω από τον ίδιο ζυγό / ο έγγαμος ___________________ δ. η ένωση ___________________ Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων με την κατάλληλη λέξη από αυτές  που δίνονται στο πλαίσιο: α. «Στοιχηθείτε κατά _______________» είπε ο γυμναστής και οι μαθη τές έφτιαξαν δυάδες. β. Αβάσταχτος ήταν για τους Έλληνες ο _______________ (μτφ.) του Τούρκου κατακτητή. γ. Η _______________ Ρίου-Αντιρρίου είναι από τα έργα υποδομής που έ λυσαν χρόνια προβλήματα. δ. Από τα δώρα που πήρα για τη γιορτή μου αυτό που μου άρεσε ιδιαίτε ρα ήταν ένα _______________ κόκκινα γάντια. Β2. Ετυμολογικά ζεύγη ζευγάρι ζυγός ζεύξη Παραγωγή ουσιαστικών Παραγωγή ουσιαστικών από ρήματα (β′ μέρος) • Ουσιαστικά που δηλώνουν όργανο ή μέσο Καταλήξεις ουσιαστικών που παράγονται από ρήματα και δηλώνουν όργανο ή μέσο -τρον ή -θρον -τρα ή -θρα -τήρ -τηρία -τήριον -ανον -άνη -όνη -ίς ἄροτρον ξύστρα λουτήρ ἀρτηρία ποτήριον δρέπανον σκαπάνη ἀγχόνη γραφίς < ἀρόω, ἀρῶ < ξύω, ἀποβάθρα < ἀποβαίνω < λούω < ἀείρω < πίνω < δρέπω < σκάπτω < ἄγχω < γράφω • Ουσιαστικά που δηλώνουν τόπο Καταλήξεις ουσιαστικών που παράγο νται από ρήματα και δηλώνουν τό πο -τήριον -τρα -τρον -θρον ὁρμητήριον παλαίστρα θέατρον βάθρον < ὁρμάομαι, ὁρμῶ μαι < παλαίω < θεάομαι, θεῶ μαι < βαίνω Ασκήσεις Να σχηματίσετε παράγωγα ουσιαστικά που να φανερώνουν όργανο ή μέσο από τα παρα κάτω ρήμα τα: θέλγω → τὸ ___________________ κομίζω → τὰ ___________________ φοβέω, φοβῶ → τὸ ___________________ πλήττω → τὸ ___________________ λάμπω → ὁ ___________________ λύω → τὸ ___________________ χέω → ἡ χύ_________________ ἡ χο-_________________ Να σχηματίσετε από τα παρακάτω ρήματα παράγωγα ουσιαστικά που να φανερώνουν  τόπο: ἐργάζομαι → τὸ ___________________ ὀρχέομαι, ὀρχοῦμαι → ἡ ___________________ δικάζω → τὸ ___________________ γυμνάζω → τὸ ___________________ Να αντιστοιχίσετε τα ρήματα της στήλης Α′ με τα παράγωγα ουσιαστικά τους στη στή λη Β′ και να γράψετε δίπλα στο καθένα τι δηλώνει: Α′ Β′ δη λώνει 1. κεράννυμι (= αναμειγνύω) α. λέκτρον (= κρεβάτι) _______________________ 2. κλείω (= κλείνω) β. κρατήρ _______________________ 3. λέχομαι (= κοιμίζω κάποιον) γ. νιπτήρ _______________________ 4. γλύφω (= σκαλίζω) δ. κλεῖθρον (= κλειδί) _______________________ 5. νίζω / νίπτω (= πλένω) ε. γλύφανον (= σμίλη) _______________________ Γ. Γραμματική 1. Η αύξηση Τα ρήματα στην οριστική των ιστορικών χρόνων, δηλ. του παρατατικού, του αορίστου και του υπερσυντελίκου, παίρνουν στην αρχή του θέματος αύξηση, η οποία δηλώνει το  παρελθόν. Υπάρχουν δύο είδη αύξησης: η συλλαβική και η χρονική. ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν ή δίφθογγο συλλαβική αύξηση χρονική αύξη ση προσθήκη ενός ἐ- πριν από το θέμα λύω γράφω → → ἔ-λυ-ον ἔ-γραφ-ον έκταση του αρχικού βραχύ χρονου  φωνήεντος α, ε → η ἄρχω → ἦρχον ἐλπίζω → ἤλπιζον αι, ει → ῃ αἴρω → ᾖρον εἰκάζω → ᾔκαζον ο → ω ὁρίζω → ὥριζον οι → ῳ οἰκίζω → ᾤκιζον ῐ , ῠ → ῑ , ῡ ἱδρύω → ἵδρυον ὑβρίζω → ὕβριζον αυ, ευ → ηυ αὔξω → ηὖξον εὕδω → ηὗδον  Παρατηρήσεις Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ-, όταν παίρνουν αύξηση, γράφο νται με δύο ρ, π.χ. ῥίπτω → ἔρριπτον. Στα σύνθετα ή παρασύνθετα[1] ρήματα με α΄ συνθετικό πρόθεση, η αύξηση  μπαίνει μετά την πρόθεση, π.χ. ἀπάγω → ἀπῆγον, ἐκφέρω → ἐξέφερον, ἐγκωμιάζω → ἐνεκω μίαζον. 2. Οριστική παρατατικού ρήματος εἰμί Ο παρατατικός, όπως και στη ν.ε., είναι ο ιστορικός χρόνος που δηλώνει ότι μια πράξη γινό ταν διαρκώς ή επανειλημμένα στο παρελθόν. Το ρ. εἰμί κλίνεται στην οριστική του παρατατικού ως εξής (να συμπληρώσετε τους τύ πους των προσωπικών αντωνυμιών που λείπουν): α.ε. ν.ε. ______________ ἦ και ἦν ήμουν ______________ ἦσθα ήσουν (οὗτος, αὕτη, τοῦτο) ἦν ήταν ______________ ἦμεν ήμαστε ______________ ἦτε ήσαστε (οὗτοι, αὗται, ταῦτα) ἦσαν ήταν 3. Οριστική παρατατικού και αορίστου ενεργητικής φω νής βαρύ τονων  ρημάτων Σε αυτή την Ενότητα θα διδαχτείτε τον σχηματισμό της οριστικής έγκλισης του παρατατι κού και του αορίστου ενεργητικής φωνής των βαρύτονων ρημάτων. Σχηματισμός οριστικής παρατατικού ε.φ. Σχηματισμός οριστικής αορίστου ε.φ. Κλίση οριστική παρατατικού οριστική αορί στου α.ε. ν.ε. α.ε. ν.ε. ἐ-τόξευ-ον ἐ-τόξευ-ες ἐ-τόξευ-ε ἐ-τοξεύ-ομεν ἐ-τοξεύ-ετε ἐ-τόξευ-ον τόξευα τόξευες τόξευε τοξεύαμε τοξεύατε τόξευαν ἐ-τόξευ-σ-α ἐ-τόξευ-σ-ας ἐ-τόξευ-σ-ε(ν) ἐ-τοξεύ-σ-αμεν ἐ-τοξεύ-σ-ατε ἐ-τόξευ-σ-αν τόξευ σα τόξευ σες τόξευ σε τοξεύ σαμε τοξεύ σατε τόξευ σαν Να υπογραμμίσετε στο κείμενο της Ενότητας τα ρήματα που έχουν καταλήξεις παρα τατικού και αορίστου ίδιες με αυτές της ν.ε. (π.χ. έδενες, έδεσα). 4. Οριστική αορίστου ενεργητικής φωνής αφωνό ληκτων βαρύ τονων ρημάτων    Ισχύουν όσα διδαχτήκατε στην προηγούμενη Ενότητα για τη συγχώνευση του άφωνου  χαρακτήρα του ρήματος με τον χρονικό χαρακτήρα -σ- στον μέλλοντα: χειλικόληκτα: -ψα, π.χ. τρέπ-ω → ἔ-τρεπ-σ-α → ἔτρεψα, βλάπτω → ἔβλαψα. ουρανικόληκτα: -ξα, π.χ. λήγω → ἔληγ-σ-α → ἔληξα, τάττω → ἔταξα. οδοντικόληκτα: -σα, π.χ. πείθω → ἔπειθ-σ-α → ἔπεισα. Ασκήσεις Να συμπληρώσετε τον κατάλληλο τύπο οριστικής παρατατικού του ρήματος εἰμὶ στις  παρακάτω φράσεις: α. Ὁ Ἀριστείδης δίκαιος ______________ . β. Ἰατρὸς ______________ ἄτεχνος (= χωρίς γνώση της τέχνης του, αδαής). γ. Ἡ μήτηρ καὶ ἡ θυγάτηρ καλαὶ ______________ . δ. Ἐγὼ σύμβουλος ἀγαθὸς ______________ ὑμῖν. ε. Ὁ δὲ τρόπος τῆς ὀρχήσεως οὗτος ______________ . Να γράψετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στον αντίστοιχο τύπο του πα ρατατικού (όσα δίνονται στον ενεστώτα) ή του ενεστώτα (όσα δίνονται στον παρατατ ικό): α. Ὁ δοῦλος βοηθὸς ἦν τοῦ κυρίου αὐτοῦ. β. Ὑμεῖς ἐστε προγόνων ἀγαθῶν. γ. Οἱ τριάκοντα ἦσαν τύραννοι. δ. Σὺ εἶ φίλος ἡμῖν. ε. Δημοσθένης ἦν δεινότατος λέγειν. Να μεταφέρετε τις ακόλουθες φράσεις στην α.ε.: εσύ άλλαζες → ______________________ εγώ έβλαψα → ______________________ εμείς διδάσκαμε → ______________________ εσείς ψηφίσατε → ______________________ οι πολίτες κινδύνευαν → ______________________ Να συμπληρώσετε τους αντίστοιχους τύπους των άλλων χρόνων των ρημάτων που δίνονται στον πίνακα: ενεστώτας παρατατικός μέλλοντας αόρι στος ἀγοράζεις ἐδίωκε κόψετε ἔ παυσαν τρέπομεν ἐγύμναζες ἔ πεισαν πλήττει ἁρπάσομεν ἐστρέφετε Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων: α. Ὁ στρατηγὸς __________________ (κηρύττει, οριστ. αορ.) τὸν πόλεμ____ . β. Αἱ μυροφόρ____ μύρον __________________ (φέρω, οριστ. παρατ.). γ. Οἱ πολέμι____ τὴν αὑτῶν δύναμιν __________________ (ἀθροίζω, οριστ. παρατ.). δ. Κῦρος __________________ (κελεύω, οριστ. αορ.) τοὺς στρατιώτ____ μάχεσθαι. ε. Σὺ __________________ (φυλάττω, οριστ. αορ.) τὴν τῶν νόμ____ τάξιν. Συμπληρώνοντας τις λέξεις που ζητούνται στα αντίστοιχα τετραγωνίδια θα σχημα τιστεί στην έγχρωμη στήλη το όνομα της συζύγου του Περικλή: α. α′ πληθ. οριστ. αορ. ρ. ἀθροίζω β. γ′ εν. οριστ. αορ. ρ. κρούω γ. β′ εν. οριστ. παρατ. ρ. κόπτω δ. β′ εν. οριστ. αορ. ρ. σῴζω ε. γ′ εν. οριστ. αορ. ρ. ἱππεύω στ. γ′ πληθ. οριστ. παρατ. ρ. νομίζω ζ. β′ πληθ. οριστ. αορ. ρ. ἐλπίζω Οὐδὲν ἀλυσιτελέστερόν ἐστι φιλοδοξίας Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων 5.41 Τίποτε δεν είναι πιο ανώφελο από τη φιλοδοξία. [1] Παρασύνθετα λέγονται τα ρήματα που προέρχονται: α. από συγγενή σύνθετα ονόματα,  π.χ. δυστυχής > δυστυχῶ, ή β. από δύο ή περισσότερες λέξεις που αποτελούν μία έννοια, π.χ. ἐν χειρὶ τίθημι (= τοποθετώ στο χέρι) > ἐγχειρίζω. ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/despifor/7-50207262 Αρχαία Ελληνικά Α' Γυμνασίου  Εν.7 Γόρδιος Δεσμός ΠΗΓΗ http://2stav-glossa.blogspot.com/2014/12/7.html Ο Γόρδιος Δεσμός είναι ο  περίπλοκος κόμπος που έδενε  το άρμα του Γόρδιου, πατέρα  του Μίδα και αρχαίου βασιλέα  της Φρυγίας. Μεταφορικά σημαίνει: κάθε πολύπλοκο και  δυσεπίλυτο πρόβλημα,  μπερδεμένη κατάσταση →Η υπόθεση ήταν τόσο μπερ δεμένη που αποτελούσε γόρδιο δεσμό για τους δικαστές. → Ο γόρδιος δεσμός της εθνικής οικονομίας απαιτεί δραστικές λύ σεις. Η φράση λέγεται για δύσκολη κατάσταση σαν και αυτή που αντιμετώπι σε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν προσπάθησε να λύσει ένα μπερδεμέ νο κόμπο, το «γόρδιο δεσμό», που σύμφωνα με τον χρησμό όποιος  τον έλυνε θα γινόταν κυρίαρχος της Ασίας. Αρριαννού ,11,3 Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἐς Γόρδιον παρῆλθε, πόθος λαμβάνει αὐτὸν τὴν  ἅμαξαν ἰδεῖν τὴν Γορδίου καὶ τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν. Πρὸς  δὲ δὴ ἄλλοις καὶ τόδε περὶ τῆς ἁμάξης ἐμυθεύετο, ὅστις λύσειε  τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν, τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας. Ἦν  δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας καὶ τούτου οὔτε τέλος οὔτε ἀρ χὴ ἐφαίνετο. Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν  τοῦ δεσμοῦ, ἄλυτον δὲ περιιδεῖν οὐκ ἤθελε, μή τινα καὶ τοῦτο ἐς  τοὺς πολλοὺς κίνησιν ἐργάσηται, παίσας τῷ ξίφει διέκοψε τὸν  δεσμὸν καὶ λελύσθαι ἔφη. Ἀπηλλάγη δ’ οὖν ἀπὸ τῆς ἁμάξης αὐτός τε  καὶ οἱ ἀμφ᾿ αὐτὸν ὡς τοῦ λογίου τοῦ ἐπὶ τῇ λύσει τοῦ δεσμοῦ ξυμβε βηκότος. Καὶ γὰρ καὶ τῆς νυκτὸς ἐκείνης βρονταί τε καὶ σέλας  ἐξ οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν· καὶ ἐπὶ τούτοις ἔθυε τῇ ὑστεραίᾳ Ἀλέξανδρος  τοῖς φήνασι θεοῖς τά τε σημεῖα καὶ τοῦ δεσμοῦ τὴν λύσιν. Ἀρριανός, Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις  2.3.1-8 (διασκευή)  http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12057/  Μετάφραση Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στο Γόρδιο, τον κατέλαβε έντονη επιθυμία  να δει την άμαξα του Γορδίου και το δεσμό του ζυγού της άμαξας Και  επιπλέον, βέβαια, και αυτό λεγόταν για την άμαξα ότι δηλαδή, ό ποιος λύσει το δεσμό του ζυγού της άμαξας, αυτός θα ήταν  μοιραίο να  εξουσιάσει την Ασία. Ο δεσμός ήταν από φλούδα κρανιάς και δεν μπο ρούσε να δει κανείς  ούτε τέλος ούτε αρχή. Ο Αλέξανδρος, επειδή δεν  μπορούσε να βρει τη λύση του δεσμού, αλλά και δεν ήθελε να τον αφή σει άλυτο, γιατί φοβόταν ότι αυτό θα προκαλέσει κάποια αναταραχή  στο πλήθος, αφού χτύπησε το δεσμό με το ξίφος του, τον έκοψε  και είπε ότι λύθηκε. Απομακρύνθηκε, λοιπόν, από την άμαξα ο ί διος και οι σύντροφοί του με την ιδέα ότι είχε εκπληρωθεί ο χρησμός  για τη λύση του δεσμού. Και πράγματι τη νύχτα εκείνη βροντές και  λάμψη από τον ουρανό φανέρωσαν τα σημάδια του Θεού.Γι’ αυτό  το λόγο ο Αλέξανδρος την επόμενη μέρα πρόσφερε θυσία στους θε ούς που του φανέρωσαν τα σημάδια για  τον τρόπο λύσης του δεσμού παίσας τῷ ξίφει: Σύμφωνα με τον Αριστόβουλο, ο οποίος συμμε τείχε στην εκστρατεία και έζησε από κοντά τα γεγονότα, ο Αλέξανδρος  δεν έκοψε τον δεσμό με το ξίφος, αλλά αφαίρεσε το μεγάλο ξύλινο  καρφί που τον συγκρατούσε. Την εκδοχή αυτή αναφέρει και ο Αρ ριανός. Ως μεταγενέστερος όμως (γράφει το έργο του πέντε αιώ νες μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου βασιζόμενος σε προγενέστε ρα σχετικά έργα), αφηγείται και την εκδοχή της κοπής του δεσμού με  ξίφος, που τονίζει την αποφασιστικότητα του νεαρού στρατηλάτη. Ένα πράγμα για το οποίο έμεινε στην ιστορία ο Αλέξανδρος ο Γ’ ο  Μακεδών, ο Μέγας Αλέξανδρος , είναι η λύση του Γόρδιου δεσμού  και η φράση “ό τι δεν μπορεί να λυθεί, μπορεί να κοπεί! ”. Πέρα από την ωραία ,όμως, ιστορία νομίζω πως θα πρέπει να δούμε λί γο και τους συμβολισμούς που κρύβονται πίσω από αυτή. Η φράση “ό τι δεν μπορεί να λυθεί , μπορεί να κοπεί”, όπως την  αναφέρει ο Αρριανός, είναι, βέβαια, η πιο δημοφιλής , θα πρέ πει όμως να αναφέρουμε και την εκδοχή του Αριστόβουλου που συμ μετείχε στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου , έζησε από κοντά τα γε γονότα και υπήρξε πιθανώς αυτόπτης μάρτυρας ,που υποστηρίζει  πως ο Μέγας Αλέξανδρος δεν έκοψε τον δεσμό του ζυγού της άμαξας  του βασιλιά Γορδίου με το ξίφος του, αλλά αφαίρεσε το μεγάλο ξύλινο  καρφί που τον συγκρατούσε, έλυσε τον δεσμό αφαιρώντας τον πεί ρο από το τιμόνι του άρματος. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, και με όποιον τρόπο και αν τον  έλυσε , ο συμβολισμός και το μήνυμα είναι το ίδιο. Ο γόρδιος δεσμός συμβολίζει καθετί που είναι δύσκολο και δυσεπί λυτο, κάθε πρόβλημα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είτε στην  προσωπική είτε στην επαγγελματική είτε στην πολιτική ζωή. Όσον  αφορά στον τρόπο επίλυσης του προβλήματος και το μέσο που χρησιμο ποιήθηκε, σε κάθε περίπτωση ο συμβολισμός παραμένει ο ίδιος:  το σπαθί συμβολίζει την αποφασιστικότητα και την τόλμη, και η αφαί ρεση απλώς του ξύλινου καρφιού την ευφυία του Αλεξάνδρου. Τι έκανε , λοιπόν, και τι πέτυχε ο Μέγας Αλέξανδρος: Πρώτον, δεν δαπάνησε  πολύ  χρόνο με το συγκεκριμένο πρόβλημα και αφού το εξέτασε για λίγο ,  όσο χρόνο  χρειαζόταν κατά την κρίση  του  και με την έμφυτη οξυ δέρκειά του ,το αντιμετώπισε με αποφασιστικότητα και το έλυσε  γρήγορα και εύκολα.  Και έτσι, λένε, επιβεβαιώθηκε ο χρησμός που ήθελε  αυτόν που  θα έλυνε το γόρδιο δεσμό κυρίαρχο της Ασίας. Επιβεβαιώθηκε ,γιατί ό ποιος ξέρει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα γρήγορα και αποφασιστι κά, δείχνει ότι είναι ικανός ηγέτης, ότι μπορεί να οδηγήσει τον λα ό του, το στράτευμά του εν προκειμένω, στο στόχο του ,παίρνοντας  τις σωστές αποφάσεις. Επιπλέον, πέτυχε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των στρατιωτών  του , που πείστηκαν με τον τρόπο αυτό για τις ικανότητες του ηγέτη  τους και τον ακολούθησαν στο τολμηρό εγχείρημά του. Σχεδιάγραμμα ενότητας http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20arxaia/sxedioa7.pdf Άσκηση κατανόησης Α7ης ενότητας http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a% 20gym/askiseis%20metafraseis%20a/A02/ataxi07.1.htm Λεξιλογικός πίνακας Για τη λέξη ζευγνύω (και ζεύγνυμι) [= δένω μαζί με κάτι άλλο,  ζευγαρώνω, ζεύω) Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαινε  στα λεξικά της Πύλης για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίησε  τους παρακάτω δεσμούς: Αρχαία Ελληνική / Νέα Ελληνική Νέα Ελ λη νι κή ἡ ζεῦξις (-η) = (α.ε.) 1. η σύνδεση, 2. το ζέψιμο αλόγων τὸ ζεῦγμα = (α.ε.) το μέσο που χρησιμοποιείται για τη σύνδεση τὸ ζεῦγος, τὸ ζευγάριον (-ι) ὁ ζευγίτης (ν.ε.= ζευγάς, ζευγολάτης) ζευκτήριος = (α.ε.) ο κατάλληλος για ζεύξη ζευκτός ζυγόω, ζυγῶ = (α.ε.) ενώνω κάτω από τον ίδιο ζυγό, ζυγώνω = πλησιάζω τὸ ζυγόν και ὁ ζυγός τὸ ζύγωμα ζεύω = τοποθε τώ ζώα  στον ζυγό, για  να σύρουν φορ τίο ζέψιμο ζευγάς = ο ζευ γίτης ζευγαρώνω ζευγαρωτός ζυγαριά ζύγισμα ζύγιση ζύγι ζυγωματικός ζευγηλάτης = (α.ε.) ο οδηγός ζεύγους βοδιών, ο ζευγίτης, (ν.ε.) ο ζευγολάτης ἡ διάζευξις (-η) ἡ σύζευξις (-η) ὁ συζυγής = αυτός που είναι συνδεδεμένος με άλλον σε ενιαίο σύνολο ἡ συζυγία σύζυγος ὁ ὁμόζυξ (ν.ε. ομόζυγος) ζυγοστάθμιση διαζύγιο διαζευκτήριο διαζευγμένος σύζευγμα =  το αποτέλεσμα  της σύζευξης συζυγικός Χρησιμοποίησε το σύμβολο % πριν ή μετά από το -ζευ ή -ζυγ, π.χ  %ζευγ ή ζυγ%, για να βρεις τις σύνθετες λέξεις, καθώς επίσης και  τη σημασία τους. Χρησιμοποιώντας τη σύνθετη αναζήτηση μπορείς  να βρεις μόνο επίθετα ή μόνο ρήματα κ.τ.λ. http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis% 20a%20gym/a07xm.htm  Β2. Ετυμολογικά Παραγωγή ουσιαστικών Παραγωγή ουσιαστικών από ρήματα (β′ μέρος) • Ουσιαστικά που δηλώνουν όργανο ή μέσο Καταλήξεις ουσιαστικών που παράγο νται  από ρή ματα και δη λώνουν όργανο ή μέσο -τρον ή -θρον -τρα ή -θρα -τήρ -τηρία -τήριον -ανον -άνη -όνη -ίς ἄροτρον ξύστρα λουτήρ ἀρτηρία ποτήριον δρέπανον σκαπάνη ἀγχόνη γραφίς < ἀρόω, ἀρῶ < ξύω, ἀποβάθρα  < ἀποβαίνω < λούω < ἀείρω < πίνω < δρέπω < σκάπτω < ἄγχω < γράφω • Ουσιαστικά που δηλώνουν τόπο Καταλήξεις ουσιαστικών που παράγονται από ρήματα και δη λώνουν τόπο -τήριον -τρα -τρον -θρον ὁρμητήριον παλαίστρα θέατρον βάθρον < ὁρμάομαι, ὁρμῶμαι < παλαίω < θεάομαι, θεῶμαι < βαίνω  http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12057/ Γ. Γραμματική 1. Η αύξηση Τα ρήματα στην οριστική των ιστορικών χρόνων, δηλ. του παρατα τικού, του αορίστου και του υπερσυντελίκου, παίρνουν στην  αρχή του θέματος αύξηση, η οποία δηλώνει το παρελθόν. Υπάρ χουν δύο είδη αύξησης: η συλλαβική και ηχρονική. ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν ή δίφθογ γο συλλαβική αύξηση χρονική αύξηση Σχηματισμός οριστικής παρατατικού ε.φ. ἔ-λυ-ον ἔ-λυ-ες ἔ-λυ-ε ἐ-λύ-ομεν ἐ-λύ-ετε ἔ-λυ-ον http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/video%20xronwn /elyon1.htm Για να σχηματίσου με τον παρατατικό  των βαρύτονων,  προσθέτουμε στο  χρονικό θέμα του  ενεστώτα τις κα ταλήξεις του παρα τατικού, δηλαδή,  για το ρήμα λύω παίρνουμε το θέμα  λυ- και προσθέ τουμε την κατάλη ξη του παρατατι κού -ον. Στην αρχή όμως  πρέπει να βάλου με και την αύξη ση, (όπως και  στα νέα ελληνι κά) η  οποία είναι δύο ειδών: συλλαβι κή και χρονική  Τι είναι η συλλαβική αύξηση; Συλλαβική αύξηση είναι η προσθήκη στην αρχή του θέματος ενός  -ἐ-  (Προσοχή! παίρνει ψιλή). Λέγεται συλλαβική επειδή προστίθεται μια  νέα συλλαβή. Πότε βάζουμε συλλαβική αύξηση; Συλλαβική αύξηση βάζουμε, όταν το ρήμα αρχίζει από σύμφωνο, π.χ.  λύω > ἔλυον, διώκω > ἐδίωκον, φεύγω > ἔφευγον Στην περίπτωση που το ρήμα αρχίζει από ῥ (π.χ. ῥίπτω), τότε εκτός  από το ἐ της αύξησης διπλασιάζεται και το ῥ.  Έτσι ο παρατατικός του ῥίπτω γίνεται ἔρριπτον   Τι είναι η χρονική αύξηση; Χρονική αύξηση είναι η μετατροπή ενός βραχύχρονου  φωνήεντος σε μακρόχρονο, παθαίνει δηλαδή έκταση!!!!!!! Πότε βάζουμε χρονική αύξηση; Χρονική αύξηση βάζουμε όταν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν.  Δηλαδή τι κάνουμε; Κάνουμε κάποιες αλλαγές σε μερικά φωνήεντα. Ποιες είναι οι αλλαγές;  Με λίγα λόγια κάποια φωνήεντα αλλάζουν, όπως φαίνεται στη  συνέχεια. Ενεστώ τας Παρατατικός ᾰ > η ἀγοράζω > ἠγόραζον αι > ῃ αἰχμαλωτί ζω > ᾐχμαλώτιζον αυ > ηυ αὐξάνω > ηὔξανον ε > η ἐλπίζω > ἤλπιζον ει > ῃ εἰκάζω > ᾔκαζον ευ > ηυ εὑρίσκω > ηὕρισκον ο > ω ὁρίζω > ὥριζον οι > ῳ οἱκίζω > ᾤκιζον ῠ > ῡ ὑφαίνω > ὕφαινον ῐ > ῑ ἱκετεύω > ἱκέτευον Θα πρέπει να θυμόμαστε κυρίως τις εξής αλλαγές: α >  η ε >  η ο >  ω το ι >  γίνε ται  υπογε γραμ μένη, Παρατηρήσεις Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ-, όταν παίρνουν αύξηση, γράφο νται με δύο ρ, π.χ. ῥίπτω → ἔρριπτον. Στα σύνθετα ή παρασύνθετα ρήματα με α΄ συνθετικό πρόθεση, η  αύξηση μπαίνει μετά την πρόθεση, π.χ.ἀπάγω → ἀπῆγον, ἐκ φέρω → ἐξέφερον, ἐγκωμιάζω → ἐνεκωμίαζον. http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/baritona.htm#%CE% A0%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82  O ΡΗΜΑ ΕΙΜΙ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟ  ἦ και ἦν ἦσθα ἦν                                      ἦμεν ἦτε ἦσαν Άσκηση (1)  Άσκηση (2) Σχηματισμός οριστικής αορίστου ε.φ. ἔ-λυ-σ-α ἔ-λυ-σ-ας ἔ-λυ-σ-ε ἐ-λύ-σ-αμεν ἐ-λύ-σ-ατε ἔ-λυ-σ-αν  http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/video%20xronwn/elysa.htm Για  να σχηματίσουμε τον αόριστο χρησιμοποιούμε το θέμα έτσι όπως δια μορφώθηκε στο μέλλοντα, (δηλαδή με το χρονικό χαρακτήρα -σ- ή -ψ-  ή -ξ- ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη) και προσθέτουμε τις κα ταλήξεις του αόριστου. Οι καταλήξεις μοιάζουν με εκείνες της νέας ελληνικής. Προσοχή όμως στην κατάληξη του β' ενικού! (δες που αναβοσβήνει!) Έ χει αύξηση ο αόριστος; Ο  αόριστος έχει αύξηση όπως ο παρατατικός. Όσες αλλαγές έγιναν στον πα ρα τα τι κό  οι  ίδι ες ισχύ ουν  και  για  τον αόριστο. Θα έχουμε συνεπώς και  συλ λαβική και χρονική αύξηση.   Κλίση οριστική παρατατικού οριστική αορίστου α.ε. ν.ε. α.ε. ν.ε. ἐ-τόξευ-ον ἐ-τόξευ-ες ἐ-τόξευ-ε ἐ-τοξεύ-ομεν ἐ-τοξεύ-ετε ἐ-τόξευ-ον τόξευα τόξευες τόξευε τοξεύαμε τοξεύατε τόξευαν ἐ-τόξευ-σ-α ἐ-τόξευ-σ-ας ἐ-τόξευ-σ-ε(ν) ἐ-τοξεύ-σ-αμεν ἐ-τοξεύ-σ-ατε ἐ-τόξευ-σ-αν τόξευσα τόξευσες τόξευσε τοξεύσαμε τοξεύσατε τόξευσαν Αρχαία Α' Γυμνασίου : ΕΝΟΤΗΤΑ 7 ΠΗΓΗ http://skapanefs.blogspot.com/2012/04/7.html ΕΝΟΤΗΤΑ 7 Μετάφραση  Όταν έφτασε ο Αλέξανδρος στο Γόρδιον, τον κατέλαβε πόθος να δει την άμαξα του Γορδίου και το δεσμό του ζυγού της άμαξας. Και μεταξύ άλλων και αυτό λεγόταν για την άμαξα, ότι δηλαδή, όποιος λύσει το δεσμό του ζυγού της άμαξας, αυτός ήταν ορισμένο από τη μοίρα να εξουσιάσει την Ασία. Και ο δεσμός ήταν από φλούδα κρανιάς και σε αυτόν δε φαινόταν ούτε τέλος ούτε αρχή. Ο Αλέξανδρος, επειδή αδυνατούσε να βρει τη λύση του δεσμού, αλλά δεν ήθελε να τον αφήσει άλυτο, γιατί φοβόταν μήπως αυτό προκαλέσει αναταραχή στο πλήθος, αφού χτύπησε με το ξίφος του, έκοψε το δεσμό και είπε ότι λύθηκε. Απομακρύνθηκε, λοιπόν, από την άμαξα ο ίδιος και οι σύντροφοί του με την ιδέα ότι ο χρησμός για τη λύση του δεσμού είχε εκπληρωθεί. Και πράγματι τη νύχτα εκείνη βροντές και λάμψη από τον ουρανό έδωσαν σημείο επιδοκιμασίας• γι’ αυτό το λόγο ο Αλέξανδρος την επόμενη μέρα πρόσφερε θυσία στους θεούς που του φανέρωσαν τα σημάδια και τον τρόπο λύσης του δεσμού. ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ Να δούμε πρώτα τι γίνεται με τα νέα ελληνικά. Έστω ότι έχουμε στον ενεστώτα το ρήμα λύνω. Στον παρατατικό λέμε έλυνα. Για να σχηματίσουμε τον παρατατικό προσθέσαμε στην αρχή του θέματος ένα -ε- . Αυτό γίνεται σχεδόν σ' όλα τα ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο, π.χ. γράφω > έγραφα, δένω > έδενα, τρέχω > έτρεχα κ.τ.λ.. Το ίδιο γίνεται και στα αρχαία. Ας το μελετήσουμε όμως αναλυτικά: ἔ-λυ-ον ἔ-λυ-ες ἔ-λυ-ε ἐ-λύ-ομεν ἐ-λύ-ετε ἔ-λυ-ον Δες το βίντεο Για να σχηματίσουμε τον παρατατικό των βαρύτονων, προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ενεστώτα τις καταλήξεις του παρατατικού, δηλαδή, για το ρήμα λύω παίρνουμε το θέμα λυ- και προσθέτουμε την κατάληξη του παρατατικού -ον. Στην αρχή όμως πρέπει να βάλουμε και την αύξηση, (όπως και στα νέα ελληνικά) η οποία είναι δύο ειδών: συλλαβική καιχρονική  Τι είναι η συλλαβική αύξηση; Συλλαβική αύξηση είναι η προσθήκη στην αρχή του θέματος ενός -ἐ- (Προσοχή! παίρνει ψιλή). Λέγεται συλλαβική επειδή προστίθεται μια νέα συλλαβή. Πότε βάζουμε συλλαβική αύξηση; Συλλαβική αύξηση βάζουμε, όταν το ρήμα αρχίζει από σύμφωνο, π.χ.  λύω > ἔλυον, διώκω > ἐδίωκον, φεύγω > ἔφευγον Στην περίπτωση που το ρήμα αρχίζει από ῥ (π.χ. ῥίπτω), τότε εκτός από το ἐ της αύξησης διπλασιάζεται και το ῥ. Έτσι ο παρατατικός του ῥίπτω γίνεται ἔρριπτον Τι είναι η χρονική αύξηση; Χρονική αύξηση είναι η μετατροπή ενός βραχύχρονου φωνήεντος σε μακρόχρονο, παθαίνει δηλαδή έκταση!!!!!!! Πότε βάζουμε χρονική αύξηση; Χρονική αύξηση βάζουμε όταν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν.  Δηλαδή τι κάνουμε; Κάνουμε κάποιες αλλαγές σε μερικά φωνήεντα. Ποιες είναι οι αλλαγές;  Με λίγα λόγια κάποια φωνήεντα αλλάζουν, όπως φαίνεται στη συνέχεια. Ενεστώτας Παρατατικός ᾰ > η ἀγοράζω > ἠγόραζον αι > ῃ αἰχμαλωτίζω > ᾐχμαλώτιζον αυ > αυ αὐξάνω > ηὔξανον ε > η ἐλπίζω > ᾔλπιζον ει > ῃ εἰκάζω > ἤκαζον ευ > ηυ εὑρίσκω > ηὕρικσον ο > ω ὁρίζω > ὥριζον οι > ῳ οἱκίζω > ᾤκιζον ῠ > ῡ ὑφαίνω > ὕφαινον ῐ > ῑ ἱκετεύω > ἱκέτευον Θα πρέπει να θυμόμαστε κυρίως τις εξής αλλαγές: α > η ε > η ο > ω ι > υπογεγραμμένη Υπομονή, ακόμα δεν τελειώσαμε! Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις!!!!! Η αύξηση στα σύνθετα με πρόθεση διέ-λυ-ον διέ-λυ-ες διέ-λυ-ε διε-λύ-ομεν διε-λύ-ετε διέ-λυ-ον Δες το βίντεο Όσα ρήματα είναι σύνθετα με πρόθεση, δεν παίρνουν αύξηση στην αρχή του ρήματος αλλά ανάμεσα στην πρόθεση και το ρήμα, δηλαδή το ρήμα δια-γράφω, που είναι σύνθετο με την πρόθεση διά, στον παρατατικό δε θα γίνει ἐ διά γραφον αλλά δι-έ-γραφον. Αυτή η αύξηση λέγεται εσωτερική. Παρόμοια είναι και τα νέα ελληνικά: Ο παρατατικός του ρήματος δια-γράφω κάνει διέ-γραφα και όχι ε-διά-γραφα! Η αύξηση στα παρασύνθετα με α' συνθετικό πρόθεση Το ίδιο συμβαίνει και στα παρασύνθετα. (Παρασύνθετα είναι τα ρήματα που παράγονται από μια σύνθετη λέξη, π.χ. ἐγ-κώμιον > ἐγκωμιάζω) Το ρήμα ἐγκωμιάζω δε θα γίνει ἐγκωμίαζον αλλά ἐν-ε-κωμίαζον Προσοχή: Η πρόθεση ἐκ μπροστά από φωνήεν γίνεται ἐξ, π.χ. πέμπω > ἔ-πεμπον, ἐκ-πέμπω > ἐξ-έ-πεμπον Το ν της πρόθεσης συν που τρέπεται σε διάφορα σύμφωνα (δες θεωρία), επανέρχεται μπροστά από το ἐ- της συλλαβικής αύξησης, π.χ. γράφω > ἔγραφον, συγγράφω > συν-έ-γραφον Η αύξηση στα παρασύνθετα με α' συνθετικό που δεν είναι πρόθεση Τα παρασύνθετα όμως με  πρώτο συνθετικό άλλη λέξη εκτός από πρόθεση παίρνουν τη συλλαβική αύξηση στην αρχή, π.χ. φιλό-σοφος > φιλοσοφῶ > ἐφιλοσόφουν, ἄ-δικος > ἀδικῶ >ἠδίκουν πηγή : http://users.sch.gr/ipap/index.htm   TO ΡΗΜΑ ΕΙΜΙ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟ ἦ και ἦν ἦσθα ἦν ἦμεν ἦτε ἦσαν Άσκηση (1)  Άσκηση (2)  ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ἔ-λυ-σ-α ἔ-λυ-σ-ας ἔ-λυ-σ-ε ἐ-λύ-σ-αμεν ἐ-λύ-σ-ατε ἔ-λυ-σ-αν Δες το βίντεο Για να σχηματίσουμε τον αόριστο χρησιμοποιούμε το θέμα έτσι όπως διαμορφώθηκε στο μέλλοντα, (δηλαδή με το -σ- ή-ψ- ή -ξ- ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη) και προσθέτουμε τις καταλήξεις του αόριστου. Οι καταλήξεις μοιάζουν με εκείνες της νέας ελληνικής. Προσοχή όμως στην κατάληξη του β' ενικού! (δες που αναβοσβήνει!) Έχει αύξηση ο αόριστος; Ο αόριστος έχει αύξηση όπως ο παρατατικός. Όσες αλλαγές έγιναν στον παρατατικό οι ίδιες ισχύουν και για τον αόριστο. Θα έχουμε συνεπώς και συλλαβική καιχρονική αύξηση.  Επειδή σε βλέπω να σκέφτεσαι ότι είναι δύσκολα, μήπως σε βοηθήσουν οι ασκησούλες που ακολουθούν! Λέω εγώ τώρα...  πηγή : http://users.sch.gr/ipap/index.htm  Άσκηση (1) Άσκηση (2) : Παρατατικός, Αόριστος και Μέλλοντας Άσκηση (3) : Παρατατικός, Αόριστος και Μέλλοντας Άσκηση (4) : Παρατατικός, Αόριστος και Μέλλοντας ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/christostsatsouris/7-56960177 ΠΗΓΗ https://www.slideshare.net/varalig/7-29964005