ΥΛΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΠΗΓΗ https://drive.google.com/file/d/1cnUttrELSwiOcT7KgftipdRvdeJ6HeBL/view


ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΩΡΕΣ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Πρόλογος-
Εισαγωγή

1-4, 6-8.

Το περιεχόμενο των ενοτήτων 9 και 10 ο/η
εκπαιδευτικός μπορεί να το αξιοποιήσει κατά τη
διδασκαλία του κειμένου όπως εκείνος κρίνει
προσφορότερα.
Ο/Η εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα αντί της
εισαγωγής του βιβλίου, να επιλέξει τα αντίστοιχα
κεφάλαια από το βιβλίο «Ιστορία της Αρχαίας
Ελληνικής Γραμματείας», τα οποία είναι πιο εύληπτα
για τους/τις μαθητές/τριες από αυτά του σχ.
εγχειριδίου: σελ. 13-17, 25-30.
Επισημαίνεται ωστόσο ότι η διδασκαλία των
κεφαλαίων από αυτό το βιβλίο πρέπει να γίνεται
ταυτόχρονα με τη διδασκαλία του κειμένου και όχι
αυτόνομα. Οι τεχνικοί τρόποι που χρησιμοποιεί ο
Όμηρος (σελ. 25-26) επί παραδείγματι είναι σκόπιμο
να κατανοηθούν από τους/τις μαθητές/τριες με
εργασία επί του κείμενου και όχι ανεξάρτητα.

1

1
η
Ραψωδία α 1-25

Περιληπτική αναδιήγηση της ραψωδίας α.
Αναλυτική επεξεργασία. Εκτός τα παράλληλα κείμενα.
1

2
η
Ραψωδία α 26-108

Αναλυτική επεξεργασία. Εκτός τα παράλληλα κείμενα. 1

3
η
– 4
η
Ραψωδία α 109-
360

Ανάγνωση. Επισήμανση των κύριων σημείων που
βοηθούν στην εξέλιξη του μύθου. Αξιοποίηση της
εικόνας του ανακτόρου του Νέστορα στη σελ. 37.
Εκτός τα παράλληλα κείμενα.

2

5
η
Ραψωδία α 361-
497

Αναλυτική επεξεργασία. Αξιοποίηση της εικόνας του
ανακτόρου της Πύλου στη σελ. 43. Αξιοποίηση του
παράλληλου κειμένου στη σελ. 42.

2

6
η Περίληψη. Επισήμανση των κύριων σημείων που
βοηθούν στην εξέλιξη του μύθου. Εκτός τα παράλληλα
1

132

Ραψωδίες
β, γ, δ

κείμενα.

7
η
Ραψωδία ε 1-164

Ανάγνωση. Επισήμανση των κύριων σημείων που
βοηθούν στην εξέλιξη του μύθου. Εκτός τα παράλληλα
κείμενα.

1

8
η
Ραψωδία ε 165-310

Αναλυτική επεξεργασία ε 165-251. Ανάγνωση ε 252-
310. Εκτός τα παράλληλα κείμενα.

2

9
η
Ραψωδία ε 311-420

Ανάγνωση. Επισήμανση των κύριων σημείων που
βοηθούν στην εξέλιξη του μύθου. Αξιοποίηση
παράλληλου κειμένου σελ. 66.

1

10η
Ραψωδία ε 421-552

Ανάγνωση. Επισήμανση των κύριων σημείων που
βοηθούν στην εξέλιξη του μύθου. Εκτός τα παράλληλα
κείμενα.

1

11η
Ραψωδία ζ 139-259

Περιληπτική αναδιήγηση της ραψωδίας ζ. Αναλυτική
επεξεργασία ζ 139-259. Εκτός τα παράλληλα κείμενα.
2

12η
Ραψωδίες η, θ, ι

Περιληπτική αναδιήγηση των ραψωδιών η, θ, ι (σελ.
79,80, 90). Εκτός τα παράλληλα κείμενα.

1

13η
Ραψωδία θ 550-
688

Ανάγνωση. Αξιοποίηση των εικόνων σελ. 86-87. Εκτός
τα παράλληλα κείμενα.

1

14η
Ραψωδία ι 240-512

Αναλυτική επεξεργασία. Αξιοποίηση των εικόνων σελ.
90-93. Εκτός τα παράλληλα κείμενα.

2

15η
Ραψωδία ι 513-630

Ανάγνωση. Επισήμανση των κύριων σημείων που
βοηθούν στην εξέλιξη του μύθου. Εκτός τα παράλληλα
κείμενα.

1

16η
Ραψωδίες
κ, λ
17η
Ραψωδία λ 376-
433, 522-604

1. Περιληπτική αναδιήγηση των ραψωδιών κ, λ.
2. Ανάγνωση λ 376-433, 522-604. Επισήμανση των
κύριων σημείων που βοηθούν στην εξέλιξη του μύθου
Εκτός τα παράλληλα κείμενα.

1

133

18η
, 19η
, 20η
, 21η
Ραψωδίες μ, ν, ξ, ο,
π,

Περιληπτική αναδιήγηση των ραψωδιών μ, ν, ξ, ο, π.
(σελ. 111, 112, 115, 120, 121).
Ανάγνωση π 1-172 (σελ. 123-125). Επισήμανση των
κύριων σημείων που βοηθούν στην εξέλιξη του
μύθου. Εκτός τα παράλληλα κείμενα.

2

22η
Ραψωδία π 185-
336

Αναλυτική επεξεργασία. Αξιοποίηση του παράλληλου
κειμένου (σελ. 129).

2

23η
, 24η
Ραψωδίες
ρ, σ, τ, υ

Περιληπτική αναδιήγηση των ραψωδιών ρ, σ, τ, υ
(σελ. 131, 133, 135, 136). Ανάγνωση ρ 331-376, τ 112-
198. Επισήμανση των κύριων σημείων που βοηθούν
στην εξέλιξη του μύθου. Εκτός τα παράλληλα κείμενα.
1

25η
, 26η
Ραψωδίες φ, χ

Περιληπτική αναδιήγηση των ραψωδιών φ, χ (σελ.
141,146). Επισήμανση των κύριων σημείων που
βοηθούν στην εξέλιξη του μύθου. Αναλυτική
επεξεργασία χ 1-446. Εκτός τα παράλληλα κείμενα.
3

27η
Ραψωδία ψ 89-380

Αναλυτική επεξεργασία. Αξιοποίηση του παράλληλου
κειμένου (σελ. 156).

2

28η
Ραψωδία ω

Περίληψη. Επισήμανση των κύριων σημείων που
βοηθούν στην εξέλιξη του μύθου. Εκτός τα παράλληλα
κείμενα.

2

Επανάληψη
Συνολική θεώρηση
του έργου

Αφιερώνεται χρόνος για γενική θεώρηση του έργου
του Ομήρου. Επανεξετάζονται ο ομηρικός μύθος, τα
στοιχεία πολιτισμού, οι θρησκευτικές αντιλήψεις, οι
κώδικες ηθικής, η κοινωνική οργάνωση και οι τρόποι
και οι τεχνικές αφήγησης.

2

Σύνολο προβλεπόμενων διδακτικών ωρών 35 ώρες

Β. ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
1. Οι Ηροδότου Ιστορίες θα διδαχτούν κανονικά δύο (2) ώρες την εβδομάδα (σε
συνεχόμενο δίωρο, εφόσον ο/η εκπαιδευτικός το επιθυμεί και καταστεί δυνατό) από την 1η
Μαρτίου μέχρι και τον Μάιο, σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών.
2. Οι ενότητες που θα διδαχθούν ενδείκνυνται για διαθεματική προσέγγιση με το μάθημα
της Ιστορίας.








ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ - ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

(τάξεις: Α ́, Β ́, Γ ́)
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ/ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

1. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα, Μπεζαντάκος Ν., Παπαθωμάς Α., Λουτριανάκη Ε.
Χαραλαμπάκος Β. , Α ́ Γυμνασίου 2017. Βιβλίο μαθητή.
2. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα, Παπαθωμάς Α., Γαλάνη-Δράκου, Καμπουρέλλη Β. Λουτριανάκη
Ε., Β ́ Γυμνασίου 2017. Βιβλίο μαθητή.
3. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα, Μπεζαντάκος Ν., Αστυρακάκη Ε., Γαλάνη - Δράκου
Χαραλαμπάκος Β, Γ ́ Γυμνασίου 2017. Βιβλίο μαθητή.
4. «Αρριανού Αλεξάνδρου Ανάβαση» 2017, Μπούρας Ν., Ναστούλης Κ., Σακελλαρίου Ν., Γ ́
Γυμνασίου. Βιβλίο μαθητή.
Σημαντικές Επισημάνσεις
Με τον ενδεικτικό προγραμματισμό, που ακολουθεί, επιδιώκεται οι μαθητές/τριες:
 να αναγνωρίζουν τους κύριους όρους της πρότασης: τα ρήματα, το υποκείμενο και
το αντικείμενο των ρημάτων.
 να αναγνωρίζουν τις μετοχικές και απαρεμφατικές φράσεις.
 να αναγνωρίζουν τους ομοιόπτωτους και ετερόπτωτους προσδιορισμούς.
 να αναζητούν σε ένα κείμενο δείκτες κάποιων βασικών σχέσεων: του χρόνου, της
αιτίας, του τρόπου, του τόπου.
 να ενισχυθούν, βαθμιαία, στη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οργανώνεται το
κείμενο.
 να προσεγγίζουν τα γλωσσικά φαινόμενα {π.χ. τα γραμματικοσυντακτικά
φαινόμενα) όχι αποκομμένα αλλά σε σχέση με τη λειτουργία τους στα κείμενα.
 να αναζητούν τις βασικές δομές της αρχαίας γλώσσας, εστιάζοντας σε όσες
διαφέρουν από τη σύγχρονη.
 να δημιουργούν, με τη βοήθεια κατάλληλων ερωτήσεων, το διάγραμμα του
κειμένου.
 να χρησιμοποιούν τα βιβλία αναφοράς (γραμματική, συντακτικό και λεξικό της
αρχαίας ελληνικής) τόσο κατά την εξάσκησή τους όσο και κατά την αξιολόγησή
τους.
Τέλος τονίζεται ότι δεν επιμένουμε στην παραγωγή γραμματικών τύπων αλλά στην
αναγνώρισή τους, με τη χρήση ποικιλίας ασκήσεων (π.χ. κλειστού τύπου, όπως πολλαπλών
επιλογών, αντιστοίχισης, συμπλήρωσης κενών κ.α.).

51

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ́ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΥΣ/ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

1. Η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών φαινομένων είναι κειμενοκεντρική. Οι μαθητές/τριες έρχονται σε επαφή με την αρχαία γλώσσα
μέσα από τα αρχαία κείμενα και με τρόπο διερευνητικό μαθαίνουν τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της γλώσσας. Κατά τη διδασκαλία
ενδείκνυται οι μαθητές/τριες να φέρνουν μαζί τους και τα βιβλία αναφοράς (Γραμματική - Συντακτικό) και να τα χρησιμοποιούν, όταν και όπου
χρειάζεται, με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται σκόπιμο ο/η εκπαιδευτικός να ενημερώνει από το προηγούμενο
μάθημα τους/τις μαθητές/τριες ότι στο επόμενο θα πρέπει να έχουν μαζί τους το βιβλίο είτε της γραμματικής, είτε του συντακτικού, ανάλογα με το
φαινόμενο που θα μελετήσουν μέσα στο κείμενο.
2. Σε κάθε ενότητα, θεωρείται σημαντικό η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών, ετυμολογικών και λεξιλογικών φαινομένων να συνδέεται
με αναφορές και παραδείγματα στη νέα ελληνική (εφεξής: ν.ε.) γλώσσα. Επίσης, προτείνεται η πορεία από το γνωστό προς στο άγνωστο, από τη
συγχρονία στη διαχρονία.
3. Τα ερμηνευτικά σχόλια των κειμένων αξιοποιούνται με φειδώ από τον/την εκπαιδευτικό, όπου κρίνεται απολύτως αναγκαίο.
4. Από το κεφάλαιο «Λεξιλογικά» διδάσκεται η 2η
και η 3η
στήλη του πίνακα, με έμφαση στις λέξεις που χρησιμοποιούνται και στη νέα ελληνική.

5. Από τις ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου συνιστάται να προτιμώνται αυτές που ζητούν αναγνώριση τύπων της αρχαίας ελληνικής (εφεξής: α.ε.) που
δεν έχουν επιβιώσει στη ν.ε. (με τη μορφή ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενών, αντιστοίχισης) και την παραγωγή τύπων που έχουν
επιβιώσει στη ν.ε. (με ασκήσεις μετασχηματισμού λέξεων εντός φράσεων ως προς τον αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο, την πτώση). Οι προτεινόμενες
ασκήσεις είναι ενδεικτικές. Οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να προτείνουν δικές τους ασκήσεις, στο πνεύμα όμως των οδηγιών του αναλυτικού
προγράμματος. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να δώσουν δικές τους ασκήσεις ή/και να αξιοποιήσουν αυτές του σχολικού βιβλίου μέσα
στην τάξη κατά την ώρα της διδασκαλίας.
6. Συνιστάται η διόρθωση των ασκήσεων να γίνεται στην τάξη από τους ίδιους τους μαθητές με αξιοποίηση και των βιβλίων αναφοράς (Γραμματική –
Συντακτικό).

52
7. Η όποια αλλαγή στη σειρά διδασκαλίας των ενοτήτων ή υποενοτήτων έγινε για να διδαχθούν σε σχετικά κοντινό χρόνο ομοειδή γραμματικοσυντακτικά
φαινόμενα (π.χ. α ́, β ́ κλίση ουσιαστικών – Δευτερόκλιτα επίθετα), ώστε οι μαθητές/τριες να τα εμπεδώσουν καλύτερα.
8. Τα παράλληλα κείμενα αξιοποιούνται όπου κρίνει ο/η εκπαιδευτικός ότι είναι αναγκαίο για την εμπέδωση της ύλης. Τα προτεινόμενα στις οδηγίες είναι
ενδεικτικά.
ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ
Από το διδακτικό βιβλίο «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α ́ Γυμνασίου» των Ν. Μπεζαντάκου, Ε. Λουτριανάκη κ.ά, δε θα διδαχθούν οι ενότητες 14-18. Οι
υπόλοιπες ενότητες θα διδαχθούν δύο (2) ώρες την εβδομάδα κατά την περίοδο “Σεπτεμβρίου-Μαΐου” ως ακολούθως:
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΟ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ,

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕ
ΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕ
Σ ΩΡΕΣ

1
η

1. Να γνωρίσουν οι
μαθητές/τριες βασικά
στοιχεία της ιστορίας
της ελληνικής γλώσσας.
2. Να καλλιεργηθεί σε
ένα βαθμό αίσθηση
οικειότητας προς την
αρχαία ελληνική
γλώσσα.
3. Να αντιληφθούν οι
μαθητές/τριες τη σχέση
α.ε. και ν.ε. γλώσσας,

- Δίνονται αποσπάσματα από κείμενα
νεότερων μορφών της ελληνικής
γλώσσας που ομοιάζουν στη δομή με τα
αρχαία ελληνικά (καθαρεύουσα,
αλεξανδρινή): 1. Ε. Ροϊδη, «Αθηναϊκοί
περίπατοι», Κείμενα Νεοελληνικής
Λογοτεχνίας (Α' Γενικού Λυκείου) -
Βιβλίο Μαθητή. Βλ. Ψηφιακό σχολείο
http://dschool.edu.gr/
2. Γ. Βιζυηνού, «Tο μόνον της ζωής του
ταξείδιον», βλ. Σπουδαστήριο Νέου
Ελληνισμού

Εισαγωγικά στην αρχαία ελληνική γλώσσα.
Η καταγωγή του ελληνικού αλφαβήτου.
Οι διάλεκτοι της αρχαίας ελληνικής (απλή
αναφορά).

Σελ. 12: 1-5.
Ζητείται από
τους/τις
μαθητές/τριες
να
αναγνωρίσουν
λέξεις που τους
είναι γνωστές
και τύπους
λέξεων
άγνωστων σε
αυτούς.

3

53

παρατηρώντας τη
διαχρονική εξέλιξή της
μέσω των κειμένων.

http://www.snhell.gr/anthology/content
.asp?id=307&author_id=74
3. Αγία Γραφή, Λουκ. ι’ 25-37 «Η
παραβολή του καλού Σαμαρείτη», βλ.
Αποστολική διακονία Εκκλησίας της
Ελλάδος,

www.apostoliki-
diakonia.gr/bible/bible.asp

- Διαβάζονται αποσπάσματα μέσα στην
τάξη για μια πρώτη επαφή των μαθητών
με παλαιότερες μορφές της ελληνικής
γλώσσας.

2
η

1. Να γνωρίσουν τα
βασικά στοιχεία της
εκπαίδευσης των
αρχαίων Αθηναίων και
να τα συγκρίνουν με τη
δική τους εκπαίδευση
σήμερα.
2. Να κατανοήσουν
στοιχεία που αφορούν
τη γραφή και την
προφορά των αρχαίων

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 14 σχ.
βιβλίου)
- Προτείνεται να δοθεί η μετάφραση του
κειμένου. Οι μαθητές/τριες
παρακινούνται να τη συγκρίνουν με το
αρχαίο κείμενο και να διακρίνουν την
αναλυτικότητα του ν.ε. λόγου εν σχέσει
με τον α.ε. λόγο.
- Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 15
αξιοποιούνται από τον/την εκπαιδευτικό

1. Πώς έγραφαν οι αρχαίοι Έλληνες.
Απλή αναφορά στο πώς έγραφαν οι αρχαίοι
Έλληνες.
2. Φθόγγοι και γράμματα.
- Αναλυτική διδασκαλία σε συσχετισμό με τη
νεοελληνική γλώσσα.
- Να εξηγηθεί στους/στις μαθητές/τριες ότι
πρόκειται για γλώσσα που είχε εντελώς
διαφορετική προφορά από τη σημερινή

Σελ. 16, 19. 3

54

Ελλήνων, καθώς επίσης
και στοιχεία που
αφορούν την ιστορία
του ελληνικού
αλφαβήτου.

μερικώς, με την επισήμανση
συγκεκριμένων λέξεων που συναντούμε
και στη ν.ε. γλώσσα, π.χ. καλός -ή –όν,
αἰσχρός -ά –όν κ.λπ.
- Οι μαθητές/τριες συζητούν τις ιδέες και
τα νοήματα του κειμένου, αξιοποιώντας
τις ερωτήσεις της σελ. 16.

(προσωδία/μουσικότητα – δυναμική
προφορά/τονικότητα).
- Προτείνεται η αναφορά στη διαφορετική
προφορά συγκεκριμένων γραμμάτων (η, υ, β, δ,
γ, ζ), των διπλών συμφώνων, των μακρών και
των βραχέων, των δίχρονων και των διφθόγγων.
- Να εξηγηθεί ότι η ορθογραφία της ν.ε.
γλώσσας διατηρείται για ιστορικούς λόγους.
- Για τη διδασκαλία της ενότητας βλ. Πύλη για
την ελληνική γλώσσα:

http://www.greek-
language.gr/greekLang/studies/history/thema_0

8/index.html
και τα σενάρια του αποθετηρίου «Πρωτέας»:

http://proteas.greek-
language.gr/scenario.html?sid=2241

http://proteas.greek-
language.gr/scenario.html?sid=2256

55

3
η

1. Να γνωρίσουν τις
βασικές ασχολίες και τα
επαγγέλματα των
αρχαίων Αθηναίων και
να τα συγκρίνουν με τα
σημερινά επαγγέλματα.
2. Να μάθουν να
αναγνωρίζουν μέσα στο
κείμενο τους τόνους και
τα πνεύματα.
3. Να μάθουν ότι η
χρήση των τόνων
καθιερώθηκε με την
αλλαγή στην προφορά
των φθόγγων.

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 20 σχ.
βιβλίου)
- Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 21
αξιοποιούνται από τον/τη
διδάσκοντα/διδάσκουσα μερικώς με την
επισήμανση συγκεκριμένων λέξεων που
συναντούμε και στη ν.ε. γλώσσα.
- Οι μαθητές/τριες συζητούν τις ιδέες και
τα νοήματα του κειμένου, αξιοποιώντας
τις ερωτήσεις της σελ. 21.
- Προτείνεται διαγραμματική απεικόνιση
του περιεχομένου του κειμένου με
άξονα το υποκείμενο «˒Αθηναĩοι»
(αναδεικνύονται οι συγκεκριμένες
δραστηριότητες των Αθηναίων).

1. Ετυμολογικά.
- Κατά τη διδασκαλία της ετυμολογίας αφετηρία
αποτελεί η ν.ε. γλώσσα.
- Οι μαθητές/τριες διερευνούν πώς
δημιουργούνται οι λέξεις και δίνονται γενικές
πληροφορίες για την παραγωγή και τη σύνθεση,
χωρίς λεπτομέρειες.
– Οι μαθητές/τριες διαπιστώνουν τη διαφορά
των πρωτότυπων λέξεων από τις σύνθετες με
παραδείγματα από το κείμενο.
2. Γραμματική.
Τόνοι και πνεύματα.
- Αναλυτική διδασκαλία των τόνων και των
πέντε βασικών κανόνων τονισμού σε
αντιδιαστολή με τη ν.ε. γλώσσα.
- Γίνεται σύντομη αναφορά στην οξεία, τη
βαρεία και την περισπωμένη, για ποιο λόγο
ονομάζονται έτσι κ.λπ.
- Εξηγείται η χρήση των πνευμάτων και ο
λειτουργικός ρόλος της δασείας στη σύνθεση
λέξεων με παραδείγματα και από τη ν.ε.

Σελ. 21: 1, 2
Σελ. 23: 1-3
Σελ. 27: 1, 3, 4.
4

56

γλώσσα.
Τα παρεπόμενα των πτωτικών (των ρημάτων
δίνονται σε άλλη ενότητα).
- Γίνεται σύντομη παρουσίαση των μερών του
λόγου και των παρεπομένων των πτωτικών σε
συσχετισμό με τη νεοελληνική γλώσσα. Γίνεται
ιδιαίτερη αναφορά στη δοτική και στις
επιβιώσεις της στη ν.ε. γλώσσα.
- Αξιοποιείται ο πίνακας με τις στερεότυπες
εκφράσεις της σελίδας 25.
- Για τη διδασκαλία της ενότητας βλ. Πύλη για
την ελληνική γλώσσα:

http://www.greek-
language.gr/greekLang/studies/history/thema_0

8/index.html#toc005

4
η

1. Να απολαύσουν μια
φανταστική ιστορία που
εκτυλίσσεται σε
εξωτικούς τόπους και να
τη συνδέσουν με δικά
τους γνώριμα
παραμύθια και ιστορίες.

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 28 σχ.
βιβλίου)
- Προτείνεται να δοθεί η μετάφραση του
κειμένου και να τη συγκρίνουν οι
μαθητές/τριες με το αρχαίο κείμενο.
- Συζητούν τις ιδέες και τα νοήματα του

1. Ετυμολογικά.
Εξηγείται η λειτουργία της παραγωγής
ουσιαστικών από ουσιαστικά, χωρίς να ζητείται
από τους/τις μαθητές/τριες η απομνημόνευση
των κατηγοριών (υποκοριστικά κλπ). Για
αφόρμηση στη διδασκαλία μπορούμε να

Σελ. 29: 1-3
σελ. 30: 1, 2
σελ. 32: 3, 4
σελ. 34: 1-5.
4

57

2. Να εξοικειωθούν με
τον αρχαιοελληνικό
λόγο μέσω της
αναγνώρισης των
κοινών στοιχείων με τον
νεοελληνικό λόγο και
ιδιαίτερα την β ́ κλίση.
3. Να γνωρίσουν τη
διαδικασία παραγωγής
λέξεων στην α.ε. και να
τη συσχετίσουν με τη
ν.ε. γλώσσα.

κειμένου με τη βοήθεια και των
ερωτήσεων της σελ. 29.
- Το δεύτερο παράλληλο κείμενο της 3ης
ενότητας (σελ. 144) μπορούμε να το
χρησιμοποιήσουμε για εμπέδωση της
ύλης λόγω πληθώρας ουσιαστικών της
β ́ κλίσης.

δώσουμε παραδείγματα από τη ν.ε. γλώσσα.
2. Γραμματική.
Το άρθρο. Η β ́ κλίση των ουσιαστικών.
- Αναλυτική διδασκαλία του άρθρου και της β ́
κλίσης των ουσιαστικών σε συσχετισμό με τη
ν.ε. γλώσσα. Ομοιότητες/διαφορές.
- Παραπέμπονται οι μαθητές/τριες στο κείμενο
για να αναζητήσουν / αναγνωρίσουν τους
τύπους της β ́ κλίσης των ουσιαστικών.
(Σημ. Οι προσωπικές αντωνυμίες θα διδαχθούν
παράλληλα με τη διδασκαλία του ρήματος στην
επόμενη ενότητα.)

5
η
και 4η

1. Να γνωρίσουν
στοιχεία του αθηναϊκού
βίου και των αγαθών
της πόλης.
2. Να μάθουν τον
σχηματισμό του
ρήματος στην οριστική
ενεστώτα και μέλλοντα
ε.φ. και τη λειτουργία
του μέσα στην πρόταση

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 36 σχ.
βιβλίου)
- Προτείνεται να δοθεί η μετάφραση του
κειμένου. Το αρχαίο κείμενο θα
χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη της
διδασκαλίας του ρήματος.
- Οι μαθητές/τριες συζητούν τις ιδέες και
τα νοήματα του κειμένου με τη βοήθεια

1. Ετυμολογικά.
Εξηγείται η λειτουργία της παραγωγής
ουσιαστικών από ουσιαστικά (β ́ μέρος), χωρίς
να ζητείται από τους/τις μαθητές/τριες η
απομνημόνευση των κατηγοριών (παρώνυμα
κ.λπ.). Σκόπιμη η αναφορά στη ν.ε. γλώσσα.
2. Γραμματική.
- Τα παρεπόμενα του ρήματος (από 3η

Ενότητα 4η
,
σελ. 35: 1, 2.
Ενότητα 5η
σελ. 38: 1-3
σελ. 39: 1, 2
4

58

(δηλαδή ότι χωρίς ρήμα
δεν υπάρχει πρόταση).
3. Να διαπιστώσουν τα
κοινά και διαφορετικά
στοιχεία με τη ν.ε.
γλώσσα. (π.χ.
μέλλοντας: λύσω / θα
λύσω, αλλά και θα λύνω
στη ν.ε.)
3. Να μάθουν το
σχηματισμό της
οριστικής ενεστώτα του
βοηθητικού ρήματος
εἰμί.

και των ερωτήσεων της σελ. 38. ενότητα). Οι μαθητές/τριες καλούνται να
εντοπίσουν μέσα στο κείμενο ιδίως το
απαρέμφατο και τη μετοχή, ώστε να γίνει
ιδιαίτερη αναφορά κατά τη διδασκαλία.
- Διδασκαλία οριστικής ενεστώτα και μέλλοντα
ενεργητικής φωνής των βαρύτονων ρημάτων
και οριστική ενεστώτα του ρήματος εἰμί.
Οριστική μέλλοντα αφωνόληκτων βαρύτονων
ρημάτων.
- Εξηγούνται οι φθογγολογικές αλλαγές στον
μέλλοντα των αφωνόληκτων ρημάτων.
- Διδασκαλία των προσωπικών αντωνυμιών
(από 4η
ενότητα).

σελ. 41: 2
σελ. 43: 1-7.

6
η

1. Να αντιληφθούν τα
μηνύματα του
αισώπειου μύθου και
να εκφράσουν τις
προσωπικές τους
απόψεις γι’ αυτόν.
2. Να μάθουν τον
σχηματισμό της α ́
κλίσης των ουσιαστικών
και να αναγνωρίζουν

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 44 σχ.
βιβλίου)
- Οι μαθητές/τριες μπορούν με τη χρήση
των γλωσσικών σχολίων να
προσπελάσουν νοηματικά το κείμενο.
- Συζητούν τις ιδέες και τα νοήματα του
κειμένου με τη βοήθεια και των
ερωτήσεων της σελ. 46.

1. Ετυμολογικά.
- Εξηγείται η λειτουργία της παραγωγής
ουσιαστικών από ρήματα, χωρίς να ζητείται από
τους/τις μαθητές/τριες η απομνημόνευση των
κατηγοριών (το πρόσωπο που ενεργεί κλπ).
Σκόπιμη η αναφορά στη ν.ε. γλώσσα και στις
αλλαγές που γίνονται στον σχηματισμό κάποιων
λέξεων (π.χ. ὁ γραφεύς/ο γραφέας, ὁ ήγεμών/ο
ηγεμόνας).

Σελ. 46: 1-4
Σελ. 47: 1, 2
Σελ. 49: 1 ,2, 4
Σελ. 51: 1-4.
4

59

μέσα σε ένα κείμενο
τους τύπους της α ́
κλίσης.
3. Να αντιληφθούν τη
διαφορά της α ́ κλίσης
στη ν.ε. γλώσσα.

2. Γραμματική. Α ́ κλίση των ουσιαστικών.
- Με βάση το κείμενο διδάσκεται η α ́ κλίση των
ουσιαστικών και επισημαίνονται ιδιαίτερα οι
διαφορετικές καταλήξεις του θηλυκού στη
γενική και δοτική. Οι μαθητές/τριες
αναγνωρίζουν μέσα στο κείμενο τους τύπους
της α ́ κλίσης.
- Επισημαίνονται οι όμοιοι τύποι στις
καταλήξεις στη ν.ε. γλώσσα (ώρα, πολιτεία) και
οι διαφορετικοί (τράπεζα).
- Ενισχυτικά για τη διδασκαλία της ενότητας βλ.
στο αποθετήριο του «Πρωτέα» το σχετικό
σενάριο:

http://proteas.greek-
language.gr/files/document/arxeia/zika_omorfia

_aisopos.doc

60

8
η
(Η 7η
ενότητα
θα
διδαχθεί
αμέσως
μετά)

1. Να κατανοήσουν την
αξία της ατομικής
πρωτοβουλίας μέσα
από τον αισώπειο μύθο.
2. Να κατανοήσουν τον
σχηματισμό της κλίσης
των δευτερόκλιτων
επιθέτων και της
δεικτικής αντωνυμίας.
3. Να μάθουν να
αναγνωρίζουν μέσα στο
κείμενο τους τύπους
των επιθέτων και των
δεικτικών αντωνυμιών
οὗτος, αὕτη, τοῦτο.
4. Να κατανοήσουν τις
ομοιότητες και τις
διαφορές της κλίσης στη
ν.ε. γλώσσα.

Το κείμενο της άσκησης 5 (Μύθος του
Αισώπου) (σελ. 67 σχ. βιβλίου)
- Οι μαθητές/τριες συζητούν τις ιδέες και
τα νοήματα του κειμένου, ιδιαιτέρως τη
φράση «σύν Άθηνᾷ καί χεῖρα κίνει», που
χρησιμοποιούμε και σήμερα.

1. Λεξιλογικός πίνακας.
Ο πίνακας στη σελ. 63 διδάσκεται κανονικά.
2. Ετυμολογικά.
- Εξηγείται η λειτουργία της παραγωγής
ουσιαστικών από επίθετα. Επισημαίνονται οι
ομοιότητες στις καταλήξεις με τη ν.ε. γλώσσα
πολλών παράγωγων λέξεων (δικαιοσύνη κ.ά.),
αλλά και οι διαφορές (βαρύτης, μονάς κ.ά.).
3. Γραμματική. Δευτερόκλιτα επίθετα.
- Διδάσκονται τα δευτερόκλιτα επίθετα και
εξηγείται ο τίτλος λόγω της όμοιας κλίσης των
αρσενικών – ουδετέρων με τη β ́ κλίση και των
θηλυκών με την α ́ κλίση.
- Ζητείται η αναγνώριση των τύπων των
επιθέτων μέσα στο κείμενο.
- Οι μαθητές/τριες καλούνται να βρουν τους
όμοιους τύπους στις καταλήξεις στη ν.ε. γλώσσα
(καλός, ή, όν) και τους διαφορετικούς (ἔνδοξος,
ον).
- Διδάσκονται οι δεικτικές αντωνυμίες οὗτος,
αὕτη, τοῦτο.

Σελ. 63: 2-4
Σελ. 64: 1-2
Σελ. 66
Σελ. 67:1-5
4

61

7
η

1. Να έρθουν σε επαφή
με ένα ιστορικό κείμενο,
το οποίο, όμως, έχει
μυθολογικά στοιχεία.
2. Να εντοπίσουν
στοιχεία της αρχαίας
ελληνικής θρησκείας και
να τα συνδέσουν με
αντίστοιχα στην
Οδύσσεια του Ομήρου.
3. Να αντιληφθούν το
γραμματικό φαινόμενο
της συλλαβικής και
χρονικής αύξησης και
της εφαρμογής του
στους ιστορικούς
χρόνους.
4. Να μάθουν να
αναγνωρίζουν μέσα στο
κείμενο τους τύπους
του παρατατικού και
του αορίστου.
3. Να εντοπίσουν τη
διαφορά σχηματισμού

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 52 σχ.
βιβλίου)
- Οι μαθητές/τριες μπορούν με τη χρήση
των ερμηνευτικών και γλωσσικών
σχολίων να προσπελάσουν νοηματικά το
κείμενο.
- Συζητούν με τη βοήθεια και των
ερωτήσεων του σχολ. βιβλίου τις ιδέες
και τα νοήματα του κειμένου του
Αρριανού.
- Ενδείκνυται η διαθεματική προσέγγιση
με το μάθημα της Ιστορίας.

1. Ετυμολογικά.
- Απλή αναφορά στην παραγωγή ουσιαστικών
από ρήματα. Επισήμανση ομοιοτήτων με τη ν.ε.
γλώσσα.
2. Γραμματική. Η αύξηση.
Οριστική παρατατικού – αορίστου ενερ.
φωνής. και οριστική παρατατικού του εἰμί.
- Εξηγείται ο σχηματισμός της αύξησης στους
ιστορικούς χρόνους (παρατατικός – αόριστος)
και επισημαίνονται οι ομοιότητες και οι
διαφορές με τη ν.ε. γλώσσα (ότι δηλαδή στην
α.ε. γλώσσα η αύξηση είναι πάντοτε σε όλα τα
πρόσωπα, ενώ στην ν.ε. όχι).
- Εξηγούνται οι φθογγολογικές αλλαγές στον
αόριστο των αφωνόληκτων ρημάτων και οι
ομοιότητες με τη ν.ε. γλώσσα.

Σελ. 54: 1-4
Σελ. 55: 2-4
Σελ. 56: 1, 2
Σελ. 58-59: 1,
2, 3, 5, 6.
4

62

της αύξησης στη ν.ε.
γλώσσα.

9
η

1. Να έρθουν σε επαφή
με ένα ρητορικό κείμενο
το οποίο χρησιμοποιεί
άριστα τις τεχνικές του
λόγου.
2. Να προβληματιστούν
πάνω στην έννοια των
μεγάλων
κατορθωμάτων και της
υστεροφημίας.
3. Να μάθουν το
γραμματικό φαινομένου
του αναδιπλασιασμού
ως βασικού
μορφολογικού
χαρακτηριστικού των
συντελικών χρόνων.
4. Να συνδέσουν το
είδος του
αναδιπλασιασμού της
χρονικής και
συλλαβικής αύξησης με

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 68 σχ.
βιβλίου)
Προτείνεται να δοθεί η μετάφραση του
κειμένου και να γίνει νοηματική
επεξεργασία του και, στη συνέχεια, οι
μαθητές/τριες να επεξεργαστούν το
αρχαίο κείμενο με τη βοήθεια των
γλωσσικών σχολίων.

1. Ετυμολογικά.
- Απλή αναφορά στην παραγωγή ρημάτων με
ενδεικτικά παραδείγματα. Επισήμανση
ομοιοτήτων με τη ν.ε. γλώσσα.
2. Γραμματική.
Ο αναδιπλασιασμός. Οριστική παρακειμένου
και υπερσυντελίκου βαρυτόνων ρημάτων
ενερ. φωνής. (Τα αφωνόληκτα δε θα
διδαχθούν).
- Εξηγείται το γραμματικό φαινόμενο του
αναδιπλασιασμού, τα είδη του και πώς
σχηματίζεται στον παρακείμενο και στον
υπερσυντέλικο.
- Οι μαθητές/τριες ανευρίσκουν παραδείγματα
λέξεων στη ν.ε. γλώσσα με αναδιπλασιασμό
(π.χ. μεμονωμένος, γεγονός κ.ά.)

Σελ. 70: 1-3
Σελ. 71: 1-3
Σελ. 72: 1-3
Σελ. 75: 1
4

63

την αύξηση στους
ιστορικούς χρόνους.

10η

1. Να έρθουν σε επαφή
με τις σκέψεις του
Σωκράτη για τη φιλία
και να
προβληματιστούν
γενικά γύρω από το
θέμα.
2. Οι μαθητές/τριες
μέσω της επανάληψης
έχουν τη δυνατότητα να
ξαναδούν τα
μορφοσυντακτικά
φαινόμενα και τη σχέση
τους με τη ν.ε. γλώσσα,
να λύσουν απορίες και
με τον τρόπο αυτό να
εμπεδώσουν τη
διδαγμένη ύλη.

1. Το κείμενο της ενότητας (σελ. 76 σχ.
βιβλίου)
Το κείμενο δίνεται σε μετάφραση. Για τη
διδασκαλία της ενότητας βλ. στο
αποθετήριο του «Πρωτέα» το σχετικό
σενάριο:

http://proteas.greek-
language.gr/files/document/arxeia/lazari

dou_filia.doc
2. Το κείμενο της άσκησης 11 (Πλάτων,
Πρωταγόρας 325c-d) (σελ. 81 σχ.
βιβλίου)
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για
επανάληψη στα μορφοσυντακτικά
φαινόμενα.

Οι μαθητές/τριες ασκούνται στην εμπέδωση της
ύλης με ασκήσεις αντιστοίχισης, συμπλήρωσης
κενών κ.ά., αλλά κυρίως αναγνώρισης μέσα στο
κείμενο ιδίως των τύπων που συνάντησαν για
πρώτη φορά στη γλώσσα, όπως είναι η δοτική.

Σελ. 79: 1,2,4.
Σελ. 80-81: 1-5,
7-9
Εναλλακτικά
μπορούν να
χρησιμοποιηθο
ύν
εμπλουτισμένε
ς με
περισσότερα
ερωτήματα η
2
η
και 11η
άσκηση.
3

11η

1. Να κατανοήσουν την
αξία της αγάπης προς τα
ζώα και της σχέσης που
δημιουργείται από

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 82 σχ.
βιβλίου)
- Οι μαθητές/τριες μπορούν με τη χρήση

1. Ετυμολογικά.
Το κεφάλαιο αυτό δε θα διδαχθεί. Σελ. 84: 1-3. 4

64

αυτήν.
2. Να γνωρίσουν τη
βασική δομή της
πρότασης της α.ε.
γλώσσας, συνδέοντάς
την με τη ν.ε. γλώσσα.
3. Να είναι σε θέση να
αναγνωρίζουν σε ένα
πρώτο βασικό επίπεδο
την απλή πρόταση μέσα
στο κείμενο.

των ερμηνευτικών και γλωσσικών
σχολίων να προσπελάσουν νοηματικά το
κείμενο.
- Συζητούν με τη βοήθεια και των
ερωτήσεων του σχ. βιβλίου τις ιδέες του
κειμένου του Αρριανού.
- Ενδείκνυται διαθεματική προσέγγιση
με το μάθημα της Ιστορίας.

2. Σύνταξη.
- Με παραδείγματα μέσα από το κείμενο
διδάσκεται η δομή της απλής πρότασης και
επεξηγείται η ορολογία [υποκείμενο /
ονοματική φράση (ΟΦ) – κατηγόρημα /
ρηματική φράση (ΡΦ)].
- Η διδασκαλία συνδέεται και με αντίστοιχα
παραδείγματα από τη ν.ε. γλώσσα.

Σελ. 85: 2,3.
Σελ. 88-89: 1-8.

12η
(μόνο το
Γ2),
13η

1. Να κατανοήσουν την
αξία της φιλίας στις
ανθρώπινες σχέσεις.
2. Να κατανοήσουν οι
μαθητές/τριες τις
ιδιαίτερες μορφές του
απαρεμφάτου και της
μετοχής και της
ξεχωριστής λειτουργίας
στους στην α.ε. γλώσσα.

Το κείμενο της 13ης ενότητας (σελ. 98
σχ. βιβλίου)
- Οι μαθητές/τριες μπορούν με τη χρήση
των ερμηνευτικών και γλωσσικών
σχολίων να προσπελάσουν νοηματικά το
κείμενο.
- Συζητούν με τη βοήθεια και των
ερωτήσεων του σχ. βιβλίου τις ιδέες του
κειμένου.

1. Ετυμολογικά.
Το κεφάλαιο των ενοτήτων δε διδάσκεται.
2. Δε διδάσκεται ο λεξιλογικός πίνακας της 12ης
ενότητας, σελ. 92, αλλά αυτός της 13ης
ενότητας, σελ. 100.
3. Σύνταξη.
- Διδάσκουμε τα είδη των προτάσεων, χωρίς να
επιμείνουμε ιδιαίτερα (ενότητα 12η

, σελ. 96).

Σελ. 100: 1-4,
1,2.
Σελ. 105: 1-3, 6
4

65

- Είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί για
συζήτηση το ρητό για τη φιλία στη σελ.
105.

Σημ. Το κείμενο της ενότητας 12 δε
διδάσκεται.

Επισημαίνονται οι ομοιότητες στη ν.ε. γλώσσα.
- Αναφερόμαστε στη συντακτική λειτουργία του
απαρεμφάτου και της μετοχής στην πρόταση,
χωρίς να υπεισέλθουμε σε ανάλυση (ενότητα
13η
, σελ. 103-104).
4. Γραμματική.
- Διδάσκουμε την ιδιαιτερότητα της μορφής του
απαρεμφάτου και της μετοχής σε σχέση με τη
ν.ε. γλώσσα.
- Εξηγούμε την απουσία του απαρεμφάτου στη
ν.ε. γλώσσα και τις επιβιώσεις του (π.χ. Το
δούναι και το λαβείν κ.λπ.)
- Εξοικειώνονται οι μαθητές/τριες να
αναγνωρίζουν μέσα στο κείμενο τους τύπους
των χρόνων της οριστικής ενερ. φωνής του
απαρεμφάτου και της μετοχής.

ΕΠΑΝΑΛΗ
ΨΗ /
ΕΜΠΕΔΩΣ
Η

Αφιερώνεται χρόνος για επανάληψη /
εμπέδωση της διδαχθείσας ύλης.

3

Οι ενότητες 14 – 18 δε διδάσκονται

66
Σύνολο προβλεπόμενων διδακτικών ωρών 48

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Με τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας επιδιώκεται να:
α) εξοικειωθούν οι μαθητές με τον αρχαίο ελληνικό λόγο και να:
 Αντιληφθούν τις διαλεκτικές διαφορές της α.ε. και να τις συγκρίνουν με τις αντίστοιχες της ν.ε.
 Εξοικειωθούν με τα γραφικά σύμβολα και τα βασικά χαρακτηριστικά της α.ε. στο φωνολογικό επίπεδο
 Αντιληφθούν την αξία της δασείας, τόσο για την α.ε. όσο και για ορισμένες σύνθετες και παράγωγες λέξεις της ν.ε.
 Αντιληφθούν σε έναν πρώτο βαθμό τις επιβιώσεις στη συγχρονία προγενέστερων φάσεων της ελληνικής γλώσσας
 Αναγνωρίζουν απλές δομές στο αρχαίο κείμενο, αντίστοιχες με εκείνες της ν.ε. (υποκείμενο/ΟΦ – κατηγόρημα/ΡΦ)
 Διαπιστώσουν πώς σχηματίζονται οι λέξεις της α.ε. μέσα από τη διαδικασία της παραγωγής
 Διαπιστώσουν ομοιότητες και διαφορές στο σημασιολογικό επίπεδο της α.ε. και της ν.ε. γλώσσας
 Μάθουν να αναγνωρίζουν μέσα στο κείμενο:
 Τους τύπους των ουσιαστικών και επιθέτων της Α ́ και Β ́ κλίσης και ιδιαιτέρως τη δοτική
 Τους τύπους των χρόνων της οριστικής ε.φ. των βαρυτόνων ρημάτων και ιδιαιτέρως τους τύπους του παρακειμένου, όπου παρουσιάζεται το φαινόμενο του
αναδιπλασιασμού
 Τα απαρέμφατα και τις μετοχές, τα οποία εμφανίζονται στη ν.ε. γλώσσα με διαφορετική μορφή
 Τους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών και των δεικτικών αντωνυμιών οὗτος, αὕτη, τοῦτο και να τους συνδέουν με την κλίση του ρήματος
β) Να εξοικειωθούν με απλά και ενδιαφέροντα κείμενα των παλαιότερων μορφών της γλώσσας μας και να μπορούν να τα κατανοήσουν, απαντώντας σε ερωτήσεις
κατανόησής τους.
γ) Να κινηθεί το ενδιαφέρον τους για τον ελληνικό πολιτισμό.

67

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ́ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΥΣ/ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

1. Στην αρχή της σχολικής χρονιάς και μέσα στις δύο πρώτες εβδομάδες από την έναρξη των μαθημάτων συνιστάται οι εκπαιδευτικοί να προβούν σε
διαγνωστική αξιολόγηση μέσω δοκιμασίας-τεστ (δοκιμασίας επιπέδου), διάρκειας μίας (1) διδακτικής ώρας, που επιτρέπει τον προσδιορισμό των
προϋπαρχουσών γνώσεων, αλλά και των ελλείψεων – κενών, ώστε να προσαρμόσουν κατάλληλα τη διδασκαλία. Το διαγνωστικό τεστ διεξάγεται χωρίς
προειδοποίηση των μαθητών/τριών και δε λαμβάνεται υπόψη στην αξιολόγηση της επίδοσής τους. Για την επανάληψη και κάλυψη των κενών είναι
σκόπιμο οι εκπαιδευτικοί να αξιοποιούν κάθε κείμενο.
2. Κρίνεται σημαντική η αξιοποίηση των κειμένων του Επιμέτρου (παράλληλων κειμένων), προκειμένου οι μαθητές/τριες να κατανοήσουν βαθύτερα το
περιεχόμενο του κειμένου αναφοράς, το αξιακό σύστημα που αυτό προβάλλει, καθώς και το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται.
3. Η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών φαινομένων είναι κειμενοκεντρική. Οι μαθητές/τριες έρχονται σε επαφή με την αρχαία γλώσσα
μέσα από τα αρχαία κείμενα και με τρόπο διερευνητικό μαθαίνουν τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της γλώσσας. Κατά τη διδασκαλία
ενδείκνυται οι μαθητές/τριες να φέρνουν μαζί τους και τα βιβλία αναφοράς (Γραμματική - Συντακτικό) και να τα χρησιμοποιούν, όταν και όπου
χρειάζεται, με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται σκόπιμο ο/η εκπαιδευτικός να ενημερώνει από το προηγούμενο
μάθημα τους/τις μαθητές/τριες ότι στο επόμενο θα πρέπει να έχουν μαζί τους το βιβλίο είτε της γραμματικής, είτε του συντακτικού, ανάλογα με το
φαινόμενο που θα μελετήσουν μέσα στο κείμενο. Στην περίπτωση που δίνεται μεταφρασμένο κείμενο ως κείμενο αναφοράς, συνιστάται η κατά το
δυνατόν πιστότερη απόδοση του αρχαίου κειμένου.
4. Σε κάθε ενότητα, είναι σημαντικό η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών ή ετυμολογικών και λεξιλογικών φαινομένων να συνδέεται με
αναφορές και παραδείγματα στη ν.ε. Επίσης, προτείνεται η πορεία από το γνωστό προς στο άγνωστο, από τη συγχρονία στη διαχρονία.
5. Από τις ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου συνιστάται να προτιμώνται αυτές που ζητούν την αναγνώριση τύπων της α.ε. οι οποίοι δεν έχουν επιβιώσει
στη ν.ε. (με τη μορφή ερωτήσεων κλειστού τύπου: πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενών, αντιστοίχισης) και την παραγωγή τύπων οι οποίοι έχουν
επιβιώσει στη ν.ε. (με ασκήσεις μετασχηματισμού λέξεων εντός φράσεων ως προς τον αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο, την πτώση).

68
6. Συνιστάται η διόρθωση των ασκήσεων να γίνεται στην τάξη από τους ίδιους τους μαθητές με αξιοποίηση και των βιβλίων αναφοράς. Οι ασκήσεις που
προτείνονται από τα βιβλία του μαθητή είναι ενδεικτικές και όχι υποχρεωτικές. Ιδιαιτέρως για τα ετυμολογικά και γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα που
διδάσκονται στη Β’ Γυμνασίου, είναι αναγκαία η επιλογή ασκήσεων και από άλλες ενότητες και ενθαρρύνεται η δημιουργία ασκήσεων από τους/τις
εκπαιδευτικούς, σε αντιστοιχία με τα διδασκόμενα αντικείμενα και τις ανάγκες των μαθητών/τριών. Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να αξιοποιήσει τις
ασκήσεις του σχολικού βιβλίου μέσα στην τάξη κατά την ώρα της διδασκαλίας ή/και τις διαδραστικές ασκήσεις, για τις οποίες υπάρχει σύνδεσμος στο
εμπλουτισμένο βιβλίο του μαθητή.
7. Από την υποενότητα «Λεξιλογικά» (Β1) διδάσκεται η 2η
και η 3η
στήλη του πίνακα, με έμφαση στις λέξεις που χρησιμοποιούνται και στη νέα ελληνική.
Για άσκηση στο λεξιλόγιο των ενοτήτων, βλ. ενδεικτικά διδακτικά σενάρια στο αποθετήριο εκπαιδευτικών σεναρίων «Πρωτέας». Για παράδειγμα:
εμπέδωση της λεξιλογικής οικογένειας του ρ. λέγω (2
η
ενότητα) (http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=113), λεξιλόγιο για το ρ. πείθω (6η

ενότητα) (http://proteas.greek-language.gr/scenario.html?sid=1465).

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ
Από το διδακτικό βιβλίο «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β’ Γυμνασίου» των Α. Παπαθωμά, Μ. Γαλάνη-Δράκου, Β. Καμπουρέλλη, Ε. Λουτριανάκη, δε θα
διδαχθούν οι ενότητες 1, 10, 15, 17, 18. Οι υπόλοιπες δεκατρείς (13) ενότητες θα διδαχθούν κατά τη περίοδο “Σεπτεμβρίου-Μαΐου” ως ακολούθως:

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΣΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ
ΩΡΕΣ

Να διερευνήσουν οι
εκπαιδευτικοί σε
ποιον βαθμό οι

Δοκιμασία – τεστ που
περιλαμβάνει σύντομο, εύληπτο
κείμενο και ερωτήσεις επιλογής

Επιλέγονται ερωτήσεις που αποτιμούν τον βαθμό κατανόησης του
κειμένου αλλά και κατάκτησης βασικών γνώσεων του συστήματος της
α.ε. (λεξιλογικών, ετυμολογικών, μορφολογικών, συντακτικών).
1

69

μαθητές/τριες
διαθέτουν τις
γνώσεις και τις
δεξιότητες που
απαιτούνται για την
κατάκτηση των νέων
στόχων μάθησης,
ώστε να
προσαρμόσουν
κατάλληλα τις
διδακτικές και
μαθησιακές
διαδικασίες.

των εκπαιδευτικών. Σύμφωνα με τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα της Α ́
Γυμνασίου, αυτές αφορούν κυρίως την ικανότητα ν’ αναγνωρίζουν:
Τους τύπους των ουσιαστικών και επιθέτων της α ́ και β ́ κλίσης και
ιδιαιτέρως τη δοτική.
Τους ρηματικούς τύπους των χρόνων της οριστικής της ενερ. φωνής και
ιδιαιτέρως τους τύπους του παρακειμένου, όπου παρουσιάζεται το
φαινόμενο του αναδιπλασιασμού.
Τα απαρέμφατα και τις μετοχές, τα οποία εμφανίζονται στη ν.ε. γλώσσα
με διαφορετική μορφή.
Τους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών και της δεικτικής αντωνυμίας
οὗτος, αὕτη, τοῦτο και να τους συνδέουν με την κλίση του ρήματος.
Απλές δομές στο αρχαίο κείμενο αντίστοιχες με εκείνες της ν.ε.
(υποκείμενο/Ονοματική Φράση, ΟΦ – κατηγόρημα/Ρηματική Φράση,
ΡΦ)
Λέξεις που παράγονται από κοινή ρίζα.

ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΔΩΣΗ ΓΝΩΣΗΣ – ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΝΕΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ, ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ

ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΤΕΙΝΟ
ΜΕΝΕΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ
ΩΡΕΣ

1. Να έλθουν οι Το κείμενο της ενότητας (σελ. 1. Ετυμολογικά.

70

2
η

μαθητές/τριες σε
επαφή με ένα απλό
ιστορικό /
αφηγηματικό
κείμενο.
2. Να κατανοήσουν
το περιεχόμενό του
(το ιστορικό γεγονός,
στο οποίο
αναφέρεται, την
προσωπικότητα του
πρωταγωνιστή) και
να έλθουν σε επαφή
με τη χρήση των
ιστορικών χρόνων
ως τεχνική ιστορικής
αφήγησης.
3. Να γνωρίσουν τη
διαδικασία
σύνθεσης των
λέξεων στην α.ε. και
να τη συσχετίσουν
με τη ν.ε. γλώσσα.
4. Να εξοικειωθούν

14 σχ. βιβλίου) - Με αφόρμηση τις ιστορικές
γνώσεις των μαθητών/τριών και
με τη χρήση των γλωσσικών
σχολίων, ο/η εκπαιδευτικός
υποστηρίζει τους/τις
μαθητές/τριες για να
προσπελάσουν νοηματικά το
κείμενο. - Οι μαθητές/τριες συζητούν τις
ιδέες και τα νοήματα του
κειμένου, αξιοποιώντας τα
σχόλια και τις ερωτήσεις των
σελ. 15, 16. - Συνιστάται να γίνει αναφορά
στην αφηγηματική τεχνική των
ιστορικών κειμένων (χρήση
ιστορικών χρόνων, ιστορικός
ενεστώτας) μέσα από την
αναγνώριση των ρημάτων του
κειμένου.

Οι μαθητές/τριες σε ομάδες εντοπίζουν και καταγράφουν
τις σύνθετες λέξεις στο κείμενο. Με παράλληλη αναφορά
στα συναφή φαινόμενα της ν.ε., καθοδηγούνται στην
κατανόηση της σύνθεσης ως δεύτερου, μετά την
παραγωγή, μηχανισμού εμπλουτισμού της γλώσσας.

2. Γραμματική.
Γ ́ κλίση ουσιαστικών.
Με αφόρμηση την επισήμανση τύπων τριτόκλιτων
ουσιαστικών που υπάρχουν στο κείμενο (βασιλέως, τούς Ἕλληνας, τήν δύναμιν κ.ά.), ο/η εκπαιδευτικός εισάγει
τους/τις μαθητές/τριες στη γ’ κλίση ουσιαστικών, τα
γενικά της χαρακτηριστικά και στη συνέχεια,
επικεντρώνεται στα:
1. Καταληκτικά διπλόθεμα (
-ις,
-εως) και μονόθεμα (
-εύς,
-
έως). (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α ́
Γυμνασίου, σελ. 95
-96)
.

2. Συμφωνόληκτα αφωνόληκτα και ημιφωνόληκτα,
μονόθεμα και διπλόθεμα.

Οριστική ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα
Ο/η
εκπαιδευτικ
ός έχει τη
δυνατότητα
να
προτείνει
δικές
του/τις
ασκήσεις
κατά την
κρίση
του/της ή
ακόμη να
χρησιμοποι
6

71

με την κλίση
φωνηεντόληκτων και
συμφωνόληκτων
ουσιαστικών της γ’
κλίσης και να
αναγνωρίζουν μέσα
σ’ ένα κείμενο τους
τύπους τους.
5. Να εμπεδώσουν
τον σχηματισμό της
μέσης φωνής των
βαρύτονων ρημάτων
και να αναγνωρίζουν
ρηματικούς τύπους
της οριστικής
ενεστώτα,
παρατατικού,
μέλλοντα μέσης
φωνής.

απαρέμφατο, μετοχή βαρύτονων ρημάτων μ.φ. και
οριστική μέλλοντα του ρ.
ε
ἰμί.

Με αφετηρία τύπους μέσης φ. από το κείμενο (διακελεύεται, ταράττονται, ἐβουλεύετο), ο/η
εκπαιδευτικός εξοικειώνει τους/τις μαθητές/τριες:
1. με τον τρόπο σχηματισμού της μέσης φωνής
των βαρύτονων ρημάτων στην οριστική του
ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα,
2. με τον σχηματισμό του απαρεμφάτου και της
μετοχής στους χρόνους αυτούς,
3. με την οριστική μέλλοντα του
ε
ἰμί
.

(Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α ́ Γυμνασίου: 14
η

ενότητα σελ. 111
-112, 15
η
ενότητα σελ. 118: οριστική

παρατατικού, 17
η
ενότητα σελ 131: απαρέμφατα και

μετοχές ενεστώτα

- μέλλοντα).

ήσει: - ασκήσεις
του σχ.
εγχειριδίου
της Α ́
Γυμνασίου:
σελ. 97: 1
-5
(για τα
ουσιαστικά
σε
-ις,
-εως
και εύς,
-
έως) σελ.
113: 8
σελ. 119: 6
(εκτός
τύπων
αορ.) - ασκήσεις
από το σχ.
εγχειρίδιο
της Β ́
Γυμνασίου:

72

σελ. 16: 1-4
σελ. 19: 1-3
σελ. 20, 21:
1, 2, 4.

3
η

1. Να διερευνήσουν
την έννοια της
αντικειμενικότητας
στην Ιστορία και τις
αντιλήψεις αρχαίων
συγγραφέων για το
καθήκον του
ιστορικού.
2. Να γνωρίσουν
πώς λειτουργεί η
διαδικασία της
σύνθεσης
ουσιαστικών με
πρώτο συνθετικό
ουσιαστικό και να
μπορούν να τα
αναγνωρίζουν σε
ένα κείμενο.
3. Να εξοικειωθούν

Το κείμενο της ενότητας (σελ.
22 σχ. βιβλίου)
- Λόγω της αυξημένης
δυσκολίας του κειμένου δίνεται
από τον/την εκπαιδευτικό
μετάφραση όσο το δυνατόν πιο
πιστή.
- Οι μαθητές/τριες
παρακινούνται να συγκρίνουν
τη μετάφραση με το αρχαίο
κείμενο (σελ. 22) και να
συνειδητοποιήσουν μέσα από
τη σύγκριση τις λειτουργίες του
απαρεμφάτου και τη
διαφοροποίηση στον τρόπο που
αυτές επιτελούνται στη ν.ε.:
δηλ. το απαρέμφατο στη
νεοελληνική ως ουσιαστικό ή

1. Ετυμολογικά.
Εξηγείται η λειτουργία της σύνθεσης ουσιαστικών από
ουσιαστικά ως πρώτο συνθετικό. Για αφόρμηση στη
διδασκαλία μπορεί να δοθούν παραδείγματα από τη ν.ε.
γλώσσα.

2. Γραμματική.
Γ ́ κλίση ουσιαστικών.
Οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με την κλίση:
1. Ακατάληκτων διπλόθεμων σε -ων, -οντος.
Αξιοποιώντας ως αφόρμηση τις μετοχές ὀνομάσων, νέμων
και λέγων του τρίτου παράλληλου κειμένου και
επισημαίνοντας τη μορφολογική αντιστοιχία τους με τα
τριτόκλιτα ακατάληκτα διπλόθεμα ουσιαστικά σε -ων, -
οντος, ο/η εκπαιδευτικός εξοικειώνει τους/τις
μαθητές/τριες με την κλίση των ουσιαστικών αυτών,
Ο/η
εκπαιδευτικ
ός έχει τη
δυνατότητα
να
προτείνει
δικές του
ασκήσεις
κατά την
κρίση του ή
ακόμη να
χρησιμοποι
ήσει:
- ασκήσεις
του σχ.
εγχειριδίου
της Α ́
Γυμνασίου:
6

73

με τον σχηματισμό
αφωνόληκτων και
ημιφωνόληκτων
ουσιαστικών της γ’
κλίσης και να
αναγνωρίζουν μέσα
σε ένα κείμενο τους
τύπους τους.
4. Να αναγνωρίζουν
ρηματικούς τύπους
της οριστικής
αορίστου,
παρακειμένου και
υπερσυντελίκου
μ.φ., καθώς και των
ονοματικών τύπων
τους.
5. Να αντιληφθούν
τη συντακτική
λειτουργία του
απαρεμφάτου και
της μετοχής στον
α.ε. λόγο.

ως δευτερεύουσα πρόταση.
- Ως προς το περιεχόμενο, εκτός
από τα σχόλια και τις ερωτήσεις
του βιβλίου, μπορούν να
αξιοποιηθούν τα παράλληλα
κείμενα της ενότητας, καθώς
και άλλες αναφορές σε
ιστορικούς συγγραφείς της
αρχαιότητας, κατά την κρίση
του διδάσκοντος.

Το δεύτερο και το τρίτο
παράλληλο κείμενο θα
αξιοποιηθούν στη διδασκαλία
των γραμματικοσυντακτικών
φαινομένων.

παροτρύνοντάς τους σε συγκριτικές παρατηρήσεις με τη
ν.ε.
(Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α ́ Γυμνασίου,
σελ. 111).
2. Ημιφωνόληκτων υγρόληκτων και σιγμόληκτων
αρσενικών και ουδετέρων. Επισημαίνεται και εδώ η
συνάφεια με τύπους της ν.ε.

Οριστική αορίστου, παρακειμένου και υπερσυντελίκου
μ.φ.
Με αφετηρία τύπους αορίστου και παρακειμένου μ.φ.
από το δεύτερο και το τρίτο παράλληλο κείμενο
(ἀπεκρύψατο, ξυνεγράψατο και πέπρακται), οι
μαθητές/τριες προσδιορίζουν τον τρόπο σχηματισμού της
μέσης φωνής των βαρύτονων ρημάτων στην οριστική
αορίστου, παρακειμένου και υπερσυντελίκου, καθώς και
τον σχηματισμό του απαρεμφάτου και της μετοχής των
χρόνων αυτών.
(Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α ́ Γυμνασίου, 15η
σελ. 118, 16η

ενότητα σελ. 124, 17η ενότητα σελ 131).

σελ. 113: 2
σελ. 119: 6
α, γ
σελ. 125: 5)
- ασκήσεις
από το σχ.
εγχειρίδιο
της Β ́
Γυμνασίου:
σελ. 23: 1-4
σελ. 24: 1-3
σελ. 3, 5.

74

3. Σύνταξη.
Η σύνδεση προτάσεων ή όρων πρότασης δε θα διδαχθεί.
Αντ’ αυτού θα διδαχθεί το υποκείμενο απαρεμφάτου και
μετοχής (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α ́
Γυμνασίου, σελ. 132).
Με αφόρμηση την αναγνώριση απαρεμφάτων και
μετοχών στο κείμενο και ανακαλώντας στοιχεία από την
ύλη της Α’ Γυμνασίου, καθοδηγούνται οι μαθητές/τριες να
διαπιστώσουν και να κατανοήσουν τη λειτουργία του
απαρεμφάτου και της μετοχής στον α.ε. λόγο. Μέσα από
παραδείγματα επισημαίνεται το φαινόμενο της
ταυτοπροσωπίας και της ετεροπροσωπίας.
Η διδακτική προσέγγιση από τη μετάφραση στο
πρωτότυπο βοηθά στην αναγνώριση και κατανόηση της
ιδιαιτερότητας του απαρεμφάτου, σε αντίστιξη με την
αναλυτικότητα του ν.ε. λόγου. Παράλληλα, βοηθά να
συνειδητοποιήσουν οι μαθητές/τριες τη συνάφεια με τη
ν.ε.

4
η

1. Να απολαύσουν
οι μαθητές/τριες μια
φανταστική ιστορία
και να τη συνδέσουν
με άλλες γνώριμές

Το κείμενο της ενότητας (σελ.
30 σχ. βιβλίου)
- Με τη χρήση των γλωσσικών
σχολίων, οι μαθητές/τριες

1. Ετυμολογικά.
Εξηγείται η λειτουργία της σύνθεσης ουσιαστικών με
πρώτο συνθετικό επίθετο. Για αφόρμηση στη διδασκαλία
μπορεί να δοθούν παραδείγματα από τη ν.ε. γλώσσα.

Σελ. 32: 1-3
Σελ. 33: 1, 2
3

75

τους ιστορίες, π.χ.
με τα έργα
«επιστημονικής
φαντασίας» της
εποχής μας.
2. Να μάθουν πώς
λειτουργεί η
διαδικασία της
σύνθεσης
ουσιαστικών με
πρώτο συνθετικό
επίθετο και να τα
αναγνωρίζουν σε
ένα κείμενο.
3. Να γνωρίσουν την
κλίση των
τριτόκλιτων
επιθέτων σε -ύς, -
εῖα, -ύ και να τα
αναγνωρίζουν στο
κείμενο. Να
συνειδητοποιήσουν
τη συνάφεια με τη
ν.ε.

υποστηρίζονται για να
προσπελάσουν νοηματικά το
κείμενο.
- Συζητούν τις ιδέες και τα
νοήματα του κειμένου με τη
βοήθεια των σχολίων και των
ερωτήσεων των σελ. 31, 32 και
τα συσχετίζουν με άλλα έργα
που έχουν παρόμοιο
περιεχόμενο (επιστημονική
φαντασία, φανταστική
λογοτεχνία κ.ο.κ).
- Είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί
το δεύτερο παράλληλο κείμενο
της ενότητας (σελ. 147) από
μετάφραση και να γίνει επίσης
ανάκληση συναφών
περιεχομένων από την ύλη της
Α’ Γυμνασίου (Φελλόποδες),
κατά την κρίση του/της
εκπαιδευτικού.

2. Γραμματική
Τριτόκλιτα επίθετα.
Εντοπίζοντας οι μαθητές/τριες στο κείμενο τριτόκλιτα
επίθετα, τα αντιπαραβάλλουν με την απόδοσή τους στη
ν.ε. Στη συνέχεια και με τη χρήση του βιβλίου της
Γραμματικής διδάσκονται την κλίση επιθέτων σε -ύς, -εῖα,
-ύ.

Γ ́ κλίση ουσιαστικών.
Ουδέτερα ακατάληκτα μονόθεμα οδοντικόληκτα σε -α, -
ατος.
Επισημαίνοντας στο κείμενο τον τύπο «τό σῶμα» και
εκκινώντας από την κλίση του ουσιαστικού στη ν.ε., οι
μαθητές/τριες/τριες εξοικειώνονται με την κλίση
ουδέτερων ακατάληκτων μονόθεμων οδοντικόληκτων σε -
α, -ατος, (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α ́
Γυμνασίου, σελ. 96).

Η Υποτακτική ενεστώτα και αορίστου μεταφέρεται στην

Σελ. 34-35:
1-3
Σελ. 36: 1,
2.

76

4. Να εξοικειωθούν
με την κλίση
ουδέτερων
ακατάληκτων
μονόθεμων
οδοντικόληκτων σε -
α, -ατος.

επόμενη ενότητα.

5
η
(από την 4η
, η
υποενότητ
α Γ2, σελ.
35-36)

1. Να εξοικειωθούν
οι μαθητές/τριες με
ένα απλό
εκκλησιαστικό /
πατερικό κείμενο και
να ανιχνεύσουν το
ρητορικό ύφος του
αποσπάσματος.
2. Να έλθουν σε
επαφή με το
κοινωνικό
περιεχόμενο των
πατερικών κειμένων
και να
συνειδητοποιήσουν
το διαχρονικό
ενδιαφέρον της
θεματικής τους, εν

Το κείμενο της ενότητας (σελ.
38 σχ. βιβλίου)
- Με τη βοήθεια των γλωσσικών
σχολίων οι μαθητές/τριες
προσεγγίζουν νοηματικά το
κείμενο.
- Με τη βοήθεια των
ερμηνευτικών σχολίων και των
ερωτήσεων της σελ. 39, αλλά
και το παράλληλο κείμενο της
σελ. 148, γίνεται συζήτηση
πάνω στις ιδέες του κειμένου
και τη διαχρονική τους αξία.
- Μέσα από την κατανόηση του
περιεχομένου αλλά και των
μορφολογικών στοιχείων του
κειμένου οι μαθητές/τριες

1. Ετυμολογικά.
Εξηγείται η λειτουργία της σύνθεσης ουσιαστικών με
πρώτο συνθετικό ρήμα. Για αφόρμηση στη διδασκαλία
μπορεί να δοθούν παραδείγματα από τη ν.ε. γλώσσα.

2. Γραμματική.
Υποτακτική ενεστώτα, αορίστου, παρακειμένου ε.φ.
βαρύτονων ρημάτων και υποτακτική ενεστώτα του εἰμί.
Επισημαίνονται οι τύποι υποτακτικής των κειμένων
(ενότητας, παράλληλο) και η λειτουργία της
συγκεκριμένης έγκλισης μέσα στο κείμενο (παραινετικός
λόγος).
Διδάσκεται η κλίση της υποτακτικής όλων των χρόνων των
βαρύτονων ρημάτων της ε.φ. και η υποτακτική ενεστώτα

Σελ. 36-37:
3-6
Σελ. 39: 1-3
Σελ. 41: 2, 3
Σελ. 41: 1-2
Σελ. 43: 3, 4
4

77

προκειμένω της
ελεημοσύνης.
3. Να αναγνωρίζουν
τα σύνθετα
ουσιαστικά με
πρώτο συνθετικό
ρήμα.
3. Να έλθουν σε
επαφή με τους
τύπους της
υποτακτικής ε.φ. και
να ανιχνεύσουν τη
λειτουργία της στο
συγκεκριμένο είδος
λόγου.

ανιχνεύουν τον
ρητορικό/παραινετικό του
χαρακτήρα.

του ρήματος εἰμί.
(Σημ. Γενικά για την υποτακτική και την υποτ. ενεστ. και
αορ., βλ. 4η

ενότητα, σελ. 35-36.)

Η αλληλοπαθητική αντωνυμία και η απρόσωπη σύνταξη
δε θα διδαχθούν.

6
η

1. Να προσεγγίσουν
οι μαθητές/τριες ένα
απλό φιλοσοφικό /
πολιτικό κείμενο.
2. Να έλθουν σε
επαφή με τις ιδέες
και τον βίο του
κορυφαίου
φιλοσόφου Σωκράτη

Το κείμενο της ενότητας (σελ.
44 σχ. βιβλίου)
- Δίνεται από τον/την
εκπαιδευτικό μετάφραση του
κειμένου όσο το δυνατόν πιο
πιστή.
- Με τη βοήθεια των σχολίων
και των ερωτήσεων των σελ. 45,

1. Ετυμολογικά.
Εξηγείται η λειτουργία της σύνθεσης ουσιαστικών με
πρώτο συνθετικό άκλιτες λέξεις. Με αφόρμηση την
επισήμανση σύνθετων λέξεων στο κείμενο, οι
μαθητές/τριες αναγνωρίζουν σύνθετες λέξεις της α.ε. με
α’ συνθετικό άκλιτο μέρος του λόγου. Γίνεται αναφορά σε
αντίστοιχα σύνθετα της ν.ε.

Σελ. 46: 1-3
Σελ. 47-48:
1-3
Σελ. 49: 1
Σελ. 50-51:
4

78

και να γνωρίσουν
τον διάλογο ως
λογοτεχνική μορφή /
φιλοσοφική μέθοδο
ανάπτυξης ιδεών.
3. Να αναγνωρίζουν
τα σύνθετα
ουσιαστικά με
πρώτο συνθετικό
άκλιτη λέξη.
4. Να κατανοήσουν
την κλίση και να
αναγνωρίζουν στο
κείμενο τριτόκλιτα
δικατάληκτα
σιγμόληκτα και
ενρινόληκτα
επίθετα.
5. Να αναγνωρίζουν
τους τύπους και να
μπορούν να
ξεχωρίζουν
σημασιολογικά την
ερωτηματική

46 και τις ιστορικές γνώσεις για
τον Σωκράτη, γίνεται συζήτηση
πάνω στα περιεχόμενα του
κειμένου και ανιχνεύεται η
λειτουργία του διαλόγου ως
τρόπου έκφρασης και
ανάπτυξης ιδεών.
- Μπορεί να συζητηθεί η
διαχρονική αξία των ζητημάτων
που θίγονται στο κείμενο και
ιδιαιτέρως οι έννοιες της
παιδείας και της εκπαίδευσης,
καθώς και ο ρόλος τους στην
κοινωνία και την αγωγή των
νέων.

2. Γραμματική.
Τριτόκλιτα επίθετα.
Οι μαθητές/τριες με παραδείγματα από την ν.ε. γλώσσα
μαθαίνουν την κλίση των τριτόκλιτων δικατάληκτων
επιθέτων σε -ης, -ης, -ες και -ων, -ων, -ον.

Ερωτηματική και αόριστη αντωνυμία.
Καθοδηγούνται να αναγνωρίζουν τους τύπους της
ερωτηματικής τίς, τίς, τί και της αόριστης αντωνυμίας τὶς,
τὶς, τὶ μέσα στο κείμενο, και ιδιαίτερα να ξεχωρίζουν
σημασιολογικά και μορφολογικά τη μία από την άλλη.

1, 2, 4.

79

αντωνυμία τίς, τίς, τί
από την αόριστη τὶς,
τὶς, τὶ.

7
η

1. Να έλθουν οι
μαθητές/τριες σε
επαφή με τις
αντιλήψεις των
αρχαίων Ελλήνων
σχετικά με τις αρετές
του ηγέτη και να
διερευνήσουν αν οι
αρετές αυτές
αποτελούν
χαρακτηριστικό και
των σύγχρονων
ηγετών.
2. Να διακρίνουν
τους τύπους των
αναφορικών
αντωνυμιών ὃς, ἥ, ὃ
και ὃστις, ἥτις, ὃ τι,
καθώς και τη
σημασιολογική τους
διαφορά.

Το κείμενο της ενότητας (σελ.
52 σχ. βιβλίου)
- Θεωρώντας ότι το κείμενο
είναι δύσκολο να προσπελαστεί
από το πρωτότυπο, δίνεται από
τον εκπαιδευτικό στους/στις
μαθητές/τριες μετάφραση όσο
γίνεται πιο πιστή.
- Οι μαθητές/τριες συζητούν τις
ιδέες και τα νοήματα του
κειμένου, αξιοποιώντας τα
σχόλια και τις ερωτήσεις της
σελ. 53.

Το αρχαίο κείμενο της ενότητας
θα αξιοποιηθεί για τη
διδασκαλία των γραμματικών
φαινομένων.

1. Ετυμολογικά.
Το περιεχόμενο της υποενότητας Β2 θα διδαχθεί στο
πλαίσιο της 11ης ενότητας.

2. Γραμματική
Η ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου ε.φ. δε θα
διδαχθεί.
Εξοικειώνονται οι μαθητές/τριες με τις αναφορικές
αντωνυμίες ὃς, ἥ, ὃ και ὃστις, ἥτις, ὃ τι. Ιδιαιτέρως
καθοδηγούνται στη διάκριση των τύπων της αναφορικής
αντωνυμίας από το οριστικό άρθρο, καθώς και του
ουδετέρου της αναφορικής αντωνυμίας ὃ τι από τον
ειδικό σύνδεσμο ὃτι. Ανάδειξη ομοιοτήτων με τη ν.ε.

Σελ. 53: 1-3
Σελ. 54-55:
2,3
Σελ. 59: 7, 8
2

80

8
η

1. Να εξοικειωθούν
οι μαθητές/τριες με
φιλοσοφικό κείμενο
σε συνεχή λόγο. 2.
Ξεκινώντας από το
περιεχόμενο του
κειμένου, να έλθουν
σε επαφή με τη
φιλοσοφική σκέψη
των αρχαίων
Ελλήνων, ιδιαιτέρως
όσον αφορά τη
χρησιμότητα των
νόμων και την
οργάνωση της
πολιτείας.
3. Να κατανοήσουν
την έννοια του
αντικειμένου με
έμφαση στην
αναγνώριση του
άμεσου και του
έμμεσου
αντικειμένου.

Αντί του κειμένου της ενότητας
(σελ. 60 σχ. βιβλίου) θα
διδαχθεί το παράλληλο
κείμενο της ενότητας (σελ. 150
σχ. βιβλίου).

- Με τη χρήση των γλωσσικών
σχολίων, οι μαθητές/τριες
μπορούν να προσπελάσουν
νοηματικά το κείμενο και να
συζητήσουν το περιεχόμενό
του.
- Το κείμενο είναι πρόσφορο για
διαθεματική προσέγγιση.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν
ως αφόρμηση μυθολογικές
αφηγήσεις γνωστές στους/στις
μαθητές/τριες και να
ανακληθούν γνώσεις από τη
διδασκαλία των ομηρικών επών
ή/και από την αρχαία ιστορία.

1. Ετυμολογικά.
Το περιεχόμενο της υποενότητας Β2 θα διδαχθεί στο
πλαίσιο της 11ης ενότητας.

2. Γραμματική.
Η ευκτική ενεστώτα του ρ. εἰμί και η ευκτική
παρακειμένου των βαρύτονων ρημάτων ε.φ. δε θα
διδαχθούν.
Τα αφωνόληκτα τρικατάληκτα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν
δε θα διδαχθούν.

3. Σύνταξη.
Αντικείμενο.
Ξεκινώντας από την αναγνώριση αντικειμένων στο
κείμενο, οδηγούνται οι μαθητές/τριες στη διάκριση του
αντικειμένου σε άμεσο και έμμεσο, προχωρώντας από τη
σημασία των λέξεων στην τυποποίηση. Η αντιπαραβολή
με τη ν.ε. ενδείκνυται για την καλύτερη κατανόηση.

Σελ. 151: 1,
2
Σελ. 63: 1, 2
Σελ. 66-67:
7, 8, 9, 10
2

81

9
η

1. Να έλθουν οι
μαθητές/τριες σε
επαφή με μια
διήγηση
ανεκδοτολογικού
χαρακτήρα.
2. Να αντιληφθούν
τη σπουδαιότητα
του θεσμού των
Ολυμπιακών
Αγώνων στην
αρχαιότητα.
3. Να γνωρίσουν
στοιχεία αναφορικά
με τη θέση της
γυναίκας στον
αρχαιοελληνικό
κόσμο.
4. Να κατανοήσουν
τη συντακτική
λειτουργία της
μετοχής, ως
ιδιαίτερο στοιχείο

Το κείμενο της ενότητας (σελ.
68 σχ. βιβλίου) - Με τη βοήθεια ενός
διαγράμματος, μπορούν οι
μαθητές/τριες να
προσπελάσουν νοηματικά το
κείμενο. - Το κείμενο είναι πρόσφορο για
διαθεματική προσέγγιση,
ανακαλώντας και αξιοποιώντας
γνώσεις των μαθητών από την
Ιστορία, τη Φυσική Αγωγή και
τα σύγχρονα δεδομένα για τους
Ολυμπιακούς Αγώνες. - Μπορεί να συζητηθεί σε
ομάδες η θέση της γυναίκας
στις κοινωνίες διαχρονικά. - Τα σχόλια και οι ερωτήσεις
των σελ. 69 και 70, καθώς και το
δεύτερο παράλληλο κείμενο της
σελ. 152 μπορούν να
αξιοποιηθούν επίσης για

1. Ετυμολογικά.
Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή

- ρήμα: δε θα διδαχθεί.

2. Σύνταξη.
Τα είδη της μετοχής.
Με αφόρμηση την αναγνώριση τύπων μετοχών στο
κείμενο, εισάγονται οι μαθητές/τριες στη συντακτική
λειτουργία της μετοχής. Ιδιαιτέρως επισημαίνεται η χρήση
της ως στοιχείου διαφοροποίησης της α.ε. γλώσσας σε
σχέση με την αναλυτικότητα της ν.ε. Με όχημα την
απόδοση στη ν.ε., γίνεται απλή αναφορά στα είδη της
μετοχής (επιθετική, επιρρηματική, κατηγορηματική).

Η εξειδικευμένη τυποποίηση (συνημμένη, απόλυτη,
ρήματα που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή)
δε θα διδαχθεί.

Σελ. 70: 1
-
3
Σελ. 72: 1
-
3
Σελ. 75: 3, 4
(χωρίς
χαρακτηρισ
μό
συνημμένω ν και
απόλυτων)
4

82

διαφοροποίησης της
α.ε. σε σχέση με τη
ν.ε.

εμβάθυνση στο περιεχόμενο
του κειμένου.

Για μια αναπαράσταση της
δίκης της Καλλιπάτειρας ως
μέσου βιωματικής προσέγγισης
της γνώσης βλ. σχετικό
διδακτικό σενάριο στο
αποθετήριο εκπαιδευτικών
σεναρίων «Πρωτέας»:

http://proteas.greek-
language.gr/scenario.html?sid=

114

10η

Δε θα διδαχθεί

11η

1. Να εξοικειωθούν
οι μαθητές/τριες με
φιλοσοφικό κείμενο
σε συνεχή λόγο. 2.
Να έλθουν σε επαφή
με τη φιλοσοφική
σκέψη των αρχαίων
Ελλήνων, ιδιαιτέρως

Το κείμενο της ενότητας (σελ.
84 σχ. βιβλίου)
- Με τη βοήθεια των γλωσσικών
σχολίων οι μαθητές/τριες
προσεγγίζουν το νόημα του
κειμένου.
- Τα σχόλια και οι ερωτήσεις της

1. Ετυμολογικά.
Β ́ συνθετικό: λέξη κλιτή – άκλιτη.
- Με την αναγνώριση σύνθετων λέξεων μέσα στα κείμενα,
εξοικειώνονται οι μαθητές/τριες με τον μετασχηματισμό
των λέξεων που χρησιμοποιούνται ως β’ συνθετικά,
λέξεων κλιτών και άκλιτων. Συνιστάται η αντιπαραβολή με Σελ. 56: 1,
4

83

εδώ όσον αφορά τη
λειτουργία της
δικαιοσύνης και των
ποινών, καθώς και
την αγωγή των νέων.
3. Να αντιληφθούν
το φαινόμενο του
μετασχηματισμού
των λέξεων που
χρησιμοποιούνται
ως β’ συνθετικά.
4. Να αναγνωρίζουν
ουσιαστικά, επίθετα
και άκλιτα ως β’
συνθετικά.
5. Να κατανοήσουν
τον σχηματισμό και
τη λειτουργία της
προστακτικής και να
αναγνωρίζουν
τύπους της
προστακτικής
ενεστώτα και
αορίστου της ε.φ.

σελ. 85 και το παράλληλο
κείμενο της σελ. 153 μπορούν
να αξιοποιηθούν για την
καλύτερη κατανόηση του
περιεχομένου.

τη ν.ε.
- Ο/Η εκπαιδευτικός προτείνεται να διδάξει εδώ
συγκεντρωτικά τη σύνθεση με β ́ συνθετικό λέξη κλιτή ή
άκλιτη. Για τον σκοπό αυτό, μπορεί να αξιοποιήσει
σχετικό υλικό από την 7η (σελ. 55), την 8η (σελ. 64), και την
9
η
ενότητα (σελ. 72).

2. Γραμματική.
Προστακτική ενεστώτα και αορίστου ε.φ. των
βαρύτονων ρημάτων.
- Με την αναγνώριση τύπων (βοηθείτω, φευγέτω κ.ά.)
μέσα από τα κείμενα αναφοράς (κείμενο ενότητας,
παράλληλο), επιδιώκεται η εξοικείωση των
μαθητών/τριών με τη λειτουργία της προστακτικής στον
λόγο και με τον σχηματισμό των γραμματικών τύπων της
προστακτικής ενεστώτα και αορίστου ε.φ.

Γ ́ κλίση ουσιαστικών.
Οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με την κλίση
καταληκτικών μονόθεμων οδοντικόληκτων ουσιαστικών
σε -ας, -αντος. Αξιοποιώντας ως αφόρμηση τη μετοχή
2, 3
Σελ. 64: 1,
2, 3
Σελ. 72: 1-3
Σελ. 89: 2,
3, 4

84

6. Να εξοικειωθούν
με την κλίση
καταληκτικών
μονόθεμων
οδοντικόληκτων σε -
ας, -αντος.

βοηθήσας του κειμένου αναφοράς και επισημαίνοντας τη
μορφολογική αντιστοιχία της με τα τριτόκλιτα
καταληκτικά μονόθεμα οδοντικόληκτα ουσιαστικά σε -ας,
-αντος, ο/η εκπαιδευτικός εξοικειώνει τους/τις
μαθητές/τριες με την κλίση των ουσιαστικών αυτών,
παροτρύνοντάς τους σε συγκριτικές παρατηρήσεις με τη
ν.ε.
(Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α ́ Γυμνασίου,
σελ. 111).

12η

2. Να παρατηρήσουν
οι μαθητές/τριες τη
σχέση μεταξύ του
λιτού ύφους του
κειμένου και του
περιεχομένου του
(εκκλησιαστικός,
διδακτικός λόγος).
3. Να αναγνωρίζουν
τους τύπους της
προστακτικής
ενεστώτα του ρ. εἰμί
και να εξοικειωθούν
με τον σχηματισμό
και την κλίση της

Το κείμενο της ενότητας (σελ.
90 σχ. βιβλίου)
- Με τη χρήση των γλωσσικών
και ερμηνευτικών σχολίων και
των ερωτήσεων της σελ. 92, οι
μαθητές/τριες προσεγγίζουν
νοηματικά το κείμενο.
- Παρατηρούν την ιδιαιτερότητα
του κειμενικού είδους
(εκκλησιαστικό κείμενο,
διδακτικός λόγος)
- Προαιρετικά, το κείμενο
προσφέρεται για διαθεματική
προσέγγιση (παραβολές Καινής

1. Ετυμολογικά.
Τα νόθα σύνθετα δε θα διδαχθούν.

2. Γραμματική.
Προστακτική ενεστώτα του εἰμί και του παρακειμένου
βαρύτονων ρημάτων ε.φ.
- Με αφόρμηση την αναγνώριση τύπων μέσα από το
κείμενο αναφοράς, οι μαθητές/τριες καθοδηγούνται με
σκοπό την εξοικείωσή τους με τον σχηματισμό της
προστακτικής του ρήματος εἰμί και του παρακειμένου των
βαρύτονων ρημάτων της ε.φ.

Σελ. 92: 1-3
Σελ. 93: 1

Σελ. 96-97:
1, 2, 3, 4
4

85

προστακτικής
παρακειμένου των
βαρύτονων ρημάτων
στην ε.φ.
4. Να εξοικειωθούν
με την κλίση των
επιθέτων πολύς και
μέγας και να
αναγνωρίζουν
τύπους τους σε
συνάφεια και με
αντίστοιχους τύπους
της ν.ε.

Διαθήκης).

Τα επίθετα πολύς και μέγας.
- Στο κείμενο αναφοράς οι μαθητές/τριες αναζητούν
τύπους των επιθέτων πολύς και μέγας και εξοικειώνονται
με την κλίση τους. Συνιστάται η αντιπαραβολή με τους
συναφείς τύπους της ν.ε. Σελ. 97: 5

13η

1. Να έλθουν οι
μαθητές/τριες σε
επαφή με ένα απλό
κείμενο ιδεών της
ύστερης
αρχαιότητας.
2. Αφορμώμενοι από
το περιεχόμενο του
κειμένου, να
συνειδητοποιήσουν
τη διαχρονικότητα

Το κείμενο της ενότητας (σελ.
98 σχ. βιβλίου)
- Με τη χρήση των γλωσσικών
σχολίων της σελ. 99, μπορούν οι
μαθητές/τριες να
προσπελάσουν νοηματικά το
κείμενο.
- Οι εικόνες των σελίδων 98 και
100 μπορούν να χρησιμεύσουν
ως αφόρμηση (οπτικός

1. Ετυμολογικά.
Τα παρασύνθετα δε θα διδαχθούν.

2. Γραμματική.
Υποτακτική ενεστώτα, αορίστου και παρακειμένου
βαρύτονων ρημάτων μ.φ.
Με αφόρμηση την αναγνώριση τύπων μέσα από το
κείμενο αναφοράς (προσφερώμεθα, τρέφηται κ.ά.), οι
μαθητές/τριες καλούνται να εξοικειωθούν με τον

Σελ. 100: 1-
4
Σελ. 101: 2
Σελ. 104-
105: 2, 3, 4,
5 (ως προς
τύπους της
υποτακτική
4

86

θεμάτων της
αρχαίας σκέψης,
ιδιαιτέρως θεμάτων
υγείας και
διατροφής.
3. Να εξοικειωθούν
με την κλίση της
υποτακτικής των
βαρύτονων ρημάτων
στη μ.φ. και να
αναγνωρίζουν τους
τύπους της σε
κείμενο.

γραμματισμός).
- Μπορούν να συζητήσουν οι
μαθητές/τριες την επικαιρότητα
των ζητημάτων διατροφής που
θέτει το κείμενο. Τα
ερμηνευτικά σχόλια και οι
ερωτήσεις της σελ. 100
μπορούν να αξιοποιηθούν για
την ουσιαστικότερη κατανόηση
του κειμένου.
- Το κείμενο προσφέρεται για
διαθεματική προσέγγιση, λ.χ. με
το μάθημα της Οικιακής
Οικονομίας, Προγράμματα
Αγωγής Υγείας κ.ο.κ.

σχηματισμό της υποτακτικής των βαρύτονων ρημάτων στη
μ.φ.

ς)

14η
-15η Οι ενότητες 14 και 15 δε θα διδαχθούν

87

16η

1. Να έρθουν οι
μαθητές/τριες σε
επαφή με ένα
ιστορικό κείμενο της
Μυθιστορίας του
Αλεξάνδρου.
2. Να εντοπίσουν
χαρακτηριστικά
στοιχεία μιας
επιστολής εκείνης
της εποχής.
2. Να εξοικειωθούν
με την κλίση της
προστακτικής των
βαρύτονων ρημάτων
στη μ.φ. και να
αναγνωρίζουν τους
τύπους της σε
κείμενο.

Το κείμενο της ενότητας (σελ.
120 σχ. βιβλίου)
- Το κείμενο της ενότητας
δίνεται σε μετάφραση και στη
συνέχεια με τη χρήση των
γλωσσικών σχολίων της σελ.
121 οι μαθητές/τριες το
συγκρίνουν με το αρχαίο
κείμενο.

1. Ετυμολογικά.
Δε θα διδαχθούν.

Σημ. Ο λεξιλογικός πίνακας της σελ. 123 διδάσκεται
σύμφωνα με τις οδηγίες.

2. Γραμματική.
Προστακτική ενεστώτα, αορίστου και παρακειμένου
βαρύτονων ρημάτων μ.φ.
Με αφόρμηση τους τύπους παύσασθε και Ἒρρωσθε του
κειμένου, οι μαθητές/τριες καλούνται να εξοικειωθούν με
τον σχηματισμό της προστακτικής των βαρύτονων
ρημάτων στη μ.φ.

Οι κτητικές αντωνυμίες και οι ετερόπτωτοι ονοματικοί
προσδιορισμοί δε θα διδαχθούν.

Σελ. 122: 1,
2.
Σελ. 127-
128: 1, 3.
2

Οι ενότητες 17 και 18 δε θα διδαχθούν

88

ΕΠΑΝΑΛΗ
ΨΗ /
ΕΜΠΕΔΩΣΗ

Αφιερώνεται χρόνος για επανάληψη / εμπέδωση της διδαχθείσας ύλης 2

Σύνολο προβλεπόμενων διδακτικών ωρών 48

ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Με τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας επιδιώκεται οι μαθητές/τριες να εξοικειωθούν με τον αρχαίο ελληνικό λόγο και
να μπορούν να:
- Αναγνωρίζουν μέσα σε ένα κείμενο:
 τους τύπους των ουσιαστικών και επιθέτων της γ’ κλίσης
 τους ρηματικούς τύπους της οριστικής των βαρύτονων ρημάτων στη μέση φωνή
 τους ρηματικούς τύπους της υποτακτικής και της προστακτικής των βαρύτονων ρημάτων και στις δύο φωνές,
ενεργητική και μέση
 τους τύπους της ερωτηματικής, αναφορικής και αόριστης αντωνυμίας και τη σημασιολογική τους διάκριση παρά τις
μορφολογικές ομοιότητες μεταξύ τους (ερωτηματική, αόριστη) ή με άλλα μέρη του λόγου (αναφορικές αντωνυμίες,
άρθρα, ειδικός σύνδεσμος ὃτι)

- Διαπιστώσουν πώς σχηματίζονται οι λέξεις της α.ε. μέσα από τη διαδικασία της σύνθεσης, καθώς και ομοιότητες και διαφορές
στο σημασιολογικό επίπεδο της α.ε. και της ν.ε. γλώσσας.
- Κατανοήσουν τη συντακτική λειτουργία του αντικειμένου και να διακρίνουν το άμεσο και το έμμεσο αντικείμενο
- Προσεγγίσουν τη δομή του α.ε. λόγου σε πιο σύνθετες μορφές μέσα από τη μελέτη της βασικής συντακτικής λειτουργίας του
απαρεμφάτου (το απαρέμφατο ως ρήμα και ως όνομα, ταυτοπροσωπία και ετεροπροσωπία) και της μετοχής (η μετοχή ως ρήμα

89

και ως όνομα, απλή αναφορά στα είδη της, εξοικείωση με την έννοια της επιθετικής μετοχής).
- Προσδιορίσουν τη συντακτική λειτουργία των προσδιορισμών και να εξοικειωθούν με τους ονοματικούς προσδιορισμούς και
ιδιαίτερα με τους επιθετικούς.
- Επισημάνουν τη διαφοροποίηση του ν.ε. λόγου, ως προς την αναλυτικότητά του, σε σχέση με τον α.ε. λόγο.
- Εξοικειωθούν με απλά κείμενα από διαφορετικά κειμενικά είδη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, αλλά και της
μεταγενέστερης και να ασκηθούν στη γλωσσική κατανόησή τους και στην ανίχνευση απλών υφολογικών στοιχείων που τα
χαρακτηρίζουν (ιστορικοί χρόνοι, διάλογος, παραινετικός λόγος), χωρίς να επιδιώκεται συστηματικότερη μελέτη τους.
- Συνειδητοποιήσουν ότι η νέα ελληνική έχει τις ρίζες της στην αρχαία και αποτελεί εξέλιξη και συνέχειά της.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ́ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
1) ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΥΣ/ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

1. Στην αρχή της χρονιάς συνιστάται οι εκπαιδευτικοί να προβούν σε διαγνωστική αξιολόγηση μέσω δοκιμασίας-τεστ (δοκιμασίας επιπέδου), που
επιτρέπει τον προσδιορισμό των προϋπαρχουσών γνώσεων, αλλά και των ελλείψεων - κενών, ώστε να προσαρμόσουν κατάλληλα τη διδασκαλία. Η
δοκιμασία αυτή διεξάγεται χωρίς προειδοποίηση των μαθητών/τριών και δε λαμβάνεται υπόψη στην αξιολόγηση της επίδοσής τους. Η επανάληψη και η
κάλυψη των κενών προβλέπεται κυρίως στο πλαίσιο της 1ης διδακτικής ενότητας, αλλά οι εκπαιδευτικοί είναι σκόπιμο να αξιοποιούν κάθε κείμενο για
επανάληψη των φαινομένων που έχουν διδαχθεί.
2. Τα ερμηνευτικά σχόλια των κειμένων αξιοποιούνται με φειδώ από τον/την εκπαιδευτικό, όπου είναι απολύτως αναγκαίο.

90
3. Κρίνεται σημαντική η αξιοποίηση των κειμένων του επιμέτρου (παράλληλων κειμένων), προκειμένου οι μαθητές/τριες να κατανοήσουν βαθύτερα το
περιεχόμενο του κειμένου αναφοράς, το αξιακό σύστημα που αυτό προβάλλει, καθώς και το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται.
4. Η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών φαινομένων είναι κειμενοκεντρική. Οι μαθητές/τριες έρχονται σε επαφή με την αρχαία γλώσσα
μέσα από τα αρχαία κείμενα και με τρόπο διερευνητικό μαθαίνουν τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της γλώσσας. Κατά τη διδασκαλία
ενδείκνυται οι μαθητές/τριες να φέρνουν μαζί τους και τα βιβλία αναφοράς (Γραμματική - Συντακτικό) και να τα χρησιμοποιούν, όταν και όπου
χρειάζεται, με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται σκόπιμο ο/η εκπαιδευτικός να ενημερώνει από το προηγούμενο
μάθημα τους/τις μαθητές/τριες ότι στο επόμενο θα πρέπει να έχουν μαζί τους το βιβλίο είτε της γραμματικής, είτε του συντακτικού, ανάλογα με το
φαινόμενο που θα μελετήσουν μέσα στο κείμενο.
5. Σε κάθε ενότητα, είναι σημαντικό η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών ή ετυμολογικών και λεξιλογικών φαινομένων να συνδέεται με
αναφορές και παραδείγματα στη ν.ε. Επίσης, προτείνεται η πορεία από το γνωστό προς στο άγνωστο, από τη συγχρονία στη διαχρονία.
6. Από τις ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου συνιστάται να προτιμώνται αυτές που ζητούν αναγνώριση τύπων της α.ε. οι οποίοι δεν έχουν επιβιώσει στη
ν.ε. (με τη μορφή ερωτήσεων κλειστού τύπου: πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενών, αντιστοίχισης) και την παραγωγή τύπων οι οποίοι έχουν
επιβιώσει στη ν.ε. (με ασκήσεις μετασχηματισμού λέξεων εντός φράσεων ως προς τον αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο, την πτώση).
7. Συνιστάται η διόρθωση των ασκήσεων να γίνεται στην τάξη από τους ίδιους τους μαθητές με αξιοποίηση και των βιβλίων αναφοράς.
8. Επειδή δεν προβλέπεται η ύπαρξη λεξιλογικού πίνακα, προτείνεται η γλωσσική αξιοποίηση λέξεων των κειμένων για εύρεση ομόρριζων (απλών ή
σύνθετων) με έμφαση στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου των μαθητών/τριών στη ν.ε.
9. Δεν προτείνεται η διδασκαλία / επανάληψη της ετυμολογίας γραμμικά με βάση το υλικό του Β ́ μέρους των ενοτήτων, λίστες καταλήξεων και ασκήσεις
με τύπους οι οποίοι δεν περιλαμβάνονται στα κείμενα.
ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ
Από το διδακτικό βιβλίο «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ ́ Γυμνασίου» των Ν. Μπεζαντάκου, Β. Χαραλαμπάκου κ.ά, δε θα διδαχθούν οι ενότητες 3, 5, 7 και 12.
Οι υπόλοιπες ενότητες θα διδαχθούν δύο (2) ώρες την εβδομάδα κατά την περίοδο “Σεπτέμβριος - 15 Μαρτίου” ως ακολούθως:

91

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΣΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ
Να διερευνήσουν οι
εκπαιδευτικοί σε
ποιο βαθμό οι
μαθητές/τριες
διαθέτουν τις
γνώσεις και
δεξιότητες που
απαιτούνται για την
κατάκτηση των
νέων στόχων
μάθησης, ώστε να
προσαρμόσουν
κατάλληλα τις
διδακτικές και
μαθησιακές
διαδικασίες.

Δοκιμασία – τεστ που περιλαμβάνει
κείμενο και ερωτήσεις επιλογής των
διδασκόντων.

Επιλέγονται ερωτήσεις που αποτιμούν τον βαθμό
κατανόησης του κειμένου, αλλά και κατάκτησης βασικών
γνώσεων του συστήματος της α.ε. (λεξιλογικών,
ετυμολογικών, μορφολογικών, συντακτικών). Σύμφωνα
με τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα της Α ́
και της Β ́ Γυμνασίου, αυτές αφορούν κυρίως:
1. Στην αναγνώριση μέσα στο κείμενο ή/και στην
παραγωγή τύπων:
- ουσιαστικών και επιθέτων της α ́, β ́ και γ ́ κλίσης
- οριστικής, υποτακτικής και προστακτικής ε.φ. και
μ.φ. του εἰμί και βαρύτονων ρημάτων
- των προσωπικών αντωνυμιών, της δεκτικής
αντωνυμίας οὗτος, αὕτη, τοῦτο, της
ερωτηματικής αντωνυμίας τίς/τί, της αόριστης
αντωνυμίας τίς/τί και των αναφορικών
αντωνυμιών ὃς, ἥ, ὃ και ὃστις, ἥτις, ὃ τι
2. Στη δομή της απλής πρότασης και στην επισήμανση
άμεσων - έμμεσων αντικειμένων και ονοματικών
προσδιορισμών
3. Στην παραγωγή και στη σύνθεση λέξεων.

1

92

Σημ: Η αναγνώριση τύπων της α.ε. που δεν έχουν
επιβιώσει στη ν.ε. προτείνεται να γίνει με τη μορφή
ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενών
και αντιστοίχισης, ενώ η παραγωγή τύπων που έχουν
επιβιώσει στη ν.ε. με ασκήσεις μετασχηματισμού τους
εντός φράσεων ως προς τον αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο,
την πτώση.

ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΔΩΣΗ ΓΝΩΣΗΣ – ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΝΕΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΕΙΜΕΝΑ

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ,
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝ
ΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ
ΩΡΕΣ

1
η

1. Να γνωρίσουν οι
μαθητές/τριες μια
άλλη εκδοχή του
μύθου για την Ελένη
και τον Τρωικό
πόλεμο.
2. Να

1. Το κείμενο της ενότητας (σελ. 8 σχ.
βιβλίου)
- Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 9
αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη
μερικώς με στόχο την κατανόηση του
περιεχομένου του κειμένου και την
απόδοσή του στη ν.ε.

1. Λεξιλόγιο.
Οι μαθητές/τριες επισημαίνουν στο κείμενο
λέξεις που απαντούν και στη ν.ε., βρίσκουν
ομόρριζές τους και σχηματίζουν προτάσεις.

2. Ετυμολογικά, γραμματικοσυντακτικά
Οι
εκπαιδευτικοί
αξιοποιούν
πρωτίστως τα
κείμενα, για να
υπηρετήσουν
5

93

διαμορφώσουν
άποψη για τα
πραγματικά αίτια
του Τρωικού
πολέμου.
3. Να αξιολογήσουν
την άποψη του
Ηροδότου σχετικά
με τον Τρωικό
πόλεμο.
4. Να
αποκωδικοποιήσου
ν τις συντακτικές -
νοηματικές σχέσεις
που συνέχουν το
κείμενο, ώστε να
μπορούν να το
αποδώσουν στη ν.ε.
5. Να εμπεδώσουν
ύλη που έχουν
διδαχθεί σε
ετυμολογικό και
μορφοσυντακτικό
επίπεδο στην Α ́ και

- Συζητούνται οι ιδέες και τα νοήματα
του κειμένου με αξιοποίηση ή/και
εμπλουτισμό των ερωτήσεων της σελ.
10 και αξιοποίηση των παράλληλων
κειμένων της σελ. 100 και των
ερωτήσεων που τα συνοδεύουν (σελ.
101). Μπορεί ως αφόρμηση της
διδασκαλίας να επιλεγεί το πρώτο
παράλληλο κείμενο (απόσπασμα από το
ποίημα Ελένη του Γ. Σεφέρη).
- Για τις εκδοχές του μύθου της Ελένης
μπορεί να αξιοποιηθεί σχετικό κείμενο
που επισυνάπτεται στα ερμηνευτικά
σχόλια του εμπλουτισμένου βιβλίου
μαθητή στο Ψηφιακό Σχολείο:
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/s

how.php/DSGYM-
C106/502/3268,13323/ .

2. Το κείμενο που επέλεξε ο/η
εκπαιδευτικός για τη διαγνωστική
αξιολόγηση μπορεί να αξιοποιηθεί στο
πλαίσιο της επανάληψης.

φαινόμενα. Επιλέγονται τα φαινόμενα τα
οποία οι εκπαιδευτικοί κρίνουν ότι χρήζουν
επανάληψης και εμπέδωσης από τους/τις
μαθητές/τριες βάσει των αποτελεσμάτων της
διαγνωστικής αξιολόγησης.

τους στόχους
που έχουν
θέσει βάσει της
διαγνωστικής
αξιολόγησης.
Από τις σελ. 11-
13 του σχ.
βιβλίου
επιλέγουν από
τις
επαναληπτικές
ασκήσεις
εκείνες που
υπηρετούν
τους στόχους
αυτούς.

94

στη Β ́ Γυμνασίου.

2
η

1. Να συζητήσουν οι
μαθητές/τριες τη
σημασία που
απέδιδαν οι αρχαίοι
Έλληνες στην
αυτοθυσία για χάρη
της πατρίδας και να
διερευνήσουν τυχόν
ανάλογες σύγχρονες
αντιλήψεις.
2. Να
προσδιορίσουν το
είδος και τον σκοπό
του κειμένου και να
συσχετίσουν τη
χρήση των επιθέτων
και δη του
υπερθετικού
βαθμού με αυτόν.
3. Να επισημάνουν
τις συντακτικές και
νοηματικές σχέσεις
που θα τους

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 14 σχ.
βιβλίου) - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 15
αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη
επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του
περιεχομένου του κειμένου και την
απόδοσή του στη ν.ε. - Προτείνεται η υφολογική προσέγγιση
του κειμένου μέσα από τον εντοπισμό
των αντιθετικών ζευγών και των
επιθέτων. - Συζητούνται οι ιδέες και τα νοήματα
του κειμένου με αξιοποίηση ή/και
εμπλουτισμό των ερωτήσεων της σελ.
16 και αξιοποίηση του παράλληλου
κειμένου της σελ. 101 και των
ερωτήσεων που το συνοδεύουν.

Για αξιοποίηση διαδικτυακού
εννοιολογικού χάρτη και παραγωγή
συνεργατικής μετάφρασης στο πλαίσιο

1. Λεξιλόγιο

– Ετυμολογικά.

Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και το
παράλληλο), οι εκπαιδευτικοί μπορούν να
ζητήσουν από τους/τις μαθητές/τριες: - να επισημάνουν λεξιλογικές επιβιώσεις στη
ν.ε. - να δημιουργήσουν λέξεις με παραγωγή και
σύνθεση στην α.ε. και στη ν.ε. Όπου κρίνουν
σκόπιμο, μπορούν να καθοδηγούν τους/τις
μαθητές/τριες, προτείνοντας παραγωγικές
καταλήξεις ή ζητώντας από αυτούς να
επισημάνουν τις μεταβολές που υφίστανται οι
λέξεις κατά τη σύνθεση - να εντοπίσουν στα κείμενα ετυμολογικά
συγγενείς των λέξεων της ν.ε. που τους δίνουν:
π.χ. να τους δώσουν τη λέξη «θήκη» και να
βρουν το ρ. «τίθενται» - να βρουν στη ν.ε. λέξεις ομόρριζες αυτών του
κειμένου: π.χ. τη λέξη «παράθεση» για το ρ.
«τίθενται».

3

95

διευκολύνουν στην
απόδοση του
κειμένου στη ν.ε.
4. Να ασκηθούν
στην παραγωγή και
στη σύνθεση λέξεων
στην α.ε. και στη
ν.ε. και να
εμπλουτίσουν το
λεξιλόγιό τους.
5. Να διερευνήσουν
τον τρόπο
σχηματισμού των
παραθετικών στην
α.ε. και να τον
συσχετίσουν με
αυτόν της ν.ε.

της διδασκαλίας αυτής της θεματικής
ενότητας, βλ. το ομώνυμο σενάριο
διδασκαλίας στο αποθετήριο
εκπαιδευτικών σεναρίων «Πρωτέας»:

http://proteas.greek-
language.gr/scenario.html?sid=120.

Δε θα διδαχθεί το Β ́ μέρος (σελ. 16-17 του σχ.
βιβλίου) ως έχει.

2. Γραμματική.
Παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων.
- Ο/η εκπαιδευτικός αξιοποιεί παραδείγματα
από τη ν.ε. για να συζητήσει με τους/τις
μαθητές/τριες τούς όρους «βαθμοί και
παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων».
- Για την κατάκτηση της νέας γνώσης, σημείο
αναφοράς αποτελούν τα επίθετα του κειμένου.
- Οι μαθητές/τριες οδηγούνται επαγωγικά στον
τρόπο σχηματισμού των παραθετικών στην α.ε.
και επισημαίνουν ομοιότητες και διαφορές με
τη ν.ε.
- Δίνεται έμφαση στα ομαλά παραθετικά.
- Από τα ανώμαλα η εστίαση αφορά στην
αναγνώριση τύπων που απαντούν και στη ν.ε.:
ἄριστος, ἐλάχιστος, πλέον, μάλιστα κ.ά.

Ενδεικτικά:
Σελ. 21: 1, 2

96

- Οι μαθητές/τριες σχηματίζουν φράσεις στη
ν.ε. με παραθετικά της α.ε. που
χρησιμοποιούνται και σήμερα.
- Προσδιορίζουν τη σημασία λέξεων και
φράσεων που χρησιμοποιούνται στη ν.ε., όπως:
το μη χείρον βέλτιστον, ως επί το πλείστον, τα
μάλα, κάλλιστα κ.ά.
- Μελετούν την κλίση του συγκριτικού βαθμού
των επιθέτων που σχηματίζουν ανώμαλα
παραθετικά, όχι για να την αποστηθίσουν, αλλά
για να μπορούν να αναγνωρίσουν αντίστοιχους
τύπους, όταν τους συναντούν σε αρχαία
κείμενα.

3. Σύνταξη
Δε θα διδαχθούν οι επιρρηματικοί
προσδιορισμοί που εκφέρονται με πλάγιες
πτώσεις.

3
η

Δε θα διδαχθεί
1. Να
αντιδιαστείλουν οι
μαθητές/τριες τα

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 30 σχ.
βιβλίου)

1. Λεξιλόγιο - Ετυμολογικά
Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και τα

97

4
Η

πλεονεκτήματα της
ειρήνης προς τις
ολέθριες συνέπειες
που επιφέρει ο
πόλεμος.
2. Να
προσδιορίσουν το
είδος και τον σκοπό
του κειμένου και να
επισημάνουν τις
λεξιλογικές και
υφολογικές
επιλογές του
ρήτορα που
υπηρετούν τον
σκοπό αυτό.
3. Να δώσουν τη
δική τους
μεταφραστική
εκδοχή.
4. Να ασκηθούν
στην παραγωγή και
στη σύνθεση λέξεων
στην α.ε. και στη

- Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 31
αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη
επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του
περιεχομένου του κειμένου και την
απόδοσή του στη ν.ε. - Προτείνεται προσέγγιση του κειμένου
μέσα από τον εντοπισμό λέξεων
συναισθηματικά φορτισμένων και
ζευγών αντίθετων εικόνων. - Συζητούνται οι ιδέες και τα νοήματα
του κειμένου με αξιοποίηση ή/και
εμπλουτισμό των ερωτήσεων της σελ.
32 και αξιοποίηση των παράλληλων
κειμένων των σελ. 102

-104, καθώς και
των ερωτήσεων που τα συνοδεύουν.

Για επέκταση ή εμπλουτισμό της
παραδοσιακής διδασκαλίας, βλ. το
σενάριο «Ισοκράτους, Περί ειρήνης: οι
μαθητές/τριες μιλούν για την ειρήνη»
στο αποθετήριο εκπαιδευτικών
σεναρίων «Πρωτέας»:
http://proteas.greek
-

παράλληλα), οι εκπαιδευτικοί ασκούν τους/τις
μαθητές/τριες στην παραγωγή και στη
σύνθεση, καθώς και στην αναζήτηση
ετυμολογικά συγγενών λέξεων, σύμφωνα και
με τα προτεινόμενα στη 2
η
ενότητα.
Δε θα διδαχθεί το Β ́ μέρος (σελ. 33

-34 του σχ.

βιβλίου) ως έχει.

2. Γραμματική
Η β ́ τάξη συνηρημένων ρημάτων (σελ. 34
-37)

δε θα διδαχθεί.

Με δεδομένο ότι η ευκτική είναι έγκλιση που
δεν απαντά στη ν.ε., κρίνεται σκόπιμη η
εμπέδωσή της ξεχωριστά από τις υπόλοιπες εγκλίσεις που διδάσκονται στη Β ́ Γυμνασίου
και οι οποίες παρουσιάζουν μορφικές και
λειτουργικές αντιστοιχίες με τις ομώνυμες
εγκλίσεις της ν.ε.
Με αναφορά στους τύπους «

ἐξαρκέσειεν» και
«γιγνοίμεθα», ο/η εκπαιδευτικός καθοδηγεί
σταδιακά τους/τις μαθητές/τριες στην

5

98

ν.ε. και να
εμπλουτίσουν το
λεξιλόγιό τους.
5. Να εμπεδώσουν
τη σημασία, τις
χρήσεις και τον
σχηματισμό της
ευκτικής ε.φ. και
μ.φ. των βαρύτονων
ρ. της α.ε., σε σχέση
και με
σημασιολογικά
αντίστοιχες
γλωσσικές μορφές
της ν.ε.

language.gr/scenario.html?sid=1593. εξοικείωση με τις σημασίες, τις χρήσεις και τον
σχηματισμό της ευκτικής. Πιο συγκεκριμένα:
- Αξιοποιώντας το σχολικό Συντακτικό της
Αρχαίας Ελληνικής, οι μαθητές/τριες
επισημαίνουν τη σημασία και τις χρήσεις της
ευκτικής και μελετούν σχετικά παραδείγματα.
Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στα
παραδείγματα της ν.ε.. και να γίνουν
αντιπαραθετικές επισημάνσεις.
- Αξιοποιώντας τη σχολική Γραμματική της
Αρχαίας Ελληνικής, οι μαθητές/τριες
εξοικειώνονται με τον σχηματισμό της ευκτικής
με την εξής πορεία: α) ευκτική ενεστώτα,
μέλλοντα και αορίστου βαρύτονων ρ. ε.φ., β)
ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου
βαρύτονων ρ. μ.φ., γ) ευκτική ενεστώτα και
μέλλοντα του ρ. εἰμί και ευκτική παρακειμένου
βαρύτονων ρ. ε.φ. και μ.φ.
- Ο/η εκπαιδευτικός, με βάση τον τύπο
«ἐξαρκέσειεν», μπορεί να αναφερθεί και στους
πιο εύχρηστους αιολικούς τύπους (σε -ειας, -
ειεν, -ειαν) για το β ́ και γ ́ ενικό και για το γ ́
πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου ε.φ.
Στην
περίπτωση της
ευκτικής,
έμφαση δίνεται
σε ασκήσεις
που ζητούν
αναγνώριση
τύπων
(ασκήσεις
πολλαπλής
επιλογής,
αντιστοίχισης,
συμπλήρωσης
κενών) και όχι
παραγωγή.

99

5
η

Δε θα διδαχθεί

6
η

1. Να αναγνωρίσουν
οι μαθητές/τριες
την παιδευτική αξία
που απέδιδαν οι
Αρκάδες και γενικά
οι αρχαίοι Έλληνες
στη μουσική.
2. Να συσχετίσουν
τη σημασία και τον
ρόλο της μουσικής
στον αρχαίο κόσμο
με τη θέση της στις
μεταγενέστερες
εποχές με έμφαση
στη σημερινή.
3. Να αποδώσουν
το περιεχόμενο του
κειμένου στη ν.ε.
4. Να ασκηθούν
στην παραγωγή και
στη σύνθεση λέξεων
στην α.ε. και στη
ν.ε. και να

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 44 σχ.
βιβλίου) - Ως αφόρμηση ο/η εκπαιδευτικός
μπορεί να αξιοποιήσει Ηχογραφήσεις
αρχαίας ελληνικής μουσικής:
http://www.mmb.org.gr/page/default.a
sp?id=4129&la=1 - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 45
αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη
επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του
περιεχομένου του κειμένου και την
απόδοσή του στη ν.ε. - Προτείνεται διαγραμματική
απεικόνιση του περιεχομένου του
κειμένου με άξονες τα υποκείμενα «οἱ
παῖδες» (αναδεικνύονται οι
συγκεκριμένες δραστηριότητες των
Αρκάδων) και «οἱ πάλαι» (αιτιολογείται
το ενδιαφέρον των Αρκάδων και
αναδεικνύονται τα οφέλη της μουσικής
παιδείας). - Για την καλύτερη νοηματική

1. Λεξιλόγιο

– Ετυμολογικά.

- Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και τα
παράλληλα), οι διδάσκοντες μπορούν να
εστιάσουν στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου
των μαθητών/τριών, αξιοποιώντας κυρίως
λέξεις που έχουν σχέση με την τέχνη (μουσικήν,
χορεύουσι, θεάτροις κτλ.). Η παραγωγή, η
σύνθεση και η αναζήτηση ετυμολογικά
συγγενών λέξεων ενδείκνυνται στην περίπτωση
αυτή. - Προτείνεται η αξιοποίηση του σχολικού
Λεξικού της Αρχαίας Ελληνικής, του ψηφιακού
λεξικού των Liddell & Scott

(http://www.greek
-
language.gr/digitalResources/ancient_greek/to
ols/liddel
-scott/index.htm), αλλά και
ηλεκτρονικών λεξικών της Πύλης για την
Ελληνική Γλώσσα

(http://www.greek
-
language.gr/greekLang/index.html). -Δε θα διδαχθεί το Β ́ μέρος (σελ. 47 του σχ.
βιβλίου) ως έχει
.

5

100

εμπλουτίσουν το
λεξιλόγιό τους.
5. Να εξοικειωθούν
με τον σχηματισμό
του αορίστου β ́
ε.φ. και μ.φ., την
κλίση των
ουσιαστικών ἡ γυνή
και ὁ παῖς και την
αναγνώριση τύπων
της οριστικής
αντωνυμίας,
προβαίνοντας σε
συγκριτικές
παρατηρήσεις με τη
ν.ε.

προσπέλαση του κειμένου, εκτός από
τις ερωτήσεις της σελ. 46 και όσες ο/η
εκπαιδευτικός διατυπώσει
συμπληρωματικά ή εναλλακτικά,
συνιστάται και η αξιοποίηση των
παράλληλων κειμένων των σελ. 105-
106, καθώς και των ερωτήσεων που τα
συνοδεύουν (σελ. 107).

Για την ανάδειξη της διαχρονικής
σημασίας της μουσικής με αφορμή το
κείμενο, βλ. σχετικό διδακτικό σενάριο
στο αποθετήριο εκπαιδευτικών
σεναρίων «Πρωτέας»:

http://proteas.greek-
language.gr/scenario.html?sid=122.

2. Γραμματική.
Αόριστος β ́.
Με επισήμανση των τύπων των κειμένων
(αναφοράς και παράλληλων) «παρεισαγαγεῖν»
και «εὗρον», ο/η εκπαιδευτικός καθοδηγεί
σταδιακά τους/τις μαθητές/τριες στην
εξοικείωση με τον σχηματισμό και την κλίση
του αορίστου β ́ ε.φ. και μ.φ. Εντοπίζονται οι
ομοιότητες με τις καταλήξεις ενεστώτα και
παρατατικού και δίνεται έμφαση στη σωστή
χρήση τύπων του αορίστου β ́ στη ν.ε. (να
προαγάγει, να συμβάλει κτλ.).

Τα ουσιαστικά ἡ γυνή και ὁ παῖς.
- Με επισήμανση των τύπων των κειμένων
(αναφοράς και παράλληλων) «οἱ παῖδες» και
«τούς παῖδας» και αξιοποιώντας τις καταλήξεις
ουσιαστικών της γ ́ κλίσης, οι μαθητές/τριες
γνωρίζουν την κλίση του ουσιαστικού ὁ παῖς και
επισημαίνουν τις ιδιαιτερότητές του: στον
τονισμό της γενικής πληθυντικού και στην
κλητική ενικού.

Ενδεικτικά:
Σελ. 51: 2, 3

101

- Εκκινώντας από τη χρήση της γενικής
«παίδων» στη ν.ε. (Νοσοκομείο Παίδων), ο/η
εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει από τους/τις
μαθητές/τριες να βρουν και άλλους τύπους
ουσιαστικών της της α.ε. που απαντούν στο
λόγιο χρηστικό επίπεδο της ν.ε. Με αναφορά
στη φράση «Συν γυναιξί και τέκνοις» και την
αξιοποίηση καταλήξεων της γ ́ κλίσης, οι
μαθητές/τριες γνωρίζουν την κλίση του
ουσιαστικού

ἡ γυνή, επισημαίνοντας την
ιδιαιτερότητα της κατάληξης της κλητικής
ενικού.
Η οριστική

– επαναληπτική αντωνυμία.

- Με αφετηρία τον τύπο «α

ὐτοῖς» του κειμένου
και την επισήμανση ότι δεν πρόκειται για
δεικτική αντωνυμία, όπως στη ν.ε., οι
μαθητές/τριες ασκούνται στην αναγνώριση και
στη λειτουργία των τύπων της οριστικής
–

επαναληπτικής αντωνυμίας
α
ὐτός, α
ὐτή, α
ὐτό
.
- Ο/η εκπαιδευτικός κάνει αναφορά στις
οριστικές αντωνυμίες της ν.ε.

Ενδεικτικά
:
Σελ. 51
:
4

7
η

Δε θα διδαχθεί

102

8
η

1. Να
προσδιορίσουν οι
μαθητές/τριες τον
σκοπό της
ενσωμάτωσης ενός
μύθου σε έναν
ρητορικό λόγο με
πολιτικό
περιεχόμενο και να
αξιολογήσουν τη
βαρύτητά του ως
επιχειρήματος.
2. Να εντοπίσουν τις
βασικές ιδέες του
κειμένου και τις
αξίες του αρχαίου
ελληνικού κόσμου
τις οποίες απηχούν.
3. Να αποδώσουν
το περιεχόμενο του
κειμένου στη ν.ε.
4. Να ασκηθούν
στην παραγωγή και
στη σύνθεση λέξεων

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 60 σχ.
βιβλίου) - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 61
αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη
επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του
περιεχομένου του κειμένου και την
απόδοσή του στη ν.ε. - Για την καλύτερη νοηματική
προσπέλαση του κειμένου, εκτός από
τις ερωτήσεις της σελ. 62 και όσες ο/η
εκπαιδευτικός διατυπώσει
συμπληρωματικά ή εναλλακτικά,
συνιστάται και η αξιοποίηση του
παράλληλου κειμένου της σελ. 108,
καθώς και των ερωτήσεων που το
συνοδεύουν (σελ. 109).

Για εμβάθυνση στο θέμα του
σεβασμού προς τους γονείς στον
αρχαίο κόσμο και σύγκριση με τη
σύγχρονη εποχή, βλ. το ομώνυμο
διδακτικό σενάριο στο αποθετήριο
εκπαιδευτικών σεναρίων «Πρωτέας»:
http://proteas.greek
-

1. Λεξιλόγιο

– Ετυμολογικά.

Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και το
παράλληλο), οι εκπαιδευτικοί ασκούν τους/τις
μαθητές/τριες στην παραγωγή και στη
σύνθεση, σύμφωνα και με τα προτεινόμενα
στις προηγούμενες ενότητες.
Δε θα διδαχθεί το Β ́ μέρος (σελ. 63
-64 του

σχολ. βιβλίου) ως έχει.

2. Γραμματική.
Παθητικοί χρόνοι φωνηεντόληκτων και
αφωνόληκτων ρημάτων. - Με αφετηρία φράσεις της ν.ε. όπου
χρησιμοποιούνται παθητικοί χρόνοι αλλά και
τύπους των κειμένων (

ἐγκατελήφθη

, σωθῆναι,
θαυμασθείς κ.ά.), οι μαθητές/τριες
εξοικειώνονται με τον σχηματισμό και την
κλίση των παθητικών χρόνων.

Οι αυτοπαθητικές αντωνυμίες δε θα

Ενδεικτικά
:
Σελ. 68
:
3
4

103

στην α.ε. και στη
ν.ε. και να
εμπλουτίσουν το
λεξιλόγιό τους.
5. Να εξοικειωθούν
με τον σχηματισμό
του παθητικού
μέλλοντα και
αορίστου.
6. Να
προσδιορίσουν τη
λειτουργία και τη
μορφή του
ποιητικού αιτίου σε
σχέση και με τη ν.ε.

language.gr/scenario.html?sid=1277. διδαχθούν.

3. Σύνταξη.
Ποιητικό αίτιο και παθητική σύνταξη.
- Με αφετηρία παραδείγματα από τη ν.ε. και
τύπους των κειμένων (αναφοράς και
παράλληλου), οι μαθητές/τριες προσδιορίζουν
τις μορφές και τη λειτουργία του ποιητικού
αιτίου σε σύγκριση με τη ν.ε.

Ενδεικτικά:
Σελ. 69: 5, 6, 7

9
η

1. Να
προσδιορίσουν οι
μαθητές/τριες τη
ροή της σκέψης του
Σωκράτη και να
διακρίνουν τα
στάδια του
επιχειρήματος που
χρησιμοποιεί.

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 70 σχ.
βιβλίου)
- Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 71
αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη
επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του
περιεχομένου του κειμένου και την
απόδοσή του στη ν.ε.
- Για τη νοηματική προσπέλαση του

1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
- Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και το
παράλληλο), οι εκπαιδευτικοί μπορούν να
εστιάσουν στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου
των μαθητών/τριών, αξιοποιώντας κυρίως
λέξεις που έχουν σχέση με τις έννοιες του
νόμου και του δικαίου (νόμους, δίκην κτλ.). Η
παραγωγή, η σύνθεση και η αναζήτηση
ετυμολογικά συγγενών λέξεων ενδείκνυνται

5

104

2. Να εκφράσουν τις
απόψεις τους
σχετικά με το θέμα
της εφαρμογής των
νόμων και τα
κίνητρα που
δίνονται από την
εκάστοτε πολιτεία
για την τήρησή
τους.
3. Να αποδώσουν
το περιεχόμενο του
κειμένου στη ν.ε.
4. Να μελετήσουν
την α.ε. συγκριτικά
με τη ν.ε. και να
εμπλουτίσουν το
λεξιλόγιό τους.
5. Να γνωρίσουν τα
είδη του μορίου ἄν.
6. Να
προσδιορίσουν τα
είδη της σύνδεσης
προτάσεων και να

κειμένου, αξιοποιούνται οι ερωτήσεις
της σελ.72 και όσες ο/η εκπαιδευτικός
διατυπώσει συμπληρωματικά ή
εναλλακτικά, αλλά και το παράλληλο
κείμενο της σελ. 109, μαζί με τις
ερωτήσεις που το συνοδεύουν.
- Για τον προσδιορισμό της δομής του
επιχειρήματος, ο/η εκπαιδευτικός
μπορεί να υπενθυμίσει στους/στις
μαθητές/τριες όσα γνωρίζουν από το
μάθημα της ΝΕΓ Β ́ Γυμνασίου
για την Αξιολόγηση και διατύπωση
επιχειρημάτων.
- Κατά τον σχολιασμό του κειμένου,
δίνεται έμφαση σε κάθε ερώτηση
ξεχωριστά και στον ρόλο της
προσωποποίησης.

Για μια διαχρονική θεώρηση των
εννοιών του δικαίου και του νόμου με
αφετηρία το κείμενο, βλ. το ομώνυμο
διδακτικό σενάριο στο αποθετήριο
εκπαιδευτικών σεναρίων «Πρωτέας»:

στην περίπτωση αυτή, όπως και η αξιοποίηση
του σχολικού Λεξικού της Αρχαίας Ελληνικής ή
ηλεκτρονικών λεξικών, όπως αυτών της Πύλης
για την Ελληνική Γλώσσα.
Δε θα διδαχθεί το Β ́ μέρος (σελ. 72-73 του σχ.
βιβλίου) ως έχει.

2. Σύνταξη.
Τα είδη του μορίου ἄν.
- Οι μαθητές/τριες, με αφετηρία τύπους των
κειμένων (ἄν ἰσχύωσιν, ἄν ἔχοι, δύναιντ’ ἄν
κ.ά.), γνωρίζουν τα είδη του μορίου ἄν, χωρίς
να υπεισέλθουν σε λεπτομέρειες.

Τρόποι σύνδεσης προτάσεων.
- Με αφετηρία παραδείγματα από τη ν.ε. και
αξιοποίηση του υλικού των κειμένων, οι
μαθητές/τριες προσδιορίζουν τους τρόπους
σύνδεσης προτάσεων με έμφαση στην
παρατακτική και την υποτακτική σύνδεση.
Αξιοποιείται εδώ και το διάγραμμα της σ. 131

Ενδεικτικά:
Σελ. 78: 1, 2

105

διακρίνουν τις
δευτερεύουσες
προτάσεις σε
ονοματικές και
επιρρηματικές.
7. Να διακρίνουν τα
είδη των
ονοματικών
δευτερευουσών
προτάσεων,
επισημαίνοντας
ομοιότητες και
διαφορές με τη ν.ε.

http://proteas.greek-
language.gr/scenario.html?sid=315.

του σχολ. βιβλίου αλλά και ο πίνακας της σελ.
195 του σχολικού Συντακτικού της Αρχαίας
Ελληνικής.
Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις
- Με πορεία από τη συγχρονία στη διαχρονία,
οι μαθητές/τριες διακρίνουν ως προς τη
συντακτική τους θέση τις δευτερεύουσες
προτάσεις σε ονοματικές και επιρρηματικές.
- Η διάκριση αυτή ακολουθείται από τα είδη
των ονοματικών προτάσεων. Η αναφορά δε θα
είναι εκτενής. Επισημαίνονται η εισαγωγή, η
εξάρτηση και η συντακτική θέση, με βάση την
αντιπαράθεσή τους με τις δευτερεύουσες
ονοματικές προτάσεις της ν.ε.
Η εκφορά των προτάσεων δε θα διδαχθεί.

Ενδεικτικά:
Σελ. 78: 3, 4
Σελ. 79: 5, 6, 7

10η

1. Να επισημάνουν
οι μαθητές/τριες το
επιχείρημα του
κειμένου και να
αξιολογήσουν την
πειστικότητά του.
2. Να μελετήσουν

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 80 σχ.
βιβλίου)
- Το κείμενο δίνεται στους/τις
μαθητές/τριες από τον/την
εκπαιδευτικό σε μετάφραση όσο γίνεται
πιο πιστή.
- Οι μαθητές/τριες συγκρίνουν τη

1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
Με αφετηρία τη σύγκριση μεταφρασμένου και
πρωτότυπου κειμένου και την επιλεκτική χρήση
των γλωσσικών σχολίων, οι μαθητές/τριες
ασκούνται στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου
τους, σύμφωνα και με τα προτεινόμενα στις
προηγούμενες ενότητες.

3

106

την α.ε. συγκριτικά
με τη ν.ε. και να
εμπλουτίσουν το
λεξιλόγιό τους.
3. Να
προσδιορίσουν τον
ρόλο της
υποτακτικής
σύνδεσης στο
κείμενο.
4. Να γνωρίσουν τα
είδη των
επιρρηματικών
δευτερευουσών
προτάσεων στην
α.ε.
5. Να
συστηματοποιήσου
ν βασικά στοιχεία
των αιτιολογικών,
τελικών,
συμπερασματικών
και

εναντιωματικών-
μετάφραση με το πρωτότυπο και

επισημαίνουν κυρίως λέξεις που έχουν
παρόμοια ή εντελώς διαφορετική
σημασία στην α.ε. και στη ν.ε.
- Προσδιορίζουν και αξιολογούν το
επιχείρημα του ρήτορα ως προς την
πειστικότητά του.
- Σχολιάζουν την πυκνότητα και τον
ρυθμό που προσδίδει στο κείμενο η
υποτακτική σύνδεση.

Το αρχαίο κείμενο θα αξιοποιηθεί για
τη διδασκαλία των επιρρηματικών
δευτερευουσών προτάσεων.

Δε θα διδαχθεί το Β ́ μέρος (σελ. 82 του σχ.
βιβλίου) ως έχει.

2. Σύνταξη.
Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις (α ́
μέρος).
- Εκκινώντας από παραδείγματα της ν.ε.,
προσδιορίζονται τα είδη των δευτερευουσών
επιρρηματικών προτάσεων.
- Οι μαθητές/τριες προσδιορίζουν κυρίως την
εισαγωγή και τη συντακτική θέση των
αιτιολογικών, τελικών, συμπερασματικών και
εναντιωματικών-παραχωρητικών προτάσεων
της α.ε., με βάση την αντιπαράθεσή τους με τις
αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις της ν.ε.
- Αξιοποιείται το κείμενο αναφοράς για τον
εντοπισμό όσων προτάσεων εμπίπτουν στα
είδη αυτά.

Η εκφορά των προτάσεων δε θα διδαχθεί.

Ενδεικτικά:
Σελ. 85: 1, 2, 3,
4, 5, 6

107

παραχωρητικών
προτάσεων σε
σχέση και με τη ν.ε.

11η

1. Να
προσδιορίσουν οι
μαθητές/τριες το
περιεχόμενο της
έννοιας της φιλίας
και της συμμαχίας
μεταξύ των χωρών
με αναγωγή στη
σύγχρονη εποχή.
2. Να μελετήσουν
την α.ε. συγκριτικά
με τη ν.ε. και να
εμπλουτίσουν το
λεξιλόγιό τους.
3. Να
συστηματοποιήσου
ν βασικά στοιχεία
των υποθετικών,
χρονικών και
αναφορικών
επιρρηματικών

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 86 σχ.
βιβλίου)
- Το κείμενο δίνεται στους/τις
μαθητές/τριες από τον/την
εκπαιδευτικό σε μετάφραση όσο γίνεται
πιο πιστή.
- Οι μαθητές/τριες συγκρίνουν τη
μετάφραση με το πρωτότυπο και
επισημαίνουν κυρίως λέξεις που έχουν
παρόμοια σημασία στην α.ε. και στη
ν.ε.
- Συζητούνται τα νοήματα του κειμένου
με αναφορά σε σύγχρονα δεδομένα και
συνεξέταση με το παράλληλο κείμενο
της σελ. 110.

Το αρχαίο κείμενο της ενότητας θα
αξιοποιηθεί για τη διδασκαλία των
επιρρηματικών δευτερευουσών

1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
Προτείνεται η αξιοποίηση του ρ. ἔχω.
Δε θα διδαχθεί το Β ́ μέρος (σελ. 88-89 του σχ.
βιβλίου) ως έχει.

2. Σύνταξη.
Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις (β ́
μέρος).
- Εκκινώντας από παραδείγματα της ν.ε.,
παρουσιάζονται οι υποθετικές, χρονικές και
αναφορικές επιρρηματικές προτάσεις της α.ε.
- Επισημαίνονται κυρίως η εισαγωγή και η
συντακτική θέση με βάση την αντιπαράθεσή
τους με τις αντίστοιχες δευτερεύουσες
προτάσεις της ν.ε.
- Αξιοποιείται το κείμενο αναφοράς για τον
εντοπισμό όσων εμπίπτουν στα είδη αυτά.

Ενδεικτικά:
Σελ. 90: 1, 2
Σελ. 91: 3, 4, 5
(χωρίς να
ζητείται η
εκφορά)

3

108

προτάσεων σε
σχέση και με τη ν.ε.

προτάσεων. Η εκφορά των προτάσεων δε θα διδαχθεί.

12η

Δε θα διδαχθεί
Η επανάληψη λεξιλογικών, ετυμολογικών και γραμματικοσυντακτικών φαινομένων συνιστάται να γίνει στο πλαίσιο της
διδασκαλίας του κειμένου του Αρριανού Αλεξάνδρου Ανάβαση, το οποίο θα διδαχθεί κατά την περίοδο “16 Μαρτίου - Μάιος”.
Σύνολο προβλεπόμενων διδακτικών ωρών 34
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Οι μαθητές/τριες καθοδηγούνται να μπορούν να:
α) Συζητούν ιδέες, απόψεις και προβλήματα της αρχαίας εποχής σε σχέση με αυτά της σύγχρονης, επισημαίνοντας τις συνέχειες ή τις ασυνέχειες.
β) Αναγνωρίζουν τη διαχρονική εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και αντιλαμβάνονται τις διαφορές της α.ε. με τη ν.ε..
γ) Επισημαίνουν δομές στο αρχαίο κείμενο αντίστοιχες με εκείνες της ν.ε.
δ) Αποδίδουν το αρχαίο κείμενο σε ορθό νεοελληνικό λόγο.
ε) Αναγνωρίζουν ό,τι δεν επιβιώνει στη ν.ε. (αναγνωριστικός γραμματισμός) και σχηματίζουν ό,τι επιβιώνει, καθώς και ό,τι υπηρετεί το λόγιο
χρηστικό επίπεδό της, σε ό,τι αφορά:
- Παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων
- Τύπους των ουσιαστικών ἡ γυνή και ὁ παῖς

109

- Τύπους της οριστικής - επαναληπτικής αντωνυμίας
- Τύπους της ευκτικής ε.φ. και μ.φ. βαρύτονων ρημάτων
- Ρηματικούς και ονοματικούς τύπους του αορίστου β ́ ε.φ. και μ.φ.
- Τύπους των παθητικών χρόνων
- Τις μορφές και τη λειτουργία του ποιητικού αιτίου – την παθητική σύνταξη
- Τα είδη του μορίου ἄν
- Την παρατακτική και την υποτακτική σύνδεση προτάσεων
- Τις δευτερεύουσες ονοματικές και επιρρηματικές προτάσεις (είδη, εισαγωγή, συντακτική θέση).