ΠΗΓΗ http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/baritona.htm
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Σχηματισμός της οριστικής στην ενεργητική μέση και παθητική των βαρύτονων ρημάτων
Λίγη εισαγωγή δε βλάπτει ή μάθε τα τώρα που είναι νωρίς, γιατί μετά...
Σ' αυτήν την ενότητα θα δούμε πώς σχηματίζονται οι χρόνοι των ρημάτων στα αρχαία ελληνικά. Για να καταλαβαινόμαστε θα πρέπει να ξέρουμε τι σημαίνουν οι λέξεις: βαρύτονα ρήματα, θέμα, χαρακτήρας.
Ποια ρήματα λέγονται βαρύτονα;
Βαρύτονα λέγονται τα ρήματα που δεν τονίζονται στη λήγουσα, π.χ. λύω, νομίζω, διώκω
Τι είναι το θέμα;
Θέμα είναι το αμετάβλητο μέρος μια κλιτής λέξης, δηλαδή το μέρος εκείνο που δεν αλλάζει μορφή, όταν κλίνεται μια λέξη, π.χ. λύ-ω, λύ-εις, λύ-ει
Τα ρήματα έχουν δύο θέματα:
α) το ρηματικό θέμα, που είναι το αρχικό θέμα το οποίο χρησιμεύει ως βάση στο σχηματισμό των χρονικών θεμάτων του ρήματος,
β) το χρονικό θέμα, που είναι το ιδιαίτερο θέμα με το οποίο σχηματίζονται οι τύποι ορισμένου χρόνου ή χρόνων. Το χρονικό θέμα προέρχεται από το ρηματικό θέμα και με διάφορες αλλαγές (τις οποίες θα δούμε παρακάτω) μετασχηματίζεται στους διάφορους χρόνους.
1ο παράδειγμα
Το ρηματικό θέμα (δηλ. το αρχικό θέμα) του ρήματος λύω είναι το λυ-
Το χρονικό θέμα (δηλ. το θέμα μετά τις αλλαγές στους διάφορους χρόνους) του ρήματος λύω:
- για τον ενεστώτα και τον παρατατικό είναι λυ-
- για τον μέλλοντα και τον αόριστο είναι: λυσ-
- για τον παρακείμενο, τον υπερσυντέλικο και τον συντελεσμένο μέλλοντα είναι: λελυκ-
2ο παράδειγμα
Το ρηματικό θέμα του ρήματος βλάπτω είναι το βλαβ-
Το χρονικό θέμα του ρήματος βλάπτω:
- για τον ενεστώτα και τον παρατατικό είναι βλαπτ-
- για το μέλλοντα και τον αόριστο είναι: βλαψ-
- για τον παρακείμενο, τον υπερσυντέλικο και το συντελεσμένο μέλλοντα είναι: βεβλαφ-
Για να σχηματίσουμε τους χρόνους θα χρησιμοποιούμε το χρονικό θέμα.
Το χρονικό θέμα του ρήματος το βρίσκουμε αν αφαιρέσουμε την κατάληξη -ω-
| Φαίνονται δύσκολα; |
 |
| Δεν είναι και τόσο δύσκολα! Απλώς, είναι λίγο πολύπλοκα στην αρχή! |
Τι είναι ο χαρακτήρας;
Χαρακτήρας είναι το τελευταίο γράμμα του θέματος, π.χ.
1) Έχουμε το ρήμα λύω. Αφαιρώντας την κατάληξη -ω μένει το θέμα λυ-
Το τελευταίο γράμμα του θέματος, δηλ. το -υ-, είναι ο χαρακτήρας.
2) Έχουμε το ρήμα διώκω. Αφαιρώντας την κατάληξη -ω μένει το θέμα διωκ-
Το τελευταίο γράμμα του θέματος, δηλ. το -κ-, είναι ο χαρακτήρας.
Αν ο χαρακτήρας είναι φωνήεν τότε το ρήμα λέγεται φωνηεντόληκτο
Αν ο χαρακτήρας είναι σύμφωνο τότε το ρήμα λέγεταισυμφωνόληκτο
παράδειγμα
στρατεύω » θέμα = στρατευ- χαρακτήρας = -υ- » φωνηεντόληκτο
γράφω » θέμα = γραφ- χαρακτήρας -φ- » συμφωνόληκτο
Για περισσότερη βοήθεια δες τη γραφική αναπαράσταση
Για να τα ξεκαραρίσουμε όλα είναι απαραίτητη μια ασκησούλα! 
Σχηματισμός του ενεστώτα
| λύ-ω λύ-εις λύ-ει λύ-ομεν λύ-ετε λύ-ουσιν |
Για να σχηματίσουμε τον ενεστώτα των βαρύτονων ρημάτων προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του ενεστώτα.
Για να διαπιστώσεις ότι είναι πολύ εύκολο, δες τις ασκήσεις που ακολουθούν:
Ασκήσεις
- Κλίνε στα α.ε. τον ενεστώτα του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
- Κλίνε στα α.ε. τον ενεστώτα του ρ. λέγω
- Κλίνε στα α.ε. τον ενεστώτα του ρ. γράφω
- Αντιστοίχισε τους τύπους του ενεστώτα του ρ. λύω με τους τύπους της προσωπικής αντ.
- Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τους τύπους του ενεστώτα του ρ. διδάσκω
- 1η. Συμπλήρωσε τα ρήματα με τις σωστές καταλήξεις του ενεστώτα
- 2η. Συμπλήρωσε τα ρήματα με τις σωστές καταλήξεις του ενεστώτα
Σχηματισμός του παρατατικού
Να δούμε πρώτα τι γίνεται με τα νέα ελληνικά.
Έστω ότι έχουμε στον ενεστώτα το ρήμα λύνω. Στον παρατατικό λέμε έλυνα.
Για να σχηματίσουμε τον παρατατικό προσθέσαμε στην αρχή του θέματος ένα -ε-, που το ονομάζουμε αύξηση.
Αυτό γίνεται σχεδόν σ' όλα τα ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο, π.χ. γράφω > έγραφα, δένω > έδενα, τρέχω > έτρεχα κ.τ.λ..
Το ίδιο γίνεται και στα αρχαία. Ας το μελετήσουμε όμως αναλυτικά:
| ἔ-λυ-ον ἔ-λυ-ες ἔ-λυ-ε ἐ-λύ-ομεν ἐ-λύ-ετε ἔ-λυ-ον |
| Δες το βίντεο |
Για να σχηματίσουμε τον παρατατικό των βαρύτονων ρημάτων, προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ενεστώτα τις καταλήξεις του παρατατικού,
δηλαδή, για το ρήμα λύω παίρνουμε το θέμα λυ- και προσθέτουμε την κατάληξη του παρατατικού -ον.
Στην αρχή όμως πρέπει να βάλουμε και την αύξηση, (όπως και στα νέα ελληνικά) η οποία είναι δύο ειδών:
συλλαβική
και χρονική.
Τι είναι η συλαββική αύξηση;
Συλλαβική αύξηση είναι η προσθήκη στην αρχή του θέματος ενός -ἐ- (Προσοχή! παίρνει ψιλή).
Λέγεται συλλαβική επειδή προστίθεται μια νέα συλλαβή.
Πότε βάζουμε συλαββική αύξηση;
Συλλαβική αύξηση βάζουμε, όταν το ρήμα αρχίζει από σύμφωνο,
π.χ. λύω » ἔλυον, διώκω » ἐδίωκον, φεύγω » ἔφευγον
Στην περίπτωση που το ρήμα αρχίζει από ῥ (π.χ. ῥίπτω), τότε εκτός από το ἐ της αύξησης διπλασιάζεται και το ῥ. Έτσι, ο παρατατικός του ῥίπτω γίνεται ἔρριπτον, του ῥάπτω γίνεται ἔρραπτον, του ῥαίνω γίνεται ἔρραινον.
Τι είναι η χρονική αύξηση;
Χρονική αύξηση είναι η μετατροπή ενός βραχύχρονου φωνήεντος σε μακρόχρονο, ένα φαινόμενο που επιστημονικά λέγεται έκταση!
Πότε βάζουμε χρονική αύξηση;
Χρονική αύξηση βάζουμε όταν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν.
Δηλαδή τι κάνουμε;
Κάνουμε κάποιες αλλαγές σε μερικά φωνήεντα.
Ποιες είναι οι αλλαγές;
Με λίγα λόγια κάποια φωνήεντα αλλάζουν, όπως φαίνεται στη συνέχεια.
| Ενεστώτας | Παρατατικός | ||||
| ᾰ | » | η | ἀγοράζω | » | ἠγόραζον |
| αι | » | ῃ | αἰχμαλωτίζω | » | ᾐχμαλώτιζον |
| αυ | » | ηυ | αὐξάνω | » | ηὔξανον |
| ε | » | η | ἐλπίζω | » | ἤλπιζον |
| ει | » | ῃ | εἰκάζω | » | ᾔκαζον |
| ευ | » | ηυ | εὑρίσκω | » | ηὕρισκον |
| ο | » | ω | ὁρίζω | » | ὥριζον |
| οι | » | ῳ | οἱκίζω | » | ᾤκιζον |
| ῠ | » | ῡ | ὑφαίνω | » | ὕφαινον |
| ῐ | » | ῑ | ἱκετεύω | » | ἱκέτευον |
Θα πρέπει να θυμόμαστε κυρίως τις εξής αλλαγές:
α » ηε » ηο » ωτο ι » γίνεται υπογεγραμμένη
Υπομονή, ακόμα δεν τελειώσαμε!
Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις!!!!!
Η αύξηση στα σύνθετα με πρόθεση
διέ-λυ-ον
διέ-λυ-ες διέ-λυ-ε διε-λύ-ομεν διε-λύ-ετε διέ-λυ-ον |
| Δες το βίντεο |
Όσα ρήματα είναι σύνθετα με πρόθεση, δεν παίρνουν αύξηση στην αρχή του ρήματος αλλά ανάμεσα στην πρόθεση και το ρήμα.
Δηλαδή, το ρήμα δια-λύω, που είναι σύνθετο με την πρόθεση διά, στον παρατατικό δε θα γίνει ἐ διά λυον αλλά δι-έ-λυον.
Αυτή η αύξηση λέγεται εσωτερική.
Παρόμοια είναι και τα νέα ελληνικά:
Ο παρατατικός του ρήματος δια-γράφω κάνει διέ-γραφα και όχι ε-διά-γραφα! Ο παρατατικός του αποβάλλω κάνει απέβαλλα, π.χ.
Χθες με απέβαλε ο φιλόλογος, επειδή του είπα ότι δε μου αρέσουν τα αρχαία!!
Δες και τον παρακάτω πίνακα με το ρήμα στα νέα και στα αρχαία ελληνικά:
Χθες με απέβαλε ο φιλόλογος, επειδή του είπα ότι δε μου αρέσουν τα αρχαία!!
Δες και τον παρακάτω πίνακα με το ρήμα στα νέα και στα αρχαία ελληνικά:
| ΡΗΜΑ | Ο ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Ο ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ |
| ΡΗΜΑΤΑ ΜΕ ΣΥΛΛΑΒΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ | ||
| ἀνα-βάλλω | αν-έ-βαλλα | ἀν-έ-βαλλον |
| δια-βάλλω | δι-έ-βαλλα | δι-έ-βαλλον |
| κατα-βάλλω | κατ-έ-βαλλα | κατ-έ-βαλλον |
| μετα-βάλλω | μετ-έ-βαλλα | μετ-έ-βαλλον |
| παρα-βάλλω | παρ-έ-βαλλα | παρ-έ-βαλλον |
| αμφι-βάλλω | αμφ-έ-βαλλα | ἀμφ-έ-βαλλον |
| επι-βάλλω | επ-έ-βαλλα | ἐπ-έ-βαλλον |
| περι-βάλλω | περι-έ-βαλλα | περι-έ-βαλλον |
| απο-βάλλω | απ-έ-βαλλα | ἀπ-έ-βαλλον |
| υπο-βάλλω | υπ-έ-βαλλα | ὑπ-έ-βαλλον |
| υπερ-βάλλω | υπερ-έ-βαλλα | ὑπερ-έ-βαλλον |
| προ-βάλλω | προ-έ-βαλλα | προ-έ-βαλλον |
| προσ-βάλλω | προσ-έ-βαλλα | προσ-έ-βαλλον |
| συμ(ν)-βάλλω | συν-έ-βαλλα | συν-έ-βαλλον |
| εμ(ν)-βάλλω | εν-έ-βαλλα | ἐν-έ-βαλλον |
| εισ-βάλλω | εισ-έ-βαλλα | εἰσ-έ-βαλλον |
| εκ-βάλλω | εξ-έ-βαλλα | ἐξ-έ-βαλλον |
| ΜΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ | ||
| εισ-άγω | εισ-ή-γα | εἰσ-ῆ-γον |
| εξ-άγω | εξ-ή-γα | ἐξ-ῆ-γον |
| συν-άγω | συν-ή-γα | συν-ῆ-γον |
| διά-γω | δι-ή-γα | δι-ῆ-γον |
Η αύξηση στα παρασύνθετα
Το ίδιο συμβαίνει και στα παρασύνθετα.
Η αύξηση στα παρασύνθετα με α' συνθετικό πρόθεση
Και ποια είναι τα παρασύνθετα;
Παρασύνθετα είναι τα ρήματα που παράγονται από μια σύνθετη λέξη, π.χ. το ρήμα ἐγκωμιάζω παράγεται από τη λέξη ἐγκώμιον η οποία είναι σύνθετη από την πρόθεση ἐν-κῶμος)
Συνεπώς, το ρήμα ἐγκωμιάζω δε θα γίνει ἐγκωμίαζον αλλά ἐν-ε-κωμίαζον
Προσοχή
Η πρόθεση ἐκ μπροστά από φωνήεν γίνεται ἐξ, π.χ.
πέμπω » ἔ-πεμπον, ἐκ-πέμπω » ἐξ-έ-πεμπον
Το ν της πρόθεσης συν (που τρέπεται σε διάφορα σύμφωνα, δες τη θεωρία), επανέρχεται μπροστά από το ἐ- της συλλαβικής αύξησης, π.χ.
γράφω » ἔγραφον, συγγράφω » συν-έ-γραφον
Η αύξηση στα παρασύνθετα με α' συνθετικό που δεν είναι πρόθεση
Τα παρασύνθετα όμως με πρώτο συνθετικό άλλη λέξη εκτός από πρόθεση παίρνουν τη συλλαβική αύξηση στην αρχή,
π.χ. φιλό-σοφος » φιλοσοφῶ » ἐφιλοσόφουν,
ἄ-δικος » ἀδικῶ » ἠδίκουν
Και κάποιες απαραίτητες ασκήσεις
- Άσκηση στη θεωρία για τον σχηματισμό του παρατατικού
- Άσκηση στον σχηματισμό του Παρατατικού 1η
- Άσκηση στον σχηματισμό του Παρατατικού 2η
- Άσκηση στον σχηματισμό του Παρατατικού 3η
- Άσκηση στον σχηματισμό του Παρατατικού 4η
- Άσκηση πολλαπλών επιλογών στον σχηματισμό του Παρατατικού 5η
- Κλίνε στα α.ε. τον παρατατικό του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
- Κλίνε τον παρατατικό του ρήματος γράφω
- Κλίνε τον παρατατικό του ρήματος βλάπτω
- Κλίνε τον παρατατικό του ρήματος διώκω
Όχι, δεν τελειώσαμε ακόμη!
Υπάρχουν και ανώμαλες αυξήσεις! Κουράγιο!
Κάποια ρήματα που αρχίζουν από ε έχουν αύξηση ει κι όχι η:
- ἐθίζω » εἴθιζον,
- ἑλίττω » εἵλιττον,
- ἕλκω » εἷλκον,
- ἕπομαι » εἰπόμην,
- ἐργάζομαι » εργαζόμην,
- ἕρπω » εἶρπον,
- ἑστιῶ » εἱστίων,
- ἔχω » εἶχον,
- ἐῶ » εἴων
Κάποια ρήματα ενώ αρχίζουν από φωνήεν αντί να έχουν χρονική αύξηση, έχουν συλλαβική αύξηση!
Αυτά είναι τα:
- ὠθῶ » ἐώθουν,
- ὠνοῦμαι » ἐωνούμην,
- (κατ)άγνυμι » (κατ)έαξα.
Βέβαια υπάρχουν κι άλλες εξαιρέσεις, αλλά φτάνει τόσο. Κι αυτά ήταν αρκετά! Όσοι θέλουν να μάθουν περισσότερα μπορούν να μελετήσουν μια γραμματική της αρχαίας ελληνικής.
Σχηματισμός του μέλλοντα
| λύ-σ-ω λύ-σ-εις λύ-σ-ει λύ-σ-ομεν λύ-σ-ετε λύ-σ-ουσιν |
| Δες το βίντεο |
Για να σχηματίσουμε τον μέλλοντα των φωνηεντόληκτων ρημάτων, (δηλαδή των ρημάτων που έχουν χαρακτήρα φωνήεν)
α. παίρνουμε το ρήμα όπως το κλίναμε στον ενεστώτα
β. ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη προσθέτουμε το χαρακτηριστικό γράμμα του μέλλοντα που είναι το -σ- και λέγεται χρονικός χαρακτήρας.
| Δες τις αλλαγές του χαρακτήρα |
Τι γίνεται με τα ρήματα που είναι αφωνόληκτα;
όσα, δηλαδή, έχουν χαρακτήρα:
χειλικό: π, β, φ
ουρανικό: κ, γ, χ
οδοντικό: τ, δ, θΟ χαρακτήρας των ρημάτων αυτών με το -σ- του μέλλοντα δίνει διάφορες μεταβολές. Έτσι,
| γρά-ψ-ω γρά-ψ-εις γρά-ψ-ει γρά-ψ-ομενγρά-ψ-ετε γρά-ψ-ουσιν |
Στα χειλικόληκτα
Ο χαρακτήρας (π, β, φ, πτ) των χειλικόληκτων ενώνεται με τον χρονικό χαρακτήρα σ και μετατρέπεται σε ψ:π, β, φ, πτ, + σ = ψ, π.χ.
τρέπω » τρέψω,
τρίβω » τρίψω,
γράφω » γράψω,
βλάπτω » βλάψω
| ἄρ-ξ-ω ἄρ-ξ-εις ἄρ-ξ-ει ἄρ-ξ-ομεν ἄρ-ξ-ετε ἄρ-ξ-ουσιν |
| Δες το βίντεο |
Στα ουρανικόληκτα
Ο χαρακτήρας (κ, γ, χ ττ, σσ, ζ) των ουρανικόληκτων ενώνεται με τον χρονικό χαρακτήρα σ και μετατρέπεται σε ξ:κ, γ, χ, ττ, σσ, ζ + σ = ξ,
π.χ.
διώκω » διώξω,
λέγω » λέξω,
ἄρχω » ἄρξω,
φυλάττω » φυλάξω
ἀλαλάζω » ἀλαλάξω
Ερώτηση: Πώς γίνεται και στα ουρανικόληκτα συγκαταλέγονται και τα ρήματα που τελειώνουν σε ττ, σσ ή ζ;
Απάντηση: Πολλά ουρανικόληκτα, για να σχηματίσουν το χρονικό θέμα του ενεστώτα και του παρατατικού στην ενεργ. και μέση φωνή παίρνουν στο τέλος του ρηματικού θέματος το πρόσφυμα j και συγχωνεύουν τον ουρανικό χαρακτήρα κ, γ, χ με το j σε ττ ή σσ· έτσι λήγουν σε -ττω, -ττομαι (ή -σσω, -σσομαι), π.χ.
θ. φυλακ- (πρβλ. φυλακ-ή) > φυλάκ-j-ω > φυλάττω
θ. φυλακ- (πρβλ. φυλακ-ή) > φυλάκ-j-ω > φυλάττω
θ. ταράχ- (πρβλ. ταραχ-ή) > ταράχ-j-ω > ταράττω
| πεί-σ-ω πεί-σ-εις πεί-σ-ει πεί-σ-ομεν πεί-σ-ετε πεί-σ-ουσιν |
| Δες το βίντεο |
Στα οδοντικόληκτα
Ο χαρακτήρας (τ, δ, θ, ττ, ζ,) των οδοντικόληκτων αποβάλλεται μπροστά από τον χρονικό χαρακτήρα σ και έτσι μένει μόνο το σ:τ, δ, θ μερικά με -ττ ή -σσ, -ζ και -ίζ + σ = σ,»
π.χ.
πείθω » πείσω,
σχίζω » σχίσω
ἐρέσσω » ἐρέσω
ἁρμόζω » ἁρμόσω
Ερώτηση: Πώς γίνεται και συγκαταλέγονται στα οδοντικόληκτα και τα ρήματα που τελειώνουν σε ττ, σσ ή ζ;
Απάντηση: Πολλά οδοντικόληκτα, για να σχηματίσουν το χρονικό θέμα του ενεστώτα και του παρατατικού στην ενεργητική και μέση φωνή, παίρνουν στο τέλος του ρηματικού θέματος το πρόσφυμα j και έπειτα όσα έχουν ρηματικό χαρακτήρα θ ή τ τον συγχωνεύουν με το j σε ττ (ή σσ), ενώ όσα έχουν ρηματικό χαρακτήρα δ τον συγχωνεύουν με το j σε ζ:
ἁρμοδ-j-ω (πβ. ἁρμόδ-ιος)= ἁρμόζω,
(ἐρέτ-j-ω =) ἐρέσσω (= τραβώ κουπί)
Σημείωση: τα ρήματα που έχουν ρηματικό χαρακτήρα δ, τελειώνουν σε -ίζω και έχουν περισσότερες από δύο συλλαβές σχηματίζουν το μέλλοντα σε -ιῶ, π.χ.
νο-μί-ζω » νομιῶ,
κο-μί-ζω » κομιῶ
νο-μί-ζω » νομιῶ,
κο-μί-ζω » κομιῶ
Σημείωση: Τα ρήματα που έχουν χαρακτήρα: μ, ν, λ, ρ (π.χ. τρέμω, στένω, θέλω, φέρω) σχηματίζουν τον μέλλοντα με διαφορετικό τρόπο. (ύλη γ' γυμνασίου)
Ασκήσεις
- Άσκηση για τον σχηματισμό του μέλλοντα 1η
- Άσκηση για τον σχηματισμό του μέλλοντα 2η
- Άσκηση για τον σχηματισμό του μέλλοντα 3η
- Άσκηση για τον σχηματισμό του μέλλοντα 4η
- Άσκηση σωστού λάθους στον σχηματισμό του μέλλοντα ενεργ. φ. στα α.ε.
- Κλίνε στα α.ε. τον μέλλοντα του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
- Άσκηση για κλίση μέλλοντα του ρ. λέγω
- Κλίνε τον μέλλοντα των ρημάτων διώκω, γράφω, πείθω
- Να μεταφέρεις τους τύπους του ενεστώτα στον μέλλοντα
- Να γράψετε τους τύπους των ρημάτων που σας ζητούνται στον ενεστώτα και στον μέλλοντα © Αναστασία Κοτζανάκη
- Να συμπληρώσετε με τους κατάλληλους τύπους στον ενεστώτα και στον μέλλοντα © Αναστασία Κοτζανάκη
- Άσκηση για τη διάκριση του ενεστώτα από τον μέλλοντα © Εύη Διαμαντίδου, φιλόλογος-γλωσσολόγος
- Άσκηση για τη διάκριση του προσώπου του ρήματος © Εύη Διαμαντίδου, φιλόλογος-γλωσσολόγος
Σχηματισμός του αόριστου
| ἔ-λυ-σ-α ἔ-λυ-σ-ας ἔ-λυ-σ-ε ἐ-λύ-σ-αμεν ἐ-λύ-σ-ατε ἔ-λυ-σ-αν |
| Δες το βίντεο |
Για να σχηματίσουμε τον αόριστο χρησιμοποιούμε το θέμα έτσι όπως διαμορφώθηκε στον μέλλοντα, (δηλαδή με το χρονικό χαρακτήρα -σ- ή -ψ- ή -ξ-ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη) και προσθέτουμε τις καταλήξεις του αόριστου. Οι καταλήξεις μοιάζουν με εκείνες της νέας ελληνικής.
Προσοχή όμως στην κατάληξη του β' ενικού!
Έχει αύξηση ο αόριστος;
Ο αόριστος έχει αύξηση όπως ο παρατατικός. Όσες αλλαγές έγιναν στον παρατατικό οι ίδιες ισχύουν και για τον αόριστο. Θα έχουμε συνεπώς και συλλαβική και χρονική αύξηση.
Επειδή σε βλέπω να σκέφτεσαι ότι είναι δύσκολα, μήπως σε βοηθήσουν οι ασκησούλες που ακολουθούν! Λέω εγώ τώρα...
Ασκήσεις
- Κλίνε στα α.ε. τον αόριστο του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
- Να συμπληρώσεις τα κενά με τύπους του αόριστου του ρ. γράφω επιλέγοντας το σωστό πρόσωπο
- 1η άσκηση για τον σχηματισμό του αόριστου
- 2η άσκηση για τον σχηματισμό του αόριστου
- 3η άσκηση για τον σχηματισμό του αόριστου
- 4η άσκηση για τον σχηματισμό του αόριστου
- 1η άσκηση επαναληπτική για τον παρατατικό, τον μέλλοντα και τον αόριστο
- 2η άσκηση επαναληπτική για τον παρατατικό, τον μέλλοντα και τον αόριστο
- 3η άσκηση με αντικαταστάσεις για τον παρατατικό, τον μέλλοντα και τον αόριστο
- 4η άσκηση με προτάσεις για τον παρατατικό, τον μέλλοντα και τον αόριστο
Σχηματισμός του παρακείμενου
| λέ-λυ-κ-α λέ-λυ-κ-ας λέ-λυ-κ-ε λε-λύ-κ-αμεν λε-λύ-κ-ατε λε-λύ-κ-ασιν |
| Δες το βίντεο |
Για να σχηματίσουμε τον παρακείμενο θα πρέπει να προσέξουμε τον χαρακτήρα και τον αναδιπλασιασμό.
(Θα τον εξετάσουμε παρακάτω, μη βιάζεσαι! Δε γίνονται όλα μαζί!)
Όπως φαίνεται από τον πίνακα στα δεξιά όλες οι καταλήξεις έχουν το γράμμα -α-
Κάπως έτσι κλείνουμε κι εμείς, όχι τον παρακείμενο αλλά τον αόριστο!
Προσοχή στην κατάληξη του β' ενικού!
Σχηματισμός χαρακτήρα
| Δες τις αλλαγές του χαρακτήρα |
Στα φωνηεντόληκτα ρήματα πριν από τις καταλήξεις του παρακειμένου βάζουμε το χαρακτηριστικό γράμμα του παρακειμένου που είναι το -κ-και λέγεται χρονικός χαρακτήρας
Τι γίνεται με τα ρήματα που είναι αφωνόληκτα;
(δηλαδή έχουν χαρακτήρα: χειλικό: π ,β, φ ουρανικό: κ, γ, χ οδοντικό: τ, δ, θ)
Για καθεμιά από αυτές τις περιπτώσεις έχουμε κάποιες αλλαγές που θα τις δούμε στη συνέχεια.
Οι αλλαγές αυτές είναι οι εξής:
| γέ-γρα-φ-α γέ-γρα-φ-ας γέ-γρα-φ-ε γε-γρά-φ-αμεν γε-γρά-φ-ατε γε-γρά-φ-ασιν |
Στα χειλικόληκτα χάνεται ο χαρακτήρας κ του παρακειμένου και
το π ή το β ή το φ ή το πτ τρέπονται σε φ
το π ή το β ή το φ ή το πτ τρέπονται σε φ
π, β, φ, -πτ » φ
τρίβω » τέτριφα,
γράφω » γέγραφα,
βλάπτω » βέβλαφα
| δε-δίω-χ-α δε-δίω-χ-ας δε-δίω-χ-ε δε-διώ-χ-αμεν δε-διώ-χ-ατε δε-διώ-χ-ασιν |
Στα ουρανικόληκτα χάνεται ο χαρακτήρας κ του παρακειμένου και
το κ ή το γ ή το χ ή το ττ-σσ ή σε κάποια από ρ. σε ζω το ζ τρέπονται σε χ
το κ ή το γ ή το χ ή το ττ-σσ ή σε κάποια από ρ. σε ζω το ζ τρέπονται σε χ
κ, γ, χ, -ττ, -σσ » χ
διώκω » δεδίωχα,
τάττω » τέτταχα
| πέ-πει-κ-α πέ-πει-κ-ας πέ-πει-κ-ε πε-πεί-κ-αμεν πε-πεί-κ-ατε πε-πεί-κ-ασιν |
Τα οδοντικόληκτα: τ, δ, θ αρκετά σε -ζω και -ίζω χάνουν τον χρονικό τους χαρακτήρα και παραμένει μόνο ο χαρακτήρας κ του παρακειμένου, π.χ.
κ, γ, χ, -ζ, » κ
πείθω » πέπεικα,
κομίζω » κεκόμικα
| Θες βοήθεια για να σχηματίσεις τον αναδιπλασιασμό; Πάταεδώ |
Χαρακτηριστικό του παρακειμένου είναι ο αναδιπλασιασμός που γίνεται στην αρχή του ρήματος.
Αναδιπλασιασμό έχουμε τριών ειδών:
1. Επανάληψη του αρχικού συμφώνου με ένα -ε-
2. Συλλαβική αύξηση
3. Χρονική αύξηση
1. επανάληψη του αρχικού συμφώνου με ένα -ε-
Ποια ρήματα παίρνουν ως αναδιπλασιασμό επανάληψη του αρχικού συμφώνου με ένα -ε-;
| Δες την αναπαράσταση περιπτώσεις 1, 2 |
1α) Όσα ρήματα αρχίζουν από ένα σύμφωνο
π.χ. λύω » λέ-λυ-κα.
Αρχίζει από ένα σύμφωνο, γι' αυτό ξαναγράφουμε το πρώτο σύμφωνο το -λ- και προσθέτουμε και το -ε-. Έτσι γίνεται -λε-. Μετά προσθέτουμε το θέμα -λυ- και στο τέλος την κατάληξη -κα
Προσοχή:
Όσα ρήματα αρχίζουν από χ, φ, θ, στον αναδιπλασιασμό τα γράμματα αυτά παθαίνουν ανομοίωση, δηλαδή, μετατρέπονται σε κ, π, τ
χ » κ = χορεύω » κε-χόρευ-κα,
φ » π = φυτεύω » πε-φύτευ-κα
θ » τ = θύω » τέ-θυ-κα
| Δες την αναπαράσταση περίπτωση 5 |
1β) Όσα ρήματα αρχίζουν από δύο σύμφωνα,
όμως το πρώτο από αυτά είναι ένα από τα άφωνα: (π, β, φ, κ, γ, χ, τ, δ, θ)
και το δεύτερο είναι ένρινο (μ, ν) ή υγρό (λ, ρ) π.χ.
γράφω > γέ-γρα-φ-α,
βλάπτω > βέ-βλα-φ-α
2. συλλαβική αύξηση
Ποια ρήματα παίρνουν ως αναδιπλασιασμό συλλαβική αύξηση;
| Δες την αναπαράσταση περιπτώσεις 6, 7, 4, 3 |
2α) Όσα ρήματα αρχίζουν από δύο σύμφωνα, χωρίς όμως το πρώτο να είναι άφωνο και το δεύτερο ένρινο ή υγρό, π.χ.
σπουδάζω » ἐ -σπούδα-κ-α
2β) Όσα ρήματα αρχίζουν από τρία σύμφωνα, π.χ.
στρατεύω » ἐ-στράτευ-κ-α
στρατηγῶ » ἐ-στρατήγη-κ-α
2γ) Όσα ρήματα αρχίζουν από διπλό σύμφωνο ζ, ξ, ψ,
ζευγνύω » ἔ-ζευ-χ-α
ψαύω » ἔ-ψαυ-κ-α
2δ) Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ,
τότε παίρνουν ένα -ἐ- ως συλλαβική αύξηση και διπλασιάζουν το ρ, π.χ.
τότε παίρνουν ένα -ἐ- ως συλλαβική αύξηση και διπλασιάζουν το ρ, π.χ.
ῥίπτω » ἔρρι-φ-α
3. χρονική αύξηση
Ποια ρήματα παίρνουν ως αναδιπλασιασμό χρονική αύξηση;
| Δες την αναπαράσταση περίπτωση 8 |
3α) Όσα ρήματα αρχίζουν από φωνήεν.
Ό,τι αλλαγές είχαμε στον Παρατατικό και στον Αόριστο, οι ίδιες συμβαίνουν και στον Παρακείμενο, π.χ.
ἁλιεύω » ἡ-λίευ-κ-α
ἐλπίζω » ἤ-λπι-κ-α
οἰκίζω » ᾤ-κι-κ-α
Ο αναδιπλασιασμός στα σύνθετα και παρασύνθετα με πρόθεση
Στα ρήματα που είναι σύνθετα με πρόθεση ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση,
π.χ. ἀπο-γράφω » ἀπο-γέ-γραφα, συν-οικῶ » συν-ῴκηκα
Ο αναδιπλασιασμός στα παρασύνθετα που το α' συνθετικό δεν είναι πρόθεση
Στα ρήματα αυτά ο αναδιπλασιασμός μπαίνει στην αρχή
π.χ. δυστυχῶ » δε-δυστύχηκα, ἀδικῶ » ἠδίκηκα
| Συγκεντρωτικός πίνακας αναδιπλασιασμού | ||
| Επανάληψη αρχικού συμφώνου + ε | συλλαβική αύξηση | χρονική αύξηση |
| α. ένα σύμφωνο, π.χ. λύω » λέ-λυ-κα. | α. δύο σύμφωνα, π.χ. σπουδάζω » ἐ-σπούδακα | α. φωνήεν, π.χ. ἁλιεύω » ἡ-λίευκα |
| β. δύο σύμφωνα το πρώτο (κ, γ, χ, π, β, φ, τ, δ, θ) το δεύτερο (λ, ρ, μ, ν) γράφω » γέγραφα | β. τρία σύμφωνα στρατεύω » ἐ-στράτευκα | |
| γ. διπλό σύμφωνο ζ, ξ, ψ π.χ. ψαύω » ἔ-ψαυκα | ||
| δ. ῥ, π.χ. ῥίπτω » ἔρρι-φ-α | ||
Για να βρίσκεις τον αναδιπλασιασμό κατέβασε το αρχείο , τύπωσε τον παραπάνω πίνακα και χρησιμοποίησέ τον, μέχρις ότου εξασκηθείς. Μετά από λίγο καιρό θα συνηθίσεις. Στην αρχή ίσως να φαίνεται λίγο δύσκολο, με τον καιρό όμως θα διαπιστώσεις ότι δεν είναι και τίποτα φοβερό.
, τύπωσε τον παραπάνω πίνακα και χρησιμοποίησέ τον, μέχρις ότου εξασκηθείς. Μετά από λίγο καιρό θα συνηθίσεις. Στην αρχή ίσως να φαίνεται λίγο δύσκολο, με τον καιρό όμως θα διαπιστώσεις ότι δεν είναι και τίποτα φοβερό.
Νομίζω πως θα σε βοηθήσει και η γραφική αναπαράσταση
Ασκήσεις
- 1η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού
- 2η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού
- 3η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού
- 1η άσκηση σωστού λάθος για τον σχηματισμό του παρακείμενου στα α.ε.
- 2η άσκηση σωστού λάθος για τον σχηματισμό του παρακείμενου στα α.ε.
- Κλίνε στα α.ε. τον παρακείμενο του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
- 1η άσκηση για τον σχηματισμό διάφορων ρημάτων στον Παρακείμενο
- 2η άσκηση για τον σχηματισμό διάφορων ρημάτων στον Παρακείμενο
- Άσκηση για την κλίση των ρημάτων διώκω, γράφω, πείθω στον Παρακείμενο
Ας πάμε ένα βήμα παραπέρα!
Όπως είναι φυσικό κάποια ρήματα σχηματίζουν τον παρακείμενο με διαφορετικό τρόπο, όχι ομαλά αλλά ανώμαλα! Ποια είναι αυτά τα ρήματα;
1. Όσα αρχίζουν από γν σχηματίζουν τον παρακείμενο με συλλαβική αύξηση -ε
π.χ. γνωρίζω > ἔ-γνωκα
2. Τα ρήματα κτῶμαι, μιμνήσκομαι και πίπτω, έχουν αναδιπλασιασμό με επανάληψη του αρχικού συμφώνου, π.χ.
κτῶμαι > κέ-κτημαι
μιμνήσκομαι » μέ-μνημαι
πίπτω > πέ-πτωκα
3. Το ρήμα ανοίγω στον παρακείμενο γίνεται ἀνέῳχα
4. Το ρήμα εἴκω στον παρακείμενο γίνεται ἔοικα
5. Τα ρήματα κατάγνυμι, ἀλίσκομαι, ὁρῶ, ὠθοῦμαι, και ὠνοῦμαι στον παρακείμενο γίνονται:
κατ-έ-αγα, ἐ-άλω-κα, ἐ-όρα-κα και ἐ-ώρα-κα, ἔ-ωσ-μαι, ἐ-ώνη-μαι
6. Τα ρήματα ἐθίζω, ἕλκω, ἐργάζομαι, ἑστιῶ και ἐῶ στον παρακείμενο γίνονται:
εἴθικα, εἴλκυκα, εἴργασμαι, εἱστίακα, εἴακα
7. Τα ρήματα λαμβάνω, λέγω, λαγχάνω γίνονται στον παρακείμενο:
εἴληφα, εἴρηκα, εἴληχα
8. Όσα ρήματα έχουν ε μπροστά από τον ρηματικό χαρακτήρα τρέπουν συνήθως το ε αυτό σε ο:
κλέπτω > κέ-κλοφ-α
τρέπω > τέ-τροφ-α
Σχηματισμός του υπερσυντέλκου
| ἐ-λε-λύ-κ-ειν ἐ-λε-λύ-κ-εις ἐ-λε-λύ-κ-ει ἐ-λε-λύ-κ-εμεν ἐ-λε-λύ-κ-ετε ἐ-λε-λύ-κ-εσαν |
Για να σχηματίσουμε τον υπερσυντέλικο χρησιμοποιούμε το θέμα όπως διαμορφώθηκε στον παρακείμενο. Θα έχουμε δύο περιπτώσεις,
α) το ρήμα στον παρακείμενο να αρχίζει από σύμφωνο,
β) το ρήμα να αρχίζει από φωνήεν.
α) το ρήμα στον παρακείμενο να αρχίζει από σύμφωνο,
β) το ρήμα να αρχίζει από φωνήεν.
α) Το ρήμα αρχίζει από σύμφωνο
Αν το ρήμα στον παρακείμενο (όχι στον ενεστώτα) αρχίζει από σύμφωνο, (π.χ. λέλυκα, δεδίωχα), τότε βάζουμε συλλαβική αύξηση, δηλ. το ἐ και στο τέλος τις καταλήξεις του υπερσυντέλικου, π.χ.
λέλυκα » ἐλελύκειν
δεδίωχα » ἐδεδιώχειν
β) Το ρήμα αρχίζει από φωνήεν
Αν το ρήμα στον παρακείμενο (όχι στον ενεστώτα) αρχίζει από φωνήεν τότε δε θα κάνουμε καμία αλλαγή, π.χ.
| Ενεστώτας | Παρακείμενος | Υπερσυντέλικος |
| ἀγοράζω | ἠγόρακα | ἠγοράκειν |
| ἐλπίζω | ἤλπικα | ἠλπίκειν |
| ἀγοράζω | ἠγόρακα | ἠγοράκειν |
| στρατεύω | ἐστράτευκα | ἐστρατεύειν |
| ῥίπτω | ἔρριφα | ἐρρίφειν |
Ασκήσεις
Σχηματισμός του ενεστώτα
| λύ-ομαι λύ-ει(ῃ) λύ-εται λυ-όμεθα λύ-εσθε λύ-ονται |
Για να σχηματίσουμε τον ενεστώτα των βαρύτονων ρημάτων προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του Ενεστώτα.
Ασκήσεις
Σχηματισμός του παρατατικού
| ἐ-λυ-όμην ἐ-λύ-ου ἐ-λύ-ετο ἐ-λυ-όμεθα ἐ-λύ-εσθε ἐ-λύ-οντο |
Για να σχηματίσουμε τον παρατατικό προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του παρατατικού.
Για την αύξηση, χρονική ή συλλαβική, ισχύουν όσα είπαμε για τον παρατατικό της ενεργητικής φωνής.
Σχηματισμός του μέλλοντα
| λύ-σ-ομαι λύ-σ-ει (ῃ) λύ-σ-εται λυ-σ-όμεθα λύ-σ-εσθε λύ-σ-ονται |
Για να σχηματίσουμε το μέλλοντα προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του μέλλοντα.
Για τις αλλαγές στο χαρακτήρα των συμφωνόληκτων-αφωνόληκτων, ισχύουν όσα είπαμε για το μέλλοντα της ενεργητικής φωνής.
Σχηματισμός του αόριστου
| ἐ-λυ-σ-άμην ἐ-λύ-σ-ω ἐ-λύ-σ-ατο ἐ-λυ-σ-άμεθα ἐ-λύ-σ-ασθε ἐ-λύ-σ-αντο |
Για να σχηματίσουμε τον αόριστο προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του αόριστου.
Για την αύξηση, χρονική ή συλλαβική, ισχύουν όσα είπαμε για τον παρατατικό της ενεργητικής φωνής.
- Κλίνε τον αόριστο του ρ. γράφομαι
- Κλίνε τον αόριστο του ρ. διώκομαι
- 1η Άσκηση σχηματισμού των ρημάτων στο γ' εν. και γ΄ πληθ. αόριστου
- 2η Άσκηση σχηματισμού των ρημάτων στο γ' εν. και γ΄ πληθ. αόριστου
- Άσκηση σχηματισμού παρατατικού και αόριστου μ.φ. στα α.ε.
- Να γραφούν τα ρήματα στους ζητούμενους τύπους του παρατατικού και αόριστου μ.φ.
- Άσκηση αντικατάστασης ρημάτων σε προτάσεις, παρατατικός, μέλλοντας, αόριστος
Σχηματισμός του παρακείμενου
| λέ-λυ-μαι λέ-λυ-σαι λέ-λυ-ται λε-λύ-μεθα λέ-λυ-σθε λέ-λυ-νται |
Για να σχηματίσουμε τον παρακείμενο προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του παρακείμενου.
Για τον αναδιπλασιασμό ισχύουν όσα είπαμε για τον παρακείμενο της ενεργητικής φωνής.
Δες τις ασκήσεις παρακάτω
Τα αφωνόληκτα ρήματα σχηματίζουν τον παρακείμενο όπως και τα φωνηεντόληκτα, αλλά κατά το σχηματισμό των τύπων συμβαίνουν τα κανονικά πάθη του χαρακτήρα μπροστά από τις καταλήξεις· έτσι σχηματίζονται ως εξής:
| ουρανικόληκτα | χειλικόληκτα | οδοντικόληκτα |
| πέ-πραγ-μαιπέ-πρα-ξαιπέ-πρακ-ταιπε-πράγ-μεθαπέ-πραχ-θεπεπραγμένοι εἰσίν | γέ-γραμ-μαιγέ-γρα-ψαιγέ-γραπ-ταιγε-γράμ-μεθαγέ-γραφ-θεγεγραμμένοι εἰσίν | πέ-πεισ-μαιπέ-πει-σαιπέ-πεισ-ταιπε-πείσ-μεθαπέ-πει-σθεπεπεισμένοι εἰσίν |
Τα ρ. στρέφω, τρέπω και τρέφω στον παρακείμενο και τον υπερσυντέλικο της μέσης φωνής τρέπουν το ε του θέματος σε α:
| στρέφ-ω | (θ. στρεφ-), | παρακείμ | ἔ-στραμ-μαι, | υπερσ. | ἐ-στράμ-μην |
| τρέπ-ω | (θ. τρεπ-), | » | τέ-τραμ-μαι, | » | ἐ-τε-τράμ-μην |
| τρέφ-ω | (θ. θρεφ-), | » | τέ-θραμ-μαι, | » | ἐ-τε-θράμ-μην |
Παραδείγματα των αλλαγών που συμβαίνουν στο θέμα των αφωνόληκτων βρίσκουμε σε πολλές λέξεις της ν.ε., ερμηνεύοντας μ' αυτόν τον τρόπο και την ορθογραφία τους. Έτσι,
από το ρήμα πράττω προκύπτει η λέξη πράγμα, από το γράφω το γράμμα, από το ᾄδω το άσμα.
από το ρήμα πράττω προκύπτει η λέξη πράγμα, από το γράφω το γράμμα, από το ᾄδω το άσμα.
Ασκήσεις
- Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. θύομαι
- Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. κωλύομαι
- Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. στρατεύομαι
- Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. διώκομαι
- Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. γράφομαι
- Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. πείθομαι
- Συμπλήρωσε τους χαρακτήρες του παρακείμενου μ.φ. των αφωνόληκτων ρημάτων
- 1η Να συμπληρώσεις τον χρονικό χαρακτήρα του παρακείμενου μέσης φωνής
- 2η Να συμπληρώσεις τον χρονικό χαρακτήρα του παρακείμενου μέσης φωνής
- Να συμπληρωθούν τα κενά με τύπους του παρακείμενου μέσης φωνής
- Άσκηση σωστού λάθους στον σχηματισμό του παρακείμενου μ.φ.
- Να συμπληρωθούν οι χρονικοί χαρακτήρες του αόριστου και παρακείμενου ΜΦ των αφωνόληκτων ρ.
Σχηματισμός του υπερσυντέλικου
| ἐ-λε-λύ-μην ἐ-λέ-λυ-σο ἐ-λέ-λυ-το ἐ-λε-λύ-μεθα ἐ-λέ-λυ-σθε ἐ-λέ-λυ-ντο |
Για να σχηματίσουμε τον υπερσυντέλικο προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος, όπως διαμορφώθηκε στον παρακείμενο, τις καταλήξεις του υπερσυντέλικου.
Για την αύξηση, χρονική ή συλλαβική, ισχύουν όσα είπαμε για τον παρατατικό της ενεργητικής φωνής.
Εννοείται πως αν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν τότε δε θα βάλουμε κι άλλη αύξηση, π.χ.
το ρ. ἀγοράζομαι που στον παρακείμενο θα γίνει ἠγόρασμαι στον υπερσυντέλικο θα γίνει απλώςἠγοράσμην
το ρ. ἀγοράζομαι που στον παρακείμενο θα γίνει ἠγόρασμαι στον υπερσυντέλικο θα γίνει απλώςἠγοράσμην
σχηματισμός αφωνόληκτων
| ουρανικόληκτα | χειλικόληκτα | οδοντικόληκτα |
| ἐ-πε-πράγ-μην ἐ-πέ-πρα-ξο ἐ-πέ-πρακ-το ἐ-πε-πράγ-μεθα ἐ-πέ-πραχ-θεπεπραγμένοι ἦσαν | ἐ-γε-γράμ-μην ἐ-γέ-γρα-ψο ἐ-γέ-γραπ-το ἐ-γε-γράμ-μεθα ἐ-γέ-γραφ-θεγεγραμμένοι ἦσαν | ἐ-πε-πείσ-μηνἐ-πέ-πει-σοἐ-πέ-πεισ-το ἐ-πε-πείσ-μεθα ἐ-πέ-πει-σθεπεπεισμένοι ἦσαν |
Τα ρ. στρέφω, τρέπω και τρέφω στον παρακείμενο και τον υπερσυντέλικο της μέσης φωνής τρέπουν το ε του θέματος σε α:
| στρέφ-ω | (θ. στρεφ-), | παρακείμ | ἔ-στραμ-μαι, | υπερσ. | ἐ-στράμ-μην |
| τρέπ-ω | (θ. τρεπ-), | » | τέ-τραμ-μαι, | » | ἐ-τε-τράμ-μην |
| τρέφ-ω | (θ. θρεφ-), | » | τέ-θραμ-μαι, | » | ἐ-τε-θράμ-μην |
Ασκήσεις
- Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. στρατεύομαι
- Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. κωλύομαι
- Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. θύομαι
- Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. διώκομαι
- Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. γράφομαι
- Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. πείθομαι
- Να συμπληρωθούν τα κενά με τύπους του πρκ. & υπερσ. ΜΦ των αφωνόληκτων ρ.
- Να μεταφερθούν οι τύποι του παρακείμενου ΜΦ των αφωνόληκτων ρ. στον υπερσυντέλικο ΜΦ
- Να μεταφέρεις τους τύπους του υπερσυντέλικου της ν.ε. στα αρχαία ελληνικά
Η παθητική φωνή σχηματίζεται όπως η μέση εκτός από τον Μέλλοντα και τον Αόριστο
Σχηματισμός του μέλλοντα
| λυ-θή-σ-ομαι λυ-θή-σ-ει(ῃ) λυ-θή-σ-εται λυ-θη-σ-όμεθα λυ-θή-σ-εσθε λυ-θή-σ-ονται |
Για να σχηματίσουμε τον μέλλοντα προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τη συλλαβή -θη- που λέγεται χρονικό πρόσφυμα, και τις καταλήξεις του μέλλοντα.
Σχηματισμός του αόριστου
| ἐ-λύ-θην ἐ-λύ-θης ἐ-λύ-θη ἐ-λύ-θημεν ἐ-λύ-θητε ἐ-λύ-θησαν |
Για να σχηματίσουμε τον αόριστο προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος, το πρόσφυμα -θη- και τις καταλήξεις του αόριστου.
Για την αύξηση, χρονική ή συλλαβική, ισχύουν όσα είπαμε για τον παρατατικό της ενεργητικής φωνής.
1. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Μιχ. Χ. Οικονόμου, ΟΕΔΒ
2. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Αχ. Τζάρτζανος, ΟΕΔΒ
3. Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής, Λιναρδής Ιωάννης, εκδ. Χατζηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2007
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ –
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΠΗΓΗ http://eu-mathein.gr/wp-content/uploads/2015/04/%CE%A0%CE%91%CE%98%CE%97%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9F%CE%A3-%CE%9C%CE%95%CE%9B%CE%9B%CE%9F%CE%9D%CE%A4%CE%91%CE%A3-%CE%91%CE%9F%CE%A1%CE%99%CE%A3%CE%A4%CE%9F%CE%A3.pdf
1. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του παθητικού μέλλοντα:
α) Οἱ Κερκυραῖοι ὑπό τῶν Ἀθηναίων ………………..(διώκομαι). β) Οἱ νέοι ………………….(παιδεύομαι) ὑπό διδασκάλων. γ) Ὁ ἀνήρ ὑπό τῆς γυναικός ………………….(ἐξαπατῶμαι). δ) Ὁ νεανίας ὑπό τοῦ φύλακος…………………(συλλαμβάνομαι). ε) Ἀλκιβιάδης…………………(ἀμείβομαι) τέλος πάντων.
2. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του παθητικού αορίστου:
- Πᾶν τό πεδίον……………… (καλύπτομαι) ὑπό τῆς χιόνος. - Οὐδέν ἄξιον λόγου …………….(πράττομαι) ὑπ’ αὐτῶν. - Οὐκ………………..(πείθομαι) τοῖς τούτων λόγοις. - Οἱ ἄδικοι καί οἱ φαῦλοι ………………….(κολάζομαι). - Οἱ Πέρσαι…………….(νικῶμαι) ὑπό τῶν Ἑλλήνων.
3. Να αναγνωρίσετε γραμματικά τις λέξεις που υπογραμμίζονται:
Ἐπέμφθη παρά στρατηγοῦ. Κατεσκευάσθη το τεῖχος ὑπό τῶν Ἑλλήνων. Ἐδιώχθησαν ὑπό τῶν πολεμίων. Τοῦτο παρελήφθη ὑπ’ ἐμοῦ.
4. Να γράψετε τους αντίστοιχους τύπους στον παθητικό μέλλοντα:
ἐπέμφθη κατεσκευάσθη ἐδιώχθησαν παρελήφθη
5. Να μεταφέρετε τους παρακάτω τύπους στο ίδιο πρόσωπο του παθητικού μέλλοντα και αορίστου α΄: Ρήματα παθητικός μέλλοντας α΄ παθητικός αόριστος α΄ ἐγκαταλείπομαι λαμβανομένη διώκεσθαι κατηγορεῖσθε κολάζεται καλυπτέσθων
