Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης (Άχνα, 31 Ιανουαρίου 1940) είναι Ελληνοκύπριος ποιητής. Από το 1961 εξέδωσε δώδεκα ποιητικές συλλογές και βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών, το ελληνικό και το κυπριακό κράτος και από φορείς της Κύπρου, της Ελλάδας και του εξωτερικού. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες και αποτέλεσαν αντικείμενο πολλών αφιερωμάτων και μελετών.

Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο ποιητής για τον οποίο ο Τάκης Παπατσώνης έγραψε «ζωογονεί την μαρασμένη και ασθενούσα νεοελληνική Ποίηση. Της ξαναδίνει με το πρέπον δέος το μεγάλο της ηθικό θεμέλιο, έναν νέο και σφριγηλόν Ουμανισμό»^[1], γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κύπρο (1940). Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παρακολούθησε μαθήματα θεάτρου στην Αθήνα και ειδικεύτηκε σε θέματα ραδιοφωνίας στο Μόναχο. Εργάστηκε ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση και για τρεις δεκαετίες στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, απ’ όπου αφυπηρέτησε ως Διευθυντής Ραδιοφωνίας. Μεγάλο μέρος της ποίησής του απηχεί στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 με συνέπεια και την κατοχή του μισού σχεδόν νησιού. Ο ίδιος είναι ένας από τους πρόσφυγες, μιας και το χωριό στο οποίο μεγάλωσε, βρίσκεται στην κατεχόμενη Κύπρο.

Βραβεία

Τρεις συλλογές του τιμήθηκαν με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κύπρου - Το Αγγείο με τα Σχήματα (1974), Αχαιών Ακτή (1978), Αμμόχωστος Βασιλεύουσα (1983). Επίσης, η συλλογή Θόλος πήρε το 1989 το Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών και η Μεθιστορία, το 1996, το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Ελλάδας. Το 1997 κυκλοφόρησε (μετάφραση και εισαγωγή του ίδιου) το βιβλίο Ρωμανού του Μελωδού: Τρεις Ύμνοι (Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας). Το 1998 ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης τιμήθηκε με το Έπαθλο Καβάφη στην Αίγυπτο. Το 2003 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε το Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη για το σύνολο του ποιητικού του έργου. Το 2006 του απονεμήθηκε το Βραβείο Πολιτιστικής Προσφοράς Τεύκρου Ανθία – Θοδόση Πιερίδη. Το 2007 τιμήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία με το Αριστείο Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών. To 2013 έγινε Επίτιμος Διδάκτορας του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στη συνεδρία της 13ης Ιουνίου 2013 εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στον κλάδο της Λογοτεχνίας (Ποίησης) στην Τάξη των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών.

Κριτικές

Πολλοί κριτικοί έχουν εκφραστεί θετικά για το έργο του ποιητή. Σύμφωνα με τον Γιώργο Κεχαγιόγλου, «ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης έχει περάσει, από καιρό, το κατώφλι του καλού ποιητή. Έχει, επίσης, κατακτήσει μία από αδιαφιλονίκητες πρώτες θέσεις ανάμεσα στους ποιητές της γενιάς του και όλου του ελληνισμού. Και δεν θα πούμε τίποτε το τολμηρό ή αναπόδεικτο, αν δεχτούμε, με ανεπιφύλακτη συγκίνηση, ευγνωμοσύνη και αίσθημα δικαιοσύνης, ότι η ‘Αμμόχωστος Βασιλεύουσα’ είναι το αρτιότερο ελληνικό βιβλίο του 1982»^[2] Σύμφωνα με τον Ευριπίδη Γαραντούδη, «η προ πολλού κατακτημένη και υψηλή αισθητική αξία της ποίησης του Χαραλαμπίδη τον αναδεικνύει σε έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της μεταπολεμικής και μεταπολιτευτικής περιόδου».^[3] Ο ομότεχνός του Ντίνος Χριστιανόπουλος σε συνέντευξή του^[4] δήλωσε γι' αυτόν: «θαυμάζω πολύ έναν Κύπριο ποιητή, τον Κυριάκο Χαραλαμπίδη. Πρόκειται για μεγάλο ποιητή!».

Έργο

Πρώτη Πηγή, Αθήνα, 1961.
Η άγνοια του νερού, με πρόλογο Τάκη K. Παπατσώνη, Ίκαρος: Αθήνα, 1967
Το αγγείο με τα σχήματα, Λευκωσία, 1973.
Αχαιών Ακτή, Λευκωσία, 1977; 2η έκδοση, Άγρα: Αθήνα, 2003.
Αμμόχωστος Βασιλεύουσα, Ερμής: Αθήνα, 1982; Άγρα: Αθήνα 1997
Θόλος, Ερμής: Αθήνα, 1989; 1991; Άγρα: Αθήνα, 1998.
Μεθιστορία, Άγρα: Αθήνα, 1995; 2000.
Δοκίμιν, Άγρα: Αθήνα, 2000.
Αιγιαλούσης Επίσκεψις, Άγρα: Αθήνα, 2003.
Κυδώνιον Μήλον, Άγρα: Αθήνα, 2006.
Ίμερος, Μεταίχμιο: Αθήνα, 2012
Στη γλώσσα της υφαντικής, Μεταίχμιο: Αθήνα 2013

Ποιήματα του έχουν μελοποιηθεί από τον Χρυσόστομο Σταμούλη, το Νότη Μαυρουδή, το Μιχάλη Χριστοδουλίδη, το Μάριο Τόκα, τον Σάββα Σάββα, το Μάριο Μελετίου και τον Γιώργο Καλογήρου.

Μεταφράσεις προς ξένες γλώσσες

"Selected Poems" μετάφραση στα Αγγλικά από τον Γκρέγκ Ντέλαντι (Greg Delanty) (Southworld Editions, the Munster Literature Center, Cork, Ireland, 2005).
"Dome" μετάφραση στα Αγγλικά από τον Τζων Μίλιντες (John Milides) (National Center for Hellenic Studies and Research, La Trobe University, Australia 2002).
"Myth and History" μετάφραση στα Αγγλικά από τον Ντέιβιντ Κόνολι (David Connolly) (Nostos Books, Minneapolis, USA - 2008, προσεχώς.
"Hier, wo das Wunder nock Wirkt" μετάφραση στα Γερμανικά από τον Χανς Αϊντενάιερ (Hans Eideneier) (Romiosini, Cologne 2000).
"Methistoria" μετάφραση στα Γαλλικά από τον Ανδρέα Χατζησάββα και τους Φρανσουάς Μπέκερ (Francoise Becker), Μισέλ Μπλανκ (Michel Blanc) και Φρανσουάς Γκάμπενις (Francoise Gabenisch) (Edition Praxandre, Besancon, France, 2007).
"Ordens tyranni och andra dikter" μετάφραση στα Σουηδικά από την Άννα Μαρία Γκουλ (Anna Maria Gull) (Atlantis, Sweden, 2008,).

Παραπομπές

↑ Τ. Κ. Παπατσώνης: Πρόλογος στην Άγνοια του Νερού, 1967
↑ Γιώργος Κεχαγιόγλου: περ. Διαβάζω Τεύχος 62, 09.02.1983
↑ Ευριπίδης Γαραντούδης, Με τον καημό της χαμένης πατρίδας, Τα Νέα, 15.07.2006
↑ Κάπλα, Μαρία. «"Δεν υπάρχουν ευτυχισμένοι έρωτες, μωρό μου!", Ντίνος Χριστιανόπουλος». Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2016.

Πηγές

Μιχάλης Τσιανίκας, «Το όνομα της Αμμοχώστου», μια κριτική προσέγγιση στην ‘Αμμόχωστο Βασιλεύουσα’, Ίνδικτος, Αθήνα, 2003
Θεοδόσης Πυλαρινός, «Μεθιστορία», Ηρόδοτος, Αθήνα, 2007
Περιοδικό Πόρφυρας, τεύχος 124, Κέρκυρα, Ιούλιος - Σεπτέμβριος, 2007.
Περιοδικό Θέματα Λογοτεχνίας, τεύχος 12, Ιούλιος - Οκτώβριος, 1999.
Περιοδικό Η Λέξη, τεύχος 163, Μάιος - Ιούνιος 2001.
Μέντη Δώρα, «Πρόσωπα και Προσωπεία της Ποίησης», εκδόσεις Gutenberg

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επίσημη Ιστοσελίδα του Κυρικακου Χαραλαμπίδη
Σωτήρης Γουνέλας: Ανασκαλεύοντας τον μύθο και την ιστορία, Κριτική του βιβλίου Κυδώνιον Μήλον στην Καθημερινή, 21 Ιαν. 2007
Αιγιαλούσης Επίσκεψις, Άγρα: Αθήνα, 2003.
ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟ ΚΥΠΡΙΟ ΠΟΙΗΤΗ του Αντ. Κουρσουμπά (Σύλλογος Κυπρίων Επιστημόνων - ανάκτηθηκε 3/1/2007)
Ντίνος Χριστιανόπουλος: Δεν υπάρχουν ευτυχισμένοι έρωτες μωρό μου

Συνομιλία με τον ποιητή Κυριάκο Χαραλαμπίδη

Κυριάκος Χαραλαμπίδης
Κυριάκος Χαραλαμπίδης
Όνομα	Κυριάκος Χαραλαμπίδης
Γέννηση	1940; Άχνα Αμμοχώστου, Κύπρος
Επάγγελμα/; ιδιότητες	ποιητής και συγγραφέας
Εθνικότητα	Ελληνική
Υπηκοότητα	Κύπρος
Σχολές φοίτησης	Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Είδη	Ποίηση
Αξιοσημείωτα έργα	Αμμόχωστος Βασιλεύουσα, Μεθιστορία, Δοκίμιν, Κυδώνιον Μήλον
	k-charalambides.com.cy/
	δεδομένα (π • σ • ε )

https://antonispetrides.wordpress.com/2012/10/15/charalambides_interview/

Η σύντομη συνέντευξη που ακολουθεί αφορά κυρίως στη δέκατη ποιητική συλλογή του Κυριάκου Χαραλαμπίδη «Κυδώνιον Μήλον» (Άγρα, 2006).

Η συνέντευξη παραχωρήθηκε στον υποφαινόμενο από τον ποιητή το 2008 και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Σύγχρονη Άποψη» με τον τίτλο «Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ένας Έλληνας».

Ακολούθως ο ποιητής τίμησε τόσο το πρόσωπό μου όσο και το περιοδικό συμπεριλαμβάνοντας τη συνέντευξη στον τόμο Ολισθηρός Ιστός (Άγρα, 2009), στον οποίο ανθολόγησε τα πιο σημαντικά κριτικά του κείμενα και τις πιο βαρύνουσες μέχρι τότε συνεντεύξεις του.

Αναδημοσιεύουμε εδώ τη συνέντευξη ως χαιρετισμό για τη δημοσίευση το καλοκαίρι που μας πέρασε μίας ακόμη, της ενδέκατης κατά σειρά, ποιητικής συλλογής του Χαραλαμπίδη που φέρει τον τίτλο Ίμερος (Μεταίχμιο, 2012)

Πώς καταλήξατε στην επιλογή του τίτλου «Κυδώνιον Μήλον»;

Καταρχάς θα ήθελα να επισημάνω ότι θεωρώ τον λόγο τον ποιητικό ως κάτι το εδώδιμο. Οι λέξεις για μένα είναι πράγματα υπαρκτά – έχουν όγκο (πλαστικότητα), χρώμα, γεύση και οσμή. Μπορείς να τις αγγίξεις, να τις αγκαλιάσεις, αλλά και να τις νιώσεις τραγανές στον ουρανίσκο σου. Ίσως αυτό να είναι και το πλέον ουσιώδες, γιατί επαληθεύει θεολογικά τη ζώσα ουσία, το λόγο που γίνεται σάρκα, μέσω της οποίας ενανθρωπίζεται η εικόνα του Θεού ή, αντίστροφα, η εικόνα του Ανθρώπου που του δόθηκε η χάρη της θείας μετάληψης. Ένας τέτοιος ευαγγελισμός της ποίησης, φωταγωγημένης από τις «ελευθερώτριες λέξεις» (καταπώς τις αποκάλεσε ο Βιττγκενστάιν), κινεί και τη δική μου ποιητική δημιουργία.

Με τον τίτλο ήθελα ουσιαστικά να διεγείρω τη μνήμη με μια αναγωγή στα αρχέγονα στοιχεία της – μια επαναφορά στο πρωτογενές των λέξεων – ίσως από ένστικτο, γιατί εκείνη τη στιγμή διελάνθανε την προσοχή μου ο στίχος του Ίβυκου (6ος αι. π.Χ.) για τις «Κυδώνιες μηλίδες» (μηλοκυδωνιές). Περισσότερο λαχταρούσα να δηλώσω κατά κάποιον τρόπο την κυπριακή εντοπιότητα, και μου φαίνεται ότι το νι, στο οποίο καταλήγουν οι λέξεις Κυδώνιον και μήλον, διατηρούσε κάτι από αυτήν. Κυρίως συντηρούσε την αρχική ακεραία τους μορφή, πριν φαγωθούν τα δοντάκια τους από τον τροχό του χρόνου και επέλθει η φθορά. Η ανακαίνιση των λέξεων, το εμβάπτισμά τους στο αρχαίο τους κάλλος είναι πάντα στον ορίζοντα της ποιητικής μου δημιουργίας. Μαζί με αυτό, καθώς προχωρώ, υπεισέρχεται μέσα μου εντονότερα η αίσθηση της μουσικής διάταξης του κόσμου. Το «Κυδώνιον μήλον» οφείλει ως ποιητική συλλογή ν’ αντιστέκεται στην εύκολη ανάγνωση. Ξεκινώντας από τον τίτλο, εξαναγκάζει τον αναγνώστη ν’ απορεί. Εξάλλου η απορία είναι το σύνδρομο του παράδοξου.

Οι διασυνδέσεις ανάμεσα στο «Κυδώνιον Μήλον» και το «Δοκίμιν» είναι εμφανείς και πολλαπλές. Πως αντιλαμβάνεστε τη θέση της τελευταία σας συλλογής μέσα στο σύνολο του έργου σας μέχρι στιγμής;

Το «Κυδώνιον μήλον» είναι, θα έλεγα, η φυσική απόληξη μιας εξελικτικής γραμμής που ξεκίνησε με τη «Μεθιστορία» και συνεχίστηκε με το «Δοκίμιν». Και τα τρία αυτά βιβλία επιχειρούν ν’ αναχωνεύσουν τα πολλαπλά επίπεδα της ελληνικής λαλιάς και του πολιτισμού μας μέσα από τη διαστρωμάτωση της ιστορίας. Κυρίως ανταποκρίνονται στη θεωρία μου ότι η ουσία της τέχνης εστιάζεται στη μετατροπή της ζωής και της ιστορίας σε μύθο. Η διαφορά του «Κυδώνιου μήλου» από τα άλλα δύο αδέλφια του είναι ότι διαρθρώνεται με απόλυτη συνειδητότητα ως προς τα θεματικά μοτίβα και τις ποιητικές μου εμμονές. Ως έργο θα το χαρακτήριζα πιο διαφανές, εμπλουτισμένο με αντανακλάσεις αδαμάντινες. Στη θεμελιακή «Μεθιστορία» κυριαρχεί περισσότερο η κυπριακή θεματολογία (αρχαία, βυζαντινή και νεότερη) και επιχειρείται ένα πρώτο άγγιγμα στοιχείων ελληνικής διαχρονίας, συνδυασμένων με «ποιήματα ποιητικής». Στο «Δοκίμιν», που διαιρείται σε δώδεκα ενότητες (εν είδει ζωδιακού κύκλου), επιζητώ να εκφράσω, όπως έγραψα και αλλού, την ύπαρξη ενός Σύμπαντος, θέλω να πω ενός ολόκληρου Κόσμου, που περιλαμβάνει αναρίθμητες όψεις της εξωτερικής ιστορίας και της εσωτερικής ανθρωπογεωγραφίας. Στο «Κυδώνιον μήλον», που αποτελεί το δέκατο ποιητικό βιβλίο μου, κορυφώνεται η μετεξέλιξη του μύθου αλλά και η λεκτική μορφή που τον συνοδεύει συν-παθητικά. Η συνείδηση της ταυτότητας συνεπικουρείται από τη συνείδηση της γλώσσας, αλλά και τα δύο εκφεύγουν του πλαισίου τους, εφόσον καθίστανται οικουμενικές αξίες ή, ακριβέστερα, αισθητικές ποιότητες γεωμετρημένης μαρτυρίας της ζωής.

Θα έλεγε κανείς ότι η doctrina την οποία ήδη αξίωνε η ποίησή σας, μια doctrina ελληνοπρεπής αλλά και παγκόσμια, επιτείνεται και βαθαίνει σαφώς στο «Κυδώνιον μήλον». Πρόκειται για μια doctrina που δε βασίζεται αποκλειστικά στο «ανασκάλεμα της μνήμης» (Σ. Γουνελάς), αλλά κυρίως στον τρόπο με τον οποίο η γλώσσα λειτουργεί ως «στραγγιστήρι των πολιτισμικών μας στοιχείων», όπως ο ίδιος γράψατε κάπου. Μπορείτε να σχολιάσετε το ζήτημα αυτό;

Η doctrina ως έννοια σημαίνει τόσο την παιδεία όσο και την επιστήμη. Το βάρος, υποθέτω, στην ερώτησή σας πέφτει στην πρώτη, αλλά δεν αποκλείει και τη δεύτερη. Υποστηρίζω από χρόνια ότι η ποίηση είναι επιστήμη – κατά βάθος το ποίημα συντίθεται από μία σειρά μαθηματικών εξισώσεων – ακόμη και οι πλέον «μανικές» δημιουργίες υπόκεινται σε νόμους μυστικούς. Η διερεύνηση του αγνώστου είναι μέρος της ουσίας της τέχνης, και μάλιστα το πιο ευγενές. Πόσο μάλλον για την ποίηση που έχει ως όργανο τον ίδιο το λόγο, μέσω του οποίου διατυπώνεται η πνευματική διάσταση του εγκεφάλου! Αν πρέπει να μιλήσω για τη γλώσσα, φοβάμαι πως θα επαναλάβω πράγματα που έγραψα και αλλού, εφόσον όλα τούτα συναρθρώνουν τυποποιημένες σταθερές μου: Δεν σας αποκρύβω ότι θέλω να χωρέσω μέσα στην ποίησή μου τα πολλαπλά επίπεδα της γλωσσικής μας ιστορίας. Η ίδια η γλώσσα μάς διδάσκει να τη συλλαμβάνουμε ως ένα σύνολο διαστρωματώσεων και ποικιλιών. Δουλεύω με τη γλώσσα και τη μελετώ εις βάθος, χρησιμοποιώ ανεπιφύλακτα καθετί που μου προσφέρει από τις διάφορες φάσεις της ως οικοδομικό υλικό για τη δουλειά μου. Το τελευταίο μου βιβλίο συγκεφαλαιώνει το δεσμό μου με τον Όμηρο και γενικά την αρχαία γραμματεία, τη βυζαντινή φιλολογική παράδοση, το δημοτικό τραγούδι, αλλά και τη διακειμενική μου σχέση και συνομιλία με κλασικούς και μοντέρνους (κάποτε δε και ανατρεπτικούς) δημιουργούς – όχι μονάχα Έλληνες. Προπάντων φωτίζομαι από τους μεγάλους μαστόρους της γλώσσας, και τούτο είναι αποτέλεσμα πολύχρονου μόχθου. Κάποτε είπα ακριβώς ότι επιθυμώ να καταστήσω τη γλώσσα μας ως ένα στραγγιστήρι των πολιτισμικών μας στοιχείων και παράλληλα όργανο με το οποίο η ποίηση θα συνταχθεί. Για μένα το ουσιώδες – επαναλαμβάνω τα λόγια μου – είναι να ανασυντάξω τη γλώσσα, να την ενεργοποιήσω μουσικά στον υπέρτατο βαθμό, ώστε να αγγίξω αδρανοποιημένες ηχητικές περιοχές και μυστηριώδεις δυνατότητες του λόγου. Τι άλλο θα πρέπει να προσθέσω; Ότι στην ουσία χρησιμοποιώ καθετί που χρειάζομαι για να αρθρώσω το δικό μου λόγο, μη λησμονώντας πως η εξάρτησή μου από τα γενετικά στοιχεία του πολιτισμού μας είναι παράλληλα και ένα χρέος. Χρέος να συλλάβεις το ουσιώδες μέσα από όλη αυτή την ποικιλώνυμη διαδικασία, χρέος να υπάρξεις ως Έλληνας της Κύπρου και πολίτης του Κόσμου, μέρος του οποίου είναι η πολυδαίδαλη ιστορία της πατρίδας σου και του έθνους.

Κυριάκος Χαραλαμπίδης: Η αντοχή του εθνικού ποιητή στις μέρες μας*

ΠΗΓΗ: https://www.oanagnostis.gr/%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82-%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%87%CE%AE-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CE%B8/

Του Ευριπίδη Γαραντούδη.

Η σταδιακή καταξίωση στην Ελλάδα, τα τελευταία περίπου σαράντα χρόνια, της ποίησης του Κυριάκου Χαραλαμπίδη (γεννήθηκε το 1940 στην Άχνα της επαρχίας Αμμοχώστου και το 1996 τιμήθηκε με το ελληνικό κρατικό βραβείο ποίησης για το βιβλίο του Μεθιστορία, αφού είχαν προηγηθεί τρία κρατικά βραβεία ποίησης της Κύπρου) ίσως είναι η άλλη όψη της συγκαταβατικής αποδοχής ενός Κύπριου ποιητή που κατόρθωσε να γίνει αποδεκτός από την ελλαδική λογοτεχνική και κριτική κοινότητα, κοινότητα που κατά κανόνα στάθηκε επιφυλακτική απέναντι στους Κύπριους λογοτέχνες. Η γνώμη μου είναι ότι η υψηλή αισθητική αξία της ποίησης του Χαραλαμπίδη τον αναδεικνύει σε έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της μεταπολεμικής και της μεταπολιτευτικής περιόδου. Ειδικότερα, η εκτίμηση της μεγάλης αξίας της ποίησής του και η διακρίβωση της θέσης της πιστεύω ότι συναρτώνται κατά βάθος με όλα εκείνα τα διακριτικά γνωρίσματά της που την κάνουν να διαφέρει αισθητά, αν όχι να βρίσκεται στους αντίποδες, σε σύγκριση με τις κυρίαρχες τάσεις της σύγχρονης ελληνικής ποίησης.

Από τη συλλογή Αχαιών ακτή (1977) και σε όλα σχεδόν τα επόμενα βιβλία του Χαραλαμπίδη (Αμμόχωστος Βασιλεύουσα [1982], Θόλος [1989], Μεθιστορία [1995], Δοκίμιν [2000], Αιγιαλούσης επίσκεψις – ένα ποίημα και ένα σχόλιο [2003], Κυδώνιον μήλον [2006], Ίμερος [2012] και Στη γλώσσα της υφαντικής [2013]), κεντρικό θέμα της ποίησής του είναι οι τραγικές, άμεσες και έμμεσες, συνέπειες της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο από το 1974 μέχρι σήμερα. Η ελλαδική λογοτεχνία μετά το 1974 και μέχρι τις μέρες μας αναφέρθηκε λίγο, σχεδόν ελάχιστα, στην κυπριακή τραγωδία. Στην ελλαδική ποιητική παραγωγή των τελευταίων σαράντα χρόνων η συγκομιδή των αναφερόμενων στην Κύπρο και στα γεγονότα του 1974 μεμονωμένων ποιημάτων ή ποιητικών συνθέσεων δεν υπερβαίνει τον μικρό διψήφιο αριθμό, όσο για εκείνα τα ποιήματα που είναι γραμμένα από συνομήλικους του Χαραλαμπίδη ελλαδίτες ποιητές μετριούνται στα δάχτυλα.[1] Η εθνική βαρύτητα του γεγονότος της τουρκικής εισβολής και κατοχής ήταν και παραμένει τόσο μεγάλη ώστε αυτή καθεαυτή η επιλογή των ελλαδιτών λογοτεχνών, και ιδίως των ποιητών, της μεταπολιτευτικής εποχής να μην αναφερθούν στην κυπριακή τραγωδία θέτει το ζήτημα μιας ηθικής επιλογής τους. Με άλλα λόγια, τίθεται το ερώτημα αν η στάση της αγνόησης ή της αποσιώπησης της κυπριακής τραγωδίας υποκρύπτει το αίσθημα της ενοχής των ελλαδιτών λογοτεχνών έναντι του κυπριακού ελληνισμού για τα γεγονότα του 1974.

Αρκετά ποιήματα του Χαραλαμπίδη έδωσαν θετική απάντηση στο ερώτημα αν υπάρχουν ευθύνες για την κυπριακή τραγωδία, στην αρχή και στην εξέλιξή της, και, επίσης, υπαινίχθηκαν σε ποιους αυτές οι ευθύνες αποδίδονται. Παραθέτω ως παράδειγμα το σύντομο ποίημά του «Περί κλάδου ελαίας», αρθρωμένο σε δύο ενότητες:

Έχοντας στη φαρέτρα του

θέσφατα νομικά

με κλάδο ελαίας παρμένο από

το νεκροκράββατο της ιστορίας,

παρόντος του εχθρού προ των πυλών,

η πολυτέλεια, έλεε, της τιμωρίας παρέλκει.

(Όσο για μεταμέλεια ούτε λόγος).

* * *

– Προσέξτε· το κακό φαντάζει αχειροποίητο.

Για να παραγραφούν ανόσιες πράξεις

θα πρέπει να παραγραφεί αυτό το ανόσιον.

Για να παραγραφεί αυτό το ανόσιον

ο χώρος όπου εγένετο πρέπει να μην υπήρξε.

Ψεύτικος σκύλος ψεύτικη μάντρα φυλάγει.

Η Κύπρος δεν υπάρχει· καταργείται

ως χώρος τραγικών συμβάντων.[2]

Το ποίημα αυτό χαρακτηρίζεται από την καταγγελτική οργή και τη βαθιά πίκρα. Αν στην πρώτη ενότητά του σατιρίζεται με δηκτικό τρόπο η κοινότητα των ενδοτικών Ελλήνων πολιτικών, όσοι διαχειρίστηκαν το κυπριακό ζήτημα στο διεθνές πολιτικό σκηνικό, στη δεύτερη ενότητα ο Χαραλαμπίδης ασκεί το δικαίωμα του ποιητή να κρίνει και να αποφαίνεται, ακόμη και σε υψηλούς τόνους και με κυριολεκτική κατά βάση γλώσσα, για την επιλογή της «κατάργησης» της Κύπρου. Θεωρώντας από την απόσταση του χρόνου το ελλαδικό κοινωνικό περιβάλλον της μεταπολίτευσης και το ιδεολογικό κλίμα του, μπορούμε σήμερα να διαπιστώσουμε ότι εξέθρεψαν λογοτέχνες, και ιδίως ποιητές, που επέλεξαν να γράψουν για θέματα περισσότερο ιδιωτικά και λιγότερο επώδυνα απ’ ό,τι η κυπριακή τραγωδία ή, για να αναδιατυπώσω την παραπάνω σκέψη με τους όρους του ποιήματος του Χαραλαμπίδη, επέλεξαν να παραγράψουν το «ανόσιον» και συνεπώς να θεωρήσουν ότι «η Κύπρος δεν υπάρχει». Δυστυχώς, μέχρι σήμερα στον δημόσιο χώρο του τόπου μας εξακολουθεί να εμφανίζεται σποραδικά η άποψη ότι «η Κύπρος δεν υπάρχει».[3]

Ο Χαραλαμπίδης, άνθρωπος που έχει τον καημό της χαμένης πατρίδας και ποιητής με βαθιά ριζωμένη ελληνική εθνική συνείδηση, δεν μπορούσε παρά να επιλέξει –και αυτό συνεχίζει να πράττει μέχρι σήμερα– να υπηρετήσει σταθερά και με συνέπεια μια ποιητική αντίληψη την οποία η ελλαδική μεταπολιτευτική ποίηση εγκατέλειψε στο μακρινό και λαμπρό παρελθόν της. Κάνω λόγο για την αντίληψη της εθνικής ποίησης. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, προσδιορίζω την ποίηση του Χαραλαμπίδη ως εθνική και τον ίδιο, αντιστοίχως, ως εθνικό ποιητή χρησιμοποιώντας τους όρους όχι αξιολογικά, αλλά τυπολογικά, επειδή στην ποίησή του διακρίνω μιαν έγκυρη και κυρίως εκσυγχρονισμένη, διακριτή από το παρελθόν, εκδοχή βασικών γνωρισμάτων που προσδιόριζαν τον τύπο του εθνικού ποιητή στην παλαιότερη ελληνική ποίηση. Τα διακριτικά γνωρίσματα της ποίησης του Χαραλαμπίδη, όπως τα θέματά της, η σχέση της με τη λογοτεχνική παράδοση, το γλωσσικό ήθος της, η προβολή ηθικών αιτημάτων, απορρέουν άμεσα ή συνδέονται με την ιδιότητα του εθνικού ποιητή, αλλά και την πρόθεση να λειτουργήσει ως τέτοιος.

Καταρχάς, λοιπόν, η άποψη του ίδιου του Χαραλαμπίδη για το πώς μπορεί στις μέρες μας να λειτουργεί ως εθνικός ποιητής είναι ρητά διατυπωμένη. Περιορίζομαι να παραθέσω το τέλος της απάντησης που έδωσε, σε συνέντευξή του, το 2006, στο ερώτημα πώς σχολιάζει τον χαρακτηρισμό του ως «του σύγχρονου εθνικού ποιητή του κυπριακού, αλλά και του ευρύτερου ελληνικού χώρου». Αφού, λοιπόν, ο Χαραλαμπίδης έκανε μια αναδρομή στις «αμιγώς πατριδοκεντρικές» συλλογές του, διακρίνοντάς τις από εκείνες που προσδιόρισε ως «μεικτές» συλλογές (αποτελούμενες από «πατριδοκεντρικά» και μη ποιήματα), κατέληξε: «Η γενική εντύπωση παραμένει: ότι ένας Κύπριος ποιητής, βεβαρημένος με εθνικές ευαισθησίες, εξακολουθεί να λειτουργεί με φόντο την πατρίδα. Η συνείδηση του Έθνους, σύμφωνα με την εκτίμηση των πολλών, παραμένει ως το βασικό λογότυπό μου. Αλλά και εγώ δεν έχω λόγους να το απορρίψω, εφόσον, ούτως ή άλλως, λαχταρώ να προεκτείνω την ειδική πατρίδα Κύπρο σ’ αυτό που θα καλούσαμε “γενική πατρίδα των ανθρώπων”, άλλωστε το πρότυπο το δίνει ο Διονύσιος Σολωμός: μιλά για την Ιδέα, που υψώνεται στο κέντρο και απλώνει βαθμηδόν τους κύκλους της».[4] Ως πυρήνα της παραπάνω άποψης διακρίνω ότι η κυριαρχική στην ποίηση του Χαραλαμπίδη «συνείδηση του Έθνους» στηρίζει την επιθυμία για την αναγωγή της ειδικής πατρίδας, της Κύπρου-Ελλάδας, στη «γενική πατρίδα των ανθρώπων». Είναι, επίσης, φανερό ότι τόσο η συνείδηση όσο και η επιθυμία ανάγονται στον γενάρχη της νεότερης ελληνικής ποίησης και ιδρυτικό εθνικό ποιητή της, τον Διονύσιο Σολωμό.

Θα διατυπώσω σχηματικά στη συνέχεια μια υπόθεση εργασίας για τον τύπο ή το μοντέλο εθνικού ποιητή στην ποίηση του Χαραλαμπίδη, λαμβάνοντας υπόψη τις προκαταρκτικές, αλλά καίριες παρατηρήσεις και διαπιστώσεις του Δ.Ν. Μαρωνίτη για τον τύπο του εθνικού ποιητή στην εποχή της νεότερης ελληνικής ποίησης.[5] Αν η Μικρασιατική Καταστροφή, όπως υποστήριξε ο Μαρωνίτης, επέφερε το τέλος της Μεγάλης Ιδέας κι έτσι τερμάτισε τον μακρόχρονο ρομαντικό κύκλο της εθνικής μας ποίησης, κύκλο που άρχισε περίπου το 1780 με τον Ρήγα Φεραίο και τελείωσε το 1922, με τελευταίο ποιητή του κύκλου τον Σικελιανό, μια νεότερη εθνική τραγωδία, η κυπριακή, σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, λειτούργησε ως η ιστορική μήτρα για την αναβίωση του τύπου του εθνικού ποιητή από τον Χαραλαμπίδη. Πρέπει, επίσης, να επισημανθεί ότι ο τύπος του εθνικού ποιητή αναβιώνει στην ποίηση του Χαραλαμπίδη σε απόσταση δεκαετιών από ποιήματα της γενιάς του 1930, όπως του Ελύτη, του Εγγονόπουλου, του Ρίτσου και του Σεφέρη, που μπορούμε να εντάξουμε στην εθνική ή πατριωτική ποίηση.[6] Συγγενικές σχέσεις ανάμεσα στην ποίηση του Χαραλαμπίδη και εκείνη παλαιότερων εθνικών ποιητών δεν είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Π.χ. σε σύγκριση με τη σολωμική ποίηση συγγενική είναι η κριτική στάση απέναντι στη βασική γραμμή του μοντέλου του εθνικού ποιητή, κριτική στάση κυρίως με την έννοια του προβληματισμού για το ήθος και τους στόχους της εθνικής ποίησης.[7] Σε σύγκριση, πάλι, με τον τύπο του εθνικού ποιητή στο έργο του Σικελιανού, η συγγένεια έγκειται στο ότι ο ελληνοκεντρισμός διαστέλλεται σε κοσμικό μοντέλο, όχι όμως, στον Χαραλαμπίδη, και σε ενοραματικά προφητικό μοντέλο, όπως συμβαίνει στον Σικελιανό.[8] Κατά τη γνώμη μου, ο τύπος εθνικού ποιητή που ανέπτυξε ο Χαραλαμπίδης αντλεί την καταγωγή του από την ποίηση του Σεφέρη και το βασικό γνώρισμα αυτής της καταγωγικής σχέσης μπορεί να συνοψιστεί με τη διαπίστωση του Μαρωνίτη για το τι διακρίνει και ξεχωρίζει τον τύπο εθνικού ποιητή στον Σεφέρη: «Θα τον ονόμαζα “ποιητική μελέτη της ιστορίας”, κριτική δηλαδή και αυτοκριτική της με τα ανυποχώρητα, εμπειρικά και στοχαστικά, μέτρα της ποίησης, που αντιστέκονται στις υπεραισιόδοξες ή τις υπεραπαισιόδοξες προτάσεις της ηρωικής ή της αντιηρωικής ιδεολογίας της εθνικής ή της επαναστατικής επιλογής».[9] Πιστεύω ότι μέσα από μια τέτοιας αντίληψης ποιητική μελέτη του γενέθλιου και εθνικού τόπου του και του ιστορικού καιρού του, ανατρέχοντας διαρκώς και θεμελιώνοντας στο παρελθόν τη θεώρηση του εδώ και του τώρα, ο Χαραλαμπίδης καθοδηγήθηκε και έφτασε στη βαθιά ουμανιστική και υπερεθνική διάσταση της ποίησής του. Γιατί η ποίησή του αποβλέπει σε ένα οικουμενικό νόημα που υπερβαίνει τα όρια της οποιασδήποτε εθνότητας και δεν είναι άλλο από το νόημα της ιστορίας ως του μηχανισμού άσκησης της βίας και της αδικίας εις βάρος των αδυνάτων από την πλευρά των ισχυρών. Έτσι, η διαρκής ενάσκηση και εντρύφηση του Χαραλαμπίδη στο ερώτημα της ελληνικής ταυτότητάς του είναι το μέτρο της αυτοσυνειδησίας του –ελπίζω και του αναγνώστη του– ως πολίτη στη «γενική πατρίδα των ανθρώπων».

Η παραπάνω σχηματική περιγραφή του τύπου του εθνικού ποιητή στην ποίηση του Χαραλαμπίδη απορρέει ιδίως από την ορατότερη όψη της, εκείνη της θεματικής περιοχής της. Αλλά και ειδικότερα, λιγότερο διακριτά, γνωρίσματα της ποίησής του συνδέονται με ένα ποιητικό πρόγραμμα που εγγράφεται στον ανανεωμένο τύπο του εθνικού ποιητή. Συγκεκριμένα, η ποίηση του Χαραλαμπίδη συνέχεται από τη στέρεα λόγια συγκρότηση του δημιουργού της. Γι’ αυτό στα ποιήματά του εξυφαίνεται μια πυκνή διαλογική σχέση με ολόκληρη την ελληνική λογοτεχνική και γραμματειακή παράδοση: με αρχαιοελληνικά, βυζαντινά και νεότερα κείμενα, το δημοτικό τραγούδι, τη νεότερη ποίηση. Π.χ. μια καίρια όψη της σύνθετης διαλογικής σχέσης του Χαραλαμπίδη με την ελληνική ποιητική παράδοση, όψη που αναπτύχθηκε τόσο σε ποιητικά όσο και σε δοκιμιακά κείμενα του, είναι ο διάλογός του με το έργο του Σολωμού. Ποικίλα κρυμμένα ή λανθάνοντα ίχνη αυτού του διαλόγου εικάζονται βάσιμα στη γλώσσα, στα θέματα, στις μορφές και στις βασικές ιδέες της ποίησης του Χαραλαμπίδη και τέτοια ίχνη έχουν ήδη εντοπιστεί και σχολιαστεί από μελετητές της.[10] Το εργαστήρι του ποιητή Χαραλαμπίδη είναι, επίσης, ένα πολύπτυχο μωσαϊκό κειμένων κάθε είδους, ένα ετερόκλητο υλικό μελέτης που προϋποτίθεται για έναν ποιητή που, όπως ο Καβάφης, θα ομολογούσε: Εγώ είμαι ποιητής ιστορικός. Γιατί ο Χαραλαμπίδης είναι ο ποιητής που ίσως όπως κανείς άλλος ανάμεσα στους συγχρόνους του έχει περιδιαβάσει, με οδηγό του κυρίως κειμενικές πηγές, τα μήκη και τα πλάτη της ιστορίας του τόπου του, της Κύπρου και της Ελλάδας. Ο τύπος του εθνικού ποιητή λανθάνει, αλλά ενισχύεται καίρια, σε εκείνη την περιοχή του έργου του Χαραλαμπίδη που εκ πρώτης (θεματικής) όψεως δεν έχει σχέση με την εθνική ποίηση. Π.χ. με τη συλλογή Ίμερος (2012), το ενδέκατο ποιητικό βιβλίο του, που αποτελείται από τριάντα ένα αυτόνομα και τιτλοφορημένα ποιήματα, ο Χαραλαμπίδης έκλινε προς την πλευρά της ερωτικής ποίησης (υπενθυμίζω, πάντως, ότι το ερωτικό στοιχείο υπάρχει και στην παλαιότερη ποίησή του, αλλά όχι με αυτή την πυκνότητα και την αποκλειστικότητα). Με τον τρόπο αυτό βρήκε έναν άλλον, λιγότερο ορατό, πλάγιο, αλλά εξίσου γόνιμο και πρόσφορο δρόμο για να επιστρέψει στον γενέθλιο τόπο του, που για κάθε σημαντικό ποιητή δεν είναι παρά η μητρική του γλώσσα μεταπλασμένη σε ποιητικό λόγο, και η γραμματειακή μνήμη αυτής της γλώσσας αναγεννημένη στο παρόν της δικής του ποίησης. Στα ποιήματα του βιβλίου Ίμερος ο ίμερος του έρωτα γίνεται ίμερος της ποιητικής έκφρασης κι έτσι η ξενότητα ενός ευφορικού και μαζί βαθιά στοχαστικού ποιητικού λόγου, με σπάνια μεταφορικότητα, με στίλβουσες στη λάμψη τους εικόνες, με καταβυθίσεις στο βάθος της γλωσσικής μας μνήμης και αναδύσεις στο φως της ποιητικής λεξιπλασίας, γίνεται εντέλει η οικειότητα μιας λόγιας ποίησης για όσους την αισθάνονται και την καταλαβαίνουν ακόμα με ουσιαστικό θέμα την αρχαιοελληνική ιδίως ιδέα του έρωτα.

Ενώ θα περίμενε κανείς ότι τα ποιήματά του θα βούλιαζαν κάτω από το βάρος της λογιοσύνης τους, αντιθέτως ο Χαραλαμπίδης κατορθώνει να αποτυπώνει τα ίχνη της ελληνικής γλωσσικής διαχρονίας σε λέξεις ποιητικά ζωντανές. Διακριτικός, πάντως αισθητός, είναι ο χρωματισμός της ποιητικής γλώσσας του με λέξεις και φράσεις εκφραστικής παλαιότητας. Η ενσωμάτωση στη γλώσσα των ποιημάτων του λέξεων και φράσεων από το ποιητικό παρελθόν επιφέρει τη σύντηξη του γενικά σύγχρονου λόγου του με τα ίχνη της εκφραστικής παλαιότητας. Η λειτουργικότητα μιας τέτοιας σύντηξης δοκιμάζεται ιδίως με τον ενοφθαλμισμό στα ποιήματά του λέξεων ή φράσεων του κυπριακού ιδιώματος και του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού με τέτοιο τρόπο ώστε να ανακαλείται η γνωστή σολωμική υποθήκη για την επιλεκτική εκμετάλλευση της λαϊκής γλώσσας από τον λόγιο δημιουργό.

Έχει ήδη διαπιστωθεί από τους μελετητές ότι ο ποιητικός λόγος του Χαραλαμπίδη ζωοποιείται κυρίως από τον εκλεπτυσμένο διάλογό του με την καβαφική και τη σεφερική ποίηση. Στο κέντρο της σχέσης με την ποίηση του Καβάφη βρίσκεται η ειρωνική ή και σαρκαστική στάση του Χαραλαμπίδη έναντι της Ιστορίας. Στη σχέση του πάλι με τη σεφερική ποίηση εντοπίζονται αφενός το θεματικό και ηθικό επίκεντρο της ποίησής του, ό,τι θα μπορούσε να ονομαστεί, με σεφερικούς όρους, «ο καημός της ρωμιοσύνης», και, αφετέρου, η αναγωγή της Ιστορίας στον χώρο του μύθου. Εννοώ ότι, όπως ο Σεφέρης, έτσι και ο Χαραλαμπίδης προβάλλει και μνημειώνει τη σκληρή μοίρα, τις αντιξοότητες, τις δυσκολίες και τις αδικίες που χαρακτηρίζουν τη διαχρονική πορεία του ελληνισμού, ιδίως του κυπριακού ελληνισμού, μέσα από τις συμπληγάδες της Ιστορίας. Επίσης, όπως συμβαίνει στη σεφερική ποίηση, έτσι και σε εκείνη του Χαραλαμπίδη η έκφραση του «καημού της ρωμιοσύνης» μεταδίδεται στον αναγνώστη επειδή κατορθώνεται ο συγκερασμός της ατομικής με τη συλλογική εμπειρία και του σύγχρονου με το διαχρονικό βίωμα. Θα έλεγα ότι ο Χαραλαμπίδης και ιστορεί όπως ο Καβάφης και μυθολογεί όπως ο Σεφέρης. Αλλά το ενδιαφέρον στην περίπτωσή του δεν έγκειται στο εν μέρει και εν μέρει μιας τέτοιας εκλεκτικής συγγένειας, αλλά στην αφομοίωσή της· με άλλα λόγια, στη δημιουργική σύνθεση των δύο παλαιότερων εκφραστικών τρόπων ή και ποιητικών μεθόδων. Αλλά, ανεξάρτητα από τη θεματική περιοχή των ποιημάτων του ή την ιχνηλασία των διακειμένων τους, η εντρύφηση του Χαραλαμπίδη στη γραμματειακή, μυθολογική και ιστορική μνήμη –σταθερός άξονας του έργου του– μας ενδιαφέρει επειδή η μνήμη αυτή εκβάλλει πάντοτε στο παρόν, το σχολιάζει και το ανατέμνει, το κρίνει και το αποτιμά, με τους υπαινικτικούς τρόπους της ποίησης.

Εν κατακλείδι, ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης εξακολουθεί να γράφει, με βαθιά γνώση και αφομοιωμένη αξιοποίηση της ελληνικής λογοτεχνικής παράδοσης, με ενεργή ιστορική συνείδηση και ηθική εγρήγορση, με σπάνια γλωσσική ευαισθησία και με πρωτότυπο ποιητικό ρήμα, εθνική ποίηση, ενώ οι άλλοι, άξιοι λόγου, σύγχρονοί του Έλληνες ποιητές δεν πράττουν κάτι ανάλογο. Η διαπίστωση είναι κρίσιμη, επειδή η ποίηση του Χαραλαμπίδη θέτει το ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει μια εκσυγχρονισμένη εκδοχή του τύπου του εθνικού ποιητή σήμερα, δηλαδή σε μια εποχή και σε έναν τόπο όπου αυτό το μοντέλο έχει καταστεί προ πολλού ποιητικά ανενεργό και ιδεολογικά ύποπτο ή και επιλήψιμο. Η γνώμη μου είναι ότι τη θετική απάντηση στο παραπάνω ερώτημα την δίνει η ίδια η ποίηση του Χαραλαμπίδη με την ειδοποιό διαφορά και το αισθητικό κύρος της.

* Το κείμενο αυτό διαβάστηκε στην τελετή αναγόρευσης του ποιητή Κυριάκου Χαραλαμπίδη σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (29 Νοεμβρίου 2013). Στο κείμενο, όπου εδώ προστέθηκαν οι υποσημειώσεις, αναπτύσσεται μια υπόθεση εργασίας που πρωτοδιατυπώθηκε στη βιβλιοκρισία μου, «Με τον καημό της χαμένης πατρίδας. Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Κυδώνιον μήλον, Αθήνα, Εκδ. Άγρα 2006», Τα Νέα, 15 Ιουλίου 2006 («Βιβλιοδρόμιο», σ. 10), και στη μελέτη μου, «The Responsibility of Testimony. Literature and History in Contemporary Cypriot Literature», Études Helléniques / Hellenic Studies, τ. 15, αρ. 2, Φθινόπωρο-Χειμώνας 2007, σ. 319-326.

[1] Βλ. σχετικά την πρόσφατη μελέτη της Δώρας Μέντη, «Ποιήματα και πεζά με άξονα την Κύπρο και τον κυπριακό αγώνα: μια ιστορικοφιλολογική επισκόπηση (1893-2009)», Τα Ιστορικά, τ. 27, τχ. 52, Ιούνιος 2010, σ. 175-193, και ιδίως την τελευταία ενότητά της, «Η Κύπρος και το κυπριακό στη νεότερη λογοτεχνία (1974-2009)» (σ. 186-193), όπου αξιοποιείται και η παλαιότερη πενιχρή βιβλιογραφία για το θέμα.

[2] Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Μεθιστορία, Αθήνα, Άγρα 1995, σ. 120. Το ποίημα μετά το τέλος του φέρει την χρονική ένδειξη: Μάης 1993.

[3] Βλ., π.χ., το άρθρο της Λώρης Κέζα, «Κύπρος, μια άλλη χώρα», Το Βήμα, 13 Νοεμβρίου 2013. Βλ. επίσης στην ηλεκτρονική σελίδα του Βήματος τα εκατοντάδες αρνητικά στη μεγάλη πλειονότητά τους σχόλια αναγνωστών.

[4] Αντρέα Κωνσταντίνου, «Κυριάκος Χαραλαμπίδης. Η ευγενής πτωχεία της ποίησης», εφ. Η σημερινή [Λευκωσία], 13 Αυγούστου 2006, σ. 32.

[5] Βλ. Δ.Ν. Μαρωνίτης, «Ο τύπος του εθνικού ποιητή», Οδυσσέας Ελύτης. Μελετήματα, Αθήνα, Εκδόσεις Πατάκη, Γραφή και Ανάγνωση 4 2008, σ. 55-82. Πρώτη δημοσίευση της μελέτης στο περ. Πολίτης, τχ. 32, 1980.

[6] Ως τέτοια ποιήματα ο Μαρωνίτης εξετάζει δειγματοληπτικά τα εξής: του Ελύτη, Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας (1945), του Εγγονόπουλου, Μπολιβάρ (χρόνος σύνθεσης 1942), του Ρίτσου, Η τελευταία προ Ανθρώπου εκατονταετία (χρόνος σύνθεσης 1942-1943), και του Σεφέρη, «Η τελευταία μέρα» (χρόνος σύνθεσης 1939). Στα τρία πρώτα από τα παραπάνω ποιήματα αναγνωρίζεται η εγγραφή, λιγότερο ή περισσότερο, γεγονότων του αλβανικού πολέμου και της Κατοχής.

[7] Για τον τύπο εθνικού ποιητή στο έργο του Σολωμού, Βλ. Μαρωνίτης, ό.π., σ. 64-65.

[8] Για τον τύπο εθνικού ποιητή στο έργο του Σικελιανού, Βλ. Μαρωνίτης, ό.π., σ. 68-69.

[9] Μαρωνίτης, ό.π., σ. 81-82.

[10] Βλ., π.χ., Θεοδόσης Πυλαρινός, Μεθιστορία. Μύθος και ιστορία στην ποίηση του Κυριάκου Χαραλαμπίδη, Αθήνα, Ηρόδοτος 2007, σ. 23, 71, 86, 95-96 (σημ. 53), 104, 130, 141-142, 192 και 211. Εκτός από την επισήμανση διακειμενικών σχέσεων με σολωμικά κείμενα, ο Πυλαρινός εστιάζει τη συγγένεια του Χαραλαμπίδη με τον Σολωμό στον πυκνό λυρισμό, στην αναζήτηση ενός ηθικού τρόπου ζωής και στην αξιοποίηση της λαϊκής γλωσσικής παράδοσης και ιδίως του δημοτικού τραγουδιού.

[1] ↑ Τ. Κ. Παπατσώνης: Πρόλογος στην Άγνοια του Νερού, 1967

[2] Γιώργος Κεχαγιόγλου: περ. Διαβάζω Τεύχος 62, 09.02.1983

[3] ↑ Ευριπίδης Γαραντούδης, Με τον καημό της χαμένης πατρίδας, Τα Νέα, 15.07.2006

[4] Κάπλα, Μαρία. «"Δεν υπάρχουν ευτυχισμένοι έρωτες, μωρό μου!", Ντίνος Χριστιανόπουλος». Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

Πέμπτη 3 Μαρτίου 2022

Κυριάκος Χαραλαμπίδης :ο βίος ,το έργο του : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ -Γ. Π. -

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ: Ο ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ | ΒΡΑΒΕΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ | ΣΠΕΚ 2019

Κυριάκος Χαραλαμπίδης - Αμμόχωστος, Δεν Ξοφλήσαμε!

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ -Φάκελος Κύπρου (Β’ Μέρος: Η τουρκική εισβολή)

Κυριάκος Χαραλαμπίδης - Ποιήματα (1961-2017) | IANOS

"Γλώσσης Επίσκεψις", Κυριάκος Χαραλαμπίδης

Κυριάκος Χαραλαμπίδης - Παιδί με μια φωτογραφία

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ,ΑΡΔΑΝΑ

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ, ΑΡΔΑΝΑ ΙΙ

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ, Γλυκό τοῦ κουταλιοῦ

Κυριάκος Χαραλαμπίδης - «Στη γλώσσα της υφαντικής»

Κυριάκος Χαραλαμπίδης - Τιμητική Εκδήλωση για τον Μεγάλο Έλληνα Ποιητή

Κυριάκος Χαραλαμπίδης

Βραβεία

Κριτικές

Έργο

Μεταφράσεις προς ξένες γλώσσες

Παραπομπές

Πηγές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Συνομιλία με τον ποιητή Κυριάκο Χαραλαμπίδη

Χαραλαμπί

δης

Κυριάκος

"Aπό τα τείχη της Λευκωσίας"

Κυριάκος Χαραλαμπίδης

Ποιήματα

1961-2017

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

ΠΟΙΗΤΗΣ

‘Βραβείο Λογοτέχνη για το Σύνολο

του Έργου του’

από τον ΣΠΕΚ για το Έτος 2019

Παρουσίαση του Έργου και

των Διακρίσεων του Κύπριου

ποιητή Κυριάκου

Χαραλαμπίδη

Σκεπτικό Βράβευσης

του Κυριάκου

Χαραλαμπίδη

00:00. Εισαγωγη απο τον Αντωνη Κ. Πετριδη

02:55. Χαιρετισμος του ποιητη

04:20. Αναφερεται στις μεταφρασεις των Υμνων του Ρωμανου του Μελωδου

13:38. «Η προσευχη του ταπεινου»

16:10. Αναδρομη στην ποιητικη του σταδιοδρομια: Πρωτη Πηγη (1961)

24:20. Η Αγνοια του Νερου (1967)

27:15. Το Αγγειο με τα Σχηματα (1973)

33:49. Αχαιων Ακτη (1977)

34:35. Αμμοχωστος Βασιλευουσα (1982)

51:10. Αιγιαλουσης Επισκεψις (2003)

56:15. Θολος (1989)

1:00:13. Μεθιστορια (1995)

1:04:10. Δοκιμιν (2000)

1:35:25. Γενικες σκεψεις περι ποιησης, ποιητικης εμπνευσης και μεθοδου

ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ

Βίντεο

Απαγγε

λίες

Η γκιλοτίνα

Άρδανα

Παλινωδία

Στα στέφανα της κόρης μου

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, ΚΥΠΡΟΣ

Η αρχή ενός ειδυλλίου

Αρχή Ινδίκτου

Το μίζαρον

Μελοποιημένα

Δημήτρης Μητροπάνος, Μανώλης Μητσιάς - Αν ο λαός μας δεν μπορεί & Χαίρετε, Αμμόχωστος

Μαρία Αλεξίου, Κώστας Χατζηχριστοδούλου - Μισή πόλη στη Λάρνακα

Κώστας Χατζηχριστοδούλου - Το μίζαρον

Γλυκερία - Δέσαν την πόλη

Δημήτρης Μητροπάνος - Παιδί με μια φωτογραφία

Κώστας Χατζηχριστοδούλου - Αυτό μου θύμισε τη μια μηλιά

Μαρία Αλεξίου - Μια πόλη σου ζητάμε

Μανώλης Μητσιάς - Ήθελα να 'μουνα

Γλυκερία - Μη μου πικραίνεσαι

Δημήτρης Μητροπάνος - Ολάκερη πόλη

«Η αρχή ενός ειδυλλίου» -- Απαγγελία: Κυριάκος Χαραλαμπίδης

**16:10. Αναδρομη στην ποιητικη του σταδιοδρομια: Πρωτη Πηγη (1961)**

**24:20. Η Αγνοια του Νερου (1967)**

**27:15. Το Αγγειο με τα Σχηματα (1973)**

**33:49. Αχαιων Ακτη (1977)**

**34:35. Αμμοχωστος Βασιλευουσα (1982)**

**51:10. Αιγιαλουσης Επισκεψις (2003)**

**56:15. Θολος (1989)**

**1:00:13. Μεθιστορια (1995)**

**1:04:10. Δοκιμιν (2000)**